AAN DE BRUSSELSE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS
2014 - 2019
NOTA
WERK - VELD
ACCENTENNOTA VANUIT TRACÉ BRUSSEL VZW INZAKE TEWERKSTELLING EN OPLEIDING IN HET BRUSSELS GEWEST
1
Tracé Brussel vzw is een Nederlandstalige organisatie die zich volop inzet om de werkloosheid in het Brussels hoofdstedelijk gewest aan te pakken. Ze wil de positie op de arbeidsmarkt versterken van alle werkzoekenden, zeker van kwetsbare groepen, en hun inschakeling bevorderen. Samen met een netwerk van partners, ontwikkelt Tracé Brussel innovatieve wegen naar opleiding, werk en een solidaire economie. Tracé Brussel werkt in de eerste plaats via haar Werkwinkels waar werkzoekenden, die Nederlands willen leren of het reeds spreken, dagelijks terecht kunnen voor info en oriëntatie naar werk of beroepsopleiding. Een team van consulenten staat paraat voor onthaal, begeleiding en bemiddeling. Tracé Brussel ondersteunt ook Nederlandstalige inschakelingsprojecten in het Brussels hoofdstedelijk gewest en stimuleert deze om expertise te delen rond optimalere trajecten voor werkzoekenden. In een grootstad als Brussel zijn er heel wat uitdagingen op vlak van arbeidsmarkt, demografie, mobiliteit, huisvesting en onderwijs. In een gewest dat over meer dan 700.000 arbeidsplaatsen beschikt heeft 20,7 procent van de inwoners geen job. 70 procent van deze werkzoekenden heeft geen erkend middelbaar diploma. Eén jongen op vijf en één meisje op zes verlaat de schoolbanken zonder diploma. En ongeveer 29 procent van de Brusselse jongeren (-25 jarigen) zoekt werk. Tracé Brussel vraagt de overheden om maximaal in te spelen op deze uitdagingen, door een brug te zijn tussen werkgevers, onderwijs en de inschakelings- en beroepsopleidingssector. Vanuit de expertise van Tracé Brussel vzw en haar partners over de inschakelingsproblematieken op de Brusselse arbeidsmarkt stellen wij dan ook graag deze accentennota aan u voor. Wij maken er samen met u werk van om deze prioriteiten de komende legislatuur te realiseren. Voor het Tracé Brussel team, Steef Corijn, coördinator Antwerpselaan 26 1000 Brussel Tel. 02/511 99 72 - Fax 02/511 98 27
[email protected] www.tracebrussel.be
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
2
I. Meer tewerkstellingskansen voor Brusselaars. De huidige socio-economische situatie van Brussel zorgt er voor dat de vaak kortgeschoolde werkzoekenden niet in aanmerking komen voor jobs met hoge eisen. Veel te veel Brusselaars blijven te lang uitgesloten van een volwaardige job. Discriminatie op basis van etnische afkomst blijft ook nog steeds een probleem op de Brusselse arbeidsmarkt. Daarnaast ontbreekt er een Brusselse visie over de rol van de sociale economie om de tewerkstellingskansen voor Brusselaars te vergroten. De sociale economie wordt nog al te vaak ondergewaardeerd en -gefinancierd, biedt te weinig arbeidsplaatsen aan kortgeschoolden aan en biedt geen trajecten op maat van de doelgroep. Reguliere economie •
• • •
•
• •
•
Creëer jobs waar ook kortgeschoolde Brusselaars een kans maken op een duurzame tewerkstelling. Er is een arbeidsmarkt voor kortgeschoolden mogelijk, maar dan moet er geïnvesteerd worden. Het cultureel patrimonium aanpakken of het productieproces van de lokale producten terugbrengen naar Brussel kunnen zorgen voor een verankerde lokale economie voor Brusselaars. Stimuleer, gezien de stijgende mobiliteitsproblemen en –kosten, de Brusselse werkgevers om Brusselse werkzoekenden te rekruteren. Promoot een actief diversiteits- en antidiscriminatiebeleid bij werkgevers. Bevorder de opname van sociale clausules bij overheidsopdrachten, waarbij de overheid sturend kan zijn inzake diversiteitsaanpak en kansengroepen op de arbeidsmarkt. Betrek werkgevers meer bij het ontwikkelen programma-inhouden van opleidingen, creëer opleidingstrajecten met directe tewerkstellingskansen en verhoog het aanbod van werkplekleren, stages en werkervaring. Bevorder de sterkere samenwerking en samenhang tussen onderwijs en ondernemers. Creëer meer mogelijkheden om binnen een job het taalniveau te verhogen: investeer in taalcoaching op de werkvloer, in-house training en vormingen vaktechnisch Nederlands. Investeer in opleidingen op vraag van de werkgevers of die afgestemd zijn op specifieke vacatures.
Sociale economie •
Werk een degelijk wettelijk kader voor de sociale economie uit en realiseer hierbij een toereikende financiering. Maak ruimte voor groeimogelijkheden voor de bestaande Inschakelingsondernemingen (IO) en Plaatselijke Initiatieven voor de Ontwikkeling van de Werkgelegenheid (PIOW) en voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten, nieuwe initiatiefnemers en bijkomende jobs. Dit laatste onder andere door een uitbreiding van het aantal DSP (doorstromingscontract) plaatsen en het behoud van Art 60 als inschakelingsinstrument binnen de sociale economie.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
3
•
• • •
Zorg voor trajecten op maat voor elke doelgroepwerknemer en creëer naast de bestaande sociale inschakelingseconomie nieuwe vormen van duurzame inschakeling voor de zwakste groepen op de arbeidsmarkt. Wie geen kans maakt op de reguliere arbeidsmarkt moet duurzaam tewerkgesteld kunnen worden in initiatieven waar de druk op doorstroom naar het normaal economisch circuit niet meer speelt, maar waar de waarde van arbeid wel centraal staat. Creëer op Brussels niveau kansen op externe stages voor werknemers in een DSP en voor werknemers in een OCMW art. 60–statuut. Zorg voor een degelijke begeleiding naar een duurzame job op de arbeidsmarkt na het werkervaringstraject. Benut maximaal de kansen die de zesde staatshervorming biedt inzake sociale economie en doelgroepenbeleid.
II. Elke werkzoekende heeft recht op een persoonlijke, intensieve begeleiding naar werk. In het Brussels gewest zijn er in mei 2014 107.525 mensen ingeschreven bij Actiris als nietwerkende werkzoekenden. Dit hoge aantal werkzoekenden kan niet voldoende bediend worden door het huidige aantal arbeidsconsulenten bij Actiris en partnerorganisaties waar Actiris mee samenwerkt. Door de vele verschillende spelers in het inschakelingsveld is het voor de werkzoekende ook niet altijd duidelijk wie wat doet. Sommige werkzoekenden gaan langs bij verschillende organisaties om zo hun kans op werk te verhogen. Dit zorgt voor een dubbele begeleiding en is niet steeds efficiënt. Op het moment van inschrijving bij Actiris kennen ook niet alle werkzoekenden voldoende Nederlands of Frans, zodat veel van hen onvoldoende begrijpen wat Actiris verwacht en wat hij/zij van Actiris kan verwachten. •
•
•
•
Investeer in extra capaciteit voor de oriëntering en begeleiding van werkzoekenden, opdat elke werkzoekende toegang krijgt tot een volwaardig kwalitatief traject naar werk. Iedereen die nood heeft aan een (intensief) begeleidingsplan moet een beroep kunnen doen op de begeleider van Actiris om samen een begeleidingsplan (CBP = Constructie Beroeps Project) op te maken en uit te voeren, ongeacht leeftijd, statuut,… Zorg dat er goede afspraken komen tussen enerzijds Actiris en de partners en anderzijds tussen de partners onderling om dubbele begeleidingen te vermijden. Een gebruiksvriendelijk opvolgingssysteem en een uniek dossier per werkzoekende (gezamenlijk voor Actiris, VDAB en Bruxelles Formation en andere partners) is hierbij een noodzakelijk instrument. Zorg voor een meertalig onthaal door Actiris. Het is essentieel dat na een eerste contact gecheckt wordt of de werkzoekende de essentie goed begrepen heeft. Het onthaal van anderstaligen vraagt tijd die voorzien moet worden bij de begeleidingstijd van de consulenten. Ontwikkel een geïntegreerde loketwerking met een dienstverlening inzake leeradvies en oriëntering in samenwerking met de Werkwinkel, Tracé Brussel, Actiris, VDAB, CVO’s, CBE’s en BruCoVo.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
4
•
•
Zorg er voor dat de controle- en begeleidingsbevoegdheid als aparte en gescheiden diensten van elkaar worden gehouden. Organiseer ze niet binnen hetzelfde gebouw en maak dit ook duidelijk zichtbaar naar de werkzoekenden toe. Focus niet enkel op het directe tewerkstellingsresultaat van inschakelingsacties. Ook binnen individuele begeleidingstrajecten die niet meteen uitmonden in een positieve uitstroom naar werk worden waardevolle stappen gezet richting tewerkstelling. Geef meer ruimte aan de ontwikkeling van een divers inschakelingsaanbod voor werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.
III. Inzetten op competenties, via formele of informele weg. Eén op vijf Brusselse jongeren verlaat de schoolbanken zonder middelbaar diploma. Een groot deel van de Brusselse werkzoekenden is onvoldoende opgeleid en bezit daarom niet de nodige competenties om de stap naar de arbeidsmarkt te kunnen zetten. Daarnaast merken we dat werkzoekenden die wel de nodige competenties hebben, maar deze niet via het formele onderwijs verworven hebben (Elders Verworven Competenties), vaak niet de erkenning krijgen die ze hier verdienen. Sommige werkzoekenden hebben ook geen goed zicht op hun capaciteiten of de verschillende sectoren waarin ze terecht kunnen komen. Er is niet altijd genoeg tijd om werkzoekenden te oriënteren naar de juiste opleiding. Competenties •
• •
Geef meer aandacht aan de reeds aanwezige competenties van werkzoekenden door het ervaringsbewijs ruimer bekend te maken, het aantal beroepen waarvoor het bewijs behaald kan worden uit te breiden en de taalvoorwaarden om te kunnen deelnemen aan de tests te versoepelen. Promoot de erkenning van Elders Verworven Competenties (EVC) bij werkgevers en maak het ruimer bekend onder werkzoekenden. Naast de aandacht die het onderwijs heeft voor het aanleren van cognitieve skills moet er minstens even veel aandacht zijn voor sociale vaardigheden.
Onderwijs • •
• •
Geef leerlingen de tijd om van verschillende studierichtingen te proeven voordat ze een definitieve studiekeuze moeten maken. Stem studierichtingen die voorbereiden op een directe overgang naar de arbeidsmarkt beter af op deze arbeidsmarkt en schaf deze richtingen af die hun arbeidsmarktambitie niet kunnen waarmaken. Zorg voor meer overleg tussen onderwijs- en arbeidsmarktactoren. Zet meer in op een goede studiekeuzebegeleiding: breid het concept van de studiekeuzebeurs uit en ontwikkel activiteiten gedurende het ganse schooljaar in het zesde leerjaar basisonderwijs (voorbeeld: Toekomstatelier). Op deze manier zijn leerlingen (en leerkrachten) op een structurelere manier bezig met de studiekeuze voor het eerste jaar secundair onderwijs.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
5
•
• •
Betrek de leerlingen uit het secundair onderwijs door in de klas op een intensieve manier te werken aan reeds verworven of nog te verwerven competenties en vaardigheden. Tools zoals My-Digital-Me Junior kunnen helpen in het visueel maken van de reeds verworven competenties. Verhoog de capaciteit van maatgerichte taalcursussen NT2 (zomercursussen, meer instapmomenten,…). Blijf vormen van alternerend leren verder stimuleren door de kansen op gecombineerde trajecten uit te breiden: deeltijds leren, deeltijds werken, deeltijdse opleidingen in combinatie met vormen van betaalde stage en promoot sterker de Leertijd.
Opleiding •
•
• •
•
•
Om een vlotte instroom van werkzoekenden in opleidingen te garanderen, bevorder nog sterker een samenwerking tussen de Brusselse arbeidsbemiddelingsdienst en de aanbieders van beroepsopleidingen. Hou bij het bepalen van de resultaten voor beroepsopleiding meer rekening met het profiel van de werkzoekenden die deze opleidingen volgen. Voorzie voldoende aanbod en ondersteuning zodat Brusselse kansengroepen kunnen voldoen aan de instapprocedures en instapvoorwaarden. Verruim het Brussels opleidingsaanbod met algemene oriëntatiemodules en korte vooropleidingen die leiden naar een vervolgopleiding of duurzame job. Ook binnen de technische opleidingen moet er aandacht zijn voor het verwerven van algemene competenties, attitudes en vaardigheden die noodzakelijk zijn voor een goede functionering op de arbeidsmarkt. Stimuleer de samenwerking tussen VDAB en Bruxelles Formation in functie van het aanbieden van tweetalige opleidingstrajecten naar werk. Daarbij moet het mogelijk zijn om bepaalde opleidingsonderdelen aan te bieden in de moedertaal van de anderstalige werkzoekende, opdat hij reeds kan starten met zijn traject naar werk terwijl hij Nederlands volgt. Zorg voor een ruimer aanbod aan beroepsopleidingen voor personen met slechts een basiskennis Nederlands en/of personen in een alfabetiseringstraject.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
6
IV. De werkzoekendenpopulatie is divers: maatwerk komt iedereen ten goede. De Brusselse werkzoekendenpopulatie is een diverse groep, maar wordt gekenmerkt door enkele specifieke karakteristieken. 46 procent van de Brusselse werkzoekenden is na twee jaar nog steeds op zoek na ar werk. 29,1 procent van de Brusselse -25 jarigen heeft geen job. In het Brussels Gewest verlaat bijna één jongen op vijf en één meisje op zes de school vroegtijdig, zonder diploma hoger secundair onderwijs. De werkloosheidsgraad van alleenstaande moeders met kinderen in Brussel bedraagt 46 procent, 33,7 procent van de gezinnen vormt een eenoudergezin. Alleenstaande ouders die niet werken komen vaak in een sociale isolatie terecht waardoor ze minder beroep kunnen doen op een netwerk om een oplossing te vinden voor de opvang van hun kinderen. In het Brussels gewest heeft ongeveer de helft van de inwoners een andere origine en zij ervaren veel hindernissen in hun zoektocht naar werk. Vaak vinden we werkzoekenden terug in verschillende van deze categorieën en zijn de werkzoekenden niet herleidbaar tot één bepaalde doelgroep. Het jonge, langdurig en kortgeschoolde karakter zorgt er voor dat een specifieke en op maat gemaakte aanpak noodzakelijk is. Nieuwkomers • • •
Maak gebruik van de (werk)ervaring van nieuwkomers, focus niet enkel op hun gebrek aan kennis van het Nederlands of het Frans. Informeer nieuwkomers tijdig over hun tewerkstellingsmogelijkheden, wacht niet tot zij eerst voldoende Nederlands kennen. Heroriënteer nieuwkomers met een niet-erkend buitenlands diploma, leid hen niet enkel naar lage profielen. Bied hen aangepaste begeleiding en opleiding in hun vakgebied en geef hen de mogelijkheid om de Brusselse arbeidsmarkt te leren kennen via betaalde stages.
Jongeren •
•
• •
• •
Breid het stage-aanbod in het kader van de Youth Guarantee uit. Zorg ervoor dat elke jongeren die recht heeft op de Youth Guarantee effectief aan een job, opleiding of betaalde stageplaats geraakt. Schenk in het bijzonder aandacht aan NEET’s (Not in Employment, Education or Training): traceer en mobiliseer jongeren tijdig, wacht niet met de begeleiding in de zoektocht naar werk/opleiding. Zorg voor een gegevensuitwisseling tussen scholen en arbeidsmarktdiensten zodat afhakers sneller opgevolgd worden. Ontwikkel innovatieve opleidingstrajecten aansluitend bij de leefwereld van jongeren waarbij taak- en resultaatsgericht werken centraal staan. Pak schoolmoeheid bij jongeren preventief aan door in het middelbaar onderwijs alternatieve werk en leertrajecten aan te bieden waar jongeren vanuit werk hun diploma behalen. Stimuleer echter ook de leergoesting van de jongeren, want het leren zal de hele loopbaan verder doorlopen. Versoepel de screening voor de instapstages zodanig dat ook jongeren met een minder sterk profiel kans maken op een leerrijke stage. Schenk voldoende aandacht aan oriëntatie en beroepskeuze.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
7
•
Resultaten van opleidings- en begeleidingstrajecten voor jongeren moeten ruimer geëvalueerd worden dan enkel op tewerkstellingsresultaat of instroom in een beroepsopleiding.
Langdurig werkzoekenden •
• •
Ondersteun langdurig werkzoekenden op verschillende terreinen tegelijk: bied hen een geïntegreerde begeleiding (incl. welzijn) en hou rekening met de reële mogelijkheid van de doelgroep. Versterk de algemene levenspositie van langdurig werkzoekenden, laat hen groeien richting tewerkstelling en creëer trajecten met langetermijnperspectief. Combineer opleiding met coaching door ervaringsdeskundigen.
Alleenstaande werkzoekenden met kinderen • • • • •
Breid het aanbod van betaalbare kinderopvang in Brussel uit. Geef alleenstaande ouders de kans om een beroepsopleiding te starten en ondersteun hen om te voldoen aan de instap- en randvoorwaarden (kinderopvang). Ondersteun alleenstaande werkzoekenden met kinderen om opleidingen te volgen door ook bij oriëntatiemodules de terugbetaling van de kinderopvang te voorzien. Organiseer kinderdagverblijven binnen de opleidingscentra. Stimuleer kinderopvangmogelijkheden binnen de bedrijven.
Personen met (vermoeden van) een arbeidsbeperking •
•
Werk samen met de Administratie vanuit de Vlaamse Gemeenschap, de VGC, de Administratie vanuit het Brussels gewest en het werkveld een Brusselparagraaf uit voor het decreet werk- en zorgtrajecten en neem deze op in de uitvoeringsbesluiten van voornoemd decreet. Realiseer deze piste via concrete samenwerkingsakkoorden tussen gemeenschap en gewest. Verruim het bestaande aanbod van werkervaring, opleiding en begeleiding met werk – zorgtrajecten (zoals arbeidszorg) en creëer erkende Brusselse maatwerkbedrijven (voorheen sociale werkplaatsen en beschutte genoemd) waarbij doorstroom naar de reguliere arbeidsmarkt het eindperspectief is, maar niet voor iedereen mogelijk is.
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
8
V. Het Brusselcomplex bemoeilijkt de zoektocht naar werk. Het arbeidsmarktbeleid bevindt zich op het snijvlak tussen gewest- en gemeenschapsbevoegdheden. De ervaringen op het terrein maken duidelijk dat, ondanks de groeiende samenwerking, volgende aanbevelingen ruime aandacht blijven verdienen. Tracé Brussel pleit voor een betere samenwerking tussen verschillende bevoegdheidsdomeinen, administraties, sociale partners en taalgroepen in het Brussels gewest. •
•
•
•
•
Zorg voor meer samenwerking tussen Vlaanderen en Brussel en Brussel en Wallonië in functie van de arbeidsmobiliteit van de werkzoekende (interregionale mobiliteit). Maak dringend werk van een betere samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt: zorg ervoor dat informatie over jongeren die uitstromen wordt doorgegeven aan de arbeidsbemiddelingsdienst en voorkom dat zij van de radar verdwijnen. Een geïntegreerde aanpak van werkzoekenden vraagt een transversale aanpak, over gewest- en gemeenschapsbevoegdheden heen. Institutionele hindernissen of beleidsdiscussies mogen de kansen op optimale trajecten voor Brusselse werkzoekenden niet verhinderen. Een samenwerking tussen welzijnsvoorzieningen en arbeidsmarktactoren is voor werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt noodzakelijk. Onderzoek hoe de bestaande samenwerkingsakkoorden tussen Vlaamse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geoptimaliseerd en bestaande afspraken meer geconcretiseerd kunnen worden. Benut maximaal de aanwending van Europese middelen vanuit de Vlaamse Gemeenschap en het Brussels gewest op het Brussels grondgebied. Dit kan toelaten in een volgende ESF-periode een sterke bijdrage vanuit het werkveld aan te brengen. Brussel, 21 juni 2014 Het Tracé Brussel – team.
Wilt u meer weten over het Nederlandstalig aanbod van beroepsopleidingen, inschakelings- en werkervaringsprojecten in het Brussels gewest?
NOTA WERK – veld – Tracé Brussel vzw – 21 juni 2014
