A6 2

Betonbouw

jaargang 4 nummer 1

Gezamenlijke uitgave van VOBN & Sectie Betonbekistingbedrijven VSB

Over bekisting, betontechnologie en uitvoering

Rijpheidscomputer verbetert veiligheid en snelheid

1

Ketenconvenant Dura Vermeer en VOBN

Betonstorts wegennet A1/A6

4

Betonoplossing voor melkzuren

2 6

Radartoren Neeltje Jans 3 Stadhuiskwartier Deventer

5

Sturen op snelheid en veiligheid 01 ‘Snel, sneller, snelst’ lijkt het credo van de huidige nieuwbouw. Tunnelgietbouw sluit daar naadloos op aan. Dat blijkt ook bij de bouw van appartementen in Pijnacker waar per dag 3 casco’s worden neergezet. De veiligheid wordt daarbij gegarandeerd door het nauwkeurig meten van de rijpheid van het beton.

Deze verwarming de tunnel en daarmee het beton dat binnen de gewenste tijd is voldoende is uitgehard om te worden ontkist. Op het moment dat de gewenste rijpheid en daarmee druksterkte wordt bereikt, worden de branders automatisch uitgeschakeld. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de nieuwste rijpheidscomputer van Verboom Betontechniek.

De nieuwbouw betreft het project Marquant, waar Heijmans verspreid over twee gebouwen 174 appartementen realiseert: een Carré van ca. 8500 m2 en een Toren van ca.9500 m2. Het carré-vormige appartementencomplex wordt daarbij volledig gerealiseerd in tunnelgietbouw. Dankzij de gelijke beukmaten per verdieping, de grote mate van repetitie en het totale aantal van 96 appartementen bleek deze bouwmethode uitstekend te passen bij dit gebouw. Het tempo ligt hoog: waar de ene dag het beton wordt gestort, gaat de volgende dag de tunnelkist er al uit om vervolgens voor het volgende appartement te worden ingezet. Op deze manier kan in 5 dagen één laag van het halve gebouw worden gerealiseerd. De uitgebreide engineering die nodig is om alle werkzaamheden, mensen, middelen en logistiek exact op elkaar te laten aansluiten, werd door Heijmans zelf verzorgd.

Rijpheidsmeting

02

Dat hoge bouwtempo moet echter wel worden gecombineerd met veiligheid en kwaliteit en minimale belasting van het milieu. Dat wordt bereikt door de rijpheid van het beton te meten: bij het bereiken van een bepaalde rijpheidswaarde heeft het beton de gewenste druksterkte bereikt en kan het veilig worden ontkist. Om de betonsterkte op een gecontroleerde manier binnen één dag te bereiken, maakt Heijmans gebruik van branders die ’s nachts in de tunnelkist worden gehangen.

Betonbouw Nieuws

De recent geïntroduceerde nieuwste versie van de MCR-21 rijpheidscomputer beschikt over nieuwe software en wordt ondersteund door een webportal waar de ijklijn van het betonmortelmengsel makkelijker kan worden gekoppeld aan de druksterkte. De gegevens die bij oude modellen nog werden geprint, gaan nu rechtstreeks naar het beveiligde webportal. Hier kan op verschillende autorisatieniveaus

1

Jaargang 4 • Uitgave 1

worden ingelogd, zodat verschillende soorten gebruikers de informatie krijgen gepresenteerd die voor hun relevant is. Betonmorteltechnoloog, aannemer en opdrachtgever kunnen zo toegang worden gegeven voor een optimale controle en sturing van het proces.

03

Projectgegevens Opdrachtgever : Heijmans Vastgoed Aannemer : Heijmans Woningbouw Bekistingleverancier : Eigen bekisting Betonmortel : Cementbouw

Continu meten en bewaken Met behulp van een tweetal sensoren worden de temperatuur in de kist en die van het beton continu gemeten. De sensoren zijn gekoppeld aan de rijpheidscomputer die de meetgegevens draadloos naar de beveiligde omgeving van het webportal zendt. Op basis van het temperatuurverloop tijdens de verharding en de temperatuurgevoeligheid van het cement wordt de (gewogen) rijpheid berekend. Deze is steeds op de bouwlocatie én op het beveiligde webportal inzichtelijk. Op het moment dat de gewenste rijpheid van 900 oCh ofwel druksterkte van 14 N/mm2 wordt bereikt, schakelt de rijpheidscomputer automatisch de branders uit. Onnodig energieverlies wordt op die manier vermeden. Omdat continu inzicht is in het verloop van de rijpheid, kan ook beter worden gestuurd op het betonmortelmengsel en kan dit eenvoudiger worden geoptimaliseerd.

01

Tunnelgietbouw sluit naadloos aan op de trends in woningbouw.

02

Met twee sensoren wordt de temperatuur gemeten.

03

MCR-21 rijpheidscomputer.

Geen alledaagse betonstorts op wegennet A1/A6 Bouwconsortium SAAone is in 2014 in opdracht van Rijkswaterstaat gestart met de weguitbreiding op het tracé A1/A6 Diemen-Almere Havendreef. Momenteel wordt tegelijkertijd gebouwd aan maar liefst vijf zogenaamde ‘kunstwerken’: twee spoorbruggen, twee reguliere bruggen en een aquaduct.

3800 m3 beton in één dag Voor het aquaduct onder de Vecht bij Muiden dat het breedste van Europa wordt, werd op één dag maar liefst 3800 m3 beton gestort. Met een gemiddelde capaciteit van een betonwagen van 9 m3 en een verwerkcapaciteit van 200 m3 per uur op locatie, betekent dat een stroom betonwagens, die ongeveer 20

uur lang af en aan blijft rijden. Met twee beschikbare betonpompen kunnen telkens 4 wagens tegelijkertijd betonmortel lossen. Het is een complexe logistieke operatie, waarbij 4 betoncentrales in de regio op volle kracht draaien om de betonmortel te produceren. Het betreft twee centrales van Cementbouw in Diemen en Zaandam en twee centrales van Dyckerhoff Basal in Almere en Nieuwegein. Een vijfde centrale is stand-by in het geval van calamiteiten.

Beton met een verhoogde brandwerendheid De betonstort dient voor het realiseren van de vloermoot van de betonnen bak die aan de basis staat van het toekomstige viaduct. Het beton moet een verhoogde brandwerendheid hebben om de veilig-

2

heid van weggebruikers te bevorderen. Het betonmortelmengsel dat gebruikt wordt tijdens de stort heeft daarom een speciale samenstelling die deze eigenschappen bevat. In totaal staan er voor het aquaduct 74 betonstorts gepland, waarvan er 20 meer dan 1000 m3 betreffen. De planning is dat het aquaduct december 2015 gereed is. Ook bij de andere kunstwerken worden de komende jaren tijdens grotere en kleinere storts vele duizenden m3 betonmortel verwerkt.

Radartoren Neeltje Jans

Veilig scheepvaart en vlotte doorstroming gebaat bij betonnen radartoren 01 Zo’n 40 kilometer uit de Zeeuwse kust ligt het ankergebied de Schouwenbank. Hier liggen schepen te wachten op toestemming om de Westerschelde op te varen. Om de goede zichtbaarheid daarvan ook voor de toekomst te garanderen, laat Rijkswaterstaat momenteel een nieuwe radartoren met geavanceerde antenne bouwen. De toren wordt in het werk gestort.

bij hoogbouwprojecten betonnen kernen en/of wanden te realiseren. Hierbij wordt dezelfde bekisting stapsgewijs in verticale richting verplaatst en bij elke volgende opstelling bevestigd aan het verharde beton van de vorige stort. De klimbekisting zelf wordt gevormd door een klimsteiger waarop de bekisting staat en één geheel met de steiger vormt. De bekisting is met een rolwagen aan de klimsteiger bevestigd waardoor deze horizontaal kan worden verplaatst om vervolgens hydraulisch verticaal te worden verplaatst. De klimsteiger wordt vervolgens met een klimschoen aan het reeds gestorte beton bevestigd en de bekisting gemonteerd alvorens aan de volgende stort wordt begonnen.

De nieuwe radartoren is onderdeel van de Vlaams-Nederlandse ScheldeRadarKeten, heeft een diameter van 5,90 meter en wordt 115 meter hoog; daarmee is het de hoogste radartoren voor scheepvaart in Europa. Om de bouw op de noordelijke strekdam van de Noordlandhaven op Neeltje Jans mogelijk te maken, legde aannemer Besix, die al eerder radar- en radarweertorens in België bouwde, eerst de fundering om vervolgens de kabels en leidingen te verleggen. Naast de bouw van de toren door aannemer Besix, verzorgt aannemer HITT de levering en installatie van de volledige radarinstallatie en de integratie hiervan in de ScheldeRadarKeten.

De keuze voor de klimkist werd ingegeven door de procesgang bij het betonstorten en de betonkwaliteit. Het gebruik van een glijkist was ook mogelijk maar de geringe hoeveelheid beton die hierbij per tijdseenheid noodzakelijk is, zorgt op de afgelegen locatie voor een grote inspanning van de betonmortelleverancier en Beton Bewust keurmerkhouder Betonmortel Grevelingen.

Slim klimmen met bekisting

Uitdagende betonmortelkwaliteit

Door de zichtfunctie van de betonnen radartoren wordt alles uitgevoerd als schoonwerk. De toren wordt daarbij in 30 fases opgebouwd. De eerste 9 meter van de toren wordt op traditionele wijze met de Top 50 wandbekisting gerealiseerd. Voor de verdere bouw van de deels cilindrische en deels conische toren koos aannemer Besix voor de automatische klimbekisting SKE50 plus van Doka Nederland. Door de modulaire opbouw biedt deze kraanon-

Door de inzet van een klimbekisting is het mogelijk het bouwproces tijdelijk stil te leggen bij ongunstige weersomstandigheden. Bovendien wordt de toren voorzien van een naspanning die in verschillende fasen wordt aangebracht. Dit brengt ook een discontinuïteit met zich mee die met het gebruik van een klimkist goed is op te

afhankelijke, zelfklimmende bekisting een efficiënte oplossing terwijl de omlopende werkvloeren ervoor zorgen dat ook op grote hoogte veilig en in verschillende weersomstandigheden kan worden gewerkt.

02

vangen. Per fase worden nu 30 stukken van 3,5 meter gestort.

01

De toren wordt in 30 fasen opgebouwd met een zelfklimmende bekisting.

02

De radartoren wordt uitgevoerd als schoonwerk.

03

Tijdens iedere fase wordt 3,5 meter gestort. Albeton.

Na verharding van het beton wordt er ontkist en kan de kist horizontaal vrijkomen van de constructie om vervolgens hydraulisch omhoog te worden gebracht. Na het aanbrengen van de wapening en het sluiten van de kist, wordt het volgende traject volgestort met betonmortel. In iedere fase wordt zo ongeveer 34 m3 betonmortel gestort. De benodigde betonmortel wordt in hoofdzaak vanaf de vestiging van Betonmortel Grevelingen in Zierikzee aangevoerd, de centrale in Stellendam wordt als back-up gehouden. De uitdaging voor de betonmortelleverancier ligt met name in de elasticiteitsmodules van de mengsels die vooraf moeten worden bepaald. De toe te passen mengsels moeten voldoen aan de ‘Richtlijnen Ontwerpen Kunstwerken’ (ROK) van Rijkswaterstaat.

Alhoewel aannemer Besix eerdere, vergelijkbare projecten realiseerde met prefab-ringelementen en glijbekisting, viel de keuze voor de Neeltje Jans op de Doka klimkist. Klimbekistingen worden toegepast om

3

Hoge eisen aan beton en betonmortel Aan het beton en daarmee aan de betonmortel worden hoge eisen gesteld. Deze eisen veranderen deels naar de hoogte waarop het beton wordt toegepast. Voor de toren als geheel is de ontwerpeis een technische levensduur van minimaal 100 jaar. Voor het vermijden van risico op ASR in het beton wordt een minimum slakgehalte van 50% voorgeschreven. Dit aandeel slak is ook gunstig voor het milieuprofiel van het beton. Het beton moet ook bestand zijn tegen invloeden van carbonatatie, vorst en zeezouten. In het ontwerp is gerekend met variabele sterkteklassen. Aan de voet van de toren is dit C55/67 met tussen stappen in sterkte van C45/55 en C35/45 wordt het hoogste gedeelte inclusief het dak uitgevoerd in C28/35. Daarnaast is een ontwerpeis t.a.v. de beton voor de E-modulus. Ook deze is afgestemd op de hoogten van de toren.

03

Projectgegevens Opdrachtgever Aannemer bouw radartoren Aannemer radarinstallatie Bekistingleverancier Betonmortel

In de uitvoering worden eisen gesteld aan verwerkbaarheid. Deze varieert van S3 aan de voet naar S5 boven de 46m + peil. Ook moet de betontechnoloog sturen op sterkteontwikkeling in het jonge beton. Deze zijn bepalend voor de verankering van de klimbekisting. Hiervoor is de eis fcm = 15 MPa uiterlijk 24 uur na het storten. De naspanwapening mag aangebracht worden bij een druksterkte van minimaal 24 MPa.

: Rijkswaterstaat : NV Besix SA : HITT (SAAB) : Doka Nederland : Betonmortel Grevelingen

Duurzame ketenvorming door bewuste integratie

Ketenconvenant Dura Vermeer en VOBN

Dura Vermeer Beton- en Waterbouw BV heeft met de Vereniging van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) namens de keurmerkhouders Beton Bewust een ketenconvenant ondertekend. Volgens beide partijen wordt meerwaarde in duurzaam bouwen met beton gerealiseerd die interessant is voor opdrachtgevers. Dura Vermeer Beton- en Waterbouw BV heeft met de Vereniging van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) namens de keurmerkhouders Beton Bewust een ketenconvenant ondertekend. Volgens beide partijen wordt meerwaarde in duurzaam bouwen met beton gerealiseerd die interessant is voor opdrachtgevers. Directeur Ir. Hans Kooijman (links op de foto) ondertekende het ketenconvenant namens Dura Vermeer Beton– en Waterbouw, directeur VOBN drs. Ron Peters (rechts op foto) ondertekende het ketenconvenant namens alle keurmerkhouders. Age Vermeer, divisiedirecteur Dura Vermeer feliciteerde beide heren met de start van een duurzame samenwerking. Peters: “Dura Vermeer is de eerste aannemer die een structurele samenwerking met Beton Bewust leveranciers met dit ketenconvenant bekrachtigt. Het laat zien dat keurmerkhouders een voorkeurspositie hebben. Tenslotte zijn het deze betonmortelfabrikanten die kennis en kunde bezitten over duurzaam bouwen met beton. Zij gaan en moeten dit nu verder met Dura Vermeer uitbouwen.” Concreet betekent dit dat door de partijen overeenstemming wordt gezocht over de inhoud en het niveau van de aan het keurmerk verbonden eisen en de ontwikkeling daarvan. Ondanks de voorkeurspositie worden keurmerkhouders door Dura Vermeer uitgedaagd om het duurzaamheidsniveau telkens te verbeteren. Zij moeten dat ook aantonen. Eén van de punten is dat keurmerkhouders voor de te realiseren projecten aangeven hoeveel secundaire grondstoffen per geleverde m3 betonmortel wordt toegepast. Ook moeten zij de berekende hoeveelheid CO2 per geleverde m3 betonmortel opgeven.

Ir. Hans Kooijman, directeur Dura Vermeer Beton -en Waterbouw en drs. Ron Peters, directeur VOBN, ondertekenen het ketenconvenant.

Dura Vermeer rapporteert jaarlijks schriftelijk, zowel kwalitatief als kwantitatief, tenminste aan VOBN, op welke manier zij toeleveranciers van betonmortel hebben gestimuleerd hun inspanningen om duurzaam te produceren en hun expertise in te brengen om hoogwaardige bijdragen te leveren aan de duurzaamheid van bouwprojecten waarin beton wordt toegepast. Het keurmerk Beton Bewust biedt producenten van betonmortel, opdrachtgevers en aannemerij een

4

handelingsperspectief. Het keurmerk is een erkende standaard die betrokken partijen meerwaarde geeft in de context van het verduurzamen van de betonketen. Zo zijn keurmerkhouders Beton Bewust o.a. A-leveranciers in de zin van de door SKAO beheerde CO2-prestatieladder.

Naadloze overgang van klassiek naar modern

Snelheid centraal bij nieuwbouw Stadhuiskwartier Deventer Bouwen in een historische binnenstad blijkt keer op keer een bijzondere opgave. Zo ook in Deventer, waar tussen alle historische panden de nieuwbouw van het Stadhuiskwartier wordt gerealiseerd. De beperkte tijd en ruimte en de eenwording met de klassieke omgeving zorgen voor de nodige uitdagingen voor betonmortel- en ondersteuningsleverancier.

Van klassiek naar nieuw In opdracht van de gemeente Deventer realiseert BAM het Stadhuiskwartier dat bedoeld is als centrale huisvesting voor de tot nu toe verspreid over de stad gelegen gemeentediensten. De nieuwbouw verenigt het oude stadhuis met een nieuw stadskantoor aan het Grote Kerkhof/Burseplein en wordt één van de meest duurzame overheidsgebouwen van Nederland. Kenmerkend voor de synthese tussen oud- en nieuwbouw zijn de twee onderling verbonden hoven en de centrale hal waar inwoners en medewerkers van de gemeente elkaar ontmoeten. Hieromheen bevinden zich de werkruimtes en diensten van de gemeente. Het voorgebouw geeft toegang tot het hoofdgebouw dat net als veel omliggende bebouwing drie lagen heeft; het hoofdgebouw zelf is in twee lagen uitgevoerd. Door het naar achterliggende dakvlak van het voorgebouw, lijkt de gevel los te komen en een stadbalkon te vormen.

Cassetteplafond Ook in de ruwbouw is de historische aansluiting al goedzichtbaar. In klassieke traditie worden de verdiepingsvloeren uitgevoerd als cassetteplafonds. Deze cassettes hebben een systeemmaat van 2,40 meter en worden -samen met de vloer- in drie fasen in het werk gestort. De vloerconstructie bestaat uit in het werk gestorte betonnen balken die prefab cassetteplaten dragen. Door de combinatie van balken en platen ontstaat het gewenste cassetteplafond.

02 De gehele constructie wordt in drie fasen gestort: de balkbekisting wordt voor de helft volgestort, waarna hierop de prefab cassette platen komen te liggen. De aansluiting tussen beide wordt vervolgens gerealiseerd door een tweede stort. Na realisatie van de verdieping wordt hierop de uiteindelijke vloer gestort.

01

Projectgegevens Opdrachtgever Aannemer Bekistingleverancier Betonmortel

: Gemeente Deventer : Bam Utiliteitsbouw : Miver Bekistingstechniek : Dyckerhoff Basal

gemaakt kon worden in een systeem wat ook nog exact sluitend zou zijn. Daarnaast was het voor BAM een absolute must dat de vloer volledig dicht gelegd zou worden, om zodoende een optimale veiligheid te garanderen tijdens het bouwproces. De grote hoogte van de begane grond van 5,70 m alsmede het gewicht van de ondersteuning en de snelheid van bouwen waren bij de keuze eveneens belangrijke aspecten. De constructie sluit niet alleen exact aan op de systeemmaat maar versnelt het bouwproces ook zoveel mogelijk. Een ingenieuze constructie draagt hieraan bij. Na opbouw van de vloerbekisting en het storten van de eerste twee betongangen, wordt de valkop gelost en daalt de constructie die de vloer ondersteunt circa

Tijdbesparende ondersteuning De moderne, betonnen uitvoering van het klassieke “plafondelement” wordt gerealiseerd met de aluminium Titan HV vloerbekisting van Miver Bekistingstechniek BV met valkop en bijbehorend meshpaneel( vloerpaneel waarin geweven draad is verwerkt). Voor de balken wordt de Titan U-HV balkbekisting ingezet. De keuze viel op deze combinatie zodat er een combinatie van balkbekisting en vloerbekisting in het stramien

03

5

10 cm. Wat blijft staan, zijn de aluminium stempels onder de balkenconstructie. De vrijkomende meshpanelen, worden vervolgens op de bovenliggende verdieping ingezet, zodat het bouwproces zo min mogelijk vertraging ondervindt.

Logistieke opgave Die snelheid is een van de grootste uitdaging voor aannemer BAM Utiliteitsbouw. De oplevering van de nieuwbouw staat gepland voor medio 2015 en dat legt een grote tijdsdruk op de werkzaamheden. Door de ligging in het hart van de stad, zijn de logistieke voorzieningen bovendien niet ruim bemeten. Met slechts twee kranen en beperkte toegangswegen en -tijden is de logistieke opgave groot. Ook de duurzaamheidsambities van de opdrachtgever worden nagestreefd. Beton Bewust keumerkhouder Dyckerhoff Basal speelt hierop in. Door een slimme routing door de stad met behulp van verkeersbegeleiders en nauwkeurig afgestemde hoeveelheden betonmortel worden extra vrachten voorkomen.

01

Bouwen in de binnenstad is iedere keer weer een opgave.

02

Door betonnen balken en platen te combineren ontstaat een klassiek cassetteplafond.

03

Het plafondelement wordt gerealiseerd met de aluminium Titan HV vloerbekisting en bijbehorend meshpaneel.

Eerste geopolymeertoepassing in Nederland Voor de nieuwe melkpoederfabriek van Vreugdenhil Dairy Foods in Gorinchem wordt voor het eerst in Nederland op grote schaal geopolymeerbeton toegepast. In totaal wordt een kleine 400 m3 geopolymeerbeton van Van Nieuwpoort Betonmortel toegepast in betonvloeren voor losplaatsen voor melk. Melk dat bij de losplaatsen wordt gemorst verzuurt. Op langere termijn blijkt melkzuur, zeker in combinatie met vrachtverkeer, zeer agressief voor regulier beton. Zelfs beton op basis van hoogovencement in milieuklasse XA3 wordt binnen enkele jaren sterk aangetast. Ook diverse alternatieven, waaronder overlagen met asfalt, bleken onvoldoende bestand. Daarom heeft Vreugdenhil nu in overleg met Bouwbedrijf De Vries en Verburg gekozen voor geopolymeerbeton, dat bekend staat om zijn hoge weerstand tegen zuren.

Eigenschappen geopolymeerbeton Het geopolymeerbeton bevat net als regulier beton zand en grind, maar het bevat geen cement. Het bindmiddel bestaat uitsluitend uit slak met een door Van Nieuwpoort geoptimaliseerde mix van activatoren. Daarnaast worden speciale hulpstoffen toegepast omdat de verwerkingstijd en consistentie niet gestuurd kunnen worden met de gebruikelijke betonhulpstoffen. Doordat het geopolymeerbeton geen cement bevat wijken de eigenschappen aanzienlijk af van die van regulier beton. De eigenschappen waarmee de constructeur rekent, zoals krimp, wijken af, maar ook de weerstand tegen diverse aantastingsmechanismen wijkt sterk af van regulier beton. Zo is de weerstand van geopolymeerbeton tegen chloriden

en sulfaten fors hoger dan van regulier beton. Daarnaast is de weerstand tegen zuren fors beter dan die van regulier beton.

heid) nodig. Het zuurbestendige beton is wel zodanig geoptimaliseerd dat de specie probleemloos met bestaande middelen kan worden verpompt en verwerkt.

Onderzoeksprogramma Van Nieuwpoort, lid van VOBN en keurmerkhouder Beton Bewust, begon in 2010 met een uitvoerig onderzoeksprogramma naar geopolymeerbeton; de eerste proefstorts vonden reeds drie jaar geleden plaats. Op basis van de daarmee opgedane kennis en ervaring kan nu relatief eenvoudig op grote schaal geopolymeerbeton worden gestort. Voorafgaande aan de stort van de eerste grote betonvloer is met het vloerenbedrijf Mels Renes nog wel specifiek gekeken naar het monolitisch afwerken van dit type beton.

BETONAGENDA

Verwerking geopolymeerbeton

Building Holland het Nieuwe Bouwen 31 maart – 2 april, Amsterdam RAI

Het verwerken van dit type beton vraagt wel extra aandacht. Het gedraagt zich duidelijk anders dan reguliere betonspecie en vanwege de hoge pH van de specie zijn er wat extra voorzorgsmaatregelen (veilig-

Februari Bouwbeurs en Gevel vakbeurs 2015 9 - 13 februari, Jaarbeurs Utrecht

Maart Nederlands paviljoen op Ecobuild 2015 3 -5 maart, London (Excel)

www.betonagenda.nl

Kort nieuws Nieuw: #Duurzaam beton, trending topics ‘#duurzaambeton – trending topics’ biedt een helder overzicht voor alle partijen die duurzaam willen bouwen: overheid, opdrachtgever, gebruiker, architect, constructeur, aannemer, installateur en alle andere adviseurs. Samen hebben zij namelijk heel wat keuzes te maken in alle fases van het bouwproces. De uitgave geeft een overzicht van overwegingen en praktische handvatten. In deze uitgave worden veelgehoorde onderwerpen van discussie geschetst: het bouwen voor nu én straks, het optimaal benutten van kwaliteiten, uitvoering op maat én een verantwoord grondstoffengebruik. ‘#duurzaambeton – trending topics’ is via de webshop van uitgeverij Aeneas al te bestellen en kost €14,95 (incl. btw). Naast deze gedrukte uitgave is een gratis interactieve pdf verkrijgbaar. Deze versie is te downloaden via de websites van de leden van het Betonplatform.

Colofon

Betonbouwnieuws wordt u aangeboden door: Namens VSB De Hon Bekistingstechniek BV, Degraform Bekistingen en Steigers BV, Doka Nederland BV, Hunnebeck / Brand Infrastructure Services BV, Hendriks Stalen Bekistingstechniek, Layher BV, Madema Steigerwerken BV, Matemco Hulpconstructies BV, Meva Bekistingssystemen BV, Miver Bekistingstechniek BV, NOE-Bekistingtechniek BV, PERI BV, Safe BV / Safe Montage BV, Vollenbroek Betonbouw VOF

Betonbouwnieuws is een uitgave van de VOBN, de brancheorganisatie van de betonmortelindustrie en de sectie Betonbekistingbedrijven van de Verenging van Steiger-, hoogwerk- en betonbekistingbedrijven (VSB). Alhoewel bij de samenstelling de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht, kan de uitgever niet verantwoordelijk worden gehouden voor de inhoud ervan. Exemplaren van of een abonnement op Betonbouwnieuws kunnen worden aangevraagd bij de uitgever. Vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze uitgave kunnen worden gericht aan [email protected].

Namens VOBN Albeton Algemene Betonmaatschappij BV, BetonCenter Swinkels BV, Betoncentrales Rokramix BV, Betoncentrale Twenthe BV, Betonmortel Nederland BV, Betonmortelbedrijven Cementbouw BV, Betonmortelcentrale De Lek BV, Betonmortelcentrale Gorkum BV, BouwOort Betoncentrale, Bruil beton & mix, BV Betonmortel Centrale Koudekerk, De Hoop Betonmortel BV, Dyckerhoff Basal Nederland BV, Helderse Betonmortel Centrale BV, Holcim Betonmortel BV, Kalle en Bakker Betoncentrales BV, MEBIN BV, Betoncentrale Hasselt BV, Van Nieuwpoort Betonmortel BV

Uitgever VOBN & VSB E: [email protected] Productie Beta PR & Media BV Leidschendam-Voorburg

6

Tekst Martin Franke Fotografie Rijkswaterstaat, Beta PR & Media, Doka, VOBN © 2014/2015

Leidschendam, VOBN/VSB