.< , , , .
.?.."
.. .'I.
.
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x X a. X X X X X
X X
X X X X
T A A R G A N G
1933.
X X X X
X X
X
X
X
.
X X X X
X
X
X
X
X X X
X X
X X X X X X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X X
X
x
O
V
E
R
Z
I
C
H
T
NO *
6 .
X
X
X
X
X X
X X X
X X
X
X
X
X
I
X
A
X X X X X X
X
X X X X
X
X
X X
X
X X X X
X
X
X
X X
X
X
X X X X X
X X
X X X
G E H E I M .
X X X
X
X X
X
X
X
X x x x X ~ X X X x X X x X X X X X X X x ~ x x x x ~ ~ x x x x
C v e r z i c h t
Xo.6.
1 9 3 3 .
I
Ecof ds tuk. __Irdeiding
I. a. b.
11. a. b. C.
d.
111. a.
b.
ar
FT
o uD
.
3ladz.
...............................
1 .
&.ti-iascistische a c t i e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ge Vrijbeicisbond c o n t r n fascisme . . . . . . . . . . . Tje houding vaLi de X.K. S t a a t s p a r t i j xen opzic:hte van n e t f z s c i s n e
....................
De verhcudi2g van Oe J e u g d - o r g a n i s a t i e s t o t het fescisrie ne '(s.tholieke Jsugabeviezirg en h e t F a s c i s n e , .-?it ?Taticns.d Jonqeren VeiDond (>;.T.V. ) e s zijr. ve?-kcucling t o t he%f a s c i s ~ e . , . . De Trijzi:inig V a r l s t e i i j k e Jeugd C e n t r a l e e3 ',et .. :ascisrne 3e ' r r i j z i n r i g D e m c r a t i s c k e J c r ~ z e r e nOrAanis a t i e en h e t f a s c i s r e
.........................
~.
....... ............................... .....................
De 3 x i a i 1 Cerrccrstiscke Arbeide.? P a r t i j e r 'zaar s t r i j d Leger Comqunisne en F i s c i m e . . 3ureau van A c t i e S E 'ropqandz tegen Cornu?.isXe ei, Pa,scis;re 1 n ~ ; e r i i a x i c n d eSac i d i s t iscne Ant i - ú o r l n g s Liga ( I . 3.. A . U . i . ) ...........................
..
.........................
1. 1 .
2 .
8 . 8 . 9 .
10
11
~
.
12
. .
12
13
.
Z e t Xedsrlendsch Verbond van Vahvereerig3ir.gen e n z i j n houding t e n o p z i c h t e van h e t Fascisme
18
.
Cnnité v a Yerrreer tegen P . e x t i e , Fascisme en Ereigend Oorlogsgevaar
21
.
V.
S t r i j d b o n i t e g e n F a s c i s n e (S,T.F.).,........
24
.
VI.
n ,cm - .t 6
voor den S t r i j a t e g e n X i l i t a r i s x e e n Tascisme
27
.
C.
...................................
N.
..................
...................................
.....ococcooocco .....
i 9 3 3 .
I n l e i d i n g . Ce algemeene p o l i t i e k e s i t u a t i e , w a r i n ons l a n d momenteel v e r k e e r t , l;erinier!ct z i c h e e n e r z i j d s door eon algemeene a c t i e tegen de propaganda, ::elke zoonel door de r e c h t s - sls l i n k s g e o r i ë n t e e r d e e x t r e m i s t i s c h e gzoepen e n p a r t i j e n e: a n d e r z i j d s door een a c t i e , welke s p e c i a a l g e r i c h t is t e z e n Ce pro-sgznda, r o l k e door de r e c h t s g e o r i ë n t e e r d e e x t r 2 m i s t i s c h e grce:e;i ( f a s c i s t i s c ? i e beneging ) n o r d t ger,zakt. ?,iet b e t r e k k i n g t o t de a c t i e , n e l k e z i c h r i c h t t e g e n de f a s c i s tisc5.e bewegi2g i n h e t &gemeen, doch t e g e n de ;,Tationeal S o c i d i s t i s c h e Beweging ( 2 . S . B . ) i n h e t b i j z o n d e r , moet worden v a s t g e s t e l d , d a t h e t nu n i e t n e e r a l l e e n de u i t e r s t l i n k s c h e p a r t i j e n - daeronder v e r s t a a n de S o c i a a l Denocretische Arbeiders ? a r t i j (S.D.A.F. ) ; de Conr,iuEistische ? a r t i j :,Iiol:and "(C.F.H. ) ; de Ï ? e v c l u t i o n r a i r S o c i z l i a t i s c h e ? e r t i j ( R . S . F . ) ; d e OnafhenGelijk S o c i a l i s t i s c h e P a r t i j (O.S.F.) e n de b i j deze p a r t i j e n a z n g e s l o t e n o r g a n i s a t i e s - z i j n , welke zicli o p e n l i j k a i s tegens t a n d e r s van de f a s c i s t i s c h e begeging hebben v e r u a a r d , doch d a t t h a n s ook p a r t i j e n met geheel i î w i j:;ende p o l i t i e k e c o n s t e l i a t i e als de genoemde p a r t i j e n , n.1. de V r i j h e i d s b o n c en de Rooïxch-K2thoiie!ce S t a a t s p a r t i j , b i j monde v m hup- l e i i e r s , z i c h o p e ? i i j k lege en h e t fascisine hebben u i t gesproken. Gewoonlijk worden i n de o'rerzichten a.nderr ondeirrerpen b e s p o k e n dan d i e , T:aarvoor thans Ce a.arLdacL.'tii-;crd-: ge7;raegd. Toch wordt S e t nens c h e l i j k Seocht, i n &zrn ti,??-mu vmxarring op p o l i t i e k t e r r e i n , a l s mede, o??dat h e t i3 h e t k a d c r T3:i d i t o m r z i c h t p a s t , o p eiikele hoofdpunten van. de u i t g e s p r o k e n ?ed.evocrin.xen de aendacht te -vestigen. iiet f e i t , de-G e r oncier de leder1 v s . 2.e tvee hierboven senoende part i j e n z i j n , d i e z;ch t o t de îa3cZ8tl;che bewegir.g en i n h e t b i j z o n d e r t o t de N.S.B. aeDletro!&en gevccler,, z a l h i e r a a n wel n i e t vreeizd z i j n . Sovendieri v a l t h e t l i e t t e oat::er'en, ?ct de F.S.9. s i n d s F e b i u a c i j . 1 . aan in-rloed k e e l t <ewcnncn, ketgeen z i c h o p ondubbelziznige w i j z e h e e f t g e d e m n s t r e e r d OP den landSni;,, welke 07 7 October j.1. t e ü t r e c h t h e e f t ? l i e t s gehad. ;Jaar h e t ,schijnth e o Ï t j u i s t deze demonstratie iildnik gemaakt o: de l e i d e r s van de twee hmervcoi genoeKi.de p r t i j e n , omdat z i j , k o r t nadat deze landdag was gehouden, zicC o p e n l l j k tegen h e t fascisme i n h e t a l g e meen hebben v e r k l a a r d . K a deze i n l e i d i n g , d i e i n grove trekken de p o l i t i e k e verhoud-ingen d e r d i v e r s e p a r t i j e n t e n o p z i c h t e van h e t fascisme i3 h e t algem.een v e e r g e e f t , z a l nu vrorden overgegaan i n a f z o n d e r l i j k e hoofdstuldzen de houdixig d e r d i v e r s e p a r t i j e n t e bespreken
.
A.
DeVrijheids'oond -
c o n t r-a--..--I_ fascisme
_ _ I I ___
.
Bet was de e x - v o o r z i t t e r van den Vrijheidsbond, M r . D. Foclc, d i e op de buitengewone vergadering var den T r i j h e i d s b o n d , gehouden t e Utrecht op 1 4 October j .1. to-,; den nieuvbenoenCen v o o r z i t - t e r , XíQ W.C.V?endelaar, zeide : n Z r z i j n e r 6.ie denken, d a t a l s EI? doet ais in Duituchland en h e t N a t i o n a d Socialisme aanvaardt met al z i j n bombast, z i j n t h e a t r a a l ver1;oon en d-raze g r c e l , de n o e i e l i jklieden een k e e r z v l l e n nemer,. I n de e e r s t e p13ats h e b t g i j , Mr. Vendelaar, d.en p l i c h t UI d e m l k e n e r v m ';e o v e r t u i g e n , d a t h e i f a s c i s m e Of -
- 2 -
of n a t i o n a a l s o c i a l i s a e v o e r t n a a r d i c t a t u u r , w i l l e k e u r en t e r r e u r en h e t i s aan TJ t e tooneii, d a t de v r i j h e i d - geen
bandeloosheid - h e t b e s t n o r d t gediend d o c r een s t e r k gezag, d a t d i t hoogste goed op zijn. b e u r t voor a l l e s z a l kunnen handnaven (Alg. i a n ä e l s b l a d 15.10.1933 ) bV. Wendelaar aanraerdde z i j n f u n c t i e met h e t u i t s p r e k e n van een rede, waarin h i j o.a. antmoord gaf op i e vraag, of nu, j u i s t i n dezen t i j d , nu de heTvoITIingen i n de maatschappij z i c h zoo b i j z o n d e r s n e l v o l t r e k k e n , of de tegenwoordige vorm van de l i b c r a l e s t a a t s g e d a c h t e ook voor dezen t i j d , d i e zo<, tal van andere e i s c h e n s t e l t , nog p a s t , o.m. verklaarde : "?Jet moge h i e r nog eens n a d r u k k e l i j k gezezd aorden, d a t w i j , l i b e r a l e n van de twii-,tigste seum, nog volkomen s t a a n ea w i l l e n b l i j v e n s t a a n op d i t z e l f d e standpunt, d a t m i j de c o n s t i t u t i o n e e l e Xonarchie beschouwen ais h e t fundament van onze staatsi n r i c h t ing. I n d i e c o n s t i t u t i o n e e l e Monarchie is de Kroon een z e l f s t a n d i g e macht eirenals de Volksvertegenmoordiging een z e l f s t a n d i g e macht i s , maar z e l f s t a n d i g g e l i j k ir. een lichaam de leden. Die p o s i t i e v e t a a k van de Ecoon ia onze S t a a t s r e g e l i n g i s van g r o o t e b e t e e k e n i s , vooral i n den tegenmoordigen t i j d . Aan den v o r s t irmiers behoort de benoeming van 2e m i n i s t e r s e n h i j g e e f t z e l f s t a n d i g opdracht t o t de vorming van een k a b i n e t . Iii j O e c à s l t , wie i n Nederland de Regeeriinc z u l l e n vormen, d a a r b i j n a t u u r l i j k rekening houdend met de s t e m i n g i n het l a n d , en, zoolang e r geen aaneengesloten o p p o s i t i e i n h e t parlenient i s : b e r e i d en i n s t a a t om de r e g e e r i n g s t a i k over t e nemen, z a l dus i n de c o n s t i t u t i o n e e l e Xonarchie deze t a a k van den 'Jorst var, h e t g r o o t s t e g e m i c h t z i j n v o o r de r i c h t i n g van ons s t a a t s b e l e i d . I n oris staatsbeëkdfi i s dus de Vorst geen ,m.rionet er. m i j , l i b e r a l e n , z - d l e n e r n i e t Toe medewerken om Koningin Wilhelmina daartoe t e v e r l a g e n $ l . C i t deze twee hoofdpunten van de redevoering en van den e x - v o o r z i t t e r van den V r i jheidsbond en var. den fagenrioordigen f u n c t i o n a r i s b l i j k t overd u i d e l i j k , d a t de Vrijheidsbond z i c h v i e r k a n t tegenover h e t fascisme i n h e t algemeen p l a a t s t D i t kan thans ock gezegd norden oan de Xoomsch-Katholieke S t a e t s p a r t i j , waarvoor i n h e t volgenee hoofdsti-c d i v e r s e bewijzen z u l l e n worden aangehaald. li.
Een f e i t i s h e t , d a t deze p a r t i j aanhangers van h e t fascisme onder z i j n l e d e n t e l t . Maaar daer'egenover s t a a t , d a t e r ook z i j n , d i e z i c h als f e l l e t e g e n s t a n d e r s hebben doen kennen en m . a t r e g e l e n van de p a r t i j l e i d i n g wenschen, om aan den invloed v a n h e t fascisme paal en perk t e stellen. D i t l a a t s t e !mm o.m. d u i d e l i j k t o t u i t i n g op de j a a r v e r g a d e r i n g van de F.K.iCamercentrale i' Haerlem ",gehouden t e Iiaarlem op 30 September j.1. Op deze vergadering -?erd na h e f t i g debat o.a. b e s l o t e n , om a23 h e t p a r t i j b e s t u u r en den p a r t i j r a a d t e r kenn.is t e brengen, d a t z i j van meening is : "dat de b e s t r i j d i c g d e r e x t r e m i s t i s c h e r e v o l u t i o m a i r e groepen, zoowe.1 Pan r e c h t s als van l i n k s , d o o r vrijheidsbeperkende ITiBatr e g e l e n e i s c h van den dag is T i j d e n s de d i s c i i s s i o , rielke 2811 de stemminq over d i t v o o r s t e l voorafging, nerd h e r h a a l d e l i j k @wezen aidus de p e r s b e r i c h t e n op h e t revolutionne i r
-
-
-
- 3 I ~
!
3 I
j
I
i !
.!
i ?
i L
i
i ?
ii i i
i
I i
l
i
r e v o l u t i o n n a i r iraraktcr ven de K.S.B. en h e t fascisrce i n h e t algexeen $eschouwd als e e n gevaar t e n doel hebbende de bestaande r e c h t s o r d e omver t e gooien. Evenals de Vrijheidsbond z i e t k o r t na den landdag van de N.S.B. t e g e n h e t fascisme i n h e t algemeen had vericliard, deed de l e i d i n g van de R.:(.Staatspartij d i t eveneens m i d l e l s e e a m a n i f e s t , g e r i c h t " dan K a t h o l i e k Nederlind", rraarin z i j v e r k l a a r t : "De :fziholieke P a r t i j h o d t v a s t aan de a l t i j d door h a a r bel e d e n n a a r h e i d , d a t de w e t t i g e Overheid n e t macht bekleed i s e n gehoorzamheid kan en moet e i s c h e n van a l l e n , omdat h a a r gezag u i t Gad is. I n de l i j n van een g r o o t e t r a d i t i e e r k e n t de Katholieke S t a a t s p a r t i j de s o u v e r e i n e r e c h t e n pan h e t Huis van Oranje er. de e i g e n taak van h e t Koningschap, d a t z i j beschouwt a l s ons hoogste n a t i o n a l e b e z i t e n welks e i g e n r e c h t z i j m i l z i e n geëerbiedigd. Z i j h e e f t d a t a l t i j d gewild en ook metterdeed getoond, Voor de Katholieke P a r t i j i s s o u v e r e i n i t e i t e c h t e r geen absolutisme. Z i j b e s e f t , d a t de m i n i s t e r i e e l e v e r a n t m o o r d e l i j k h e i d e e n weldaad i s voor de ? 3 o o n , ? i e geen werktuig i n handen van M i n i s t e r s i s , maar integendeel hun c o n t r o l e e r e n d geweten. 'Omdat, zeker i n Ilederland, de t a z k d e r Overheid n i e t beh o o r l i j k kan worden Termild zonder gezonden v o l k s i n v l o e d , n i l de ;:atliolieke P a r t i j vasthouden a a p e e n vertegeiinoordig.ing des v l l k s . De srmennerlcing van Ovcirheid eo v o l k , t o e g e p a s t met cri j z e beperking, m e t verzekeren een goed geordende medezesgenscha3 en. de o!,enbare b e h a r d e l i r g d e r openbare zaak. J u i s t om deze g r o o t e volksgoederen i n hun v e z e i i l i j k e bete-keï.is t e behouden, zuLlen i n p r a c t i j k en ketgeving de a i j z i g i n g e n m e t e n morden g e b r a c h t , waardoor u i t c a s s e n worden afgesneden en h e t w a r a c h t i g volksbelang wordt gedierid. Een r e g e e r i n g s v o r n e c h t e r , a a e r i n e l k e p a r l e m e n t a i r e z e l f s t a n d i s h e i d als v e r z e t wordt beschouwd, v e m e r n t de Katholieke - a r t j . j , iIs vollorien i n s t r i j d r.et de g e s c h i e d e n i s en den aerd ven ons volk. ZüLk een regeeringsvorji is een gevaar voor gezag e;? v r i j h e i d b e i d e . Dasrom s t e l t de Katholieke P a r t i j z i c h E e t b e s l i s t h e i d t e meer t e g e n elicen v o m v&i d i c t a t u u r :'. ?ervolgens n o r d t e r op gevezen, d a t : T e e r i n h e t b i j z o n d e r i n dezen berrogen t i j d h e t l a n d s b e l a n g voi-dert een zoo k r a c h t i g mo&elijk s t e u n e n van h e t zwere werk d e r Regeeriag, Die s t e u n Tag i n Nederland n i m e r b e s t a a n i n een g e l i j k g e s c h a k e l d medejuichen. H i j moet opbouwend en s t e u nend medemerken. Daarvoor s t e l t de p a r t i j l e i d i n g , i n v o l l e overe e n s t e m i i i g i e t de f r a c t i e i n de Tweede F m e r dei? S t a t e n Generaal, thens voorop een a a n t a l maatregelen, d i e aan h e t prograni 1933 c o n c r e t e u i t v o e r i n g geven. Voor v e r w e z e n l i j k i n g dearvan v r a a g t z i j de l e i d i n g d c r Regeering en de medewerking van. h e t parlement T 1 ~ De hierboven bedce1d.e ineatregelen worCen vervolgans opgesomd en h e t manifest vervolgt : "Kadat de t a a k voor den eerstkonenden t i j d e l d u s i s afgebakend, kan de p a r t i j l e i d i n g geen. verzrua:dcing of h a l f s l a c h t i g h e i d duiden. Z i j moet e i s c h e n : s t e r k e a a n e e n s l u i t i n g . '. Dazruit v o l g t , d a t z i c h b u i t e n h e t werk d e r p a r t i j s t e l l e n : 1. z i j , d i e vi) e e n i g e r l e i wijze z i j h e t formeel biiinnn h e t partijverban.6 a c t i a voeren in e n door middel .?an andere organeii daE d i e , welke liet p a r t i j r e g l e n e n t kent of' h e t T a r t i j b e s t u u r aeumijst ; 2. z i j , d i e ogenlij:: doen b l i j k e n , d a t z i j hun s t a a t h n d i g stl-wen
-
-
-
s t r e v e n gronden op eenige andere beneging a l dan n i e t i n den v o m eener n a r t i j o r g a n i s a t i e i:. Behalve i n d i t manifest h e e f t de R.iZ.Staatspartij, a l t h a n s b i j monde van d a a r i n leidinggevende personen op d u i d e l i j k e wijze kenbaar gemaakt, d a t de N.S.B. voor een k a t h o l i e k i n h e t algemsen n i e t t e aanvaarden is. De v o o r z i t t e r van de R . K . S ~ a a t s p a r t i j , M?-. Goseling, o.a. v e r k l a t r d e i n een op Zaterdag 28 October j . 1 . gehouden redo op den %aderdag,welke i n Kasteel 'I Eouvigne '' b i j Breda p l a a t s vond ; d a t h i j thans n i e t wilde t r e d e n in een beschouwiag over den meest gemenschtan Staatsvorm o f z i c h zou wagen aan een d e f i n i t i e van fascisr-e of n a t i o n a a l s o c i a l i s m e , a l l e e n wilde b i j . r a s t s t e l l e n , d a t de n a t i o n a a l s o c i d i s t i s c h e beneging z i c h u i t d r u k k e l i j k aaliironàigt als een g e e s t e l i j k e ber-egiiig. Ofschoon d i t v e r b l i j d e n d i s als teeken, aldus s p r e k e r , d a t de t i j d van p l a t m a t e ï i a i i s m e v o o r b i j i s , i s h e t v o o r k a t h o l i e k e n , d i e i n h e t Xatho1icisF.e reeds een g e e s t e i i jke beneging b e z i t t e n , p i e t t e aanvaarden. Op den e e r s t e n Xatho1ieken.da.g in Noord Limburg, welke op Zondag 29.10.1953 t e Venlo p l a a t s vond, s t e l d e :dgra Poels o.a. de vraag : iifoogen k a t h o l i e k e n g e e r l i d z i j n van de N.S.B. en h i j zeide h i e r o p , d a t z i j , d i e l u i s t e r e n n a e r de aisschoppen, in de S t a a t s p a r t i j b l i j v e n . Katholielcen, d i e b e s e f f e n %at fascisiiie en n a t i o n a a l s o c i d i s m e i:, z u l l e n z i c h e r ook n i e t b i j aansluiten :Toorts zeide s p r e k e r n i e t t e !cumen b e g r i j p e n , waarom de Regeericg de N.S.B. n i e t op de l i j s t d e r verboden Tiereenigingen h e e f t g e p l a a t s t , en ook n i e t , waarom v e l e vierkgevers deze p a r t i j steunen. Ce Katholieke P a r t i j is zulk een g r o o t belaiig VOO? het !catholiek l e v e r , d a t ook de P r i e s t e r s z i c h met k r a c h t moeten v e r z e t t e n Tegen i e d e r e s t r o o m i n g , d i e deze p a r t i j u i t de macht en. u i t h e t b e s t a a n w i l s t o o t e n . Onder den t i t e l '' Eáscis,?.e ? Ter Oriënteerin& onderwerpt Ngr. Dr. G.C. -Jan iloort, Deken van clmsteràm, h e t vraagstuk van he?; fascisme aan een b e s p r e k i a g , n a a r aanleidin,? van s e n v l u g s c h r i f t , door de ?:.S.B. vers p r e i d en waarin de Xatholieken riirden uitgeroodigd z i c h b i j h a a r a a n t e s l u i t e n en h a a r t e neipen t o t h e t v e s t i g e n van een Staatkundige Eenh e i d ?'. f i l e r e e r s t behandelt de s c h r i j v e r de vra,?g : :;Wat s t r e e f t de f a s c i s t i s c h e of xt!ionaal s o c i a l i s t i s c h e bev,.egicg ( ?e n a m doet n i e t s t e r zake ) ?.a als e e r s t e en voornaamste mid.üel om ons een. b e t e r e toekomst t e brer.gen ?" Z i j antwoordt h i e r o p : "Zet vestiger- van een f a s c i s t i s c h e n s t a e t s v o m , of een f c s c i s t i s c h e Regeering. Een f a s c i s t i s c h e staatsvorm onverschillig welken n a c a d i e d r a a g t is zalceiijk een staatsvorm, w a a r b i j de geheele of zoo goed als geheele staatsmacht b e r u s t b i j 6 6 2 Sersoon of b i j een hleiiie groep, zonder d a t de b u r g e r s , i n d i e n zulk een ReSeerin& e e m z a l geves:igd i s , op h a a r g e s t i e wer!cel i j k geordenden invloed en contr6l.e h i m e n uitoefenen. Dat h e t de bedoeling onzer Nationazl-Socialistische Beweging is e l k e n n e t t e l i j!c geordenden ?olksiiivloed u i t t e S l U i t e n , wordt i n h e t v l u g s c h r i f t nergens met zooveel moorden gezegd. blaar men i e e s t b e t o v e r a l tusscheii d e r e g e l s door en de verwijzingen n a a r h e t Sáscistisc:it Buitenland bevestigen h e t Maar s a n l e i d i n z -;ail h e t bovenstasnde s t e l : de s c h r i j v e r d.e vraag : "Is m i k een s t a a ' i s v o m u i t e 2 a a r d i n s t r i j d n e t de k a t h o l i e k e beginselen., is b i j i a z i j n vezen veroor~leelensmaardig ? antwoordt h i j h i e r o p : :* Neen i : . Een bevestigend ant'mord zeef'; h i j 01 de vrôag :"Kan zulk een s t a a t s vorm voor een volk goee~e i heilzaam z i j n ? In een beschouwing z e t h i j de D.otiever. u i t e e n 02 grond waar-ran h i j t o t deze c o n c l u s i e is 2ekor:en. maarn^ h i j achtereermdgens de vragen s t e l t : 'Tierdieit een f e s c i s t i a c h Regiem oy z i c h of i n a b s t r a c t o beschouwd ._._ -.
.
ij
-
-
".
- 5 schound, !ie voorkeur i o v e n een Regiem, waarin de burgers yeordende invloed en c o n t r ô l e gewaarborgd i s ? Is misschien voor oils Vederland i n de tegenwoordige omstandigheden een f a s c i s t i s c h Segiem v e r k i e s b a a r boven e e n , waar geordende volksinvloed gewaarborgd is ? Nadat de s c h r i j v e r deze vrager, h e e f t t o e g e l i c h t , v e r v o l g t h i j : "Xn nu meeu i k : I. C a t een f a s c i s t i s c h e S t a a t s r e g e l L n g , j u i s t omdat r i j gezonden volksinvloed u i t s l u i t , a i l e m i n s t p a r t b i j ons iiiederlandsche v o l k s k a r a k t e r ; 2. g a t een f a s c i s t i s c h Regiem i n de tegenwoordige omstandigheden ons v e r m e d e l i j k v e l zou b e v r i j d e n van een menigte u i t wassen o ï excessen d e r v r i j h e i d , maar d a t h e t bns tevens grootendeels zou berooven 7ari h e t rechtraiatig gebruik onzer z i j h e d e r . . 'Om s l e c h t s enkele dingen t e noezen : noch i n Rusland, noch i3 Italië, noch i n Duitschlarid o e s t a a t e e n v r i j e p e r s , o 0 4 bezadigde, z a k e l i j k e k r i t i e k op regeeringsmaatregelen i s er n i e t geoorLoofd, h e t propageereii van meeningen, d i k n i jls z e l f s *_et Tublizeeren van f e i t e n , d i e de F.egCering onvelgev a l l i g z i j n , s o r d t op dien grond a l l e e n o a o g e l i j l c gemaakt. B r i j e verkiezingen z i j n i n geen d i e r l a n d d n mogelijk. Wells r e c h t geaard Xederlander v e r l a n g t voor ons Vaderland zulke toestanden? Welk rechtgeaard d e r l e n d e r wenscht, d a t b e t e u g e l i n g vaii bandeloosheid, d i e hoogiioodig i s , p l a a t s g r i j c e op een w i j z e , d i e t e g e l i j k h A rechtmatig gebruik d e r v r i j h e i d i n s t r a k k e banden verstikt ? 3. Dat s p e c i a a l voor oils Xatholieke ?:ederlan<.ers een f a s c i s .... b1sch.e Ctaat n i e t ge!ie?.scht is. '"ij l e v e n i n een geilerigd l a n d e n v o m e z een minderkeid. Indien Xeaerland een f a s c i s t i s c h e S t e a t verd, zou b e t o n e v e e r a b s o l u t e s t a a t s g e z a g n e l n i e t z o o a i s ia I t a l i ë h e t geval i s - gelegd worden i n Katholieke :?Enden. '"e zouden d a t n i e t mogeii e i s c h e n ! Gaarne toegegeven. ?"sir f e i t zou toch h o o p t m a a r s c h i j n l i j k n e l z i j n , d a t h e t n i e t hm. i n de handen var. de besteii d e r onzen. En i e d e r weet, d a t e r 66k vandaag aan den dag i n 02s Nederland elementen genoeg z i j n , d i e de p o s i t i e d e r Katholheke Kerk i n ons Vaderland e n de v r i j h e i d , d i e w i j g e n i e t e n , met l e e d e oogen aanzien. I k bedoel daarmee n i e t t e i n s i n u e e r e n , d a t ons van een f a s c i s t i s c h Regiem zoo m a r d a d e l i j k een vervolging à l a Xexico of Spanje t e riacht e n zou s t a a n . Geenszins; naer of we t o c h n i e t v r i j spoedig een s t u k van onze v r i j h e i d en een deel van onze moeizaam v e r kregen r e c h t e n zouden inboeten, i s e e n vraag waarop i k geenszins n e t een l u c h t h a r t i g e ont!;enning zou durven antwoorden. En a l 8 d a t eventueel zou gebeuren, nadat we z e l f d o o r h e t overboord werpen van a l l e n geordenden volksinvloed zouden hebben meegeholgen, om &?.e w e t t e l i j k e middelen t o t v e r z e t u i t ha.nden t e geven, zouden we dari n i e t a c h t m a f ons b i t t e r bekiagen over zoov e e l OnbezONlenheid ? ._ Onze Nederlandsche Bisschonien spoord.en nog d i t j a a r de liatholiekec aan, o04 i n het s t a a t k m d i g e de eenheid t e beneren. !Tiet omdat z i j d o o r middel d.er Katholieke S t a a t s p a r t i j w i l l e c heerschen over den S t a a t , n i e t omdat z i j i n e e n i s e z u i v e r s t a a t inind.ige a-uaestie z e l f de b e s l i s s i n g i a !ieaden w i l l e n houden, maar omdat z i j z i c h oer:licht r-kenen t e i' waken o r e r datgene, hetwel'r n i e t zon.der groot- g e e s t e l i j k e schade zou kunnen verl o r e n gaan jaarom, ze-gen z i j ,?>verzoolienw i j a l l e r d r i n g e n d s t , bewaart uwe e e n k e i d , , . D e b i t t e r e e r n s t d e r t i j d e n v r a a g t ons dringend o m e gelederen aaneengesloten t e houden, om.. g e m m e n l i j k OP
,.
)'.
.
~
~.
-
- 6 -
.
op t e t r e k k e n voor de hosge g e e s t e l i j k e goederen, d i e op h e t s p e l staan'(1Jandement 1 Febr.1933. ) Durft iemand verze!ceren, d a t d i e :' hooge g e e s t e l i j k e zoederen" n i e t neer of i n mindere ,mate o p h e t s p e l zouden s t a a n , i n d i e n Nederland een f a s c i s T i s c h e s t a a t nerd ! Het tegendeel l i j k t m i j n a r r s c h i j n l i j k e r . Iil e l k geval zou i!c h e t roekeloos vinden, &e w e t t e l i j k e wapenen t o t v e r d e d i g i n g , d i e rie hebben, n o e d r r i l l i g weg t n werpen. Haar Duitsclfiand i; oo!s een z e e r gemengde s t a a t , de Katholieken vormen e r e e n zwaklcer minderheid dan b i j o n s , e n t o c h h e e f t h e t f e s c i s t i s c l i e Iluitschland m e t den H . s t o e l een concordaet g e s l o t e n , d a t aan de katholie!:e Kerk een beb o o r l i j l r e v r i j h e i d mairhorgt. Zou een f a s c i s t i s c h Nederland t o t zoo i e t s ook n i e t b e r e i d z i j n ? l i s s c h i e n n e l , maar niemand onzer weet h e t . Bovendien al waarborgt h e t pasges l o t e n concordaat aan de Duitsche k e t h o l i e k e n een b e h o o r l i j k e v r i j h s i d , i:; zou t o c h n i e t gaarne onze v r i j h e i d en onze g o s i t i e met d i e d e r Duitsche k a t h o l i e k e n willer. omruilen. E i n d e l i j k een concordaat s l u i t e n is een zaak van belailg, maar een coilcordeat op t e n duur l o y a a l u i t v o e r e n i s voor de p a r k t i j k des l e v e n s van no- v e e l g r o o t e r beiang,. Eobben de Duitsche k e t h o l i e k e n , beroofd als z i j z i j n van a l l e n geordenden s t a e t Inindigen i n v l o e d , s e n waarborg, d a t h e t e e r l i j k e concordaat ook o; den d u w e e r l i j k z a l worden u i t g e v o e r d ? .Lis neiÏ geen w e t t e l i j k e verweermiddelen meer h e e f t , i s z e n riel geioodzaakt z i c h t e v e r l a t e n op de e e r l i j k h e i d van menschen, wier b e g i n s e l e i van de onze z e e r v i e l v e r s c h i l l e n . Mazr he$hb+ daarom w i j s en v o o r z i c h t i g z e l f mee t e h e l p e n , om de u e t t e l i j k e verweermiddelen, d i e inen nog h e e f t , t e v e r n i e t i g e n ? En d á t doen f e i t e l i j k !cathalieken, d i e mee helpen 011 een f a s c i s t i s c h e n s t a a t op t e bouwen, aa.arin imners a l l e geordende v o l 4 s i n v l o e d is u i t g e s l o t e n Ten s l o t t e s t e l t h i j de vr2ag :"?Jat l o k t sorii:.igen ook onder de k a t h o l i e k e n , t o t de f a s c i s t i s c h e bei-iegin.; ? E i j $ e e l t als z i j n meeiling t e kennen : :'I:< g e l o o f , a l l e e n ontevredenheid n e t bestaande t o e s t a n d e n e n de hoop, d a t een f z s c i s t i s c h e r e g e e r i n g de l a n g d u r i g e c r i s i s z a l overwinnen, a l t h a n s v e e l s n e l l e r en afdoender v e r b e t e r i n g z s l brezgen i n de econonische m i s ë r e , viaaronder w i j a l l e n geb d c t gaan. Wat men hoopt e n & a a i i e a i l , - e l o o f t inen gemakkelijk; z a a r e r a s t i g e ixenschen dienen z i c h t o c h af t e vragen : is d i e :hoop gegrond ?': Cp grocd v a v e r s c h i l l e n d e gebeurtenisser. i n Duitschlznd is h i j van o o r d e e l , d a t d i e hoc-, ongezr'ild i s e n hij b e s l u i t z i j n a r t i k e l .: "Enthousiasme nekken., de a e n i g t e i n hoerastermiiig brengen kan psychologische b e t e e k e n i s hebben; de aigemeene v o l k s r e l v a a r t wordt e r n i e t door voo-uit gebracht.
U l e s b i j elkazr geloof ik, dzt a l l e Nederlanders, i n zonderheid a l l e k a t h o l i e k e $ Xederlanders, a l s z i j uitgenoodigd worden de N a t i o n s a l S o c i a l i s t i s c h e Yeïieging t e s t e u n e n , goed z u l l e n doen z i c h i e oude spreiik t e h e r i n n e r e n : Bezint e e r g i j begiiit Naar a.arJeiding -rail d i t a ï t i l x l , d a t ook i n de "Zindhovensche e n X e i e r i j s c h e Courant :i i n z i j n gz!ieel werd opgenomen, p l e a t s t e de r e d a c t i e daaronder een Uoot, ,:?aariri z i j wijst op de noodzakelijkheid, om verkeerde gevolgtrekkingen voor de pz2W,i jk t e voorkonen, o : ~een o p z e t t e l i j k e r en d u i d e l i j k e r ouderscheid t e maker. tusschen de vrnag : "I3 een f a s c i s t i s c h e regeeringsvom. u i t e r a a r d en i n z i j a we;:en veroordeelenswe.ardie?
__
- 7 -
viroordeeìenswaardig ? en de vraag : AUT TI^^ Wederlandsche k a t h o l i e k e n - r i n c i p i e e l z i c h a a n s l u i t e n b i j de f a s c i s t i s c h e groep Mussert, o n dezen f a s c i s t i s e k e n s t a a t mede t e helpen verwezenlijken 'I' I n h e t ar':i!cel onder der. t i t e l Fascisme ;Ter verduidelijking" e r k e n t D r . Van Noort , d a t voor de opilsrking grond is en daarom de gelegenheid t e b a a t neemt o n h e t e e r s t e a r t i k e l door e e n lcorte v e r d u i d e l i j k i n g v o l l e d i g e r t e naken. Z i j zegt : 'Te e e r s t e vrae-g hebben w i j ontkennend beantwoord : u i t e r a a r d e n i n z i j n wez,en i s een f a s c i s t i s c h ragiem n i e t i n s t r i j d met de 'atholieke b e g i n s e l e n . De tweede v r a a g , d i e p r a k t i s c h van g r o o t e en a c t u e e l e b e t e e k e n i s i s , rnoet o . i . ook zonder a a r z e l i n g ontkennend beantwoord worden. Irmers de b e g i n s e l e n d e r Nat.Soc.aeneging, groep Mussert, s t e r n e n n i e t overeen n e t de b e g i n s e l e n , vaarean k a t h o l i e k e n noodzakelijk moeten vasthouden I j . kan de lisnd van h e t program van de N.S.B. t o o n t h i j aan, hoe i' Ontzettend g o o t de a f s t a n d i s tussclien de d a a r i n neergelegde o p v a t t i n g e n liet k a t h o l i e k r e g i s s e l , d a t ook de S t a a t z l s zoofi-anig God e n de s o u v e r e i n i t e i t Gods e r k e n r e n moet e n h i j i s van o o r d e e l , d a t geen katho- ': De S t a a t boven a l l e s , de S t a a t l i e k h e t hooid~beginselvan de Y.S.B. alles - kan ondersciirijven. :;Ac>.t iamar-d h e t moselij1i" - a l ä u s D r . Van Noort -'>dat w i j t e zwart z i e n ? ;Jeelnu, de l e i d e r s d e r .?;.S.B., d i e eerlij.@eid i n hun b l a zoe-. s c h r i j a e n e n z e k e r zouden I r o t e s t e e r e n , als a i j z e i d e n , d a t ze gaarne i n t r o e b e l water v i s s c h e r , z u l l e n ons e n z e e r velen i:? der. l a n d e een g r o o t e n d i e n s t bewijzen, i n d i e n ze klaar en bondig een ar.ttroord w i l l e n geven op deze v r a a g : m Arl.cent l g i j , er!cent iwe ñenegin,x, d a t de e n k e l i n g , h e t h u i s g e z i n e:l de !<er!< r e c h t e n :lebbe:?, o n a f h a n k e l i j k ven den S t e z t ; reci';en, d i e de S t a a t n i e t gegeveii h e e f t e n n i e t kan ontneiiien; r e c h t e n , rielker v r i j e u i t o e f e n i n g de S t a a t - mits de v r i j h e i d van anderen g e ë e r b i e d i g d rrorde - n i e t mag b e l e a x e r e n , je. d i e h i j binnen de g r a z e n van h e t p r a k t i s c h b e r e i k b a r e d i e n t t e bevorcieren ? Indien 012 deze v r a a g i n k l a r e woorden een b e v e s t i g e n d a n t woord zou worden gegeven, zouden onze p r i n c i p i e e l e bezwaren te.zen de N.S.E. goeddeels neg v a l l e n . Maar ook dan nog zou ons oordeel blijTien, d a t h e t T r a k t i s e h v e e l w i j z e r e n v o o r z i c h t i g e r is v e r b e t e r i n g onzer t o e s t a n d e n na t e s t r e v e n door ernst!.ge e n zooveel mogelijk s n e l l e san e e r i n g onzer S t a a t j - i n s t e l l i n a e n , dan door Ne& r l a n d t e werpen ir. de a m e n v a r h e t fascisme, d.w.z. door a l l e Staatsmacht t e e n i n de k m d e n van een k l e i n e groep a l l e e n h e e r s c h e r s I n e83 iii.t-3rvien a a n een d e r r e d a c t e u r e n van h e t R.%.Dagblad De T i j d :'(*Tide genoend orgaan van 10.11.19'5) h e e f t de l e i d e r .ran de N.S.B. l h s s e r t , de 1 a a . t s t e vraag door Dr. Van Noort g e s t e l d , als v o l g t beantwoord. : "Dc vraag van :@. D r . Var. Xoort w i l i k o> : den cian beantwoorden riet een volmondig :"Ja"! De l e i d e r van de >;.C.B. h e e f t d i t antT-Tooïd nzder g e p r e c i s e e r d , doch u i t eer. o n d e r s c h r i f t van D r . Vag Yoort b l i j k t , d a s deze precis e e r i n g hen nog g i e t voldoer.de o-Tertui&d h e e f t . Het bierbovenbedoelde onderschrift l u i d t : 'Te i-,edactie vas zoo v r i e n d e l i . j k , m i j h e t v e r s l a g van d i t vraaggesprek t e r inzage t e geven. 'Tiat i k doaraei? w i l taevoe&en kan kort
- a -
.
kort z i j n , 3 e t verheugt me, d a t de h e e r E h s s e r t mijne vragen met een b e s l i s t e n d u i d e l i j k Ja beantwoordt, d a t h i j de '' Tien Geboden :: e r k e n t e n op C h r i s t e l i j k standpunt W i l staan. Miar de brochure 1 - 3 "Nationaal S o c i a l i s t i s c h e Beweging i n Nederland i? e n h e t v l u g s c h r i f t , waaruit i k c i t e e r d e , ademen een anderen g e e s t e n o n d e r s t e l l e n andere beg i n s e l e n . bloclten i n de toekcmst Programia e n T o e l i c h t i n g d e r N.S.U. zóó h e r z i e n worden, d a t ook d á á r een c h r i s t e l i j k e g e e s t u i t s r r e e k t , Can z u l l e n we 011s daarover nog meer verheugen. L%-.ers hoe mecr de b e g i n s e l e n van zndere p a r t i j e n de onze naderen, hoe l i e v e r d a t ons wezen moet. :?aaruit i n t u s s c h e n geenszins v o l g t , d a t me dan h e t f a s c isae voor Xederl an?. of ?Jederlc?ndsclie k a t h o l i eken aannemel i j IC zouden a c h t e n Mogelijk houdt k e t vooroehoud, d a t D r . Van !Voort maakt, verband met de mededeelin& door den j o u r n a l i s t i n h e t i n t e r v i e w gedaan, n.1. dat h i j i n o o r z a k e l i j k ve?band nog andere vrager. had g e s t e l d , d i e hem 7an belang l e k e n ook op =eer p a c t i s c h t e r r e i n . I n d i t verband sch:ijft hij : "Zoca ofschoon de h e e r ?L ons nondeling daarop bescheid gaf e n we z i j n antwoorden kondex n o t e e r e n , h e e f t h i j l a t e r gemeend deze antwoorden h i e r t e m e t e n ontgaan. Want b i j het n a z i e n d e r drukproeven, d i e w i j als goed persgebruik t e r contr61e aai1 den g e i n t e r v i r w d e toezonden, h e e f t de h e e r M. deze a n t woorden wegeelaLen. L T T a m e r , want i 7 8 hadeen gaerne onze l e z e r s i n kennis ges t e l d Tiet z i j r ìneening b.v. over Se i; waarborgen welire de k a t h o l i e k e n zouden hebben d s x i n d e r h e i d , d a t de door hen moeizam bevochten e n verkmgeil r e c h t e n e n v r i j h e d e n ongeschonddn zouden b l i j v e n :; , d a a r ure i n 't p a r l e m e n t a i r e s t e l s e l nog h e t g o l i t i e k e ,schaekbord kunnen hanteeren doch i n een f a s c i s t i s c h e n S t a a t geheel e n a i minderheid z i j n :.iaar deze e n andere vragen moeten nu voor de l e z e r s onbeantwoord b l i j v e n . Wat ne j o u r n a l i s t i e k z e e r s p i j t 'I. N i e t a l l e e n hebben 6e l e i d e r s van den Vrijheidsbond e n de R.R. S t a a t s p a r t i j o p e n l i j k t e g e n h e t f a s c i s a e in. h e t algemeen e n t e z e n de N.S.B. i n h e t b i j z o n d e r s t e l l i n g , genonen, d.och b i j de Aigemeene Beschouwingen over t e R i j k s b e g r o o t i z g 1934 i n de Tweede Kaïïer d e r Staten-Generaal hebben ook de l e i d e r s van de andere - z e e r uiteenloopende p o l i t i e k e r i c h t i n g e n - Er b i j de Regeering op aangedrongen, orL de N.S.3. op t e nemen op de l i j s t 7an verboden vereenigingen. De verhouding t o t de f a s c i s t i s c h e beweging Pa het d g e n e e n van de d i v e r s e j e u g d - o r g a n i s a t i e s zal ir. h e t volgelide hoofdstuk een onderwerp van besorekin- u i t m k e n
".
".
.
11. De verhouding van de Jeugd-orzaiiisaties t o t h s t F a s c i a - , A.
De Katholieke .I___._____.___-=_I__
Jeumibeiiepina e n__ h e t Fascisme e . -
.
De Katholieke Jeucdbeweging belichaamd i n h e t Verbond vaii S t . Jozef g e z e l l e n 'iereenigingen h e e f t z i c h roeds h e t vorige j a a r October b i j monde van z i j n v o o r z i t t e r , Z e e t o r Van Galen, t e g e n h e t fascisme uitgesproken. ?iet machtiging va3 den Bisschop van Haarlem verbood h i j den l e d e n h e t l i d n a a t s c h a p van cie f a s c i s t L a c h e bewegin& i n welken vorm ook en gaf h i j overeenkomstig d i t verbod i n h e t orgaen van h e t Verbond den b e s t u u r d e r s d e r p l a a t s e l i j k e afdeelin.gea de r?oodi&e aanwijzingen. Een d e f i n i t i e van w a t m d e r de ' f a s c i s t i s c h e beweging diende t e -. rrorden
- 9 -
1
I
worden v e r s t a a n , b l e e f a c h t e m e g e , doch u i t h.et f e i t , d a t h e t Mederl a n d s c h ë Episcopaat b i j s c h r i j v e n van 11 J a n u z r i 1 9 3 3 t e kennen g a f , d a t d i t h e t lidmaatschap van h e t Netionaal Jongeren Verbond (K.J.V.) voor k a t h o l i e k a jongeren ongev:ensc*,t s c h t , mieg worden a f g e l e i d , d a t d o o r de R . L G e e s t e l i j k h e i d h e t !{.JeT?. ook als een f a s c i s t i s c h e organ i s a t i e wordt besch,>und. Ten o p z i c h t e van de vraag o f . h e t 1i.J.V. geraggschillt moet worden onder de f a s c i s t i s c h e o r g a n i s a t i e s z a l i n h e t volgende hoofdstuk antwoord worden gegeven, doch alvorens h i e r t o e z a l worden overgegaan, d i e n t t e nadruk t e worten g e l e g c op h e t f e i t ; d a t h e t hoofdbestuur van h e t N.J.B. t e n o p z i c h t e van z i j n verhouding t o t h e t fa;cisme i n h e t algemeen gaeii v a s t e l i j n h e a f t gcvolgd. Een e x ander z a l i n k e t hoofdstck d a t nu v o l g t een onderwerp van bespreking uitmaken
.
' I 1
i
i
I
B.
E e t Nationaal -Jongeren Verbond cin z i j n verhou-ding t o t het Fascisme. __l__.___l_
Z o o a i s hierboven reeds i s gezegd, h e e f t de l e i d i n g van h e t Nationaal Jongeren Verb0r.d (b?.J.Va ) teil o p z i c h t e van t e f a s c i s t i s c h e beweging in h e t algemeen een g e d r a g n i i j n gevolcd, welke i n h e t afgeloopen jaar nog a l e e n i g e afwijkingen h e e f t vertoond, m e t als gevolg, d a t over deze kwestie v e l e 2ennen i n beweging zijn gebracht. Keer i n he.t b i j z o n d e r g e l d t d i t voor het v e r l o o p der besprekingen op de .4lgeineene Vergadering T a i l h e t Verbond, gehoudei? t e Zwolle op 8 October j.1. ei1 de iredec?eelingen, welke daarover i n t e p e r s z i j n v e r schenen. E e t Eoofdbestuur van hei: !\TT,J.P.h e e f t voor wit z i j n houd.ing t o t de f a s c i s t i s c h e ber:sging b e t r e f t , onderscheid semaekt 'Gusschen den jlgemeenen Xederlandschen F a s c i s t e n Bond ( L N . Z e 1 3 . ) en de F a t i o n a a l V o c i a i i s t i s c f l e Beweging (>:?S.B. ) Ten o p z i c h t e van den A.N.F.B. necd d o o r h e t h o f d b e s t u u r van h e t N.J.V. h e t v o r i g e jaar November medegedeeld, d a t h-t b e s l o t e n had h e t 1ibmaatscha.p van h e t N.J.V. onyereei:igbaz~r t e v e r k l z r e n xet d a t van den A.N.F.B. o? grond van h e t :evolutionnair !:ar&ter van deze o r g a n i s a t l e . Z i j hqt op I n J a n u a r i 1933 volgde een g e l i j k l u i d e n d b e s l u i t andere gronden t e n opzichte van h e t 1iLqaatschap Tan de X.S.B. Einde Juli 1933 verscheer. i n de p e r s h e t b e r i c h t , d a t het Iiooldbes t u u r van h e t N.J.V. h e t verbod t e n opzichte vzn h s t l i W A a t s c h a p van den A.N.F.B. had ingetrokken, welk berFchö e c h t e r eenige dagen daarna van de z i j d e van. h e t Hoofdbestuur weer werd tegengesproken. Zet lidmaatschap van het iT.J.T. b l e e f dus onvereenigbaar met d a t van den A.N.F.B. Iiet v e r s l e g van de al.gemeelie vergadering van h e t N.J.V., gehouden op 8 October j . i . , voorioinende ia h e t "-Ctgemeen Handelsblad van 9 October j.l*, h e e f t v e e l stqf doen opwaaien, B l i j k e n s d i t v e r s l a g vormde een b e l a n g r i j k punt o? de agenda h e t v o o r s t e l ven de a f d e e l i r 4 "Leiden';. Tiit 'voorstel beoogde h e t lidmztschap van h e t N.J.V. vereenigbaar t e verkLaren n e t d a t van de N.S.3. De v o o r z i l t e r gaf namens h e t Ho0fdbestuv.r - a l d u s h e t v e r s l a g - een S i j gaf de b m g aail, d i e u i t e e n z e t t i n g van de bezwarer. t e g ~ e nde Y.S.5. misschien g e s l a g e n kon worden tL:ischeii deze tmee vereenigingen. De N.S.3. werkt i n vele plau-kse:i önde: de N.J.V.ers e n vmmt i n d i e a f deelingen c e l l e n . YLertegen h e e r t h e t ?T. J.V. de k a c h t i g s t e : m a t r e g e l e n moeten nemen om h e t lidmaatschzp van liet X.J.V. onvereenigbaar t,e v e r k l a r e n m e t dab van de ?T.S.Be Waarom wenscht men geen suier.v:er::Fng ? b d a t inen thana n i e t de v o l s t r e k t e zekerheid h e e f t , d a t de N.S.B. geen gevear oGlevert voor den tegenwoordigen s t z c t s v o r m e n daf de l e i d e r van 2.9 N.S.B. h e t aanvarilrelijli ingenonen anti-monai-ch.ale s t z n d p m t h e e f t v e r l a t e n . Zood-a d i t h e t g e v a l is
-
-
-
- lC
-
is, kont i e t N.J.V.
a:?de?s t2i;enover de 1.S.2,. t e staan. Daarom r o r d e n ook t h e n s nog onderhandelingen met de N.S.B. gevoerd, d i e e r t o e Scunien l e i d e n , d a t h e t X.J.V. n o r d t de vooL-Vorjiing de J e u g d - o r g a n i s a t i e - van de N.S.3. Xa deze u i t e e n z e t t i n g t r o k de a f d e e l i n g "Leiden" haar v o o r s t e l i n . In de Sladen v:n 11 October r e e d s werd door den v o o r z i t t e r van h e t N.J.V. bezwaar gemaakt t e q e n dec passus u i t h e t Henäelsblad-verslag en werd de bewering 7811 h e t Iiandelsblad g e l o g e n s t r a f t . Een nadere u i t v o e r i g e t o e l i c h t i n g werd door den v o o r z i t t e r van h e t N.J.V. op deze tegenspraak gegeven, %-elke e c h t e r n i e t d o o r h e t Algemeen ñandelsblad werd o3genor:er.. In h e t orgaz3 van h e t N.T.V. I' De Trom :' werd eveneens over deze kwestie g e s c h r e v b , n a a r i a n l e i d i n g waarvzn h e t Handelsblad h e t ncodig oordeelde OE mede t e a e e l e n , " d a t h e t v e r s l a g van de v e r g a d e r i n g afùomstig vas van een b e s t u u r s l i d van een à e r a f d e e l i n g e n v8n h e t X.J.V., die p e r s o o n l i j k i n de h u i s h o u d e l i j k e verged.ering tegenwoordig vias g e n e e s t . Tegenover de v e r k l a r i n g e n van dezen zegsman koaeri ilU de d e n e n t i ' s vaP. den h e e r Inden. :;lij s t a a n , als c o u r a n t , daer verder b u i t e n , temeer omdat w i j n i e t i n de gelegenheid geweest z i j n eigen rechtstree!:sche waarnemingen t e doen i;i de voor de pers i i e r s g e s l o t e n h u i s h c u d e l i j k e vergadering. '.;;ij hebben als gezegd d.es heerzn Indens ontkenning van de j u i s t h e i d van ons v e r s l a g i n e e r s t e i a s t a n t i e d i r e c t gepuiilìceerd, Voor h e t o v e r i g e mogen de h e e r Inden en onze Aegsiian, d i e hem naar mij v e t e n bekend. i s , n u onder e l k a a r uitmaken hoe de j u i s t e l e z i n s van h e t t e Zwolle gesprokene ruoet l u i d e n B i j mon6.e van de>. v o o r z i t t e r wert vervolgens i x o ~vel-ld.aa?d, ~ dat a l l e b e r i c h t e n met Oetrei;kiilg t o t de sazienwe~king vaA : k e t N.J.Y. ïiet Ge N.S.B. onjuist zijn. Hiermede i s dus o f f i c i e e l v a s t & e s t a l d , d a t van een eveillueele saxenwerking tusschen liet 17.5.6. en de :,;,%E. geen sprake i s
-
-
-
.
c.
!
De T i r i j z i m C h r i s t e l i j k e
C e n t r a l e -e?- k e.t -Fascisme
.
Ce l e i d i n g i7z.r de V r i j z l ï ~ - ~ lCgh r i s t e l i j k e Jeugd C e n t r a l e ( V . C . J . C . ) vcelde z i c h o:. h a i r b e u r t Zaar e ~ a r J e i d i n zvan de redevcering d o o r den v o o r z i t t e r van :iet N.J.V. o? Ze aigemeene vergadering uitgespToken, gedrongen tegen den inhoud 85in deze rede t e p r o t e s l e e r e n . Z i j eeed d i t i n den v o m v a r een p e r s b e r i c h t van den 7olgenden inhoud : aar a a n l e i d i n g van de rede van den v o o r z i t t e r van h e t Kation a a l Jongeren Verbond t e ? gelegenheid van de Aigemeene Vergad e r i n g van d i t VerSoiid k o r t e l i n g s t e Zwolle gehouden, en wearin ook de V r i j z i n n i g - C h r i s t e l i j B e Jeugd C e n t r a l e op o n j u i s t e wijze besproken n o r $ t , s t e l t de d a e e l i j k s c h e l e i d i n g d e r V.C.J.C. e r g r i j s 02 t e v e r k l a r e n , d a t de V r i j z i m i g C h r i s t e l i jke jeugdbeweging s t e e d s z a l nedever!cen aan de o r t p l o o i i n g van elke natioria.a-oi~bou~uendek r a c h t , in d e erkenaing van de g r o o t e p l a a t s , d i e &e ;iation-le gedachte i n moet nemen i n h e t l e v e n van de volksgemeenschap en haar l e d e n . % e r z i j wenscht deze gedackte, g e l o u t e r d van a l l e k l e i n menschelijke vooroordeeler d o o r àe iJrijzisnig-Christelij:ce g e l o o f s k r a c h t , t e haxïiiaven. Naar a e n l e i d i n g va2 r a t reeds tegenover andere groipelerin&en op&emerkt r e r d , b l i j k t duidelij;: d a t h e t N.J.V. den Op'JoiiWellden neg ';el!:ens v e r l a a t €11 <.manede t o t een s p l i j t m m wordt v o o r v e l e n d i e e l k a a r a n t e r s :n h e t gezamealijk werken '?oor h e t Kederlandsche volk gevonden z o u d e i hejhen en iiiaaiscP.i jKti;k nog v e l z u l l e 3 kunnen vinden. z e t N.J.V. v e - c J i j t anderen d6faitisIr.e en d a p h e i d , maar de vzderlzndsche gedachte wect z i c h :.iel b i , jz o r à e r s l e c h t gediend door ^ I-._-
- 11
-
docr groepen, d i e hux kracht zoelen i n b e s t r i j d i n g van andersdenkenden z o o a l s de IJ. 3.7. - v o o r z i t t e r d i t deed op de algeneene vergadering t e Zwolle e n door M e i n z i e l i g e aanv e l l e n op de j e u g d - o r g a n i s a t i e s , d i e z i c h =ede v o o r t z e t t i n g meten var. eeuwenoude godsdienstige stroomingen i n 011s Nederlandsche volksleveii Op de jeer1i:'tsche afgevacrdigden-vergadering van de V.2. J . C . ,gehouden t e Arnhen o- 22 e n 2 3 October j . 1 . h e e l t de l e i d i n g de c r i t i e k o? h a a r u i t g e b r a c h t door dec v o o r z i t t e r van h e t X.J.T. beantwoord e n vrerd de nadruk e r op gelegd, d a t i n Ce rijeil van de 1T.C.J.C. de g e e s t van verdra.agz@mheid en g e e s t e l i j k e v r i j h e i d kehandhaafd z a l b l i j v e n . Cvereenkomatig deze g e d r a g s l i j n zeide de v o c r z i t t e r : "Ye vraag i s gerezen of o n z e r z i j d s geen s t e l l i n g genomen moet worten t e g e n d i e l e d e n , d i e z i c h i n hun p o l i t i e k e beschouwingen aangetrokken gzvoelen t o t de u i t e r s t e groepen t e r l i n k e r en t e r r e c i t e r z i j d e . Ai neen i k h i s r t e mogen c o n s t a t e e r e n , d a t i n Sere ctrooningen ook beginselen vooropstaan, d i e z i c h m o e i e l i j k n e t de n u n a z i s t i s c h - c h r i s t e l i jlce l a t e n r i j n e n , nimxer mag d i t voor ons az.nleiding z i j n ? hun b e t medewerken a a n onze beweging t e ontzeggen. I n l a a t s t e i n s t a n t i e z a l eeii b e s l i s s i n g h i e r o m r e n t door deze m n s c h e n z e l Î geromen moeten worden !,iaar a a r l e iding va2 h e t bovensta=nd.e m g dus morden geconcludeerd, d a t de V.C.J.C. geen s t e l l i n g neen2 t e g e n de f a s c i s t i s c h e benegin, i n h e t algemeen en de l e d e n , cmtrent ai of :liet a a n s l u i t i n g b i j een d e r v e l e f a s c i s z i s c h e groepen v r i j l a a t
O? d-zelfde datuzm, maarog i n Arnhex de 7 r i j z i n n i g C h r i s t e l i j k e Jeugd C e n t r a l e b i j e e n ??#ai, k?r%n de Vrijzii'Lig Denocratlsche Jongeren O r p n i s a t i e t e Eaarlem b i j e e n , om h.et t i e n j a r i g b e s t a a n n n deze o r g a n i s a t i e t e vieren. Deze f e e s t v i e r i n g .:ii.,c &epec.rd met Oe >espre!riiig van de orderwerpen: ..oeteri w i j za:*. de d e r o c ï a t i e vast:iou?en"- i r L e i d e r Prof .?W.A.G.Jose2hus i i t t a -, en T-scisme, äeD.ocratie en v i j i:?leider J.L.A.Pfundt.Yaar 2,e::Jeiding h i e r v a n -;:er< eer. n o t i e z a n g e n o ~ e nvan den volgenden inlioud : "rie aigemeene oer,saderini: d e r TTrijz.9eL Jongeren O r g a n i s a t i e s t e l t n e t bezorgdheid v e s t 2e denoraliseerende gevolgen van de meïkloosheid onder de jeugd; den toenei::enden druk og economisch gebied en de verva&.iii& van de j u i s t e begripoen van v o l k s v r i j h e i d en gezag ; k e e r t z i c h t e g e n r e v o l u t i c n n a i r e geweldmethoden a l s i n s t r i j d z e t de b e g i n s e l e n van gezonde democratie ; Z e w t t e n s t e r k s t e af h e t s t r e v e n van v o l k s l e i d e r s , d i e onder het mon van n a t i o n a a l " t r a c h t e n , de jonge-en i n on-?,Iederlaiidschen g e e s t t o t oiiverdraagzaar?heid jegens andersdenkende landgenooten 05 t e voeden ; s t e l t z i c h derhalve t e weer t e c e n de n a t i o n a a l - s o c i a l i s t i s c h e , f z s c ist i c c h e , conxiunis t i s che en undere extreme s troomingen; wekt de bTederlendoche jeugd o s , zicb. t e bezinnen, teil eind.e onder alle omstandigheden t e iar.dha?eii de onvergankelijke naarden d e r cchoone I'ederlan&c!ie t r a d i t i e s van verdraagzaamheid eii g e e s t e l i j k e v r i j h e i d , rulkc i n k e t bel'a-; v a i de ini-Jendige r u s t , de g - e s t e l i j k e o n t w i l l e l i r e ; en h e t c u l t u r e e l a a n z i e n v a a ons l a n d i n de r i j d e r beschaal2e n a t i e s ; e r acht eeii t i j 6 i g e 811 k r a c h t i g e voorzien-ins i n den nood d e r jeu&dige neriaoozen, ;nede i i dien Uer i n t e l l e c t u e e l e n , dringend -.Seioden ..
_-
- 12 geboden, z i j n d e h e t p r e v e n t i e v e middel b i j uitnemendheid,
om h e t opgroeiend g e s l a c h t voor moreelen en maitschappel i j k e n ondergang t e behoeden V a s t g e s t e l d nag dus worzen, d a t de j e u g d - o r g a n i s a t i e s , welke n i e t behooren t o t d i e , .lielke links van de S.D.A.P. s t a a n , o p één enkele u i t z o n d e r i n g n a , zicb t e g e n h e t f a s c i s z e i n h e t algemeen hebben verklaard. Z i j n t o t nu t o e besproken de stroomingen, welke t e n o p z i c h t e van h e t fascisme i n de v e r s c h i l l e n d e p a r t i j e n en j e u g d - o r g a n i s a t i e s , welke n i e t geacht morde2 t e behooren t o t een der e x t r e m i s t i s c h e groepen, zoowel van r e c h t s als van l i n k s , z a l , i n de volgende hoofdstukken t e beginner- n e t de S o c i a a l Democratische Arbeiders P a r t i j , worden b e sproken, de a c t i e , welke door de l i n k s c h e groepen en p a r t i j e n t e g e n h e t fascisme wordt gevoerd ~
111. De S o c i a a l Democratische&Jeiders
Par>iL->a&r
s t r i j d tegen
Connunisme en Fascisme
I
A.
Bureau %an A c t i e en ?ropaganda tegen Conmunice-ZLFascisme o
IC Overzicht 210. 4 van 1 9 3 3 is ee3 u i t e e n z e t t i n g gegeven van h e t doel en de omschrijving van de t a a k , welke h e t Bureau van Actie en Propaganda tegen Comunisme en Fascisme z i c h zag toebedeeld i n den s t r i j d , welke door de l e i d i n g van de S o c i a a l Democratische Arbeiders P a r t i j (S.D.A.P. ) ei1 d i e van h e t Ijederlandsch Verbond van Vakvereenigingen (>?.V.V. 1 zou worden gevoerd. De p o s i t i e v e t a a k , ~ïa.arvoorh e t Bureau z i c h g e p l p a t s t zag, was : '%et F a s c i s s e en Communisme t e ontmaskeren ais v i j a n d i g aan h e t belang van i e t geheele v o l k , b e i d e t e r u g t e dringen,waar z i j voet kregen, waar z i j dreigden op t e komen, hen t e v e r !deinen en :klein t e houden :.. Bovendien kreeg h e t Sureau t o t t a a k has.r a c t i e e r op t e r i c h t e n om i: de G o u m n i s t i s c h e p a r a s i e t e n :: t e v e r j a g e r en OIO h e t f a s c i s t i s c h e gevaar t e VOO-'r ~ o ~ e n . Sinds de o p r i c b t i n g van d i t J u r e a u , wairtoe d o o r de P a r t i j b e s t u u r s vergadering van 2 J u n i j.1. werd beslo'ten, h e e f t h e t reeds azn vers c h i l l e n c e 3unte:i van h e t program, d a t i n Overzicht No. 8. v e r n e l d s t a a t , u i t v o e r i n g zegeven. Cver h e t geheele l e n d z i j a door de p l a a t s e l i j k e a f deelingen vaü h e t Bureau vergaderinge- gehouden en narfl de oplaag van h e t door h e t Sureau uitgegeven orgaen i: i r r i j h e i d , Brood en Arbeid '' s t e e d s toe. De oplzag vam h e t e e r s t e nummer, hetwelk op 5 Augustus j.1. v e r scheen, t e l d e 40.000 exemplaren; was i n SeptevAber j.1. gestegen t o t 82.0C0 exenrplaren en h e e f t thisus einde October 85.000 verkocht exemplaren. Sehalve dit orgaan uiordt door h e t Bureau nog een s p e c i a l e werkloozenkrent ' De :Taerheid $' uitgegeven. D i t orga.an wordt g r a t i s v e r s p r e i d . E e t e e r s t e nummer hier.Jan verscheen 21 kxgstus d.1. i n een Oplaag v m 17.OSC eaeoplaren. Ven d i t orgaan, waarvan t h a n s h e t zesde rimer is verschenen, bedraagt de oplaEg thans 20.C30 exemplaren. De inhoud van deze organen i s geheel gemijd aan de b e s t r i j d i n g van h e t PascisXe en Communisme en s t a a t op een ? e l l , een beriieging a i s de S.D.A.?. onwaardig. De l e i d i n g van h e t Bureeu i s opgedragen aar. een C o m i s s i e van V i j f , b e s t a m d e u i t vertegenwoordigers van de C.D.A.F. en N.V.IJ., doch de d a g e l i j k s c h e leidin-8 is i n handen van Xeyer S 1 u y s e r, geboren t e Arasterdam 9 September 1901, aan wien dan ooi: de u i t v o e r i n g van h e t program is opgedraGen en op n i e n de t e a k r u s t het o r g a n i s e e r e n van p l a a t s e lij!Ce propagandisten, op den grcildslag, i n ,geiioend Overzicht vsiT.eld. Blijkens
-
-
- 13 a l i j k e n s mededeelingen van S l u y s e r aan de p e r s v e r s t r e k t , z i j n e r momenteel i n 293 geICeente2 p l E a t s e l i j k e a f d e e l i n g e n g e s t i c h t . Op Zondag, 29 October j . i . , werd i n h e t N.V.-Huis t e Utrecht een l a n d e l i j k e c o n f e r e n t i e gehouden van vertegenwoordigers van de p l a a t s e l i j k e a f d e e l i n g , waarop de wintercampagne werd besproken. OE h e t e f f e c t van de a c t i e en propaganda t e kunnen nagaan en om de s t e m i n g d e r be-?olkiiig t e : w e n p e i l e n , werd door deze c o n f e r e n t i e b e s l o t e n een z.g. p e i l a p p a r a a t i n t e s t e l l e n , waartoe h e t land i n v e r s c h i l l e n d e d i s t r i c t e n z a l worden v e r d e e l d en aan welks hoofd een k r i n g l e i d e r z a l konen t e s t a a n , b i j g e s t a a n äoor een c o l p o r t a g e l e i d e r en een algemeen propagandist ? e t ingang van 1 December a . s . z a l e l k e p l a a t s van eenigen omvang verdeeld worten i n kringen, nelke een maximum van 350 huisgezinnen z a l onvetten. De p a r t i j g e n o o t e n hebben t o t t a a k gekregen, i e d e r e week, deze 350 huisgezinnen t e bezoeken. Op deze w i j z e hoopt de l e i ding van h e t Bureau v i a de k r i n g l e i d e r s op de hoogte t e worden geb r a c h t vaa datgene, n a t e r ondor de bevolking l e e f t . Op deze wijze van o r g a n i s a t i e hcopt de l e i d i n g van h e t Bureau t e kunnen b e r e i k e n , d a t geen . m - i f e s t van de t e r e n s t a n d e r s der p a r t i j onbeantwoord b l i j f t . 3ovendien z a l d o o r h e t Bureau een a c t i e worden voorbereid onder de bevolking van h e t p l a t t e l a n d en den middenstand, t e r w i j l een " v e r gadering-storm" voor de jeugd z a l beginnen De a c t i e , welke d o o r d i t Eureau wordt gevoerd, i s i n hoofdzaak een z.g. p a p i e r e n - a c t i e ei1 of deze a c t i e r e s u l t a a t voor de S.D.A.P. en N.V.T. z a l afwerpen, moet worden b e t w i j f e l d
.
.
.
.
B.
Anti-Oorlogs Liga (1.8.A.O.L. I n t e r n a t i o n a i e S o c i a l i s t i s c-I h_ e._
)
In Ûverzicht No. 4 is de bespreking over h e t Bureau van A c t i e en Propaganda tegen C o m n i s m e en Fascisme voorafgegaan d o o r een beschouwing over h e t " Standpunt der S.D.h.P. met b e t r e k k i n g t o t de opr i c h t i n g , =an een Afweer-organisatie", onder a a n h a l i n g van de b e s l u i t e n , welke door de p a r t i j - i n s t a n t i e s t e n o p z i c h t e van deze kwestie waren genomen. Zonder u i t z o n d e r i n g werd i n deze b e s l u i t e n h e t a f m i j zend standpun-c, d a t de p a r t i j - i n s t a n t i e s tegenover de I.S.A.O.L. c.q. Afweerorganisaties innamen, gehandhaafd. In z i j n vergadering van 1 3 en 1 4 Mei1933 nog vereenigde de P a r t i j r a a d z i c h met een v o o r s t e l , d a t de o p r i c h t i n g van een Arbeidersweer of den s t e u n aan r e e d s bestaande o r g a n i s a t i e s , d i e k e n n e l i j k bedoelen de p l a a t s e n van de Arbeidersvreer i n t e nemen, als o n t o e l a a t b a a r veroordeelde Het ? a r t i j b e s t u u r d e r S.D.A.P. stond begin September j . 1 . nog afwijzend tegenover de erkanniix-; van de I.S.A.O.L., hetgeen u i t h e t volgende moge b l i j k e n In z i j n vergadering van 2 September j.1. nam h e t P.E. kennis van de bezwaren, d i e h e t b e s t u u r van de a f d e e i i n g Breda h e e f t t e g e n h e t deelnemen aan partijwerkzaamheden d o o r i n uniform gekleede l e d e n van de 1.S.h.O.L. Eet erkende, d a t deze bezwaren gegrond z i j n en b e s l o o t t e r k e r n i s van de P a r t i j t e brengen, d a t het ongewenscht en derhalve o n t o e l a a t b a a r ia b i j colportage-verspreid- en andere nerkzaamheden voor de p a r t i j , uniform t e dragen. k i i h e t b s l o t v m h e t hierboven g e c i t e e r d e hoofdstuk werd, op grond van de d a a r i n verwerkte gegeveris, v e r k l a a r d : .. .*:.'!et een mogelijke h e r z i e n i n g van hun standpunt ( d e p a . r t i j i n s t a n t i e s ) d i e n t den ook rekening t e worden gehouden, t e n z i j h e t op 2 Juni j.1. o p g e r i c h t e Bureau van A c t i e en Propaganda tegei? Comunisre en Fascisme moet worden geacht voor een Arbeidersweer i n de p l a a t s t e t r e d e n * l . Reeds
.
.
-
- 14 Reeds e e r d e r den verwacht had mogen ,worden h e e f t h e t T.B. d e r S.D.L.P. z i j n eens ingenonen standpunt, hierboven g e c i t e e r d , v e r laten. I n de P a r t i j b e s t u u r s v e r g a d e r i n g van 7 October j . 1 . werd n a a r a a n l e i d i n e van een bespreking, welke h e t Dagelijksch Bestuur d e r F a r t i j met vertegenwoordigers van de I.S.:..O.L. had gehad, dgemeen h e t verla.ngei1 u i t g e s p r o k e n t o t e e n r e g e l i n g m e t d e I.S.A.O.L. te konen, r a a r d o o r binnen de b e s l u i t e n van de P a r t i j e n i n overeenstemming met d i e b e s l u i t e n , de a c t i v i t e i t en de e n e r g i e d e r p a r t i j g e nooten Liga-leden, gehegl aan de p a r t i j d i e n s t b a a r zou worden gemaakt. Aan h e t Dagelijksch b e s t u u r werd opgedragen de besprekingen m e t de vertegenwoordigers van de I.S.:,.O.L. voort t e z e t t e n . Hiermede was dus de weg betreden, d i e l e i d d e n a a r h e t doe1,waarvan h e t P.B. a u i v a n k e l i j k n i e t s wilde weten.op dezen weg is h e t P.B. voortgegaan, want i n de P a r t i j b e s t u u r s v e r g a d e r i n g van 21 October &a.v. werd d o o r h e t Dagelijksch Bestuur v e r s l a g u i t g e b r a c h t van de met de vertesenwoordigers van de I.S.A.O.L. gehouden besprekingen en werd na u i t v o e r i g e d i s c u s s i e goedkeuring gehecht aan een ontwerp t o t r e g e l i n g van de j u i s t e verhoudingen t u s s c h e n de P a r t i j en de 1.S.L.D.L. Aan de P a r t i j b e s t u u r d e r s Woudenberg en M a t t h i j s e n werd opgedragen, de besprekingen over d i t ontwerp-regeling i n de hoofdbestuursvergadering van de I.S.A.O.L., welke op 23 October d.a.v. p l a a t s vond, t e verdedigen en t o e t e l i c h t e n . Door deze Hoofdbestuursvergadering werd de ontwerp-regeling :net overgroote meerderheit van s t e r n e n a a m a a r d en schakelde de I.S.A. O.L. z i c h i n h e t kader van de moderne arbeidersbeweging. De verhouding t o t de werkzzamheden i n de S.D.i.P. werden g e r e g e l d , waarna de I.S.L.O.L. a l s een door h e t P.B. d e r S.D.A.E. o f f i c i e e l erkende o r g a n i s a t i e werd opgericht. De f o r n u l e e r i n g van der. grondslag, wazrop d e verkregen overeenstemming b e r u s t , l u i d t a l s v o l g t : "1. De L i g a i s een z e l f s t a n d i g e o r g a n i s a t i e van betrouwbaar en a c t i e f gebleken l e d e n van de S.D..',.P., d i e b i j keuze z i j n toegelaten. Behalve deze m i l i t a n t e l e d e n kan de Liga. algemeene l e d e n t o e l a t e n , d i e d o e l en s t r e v e n onderschrijven en b e r e i d z i j n h a a r werk moreel en f i n a x i e e l t e steunen. Deze algemeene l e d e n kunnen geen d e e l uitmaken v a m h e t m i l i t a n t e apparaat. 11. De Liga aanvaardt i n a l l e p r i n c i p i e e l e t a c t i s c h e en p o l i t i e k e aangelegenheden de b e s l u i t e n , neergelegd i n de programs, de r e s o l u t i e s en de congresuitspraken van de S.D.B.P. en p l a a t s t z i c h b i j h a a r werkzaamheden op den grond.$lag van deze besluiten. 111. De Liga h e e f t t e n doel de v e r s t e r k i n g van de beweging voor h e t democratische s o c i a l i m e , i:i het b i j z o n d e r door de b e s t r i j d i n g van h e t oorlogsgevaar en d o o r h e t tegeggaan van de propagandz, d i e door c c n m n i s t e n , f a s c i s t e n en n a t i o n a a l s o c i a l i s t e n wordt gevoerd voor v e r s c h i l l e n d e v o m n van d i c t a t u u r . Z i j wenscht d i t doel t e bevorderen d o o r z i c h en h a a r l e d e n beschikbaar t e s t e l l e n voor de a c t i e e n de propaganda, d i e de S.D.I.F. v o e r t en voor a l l e r l e i werkzaamheden, d i e b i j deze a c t i e en propaganda v e r e i s c h t z i j n IT. De s p e c i a l e werkzaamheden van de Liga b e s t a a n u i t : a. h e t , i n o v e r l e g met de b s s t u r e n van de S.D.i.P.-organis a t i e s , p l a m a t i g r e g e l e n en u i t v o e r e n van orde-inaatregel e n , b i j vergaderingen, meetings en demonstraties van de S.D.A.F. ; b. h e t beschennen van v e r s p r e i d e r s , p l a k k e r s , c o l p o r t e u r s , s p r e k e r s en andere a c t i e v e werkers van de S.D.L.P. :
.
C. -
-
15
-
h e t bewkken van de gebouwen en andere b e z i r t i n g e n van de moderne arbeidersbeweging ; d. h e t i n groepsverband beleggen van bijeenkomsten, d i e kunnen dienen t o t e e n goede u i t v o e r i n g van d e onder a. b. en C, genoemde werkzaamheden VI. In h e t b e s t u u r van de Liga z u l l e n eenige l e d e n z i t t i n g hebben, d i e door h e t P a r t i j b e s t u u r van de S.D. P. z i j n aangewezen, , i De P a r t i j - s e c r e t a r i s , Woudenberg, g e e f t als t o e l i c h t i n g op de ontbreking van h e t v i j f d e punt liet volgende : "In h e t v i j f d e punt wordt de i n t e r n a t i o n a l e p o s i t i e van de Liga g e f o r m i e e r d . D i t punt z a l gepubliceerd worden, n a d a t bespreking e r v m m e t h e t '' I n t e r n a t i o n a a l Bureel,' van de Liga h e e f t p l a e t s gehad en h i j v e r v o l g t dan : " E r was onklaarheid over h e t doel en h e t optreden van de Liga. Gok i n de Liga z e l f . I n de P a r t i j was e r bovendien Ongerustheid over de ontwikkeling, d i e de Liga scheen t e nemen. E e t is verheugend, d a t de p a r t i j g e n o o t e n i n de Lige, waarvan er v e l e n t o t de jongeren behooren, b e r e i d z i j n gebleken t e toonen, d a t z i j n i e t s anders w i l l e n dan op hun w i j z e b i j d r a g e n t o t verhooging van de s t r i j d v a a r d i g h e i d van de P a r t i j . Op den grondslag van de p a r t i j b e s l u i t e n Door de g e t r o f f e n overeenkomst k r i j g t de Liga h a a r s p e c i a l e t a a k i n de P a r t i j eengewezen en de P a r t i j kan e r a l l e e n maar voordeel van heboen, d a t de energie en de g e e s t d r i f t , d i e ei- i n de Lige verzameld z i j n , i n d i e n s t van h a a r beginselen en van h a a r o r g a n i s a t i e rrorden g e s t e l d . " E e t b e s t u u r van de I.S.A.G.L., zooals d a t op de vergadering van 23 October j.1. i s samengesteld en d a t z i c h b e r e i d h e e f t v e r k l a a r d , op den grondslag van de overeenkomst n e t h e t P.B. d e r S.D.A.P. samen t e werken, Sestr.2.t u i t de volgende ?emonen : 7 c o r z i t t e r : Willem Andries o 1 f f , geboren 20.4.1908 H a a r l e m e r l i e d e ; S e c r e t a i s - P e n n i n g m e e s t e r : August Y e i n r i c h Daniël R i j 1 a a ï s d a m , geboren 31.1.1907 t e Amsterdam; 2e V o o r z i t t e r : Wijnand R o in i j n, geboren 12.1.1908 t e Gorinchem; 2e S e c r e t a r i s : i i e t e r C o r n e l i s A 1 1 e d a,geboren 17.6.1694 t e Tl?.?ardingen ; Ze Peniiingro. : Wilhelmina Johanna van d e r V o o r t , g e b o r e n 20.2.1910 t e Zwclle, a l l e n woonachtig t e Amsterdam en : Doc.mentaris : G. W o r t e I, t e Hilversum , Iiaadsleden : G.J. Z w e r t b r o e k , t e Hilversum , A. van H e u s d e n, t e Zutphen , M. P o 1 a k , t e Amersfoort , t e r w i j l A. van M a a 1' e n t e Hilversum als l i d van den Generalen Raad werd benoemd. Overeenkomstig punt V I van de overeenkomst werden door de P a r t i j bestuursvergadering van de S.D.A.P. van 4 November j.1. als vertegenwoordigers van de S.D.A.P. i n h e t Uitvoerend Bestuur van de I.S.A.O.L. benoemd : C o r n e l i s W o u d e n b e r g, geboren 16.12.1863 t e Amsterdam en Jacobus J a n V o r r i n k, geboren 7.6.1691 t e Vlsardingen. c.
.
...
".
.
De b e g i n s e l v e r k l a r i n g van de I.S.A.G.L., zooals deze voorkomt i n A r t . 2 d e r s t a t u t e n , l u i d t als v o l g t : "De moderne oorlog v i n d t z i j n oorzaken i n de belangentegenstellilagen, welke door h e t k a p i t a l i s m e worden geschapen e n i n s t a n d gehouden. H i e r d o o r morden a l l e oorlogen i n h e t h u i d i g k a p i t a l i s t i s c h e s t e l s e l veroordeeld, o n v e r s c h i l l i g of z i j worden gevoerd onder h e t motief van aanval of verdediging.. Bestrijding
.
- 16 -
.
9 e s t r i jding van h e t k a p i t a l l s m e i s daaron tevens de meest afdoende b e s t r i j d i n g van oorlog. T e r w i j l e c h t e r de a r b e i d e r s k l a s s e h a a r u i t e r a a r d l a n g durigen s t r i j d v o e r t t e r verovering van de p o l i t i e k e en economische macht, welke h e a r i n s t a a t z a l s t e l l e n t o t v e r wezenlijking van h e t S o c i a l i s m e , d r i j f t h e t k a p i t d i s m e nog s t e e d s naar nieuwen c o r l o g , waarvan de gevoigen s t e e d s h e t zwaarst drukken op de arbeiders!dasse en welke dus, t e r verwezenlijking van h a r e s o c i a l i s t i s c h e i d e a l e n , moet worden voorkomen. Geen l a n d kan oorlog voeren zonder de a r b e i d e r s , weshalve de I n t e r n a t i o n a l e Liga z i c h t e n doel s t e l t de i n t e r n a t i o n a l e o r g z n i s a t i e van d i e a r b e i d e r s , d i e ongeacht de gevolgen, b e r e i d z i j n m i l i t a i r i s m e t e b e s t r i j d e n en oorlog t e verhinderen. Het is h a a r p l i c h t d a a r b i j de waarborgen t e zoeken en d i e a a a t r e p e l e n t e nemen, d o o r welke een massale weigering van a l l e n d i e n s t b i j oorlogsmogelijkheden en b i j daden van m i l i t a i r geweld up de arbeiders!dasse, d o o r h a r e l e d e n en aanlbangers op b e s l i s s e n d e oogenbli!r&en roet a l l e t e n d i e n s t e staande middelen de g r o o t s t mogelijke kam van welslagen b i e d t ;'. G i t h e t o n d e r s c h r i f t dat de P a r t i j - s e c r e t a r i s , :;loudenberg, b i j de overeenkomst p l e t s t , b l i j k t , d a t e r was : 1. Onklaarhaid over h e t doel en h e t optreden ; 2. Ongerustheid over de ontwikkeling, d i a de Liga scheen t e nemen Wat het onder sub 1. vermelde b e t r e f t , h i e r o v e r is voldoende geschreven en ook de l e i d e n d e figu:-en van de I.S.A.O.L., o.a. de P a r t i j b e s t u u r d e r 2 '?; e r t b r o e k Leeft d i t op d u i d e l i j k e wijze u i t e e n g e z e t . H i j h e e f t d i t nog g e d a m hn h e t Avordblad van "Bet V o l k " d.d. 26 September j . l . , n a a r 6 a P l e i d h - g van een beschouwing van den Buitenl a n d - r e d a c t e u r ? Ce Roode , cver de r e s o l u t i e , welke door de P a r i j s c h e Conferentie van de S o c i a l i s t i s c h e Arbeiders I n t e r m t i o n a l e (S.A.I.) Augustus j.1. is zengenorien. Naar aanLeiding h i e r v e n s c h r i j f t Zwertbroek : "Ais de b o u r g e o i s i e aan de a r b e i d e r s k l a s s e de democratie u i t hander. s l a a t en geweld gaat gebruiken, dan z u i l e n v i j d a t geweld aanvaarden, m o zegt ongeveer de P a r i j s c h e r e s o l u t i e d o o r de Roode v e r k l e a r d . 3e Roode v e s t i g t thans t e n overvloede ook nog onze aandacht 011 de u i t i l i , van Bauer, d a t '* hoe groot ook de o f f e r s z i j n , d i e h e t v e r z e t t e g e n gewelddadige ooierdrukking e i s c h t , z i j a l t i j d g e r i n g e r z i j n dan een n e d e r l a a g , d i e de a r b e i d e r s beweging ondergaat zonder neerstand t e bieden "En ' I , zegt De Xoode," h e t i s de n a t u u r l i j k s t e zaak t e r wereld, d a t m i l i t a n t e p a r t i j g e n o o t e n de Xrerkcaring van Par i j s t o t uitgangspunt van hun handelen k i e z e n Welnu, d a t i s h e t , wat i k w i l ! Let ;-?el, i k w i l deze isverIrlaring van P a r i j s i' n i e t maken t o t u i t g u g s p u n t van moorden, s t e e d s miar weer nieuwe woorden, i n Itranten en op vergaderingen, maar van daden. Maar néén, zegt De Roode, e n ' z e g t de geheele o f f i c i e e i e arbeidersbeweging i n ons l a n d , a s j e b l i e f t .geen daden ! \ 7 i j s t e r n e n n e l voor een r e s o l u t i e , d i e de woorden b e v a t , we j u i c h e n daarop i n g e s t e l d e redevoeringen wel t o e , maar zoodra h e t e r op aan ka&, deze woorden inhoud t e geven door daden, dan houdt mnze instemming op. Woorden zonder daden z i j n voor m i j '' g r o o t e moorden I'. Daarvoor kunnen w i j de schouders ophalen 'l. Zwertbroek v e r k l a a r t v e r d e r , d a t h i j n i e t w i l d b s c u s s i e e r e n over de
.
".
".
-.m
s
- 17 vraag, o f de Liga i e t s zal kunnen beginnen tegenover de mechtsmidäelen van de b o u r g e o i s i e , zooals d o o r De Roode is v e r k l a a r d en h i j s c h r i j f t : %aar i k vreag dan toch wel n e t nadruic : als ge d a t dan n e e n t , a l s ge meent, d a t we n i e t s kunnen u i t r i c h t e n , viaerom dan zegt g e , mèt P a r i j s : ? a l s de b o u r g e o i s i e geweld g e b r u i k t , z u l l e n w i j h e t geweld aanvaarden ! Koet d a t dan beteelcenen : we z u l l e n h e t aanvaarden als een n o o d i o t , n e t gebogen hoocd en zonder v e r z e t ? Laat men dan d a t zeggen ! Fe I l l u s i e t e wekken, d a t ( w i j , ) t e g e n de geweldmiddel e n van den S.;aat bestand z i j n is de o n v e r g e e f e l i j k e p o l i t i e k e f o u t van de Aiga " , z e @ De Roode ! Van de L i g a ?! Neen, van de ? a r i j S c h e r e s o l u t i e , waarvoor ook de Nederlandsche d e l e g a t i e h e e f t gestemd en d i e d o o r De Roode met i n s t e m i n g wordt v e r k l a a r d . Die r e s o l u t i e i s h e t , d i e :' i l l u s i e s wekt. Beweringen als van Bauer z i j n h e t , d i e :' i l l u s i e s wekken. Beschouwingen daarover van De Roode wekken it i l l u s i e s ' l . Zn d a t z i j n d a c ': p o l i t i e k e f o u t e n "! Haar n i e t z i j üegeaii deze, d i e deze 'I i l l u s i e s " t o t u i t g a n g s p n t van hun handelen kiezen". De g r o o t e politieke fout d i e d o o r de geheele &Topeesche s o c i a l i s t i s c h e beweging, i n t e r n a t i o n a a l en n a t i o n a a l , voortdurend gemaakt i s , is deze : an3ers spreken dan rLen rnééiit ! Als de Parij8ch.e r e s o l u t i e ven aanvaarding var. geweld" s p r e e k t , d a t noodig xordt doordat de b o u r g e o i s i e de dernoc r a t i s c h e rechten der arbeidersklasse v e r n i e t i g t ",dan spreekt z i j n i e t , z o o a l s De Roode o m nu n i l doen gelooven, v&ì een geneldlooze v e r o v e r i n g van den S t a e i ! Dan r o e p t z i j integendeel op t o t gsnelddadig v e r z e t en vanzelfsprekend dus ook t o t de noodzakelijke voorbereiding d a a r t o e . Zn i k zeg nog eens : wil men d a t , doe h e t dan. X i 1 men h e t n i e t , zeg h e t den ook n i e t . Dat i s , geloof i k , geen p o l i t i e k onverstand, geen h e e t hoofd.ig d r i j v e n , geen f a n t a s t i s c h gezwam, maar een doodnuchtere, verstand.ige waarheid ?'. 1.7elk doel de 1.S.A.O-L. z i c h s t e l t i s hiermede d u i d e l i j k aangetoond en d i t kon h e t P.3. d e r S.D.A.P. ook weten, t o e n h e t de b e s p r e kingen voerde met de vertegenwoordigers van de I.S.A.O.L. voor de t o t s t a n d komine, van de overeenkomt. E e t onder sub 2. vermelde, n.1. de ongerustheid over de ontwikkel i n g ven de I.S.A.O.L. z a l W a r s c h i j n l i j k wel den d o o r s l a g hebben gegeven, d i e h e t P.B. d e r S.D.A.P. h e e f t genoopt, h a a r standpunt t e n Opz i c h t e van de I.S.A.O.L. t e wijzigen De v r e e s , d a t v e l e l e d e n zich van de p a r t i j zouden a f k e e r e n en z i c h b i j de I.S.A.O.L. zouden a a n s l u i t e n , z a i aan de t o t s t a n d koming Pan de overeeninomt wel n i e t vreemd geweest z i j n , d a a r e r reeds a f d e e l i n g e n waren, o.a. de a f d e e l i n g I11 van de F e d e r a t i e Amsterdam, welke een motie aennam van den volgenden i n b u d : "De a f d e e l i n g , o v e n e g e n d e , d a t s e d e r t de u i t s p r a a k van den P a r t i j r a a d inzake de Arbeidersweer de s i t u a t i e z i c h zoodanig h e e f t t o e g e s p i t s t , d a t mea.tregelen t o t o r g a n i s a t i e van v e r z e t t e g e n h e t fascisme n i e t meer kunnen worden u i t g e s t e l d , v e r zoekt h e t P.3. alsnog h e t vrasgstuk d e r Arbeidersweer aan een nieuwe b e s p r e k i n g t e onderwerpen ' ' ~ Dat de invloed van de I.S.A.O.L. v e r r e de verwachtingen O v e r t r o f , b l e e k u i t h e t f e i t , d a t op 1 2 September j.1, een t e Amsterdam gehouden openbare vergadering van de I.S.A.O.L. lang n i e t a l l e bezoekers kon bevatten
.
!
- 18 i !
!
1 i
i f
1
.
i
,j
I.
1
1
en e r twee z a l e n b i j s e h u u r d n o e s t e n worden, ox de bezoe!cers kunnen v e r l e e n e n . Gezien deze g r o o t e opkomt b e s l o o t h e t b e s t u u r van de I.S.S.O.L. voor de l e u z e : Tegen Oorlog en Fascisme op 2 1 October j.1. opnieuw een openbare vergadering t e beleggen i n h e t Conrertgebouw t e Bmsterdam, welke z a a i ook geheel niet bezoekers was gevuld. Naar a a n l e i d i n g van de t o t s t a n d koming van de overeenkomst t u s s c h e n h e t P.B. d e r S.D.A.P. en b e t Hoofdbestuur van de I.$.S.O.L., brengt h e t November-numner van h e t orgaan d e r 1.S.a.O.L. "?Teen een r e d a c t i o n e e l a r t i k e l onder den t i t e l Liga-Yederland en S.D.A.P. één ", waaraan de volgende passages worden ontleend : "?'ij wilden n i e t z i j n een van de v e l e groepen, welke een bep a a l d e p o l i t i e k e o v e r t u i g i n g verkondigen, w i j w i l l e n z i j n de BFTEGIXG VhN DE D L J ) , 2.e beweging ven den s t r i j d t e g e n de groote levensgevaren welke de a r b e i d e r s k l a s s e van heden bedreigen : fascisme en oorlog Naast de Sociaal-democratische F a r t i j als de p o l i t i e k e machtsfonnatie d e r a r b e i d e r s k l a s s e en n a a s t de vakbeweging als h a a r econonische macht, w i l l e n w i j , zoo schreven w i j b i j den aanvang van o m merk, vormen een DERDE N I G H T DER ARBEID3F.SWSE : de L i g a , de o r g a n i s a t i e van de daad, welke i&s t a a t is den s t r i j d voor onze i d e a l e n op ander gebied t e voeren ais waartoe onze p o l i t i e k e F a r t i j en h e t Vakbewegingsapparaat i n s t a a t z i j n . Zoo voerden w i j onzen s t r i j d n i e t i n de e e r s t e p l a a t s voor de v e r b r e i d i n g van een bepaalde p o l i t i e k e o v e r t u i g i n g , mant daarvoor hadden w i j aan de S.D.B.P. voldoende, maar v e r a n d e r i n g , v e r b e t e r i n g van a p p a r a a t , meer mogelijkheden voor a c t i e en vooral meer g e d i s c i p l i n e e r d e s t r i j d v a a r d i g h e i d voor onze i d e a l e n , mas ons p r a c t i s c h oogmerk". . . "Thans komt h e t i n biederland voor de geheele arbeidersbeweging, dus ook voor de Liga er op aan i n zoo k o r t mogelijke spanne t i j d s haar Inachtsgebied t e v e r g r o o t e n , meer nog, i n p l a a t s van z i c h d o o r de r e s c t i e t e l a t e n n e e r s l a a n , deze r e a c t i e t e v e r s l a a n , l a n g s door ons bephì.de wegen de macht i n Nederland t e veroveren . Ka deze u i t e e n z e t t i n g mag de c o n c l u s i e worden getrokken, d a t h e t P.B. der S.D.1.P. gedaongen i s geworden h a e r ingenomen standpunt t e v e r l a t e n gezien den grooten i n v l o e d , d i e de I.S.A.O.L. reeds onder de l e d e n van de S.D.A.P. h e e f t en bovendien, omdat h e t , door mede t e werken aan d e t o t s t a n d koming van de overeenkomst, de I.S.A.O.L. binnen de &renzen van de S.D.A.P. k m $behouden
bevatten onderd&
t9
.
... . . . . .. ..
1 <)
i 4
a9 I
i
". . . .
.
C,
Eet Nederla>>zch Verbond van V a h e r e e n i g i n g e n . e n z i j n houding t e n o p z i c h t e s h e t Fascisme ,
Met dezelfde middelen a l s waarmede de l e i d i n g van de S.D.B.P. den s t r i j d tegen h e t fascisme en couununisme v o e r t , wordt deze s t r i j d ook door de l e i d i n g van h e t Xederlandsch Verbond van VakVereenigingen (N.V.V. gevoerd, aangezien h e t Bureau van Actie en Propaganda t e g e n C o m n i s m e en Fascisme n i e t a l l e e n door de S.D.A.P., m a r ook f i n a n c i e e l en moreel door de l e i d i n g van h e t N.V.V. wordt gesteund. Ku p e r s Bovendien maken twee van z i j n vertegenwoordigers, n.1. en De l a B e 1 1 a d e e l u i t van de C o m i s s i e van V i j f van genoemd
Bureau. Daarnaast h e e f t de l e i d i n g van h e t N.V.V. nog als b i j z o n d e r e t a a k de moderne vakbeweging tegen de a a n v a l l e n van h e t fascisme en ComniSme t e beschamen. Ter b e r e i k i n g van d i t doel h e e f t de l e i d i n g van h e t P.I.V.V., i n samenwerking met de b e s t u r e n d e r a a n g e s l o t e n o r g a n i s a t i e s den grondslag gelegd
)
- 19 gelegd i n een t w e e t a l r e s o l u t i e s , welke i n een op 3 November 1933 gehouden vergadering van de hoofdbesturen van de b i j h e t N.T.V. a a n g e s l o t e n o r g a n i s a t i e s , met overgroote meerderheid van s t e r n e n is aangenomen. Deze r e s o l u t i e s , waarvan de t e k s t i n de d i v e r s e vakbladen van de moderne vakbevexing i s opgenoEen, l u i d e n als v o l g t : I "De v e r s a d e r i n g van de hoofdbesturen d e r b i j h e t N.Q.T. aangesloten o r g a n i s a t i e s , gehouden OF 3 November 1933 , gehocr2 de d i s c u s s i e s over de tegen de moderne a r b e i d e r s bewegin:: g e r i c h t e propaganda zn h e t optreden i n h e t a l g e meen vzn de conununistische- en f a s c i s t i s c h e p a r t i j e n , van o o r d e e l , d a t d o e l e n methoden van h e t fascisme i n f l a g r a i l t e n s t r i j d z i j n m e t de belangen d e r arbeidersKLasSe, overwegende, d a t de C.F.B. op bevel van e n i n overeenstemming riet de C.P. i n 'iusland, de moderne vakbeneging t r a c h t t e vern i e t i g e n en tegen h a a r e% ononderbroken lastercampagne voert , d r i n g t e r met klem b i j d e 'aangesloten o r g a n i s a t i e s op aan, h e t l i h a a t s c h a p V ~ Or a s c i s t i - c h e o r g a n i s a t i e s , van de C.P.3. en v?.n haar nevenorganisaties onvereenigbaar t e v e r 'klaren met d a t van de r-oderne vakbeneging ' I . 11. "De vergadering van ae hoofdbesturen d e r b i j het 1i.V.V. aang e s l o t e r o r g a n i s a t i e s , gehouden op 3 November 1933, b e s l u i t d a t l e d e n ven f a s c i s t i s c h e o r g a n i s a t i e s , van de C.P.B. of nevenorganisaties van de C.P.B. n i e t kunnen optreden als vertegenwoordigers d e r n a t i o n a l e of p l a a t s e l i j k e moderne v&beIieging en dus n i e t v e r k i e s b a a r z i j n als bestuurders van een 0 e s txurde rs b ond I ' . T e e f t de a c t i e , z o o a l s d i e door h e t N.V.V. en S.D.A.?. door middel van h e t reergenoemde 3ureau gevoerd de onverdeelde instemming van de p a r t i j c.q. val? haa.r woord- en penvoerders ? Eet antwoord op deze 7srai.g is m o e i l i j k t e geven, omdat de p e r s va12 de p a r t i j e n , tegen welke de a c t i e i s g e r i c h t , a l l e s i n h e t werk s t e l l e l i , om deze a c t i e zoo g e r i n g mogelijk voor t e s t e l l e n , t e r w i j l de s o c i a l i s t i s c h e i e r s j u i s t h e t tegenovergestelde beweert Toch z i j n er onder de Sociaal-democraten nog, 0.8. Dr. H. P o l a k , d i e i n z i j n bekende kroniek :' de w i j z e waarop en de middelen waarmede deze a n t i - f a s c i s t i s c n e - connunistische a c t i e wordt gevoerd, aan c r i t i e k d u r f t onderwerpen. Op grana vaE z i j n e r v a r i n g e n i n v e r s c h i l l e n d e k r i n g e n van de bevolking opgedaac, s c h r i j f t h i j i n '' Het Tolk" van 28 October 5.1. : "Eet s t e l t m i j nu in s t a a t t e c o n s t a t e e r e n , d a t v e l e n b u i t e n onze kringen, tegenstanders van de sociaal-democratie, doch van democratische gezindheid en geschokt d o o r de gebeurten i s s e n i n Duitschland, beducht z i j n , d a t h e t fascisme h i e r t e l a n d e de o?permachtige strooming zou Lumen worden Deze v r e e s deel i4 n i e t . I k geloof n i e t , d a t de g r o o t e meerderheid van het Nederlandsche volk z i c h z a l oiiderwerpen a a n de alleen-heerschapTij van dezen of genen a v o n t u r i e r , z i c h z a l overgeven aan a n t i - s e m i e t i s c h e u i t s p a t t i n g e n , z i c h z a l l a t e n van de wijs brengen door nabootsingen van Italiaansche of Duitsche f r a t s e n m a k e r i j , l e e g e p r a a t j e s , s c h i j n v e r tooningen en onvervulbare b e l o f t e n . Liaar d i t neemt n i e t weg, d a t h e t onze p l i c h t en onze t a a k i s , het fascisme en h e t hyper-nationalisme, d a t zich in a l l e r l e i Tomen en u i t i n g e n openbaart, t e b e s t r i j d e n , zoo krachti,% a l s i n ons velmogen is". Vervolgens s t e l t h i j de vraag :.; Doen w i j d i t wel i n voldoende mate en o? de j u i s t e w i j z e ?" en h i j s c h r i j f t : "Deze vraa.g z a l i k n i e t geheel ontkennend beantwoorden. Doch wel
.
.
-
-
20
-
wel geloof i k t e mogen zeggen, d a t hetgeen g e s c h i e d t , n i e t voldoende en n i e t i n a l l e opzichten doelmatig is. De P a r t i j h e e f t een i n s t e l l i n g i n h e t l e v e n geroepen, b e l a s t met de b i j z o n d e r e b e s t r i j d i n g van cormnunisme en fascisme, welker v o o r n a a m t e werkzaamheid s c h i j n t t e b e s t a a n i n h e t u i t g e v e n van een b l a a d j e , tegen deze b e i d e stroomingen g e r i c h t . Verder wordt een k l e i n e r k r a n t j e g e p u b l i c e e r d , d a t z i c h ir, h e t b i j z o n d e r t o t de werkloozen r i c h t . Er morden ook m o b i l i s a t i e - v e r g a d e r i n g e n en protest-meetings gehouden.uiteraard l a t e n de organen van De Arbeiderspers z i c h n i e t onbet u i g d en ook z i j n e r eenige g e s c h r i f t e n over h e t onderwerp verschenen. Geemzins i s h e t m i j n bedoeling i e t s t e n ongunste van d i t a l l e s t e zeggen. I n t e g e n d e e l , i k heb e e r b i e d voor de aan den dag gelegde a c t i v i t e i t . Doch is d i t a l l e s voldoende ? ?;logen w i j a a m e n e n , d a t h e t beoogde doel e r mede wordt b e r e i k t ? Kunnen w i j er g e r u s t oi, z i j n , d a t de i n t o e p a s s i n g gebrachte middelen de beoogde uitwerking z u l l e n hebben ? Z e t i s daaraan, d a t i k t w i j f e l . Want i k v r e e s , d a t w i j er degenen, wier$ oor wij moeten hebben, n i e t nede bereiken. 1-7. . . l i 3 l e z e n onze dagbladen ? I n hoofdzaak p a r t i j g e n o o t e n , geestverwanten en l e d e n van onze vakbeweging. Wie l e z e n onze g e s c h r i f t e n ? Als voren. ? i e bezoeken onze m o b i l i s a t i e - en andere vergaderingen? Dito, d i t o - hetgeen n i e t h e e l e r g vare, i n d i e n d e pers van deze bijeed:omsten royale v e r s l a g e n zou geven, hetgeen e c h t e r s l e c h t s b i j hooge u i t z o n d e r i n g h e t gevai is. Wie koopen de voornoemde k r a n t j e s ? Eet z u l l e n wel voornamelijk medestanders z i j n . Oris woord k l i n k t n i e t v e r b u i t e n de grenzen onzer e i g e n beweging. Intusschen wordt de f a s c i s t i s c h e v e r g i f t i g i n g d e r g e e s t e n onafgebroken v o o r t g e z e t . De f a s c i s t i s c h e a g i t a t i e s t a a t n i e t s t i l . E e t l a n d wordt overstroomd met n a t i o n a l i s t i s c h e k r a n t e n en g e s c h r i f t e n . De propaganda onder de ' I r i j p e r e '' jeugd, onder de bevolking van burgerscholen, gymnasia, n i j v e r h e i d s s c h o l e n enz. - op z i c h z e l f een ongehoord schandaal - wordt met ongekende i j v e r gevoerd ' l . Z i j w i j s t dan vervolgens op de v e r s c h i l l e n d e methoden en middelen, waarover de f a s c i s t e n beschikten en h i j h e r i n n e r t i n d i t verband aan de publicatmes van De Telegraaf I' met betrekking t o t de f i n a n c i e e l e p o s i t i e van h e t N.V.V. en de a r t i k e l e n , welke h i e r t e g e n door De l a B e l l a i n <'H e t Volk '' z i j n geschreven. H i j i s van meening, d a t j u i s t d i e a r t i k e l e n v a l l e n b u i t e n de i n v l o e d s f e e r van de S.D.A.P. en N.V.V. I n deze leemte n.1. ook andersdenkenden t e bereiken moet z.i. gepoogd worden t e voorzien. I n d i t verband h e r i n n e r t h i j aan de methode voor 30 a 40 j a a r door h e t b e s t u u r van den Algeineenen Nederlanäschen Diamantbewerkers Bond (A.N.D.B.) t o e g e p a s t , om de openbare meening t e n gunste van den Bond t e s t e r n e n en h i j v e r v o l g t : "Het Bondsbestuur l i e t toen een van z i j n l e d e n een g e s c h r i f t saroenstellen, waarin op kalmen toon, h e l d e r en voor i e d e r b e g r i j p e l i j k , oogmerken en methoden van den Bond werden u i t eengezet, t o e g e l i c h t en verdedigd. Van d i t g e s c h r i f t werd een k e u r i g verzorgd boekje gemaakt, mooi gedrukt, 07 goed pap i e r en i n handig f o r m a t . Deze boekjes werden i n enveloppen gestoken en b i j a l l e Amsterdammers, d i e i n h e t Adresboek v e r meld stonden, t h u i s bezorgd. Het miste z i j n u i t w e r k i n g n i e t . De Bond kreeg de publieke o p i n i e op z i j n hand e n de g u n s t i g e gevolgen daarvan h e e f t h i j op v e l e r l e i wijze ondervonden. Het
-
-
-
-
.
21
-
g e t komt z i j v o o r , d a t de P a r t i j deze methode6 nu moet toepassen. Gen n i e t t e omvangrijk goed geschreven boekje moet saxengesteld worden, waarin, b i j voorbeeld, :ïordt behandeld : 1. de j u i s t e l e z i n g van a l l e s ; d a t de geschiedenis van ;'De Zeven Provinciën '' b e t r e f t ; 2. onze p o s i t i e t e n o p z i c h t e vaii h e t v o r s t e r h u i s e n h e t gezag; 3. de grondslagen en de p r a c t i j k va; onze gemeente-politiek; 4. h e t wezen van de democratie; 5. h e t wezen van h e t fascisme; 6. de p r a o t i j i r van h e t fasclsrne i n Italië, Duitschland, enz.; 7. een s c h e t s van hetgeen h e t fzscisrne voor volk en staat van Xederland zou beteekenen; 8. de grondslagen en de p r a c t i j k van onze v a k b e w < i n g ; 9. onze p o s i t i e t e n opzichte van h e t cormnunisme; 10. eea s c h e t s var, den t o e s t a n d , waarin h e t k a p i t a l i s m e de menschiieid h e e f t gebracht en van hetgeen de sociaal-de.,.mocrat i e d e i r te;,erLov6r s t e l t . D i t boeirje m e t goed verzorgd worden; geen r o t a t i e d r u k op s l e c h t papier. Het moet e r i n a l l e o p z i c h t e n s m a k e l i j k u i t z i e n . Z e t m e t over h e t geheele l a n d , i n s t a d e n dorp, h u i s 6z.r. h u i s bezorgd worden L'. . ontkent n i e t , d a t d i t e e n " reuzenwerk is en d a t van de p a r t i j g e n o o t e n v e e l inspanning z a l gevorderd worden. 'W.arT~- zoo g a a t h i j voort - "men h e e f t n i e t geschroomd van hen g e l i j k s o o r t i g e i n s p a m i n & t e vragen t e n behoeve van h e t petitionnement voor al&emeen k i e s r e c h t en t e g e n de v l o o t m e t en de thans aan de orde z i j n d e zaken kunnen w a a r l i j k n i e t o n b e l a n g r i j k e r viorden geacht dan de zooeven genoemde. I n a l l a bescheideriieid beveel i k dus d i t derkbeeld a a n de bevoegde machten t e r overweging aan I'. geenszins t e versmaden " middel noemt h i j h e t g e b r u i k .Us tweede Socialisme voor Y&-, de r a d i o , v o o r h e t houden van voordrachten over n i e t Socialisten h e l d e r e , populaire u i t e e n z e t t i n g e n , bestemd voor ben. d i e van :' onze b e g i n s e l e n en methoden n i e t s af weten of wien men dearonitrent valsc'ae m o r s t e l l i n g e n h e e f t gegeven. Ten einde de gelegenheid h i e r v o o r t e schergen g e e f t h i j i n overweging v e r s c h i l l e n d e s t e e d s terugkeerende p r o g r m a - n m e r s van de V.A.R.A. t e l a t e n v e r v a l l e n en h i j b e s l u i t z i j n I' kroniek i' : T a t u u r l i j k weet niemand, of een a a n z i e n l i j k aantal n i e t t o t de onzeri behoorende l u i s t e r a a r s e r aandacht aan zal schenken. M6ar h e t zou mogelijk z i j n de voordrachten i n h e t meergenoemde boekje ean t e kondigen; a l l i c h t maakt d i t v e l e r bel a n g s t e l l ing gaande. In el!< geval kunnen wij h e t n i e t l a t e n b i j een " a g i t a t i e " , d i e s l e c h t s onze e i g e n menschen a g i t e e r t . Acht rnen h e t Toyenstaande ongewenscht of onuitvoerbaar, dan moeten knappere b o l l e n dan de mijne i e t s b e t e r s . uitdenken. Xaar gemobiliseerd is e r genoe&. De geizobiliseerden moeten >u i n h e t v e l d gebracht, morden en t o t den aanval oberga.an *'.
".
Iv. Comité van Vermeer t e g e n Reactie,Fascisme en DTeigend Corlogsgevaar. Ban de l e i e i n g van de Revolutionnair S o c i a l i s t i s c h e ?artij(R.IB.P. komt de e e r t o e , d a t z i j h e t e e r s t de noodzakelijkheid van h e t voeren van s t r i j d tegen h e t f a s c i s n e h e e f t ingezien en reeds h e t v o r i g e jaar het i n i t i a t i e f n s n t o t de vorming van een z.g. e e n h e i d s f r o n t van a l l e r e v o l u t i o n n a i r e y a r t i j e n e n groe?en, m e t u i t z o n d e r i n g van de Conununistis c h e P a r t i j E o l l a n d , welke door haar n i e t werd uitgenoodigd om a a n de e v e n t u e e l e besprekingen d e e l t e nenien. I n vroeger verschenen Overzichten is reeds h e t r e s u l t a a t van deze poging, welke l e i d d e t o t de o p r i c h t i n g van h e t Comité van A c t i e tegen Fascisme
--
22
-
Fascisme en Oorlog ( B n t i f o op 8 Juli 1932, besproken. Het A n t i f o werd a a n v a n k e l i j k gevormd d o o r : 1. de Onafhankelijk S o c i a l i s t i s c h e P a r t i j (0.S.P.) 2. de Revolutionnair S o c i a l i s t i s c h e P a r t i j (R.S.P.) 3. h e t Nationaal Arbeids S e c r e t a r i a a t (N.A.S. ) 4. den Revolutionnairen Jeugd Bond ( R . J . B . ) 5. den N.A.S.Vrouwenbond, 6. den Bond van h a r c h o S o c i a l i s t e n (B.A.S. 7. de Perhimpoenan Indonesia ( P . I . ) en 8. de I n t e r n a t i o n a l e A n t i - i d i l i t a r i s t e n Vereeniging (I.A.M.V. ) Behalve h e t r e s u l t a a t van deze poging z i j n i n de d i v e r s e Overz i c h t e n ook besproken de oorzaken, welke hebben g e l e i d t o t h e t u i t t r e d e n van de o r g a n i s a t i e s , genoemd onder 7 en S Desniettegenstaande b l e e f h e t h t i f o b e s t a a n , omdat de invloedr i j k s t e o r g a n i s a t i e s , welke genoemd z i j n onder 1 6 , d a a r i n v e r tegenwoordigd bleven. V e r s c h i l van i n z i c h t d e r l e i d e r s d i e r o r g a n i s a t i e s met b e t r e k k i n g t o t de toepassing van de t a k t i e k op vakvereenigingsgebied, was oorzaak, d a t ingevolge een c o n g r e s b e s l u i t van de O.S.P. (Kerstmis 1932 ) i n J a n u a r i 1933 h e t P.B. v a de O.S.P. de samenwerking met de andere nog i n h e t Antifo vertegenwoordigde o r g a n i s a t i e s verbrak. De u i t t r e d i n g van de O.S.P. beteekende i n wezen de opheffing van h e t A n t i f o , wat dan ook l a t e r geschiedde . De verhouding t u s s c h e n R.S.P. en de O.S.?. mas door deze b e s l i s s i n g van h e t P.B. d e r O.S.P. zoodanig v e r s c h e r p t , d a t de P a r t i j - c o n f e r e n t i e van de R.S.P., gehouden op 1 4 Mei 1933, b l i j k e n s h e t v e r s l a g van d i e c o n f e r e n t i e , voorkomende i n de I’ Baanbreker i’ van 20 Mei 1933, j.1. : “eenstemmig van oordeel was, d a t onder deze omstandigheden een bespreking over e v e n t u e e l e eenheid met de O.S.P. n i e t aan de orde i s . De O.S.P. zal e e r s t z e l f t o t k l a a r h e i d moeten komen en duurzaam h a a r b e s t a a n s r e c h t moeten toonen. De R.S.P. i s door middel van h e t L n t i f o t o t samenwerking met de O.S.P. bereid Van hoe weinig b e t e e k e n i s deze en ook andere mededeelingen, d o o r de l e i d e r s van de l i n k s c h e groepen i n hun organen gedaan, z i j n , b l i j k t o.m. u i t een b e r i c h t , d a t i n De Fakkel van 7 J u l i 1933 voorkomt, Het P.B. der 0.s.P. d e e l t i n genoemd orgaan onder den t i t e l : “Samenwerking met N.A.S. en R.S.P. ?” h e t volgende mede : en R.S.P., waarin deze ‘Vet P.B. ontving een b r i e f van N.A.S. o r g a n i s a t i e s wijzen op de noodzakelijkheid van semenwerking tegen r e a c t i e en fascisme. Komt d i e samenwerking t o t s t a n d , dan z i j n N.A.S. en R.S.P. b e r e i d h e t A n t i f o op t e h e f f e n Medegedeeld wordt v o o r t s , d a t h e t P.B. d e r O.S.P. z i c h voor nadere i n l i c h t i n g e n t o t h e t b e s t u u r van h e t N.A.S. g e e f t gewend. Naar a a n l e i d i n g van de verkregen i n l , i c h t i n g e n vond op 9 Augustus 1933 een hernieuwde bespreking tuscchen de b e s t u r e n van de hiergenoemde organisaties n.1. R.s.P., N.A.S. en O.S.P. - p l a a t s inzake samenwerking tegen fascisme en r e a c t i e Het r e s u l t a a t van deze bespreking was, d a t a l l e r l e i moeilijkheden, d i e i n h e t verleden t u s s c h e n de bedoelde o r g a n i s a t i e s waren o n t s t a a n , werden opgelost en d e t i n b e g i n s e l t o t h e t aangaan van een samenwerking werd b e s l o t e n . ‘Ingevolge b e s l u i t van deze c o n f e r e n t i e vond o p ’ 2 9 September 1933 een gecombineerde, b e s t u r e n v e r g a d e r i n g p l a a t s , naaraaìï d e e l namen h e t b e s t u u r van h e t N.A.S., de o.s.P., de R.s.P., den R.J.B., den N.A.S.Vrouwenbond en h e t S o c i a l i s t i s c h Jeugd Verbond (S.J.V. ) De b e s t u r e n van de I.A.M.V., B.A.S., de Vrijdenkers VereenigiW ” De Dageraad ’’ en h e t Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen, welke ook t o t deze bespreking waren u i t g e n o o d i g d , namen daaraan geen d e e l . OP
. -
.
“.
“.
”
-
.
-
23
-
Op deze gecombineerde besturenvergadering nerd t o t o p r i c h t i n g van h e t Comité van Verweer tegen R e a c t i e , Fascisme en Dreigend Oorlogsgevaar b e s l o t e n en als l e d e n van h e t Dagelijksch S e s t u u r aangevezen : Jacques de K a d t , geboren 30 J u l i 1897 t e Oss, V o o r z i t t e r , m a n , geboren 14 Maart 1882 t e Schiedam,Secretaris, Engelbertus B o u P e t r u s L i b e r t u s J a c o b s , geboren 2 Cecember 1888 t e h s t e r d a m , Penningnees t e r . Door deze l e i d i n g werd er b i j de b e s t u r e n van de r e s p e c t i e v e l i j k e aangesloten p l a a t s e l i j k e a f d e e l i n g e n en l a n d e l i j k e o r g a n i s a t i e s op aangedrimgen, om op k o r t e n t e r m i j n t o t de' o p r i c h t i n g van p l a a t s e l i j k e Comité's over t e gaan en hun werd d a a r b i j gewezen op de r,oodzakelijkheid a a n s l u i t i n g t r a c h t e n t e v e r k r i j g e n m e t a f d e e l i n g e n van l a n d e l i j k e organ i s a t i e s , d i e n i e t b i j n e t :omité van Verweer z i j n aangesloten, als I. A.M. V, , Dageraad, e. a. "Tegenover de a f d e e l i n g e n van de C.??.H. li - aldus de c i r c u l a i r e van h e t L a n d e l i j k Comité van Verweer - "dient d i t standpunt t e norden ingenomen, d a t i n geen geval kan worden sanengewerkt niet mantel-organisaties d i e r p a r t i j , t e r w i j l voor e v e n t u e e i e sarenwerking met a f d e e l i n g e n van d i e p a r t i j o v e r l e g m e t h e t L.C. geboden is ' l . I n tal van p l a a t s e n werden onder de l e u z e n : " Tegen iederen vorm van r e c h t s r o o f " ,"Te&en e l k e beknotting ven h e t Vereeniging en Vergaderrecht","Tegen f a s c i s t i s c h e D i c t a t u u r " en *' Tegen i e d e r e n loon- en steunroof " vergaderingen sehouden, d i e , voor wat de opkomst, a l t h e n s i n de g r o o t e p l a a t s e n , als geslaagd mogen worden beschouwd. IE een door h e t Comité v e r s p r e i d m a n i f e s t , komt o.a. de volgende passage voor, waaruit b l i j k t i n welke r i c h t i n g de l e i d e r s de a r b e i d e r s willen drijven "We roepen dus a l l e n , werkenden en werkioozen op t o t den s t r i j d over de geheele l i n i e , t o t massale s t a k i n g en irassde demonstratie ais verweer t e g e n de reactie ?ie roepen e e e r i n h e t b i j z o n d e r de a r b e i d e r s d e r groote s t e d e n op, 06: h e t voorbeeld t e geven en t e l a t e n z i e n , dat z i j ber e i d z i j n t o t s t r i j d tegen de r e a c t i e , d i e n i e t s l e c h t s s t e m roof en loonroof op h a a r program h e e f t staan, doch ook p o l i t i e k e o n t r e c h t i n g d e r groote massa. Tegen d i t regime van uniformverbod, demonstratie-verbod, z a a l a f d r i j v i n g , gevangenisstraffen voor r e v o l u t i o m a i r e n , p o l i t i e - t e r r e u r en verdere r e c c t i o n e e l e maatregelen moet een massaal verweer g e s t e l d worden l p . In een oplaag van 25.000 exeniplaren werd b e g i n November een orgaan Verweer t e z e n loon- en steunroof '' uitgegeven, hetwelk t e g e n den p r i j s van 1 c e n t beschikbaar werd g e s t e l d . Het Ze n w n e r zal waars c h i j n l i j k binnenkort verschijnen. Behalve d a t i n d i v e r s e p l a a t s e n a f d e e l i n g e n z i j n g e s t i c h t , i s , voor zoover is kunnen worden v a s t g e s t e l d ' , op 1 2 October 1933 h e t D i s t r i c t '' Noord-Ffolland " o p g e r i c h t , waarvan het b e s t u u r u i t de volgende personen b e s t a a t : ' J o o r z i t t e r : F. B o s m a n t e Zaandm, S e c r e t a r i s : C. V e r m e y t e Castricum , Penningmeester: J. van 9 e r k u m t e A l h a a r , en v o o r t s u i t de l e d e n : A. V e 1 t r o p , Beemster; J. B e u n d e r , Zaandam ; E. A p p e 1, A l h a a r en B.B. H a a n, Hoorn D e samenwerking, welke nu middels bet Comité van Terweer t u s s c h e n R.9-P. en N.A.S. eener- e n de O.S.P. a n d e r z i j d s is t o t stard g e b r a c h t , h e e f t reeds t o t gevolg gehad, d a t besprekingen over de f u s i e t u s s c h e n R.S.?. en O.S.P. p l e a t s hebben gehad. 15et de mogelijkAeid van een f u s i e d i e n t rekening t e worden gehouden, t e n z i j de v e r d e e l i n g van de g e s a l a r i e e r d e b e s t u u r s f u n c t i e s aanwijzingen z i j n h i e r v o o r reeds een hinderpaal zou vormen T. v.7
.
.
.
-
.
-
V.
.
S t r i j d b o n d t e g e n Yascisme
24
.
(S.T.F. )
Omtrent h e t d o e l , o r g a n i s a t i e en werkwijze van den S t r i j d b o n d tegen Fascisme ( S . T . F . ) , waarvan de o p r i c h t i n g op 25 J u n i 1933 p l a a t s vond, i s i n Overzicht No. 4 van 1933 een u i t v o e r i g e beschouwing gegeven aan h e t s l o t waarvan werd v e m e l d : "Resumeerende moet op grond van de h i e r v o o r vermelde gegevens worden v a s t g e s t e l d , d a t de S t r i j d b o n d t e g e n 3ascisme e e n u i t gesproken communistische o r g a n i s a t i e i s , welke onder l e i d i n g van vooraanstaande c o m u n i s t e n s t a a t , d i e e c h t e r i n de p a r t i j z e l v e wel n i e t op den voorgrond t r e d e n , t e n doel hebbende een afioeer-organisatie t e vormen, welke, g e z i e n de daarvoor aangegeven r i c h t l i j n e n , i n de p l a a t s moet t r e d e n voor den Rood F r o n t s t r i j d e r s Bond (R.F.B. ) De grondslag voor den S t r i j d b o n d vormen de R.S.E. en h e t C.A.O.G., d i e hem b e i d e moeten vormen en u i t b r e i d e n , met a l s hoogste l e i d i n g h e t P a r t i j b e s t u u r d e r Communistische P a r t i j Bolland ?'. Deze c o n c l u s i e i s inderdaad j u i s t gebleken, want i n de periode na de v e r s c h i j n i n g van genoemd O v e r z i c h t , h e e f t de l e i d i n g n i e t a l l e e n h e t n e t de S.T.F. g e f u s e e r d en beC e n t r a a l Anti-Oorlogs Comité ( C.A.G.C.) sprekingen met de l e i d i n g van de Roode Sport Eenheid (R.S.E. ) gevoerd over h e t vormen van e e n a f w e e r f r o n t , doch bovendien is de Rood F r o n t s t r i j d e r s Bond (R.Z.B.) o f f i c i e e l als z e l f s t a n d i g e o r g a n i s a t i e opgeheven. De gevolgen, welke de o p h e f f i n g van den R.P.B. m e t z i c h hebhen meegebracht, z u l l e n v e r d e r i n d i t hoofdstuk worden besproken S e t v a l t n i e t t e ontkennen, d a t de l e i d i n g van de S.T.F. net g r o o t e moeilij!aeden h e e f t t e kampen, welke zoovel van f i n a n c i e e l e n - a l s van organisatorischen aard zijn. Ce f i n a n c i ë n s p e l e n b i j de o r g a n i s a t i e s ais de S.T.F. e r een i s , a l t i j d een belangrijlce rol, omdat z i j h i e r v o o r geheel z i j n aangewezen op de v a s s a , d i e h a a r f i n a n c i e e l i n s t a a t moet s t e l l e n de a c t i e t e voeren d o o r h e t koopen van z e g e l s , p r e n t b r i e f k a a r t e n , organen, enz. % e t i s nu j u i s t deze massa, d i e i n den l a a t s t e n t i j d door organ i s a t i e s van verscheidenen a a r d en hun i n s t e l l i n g e n wordt o v e r v a l l e n met verzoeken o n f i n a n c i e e l e n steun, waardoor a l s vanzelfsprekend de o r g a n i s a t i e , welke den minsten i n v l o e d kcn doen g e l d e n , h e t s l e c h t s t wordt bedeeld. S o t deze l a a t s t e c a t e g o r i e van o r g a n i s a t i e s nu behoort ook de S.T.F. . Hoe g r o o t de f i n a n c i e e l e moeilijkheden z i j n , waarmede de l e i d i u g van de S.T.F. h e e f t t e kampen, t o o n t de inhoud van de c i r c u l a i r e , welke d.d. 6 October 1933 a a n de b e s t u r e n van de b i j de S.T.F. aanges l o t e n a f d e e l i n g e n i s toegezonden Om h a a r b e l a n g r i j k e n inhoud en mede om een o v e r z i c h t t e kunnen geven van dezen t o e s t a n d , wordt deze c i r c u i a i r e ' i n e x t e n s o i n d i t hoofdstuk overgenomen :
.
.
"Strijdbond t e g e n Fascisme Oude L o o i e r s s t r . 2. Amsterdam C. ( n o t e e r t h e t nieuwe adres! )
6.10.33
.
B e l a n g r i j k en v e r t r o u w e l i j k ! W.X.
,
Wederom kunnen w i j deze omdat de drukker m e t h e t oog k r a n t t e drukken. De oorzaak \ ? i j ontvingen gedurende
week ANTIFA FROMT n i e t l a t e n v e r s c h i j n e n , op de g r o o t e s c h u l d g i s t e r e n weigerde de h i e r v a n i s h e t volgende : de maanden Juli, Augustus en September. de
-
-
25
-
de volgende bedragen aan inkomsten : o r g a n i s a t i e - b i j d r a g e n van Ce con?ité's en afd. aan z e g e l s , k a a r t e n en s t e i l b o n s b i j dragen van sympathiseerende i n t e l l e c t u e e l e n
.
F. F.
103,C3 437,50
totaai h i e r v a n werd aiSedragen aan de I n t e r n a t i o n a ï e a a n kosten voor den s t e u n van den s t r i j d i n Duits chland
F. F.
540,53 90, --
F.
120,--
totaal voor de kosten van h e t l a n d e l i j k apparaat r e s t t e n dus of p e r maand F. 110,- !
F.
Z10,--
F.
330,53
F. F. F. F. F.
20, 15, -60,
De onkosten van liet II.9. huur telefoon r e iskosten l i c h t , verwarming p o r t i , p z p i e r , nachines s a l a r i s kantoorkracht diversen
____
z i j n p e r maand minstens
F. F.
totaal Aan do o r g a n i s a t i e was dus een m a n d e l i j k s c h t e k o r t van
--
--
1O,-65, -25, -25, --
F.
ZO.--
F.
110,--
Vail de brochures, d i e $n. F. 35C,- aai1 drukken k o s t e n , is afgerekerid F. loo,--, zoodat daerop een t e k o r t v a F. 250,-- is.
FRONT g e e f t de volgende r e s u l t a t e n : ~ ~ I FFRONT I , ?!o. 1 u i t g e z e t F. 154,19 afgerekend ;JdTïFL FROW ?To. 2 $7 F. 160,72 JATIFL FRCNT Kon 3 F. i 7 2 , a c JWTIFL FnO!Ti No. 4 F. 180,-Ab?TDA
Totaal
F. 667,71
Totaal
TOTALL U1TST;;LX)E BEDFLGET VA? ANTIFL FRONT
F. 90,47 F. F.
76,89 97,lO 51,49
F. - ~ _ F. 315,95. F. 351,76
_ !!
Schulden van h e t B.9. (w a a r na de leaen p e r s o o n l i j k v e r a n t w o o r d e l i j k ) : aan p a r t i c u l i e r e n F. ZOO,-aan drukker (kranten,zegels,kaarten,enz) F. 600,--.
Wat b l i j k t u i t deze c i j f e r s ? A i l e r e e r s t h e t groot p o l i t i e k e n o r g a n i s a t o r i s c h b e l a n g van s t i p t e a f rekening door de comité's en afdeelingen. Door de s l e c h t e a f r e k e n i n g wordt de a c t i e van de comité's, d i e goed afrekenen, een g r o o t nadeel toegebracht, evenals a a n de a c t i e van den geheelen S t r i j d b o n d ! Nu i n dezen t i j d van v e r s c h e r p t optreden van h e t fascisme, en v e r g r o o t gevaar voor een o o r l o g onze o r g a n i s a t i e méér dan o o i t noodig i s , is de noodzakelijkheid d e a r , , d a t aan a l l e s l a p h e i d e n o n v e r s c h i l l i g h e i d i n de b e t a l i n g e n een eind wordt gemaakt, en d a t a l l e comité's en a f d e e l i n g e n volgens bijgaand systeem i e d e r e maand afrekenen. I e d e r werkend lid w n den S t r i j d b o n d moet o v e r t u i g d worden van de noodzakelijkheid, p e r week minstens 1 0 c e n t voor de o r g a n i s a t i e t e bet a l e n ; i e d e r wer!dooze 5 c e n t . Verder moet regelmatig voor h e t S t r i j d fonds gewerkt worden door alle l e d e n , om g e l d voor den s t e u n van den s t r i j d i n Duitschland i n t e zamelen. We rekenen e r op, d a t alle verantwoordelijke f u n c t i o n z r i s s e n het belang .__
-
26
-
belang van deze zaak i n z i e n , en meer dan t o t nog t o e hun b e s t z u i l e n doen, de gelden voor den s t r i j d b i j e e n t e k r i j1 g.en. h e t h i e r b i j g a a n d systeem moet voor de v o l l e 10% doorgevoerd worden. Het H.B. zal e r voor zorgen, d a t :ATE?:- FRONT de volgende week weer v e r s c h i j n t ; l a t e n a l l e comité's en a f d e e l i n g e n t r a c h t e n , a l l e a c h t e r s t a l l i g e ' bedragen binnen t e k r i j g e n , en op t e zenden op g i r o No. 223.613 van S.D.Neter, Oude L o o i e r s s t r a a t 2. met a n t i - f a s c i s t i s c h e g r o e t , h e t S e c r e t a r i a a t van den S t r i j d b o n d I'. De o r g a n i s a t o r i s c h e grondslag van de S.T.F. b e s t a a t i n zooverre, d a t h i j t o t i n de p u n t j e s op p a p i e r i s u i t g e w e r k t , doch i n de p r a c t i j k nog n i e t is u i t g e v o e r d en wanneer - z o o a l s h e t is gebeurd dan nog t o t u i t v o e r i n g van een onderdeel van d i t program wordt overgegaan, d i t scheuring t o t gevolg heef.t. Zoo ook was d i t h e t geval met de opheffing van den R.F.B. a l s z e l f s t a n d i g e o r g a n i s a t i e , n a a r a a n l e i d i n g van een door de l e i d i n g van de C.P.H. bevolen a a n s l u i t i n g b i j de S.T.F. Een a a n t a l l e d e n van den R.F.B., waaronder ook de s e c r e t a r i s van den R.F.B., Tohannes Hendricus de G r o o t , geboren 25 Maart 1899 t e & ? t e r d a m , wenschte geen u i t v o e r i n g t e geven aan de door de p a r t i j l e i d i n g van de C.P.H. genomen b e s l i s s i n g . Het gevolg h i e r v a n was, d a t op i n i t i a t i e f van genoemden De Groot en -'.braham G o b e s , geboren 21 J a n u a r i 1895 t e h s t e r d a m , t o t de opr i c h t i n g van een nieuwe a f w e e r - o r g a n i s a t i e Voode Arbeiders 'Weer '' genaamd, nerd overgegaan. Ceze o r g a n i s a t i e werd medio October 1933 opgericht en de i n i t i a tiefnemers deelden i n een manifest mede, d a t i n deze o r g a n i s a t i e ook de R.F.B. was opgenomen, welke mededeeling i n '' De Tribune " van 6 November 1933, door de l e i d i n g van de C.P.H. werd tegengesproken. De l e d e n van de Roode ;.rbeiders Weer komen b i j e e n i n p e r c e e l S l i j k s t r a a t No. 3. t e A'Insterdain, w a a r ook h e t s e c r e t a r i a a t d e r v e r e e n i ging i s g e v e s t i g d ?let a l l e t e n d i e n s t e s t a a n d e middelen hebben de l e i d e r s van de S.T.F., i n samenwerking met d i e van de C.P.H. g e t r a c h t deze o p p o s i t i e den kop i n t e drukken, wat hun e c h t e r t o t nu t o e n i e t is g e l u k t . De Roode Arbeiders Weer, een o r g a n i s a t i e van geringen omvang,bes t a a t nog. De mogelijkheid, d a t deze o r g a n i s a t i e e r een zal worden van eenige b e t e e k e n i s , moet ais u i t g e s l o t e n wotden beschouwd. Het orgaan, d a t door de S.T.F. wordt uitgegeven, is genaamd : "Antifa 'l. H e t a a n v e n k e l i j k voornemen bestond b i j de l e i d i n g , om h e t orgaan om de 1 4 dagen t e doen verschijnen. Aan d i t voornemen i s geen u i t v o e r i n g gegeven kunnen worden op de gronden i n de hierboven g e c i t e e r d e c i r c u l a i r e vermeld Het e e r s t e n m E r w n d i t orgaan verscheen 1 Augustus 1933. In t o t a a i z i j n e r nu zes nummers verschenen, waarvan h e t N l a a t s t e einde October. De u i t g a v e van d i t orgaan h e e f t de l e i d i n g van de S.T.F. i n een m o e i l i j k p a r k e t g e b r a c h t , waarvoor h e t volgende ais t o e l i c h t i n g Naar a a n ï e i d i n g van de b e r i c h t e n , welke i n de pers z i j n verschenen met b e t r e k k i n g t o t de inbeslagname van de persen van de d r u k k e r i j , welke h e t a n a r c h i s t i s c h weekblad 1' De Arbeider I' drukt en mede i n v e r band met de mededeelingen met b e t r e k k i n g t a t de a c t i e 8an de P o l i t i e t e g e n de druidcerij ' 1 L t a l a n t a " ( V i 6 e : "De Tribune " van 2.11.1933) ander den t i t e l " n a n s l a g van de Colijn-Regeering op de r e v o l u t i o n n a i r e p e r s wordt voorbereid ' I , weigerde de l e i d e r van de d r u k k e r i j "ldulder & Zoon" Paulus M u 1 d e r, geboren 1 7 J u n i 1875 t e Amsterdam op de bes t a a n d e voorwaarden h e t blad t e dmkken, lvíuïder v e r k l a a r d e b e r e i d t e z i j n h e t b l a d t e drukken, wanneer door de S.T.F. een v e r a n t w o o r d e l i j k r e d a c t e u r werd aangewezen. Na langdurige besprekingen werd Simon David N e t e r
-
.
.
.
-
-
4
c t
-
27 -
N e t e r , geboren
31 Xei 1904 t e Amsterdam, door de l e i d i n g van de S.T.F. a l s v e r a n t w o o r d e l i j k r e d a c t e u r aangevezen en s i n d s d i e n t i j d p r i j k t de naam van Y e t e r aan den kop van h e t orgáan
.
VI.
.
i
comité voor den S t r i j d t e g e n Kilitarisme en Fascisme-.
7an de d i v e r s e op h e t t e r r e i n van de b e s t r i j d i n g van h e t f a s c i s m e , m i l i t a r i s m e , enz. werkzaam z i j n d e p a r t i j e n c.q. groepen, i s h e t Comité voor den S t r i j d t e g e n ? U i t a r i s m e en Fascisme viel de minst i n v l o e d r i j k s t e . De o p r i c h t i n g van d i t Comité vond b e g i n October 1933 p l a a t s er, h e t werd gevormd door e e n i g e i n Rotterdam gevestigde vereenigingen, n.1. de a f d e e l i n g Rotterdar: van de I.A.M.V.; de V r i j d e n k e r s v e r e e n i s i n g "De Dageraad <' en de A n a r c h i s t i s c h e Propaganda-Club. Doel var. h e t C o n i t é i s h e t voeren van e e n p e x x n e n t e n s t r i j d t e g e n Hasc isme en X i 1 i t a r isme Vp welke wijze d i t C o n i t é h a a r doel t r a c h t t e b e r e i k e n , b l i j k t u i t de nadere t o e l i c h t i n g , vrelke d o o r de l e i d i n g .an de p e r s i s v e r s t r e k t en welke l u i d t a l s v o l g t : "Met ahnstwe44ende s n e l h e i d is h e t a r o c e s . d a t noodzalreli jk op . een nieuwe massa-moord moet u i t l o o p e n , welke de v e r s c h r i k k i n g e n van 1914 - 1910 v e r r e z a l o v e r t r e f f e n , b e z i g z i c h t e v o l t r e k k e n . De s t r i j d oil nieuw a f z e t g e b i e d d i e t o t nu t o e , hoemel zeer scherp s e v o e r d , z i c h bepaal6e t o t een econoaische, i s i n h e t s t a d i a 3 gekomen, d a t men z i c h gereed maakt, om de aapens t e l a t e n b e s l i s s e n , welke k a p i t a e l s g r o e p e n z u l l e n s t a n d houden. Tegen dezen m i l i t a i r e n waanzin, d i e de v o l k e r e n niet ondergang b e d r e i g t , dienen w i j a n t i - r n - i l i t a r i s t e n een daad t e s t e l l e n , d i e t e n doel h e e f t de aandacht van h e t v o l k t e v e s t i g e n op h e t dreigend oorlogs,sevaar. En h e t e e n i g s t en afdoend middel i s moord-we i g e r i n g Vrij s t e l l e n 011s voor een a c t i e over h e t geheele l a n d t e doen p l a a t s vinden op e e n en dezelfden dag, welke z a l b e s t a a n i n h e t o2enbaar terugzenden van a l l e m i l i t a i r e goederen, d i e nog i n h e t b e z i t z i j n van kamereden, d i e aan deze a c t i e d l e n deelnemen. Daarnaast h e t o p s t u r e n van m i l i t a i r e zak5oekjes. E e t comité wenscht d o o r kameraden, d i e eventueel b e r e i d z i j n a m deze a c t i e d e e l t e nemen, hieyvan i n keiinis g e s t e l d t e worden, om aan de hand daarvan de noodige maatregelen t e kunnen t r e f f e n I'. De w i j z e van a c t i e voeren, zooals hierboven omschreven, is geinport e e r d u i t het buitenland. I n h e t October-nwmer van h e t maandblad "Bevrijding v i n d t men h i e r v o o r h e t bewijs. Onder den t i t e l H e t g e m l E i n s t e i n ia w i j d e r verband g e e f t B. de L i g t een o v e r z i c h t van den s t a n d van de ii F r a n k r i j k en B e l g i ë gevoerde a c t i e t e g e n h e t militarisme en oorlog, aismede van de behaalde r e s i i l t a t e n . Na de a c t i e d o o r h e t Syndicat National des I n s t i t u t e u r s t e hebben besproken, v e r v o l g t h i j : "3ovendien zenden t h a n s i n F r a n k r i j k duizenden hun z o b i l i s a t i e boekje aan de r e g e e r i n g t e r u g , hiermee t e kenIen gevend, d a t de overheid voor eventueelen nieuwen oorlog n i e t neer OP hen kan rekenen 1 ' . Vervolgens g e e f t h i j a l s z i j n oordeel t e keniier : "Zonder t w i j f e l zou i n gansch België h e t a n t i - m i l i t a r i s m e nog v e e l machtiger z i j n , e l s de S o c i a l i s t i s c h e P a r t i j d i t n i e t a l l e s v e e l e e r t e g e n g i n g dan bevorderde. Men n e e t tTOU.NenS welk een b e d e n k e l i j k standpunt Vandervelde en de z i j n e n i n - ' nemen. Doch als h e t ZOO door g a a t , z u l l e n ze nog genoodza* worden, hun standpunt t e h e r z i e n . --I n
.
~
~~~
.
'
-
28
-
I n e l k geval is wat s i n d s F e b r u a r i j . 1 . t e B r u s s e i gebeurde van symptomische b e t e e k e n i s . Twee i n t e l l e c t u e e l e n , Leo Campion, bekend door z i j n p i t t i g e a r t i l r e i e n i n ‘I Le Rouge e t l e Noir ’, e n Ham Day, s e c r e t a r i s van het Comité I n t e r n a t i o n d . de Defense A n a r c h i s t e , b e s l o t e n h e t Fransche voorb e e l d t e volgen. Z i j zonden hun m i l i t a i r e zakboekjes aan den M i n i s t e r der N a t i o n a l e Defensie t e r u g Van F r a n k r i j k over B e l g i ë is dus deze a c t i e overgewaaid n a a r Holland, waar men z a l t r a c h t e n op d e z e l f d e w i j z e a c t i e t e gaan voeren. Het s e c r e t a r i a a t van d i t comité i s g e v e s t i g d b i j H. S t r e IC m a n, wonende Eikendaal 11 t e R o t t e r d a ( Z u i d ) .
”.
....
00000000000.
....
