Inhoud
/
A
v
«
i
De situatie in 1995
3
t3
Karel en M o n i q u e 1995
4
Q
Het C o n c e p t : Scheiding A u t o v e r k e e r Naar A f s t a n d
5
De A o r t a
8
Karel en M o n i q u e 2019
9
A d e r s en haarvaten
13
Karel en M o n i q u e 2020
16
Karel en M o n i q u e 2022
17
De eerste s t a p p e n
22
Stap 1: EUROCITY ROUTE 1
24
Interview "Van gedachteloze
naar bewuste
gebruiker"
Colofon D e z e p u b l i k a t i e is e e n b e w e r k i n g van het g e l i j k n a m i g e rapp o r t dat is geschreven d o o r B. Immers e n J. van Riet van T N O Beleidsstudies en A d v i e s - INRO C e n t r u m v o o r Infrastructuur, Transport en Regionale O n t w i k k e l i n g - in opdracht van RWS/ InfraLab. V a n u i t INRO w a r e n , naast de auteurs, de heren G . R . M . Jansen, W . K o r v e r e n M . J . M . van der Vlist bij het project b e t r o k k e n . De h e e r A . de B o e r v e r z o r g d e de illustraties.
o
De situatie in 1995
£ m
e congestie o p het N e d e r l a n d s e w e g e n n e t n e e m t steeds
£
dramatischer v o r m e n a a n . Niet langer blijven de p r o b l e m e n b e p e r k t tot de R a n d s t a d , maar o o k in Brabant, Utrecht,
g
G e l d e r l a n d en L i m b u r g o n d e r v i n d t het verkeer veel vertra-
Q
g i n g e n . Daarbij is er g e e n e n k e l e d i f f e r e n t i a t i e : alle verkeers-
Q
d e e l n e m e r s o n d e r v i n d e n evenveel h i n d e r van de v e r t r a g i n g e n , o m d a t zij van d e z e l f d e infrastructuur gebruik m a k e n . Tegelijkertijd w o r d e n het zakelijk p e r s o n e n v e r k e e r en het g o e d e r e n v e r k e e r , in ieder geval v a n u i t e c o n o m i s c h o o g p u n t , van g r o t e r b e l a n g geacht d a n het w o o n - w e r k en het (sterk g r o e i e n d e ) sociaal/recreatief verkeer. Het g o e d e r e n v e r v o e r o n d e r v i n d t h i n d e r van de congestie o p het h o o f d w e g e n n e t . Uit e e n recent o n d e r z o e k is g e b l e k e n dat v r a c h t w a g e n s in het b i n n e n l a n d s vervoer o p
hoofdwegen
g e m i d d e l d 5 procent extra rijtijd h e b b e n d o o r v e r t r a g i n g e n . Dit g e m i d d e i d e geldt v o o r heel N e d e r l a n d over de g e h e l e d a g . Daarbij m o e t bedacht w o r d e n dat veel
transportbedrijven
bij de p l a n n i n g van h u n ritten al sterk r e k e n i n g h o u d e n met files. B o v e n d i e n zijn v o o r a l in de o c h t e n d - en avondspits de v e r t r a g i n g e n in de Randstad veel groter d a n 5 procent. Het h o o f d w e g e n n e t w o r d t in de h u i d i g e situatie v o o r e e n belangrijk
deel g e b r u i k t
voor
verplaatsingen
over
korte
a f s t a n d . Bij de grote steden heeft het h o o f d w e g e n n e t zelfs e e n belangrijke rol in de interne o n t s l u i t i n g van de verschill e n d e stadsdelen. Deze v e r p l a a t s i n g e n over korte
afstand
zijn v e r a n t w o o r d e l i j k v o o r e e n belangrijk deel van de vertrag i n g e n , w a a r o o k het lange-afstandsverkeer de h i n d e r van o n d e r v i n d t . H i e r d o o r is de o o r s p r o n k e l i j k e functie van het h o o f d w e g e n n e t , te w e t e n het b i e d e n van g o e d e en b e t r o u w bare v e r b i n d i n g e n voor verkeer over lange a f s t a n d e n , deels v e r l o r e n g e g a a n . Er is dus sprake van 'oneigenlijk g e b r u i k ' van d e h o o f d w e g e n , w a a r d o o r het lange a f s t a n d verkeer niet l a n g e r o p e e n a d e q u a t e manier kan w o r d e n a f g e w i k k e l d .
Eurocity Route
Karel & Monique Monique heeft om half tien een afspraak met haar eerste klant van vandaag. Met de reisplanner heeft ze berekend dat haar rit van Utrecht naar Den Haag slechts 40 minuten zal duren. Wijs geworden door file-ervaring heeft ze 20 minuten reistijd extra genomen en vertrekt ze iets voor half negen vanuit haar woonhuis in de Utrechtse binnenstad. Vechtend tegen haar opkomende ochtendhumeur reageert ze op het links en rechts nerveus voorbijschietende verkeer. Het geeft haar nauwelijks de rust voor voorbereiding van het komende gesprek. Weer zal ze niet ruim op tijd aankomen. Bij ieder toerit stokt het verkeer door de bijkomende weggebruikers : voor het overgrote deel mannen die alleen in hun auto zitten. Monique ziet haar kijk op kerels weer eens bevestigd en begint de strijd tegen het slechte humeur te verliezen. Karel probeert zich te beheersen. Als ervaren chauffeur weet hij dat je opwinden niet helpt. Op de A15 is onverwachts een file ontstaan in de richting van Rotterdam, waar hij een aantal pallets moet afleveren. Straks zal hij weer zijn gebruikelijke verhaal moeten vertellen aan een verontwaardigde klant, die hem eerder had verwacht. Als het tegenzit zal hij ook moeten wachten voordat de spullen uitgeladen kunnen worden. Door de vertraging komt hij pas tegen lunchtijd aan bij het bezoekadres. Als het echt tegenvalt, staan een aantal collega's inmiddels in de rij te wachten bij de poort. De planning die hij vanmorgen heeft meegekregen, is niet meer waard dan het papier waarop het geprint is. Karels achterstand valt niet meer in te halen. Met een diepe zucht realiseert hij zich dat het ook vandaag weer zo'n dag van 12 uur zal worden.
^ Door de opening
van de rondweg
verkeer op doorgaande
rond Amsterdam
routes in de stad merkbaar
men. Voor (korte afstand)-verplaatsingen
van de ene kant
van de stad naar de andere bleek omrijden veel tijd belangrijk
te besparen.
wordt
het verminderen
via de ring vaak
dan ook voor
deel voor lokaal verkeer gebruikt.
Amsterdam de
De ring
is het afgeno-
Overigens
van verkeer op de doorgaande
ook een van de doelstellingen
wegen
een was in
bij de aanleg van
ringweg.
Deze o n t w i k k e l i n g is s a m e n g e g a a n met de v e r a n d e r i n g van w o o n - en w e r k l o c a t i e s in N e d e r l a n d . M e n s e n w o n e n niet langer in de b u u r t van h u n w e r k p l a a t s . Bedrijventerreinen w o r d e n in het a l g e m e e n langs a u t o s n e l w e g e n g e p l a n d . • f e n voorbeeld Brienenoordbrug,
is de ontwikkeling waar
aan de Noordkant
Rotterdam
^ ^ ^ ^ ^
haar
van de
Brainparken
Route
en
§jj
Capelle aid IJssel het Rivium opgebouwd.
Beide
kantoorlocaties, reren.
pal aan de snelweg
bedrijfsterreinen
hebben
zijn
die veel woon-werk-verplaatsingen
Tegelijkertijd
is de bereikbaarheid
g
belangrijke per
geneopenbaar
vervoer niet optimaal.
c S g
o De c o n g e s t i e p r o b l e m e n leiden niet alleen tot een langere d u u r van de v e r p l a a t s i n g e n , maar v o o r a l ook t o t een h o g e m a t e van o n b e t r o u w b a a r h e i d van het verkeerssysteem. V o o r de gebruikers is het v o o r a f o n v o o r s p e l b a a r h o e lang een verplaatsing over het w e g e n n e t zal g a a n d u r e n . Het g r o t e a a n t a l incidenten o p het h o o f d w e g e n n e t is d a a r v o o r m e d e verantwoordelijk.
Het Concept: Scheiding Autoverkeer Naar Afstand J ^ c h e i d i n g A u t o v e r k e e r Naar A f s t a n d (SANA) is gericht o p LcJ
'het w e e r g e z o n d m a k e n ' van d e a f w i k k e l i n g van het
verkeer o p het h o o f d w e g e n n e t tussen de belangrijkste (economische) centra in N e d e r l a n d en het verkeer van en naar de ons o m r i n g e n d e l a n d e n . Een g e z o n d e a f w i k k e l i n g b e t e k e n t een versterking van de N e d e r l a n d s e concurrentiepositie. Dit w o r d t bereikt d o o r scheiding van het korte afstandsverkeer (lokaal en regionaal) van het lange-afstandsverkeer. V o o r d e z e laatste categorie blijft d a n v o l d o e n d e w e g c a p a c i t e i t over v o o r een a f w i k k e l i n g z o n d e r v e r t r a g i n g . De S A N A - f i l o s o f i e past b i n n e n de o p v a t t i n g e n dat de g r e n z e n aan de groei van de (weg)infrastructuur bereikt zijn. Draagvlak v o o r een verdere schaalvergroting van het h o o f d w e g e n n e t is niet a a n w e z i g . Het b o u w e n van n o g meer rijkswegen t e n b e h o e v e van lokale ontsluiting
w o r d t niet langer z i n v o l
g e a c h t . S A N A gaat uit van het bestaande h o o f d w e g e n n e t , w a a r o p d e d o o r s t r o m i n g van het lange-afstandsverkeer w o r d t gegarandeerd. Herindeling V o o r de invoering van de S A N A - f i l o s o f i e zal een h e r i n d e l i n g van de bestaande infrastructuurcapaciteit
moeten
plaats-
v i n d e n . Er w o r d t onderscheid a a n g e b r a c h t in de Nederlandse w e g i n f r a s t r u c t u u r naar: - d e A o r t a : een n e t w e r k v o o r v e r p l a a t s i n g e n over lange afstanden; - d e A d e r s : een n e t w e r k
v o o r r e g i o n a l e (korte
afstand)
verplaatsingen; - d e Haarvaten: de overige w e g e n , vooral b i n n e n de stedelijke gebieden. S A N A w o r d t gerealiseerd d o o r een sterke b e p e r k i n g van het a a n t a l t o e - en a f r i t t e n o p het h o o f d w e g e n n e t , w a a r d o o r dit v o o r v e r p l a a t s i n g e n over korte a f s t a n d e n niet langer a a n trekkelijk is. De afstand tussen t o e - e n afritten ligt g e m i d d e l d
^ ^ ^ ^ ^
Route
©
r o n d de 30 kilometer, w a a r b i j de a f s t a n d e n b i n n e n de R a n d stad kleiner zijn d a n d a a r b u i t e n . Het h o o f d w e g e n n e t h o e f t slechts b e p e r k t e aanpassingen te o n d e r g a a n . De a a n d a c h t zal v o o r a l u i t g a a n naar het r e g i o n a l e w e g e n n e t ; dat m o e t w o r d e n a a n g e p a s t aan het intensievere g e b r u i k v o o r korte afstand v e r p l a a t s i n g e n . V e r p l a a t s i n g e n over kortere a f s t a n d e n w o r d e n o p het regionale n e t w e r k
a f g e w i k k e l d . Het c o n g e s t i e p r o b l e e m w o r d t
n e e r g e l e g d en a a n g e p a k t o p het schaalniveau w a a r het w o r d t v e r o o r z a a k t . H i e r d o o r o n d e r v i n d e n de belangrijkste veroorzakers (korte afstand w o o n - w e r k en recreatief verkeer) o o k zelf de consequenties. O p dat schaalniveau zijn voor het a u t o v e r k e e r meer alternatieve v e r v o e r w i j z e n (fiets, collectief vervoer, carpoolen) beschikbaar d a n voor het lange-afstandsautoverkeer. Garanderen doorstroming De doelstelling van de S A N A - f i l o s o f i e is het g a r a n d e r e n van de d o o r s t r o m i n g van het lange-afstandsverkeer, w a a r d o o r dit op het h o o f d w e g e n n e t congestievrij en d a a r d o o r (iets) sneller, maar v o o r a l veel b e t r o u w b a a r d e r v e r l o o p t . Een a d d i t i o n e l e doelstelling die met de i n v o e r i n g van S A N A bereikt
kan
w o r d e n , is het v e r b e t e r e n van de verkeersveiligheid op de diverse w e g t y p e n . N i e u w e investeringsplannen z u l l e n volgens de S A N A - f i l o s o f i e m o e t e n w o r d e n u i t g e v o e r d . V o o r de realisatie van de filosofie is het overigens niet perse n o o d z a k e l i j k o m n i e u w e infrastructuur aan te l e g g e n . • De SANA-filosofie A73 in Limburg met uitsluitend als regionale afritten.
betekent
een toe- en afrit weg wordt
Uitvoering
maximumsnelheid,
als hoofdweg,
liggende
argumenten
geplande uitgevoerd
met diverse
weg betekent
ongelijkvloerse is er, als gekozen
geen directe
van de A73 op de linkerAndere
voor de wordt
in Venlo en Roermond
uitgevoerd
als regionale geen
Vanuit de SANA filosofie voering
bijvoorbeeld
dat deze of als hoofdweg
wordt
of en
lagere etc.
voor
voor
uit-
locatie
van de Maas.
dan de bereikbaarheid
locaties zullen dan de uiteindelijke
een
kruisingen,
voorkeur
of de rechteroever
toe-
van keuze
tussenmoeten
bepalen. Beperking verantwoordelijkheid Rijkswaterstaat De Rijksoverheid (Rijkswaterstaat) zal zich b i n n e n de S A N A filosofie o p d e n d u u r alleen n o g b e z i g h o u d e n met het h o o f d w e g e n n e t . De v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v o o r de a n d e r e w e g e n w o r d t verplaatst naar de r e g i o n a l e en l o k a l e o v e r h e d e n . Dit zal o o k g e p a a r d g a a n met een b u d g e t v e r s c h u i v i n g . V o o r de a u t o v e r p l a a t s i n g e n over korte a f s t a n d e n is het beschikbaar stellen v a n v o l d o e n d e infrastructuurcapaciteit niet langer een taak v o o r Rijkswaterstaat.
£VI
Eurocity Route
D o o r de b e p e r k i n g v a n de v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v a n Rijks-
^
waterstaat t o t de h o o f d w e g e n kan de a a n d a c h t w o r d e n
5
gericht o p de versnelde i n v o e r i n g v a n diverse t e c h n o l o g i s c h e
k u n n e n w o r d e n i n g e v o e r d . D o o r d e h u i d i g e v e r m e n g i n g van
r3 oQ
functies van het h o o f d w e g e n n e t zijn d e z e innovaties, die met
©
innovaties (verkeersbeheersing, verkeersbei'nvloeding, informatie-overdracht,
b e t a l i n g , etc.) die na v e r l o o p v a n tijd
n a m e van nut zijn v o o r l a n g e - a f s t a n d s v e r p l a a t s i n g e n , m i n d e r effectief. Het is b o v e n d i e n zeer w e l mogelijk dat niet Rijksw a t e r s t a a t zelf de e x p l o i t a t i e v a n het h o o f d w e g e n n e t (volledig) v o o r haar r e k e n i n g n e e m t . Het gaat zeker niet o m e e n v o l l e d i g n i e u w concept. O p verschillende plaatsen w o r d t het al o p meer of m i n d e r g r o t e schaal t o e g e p a s t . • In Frankrijk
bestaat al lange tijd het systeem van
(tolwegen), aantal
die op de meest trajecten
toe-
vormen
en afritten
de regionale
hebben.
'autoroutes'
slechts een
De 'routes
beperkt nationales'
netwerken
die tevens een
alternatief
bieden
voor verkeersdeelnemers
die over lange
afstanden
reizen,
maar
niet
Nederlandse wordt
bereid
zijn
voor de autoroutes
gebruik
gegeven.
de drukte
ieder
veel
ondervinden,
voor
congestievrij
zijn ook niet afhankelijk
van
wegen.
van Franse tolwegen
*A10 (I'Aquitaine)
zijn:
tussen Parijs en Bordeaux
over een afstand
van 534
over een afstand
met 30 toe- en
kilometer;
*A71 tussen Orleans en Clermont afritten
Zoals ook
jaar
geen garantie
De tarieven
op de
Voorbeelden afritten
te betalen.
vakantiegangers
Ferrand
van 297
met 75 toe- en
kilometer.
O o k o p diverse k n e l p u n t e n in ons land w o r d t het c o n c e p t al o p b e p e r k t e schaal t o e g e p a s t . \w De A12 ten Zuiden knelpunt
van Utrecht
waar het doorgaand
van het lokale gaand
verkeer
wordt
(met
middelste Lunetten
een
banen
voorbeeld
het
lokale
Brienenoordbrug rijstroken
hogere langs
toegang
wordt
maximumsnelheid)
doorgaande
over
de en
geleid.
die gemaakt verkeer
waar alleen
geven tot de toe- en
Arnhem
Oudenrijn
in Utrecht
is de scheiding
bij Rotterdam,
Door-
Den Haag en
de knooppunten
en
van een gescheiden
en bestemmingsverkeer.
de richtingen
en diverse toe- en afritten
Een tweede tussen
herkomstvanuit
is een voorbeeld verkeer
de
wordt op
de
buitenste
afritten.
W a a r het hier o m gaat is dat het c o n c e p t verder w o r d t uitg e w e r k t e n v o o r het g e h e l e h o o f d w e g e n n e t w o r d t i n g e v o e r d . B o v e n d i e n levert de ' u p g r a d i n g ' v a n het r e g i o n a l e n e t w e r k e e n b e l a n g r i j k e bijdrage a a n de hier g e b o d e n oplossing.
Eurocity Route
De Aorta WS\p LZJ
de A o r t a w o r d t het vervoer over langere a f s t a n d e n b i n n e n N e d e r l a n d snel en congestievrij a f g e w i k k e l d .
B o v e n d i e n w o r d t g e z o r g d voor e e n g o e d e a a n s l u i t i n g o p het Europese netwerk v a n h o o f d w e g e n . D e A o r t a k e n t d a a r t o e de v o l g e n d e elernenten: -
Netwerk met w e i n i g toe-/afritten
De A o r t a w o r d t s t a n d a a r d u i t g e v o e r d als e e n 2 maal 2-strooksw e g . Het netwerk is z o o p g e z e t dat de v o o r n a a m s t e (economische) centra direct met elkaar w o r d e n v e r b o n d e n . De eerste fase van het netwerk o m v a t de R a n d s t a d r i n g , inclusief uitlopers
(routes)
naar Duitsland ( A r n h e m en Venlo) en
A n t w e r p e n . Toe- en a f r i t t e n zijn o p een b e p e r k t
aantal
plaatsen gesitueerd, te w e t e n : A m s t e r d a m - O o s t , Schiphol, Den
Haag-Ypenburg,
Rotterdam-Terbregseplein,
Gouda,
Utrecht, N i j m e g e n , D o r d r e c h t en Breda. O p e e n later tijdstip kan
een
tweede
fase
in
gebruik
worden
genomen
(zie de kaart op p a g i n a 11). • Het effect van een klein aantal toe- en afritten moment
al duidelijk
als een vergelijking
tussen de samenstelling
van het verkeer
locaties op het hoofdwegennet staande
tabel
gehouden relatief
worden
met elkaar
weinig
twee
op
locaties
vergeleken.
waar
op dit gemaakt
verschillende
in Nederland.
In de
onder-
tellingen
korte-afstandsverkeer
te vinden, het
terwijl
S a m e n s t e l l i n g v a n het v e r k e e r naar r i t a f s t a n d voor verplaatsingen
en geven een gemiddeld
per
1. Veel toe- en
afritten
2. Weinig
westen
locatie: A12 bij
van
rijrichting:
noord-zuid toerit:
toe- en
dag. afritten
Bunnik
Amsterdam
gemeten eerste
personenauto
beeld over de gehele
locatie: A10 ten
gemeten
rijrichting:
west-oost voorafgaande
1 km.
eerstvolgende samenstelling
eerste voorafgaande
toerit:
5 km. afrit: 2 km. eerstvolgende verkeer:
samenstelling
op
korte-afstandsver-
domineert.
De cijfers gelden
zijn
Op de A12 bij Bunnik is
de AIO ten Westen van Amsterdam keer
wordt
wordt
afrit:
1 km.
verkeer:
• < 20 km.:
50%
• <20km.:
•20 -40 km.:
23%
•20-40
km.:
19%
• 40 -60 km.:
12%
•40-60
km.:
21%
• > 60 km.:
15%
• > 60 km.:
16%
44%
Eurocity Route
- Vrachtwagenstroken voor (internationaal) goederenvervoer Speciaal voor het g o e d e r e n v e r k e e r is o p de t w e e hoofdassen v a n u i t de m a i n p o r t v a n R o t t e r d a m naar het i n t e m a t i o n a l e a c h t e r l a n d ( R o t t e r d a m - A r n h e m - D u i s b u r g en R o t t e r d a m A n t w e r p e n ) e e n a p a r t e s t r o o k o p de A o r t a gereserveerd.
Karel & Monique 3 april 2019 Karel fluit in de cabine van zijn vrachtwagen mee met de muziek van de autoradio. Hij weet dat zijn rit precies 40 minuten zal gaan duren. Af en toe denkt hij nog terug aan de goede oude tijd, waarin chauffeurs nog vrijheid hadden. Nu wordt gewerkt met strakke schema's. Het is niet meer mogelijk om ongemerkt een pauze in te lassen of wat langer bij te praten bij een van de vaste bezoekadressen. Toch ziet Karel ook veel voordelen. Er is een eind gekomen aan de stress waar hij vroeger vaak last van had. Het komt bijna nooit meer voor dat de planning niet wordt gerealiseerd. Bovendien worden afwijkingen keurig doorgegeven aan de ontvangers, die meestal proberen zoveel mogelijk rekening te houden met de incidentele wijzigingen in de bezorgtijd. Monique heeft om 10.00 uur een afspraak in Drachten. Zij raadpleegt via de centrale huisterminal in haar Utrechtse woning het reisinformatiesysteem Travel-consult. Nadat zij haar persoonlijke code heeft ingetoetst en de reisgegevens (bestemming, gewenste aankomsttijd, eventuele voorkeur voor route) heeft ingesproken, krijgt zij een aantal alternatieve routes aangeboden, met de bijbehorende tarieven voor de Aorta en aanvullende wegen. Zij bladert nog even verder in de Travel-consult-bestanden. Diverse aanbiedingen van vervoermaatschappijen worden daarin bekend gemaakt. Zo wordt in de zomermaanden een zeer voordelig uitje voor het hele gezin naar Groningen aangeboden, inclusief een overnachting en het vervoer heen en terug over de Aorta. Uit de kleine lettertjes in de voorwaarden biijkt echter dat het aanbod alleen geldt bij vertrek tussen 1 en 4 u u r ' s middags en dat er minimaal twee weken vooraf moet worden gereserveerd.
-
Internationale aansluiting
Bij de o n t w i k k e l i n g van het N e d e r l a n d s e h o o f d w e g e n n e t w o r d t a a n s l u i t i n g g e z o c h t bij de v e r a n d e r i n g e n d i e zich elders in Europa v o o r d o e n . D o o r a f s t e m m i n g met de b u u r l a n d e n , maar o o k b i n n e n de Europese U n i e als g e h e e l , w o r d t gestreefd naar zoveel mogelijk identieke systemen. Er is een gezamenlijke b a s i s - n e t w e r k a r c h i t e c t u u r (ETNA, Europese Transport Netw e r k A r c h i t e c t u u r ) vastgesteld, die aan het systeem t e n g r o n d s l a g ligt. Deze n e t w e r k a r c h i t e c t u u r h e e f t b e t r e k k i n g
^ ^ ^ ^ ^
Route
op de belangrijkste technische, institutionele, w e t t e l i j k e en financiele h o o f d c o m p o n e n t e n v a n het systeem. - Aanleg Bij de a a n l e g van de A o r t a w o r d t ernaar gestreefd o m het verkeer, en d a n met n a m e het verkeer over lange a f s t a n d e n , z o min mogelijk h i n d e r t e laten o n d e r v i n d e n . V o o r e e n b e l a n g rijk d e e l k a n het h u i d i g e h o o f d w e g e n n e t w o r d e n o m g e b o u w d tot A o r t a . O p b e p a a l d e p u n t e n in de Randstad zal mogelijk extra capaciteit n o o d z a k e l i j k zijn, met n a m e o p die p u n t e n w a a r de v o o r m a l i g e h o o f d w e g o m g e b o u w d m o e t w o r d e n t o t Ader, o m d a t er g e e n alternatieve r e g i o n a l e verb i n d i n g e n beschikbaar zijn voor de o p v a n g van het verkeer over korte a f s t a n d e n . • Z o kunnen drukke)
bijvoorbeeld
problemen
ontstaan
op de (zeer
A20 tussen Schiedam en Capelle aid IJssel. Voor het
lokale
en regionale
verkeer
bestaan
wegen die de korte-afstandsfunctie huidige
wegcapaciteit
kan worden
regionaal
gebruik
verhoogd
(of ondergronds)
(lagere
weinig
kunnen
alternatieve
overnemen.
omgebouwd
snelheden). een Aorta
De
voor
lokaal/
Tegelijkertijd
kan
worden
aangelegd.
De A o r t a biedt diverse m o g e l i j k h e d e n v o o r het toepassen van n i e u w e t e c h n i e k e n en c o n c e p t e n , die specifiek o p het langeafstandsverkeer k u n n e n w o r d e n a f g e s t e m d . H o e w e l d e z e elernenten niet n o o d z a k e l i j k o n d e r d e e l u i t m a k e n van de A o r t a , z u l l e n zij naar v e r w a c h t i n g w e l e e n belangrijke bijd r a g e leveren aan de k w a l i t e i t van de A o r t a als transportinfrastructuur v o o r lange-afstandsverkeer: Betaling
voor
gebruik
Het vaststellen van e e n specifieke h e f f i n g (toltarief) voor de A o r t a heeft veel v o o r d e l e n . Ten eerste k a n dit tarief w o r d e n g e b r u i k t v o o r de r e g u l e r i n g van het g e b r u i k v a n de capaciteit. De o m v a n g van de vraag bepaalt d a n de h o o g t e van de t a r i e v e n . Hoe meer mensen ervan g e b r u i k w i l l e n m a k e n op een b e p a a l d tijdstip, hoe h o g e r de tarieven zijn. Een ander v o o r d e e l is dat de o p b r e n g s t e n k u n n e n w o r d e n ingezet voor verdere u i t b r e i d i n g van het A o r t a - n e t w e r k en de invoering van g e a v a n c e e r d e technische h u l p m i d d e l e n
(zoals a u t o -
matische v o e r t u i g g e l e i d i n g ) . Toelatings-
en
reserveringssysteem
G e k o p p e l d aan b e t a l i n g kan de t o e g a n g t o t de A o r t a w o r d e n g e r e g e l d . Het lijkt verstandig o m b e p a a l d e eisen te stellen aan v o e r t u i g e n v o o r d a t ze w o r d e n t o e g e l a t e n t o t
de A o r t a .
M e t n a m e v o o r v r a c h t v o e r t u i g e n (snelheid, r e m w e g etc.) zal selectie belangrijke effecten h e b b e n o p de
doorstroming
o p de A o r t a . D o o r de i n v o e r i n g van een reserveringssysteem k a n aan gebruikers met een reservering een g a r a n t i e w o r d e n afgegeven van o n m i d d e l l i j k e t o e g a n g o p een g e w e n s t tijdstip. V o o r de A o r t a kan h i e r m e e e e n congestievrije verkeers-
Eurocity Route
a f w i k k e l i n g w o r d e n g e g a r a n d e e r d . De e x p l o i t a n t k a n zelfs a a n b i e d e n dat gebruikers h u n g e l d t e r u g k r i j g e n als zij o n d e r w e g toch verkeersgerelateerde vertragingen ondervinden. Monitoring
en
handhaving
De A o r t a leent zich v o o r e e n g e a v a n c e e r d m o n i t o r i n g s s y s t e e m dat de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g b e w a a k t . Iedere w e g g e b r u i k e r kan g e v o l g d w o r d e n (via e e n a a n het v o e r t u i g t o e g e k e n d e u n i e k e code). G e b r u i k e r s m o g e n slechts b i n n e n e e n b e p e r k t e m a r g e (naar b o v e n en b e n e d e n ) a f w i j k e n v a n d e voorgeschreven s n e l h e i d . Die b e d r a a g t o p de l i n k e r b a a n v a n de A o r t a 120 k m / u . Het vrachtverkeer m o e t de r e c h t e r b a a n a a n h o u d e n , w a a r de v o o r g e s c h r e v e n s n e l h e i d o p 100 k m / u . I igt. Er w o r d t streng t o e z i c h t g e h o u d e n o p het v e r k e e r s g e d r a g van de A o r t a - g e b r u i k e r s . O p termijn kan automatische voertuiggeleiding z e g g e n a u t o m a t i s c h e besturing)
worden
(dat
ingevoerd,
wil wat
v o o r d e l e n b i e d t v o o r de g e b r u i k e r (veiligheid, comfort), de e x p l o i t a n t (vergroting van d e capaciteit) en de maatschappij als g e h e e l (energiegebruik, emissies).
Aorta 1" fase Aorta 2
s
fase
Eurocity Route
r3 o o o
Flexibel
gebruik
De A o r t a kan z o w o r d e n ingericht dat o p een g e a v a n c e e r d e wijze
gebruik
kan w o r d e n
gemaakt
van
de
capaciteit.
A f h a n k e l i j k van de vraag k u n n e n rijstroken a a n verschillende richtingen w o r d e n t o e g e k e n d (geavanceerde 'tidal Daarnaast k u n n e n
rijstroken
flow').
verschoven w o r d e n . Het is
d e n k b a a r dat o p b e p a a l d e plaatsen t o e - en afritten w o r d e n g e b o u w d die alleen o p b e p a a l d e tijdstippen (in geval van e v e n e m e n t e n , in het w e e k e i n d e ) w o r d e n o p e n g e s t e l d . • Een vergelijking
kan worden
de Nederlandse alleen gebruik evenementen
gemaakt
Spoorwegen.
Deze
van het station in het daarbij
andere tijdstippen
maakt
Rotterdam gelegen
is het station
Aorta als back-up
met het netwerk
van
bijvoorbeeld
Feijenoord
stadion
als er
zijn. Op alle
gesloten.
systeem
Het lijkt verstandig o o k tussen de k n o o p p u n t e n b e p a a l d e t o e g a n g e n t o t de A o r t a te h a n d h a v e n . Naast de m o g e l i j k h e d e n v o o r snelle h u l p v e r l e n i n g kan de A o r t a h i e r d o o r o o k een functie h e b b e n b i n n e n het 'incident m a n a g e m e n t ' concept. De w e g e n w o r d e n z o d a n i g u i t g e v o e r d dat zij op b e p a a l d e plaatsen e e n alternatief k u n n e n b i e d e n als de bestaande r e g i o n a l e v e r b i n d i n g e n (aders) l a n g d u r i g g e b l o k k e e r d r a k e n . Financiering en eigendom
van de Aorta
De A o r t a k a n als een public/private partnership w o r d e n opg e z e t . G r o t e v e r v o e r s o n d e r n e m i n g e n (Sealand, N e d l l o y d , V e r e n i g d Streekvervoer Nederland) zijn waarschijnlijk bereid o m te investeren in infrastructuur in ruil v o o r e e n 'shareo w n e r s h i p ' . O p g r o n d d a a r v a n krijgen zij het recht o p e e n b e p a a l d deel van de capaciteit. Zij h e b b e n b o v e n d i e n de expertise in huis o m de capaciteit o p de juiste manier te exploiteren. Exploitatie
door
vervoermaatschappijen
De v e r v o e r m a a t s c h a p p i j e n die e i g e n a a r en/of e x p l o i t a n t van de A o r t a zijn, k u n n e n , vergelijkbaar met a n d e r e transporto n d e r n e m i n g e n , e e n b e l e i d v o e r e n dat gericht is o p o p t i m a l e b e n u t t i n g v a n de capaciteit. D a a r v o o r k u n n e n zij diverse marketinginstrumenten inzetten. • Er zijn
parallellen
tarieven
samen
Zakenreizigers betalen
met
de luchtvaart.
met de 'value die op specifieke
hangen
van de
(piek)uren
hebben
voor vertrek-
willen en
reizen,
van een pakketreis,
gen en andere elernenten Aansluiting
op collectief
zijn
waarin
ook de
een
aankomst-
Voor die laatste groep zijn de verplaatsingen
onderdeel
de
reizigers.
een veel hoger bedrag dan vakantiereizigersdie
minder sterke voorkeur tijden.
Daar
of time'
meestal overnachtin-
opgenomen.
vervoer
Integratie van i n d i v i d u e e l en collectief vervoer w o r d t mogelijk d o o r de i n v o e r i n g v a n de A o r t a . O p b e p a a l d e plaatsen k u n n e n
Eurocity Route
bij de t o e - en a f r i t t e n v a n de A o r t a m u l t i m o d a l e terminals w o r d e n g e s i t u e e r d . Deze t e r m i n a l s g a a n e e n b e l a n g r i j k e functie vervullen als uitwisselingspunt tussen de verschillende vervoerswijzen d o o r a a n s l u i t i n g o p de belangrijkste collectief vervoer n e t w e r k e n . In eerste instantie gaat het d a n o m de m o g e l i j k e overstap naar het stedelijke collectief vervoer, w a a r d o o r a u t o m o b i l i s t e n niet de b i n n e n s t e d e n in h o e v e n te rijden. l» In Rotterdam
bestaat
automobilisten
bijvoorbeeld
Brienenoordbrug)
de auto te parkeren
en verder met het openbaar verleden
de mogelijkheid
om vlak bij de afrit van rijksweg
ook proeven
vervoer
gehouden
met hun lease-brandstofpas voor het Rotterdamse
bij het
metrostation
te reizen. Er zijn in het waarbij
automatisch
openbaar
voor
A15 (bij de
automobilisten konden
betalen
vervoer.
Aders en haarvaten:
S
e introductie v a n de S A N A - f i l o s o f i e en de d a a r m e e samenhangende
realisatie v a n
de
Aorta
is slechts
mogelijk in s a m e n h a n g met de realisatie v a n e e n v e r b i n d e n d , l a n d s d e k k e n d en veilig r e g i o n a a l n e t w e r k . Dit is in eerste instantie b e d o e l d o m de v e r p l a a t s i n g e n over kortere
af-
s t a n d e n te a c c o m m o d e r e n , die niet langer over het h o o f d wegennet zullen worden afgewikkeld. U i t g a n g s p u n t is dat het te a l i e n tijde mogelijk m o e t zijn o m o o k b u i t e n de A o r t a o m e e n lange-afstandsverplaatsing te m a k e n . H i e r v o o r zijn de v o l g e n d e r e d e n e n a a n te g e v e n : - V o o r l a n g z a a m verkeer en a n d e r e specifieke g r o e p e n v a n verkeersdeelnemers (militaire c o l o n n e s , z w a r e t r a n s p o r t e n , Oosteuropese
vrachtwagens)
moet
een
verplaatsings-
m o g e l i j k h e i d b u i t e n de A o r t a blijven bestaan; -
Er m o e t e e n back-up systeem zijn als de A o r t a d o o r b e p a a l d e c a l a m i t e i t e n m o c h t uitvallen;
- V o o r d e maatschappelijke acceptatie is e e n alternatief naast de A o r t a belangrijk: niet i e d e r e e n is b e r e i d en/of in staat o m o p alle m o m e n t e n extra te b e t a l e n v o o r d e A o r t a . Gelijktijdig met de realisatie v a n de A o r t a zal het r e g i o n a l e (onderliggende) netwerk moeten worden opgewaardeerd. De h o o f d r o u t e s (Aders) v a n het r e g i o n a l e net zijn u i t g e v o e r d als w e g e n met gescheiden rijbanen (veelal 2 maal 2 stroken). De m a x i m a a l t o e g e s t a n e s n e l h e i d o p het r e g i o n a l e net blijft b e p e r k t t o t 80 k m / u . O p de w e g e n in stedelijke g e b i e d e n , voorz o v e r d e z e g e e n r e g i o n a l e f u n c t i e h e b b e n , w o r d t het g e b r u i k van d e a u t o o n t m o e d i g d . Er w o r d t e e n m a x i m u m snelheid van 50 km/u i n g e v o e r d die g e l d t v o o r de w e g e n met een v e r b i n d e n d e f u n c t i e . G r o t e stedelijke g e b i e d e n w o r d e n als w o o n e r f ingericht w a a r een m a x i m u m snelheid van 30 km/u geldt. Het g e v o l g van d e z e strategie is dat reizigers u i t w i j k e n naar de veilige routes (regionale a u t o s n e l w e g e n v o o r de korte afstand e n de A o r t a voor de lange-afstandsverplaatsingen). B o v e n d i e n
^ ^ ^ ^ ^
Route
w o r d e n alternatieve v e r v o e r w i j z e n als de fiets en het stedelijk o p e n b a a r vervoer d o o r d e z e m a a t r e g e l e n aantrekkelijker. ^ In Houten
wordt
dit concept
al grotendeels
dorp bestaat uit een rondweg naarde
diverse woongebieden.
ontoegankelijk bestaan
voor
het
voor een groot
toegepast.
met een verbindende De woongebieden
doorgaande
deel uit
Dit
functie zelf
autoverkeer
zijn en
woonerven.
b r o n : 100.000+stratenboek, Shell, 1994 K e n m e r k e n v a n het r e g i o n a l e n e t w e r k Het o n d e r l i g g e n d e n e t w e r k kent de v o l g e n d e elernenten: Toepassing
van de 'duurzaam-veilig'
filosofie
De aanpassing ('opwaardering') v a n het r e g i o n a l e w e g e n n e t heeft de v o l g e n d e d o e l e n : • (Gedeeltelijke) a c c o m m o d a t i e van het vervoer over korte afstanden; • V e r h o g i n g van de verkeersveiligheid o p het w e g e n n e t . De d u u r z a a m - v e i l i g filosofie bestaat uit een systematiek in het o n t w e r p van w e g e n en n e t w e r k e n , w a a r b i j de v e i l i g h e i d van de w e g g e b r u i k e r s v o o r o p staat. Standaardisatie van w e g e n , k r u i s p u n t e n en overige i n f r a s t r u c t u u r e l e m e n t e n en de o n d e r linge a f s t e m m i n g met de ruimtelijke inrichting k u n n e n de v e i l i g h e i d van de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g aanzienlijk b e v o r d e r e n . Er w o r d t g e s p r o k e n van 'self-explaining roads', w a t i n h o u d t dat de v e r k e e r s d e e l n e m e r o n m i d d e l l i j k o p basis v a n de k e n m e r k e n die hij w a a r n e e m t kan vaststellen o p w a t voor w e g hij rijdt en w e l k e c o n f l i c t p u n t e n hij kan v e r w a c h t e n . Deze c o n f l i c t p u n t e n (bijvoorbeeld kruispunten) zijn b o v e n d i e n z o veilig mogelijk v o r m g e g e v e n . Verantwoordelijkheid
naar regionale
overheid
De v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v o o r de a a n l e g en o n d e r h o u d van het r e g i o n a l e net w o r d t bij de r e g i o n a l e o v e r h e d e n g e l e g d .
Eurocity Route
"verwacht niet dat de mobiliteit de komende decennia zal afnemen. Het tegendeel zal het geval zijn." TNO/INRO-onderzoeker Ben Immers en diens collega Jan van Riet zijn er stellig van overtuigd dat de mobiliteitsgroei van de afgelopen decennia zich tot ver in de volgende eeuw zal voortzetten. Die groei zal grensoverschrijdend zijn, in letterlijke zin. Mede daarom bepleiten beide onderzoekers de scheiding van verkeer naar bestemming en afstand. "In feite wordt het hoofdwegennet niet gebruikt waar het oorspronkelijk voor bedoeld was. Je ziet dat veel verkeer met een lokale of regionale bestemming gebruik maakt van snelwegen en ringwegen. Die zijn daar niet voor gemaakt. Het gevolg is een enorme chaos: iedereen kan er naar willekeur gebruik van maken", aldus Immers. Van Riet: "Mobiliteit is naar verhouding goedkoop. D e gebruiker van verkeersruimte neemt tamelijk gedachteloos een beslissing over tijdstip van vertrek en keuze van vervoermiddel. O p zichzelf is die keuzevrijheid belangrijk, maar je krijgt wel problemen als dat tot stagnatie leidt."
Het pleidooi voor scheiding van verkeer naar de verplaatsingsafstand (SANA: scheiding autoverkeer naar afstand) heeft nogal wat gevolgen. Toeritdosering. beperken van toe- en afritten, meer heheersing en coordinatie... Stel dat SANA gerealiseerd zal zijn, is er dan veel veranderd in de verkeersmentaliteit? "We zullen dan te maken hebben met een gebruiker die zich meer dan nu bewust is van de noodzaak en wenselijkheid van zijn verplaatsing. Hij - en zij natuurlijk - weet dat elke verplaatsing geld kost en dat het soort verplaatsing dat-ie wil bepaalt van welk soort infrastructuur hij gebruik kan maken. De gebruiker zal vervoer veel meer dan nu als een dienst of een produkt beschouwen. Daar betaal je voor. Met dit verschil ten opzichte van nu, dat je in de toekomst precies weet waarvoor je betaalt. Dus geen anonieme bestemmingen van belastinggeld, maar prestatiegebonden prijzen."
Heb je daar nog een overheid voor nodig? Van Riet: "Niet direct, nee. SANA kan in wezen commercieel geexploiteerd worden. Rijkswaterstaat zal ook niet meer de beheerder van de weg hoeven te zijn. Over niet al te lange tijd heb je bedrijven die voor jou je transport verzorgen." Immers vult aan: "Waar de overheid zich veel meer op zal moeten richten is de onderlinge afstemming tussen Europese landen. De overheid kan er voor zorgen dat de 'interfaces' tussen landen kloppen, dat de aansluitingen okee zijn. Kijk, bij een doorgaande intemationale route, kun je je het natuurlijk niet permitteren dat je over de grens een compleet andere organisatie van de infrastructuur hebt."
Waarom niet? Nu gaat dat toch ook goed? Het heeft zelfs wel een zekere charme om je aan andere regels, een ander wegdek en wat dies meer zij aan te passen. Immers: "Nu gaat het wel goed, althans verhoudingsgewijs, maar let eens op wat er gebeurt als de verplaatsingsafstanden massaal toenemen. Dan ontstaan grote problemen bij grensoverschrijdingen."
Waarom zouden verplaatsingsafstanden toenemen? Immers: "Er bestaat een wisselwerking tussen cultuur en techniek. Je kunt nu bijvoorbeeld zien dat het fenomeen Internet in beginsel alles in zich heeft o m in de toenemende informatiebehoefte te voorzien. Ethisch kunnen we dat echter nog niet bijbenen. Vragen als 'Waar gaat dat naar toe?', 'Schept het geen elite?', 'Waar blijft de maatschappelijke organisatie als iedereen alleen nog maar via het beeldscherm communiceert?' worden nu wel gesteld,
• Inforoute:
gebruikers
van de hoofdwegen
altijd op maat gesneden
informatie
route en de verwachte voor
en tijdens
informatie
reistijd.
vervoer:
Door
maximalisatie
reisbehoefte
• Combicar: forme
te stellen
en door
dat is opgebouwd
de een
dat
rond
de beste
vervoerwijzen
voldoet
niveau met gekoppelde voor lange
rijden
Daarvoor
steden,
verdeeld
in tangenten.
combicars en met
langzaam
op
treinen
uitgegaan
wordt
100.000 mensen. Radiale
verkeer zijn niet meer mogelijk.
gebied
verkeer
zijn aanpassingen
waarbij
van maximaal
niveaus:
combicars,
in het stedelijk
centraal:
wonertal
univan
afstanden.
gaat sneller: maat
een
facetten
op drie
in de stad met individuele
het belangrijkst.
uitwisseling
indivi-
de gebruiker
vervoersdiensten
Het combineert
en individuele
de menselijke bestaande
krijgt
en
samengesmeed.
van de dienstverlening
een systeem
van combicars • Langzaam
van collectief
over
managen.
vraag.
verplaatsingen regionaal
optimale beschikbaar
beschikt
tot een hechte keten
centraal
'combicar'.
collectieve
is
van de weg goed te
aanbod van goed aansluitende aan diens
De informatie
de schakels
dueel vervoer worden
overal en
overde
de reis. De wegbeheerder
om de capaciteit
• HOV-aardig
kunnen
krijgen
nodig
verbindingen verkeer
hier in de
van een
De stad
in-
worden
met
Aan de stadsrand
tussen snel- en langzaam
staat is
vindt
snelde
plaats.
Tenslotte iets over de vorm w a a r i n d e z e publikaties zijn gevat. Elke deeltje is een b e w e r k t e versie van het o r i g i n e e l dat d o o r verschillende auteurs is g e m a a k t . Elk boekje heeft d e z e l f d e o p b o u w : impressies van het h e d e n , e e n concept v o o r de t o e komst en de eerste stappen o m het c o n c e p t te realiseren. Die eerste s t a p p e n m o e t e n , z o luidde de o p d r a c h t , beslist kansrijk en h a a l b a a r zijn. M e t elk van hen is e e n kort gesprek g e v o e r d over h u n kijk o p de maatschappij van nu en van de t o e k o m s t . Uiteraard o v e r w e g e n d gericht o p de plaats en betekenis v a n de mobiliteit. O m o o k een idee te geven van de beleving van de gebruiker, k u n t u in elk deeltje een d a g uit het leven v a n e e n fictief d u o , Karel en M o n i q u e , m e e m a k e n . Tenslotte t e k e n d e illustrator Paul Kerrebijn v o o r de letterlijke v e r b e e l d i n g v a n h e d e n en t o e k o m s t bij elk o n d e r w e r p . Diens illustraties zijn los in het mapje g e s t o k e n . Ze d i e n e n ter inspiratie en overdenking. Den H a a g , juni 1995 Frank v a n Erkel, RWS-projectleider W e g w i j z e r 2000+
Wegwijzer 2000 : handreiking voor infrastructurele vernieuwing +
Onder de naam Wegwijzer 2000* brengt V&W eind 1995 een handreiking infrastructurele vernieuwing uit. Deze handreiking bevat problemen en oplossingsrichtingen voor inrichting en organisatie van gebruik van de infrastructuur, voortkomend uit de activiteiten van InfraLab. Met InfraLab ontwikkelt en test het ministerie samen met burgers en deskundigen nieuwe wegen om tot een verbeterde hoofdinfrastructuur te komen.
E
eze p u b l i k a t i e is e e n v a n de b o u w s t e n e n voor W e g w i j z e r 2000
+
en is o n d e r d e e l van e e n 7-delige reeks, w a a r i n
o n d e r z o e k e r s en consultants verschillende kansrijke opties v o o r de korte en lange t e r m i j n b e s p r e k e n . D o e l van d e z e publicatie is het inspireren tot het anticiperen op de t o e k o m s t en het stimuleren van een discussie over n i e u w e oplossingsrichtingen voor p r o b l e m e n van gebruikers nu en in de toekomst. A a n de w i e g van d e z e reeks staan diverse inventarisaties van p r o b l e m e n en b e h o e f t e n zoals gebruikers en d e s k u n d i g e n d e z e h e b b e n u i t g e s p r o k e n tijdens een serie b i j e e n k o m s t e n die in 1994 en 1995 zijn g e h o u d e n . O p v a l l e n d g e n o e g biijkt uit d e z e b i j e e n k o m s t e n dat niet alleen b e r e i k b a a r h e i d en files als p r o b l e m e n g e l d e n . O o k , en misschien w e l v o o r a l , p r o b l e m a t i s c h e r zijn de verkeersdrukte, de mentaliteit van de m e d e w e g g e b r u i k e r , de o n z e k e r h e i d en o n b e t r o u w b a a r h e i d van de reistijd, e e n gevoel van o n v e i l i g heid tijdens verplaatsingen en d e s l e c h t e manier van c o m m u n i ceren tussen w e g b e h e e r d e r en gebruiker. M e t d e z e gegevens als basis, heeft InfraLab z e v e n v e r k e n n i n g e n laten uitvoeren naar m o g e l i j k e oplossingsrichtingen: • Royal
Class Route:
gegarandeerde wil betalen. Beheersing • Eurocity
De capaciteit
van de route
Verkeer over lange afstand door regionaal
Het regionale
overwegend
regionale
• Een veilig gevoel: bestaan.
door objectieve veiligheid.
met
wegennet
wordt
verplaatsingen
is een
tussen mens, voertuig
Dat evenwicht veiligheidsfactoren
wordt
verbeterd
prijzen. wordt meer
betrouwen
krijgt
verwerken. en weg kan
in stand
en doorde
Centraal in dit concept staat het
van het verkeer en scheiding
dat
gegeven.
wordt dus niet
te
een
voor wie
verkeer en is daardoor
zijn niet alleen infrastructurele, regelen
of weg,
Route: verkeer over korte en lange afstand
gehinderd
wicht
strook
en alleen toegankelijk
van de vraag vindt plaats door variabele
gescheiden. baarder.
een aparte
reistijd
even-
gehouden
beleving
van
homogeniseren
van verkeerssoorten. maar ook educatieve
Daarvoor maat-
nodig. z.o.z.
maar zijn nog niet te beantwoorden. Het enige wat dus zeker is dat de vraag en de mogelijkheden veranderen en groeien. Het is een kenmerk van onze beschaving dat de ethische verantwoording vaak achterloopt bij de technologische vooruitgang. Overigens denk ik dat de toenemende mogelijkheden van informatie-uitwisseling de verplaatsingsbehoefte alleen maar laat toenemen: je bent immers steeds beter op de hoogte wat er gebeurt, zodat er een behoefte ontstaat je te verplaatsen naar bestemmingen op verder gelegen lokaties. Het zal niet lang meer duren, of we bezoeken in het weekend een tentoonstelling in Parijs."
Is dat niet een wat omslachtig uitje? Van Riet: "Nee, althans niet als je het uitdrukt in bestede tijd. Het aandeel van de tijd in het reisbudget blijft in de loop der tijden namelijk constant. In dezelfde reistijd kun je je over steeds grotere afstanden verplaatsen in vergelijking met vroeger. SANA is daarvan eigenlijk een bevestiging: je biedt er een faciliteit mee om je in dezelfde tijd over een grotere afstand te verplaatsen dan nu."
Waaraan ontlenen jullie de zekerheid dat de mobiliteit maar zal blijven groeien? Immers: "Mensen zijn sociale wezens. Ze willen graag sociale contacten blijven onderhouden. Als je gei'nformeerd bent, stimuleert dat je verplaatsingsbehoefte. Als de faciliteit er dan ook is, dan neemt de mobiliteit toe en dan vooral de sociaal-recreatieve mobiliteit. De beperking van de mobiliteit zal niet door toenemende informatie-uitwisseling worden bereikt. Veel eerder spelen hogere kosten en beperkte beschikbaarheid die rol. E n er zullen veranderingen in de maatschappelijke attitude optreden. Nu is mobiliteit een grondrecht, over niet al te lange tijd een dienst waarvoor je betaalt. En een vrij dure ook nog, maar dat zal iedereen uiteindelijk accepteren. Maar dan eis je als gebruiker ook een hoge kwaliteit. Je kan de vergelijking met een skilift maken. Iedereen vindt dat duur, maar de meesten betalen het. Omdat ze het heel bewust willen. En daarin zit het mentale verschil met de weggebruiker van vandaag."
D a a r t o e w o r d t een g r o o t d e e l van het
infrastructuurbudget
verschoven van de Rijksoverheid naar de lagere o v e r h e d e n . A f h a n k e l i j k van het r e g i o n a l e verkeers- en vervoersbeleid in de regio w o r d e n veel of w e i n i g investeringen g e d a a n in het w e g e n n e t . B o v e n d i e n h e b b e n (vervoer)sregio's de vrijheid o m , b i n n e n centraal vastgestelde marges, een e i g e n prijsbeleid te v o e r e n . Er zal dus g e e n sprake zijn van e e n u n i f o r m e situatie in heel N e d e r l a n d . Financiering De o p w a a r d e r i n g van het r e g i o n a l e w e g e n n e t zal w e i n i g f i n a n c i e l e p r o b l e m e n o p l e v e r e n , o m d a t e e n g r o o t deel v a n de m i d d e l e n die nu w o r d e n a a n g e w e n d v o o r u i t b r e i d i n g en o n d e r h o u d van het h o o f d w e g e n n e t k o m e n te vervallen. Deze m i d d e l e n k u n n e n w o r d e n a a n g e w e n d v o o r de o p w a a r d e r i n g van het r e g i o n a l e net. Aanleg van aders Het r e g i o n a l e net m o e t w o r d e n a a n g e p a s t d o o r het verschuiven v a n e e n g r o o t d e e l van de v e r p l a a t s i n g e n van het hoofdwegennet
(de A o r t a )
naar d e z e w e g e n . W a a r
dat
mogelijk is, kan e e n d e e l v a n het h u i d i g e h o o f d w e g e n n e t d a a r v o o r w o r d e n g e b r u i k t . Dat b e t e k e n t d a n w e l dat d e z e w e g e n anders w o r d e n ingericht ('downscaling') o p lagere rijsnelheden. moeten
Elders
worden
zullen
bestaande
omgebouwd
voor
regionale
intensiever
wegen gebruik.
Tenslotte zal in b e p a a l d e g e v a l l e n , als er g e e n alternatieve mogelijkheden
zijn, (op
beperkte
schaal) n i e u w e
infra-
structuur n o d i g zijn. • Bij invoering
op de corridor
tussen Rotterdam
ligt het bijvoorbeeld
voorde
A16 deels als Aorta
in te richten
sonenverkeer ruimte van
en
naar
Zwijndrecht,
de
ingericht
tussenliggende
Dordrecht
de huidige
(twee
vierstrooks
stroken
en een strook voor vrachtverkeer).
kan dan worden en
handom
voor De
voor het regionale plaatsen
per-
overige verkeer
(Ridderkerk,
H.I.Ambacht).
Aders als back-up
systeem
Het r e g i o n a l e n e t w e r k is v e r b i n d e n d , w a t i n h o u d t dat het r e g i o n a l e net g e b r u i k t kan w o r d e n v o o r v e r p l a a t s i n g e n over de langere afstand z o n d e r daarbij g e b r u i k te m a k e n v a n de A o r t a . D o o r d e z e v o r m g e v i n g als een v e r b i n d e n d n e t w e r k is het tevens mogelijk het r e g i o n a l e n e t w e r k als back-up systeem te g e b r u i k e n v o o r het A o r t a n e t w e r k , b i j v o o r b e e l d i n d i e n als g e v o l g v a n een incident de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g verstoord is. Betaling voor
gebruik
In het a l g e m e e n m o e t v o o r het g e b r u i k v a n het r e g i o n a l e net d o o r de gebruikers w o r d e n b e t a a l d . De r e g i o n a l e o v e r h e d e n h e b b e n w e l vrijheid o m hierin een e i g e n b e l e i d te v o e r e n . Zij k u n n e n op e e n aantal p u n t e n o p het n e t w e r k bij passage e e n z e k e r b e d r a g in r e k e n i n g b r e n g e n . O m o n g e w e n s t e n e v e n e f f e c t e n (omrijden, locatie van bedrijven) v a n de locatie
^ ^ ^ ^ ^
Route
van h e f f i n g s p u n t e n te v e r m i j d e n k a n g e k o z e n w o r d e n voor een systeem met wisselende h e f f i n g s p u n t e n . Zeker als de v e r r e k e n i n g elektronisch plaatsvindt k u n n e n o p vrij e e n v o u d i g e w i j z e v e r a n d e r i n g e n in de c o n f i g u r a t i e van d e heffingspunten w o r d e n aangebracht.
Karel & Monique Op zijn vrije zaterdag springt Karel om tien voor zeven op de fiets. Bij terminal Ypenburg kan hij zijn eerder gereserveerde auto oppikken. Voordat hij wegrijdt toetst hij zijn accountcode in, zodat de gebruikskosten op hem verhaald kunnen worden. Voor de kosten van autohuur heeft hij een abonnement. Thuis haalt hij zijn dochter en haar vriendinnen op voor de rit naar het hockeyveld. Op de route van Delft naar Voorschoten zal hij twee tolpunten passeren. Waar deze zich vandaag bevinden weet hij niet, omdat ze voortdurend van plaats verwisselen. Als hij morgen de auto weer terug brengt, ontvangt hij een keurig afschrift van de kosten die hem voor het gebruik in rekening zijn gebracht. Via Nootdorp en Leidschendam bereiken Karel en zijn passagiers de bestemming Voorschoten. Het is onvoorstelbaar hoe het gebied de afgelopen jaren is gewijzigd. Er is een verbindend openbaar vervoerstelsel onder de naam Randstadrail uitgevoerd. De perfecte aansluiting op de ruimtelijkeconomische structuur, de hoge vervoerskwaliteit
en de
integratie met lokale vervoersdiensten hebben van Randstadrail een groot succes gemaakt. Omdat de kinderen vandaag zo vroeg moesten beginnen, heeft Karel toch voor alle zekerheid de auto gekozen. Om deze tijd is het erg rustig op straat. Vanaf Delft loopt er een regionale weg via Nootdorp naar Leiden. Ter hoogte van Voorschoten verlaat Karel de regionale autoweg en via een hoofdontsluitingsweg wordt het sportpark bereikt. Het is opvallend hoe rustig het verkeersbeeld is geworden door de introductie van SANA.
Terminals als schakelpunt De b e p e r k t e t o e - en a f r i t t e n van de A o r t a z u l l e n belangrijke k n o o p p u n t e n voor de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g in N e d e r l a n d zijn. D a a r m e e zijn het geschikte locaties v o o r de b o u w van terminals (geavanceerde transferia) w a a r
e e n intensieve
uitwisseling van personen, g o e d e r e n en i n f o r m a t i e k a n plaats v i n d e n . H o e w e l de t e r m i n a l s niet absoluut n o o d z a k e l i j k zijn v o o r de i n v o e r i n g van de S A N A - f i l o s o f i e , versterken zijn w e l d e f u n c t i e v a n S A N A . Zij v o r m e n de ' i n t e r f a c e ' tussen de verschillende w e g s y s t e m e n en b i e d e n v o o r z i e n i n g e n v o o r de weggebruikers. Niet elke t e r m i n a l zal er h e t z e l f d e u i t z i e n . A f h a n k e l i j k van d e locatie k o m e n verschillende functies bij elkaar. O o k al is er sprake van een g r o t e m a t e v a n diversiteit v o o r w a t b e t r e f t de
^^^^^
activiteiten die in e e n t e r m i n a l zijn o n d e r g e b r a c h t , de basis
g
zal altijd w o r d e n g e v o r m d d o o r t r a n s p o r t en d a n v o o r a l d e overstap tussen v e r v o e r s w i j z e n inclusief de uitwisseling v a n de benodigde informatie.
E
r3
117 September 2022| Zoals gewoonlijk is het spitsuur in de badkamer en aan het ontbijt bij de familie Jansen uit Ridderkerk. Met drie kinderen die op tijd naar school moeten en twee werkende ouders met ieder hun eigen agenda is het een wonder dat iedereen elke morgen weer op het geplande tijdstip de deur uit gaat. Zonder de hulp van het Optitime pakket dat vader Karel na de geboorte van het tweede kind heeft aangeschaft, zou het ondoenlijk zijn om de gezinsdag te plannen. Het scherm van ieders horloge vermeldt nu echter keurig waar elk gezinslid op elk moment van de dag te vinden is. Karel gaat vandaag naar Noord-Frankrijk. Hij is chauffeur op de Nedtrans Roadtrain en rijdt vier dagen per week op en neer. Omdat de Roadtrain van Karel volgens planning moet vertrekken om half negen heeft hij eerder aan zijn buurvrouw Ria gevraagd om een lift naar terminal Rotterdam-Noord. Hij rijdt wel vaker mee met Ria en haar collega's, die in Den Haag werken. Hij bericht zijn 'traffic officer' van Nedtrans dat hij vandaag niet thuis opgehaald hoeft te worden. Karel stapt uit bij de instap/uitstap-zone van de terminal. Hij loopt eerst langs de supermarkt om de noodzakelijke inkopen te doen. De boodschappen laat hij achter. Daarna gaat hij meteen door naar het Nedtrans-terrein. De Roadtrain, met tien continentale containers, staat al in de juiste samenstelling klaar. Tot aan Antwerpen maakt hij gebruik van de Aorta. Tussen Antwerpen en Brussel moet hij nog gebruik maken van het gedateerde wegennet, dat sinds 1990 geen aanpassingen meer heeft ondergaan. Zijn reservering op de super-peage tussen Brussel en Parijs garandeert echter een soepel verloop van de rest van de rit. Zijn terugkomst in Rotterdam is al vooruit berekend op 17.00 uur, zodat hij nog net op tijd is om de bezorging van d e ' s morgens bestelde boodschappen te ontvangen.
Belangrijke functies die in d e t e r m i n a l k u n n e n w o r d e n o n d e r g e b r a c h t , zijn: Overstappen In eerste instantie v o r m e n d e z e t e r m i n a l s de 'interfaces' tussen de verschillende m o d a l i t e i t e n . In de t e r m i n a l k a n de overstap w o r d e n g e m a a k t tussen de a a n g e s l o t e n vervoers-
Eurocity Route
o o o+
w i j z e n , w a a r o n d e r a u t o , t r e i n , n i e u w e v o r m e n van collectief vervoer (regioliner, ov-taxi), fiets etc. Daarbij kan o o k d e i n f o r m a t i e b e t r e f f e n d e de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g o p de w e g e n en de d i e n s t u i t v o e r i n g van vervoersdiensten in de terminals w o r d e n v e r z a m e l d en uitgewisseld. Vervoersmaatschappijen k u n n e n h u n v o e r t u i g e n v o o r een deel in d e z e terminals o n d e r b r e n g e n , z o d a t zij flexibel o p fluctuaties in de vraag k u n n e n inspelen. Overslaan Terminals k u n n e n o o k w o r d e n ingericht v o o r de overslag v a n g o e d e r e n . Er k a n een systeem w o r d e n i n g e v o e r d waarbij g o e deren over lange(re) a f s t a n d e n w o r d e n a a n - en a f g e v o e r d per v r a c h t a u t o of e v e n t u e e l met a n d e r e m o d a l i t e i t e n . V a n u i t de t e r m i n a l w o r d e n g o e d e r e n in kleinere e e n h e d e n v e r z a m e l d en/of gedistribueerd over de regio. A f h a n k e l i j k van z a k e n als de locatie van de t e r m i n a l , het t y p e industriele activiteiten in de o m g e v i n g en de nabijheid van af z e t m a r k t e n is de g o e d e r e n functie van e e n t e r m i n a l meer of m i n d e r d o m i n a n t . I* Deze ideeen
sluiten
aan bij het concept
van
butiecentra
dat al in diverse onderzoeken
uitgewerkt.
Ook daar is het idee dat goederen
stad in distributiecentra vervolgens tuigen
op specifieke
de stad in worden
Transportondernemingen
(terminals) tijdstippen
stadsdistri-
en projecten
worden
buiten
verzameld
en met andere
is de en
voer-
gebracht. (met
n a m e de
pakketdiensten)
z u l l e n h u n n e t w e r k c o n f i g u r a t i e a f s t e m m e n o p de locatie van de terminals van de A o r t a . In de nabijheid van de terminals k u n n e n vervoerscentra w o r d e n gevestigd w a a r de g o e d e r e n stromen w o r d e n v e r z a m e l d en g e d i s t r i b u e e r d . Parkeren en stallen In s a m e n h a n g met de overstapfunctie z u l l e n de terminals o o k een parkeer/stallingsfunctie vervullen. M e n s e n die verder reizen met het collectief vervoer z u l l e n h u n v e r v o e r m i d d e l m o e t e n k u n n e n a c h t e r l a t e n . T e n e i n d e het
ruimtegebruik
zoveel mogelijk in te p e r k e n , k u n n e n de v o e r t u i g e n in b o x e n w o r d e n geplaatst die t o t g r o t e h o o g t e / d i e p t e stapelbaar zijn. Het stallen van de v o e r t u i g e n k a n vrijwel g e h e e l g e a u t o m a t i seerd plaats v i n d e n (met b i j b e h o r e n d e kwaliteitscontroles). Het is o o k d e n k b a a r dat in de nabijheid v a n de terminals opslagfaciliteiten v o o r g o e d e r e n w o r d e n gevestigd. Planning & control -
informatie-uitwisseling
Er zijn e n o r m e i n f o r m a t i e s t r o m e n v e r b o n d e n a a n : • De b e h e e r s i n g van de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g o p de A o r t a ; • De t o e r e k e n i n g van de kosten a a n de gebruikers; • De p l a n n i n g van de v o e r t u i g i n z e t (personen en g o e d e r e n ) d o o r de v e r v o e r m a a t s c h a p p i j e n ; • A l l e r l e i ' v a l u e - a d d e d services' v o o r de reizigers (reservering, reisinformatie, etc.).
Eurocity Route
De t e r m i n a l k a n daarbij o o k de f u n c t i e vervullen van spin in het w e b . De g r o t e r e v e r v o e r m a a t s c h a p p i j e n k u n n e n e e n e i g e n p l a n n i n g s c e n t r u m in de t e r m i n a l h e b b e n . Reizigers k u n n e n daar terecht v o o r de meest u i t e e n l o p e n d e v e r v o e r s w e n s e n , varierend van e e n v a k a n t i e in Tibet met een stop in Kashmir t o t het huren van e e n fiets v o o r een d a g t o c h t j e of een retourtje t w e e d e klas R o t t e r d a m - U t r e c h t . Terminals k u n n e n o o k e e n geschikte locatie v o r m e n v o o r de w e g b e h e e r d e r . Deze d r a a g t d e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v o o r de k w a l i t e i t van de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g . Dit h o u d t in dat de verkeersafwikkeling voortdurend
w o r d t b e w a a k t en dat,
indien zich e e n incident v o o r d o e t , passende m a a t r e g e l e n m o e t e n w o r d e n g e t r o f f e n o m de g e v o l g e n hiervan (letsel, materiele
schade, verliestijden,
etc.)
z o v e e l mogelijk
te
beperken. Verzorging
van mens en
voertuig
In terminals k a n e e n g r o t e varieteit a a n v e r z o r g e n d e voorzieningen
worden
ondergebracht
ten
behoeve van
de
reizigers (restaurants, w i n k e l s , d i e n s t v e r l e n e n d e instanties, creches, etc.) en de v o e r t u i g e n ( o n d e r h o u d , reparatie, energiev o o r z i e n i n g , etc.).
b r o n : C a l i f o r n i a Path, University of C a l i f o r n i a
^ ^ ^ ^ ^
Route
30 September
2019:
Verslag Board of Executives Onderwerp:
Terminal
Uitbreidingsplan
Locatie:
Hollands
Terminal
Hollands
Datum:
30 September
Frans de Kerel (Eurocity),
2019
(Infracontrol), terminal
- Klijnijzer wordt
(European
Henk
Aannemers
(European-Asian 1. Opmerkingen
Ad de Rode
Mick Goddel
development),
(Hollandse
Bank for
Volgende
wordt
er
2. Koen en Goddel geven een voordracht deerd wordt
tijdens het
(4 nachten)
nieuwe
situatie
buiten
ten minimaal
het rapport
uitbreiding
hinder activiteivan de
van de uitbreiding. worden
Enige
gepresenteerd.
van de dienstverlening
in de
aan de orde gesteld. Als basis
van Media-consult
- Intermodale
grotendeels de
in de opievering
onderdelen
wordt
zal
waarbij
zijn;
te varieren
opties met voor- en nadelen 3. De geplande
afstemming
infrastructuur.
met als
fungeert
uitbreidingen:
voor het gebruik
van de
Nog meer dan nu reeds het geval is
zullen de verschillende
vervoersystemen
als back-up systeem voor - De ritplanning
naar
krijgen;
verkeer en de lopende
zal
verschillende
in vier
van oude
van de bouwplaats
voor het reguliere
wijze gegaran-
is gesimuleerd;
zal de wijziging
de spitsen plaatsvinden,
- Het is mogelijk
over de
bouwproces:
zijn beslag
- De bevoorrading
gerapporteerd.
in de dienstverlening
- Het gehele constructieproces stappen
groei in het
voorzieningen;
week donderdag
de continufteit
2019 contra-expertise
voor de voorspelde
van de geplande
Klijnijzer
Development)
n.a.v. het verslag van 20 juni
uitgevoerd
waarop
Koen
Groep), Job
merkt op dat door INRO een
gebruik
terminal
Midden
Utrecht
Aanwezig:
-
Midden
fungeren
elkaar;
kan flexibeler
worden
uitgevoerd;
het gevolg is dat met name op de zeer korte (tot op het moment het reisschema
kunnen
- De vervoerdiensten geboden
van vertrek) worden
zijn gestationeerd, 4. Als laatste worden
worden
in
aangebracht;
die op de terminal
en de voertuigtypen
termijn
nog wijzigingen worden
die op de aanzienlijk
aan-
terminal uitgebreid.
de leden in staat gesteld kennis
maken met de nieuwe virtual
reality setting.
wordt
door iedereen
terminal
in de vorm van een
Deze vorm van bijzonder
op prijs
presentatie gesteld.
Eurocity Route
te
Overige elernenten Naast de o p d e l i n g v a n de w e g i n f r a s t r u c t u u r
in de
drie
beschreven t y p e n en de b o u w van terminals, iser n o g een a a n tal elernenten die i n g e v o e r d w o r d e n o m de s c h e i d i n g v a n verkeer naar afstand o p t i m a a l te laten v e r l o p e n , te w e t e n : Toegangsdosering
en buffers
Z o w e l o p het h o o f d w e g e n n e t als o p het secundaire w e g e n n e t k u n n e n buffers w o r d e n ingesteld o m p i e k e n af te t o p p e n . O p het secundaire w e g e n n e t kan ook een v o r m van preferentiele t o e r i t d o s e r i n g w o r d e n t o e g e p a s t . Dit h o u d t in dat bussen, c a r p o o l a u t o V - b u s j e s en b e s t e l w a g e n s v o o r g o e d e r e n d i s t r i butie v o o r r a n g g e n i e t e n bij het b e t r e d e n van de w e g . Het zijn overigens de r e g i o n a l e o v e r h e d e n die hierbij het v o o r t o u w zullen nemen. Aanbod van
vervoermaatschappijen
Bedrijven k u n n e n een vervoerscontract sluiten met e e n vervoersmaatschappij. Deze maatschappij regelt, organiseert en v e r z o r g t het vervoer van w e r k n e m e r s ( w o o n - w e r k , zakelijk) en/of g o e d e r e n . De vervoersmaatschappijen h e b b e n een e i g e n v l o o t van v o e r t u i g e n die d a a r v o o r w o r d e n ingezet. Het b e z i t t e n v a n e e n a u t o is g e e n v o o r w a a r d e en o o k g e e n g a r a n tie v o o r individuele m o b i l i t e i t . D a a r d o o r w o r d t a u t o b e z i t m i n der belangrijk. De vervoersmaatschappijen b i e d e n allerlei leasemogelijkheden voor vervoermiddelen gedurende bepaalde periodes v o o r b e p a a l d e v e r p l a a t s i n g e n .
Eurocity Route
31 maart
2005:
Het systeem met vervoersabonnementen overal goed aan te slaan. Indertijd landse Spoorwegen
opgericht
bedrag dat men bereid aanbood
was te betalen
richtte
plichting
door een vervoerplan
zakelijke
en woon-werk
particulier
Neder-
die afhankelijk
aan bedrijven
instantie
een forse markt
nu
de
samen met de VSN en Autolease
vervoersmaatschappij pakket
begint
hebben
een
vervoers-
en particulieren.
men zich op bedrijven,
de automobiliteit
van het
verkeer te verminderen
creeerde
is het mogelijk
een aanvullend
het mogelijk
De overgang
auto is even wennen kijken)
is ook het prive
buurten
waar de auto eigenlijk buiten
van een eigen auto naar een (je moet wat vaker en wat winst is echter behaald
waar veel minder
gedrongen.
vervoer
te laten
verhuur-
verder
maar dat went snel en het brengt
je leven. De grootste
Als
abonnement
van het gezin door de vervoersmaatschappij
vooruit
In eerste
immers de ver-
voor deze vorm van dienstverlening.
te nemen waardoor zorgen.
een
van het
rust in
in de
woon-
blik langs de weg staat en
in een ondergeschikte
Voor de kinderen
rol is terug-
is er weer volop ruimte
om
te spelen.
Bemiddeling voor carpoolen en liften De A o r t a en de d a a r a a n v e r b o n d e n kosten leiden t o t e e n g r o t e r e belangstelling v o o r c a r p o o l e n en liften. Er is r u i m t e v o o r b e m i d d e l e n d e organisaties die z o w e l autobezitters als niet-autobezitters als klant h e b b e n .
De eerste stappen
m
iteraard is het niet mogelijk o m het ' w e n s b e e l d ' b i n n e n korte tijd te realiseren. De S A N A - s t r a t e g i e v o o r z i e t een
stapsgewijze i n v o e r i n g . Daarbij m o e t e n b e p a a l d e stappen bij v o o r k e u r gelijktijdig w o r d e n u i t g e v o e r d . V o o r a l de afsluiting van t o e - en a f r i t t e n o p h o o f d w e g e n en het a a n b i e d e n v a n a d d i t i o n e l e capaciteit o p r e g i o n a l e w e g e n moet gelijktijdig verlopen. a. Invoering van toeritdosering O p het h o o f d w e g e n n e t k a n v o o r a l o p p u n t e n die veel korteafstandsverkeer g e n e r e r e n g e d o s e e r d w o r d e n .
Dergelijke
p u n t e n zijn b i j v o o r b e e l d Zoetermeer, t o e r i t t e n o p de Ruit o m R o t t e r d a m , Delft, Leidschendam, K r i m p e n etc. b. Aanpassing van het regionale net Bepaalde r e g i o n a l e w e g e n m o e t e n w o r d e n aangepast a a n intensiever g e b r u i k d o o r r e g i o n a a l verkeer. De aanpassingen m o e t e n o o k leiden t o t e e n v e r b e t e r d e v e i l i g h e i d o p die w e g e n . In eerste instantie zal o n t l a s t i n g van de Randstad-ring
Eurocity Route
centraal staan. O o k kan w o r d e n b e g o n n e n met de inrichting van de overige g e b i e d e n als w o o n e r f ( w o o n e r f r e g i e m )
met
hier en daar v e r b i n d i n g e n / o n t s l u i t i n g e n w a a r 50 km/u w o r d t toegestaan. c. Aanpassing van de netwerkconfiguratie O p r e g i o n a a l niveau k u n n e n b e p a a l d e verkeersstromen w o r d e n verschoven van het
hoofdwegennet
naar
regionale
w e g e n d o o r afsluiting van t o e r i t t e n en a n d e r e m a a t r e g e l e n . d. Aanleg van onderdelen van de Aorta Geleidelijk k u n n e n b e p a a l d e o n d e r d e l e n van d e A o r t a a a n g e l e g d w o r d e n . Een g o e d b e g i n kan de a a n l e g van e e n vrachtstrook o p de A 1 5 zijn. A l l e n i e u w e w e g i n f r a s t r u c t u u r
die
w o r d t a a n g e l e g d , w o r d t a a n g e p a s t a a n de n i e u w e f i l o s o f i e . e. Afsluiten van toeritten A f h a n k e l i j k van de b e s c h i k b a a r h e i d van a l t e r n a t i e v e n v o o r v e r p l a a t s i n g e n over korte afstand k u n n e n o p de h o o f d w e g e n bepaalde toeritten worden afgesloten. f. In gebruik nemen van secties van de Aorta O p b e p a a l d e routes kan de A o r t a in g e b r u i k w o r d e n g e n o m e n , c o m p l e e t met alle b i j b e h o r e n d e systemen v o o r m o n i t o r i n g en betaling. g. Aanleg van terminals Stap v o o r stap w o r d e n terminals g e p l a n d , a a n g e l e g d en in gebruik genomen. h. Aansluiting van vervoerwijzen De a a n s l u i t i n g o p of bij de terminals tussen de verschillende vervoerswijzen kan geleidelijk w o r d e n i n g e v o e r d . Bij p l a n n e n / investeringen v o o r n i e u w e projecten in het collectief vervoer w o r d t alvast r e k e n i n g g e h o u d e n met a a n s l u i t i n g o p terminals. i. Toepassing geintegreerde regelstrategie Als e e n v o l d o e n d e basis is bereikt, dat w i l z e g g e n als e e n behoorlijk deel van het w e g e n n e t v o l g e n s de n i e u w e criteria is a a n g e p a s t , kan e e n integrale regelstrategie voor (delen van) het N e d e r l a n d s e w e g e n n e t w o r d e n i n g e v o e r d . j. Uitbreiding van het netwerk Als e e n aantal trajecten is u i t g e v o e r d volgens het n i e u w e c o n c e p t is a c h t e r e e n v o l g e n s verdere u i t b r e i d i n g in de v o l g e n d e richtingen d e n k b a a r : -
N e d e r l a n d : na i n v o e r i n g in de Randstad u i t b r e i d i n g naar de rest van het l a n d ;
-
E u r o p a : i n t e m a t i o n a l e k o p p e l i n g van n e t w e r k e n , die z o v e e l mogelijk volgens h e t z e l f d e c o n c e p t zijn u i t g e v o e r d .
Eurocity Route
1
2d »
1995 Eurocity route 1 • voorbereid ing
20»
20 0
20 5
2020
2a »5
20 ]0
2035
>
—^
• inrichting regionaal net • ombouw vanA12
1 >
Real utie SANA
^ Aanvullende elernenten •duurzaam veilig • geintegreerde vertieersbeheening
,
^
• integratie vervoerMystemen Europese netwerk en
1 Stap 1: EUROCITY ROUTE 1
Corridor Den Haag - Utrecht
H
nder de n a a m EUROCITY ROUTE 1 w o r d t S A N A i n g e v o e r d o p e e n corridor w a a r d e beschreven p r o b l e m a t i e k zich
sterk v o o r d o e t . Er is g e k o z e n v o o r d e corridor D e n H a a g Utrecht, w a a r d e A 1 2 v e e l v u l d i g w o r d t g e b r u i k t voor verplaatsingen over korte a f s t a n d e n . HUIDIGE SITUATIE
Invoering v a n het concept o p d e z e corridor b e t e k e n t d a t uiteindelijk alleen bij Den Haag, G o u d a e n Utrecht e e n m o g e l i j k h e i d bestaat v o o r het o p r i j d e n o f verlaten van d e a u t o s n e l w e g . De overige 11 t o e g a n g e n t o t d e A 1 2 tussen D e n Haag e n Utrecht w o r d e n o p g e h e v e n . Uiteraard blijven d e a a n s l u i t i n g e n o p de A 2 , A 4 , A 1 3 en A 2 0 g e h a n d h a a f d . Het d o e l hiervan is het v e r b e t e r e n van d e b e r e i k b a a r h e i d tussen Den H a a g e n o m g e v i n g e n d e oostelijk g e l e g e n centra in Nederland en Duitsland. EUROCITY ROUTE 1
Eurocity Route
Afsluiten toe- en afritten Rijkswaterstaat maakt, in o v e r l e g met de b e t r o k k e n r e g i o n a l e o v e r h e d e n , b e k e n d dat de t o e - en a f r i t t e n van de A 1 2 g e f a seerd w o r d e n a f g e s l o t e n . B i n n e n vijf jaar m o e t de EUROCITY ROUTE 1 tussen Den H a a g en Utrecht e e n feit zijn. Tegelijkertijd w o r d e n d a n o o k , s a m e n met de b e t r o k k e n g e m e e n t e n en de provincies ( Z u i d - H o l l a n d en Utrecht), p l a n n e n g e m a a k t v o o r de o p v a n g van het korte-afstandsverkeer. Dit k a n d o o r o p w a a r d e r i n g van e e n a a n t a l r e g i o n a l e w e g e n en/of d o o r u i t b r e i d i n g van het collectief vervoer. Er m o e t
uiteraard
v o l d o e n d e tijd zijn o m a l t e r n a t i e v e n v o o r het korte-afstandsverkeer te realiseren. H i e r v o o r w o r d e n f i n a n c i e l e m i d d e l e n o v e r g e h e v e l d van de Rijksoverheid naar lagere o v e r h e d e n . In de o n d e r s t a a n d e f i g u u r w o r d t a a n g e g e v e n w e l k e w e g e n in a a n m e r k i n g k o m e n v o o r g e b r u i k als A d e r v o o r het verkeer over k o r t e en m i d d e l l a n g e a f s t a n d e n . De b e s t a a n d e A 1 2 biedt v o l d o e n d e ruimte/capaciteit v o o r het realiseren van z o w e l e e n A o r t a als een A d e r o p het trace tussen Den H a a g e n Utrecht. De i n v o e r i n g van S A N A zal d a a r d o o r v o o m a m e l i j k resulteren in e e n splitsing v a n de verkeersstromen o p d e z e r o u t e en een z o g e n a a m d e ' d o w n s c a l i n g ' (voor g e b r u i k t o t m a x i m u m s n e l h e i d v a n 80 km/u) v a n het g e d e e l t e dat g e b r u i k t gaat w o r d e n v o o r de v e r p l a a t s i n g e n over korte en m i d d e l lange a f s t a n d .
De EUROCITY ROUTE 1 is e e n eerste stap o p w e g naar invoering v a n de S A N A - f i l o s o f i e o p het N e d e r l a n d s e w e g e n n e t . In stappen k u n n e n o p a n d e r e corridors vergelijkbare v e r a n d e r i n g e n w o r d e n d o o r g e v o e r d . Het is b o v e n d i e n de b e d o e l i n g dat e e n Europees n e t w e r k van Eurocity routes t o t stand k o m t , dat de r e g i o n a l e centra b i n n e n de Europese l a n d e n met elkaar verbindt.
Eurocity Route
RWS/lnfraLab J o h a n de W i t t l a a n 3, Den Postbus 20906 2500 EX Den H a a g T e l e f o o n : 0 7 0 - 3 5 1 80 80 Telefax: 0 7 0 - 3 5 1 8 3 35
