A. BILLY DE KID IN HET WILDE WESTEN

LESMAP

A. BILLY DE KID IN HET WILDE WESTEN KORTE INHOUD Billy de Kid beweert dat hij in heel het Wilde Westen berucht is om zijn boevenstreken. ‘Ik heb meer vijanden dan luizen’, zegt hij. ‘Mensen spugen op de grond als iemand hardop mijn naam noemt. Straks komt de Kid je halen verzuchten moe geroepen moeders als hun kroost weer eens niet wil deugen.’ Nu heeft Billy de bank van Zoetwater overvallen. Maar de overval verliep niet helemaal volgens plan. Billy heeft een meisje gegijzeld en zich met haar verschanst in het pikkelbessenbosje aan de rand van het stoffige stadje, waar het altijd waait. Sheriff Erp ziet een heldenrol voor zich weggelegd: hij zal de man zijn die Billy de Kid aan de galg brengt. Maar al snel blijkt dat de jonge bandiet niet voor het geld de bank heeft overvallen, en dat de relatie tussen sheriff Erp en Billy veel verder gaat dan die van jager en opgejaagd wild. Als even later ook Billy's moeder ten tonele verschijnt, wordt het al veel duidelijker. Billy is eigenlijk niet de meedogenloze boef die hij misschien graag zou willen zijn. Het is een eenzaam, verwaarloosd en onbegrepen jongetje, dat op moet groeien zonder vader: die ging er ineens vandoor. Billy liep weg bij zijn moeder, die aanpapt met sheriff Erp. Daarom beroofde Billy de bank: hij wilde de sherrif ontmoeten, hij wil de confrontatie zoeken met de man die misschien zijn nieuwe papa wordt. De jongen en de man vechten om de aandacht en affectie van de vrouw. Billy de Kid is het verhaal van een kind dat zich in de steek gelaten voelt door zijn vader en zich verzet tegen de nieuwe liefde van zijn moeder, vermomd als heldenepos vol briesende paarden en blaffende pistolen, gesitueerd op een dorre vlakte. Billy de Kid is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. Maar de schrijver heeft er zijn eigen ding mee gedaan: hij gaf er zijn eigen interpretatie aan. Wie was nu de echte Billy de Kid?

WIE WAS DE ECHTE BILLY THE KID? William Henry McCarty, alias Billy the Kid was een crimineel uit het Amerikaanse Wilde Westen (New York, 23 november 1859 – Fort Sumner (New Mexico), 14 juli 1881). Samen met onder anderen Jesse James, Calamity Jane en Butch Cassidy is hij uitgegroeid tot een van de

meest legendarische revolverhelden uit het Wilde Westen. Volgens de overlevering vermoordde hij 21 mensen alvorens hij in 1881 op 21-jarige leeftijd zelf werd doodgeschoten door sheriff Pat Garrett. Zijn eerste moord zou The Kid gepleegd hebben toen hij twaalf jaar oud was. Er zijn maar vier van deze moorden daadwerkelijk bewezen. Hij schoot iemand in de maag uit zelfverdediging naar aanleiding van pesterijen, een andere man werd in een saloon door The Kid in zijn kin geschoten, en twee hulpsheriffs werden doodgeschoten tijdens een ontsnapping uit de gevangenis van Lincoln. The Kid was ook betrokken bij de moord op sheriff William Brady en deputy George Hindman, die hij samen met vijf anderen uit een hinderlaag neerschoot. Een sherrif vermoorden is zoals nu een politieagent doden: daar staan zeer erge straffen op. Voor alle andere moorden die aan The Kid toegeschreven worden, is zijn betrokkenheid nooit onomstotelijk vastgesteld, al is het zeer waarschijnlijk dat hij erbij betrokken was. Billy the Kid was tijdens zijn leven al een legende, mensen zagen hem als een held, en de kranten schreven met regelmaat over zijn daden. In 1881 kreeg hij grote bekendheid nadat gouverneur Lew Wallace een prijs op zijn hoofd zette. Wie de Kid kon pakken, kreeg een enorme geldsom! Naast zijn moordlustige reputatie was hij ook befaamd om zijn koelbloedigheid in penibele situaties en zijn ontsnappingen uit gevangenissen.

HET WILDE WESTEN Het Wilde Westen wordt geschetst als een land vol cowboys, indianen, goudzoekers, pelsjagers, schurken en ontdekkingsreizigers. Daarin golden nog nauwelijks wetten zoals in de "beschaafde" wereld aan de oostkust van de VS, waar de naar het Wilde Westen trekkende kolonisten (nieuwe inwoners van Amerika) meestal vandaan kwamen. Het begrip was en is een dankbare bron voor films (de western) en boeken waarin bedachte of werkelijk bestaande personen een rol spelen. Enkele personen die sterk met het Wilde Westen worden geassocieerd zijn naast Billy the Kid, Jesse James, Buffalo Bill, Wild Bill Hickok, Wyatt Earp, en Butch Cassidy. Ook het landschap van het Wilde Westen is heel uniek: een dorre vlakte, oranje zand en enorme rotsen.

DE WESTERN De western,of de cowboyfilm is een heel geliefd genre. Gevoelens als eer, (bloed)wraak en hebzucht komen vaak voor in de western. In de vroege westerns was het centrale thema bijna altijd de strijd tussen goed en kwaad. Westerns zijn actiefilms die vaak misdaden zoals bankroof en afpersing als onderwerp hebben, gekruid met dramatische schietpartijen. Veel westerns stralen een nostalgisch verlangen naar de goede oude tijd uit. Het buitenleven wordt in westerns geïdealiseerd en de films zijn gevuld met schitterende beelden van het weidse landschap en voorzien van klankrijke muziek. De cineasten van de western vonden het "Wilde Westen" opnieuw uit. De eerste Amerikaanse speelfilm ooit, The Great Train Robbery uit

1903 was meteen een western. Binnen enkele jaren tijd groeide de western tot het meest populaire genre van Hollywood. Tussen 1900 en 1940 werden ruim tienduizend westerns gemaakt. In 1964 maakte de Italiaanse regisseur Sergio Leone een compleet vernieuwende western. “A Fistful of Dollars” was een film waarin de "held" nu eindelijk eens even slecht was als zijn tegenstanders en waarin thema's als vriendschap en eerlijkheid werden vervangen voor wraak, hebzucht en verraad.

LUCKY LUKE en Billy the KID

Lucky Luke Lucky Luke is een Belgische stripreeks die sinds 1946 loopt. De verhalen draaien rond een cowboy, Lucky Luke, en zijn avonturen in het Wilde Westen. De strip werd bedacht door de Belg Maurice De Bevere onder het pseudoniem "Morris". De verhalen spelen zich alle af in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw. Vaak worden de clichés van het westerngenre geparodieerd en ook bekende kleurrijke historische personages opgevoerd. De stripserie draait om een rondzwervende cowboy genaamd Lucky Luke, die overal waar hij komt helpt om onrecht en misdaad te bestrijden. Hij staat vooral bekend om het feit dat hij sneller schiet dan zijn schaduw. De overige hoofdpersonages zijn Lukes trouwe paard Jolly Jumper, de domste hond ter wereld Rataplan en de boevenbende De Daltons. Alle verhalen spelen zich af in de 19de eeuw, zij het zonder duidelijke chronologie of vermelding van jaartallen. Lucky Luke ontmoet ook

regelmatig beroemde historische figuren, zoals Calamity Jane, Billy The Kid, Jesse James, Abraham Lincoln en Sarah Bernhardt, en is betrokken bij verschillende historische gebeurtenissen. De strip met Billy the Kid in de hoofdrol:

Billy the Kid vestigt zich in een stadje en jaagt de inwoners de stuipen op het lijf. Iedereen is bang voor hem. Hij wordt hierin neergezet als een onberekenbaar klein mannetje, met een verwend, opvliegend en onberekenbaar karakter. Hoewel hij een desperado is, gedraagt hij zich als een klein kind (Lucky Luke noemt hem dan ook voortdurend "vlegel" en "bengel"). Hij berooft de bank wanneer hij daar zin in heeft, steelt karamels uit een winkel, dwingt een man hem voor te lezen (hij kan zelf niet lezen), en verplicht de saloon om niets anders dan warme chocolademelk te schenken. 's Avonds slaapt hij met in plaats van zijn duim de loop van zijn revolver in zijn mond. Lucky Luke kan echter niets beginnen, want niemand durft tegen Billy te getuigen. De winkelier die door Billy is bestolen valt flauw van angst, de rechter spreekt hem vrij, en de sheriff die hem moet opsluiten behandelt hem alsof hij in een hotel is. Lucky Luke zal dus een plan moeten bedenken. Lucky Luke doet nu alsof hij ook een misdadiger is: hij "berooft" de bank (later geeft hij alles terug), intimideert de gasten in de saloon (maar betaalt later de kapotgeschoten glazen en spiegel), en de mensen doen alsof ze doodsbang zijn. Billy trapt erin en wordt stikjaloers. Hij daagt Lucky Luke uit voor een duel. Op weg naar het duel "moedigen" de mensen hem aan: "je kan het Billy", "voor de goede zaak Billy". Dit is een nog grotere vernedering: hij wil de grootste desperado van het Westen zijn en wordt nu als een held gezien!

Woedend werpt hij zich op de grond, waar hij huilt en schreeuwt dat hij een desperado is. Lucky Luke komt tevoorschijn. Maar voor hij Billy arresteert doet hij wat hij al het hele album van plan was. Billy krijgt wat hij verdient... een pak voor de broek! Jullie zullen merken dat de schrijver van onze Billy de Kid zich ook heft laten inspireren door Lucky Luke!

WOORDJES De sheriff: Vandaag de dag is de sheriff de baas van de politie. Hij is een belangrijk man en iedereen kijkt naar hem op. Hij heeft vele hulpsheriffs onder hem. Vroeger, in de tijd van het Wilde Westen was hij een soort baas van het dorp of het stadje waarin je woonde. Hij was de baas van alles: de baas van de gevangenis, van de politie, van het gerecht… De Kid: Billy wordt the Kid genoemd omdat hij zo jong was toen hij aan zijn criminele leven begon. De Kid is dus een bijnaam: ‘het kind’. Waarschijnlijk noemde men hem ook zo omdat hij er nogal jong uitzag. De saloon: Dat is het café van het dorp, of de stad. Daar werd veel gedronken. De cowboys waren niet altijd het meest beschaafde volkje en er werd al eens serieus te veel gedronken, en gevochten nadien. Saloons zijn meestal nogal duistere, bruine kroegen. Het cachot: Een ander word voor de gevangenis. In het Wilde Westen had elke sheriff zijn eigen kleine gevangenis, met een klein kantoortje naast. Het duel: Een duel is een krachtmeting tussen twee personen. Men wandelt langzaam elk een richting uit… men draait zich om, en men schiet om het eerst. Coyote:

Een coyote of prairiewolf is een roofdier uit de familie der hondachtigen. Hij is een nauwe verwant van de wolf. Hij komt voor in een gebied dat zich uitstrekt van Alaska tot Midden-Amerika.

B.

Billy de Kid hier en nu

Dat het thema van het nieuwe samengestelde gezin een hedendaags thema is, behoeft nauwelijks nog uitleg.Wat gebeurt er met een kind wanneer de alleenstaande moeder een nieuwe vriend heeft? Denkt hij met haar te trouwen en zo een nieuwe papa te worden? Want dat is onmogelijk in de ogen van het kind. De strijd tussen het kind en de nieuwkomer om de liefde van de moeder is er een waarbij de nieuwe vader nooit écht wint. Als het niet lekker loopt in een samengesteld gezin, kan dat tal van oorzaken hebben. Eén van de belangrijkste problemen is dat de (nieuwe) ouders zich onvoldoende realiseren dat het bereiken van een nieuw evenwicht gewoon heel veel tijd kan kosten. Soms krijgt de stiefvader een dubbele boodschap van de moeder, wat het extra moeilijk kan maken. Aan de ene kant wil zij dat haar kinderen ook naar hem luisteren, terwijl ze aan de andere kant geen bemoeial wil. Ze kan het immer best alleen af en ze wil niet dat er iemand tussen haar en haar kinderen komt. In zo'n geval weet de stiefvader dan niet goed waar hij aan toe is, wat er van hem verwacht wordt. Vooral oudere kinderen zijn van streek als een stiefvader een gezagsrol ten opzichte van hen aanneemt. Zij voelen het verlies van de autonomie die zij in het eenoudergezin hadden verworven. !Stiefvaders kunnen soms menen dat zij eens grondig orde op zaken moeten stellen, omdat er lange tijd een man ontbroken heeft in het huis (als er sprake was van een periode van eenoudergezin). Een man kan zich dan al gauw een soort reddersrol aanmeten, wat veel spanningen kan opleveren.

!Stel: de stiefvader benadert de stiefkinderen positief, hij toont begrip voor hun problemen, en hij is niet overdreven streng in de opvoeding. Kortom: hij heeft het gevoel dat hij het best goed doet. En toch vinden de kinderen hem een klootzak. Hoe kan dat nu? Antwoord: dat vinden ze helemaal niet, ze zeggen het alleen maar (en ze bedoelen iets anders). Meestal worstelen deze kinderen met veel verdriet en woede over het verlies van hun biologische vader, of die nu overleden of gescheiden is. En in veel gevallen richt de woede zich dan op hun stiefvader. Dit staat bekend als het zondebok-principe. Het kind voelt zich akelig, en daar moet een schuldige voor gevonden worden. De eigen vader kan dat niet zijn, hetzij omdat die er domweg niet meer is (want overleden), hetzij omdat het kind hem graag terug zou zien als echte vader. Zo iemand kun je het natuurlijk niet al te moeilijk maken, want dan komt-ie zeker niet meer terug. Dus wordt het de stiefvader die de klappen moet opvangen. Als een stiefvader gaat concurreren met de biologische vader, bijvoorbeeld door óók te gaan voetballen of te gaan dansen maar dan net ietsje beter, bestaat het risico dat de kinderen worden aangemoedigd om beide vaders met elkaar te gaan vergelijken. Veel kinderen zullen dan kiezen voor hun biologische vader, met teksten als: "Waarom zouden we het op jouw manier doen, je bent onze vader niet." Veel stiefvaders voelen zich buitengesloten. Ze voelen zich soms het vijfde wiel aan de wagen en de moeder kiest altijd partij voor haar kinderen. Vooral stiefvaders zonder eigen kinderen kunnen zich eenzaam voelen. De moeder heeft een geschiedenis met haar kinderen, maar de stiefvader niet. Die heeft tijd nodig om zelf een geschiedenis met zijn stiefkinderen op te bouwen.

VRAAGJES , KLASGESPREK NAAR AANLEIDING VAN DE VOORSTELLING

1. In een western verhaal heb je heel duidelijk ‘de goede’ en ‘de stoute’: is dat in Billy de Kid ook zo? 2. Wie is de echte held (heldin) van het verhaal? Of zijn er geen helden in dit verhaal? 3. Mag de sheriff baas spelen over Billy? Hij is de sheriff? En hij is de nieuwe papa van Billy. 4. Waarom neemt de mama van Billy zo snel een nieuwe man? Zag ze haar eerste man niet graag? 5. Waarom liegt Billy over zijn papa tegen Lucy? (dat hij omkwam in een brand?) 6. Geloven jullie dat Billy Lucy echt pijn zou doen? 7. Waarom is de sheriff zo tegen kinderen? Waarom haat hij kinderen? 8. Is Lucy op het eind van het verhaal anders geworden dan in het begin? Is ze een beetje ‘vrouw’ geworden? 9. Komt het nu allemaal terug goed tussen Billy en zijn mama? 10.Als je zelf een personage uit Billy de Kid mag zijn, wie zou je willen zijn? En waarom? 11. Wie heeft al ooit een western op TV gezien? 12. Spelen jullie ook nog soms cowboy en indiaan? 13. Was de muziek spannend? 14. Hielden jullie van het decor?

Barre Weldaad vzw www.barreweldaad.be [email protected] artistieke leiding: Barbara Vandendriessche zakelijke leiding: Ludo Van Craen Billy de Kid, première 12 oktober 2014, BRONKS, Brussel www.huubcolla.be Tekst: Herman van de Wijdeven Spel: Astrid Ogiers, Thomas Van Caeneghem, Sophie Derijcke en Herman van de Wijdeven Regie en scenografie: Barbara Vandendriessche Muziek: Jan De Smet Kostuums: Chris Snik licht: Ludo Van Craen met dank aan de Vlaamse Gemeenschap, GC De Kriekelaar en Bronks