Theorieboek
9e Jongeren en geld. Geld is altijd al belangrijk geweest voor de mensheid en tot op de dag van vandaag zijn veel mensen er door geobsedeerd. Geld helpt je in je onderhoud te voorzien, geld bepaald je levensstijl en bovendien hangt voor veel mensen hun aanzien af van de hoeveelheid geld waar ze over te beschikken hebben. Ook is voor de meeste jongeren van tegenwoordig geld van groot belang, maar hoe gaan jongeren om met geld, door welke factoren word hun koopgedrag beïnvloed en in welke geld problemen kunnen jongeren terecht komen?
Via de televisie en omgeving worden jongeren overstroomd met beelden waarin bezit wordt gepresenteerd als basis voor zelfwaarde en aanzien. Jongeren moeten de nieuwste mobieltjes en dure merkkleding hebben om nog een beetje ‘bij de tijd te zijn’, maar om deze aan te schaffen is geld nodig. Hoeveel geld hebben jongeren eigenlijk nodig om aan alle ‘eisen’ te voldoen, en hoe komen jongeren aan hun geld? Daarnaast word het verdiende geld uitgegeven, maar wordt dit daadwerkelijk beïnvloed door media en omgeving? En wat gebeurt en wanneer een jongere meer uitgeeft dan hij/zij eigenlijk bezit?
Geld moet rollen!…welk geld?’’
Vergeleken met vroeger hebben jongeren tegenwoordig een zeer grote koopkracht. Door middel van bijbaantjes wordt er veel geld verdiend, wat vrijwel gelijk weer wordt uitgegeven om behoeftes te kunnen bevredigen. In dit hoofdstuk wil ik twee vragen centraal zetten; - Hoe komen jongeren aan geld en hoeveel is het gemiddeld inkomen. - Waar geven jongeren geld aan uit en hoeveel is dit?
Belangrijke bronnen van inkomsten zijn;
1
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek · Baantje: 53% · Ouders: 35% · Vakantiewerk: 9% · Tegemoetkoming studiekosten: 3% (alleen de oudere scholieren)
Zoals je aan de gegevens hierboven kunt zien hebben veel jongeren een baan, bijbaan of werken in de vakantie. Dat leidt tot meer zelfstandigheid. Je kunt dan zelf dingen kopen die je graag wilt hebben. Populaire (bij)baantjes zijn bijvoorbeeld het hebben van een krantenwijk, werken in een winkel of de horeca en babysitten. Wat een jongere minimaal verdiend kan je in de volgende tabel zien;
Minimum loon (2012) Leeftijd Loon per dag (in euro’s) 12 jaar onbekend 13 jaar onbekend 14 jaar onbekend 15 jaar € 20,03 16 jaar € 23,04 17 jaar € 26,37 18 jaar € 30,38 19 jaar € 35,05 20 jaar € 41,06
Bij de supermarkten verdienen jongeren gemiddeld zo’n 20 procent minder dan wat ze elders verdienen. Alleen 18-jarigen verdienen in de supermarkt iets meer dan hun leeftijdsgenoten bij andere bedrijven
2
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek Hiernaast vormen ouders/verzorgenden ook een interessante bron van inkomsten. Normaal gesproken betalen zij (tot een bepaalde leeftijdsgrens) eten, kleding en verzekeringen voor hun kinderen. Hiervoor ontvangen zij vergoeding van het rijk; kinderbijslag. Vaak ontvangen jongeren ook zakgeld en eventueel kleedgeld. Dit is overigens een goede manier voor jongeren om met een bepaald budget om te leren gaan en verantwoordelijkheid te leren nemen. Hier volgen twee tabellen waarin je kan zien hoeveel zakgeld en/of kleedgeld een jongere gemiddeld krijgt.
Leeftijd Zakgeld per maand (in euro’s) 12 jaar € 11,34 13 jaar € 14,97 14 jaar € 18,15 15 jaar € 20,42 16 jaar € 22,69 17 jaar € 24,96 18 jaar € 26,77
Leeftijd Kleedgeld per maand (in euro’s) 12 jaar € 36,03 13 Jaar € 39,43 14 jaar € 45,38 15 jaar € 45,38 16 jaar € 45,38 17 jaar € 45,38 18 jaar € 45,38
3
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek
Havo -en VWO scholieren hebben relatief meer te besteden dan leerlingen van andere schooltypen. Brugklassers hebben het laagste inkomen. Opvallend is dat VMBO-ers, als ze een baantje hebben, gemiddeld het hoogste inkomen hebben. Vooral scholieren van het HAVO en VWO hebben inkomsten uit werk. VWO-ers hebben de bestbetalende vakantiebaantjes. Aangezien inkomsten uit werk het meest bijdragen aan het totale inkomen, krijgen de scholieren van het HAVO en het VWO per maand het meeste geld in handen
…en waar rolt het geld heen?
Uit een Rijks-enquete, gehouden onder 35 jongeren tussen de twaalf en achttien jaar is is gebleken dat de grootste uitgavenposten Sigaretten, kleding en alcohol betreffen. Wanneer men jongens en meisjes in twee groepen verdeelt, er een duidelijk verschil is bij de grootste bron van uitgaven. Dit heeft te maken met het verschil in behoeften en voorkeuren tussen beide seksen. Meisjes geven meer geld uit aan kleding waarbij tijdens deze enquête ook cosmetica aan is toegevoegd. Jongeren hebben deze uitgaven niet maar besteden echter opvallend meer uit aan alcohol dan meisjes. Beide groepen besteden teveel geld aan roken.
'Dit valt mede te verklaren door het feit dat meisjes vooral alcoholhoudende dranken kríjgen aangeboden, en jongens dit vaker zelf aanbíeden. Hierbij spreek ik niet met harde feiten, maar puur uit eigen ervaring.'
Belangrijke uitgavenposten Kleding, schoenen 15.86 % Alcohol 10.84 % Mobiele telefoon 7.05 % Snacks en frisdrank 11 % 4
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek Cadeaus 4.85 % Roken 4.78 % Uitgaan (excl. Consumpties) 4.78 %
Gemiddeld besteed een scholier zo’n € 116,00 per maand. Op jaarbasis besteden alle scholieren samen ruim 1 miljard euro. Wat opvalt is dat vooral de oudste leeftijdscategorie – de 16 tot 18 jarigen – nu behoorlijk meer uitgeeft dan eerst. Ook de inkomsten van deze groep zijn meer gestegen dan van andere leeftijdscategorieën.
Gemiddelde uitgaven per maand 12 jaar € 54 13 jaar € 84 14 jaar € 97 15 jaar € 125 16 jaar € 165 17 jaar € 181 18 jaar € 197
Welk rol spelen opvoeding en invloeden van buitenaf in het uitgavenpatroon van jongeren?
Jong geleerd… Onderzoek van het NIBUD heeft aangetoond dat er een duidelijk verband is tussen opvoeding en geldproblemen. Van de volwassen die vroeger hebben geleerd goed met geld om te gaan, gaat nu maar 95% goed met zijn geld om. ’Ouders moeten hun kinderen financieel beter opvoeden’ vind het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Dit begint al wanneer kinderen nog heel erg klein zijn. In hun belevingswereld is geen geld en bestedingspatroon, maar gaan ze op in hun spel en verkenningstocht. De ouders zouden de taak op zich moeten nemen, een kind meer bewust te laten worden van de waarde van geld en keuzes maken. Leg je kind
5
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek uit dat mama die leuke voetbal niet zomaar kan kopen omdat het geld dat mama heeft, nodig is om brood te kopen. Ook zouden ouders hun kinderen, zeker als dat al werkende jongeren zijn, veel minder makkelijk geld moeten lenen of een vaste bijdrage geven. ‘Ouders zouden er goed aan doen hun kinderen te begeleiden bij het op een rij zetten van de inkomsten en uitgaven’aldus het NIBUD.
…Oud gedaan? Jeugd is voor de reclame wereld een belangrijke doelgroep, maar zijn jongeren hier vatbaar voor? Uit onderzoek is gebleken dat jongeren steeds minder gevoelig worden voor trends. Volgens drs. Paul Sikkema en drs. Tijl Rood is dit het gevolg van de geweldige vrijheid die er is ontstaan onder de jeugd als het gaat om ‘eigen persoonlijkheid’. Kleding hoeft niet meer perse van Nike te zijn want ‘je mag toch zijn wie je bent.’ Hierbij komt dat jongeren wispelturig en veranderlijk is waardoor ze niet veel houvast bieden om merk of winkeltrouw op te bouwen. Ook hebben jongeren nog niet de koopkracht om onmenselijke grote en dure dingen te kopen, hoewel ze steeds meer zakgeld krijgen en bovendien zelf mogen beslissen wat ze met dat geld doen.
Een deel van de reclame is op de jeugd als potentiële consument gericht maar reclame voor jongeren eist een specifieke aanpak. Uit het onderzoek blijkt dat jongeren het best te bereiken zijn via verschillende media. Opvallend is dat bij het ene medium reclame als irritant wordt ondervonden, en bij het andere reclame totaal niet stoort. (TIPS & ADVIES VERKOOP, 1997) Tv-reclame bijvoorbeeld, die overvloedig in te grote blokken langskomt, is een grote bron van ergernis voor jongeren. Jeugd vindt dat reclame op zijn minst grappig moet zijn. Ook worden jongeren via de radio veel ‘lastiggevallen’ met reclame wat ze zelf meer irritant ervaren dan tv-reclame. Vooral de overvloed aan reclamespots en voortdurende herhaling ergert hen mateloos. Dagbladen zijn al helemaal niet geschikt om jongeren te bereiken. Jongeren vinden het formaat onhandig en de artikelen te lang. Daarentegen worden tijdschriften die aansluiten bij hun hobby (bv. muziek, computer of sport) wel veel gelezen. Toch is er uit onderzoek van Aaker & Bruzzone (Belgie) gebleken dat de irriterende commercials beter herinnerd worden dan de minst irriterende. De merknaam werd echter minder goed herinnerd bij de irriterende commercials. Irritatie trekt dus blijkbaar wel de aandacht op de spot zelf, maar niet op het merk. 6
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek
Producten die de interesse hebben van jongeren zijn; moderne technologie en informatica, muziek, fastfood, kleding, tabak en alcohol. Via de videoclips op TMF en MTV krijgen jongeren een verrassend aantal prikkels wat hen aanzet tot het kopen van CD’s. Men noemt dit ook wel de ‘verclipping van de maatschappij.’ Andere efficiënte manieren om jongeren te bereiken is via een persoonlijke brief op hun eigen naam. Een goed voorbeeld hiervan zijn banken die jongeren persoonlijk geadresseerde brieven en tijdschriften sturen om ze te overtuigen zich bij een bank aan te sluiten. Ook kunnen veel jongeren worden bereikt door het sponsoren van grote jongerenevenementen, ondermeer doordat er allerlei stickers en gadgets worden uitgedeeld. Uit een interview met onderzoekster Anneleen Waterloos blijkt dat jongeren ongelooflijk veel geld uitgeven aan kleding. Kledij is voor hen belangrijk om zichzelf een houding te geven.Grote kleding advertentiecampagnes hierintegen hebben geen effect, de jeugd van nu wil kleding die niet ‘te mainstream is’. Ondanks al deze argumenten kan reclame jongeren toch op een subtiele manier verleiden tot het kopen van een product. Reclame gaat daarbij als volgt te werk; Een aantal personen gaan zich aan reclames spiegelen, de ‘peargroep’ Meestal zijn deze producten echter een stuk duurder dan hun niet-gemerkte broertjes wat een soort van standensamenleving onder de jongeren tot gevolg heeft. Jongeren die deze dure producten of dragen stijgen bij leeftijdsgenoten die op den duur hun gedrag en leefstijl gaan imiteren. Zo ontstaat er een ‘sociale druk’ die niet alleen bepaalt wat een jongere mag en kan dragen, maar zelfs wat je moet eten en hoe te gedragen. De identificatie met de ‘peargroep’ ontstaat eigenlijk uit een gevoel van zwakte. Een andere vorm van manipulatie is het aanpraten van de onmisbaarheid van een toestel. ’Zonder die telefoon leef je niet echt’ of ‘Met een i-pod kan je de hele wereld aan’ Meestal zijn deze producten het gevolg van een algemene comfortsituatie; hoe meer hoe liever… ‘Iedereen heeft het, waarom ik niet?’ Dat het product vaak helemaal niet nodig is of nadelig kan zijn, wordt niet eens overwogen.
7
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek
Met welke geldproblemen kunnen jongeren kampen?
Op dinsdag 01 november 2005 publiceerde NIBUD een onderzoek wat werd gehouden onder 2300 werkende jongeren tussen 16-25 jaar. Bijna de helft van de jongeren zegt dat ze wel eens geld tekort komen. Bij ruim 20 procent komt dit vaak voor en ruim 30 procent heeft nooit een tekort. Meisjes van 21 t/m 25 jaar hebben vaker schulden dan hun mannelijke leeftijdsgenoten; ongeveer 50% van de meisjes tegen 41% van de jongens. Twee op de drie zelfstandig wonende jongeren heeft een schuld van gemiddeld 1750 euro. 10 % van de oudste groep heeft meer dan € 10.000 schuld! ‘koop vandaag, betaal volgend jaar!’ of ‘leen nu tegen de laagste rente’. Het aantal jongeren met schulden groeit harder dan de beurzen kelderen.Wat zorgt ervoor dat jongeren in geldproblemen komen en…hoe komen ze er weer uit? Jongeren lenen makkelijk. Spaarde je vroeger een tijdje voor iets wat je graag wilde hebben, tegenwoordig is deze calvinistische aanpak achterhaald. Wil je iets kopen waar je eigenlijk geen geld voor hebt, dan leen je het toch gewoon? Het is dus niet zo verrassend dat de meeste jongeren schulden maken om vooral luxegoederen te kunnen kopen. De top 5 oorzaken van schulden bij jongeren; 1. Auto of scooter 2. mobiele telefoon 3. product van postorderbedrijf 4. huur 5. elektriciteitsrekening
Opmerkelijk is dat veel minderjarige thuiswonende jongeren met een baantje toch geld lenen bij hun ouders, gemiddeld 700 euro. De 18-plussers maken graag gebruik
8
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek van de mogelijkheid om rood te staan op de betaalrekening. Dit is een zorgwekkende situatie omdat jongeren relatief veel te besteden hebben. Wanneer jongeren eenmaal een schuld hebben, komen ze daar niet gemakkelijk vanaf. Een schuldsanering krijgen ze vaak niet omdat de bank redeneert ‘Als je 20 bent heb je nog genoeg tijd om schulden terug te betalen.’ Daarnaast verdienen veel jongeren gewoon te weinig om hun schuld af te betalen.
Voorkomen is beter dan genezen!
Schulden kun je simpelweg voorkomen door goed op je uitgaven te letten. Een begroting is een handig hulpmiddel om in te schatten hoeveel geld je per maand kunt besteden. Ook is het achter de hand houden van wat geld fijn bij onvoorziene omstandigheden. Het zou mooi zijn als het zo werkt, maar soms kan het toch gebeuren dat je in de schulden terechtkomt. Zoals al is gezegd komt dit bij de meeste jongeren wel een keer voor, dus je er voor te schamen hoeft niet. Wel is het belangrijk om zo snel mogelijk uit de rode cijfers te komen. Allereerst is het belangrijk om eerst orde op zaken te stellen, zo voorkom je dat het probleem groter wordt. Bekijk je uitgaven en onderscheid de meest noodzakelijke van de minder noodzakelijke. Het is verstandig elke maand een zo groot mogelijk bedrag af te betalen. Toch blijft het voor de jongeren moeilijk om van hun schulden af te komen. Een aantal gemeenten heeft inmiddels een beleid ontwikkeld voor jongeren met schulden (o.a. Enschede, Hengelo, Utrecht, Rotterdam en Den Haag.) Bij afdelingen schuldhulpverlening van een gemeente of kredietbank worden speciale jongerenconsulenten aangesteld of is er sprake van een apart project voor jongeren. Onderdeel van dit beleid is het geven van voorlichting en budgetbegeleiding op bijvoorbeeld scholen. Ook kunnen jongeren persoonlijke budgetbegeleiding krijgen en hulpverlening om schulden op te lossen of beheersbaar te maken. De hulp die gemeenten aan jongeren verlenen, wordt de integrale aanpak genoemd. Schuldhulpverlening in de vorm van schuldsanering langs de reguliere weg, waarin ook beroep kan worden gedaan op de Wet Schuldsanering natuurlijke personen
9
©TFG Hellegers 18-5-2013
Theorieboek (WSNP) levert voor de meeste jongeren problemen op. Deze wet is geldig vanaf 18 jaar, geldt niet voor studieschulden en de meeste jongeren komen niet in aanmerking voor deze wet omdat ze niet beschikken over voldoende aflossingscapaciteit. Ook schulden die ontstaan zijn door de rechter veroordeelt onverantwoordelijk gedrag niet afgelost worden via WSNP. Zoals al is gezegd, voorkomen is beter dan genezen. Maar laat je niet ontmoedigen, er is een uitweg!Er is, zoals je in dit hoofdstuk hebt kunnen lezen, binnen iedere gemeente iemand, een afdeling of een organisatie die jongeren met schulden helpt. Aan geld hebben de meeste jongeren geen gebrek. Door zakgeld, kleedgeld en een bijbaantje hebben de meeste jongeren relatief veel te besteden; gemiddeld € 116,00 per maand. Belangrijke uitgavenposten zijn kleding en alcohol. Een opvoeding waarin kinderen bewust met geld om leren gaan is van cruciaal belang. Onderzoek van het NIBUD heeft aangetoond dat er een duidelijk verband is tussen opvoeding en geldproblemen. Van de volwassen die vroeger hebben geleerd goed met geld om te gaan, gaat nu maar 5% slecht met zijn geld om. Reclamespots of advertenties worden door jongeren snel herkend, maar bij een overvloed aan dezelfde reclame raken ze geïrriteerd. Het effect van hiervan is dat irritatie voor het product soms een gunstige werking kan hebben. Een goede jongerencampagne vraagt om een grappige, creatieve aanpak. Het koopgedrag wordt meestal niet alleen beïnvloed door reclame. De cultuur van jongeren bevat maatschappelijke factoren, opvoeding en zakgeld, die een belangrijke rol spelen in het koopproces van jongeren. Schulden ontstaan omdat jongeren kwetsbaar zijn, een grote koopdrang hebben en geen goed overzicht hebben over hun uitgaven, waardoor ze geld uitgeven wat ze eigenlijk niet hebben door rood te kunnen staan en leningen af te sluiten (eventueel bij ouders).
10
©TFG Hellegers 18-5-2013
