Pensioenblad voor het grondpersoneel van KLM
Jaargang 11
november 2012
8 0 ja ar
alg pens emeen i o en fo klm n d s
80 jaar Algemeen Pensioenfonds KLM Drie dubbelinterviews met een pensioengerechtigde ex-werknemer en een jonge KLM’er
Meer grip op uw pensioen Hoe werkt het systeem, wat kunt u zelf doen en, niet onbelangrijk: hoeveel krijgt u straks?
De afdeling Pensioenservice Maak kennis met Ingrid Stevens
DEZE KEER In FOCUS… 4 Actueel • Financiële positie van het pensioenfonds
• op de agenda
8 0 ja ar
alg pens emeen i o en fo klm n d s
6 Kosten Wat kost uw pensioenfonds? we maken de kosten inzichtelijk
8 Pensioen bij scheiding Manuel Fernandes dos Santos Araujo vertelt wat zijn scheiding voor zijn pensioen betekende
10 Jubileumkatern 20 Het pijlerstelsel INKOMEN voor later, Hoe wordt dit obgebouwd?
10 Jubileumkatern we zijn 80 jaar jong! 12 we moeten anders gaan denken over ons pensioen kijken naar verleden, heden en toekomst van het pensioenstelsel.
Het generatieconflict en de pensioenfondsen
Pensioenservice
Ander licht op toezicht
Paul Schnabel en Theo Kocken
21 Oud versus jong 22 U spreekt met… Maak kennis met Ingrid Stevens, medewerker van
Toine van der Stee, directeur Algemeen Pensioenfonds KLM
14 Een leven lang klm DUBBELINTERVIEW EX-WERKNEMER EN
Altijd het laatste nieuws!
JONGE KLM’ER: DE HEER ERDTSIEK EN NATALIE DIJKGRAAF
16 JE BéNT KLM DUBBELINTERVIEW EX-WERKNEMER EN JONGE
Al 2.750 collega’s gingen u voor. Zij hebben aangegeven op de hoogte te willen blijven van het
KLM’ER: MEVROUW WESTERNENG-KORT EN
laatste nieuws over hun pensioen.
THIJE NOBBE
Wilt u ook weten hoe het met uw pensioen gaat? Abonneert u zich
24 nieuwe functionaliteiten website e succesvolle website wordt uitgebreid met een D
dan vandaag nog op de digitale nieuwsbrief van het pensioenfonds.
aantal nieuwe functionaliteiten
25 ingezonden Een verslag van de deelnemersraad 26 ontwikkelingen in pensioenland
NWSflits verschijnt regelmatig met
18 DE IDEALE WERKGEVER DUBBELINTERVIEW EX-WERKNEMER EN JONGE KLM’ER: MEVROUW HORBACK EN JEROEN TAX
daarin onder andere nieuws over de financiële situatie van uw pensioenfonds en actualiteiten in pensioenland die van invloed zijn op uw pensioen.
Welke beslissingen neemt de politiek de komende
Foto cover: Natalie Dijkgraaf & Meneer Erdtsieck
Ook NWSflits ontvangen?
Elk nadeel heeft zijn voordeel. Dat geldt ook voor het toezicht op pensioenfondsen.
Aanmelden kan via
Leden Jan van den Brink, Henk Egberts, Henny Essenberg,
klmgrondfonds.nl
Pieter van Gent, Paul Jansen, Arend de Jong (vicevoorzitter),
of via deze QR-code.
Rob Kies, Eltjo Kok (voorzitter), Gerard Lagendaal (vicevoorzitter), Gerda van der Landen, Menno Ritsema, Peter Schelvis, Maarten Stienen.
2
In de Verenigde Staten heb je dat allemaal niet of nauwelijks. Het beheer van het pensioenfonds is vooral een zaak van de onderneming zelf. Dat lijkt prettig, maar soms leidt het tot bijzonder vervelende gevolgen. Ik neem het voorbeeld van een pensioenfonds van een bekende Amerikaanse luchtvaartmaatschappij. De maatschappij moest uitstel van betaling vragen, mede vanwege een zeer groot bedrag aan achterstallige pensioenpremies. De directeur van het pensioenfonds zei dat het fonds voor een voldongen feit stond en moest accepteren dat er niets meer te halen viel. Het wrange gevolg: de deelnemers kregen te horen dat hun pensioen met bijna 50% werd verminderd. Jammer, niets aan te doen.
artikel vinden.
highlights aan. Meer weten? Dan kunt u via de NWSflits een uitgebreider
Bestuur Algemeen Pensioenfonds KLM
Natuurlijk zijn er ook verschillen tussen de deelnemende landen. Eén zo’n verschil zit in de manier waarop er toezicht op pensioenfondsen wordt gehouden. Ik beperk me even tot het verschil tussen Nederland en de Verenigde Staten. In Nederland hebben we allerlei vormen van toezicht. Het bestuur houdt toezicht op de uitvoering. Er is een verantwoordingsorgaan en er is een visitatiecommissie. En er is een deelnemersraad die het bestuur adviseert over voorgenomen besluiten. En dan zijn er nog de externe toezichthouders. De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Vooral DNB heeft de reputatie, ook in het buitenland, dat ze erg streng toezicht houden. En dat is ook zo,weet ik uit ervaring. Toezicht te over, zou je zeggen.
In Nederland kan zoiets niet gebeuren. De wet verbiedt dat er grote premieachterstanden ontstaan of dat er minder dan de kostendekkende premie wordt betaald. En daarop wordt streng toezicht gehouden. Pensioenfondsen moeten op elk moment in staat zijn aan alle toekomstige pensioenverplichtingen te voldoen.
De berichten in NWSflits stippen de
maanden, en wat betekenen die voor uw pensioen?
Soms moet je even afstand nemen om dingen wat beter te kunnen zien. Eind september nam ik deel aan een conferentie van pensioenfondsen in Washington DC (KLM bracht ons er natuurlijk keurig naar toe). De deelnemers aan de conferentie komen van over de hele wereld. Op deze conferentie wisselen we vooral ervaringen uit en praten we over oplossingen voor vraagstukken waarmee we als pensioenfondsen te maken hebben. Elk jaar valt weer op dat we internationaal meer overeenkomsten dan verschillen hebben.
In deze Focus staan we stil bij het feit dat het Algemeen Fonds 80 jaar geleden werd opgericht. Dat is een felicitatie waard, temeer omdat het Fonds zo vitaal is als maar kan zijn. Het fonds staat er relatief goed voor, is volop in ontwikkeling en vaart een duidelijke koers. Op naar de volgende 80 jaar. Blue Sky Group zal daar graag een bijdrage aan leveren. •
focus november 2012
3
actueel
De vermogenspositie van het fonds is afgelopen kwartaal verbeterd. Hierdoor verkeert het fonds niet langer meer op de rand van een dekkingstekort. Het derde kwartaal was een goed beleggingskwartaal. Het politieke nieuws over landen in de eurozone zorgde voor een positief sentiment op de financiële markten.
Financiële positie van het pensioenfonds
Op de agenda van het bestuur
oktober, november, december Het bestuur van het pensioenfonds is de komende tijd bezig met een aantal onderwerpen
Aan het eind van het derde kwartaal was de nominale dekkings
In de grafiek ziet u het verloop van de nominale dekkings
Het bestuur van Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM
graad 113,7%. Volgens wettelijke richtlijnen moeten pensioen
graad en de minimaal vereiste dekkingsgraad.
heeft tot
fondsen bepaalde reserves hebben als buffer in slechte tijden.
De dekkingsgraad is het afgelopen kwartaal verbeterd door:
gaderingen plus een reeks van commissievergaderingen.
Deze wettelijk vereiste dekkingsgraad is voor ons fonds 117,0%.
•
het positieve rendement op de beleggingen,
We brengen u graag op de hoogte over wat het bestuur
Dezelfde wettelijke richtlijnen geven ook aan welk vermogen een
•
de gestegen rente,
dan bespreekt.
pensioenfonds minimaal moet hebben. Deze minimaal vereiste
• en
lagere verplichtingen door de waardering op de
zogenaamde Ultimate Forward Rate (UFR).
dekkingsgraad is 104,3%.
het eind van 2012 een aantal bestuursver-
Permanent punt van aandacht is de dekkingsgraad. Deze staat onder druk door de onzekerheid in de markt
%
Verloop dekkingsgraden
De UFR is onderdeel van een nieuwe methode om de rente
en de lage rente.
curve vast te stellen. Het maakt de berekening van de
150 140
verplichtingen van pensioenfondsen minder gevoelig voor
Een ander punt van aandacht is de stand van de CAO-
schommelingen op de financiële markten. Het effect van de
onderhandelingen. Half oktober hebben de vakbonden en
130
UFR is dat de dekkingsgraad in het derde kwartaal met 3,7%
KLM afspraken gemaakt over de inhoud van een nieuwe
120
gestegen is.
tijdelijk uitvoeringsovereenkomst van 1 jaar. Hierin staan ook de financiële kaders van uw pensioenregeling. Het pensioen-
110 100 90
nominale dekkingsgraad
sep 12
jun 12
mrt 12
dec 11
sep 11
jun 11
mrt 11
dec 10
sep 10
jun 10
mrt 10
dec 09
sep 09
jun 09
mrt 09
dec 08
sep 08
80
Lange termijn herstelplan
fondsbestuur beoordeelt de inhoud van deze overeenkomst
Het bestuur bespreekt ook het gebruik van derivaten: voor
Sinds september 2011 verkeert het fonds in een reserve
en bespreekt deze in een extra bestuursvergadering.
pensioenfondsen een geschikt middel om financiële risico’s
tekort. Op basis van het herstelplan van 2009 en de
We houden u hierover op de hoogte via een brief. In deze brief
te beperken. Het bestuur kijkt in hoeverre de kosten hiervan
financiële positie van het fonds eind december 2011, wordt
vindt u ook informatie over de aanvullende indexatie.
opwegen tegen de opbrengsten.
bekijkt het bestuur in hoeverre het lange termijn herstelplan
Op 1 juli 2013 begint een nieuwe zittingsperiode voor
In november bespreekt het bestuur in een evaluatie
gehaald wordt. Meer informatie kunt u vinden op de website
het bestuur. Om dit goed voor te bereiden hebben de
bijeenkomst het eigen bestuursfunctioneren. Vorig jaar is
klmgrondfonds.nl.
bestuursleden op 12 oktober om tafel gezeten in een
gebleken is dat een goede evaluatie veel waarde heeft.
in 2012 een herstelpremie in rekening gebracht. Vervolgens
speciale bijeenkomstmet onder meer vertegenwoordigers
vereiste nominale dekkingsgraad minimaal vereiste dekkingsgraad
van de bonden en KLM. Deze speciale bijeenkomst is nodig
In december vergadert het bestuur met het verantwoor-
Meer informatie?
omdat nieuwe eisen gesteld worden aan de inrichting
dingsorgaan en de deelnemersraad. In deze vergaderingen
Op klmgrondfonds.nl vindt u elke maand de
van het bestuur er steeds meer eisen aan bestuursleden
spreken ze over de stand van zaken binnen het pensioen-
actuele dekkingsgraad en aan het eind van elk
worden gesteld ten aanzien van deskundigheid en bestuurs
fonds. De deelnemersraad is betrokken vanuit zijn rol als
kwartaal een kwartaalbericht.
competenties. Dat heeft consequenties voor het kandidaat
medezeggenschapsorgaan van het pensioenfonds. Hiervoor
stellen van nieuwe bestuursleden.
beschikt de deelnemersraad over adviesrecht. Dat betekent
•
Wilt u op de hoogte gehouden
dat het bestuur bij sommige bestuursbesluiten verplicht is
worden van de financiële
om advies te vragen aan de deelnemersraad. Het verantwoor-
positie van uw fonds? Meld u
dingsorgaan beoordeelt (achteraf) het bestuursbeleid.
dan aan voor NWSflts kan via
Om deze rollen goed te kunnen vervullen, hechten beide
klmgrondfonds.nl of via de
organen aan goed periodiek overleg met het bestuur.
•
nevenstaande QR code.
4
focus november 2012
5
kosten
Wat kost uw pensioenfonds?
Die pensioenpot is toch geen grabbelton...??
Hoe zit dat nou precies???
Er is steeds meer transparantie over de kosten die de uitvoering van uw pensioenregeling met zich meebrengt. Dat vindt het pensioenfondsbestuur een positieve ontwikkeling. Lees hier meer over de uitvoeringskosten van uw pensioenfonds.
Uitvoeringskosten en landelijk gemiddelde
Wat zijn uitvoeringskosten?
In 2011 waren de uitvoeringskosten € 197 per deelnemer (actieve deelnemers en pensioengerechtigden). Uit een onlangs
Pensioenadministratie
o.a.
verschenen rapport van het Actuarieel
• pensioenrechten
Adviesbureau LCP Nederland blijkt dat de
• uitkeringen
gemiddelde kosten van de overige fondsen in Nederland met € 154 lager ligt (uitgezon-
o.a.
Pensioencommunicatie
• service team • brieven • website
derd de twee grootste fondsen, ABP en PFZW). Voor fondsen met 10.000 tot 100.000 deelnemers zijn de uitvoeringskosten € 172 per deelnemer. Het Algemeen Pensioenfonds KLM heeft circa 25.000 deelnemers (exclusief gewezen deel
o.a.
Beheerkosten
• bestuur • externe accountant
‘De politiek vindt dat pensioenfondsen duidelijker moeten communiceren’
nemers). In het rapport is niet meege nomen welke activiteiten aan deze kosten ten grondslag liggen. Zo zijn de communicatiekosten sterk afhankelijk van of een
Kosten in de jaarverslagen te vinden
fonds alleen aan het wettelijke minimum
De politiek vindt dat pensioenfondsen
Daarom besteden vanaf 2012
voldoet of juist uitgebreid communiceert
duidelijker moeten communiceren
pensioenfondsen meer aandacht aan
met zijn deelnemers. Het pensioenfonds-
over hun uitvoeringskosten. Wie
deze kosten in hun jaarverslagen.
bestuur vindt dat de uitvoeringskosten van
deelneemt aan een pensioenregeling
Ook het Algemeen Pensioenfonds KLM
Ook kosten voor vermogensbeheer en transactiekosten
Algemeen Pensioenfonds KLM in goede
heeft het recht om te weten hoe er
vindt het belangrijk dat hier duidelijk-
Naast de uitvoeringskosten zijn
verhouding staan tot de dienstverlening.
met het geld wordt omgegaan. De
heid over is. In de jaarverslagen van
er kosten voor vermogensbeheer.
Het fonds is efficiënt, mede door de
Pensioenfederatie heeft daarom, als
uw pensioenfonds vindt u informatie
Van het gemiddeld belegd vermogen
synergie met de andere twee KLM
vertegenwoordiger van alle pensioen-
over de uitvoeringskosten.
besteedt het fonds 0,35% aan
pensioenfondsen. Beheersing van de
fondsen, een aantal aanbevelingen
Het jaarverslag van 2011
vermogensbeheer, en 0,16% aan
kosten heeft onze continue aandacht en
gedaan om meer openheid te geven
(zie pagina 32 en 33) vindt u op
transactiekosten
speelt een belangrijke rol, juist omdat het
over de uitvoeringskosten.
klmgrondfonds.nl.
•
om pensioengeld van de deelnemers gaat.
6
focus november 2012
7
Pensioen bij scheiding Manuel Fernandes dos Santos Araujo is projectverantwoordelijke en quality inspector bij de afdeling Motoren van KLM.
‘Mijn ex en ik hebben allebei ons eigen pensioen gehouden’
Wat betekent een scheiding voor je pensioen? Manuel Fernandes dos Santos Araujo is twaalf jaar geleden gescheiden. Wat betekende die stap voor zijn pensioen?
‘Na twintig jaar huwelijk besloot ik op mijn vijftigste te
Mijn nieuwe vriendin is nog niet officieel als partner aange
scheiden. Ik wist dat ik ook goed naar de gevolgen voor mijn
wezen voor mijn pensioen. We wonen al wel samen maar
pensioen moest kijken bij deze stap. Ik check mijn salarisstrook
hebben nog geen samenlevingscontract. Als we dat gaan
altijd zorgvuldig en zag iedere maand hoeveel ik afdroeg voor
regelen, wordt ze automatisch mijn pensioenpartner als ze
het facultatief nabestaandenpensioen – behoorlijk wat!
aangemeld wordt bij KLM.’
Mijn ex had een goede baan en had tijdens ons huwelijk voor zichzelf ook een goed pensioen opgebouwd. We besloten dat
Voorkom verrassingen
we ieder ons eigen pensioen zouden behouden. Dat hebben
‘Ik vind het belangrijk een goed pensioen op te bouwen en me
we in het echtscheidingsconvenant voor de rechter vastgelegd.
daarin te verdiepen. Ik heb de KLM-pensioenregeling zorgvuldig
Gelukkig waren we het daar over eens; een ex-partner kan dat
bestudeerd en volg ook altijd ons pensioenfonds. Het verbaast
ook weigeren en aanspraak blijven maken op het ouderdoms-
me dat veel mensen zich hier totaal niet mee bezighouden.
pensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk. Volgens de
Jonge collega’s zeggen tegen me: ach, dat is pas later.
wet heeft een partner namelijk recht op de helft daarvan bij
Maar later komt sneller dan je denkt. Ik ken meerdere mensen
een scheiding.’
die nu met pensioen zijn en in de financiële problemen zitten. Ze dachten dat ze veel meer zouden krijgen. Daarom moet
Nabestaandenpensioen
je goed nagaan wat de financiële consequenties zijn als je
‘In onze pensioenregeling bouw je ook nabestaandenpensioen
bepaalde stappen in je leven zet. Ik kan iedereen die gaat
op. Mijn ex en ik hebben geen kinderen, wat betreft het
scheiden aanraden om contact op te nemen met het pensioen-
nabestaandenpensioen is zij nog steeds mijn nabestaande.
fonds. Zorg dat je later niet voor verrassingen komt te staan.’
•
Als ik kom te overlijden, krijgt ze het zogenaamde bijzonder nabestaandenpensioen. Dat kan ik wel opzeggen, maar dan moeten we allebei een formulier ondertekenen. Zoiets vind ik best lastig om aan haar te vragen. Ik betaal nu volgens mij geen
Meer weten over de gevolgen van een scheiding voor uw pensioen?
premie meer voor het facultatief nabestaandenpensioen, omdat
Informeer bij uw werkgever en/of de afdeling personeels
dat alleen van toepassing is als je officieel een partner hebt.
zaken, en kijk op klmgrondfonds.nl > Trouwen of samen wonen. U kunt met uw vragen ook altijd terecht bij de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group via 020 426 62 10 of
[email protected].
8
focus november 2012
9
8ja0 ar
en e m e alg ds n o f en o i s n pe klm
In dit nummer van Focus staan we stil bij de 80ste verjaardag van het Algemeen Pensioenfonds KLM. We kijken naar het verleden, naar het heden en naar de toekomst met Paul Schnabel (directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau) en Theo Kocken (econometrist en CEO en oprichter van de riskmanagement onderneming Cardano). We zoeken antwoord op de vraag: Hoe moet het nu verder met ons pensioenstelsel? In het kader van het 80-jarig jubileum hielden we een drietal dubbelinterviews met een pensioengerechtigde ex-werknemer en een jonge KLM’er. Wat denken zij van hun jubilerende pensioenfonds en KLM?
jubileum
We moeten anders gaan denken over ons pensioen Het Algemeen Pensioenfonds KLM bestaat 80 jaar en is daarmee het oudste pensioenfonds van KLM. Sinds de oprichting in 1932 is de wereld om ons heen enorm veranderd. We worden met z’n allen steeds ouder en door de vergrijzing gaan er meer mensen met pensioen. De groep gepensioneerden wordt dus groter en leeft langer, terwijl naar verhouding het aantal werkenden kleiner wordt. In de toekomst moeten we dus langer werken. Daarnaast komen door de economische crisis de weeffouten in het Nederlandse pensioenstelsel bloot te liggen. Hoe moet het nu verder met ons pensioenstelsel? Focus vroeg Paul Schnabel en Theo Kocken naar hun ongezouten mening.
Prof. dr. Paul Schnabel
Prof. dr. Theo Kocken
is sinds 1998 directeur van
is econometrist en CEO en
het Sociaal en Cultureel
oprichter van de riskmanage-
Planbureau (SCP). Het SCP is
mentonderneming Cardano.
een belangrijk adviesorgaan
Met Cardano adviseert hij
van de Nederlandse regering,
pensioenfondsen in zowel
dat de sociale en culturele ontwikkelingen
Nederland als Engeland. Daarnaast is
in de samenleving onderzoekt. Schnabel
Kocken hoogleraar risicobeheer aan de
is universiteitshoogleraar aan de
Vrije Universiteit in Amsterdam.
universiteit Utrecht, heeft verschillende
Hij schreef diverse boeken en artikelen
nevenfuncties en werkt als columnist bij
op het gebied van risk management, met
NRC en Het Financieele Dagblad. In 2010
de nadruk op het risk management van
maakte hij deel uit van de Commissie
institutionele beleggers.
Goudswaard die onderzoek deed naar de houdbaarheid van ons pensioenstelsel.
10
focus november 2012
11
8ja0 ar
Paul Schnabel
meen alge fonds i o en p en s klm
Theo Kocken
‹‹ VERLEDEN
‹‹ VERLEDEN
Heden
TOEKOMST ››
Kocken
Schnabel
‘We moeten realistischer leren kijken naar ons pensioen’
‘Er wordt tegenwoordig heel anders tegen werk aangekeken dan vroeger’
Belofte maakt schuld Kocken: ‘Het is hoog tijd dat we met
vermogen het pensioenfonds heeft om
dat mensen zich realiseren dat ze in de
volgend jaar 65 jaar word en met
het werkgeverspensioen te hooggespan-
of ze blijven werken binnen het huidige
een realistische blik naar ons pensioen
de toekomstige pensioenen te betalen.
toekomst meer moeten gaan bijdragen
pensioen ga, is hun eerste reactie:
nen zijn geweest. De indexatie wordt al
contract of ze kiezen voor een nieuw
gaan kijken. De wereld is veranderd en
Voor het eerst in de geschiedenis moeten
aan hun eigen zorg.’
‘Moet je weg dan?’ Terwijl het vroeger
een paar jaar niet gegeven en het zal
systeem waarbij ze meer financiële
dat betekent dat we aanpassingen
sommige fondsen zelfs afstempelen,
was: ‘Hoe lang moet je nog?’ Ik heb vanaf
minder en later worden. Er mag ook best
speelruimte hebben, maar ook meer
moeten doen om ons pensioen betaal-
zoals het korten op pensioenuitkeringen
wat meer keuzevrijheid geboden worden
risico lopen als het tegenzit op de
ook wel wordt genoemd.’
Tijd voor moeilijke beslissingen
1969 gewerkt, al bijna 43 jaar dus.
baar te houden. De beloftes die door
Kocken: ‘Wat mij stoort is dat allerlei
Schnabel
verdeling van risico en opbrengsten
‘Geen uitzondering voor zware beroepen in de AOW’
staan bij de herziening van het
pensioenfondsen in het verleden zijn gedaan, houden op de lange termijn
‹› Heden
partijen hard roepen dat de pensioenfondsen bulken van het geld. Zoals de
geen stand. Zo moeten we af van het
financiële markten. Verder zou een betere tussen de generaties centraal moeten
idee dat we straks 70% van ons laatst
Randjes welvaart verdwijnen
50plus partij. Wat ze vergeten erbij te
verdienende loon uitgekeerd krijgen.
Schnabel: ‘‘Het korten van pensioenen
zeggen is dat daar ook enorm veel
We zijn nu op een punt aangekomen
voelen mensen direct in hun portemon-
verplichtingen tegenover staan.
Ter vergelijking: mijn vader heeft in
in de wijze van opbouw van het pensioen
te smeren voor iedereen. Economisch
dat we geconfronteerd worden met de
nee. Hierdoor verdwijnen bij juist de
Het probleem wordt gebagatelliseerd;
totaal 30 jaar gewerkt en is met 55 jaar
en de mate van individueel risico. Wie in
slechte tijden kun je zo verdelen dat het
zwaktes in ons pensioensysteem.
kleine pensioenen de randjes van de
zo wordt het beeld in stand gehouden
met pensioen gegaan. Hij heeft 31 jaar
een eigen huis investeert, heeft later
korten gebeurt over een periode van
Jarenlang is dat verbloemd door tijden
welvaart en dat is pijnlijk, maar helaas
dat het allemaal wel meevalt. Feit is
pensioen gehad en mijn moeder die nu
minder pensioen nodig dan wie huurt.
pakweg tien jaar. Groei kan ook uitge-
van economische groei, ondertussen
onvermijdelijk. Met het Sociaal Cultureel
gewoon dat veel pensioenfondsen op dit
95 jaar is, zit in het 37e pensioenjaar.
Dat zou een rol mogen gaan spelen bij
smeerd bijgeschreven worden. Dat is een
daalde de rente en nam de levensver-
Planbureau doen wij al jaren onderzoek
moment kampen met onderdekking.
Zo kort werken voor een blijvend goed
het vaststellen van de hoogte van het
eerlijke manier om de pijn te verdelen en
wachting van deelnemers toe. Maar de
naar het welvaartsniveau van verschil-
Men kan dan wel zeggen dat de economie
pensioen, dat kan niet meer, want dat is
pensioen en de pensioenpremie. Wie zijn
het maakt daarmee ook duidelijk dat
economische voorspoed heeft plaats
lende bevolkingsgroepen. Bijvoorbeeld in
wel weer zal herstellen, maar ondertus-
niet op te brengen.’
huis vrij heeft van hypotheek, zou ook
een pensioen nooit zeker kan zijn.’
gestegen levensverwachting eerlijk uit
sen is er wereldwijd sprake van een
‘Wat mij stoort is dat partijen hard roepen dat pensioenfondsen bulken van het geld’
hypotheek. Je blijft in je huis, maar je
hebben we te maken met vergrijzing. Als we nu geen moeilijke beslissingen
Schnabel: ‘De AOW-leeftijd gaat
meer of vroeger zorg te kunnen betalen.
nemen, dan krijgen de jongeren straks
omhoog en het gaat nu waarschijnlijk
Want de zorg voor ouderen zal over tien
de rekening gepresenteerd.’
nog sneller gebeuren dan in het Lente-
jaar meer voor eigen rekening gaan komen.’
akkoord van april 2012 afgesproken.
hebt dan meer middelen om bijvoorbeeld
gemaakt voor crisistijden. De eerste klap
hoeverre ouderen zelfstandig kunnen
kwam in 2001 en 2002, gevolgd door de
leven of wat er verstaan wordt onder een
Langer werken kan best
Wat mij betreft ook voor iedereen, dus
kredietcrisis in 2008 en nu hebben we te
goed pensioen. We besteden ook veel
Schnabel: ‘Voor een houdbaar pensioen-
geen uitzonderingen voor zware beroe-
maken met de eurocrisis. Waardoor de
aandacht aan de samenhang tussen
stelsel zullen we allereerst langer moeten
pen. De AOW is een fantastische basis-
Nooit een zeker pensioen
dekkingsgraden van pensioenfondsen
pensioen, zorgkosten en woonvoorzie-
doorwerken. Het is even wennen aan het
voorziening die bovendien heel
Kocken: ‘Het is afwachten hoe het
dalen en de pensioenen niet meer
ning. Dat zijn zeer relevante vraagstuk-
idee, maar de manier waarop over werk
eenvoudig en goedkoop is uit te voeren.
verder gaat met de nieuwe pensioen
kunnen worden geïndexeerd (een
ken voor de nabije toekomst. Naarmate
gedacht wordt, is al echt aan het
Dat moet zo blijven en dan moet je dus
regels, maar in eerste instantie wil
inflatiecorrectie voor pensioenen).
mensen ouder worden, neemt hun
veranderen. Als ik bijvoorbeeld tegen
geen uitzonderingen toestaan. Ik denk
minister Kamp van Sociale Zaken
Hoe lager de dekkingsgraad, hoe minder
zorgbehoefte verder toe. Het is belangrijk
mensen in mijn omgeving zeg dat ik
verder wel dat de verwachtingen rondom
pensioenfondsen de keus bieden:
12
•
weer kunnen kiezen voor een omkeer
Drie pijlers: AOW, werk geverspensioen en sparen
enorme schuldopbouw. Bovendien
Kocken
bestaande stelsel. Ik pleit ervoor om de
›› TOEKOMST
focus november 2012
13
8ja0 ar
1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959
meen alge fonds i o en p en s klm
Natalie Dijkgraaf
Een leven lang KLM De heer Erdtsieck heeft zijn hele leven voor KLM gewerkt. Hij is nu bijna 80 en geniet al twintig jaar van een uitstekend pensioen. Tegenover hem zit Natalie Dijkgraaf die nu zeven jaar in dienst is bij KLM als service agent passenger service. Ze is 38 jaar oud en naar eigen zeggen een echte ‘jobhopper’ met een ‘pensioenkrater’!
(38)
‘Ik ben mij ervan bewust dat mijn opgebouwde pensioen niet toereikend is’
opgebouwd: ‘Dat heb ik inmiddels wel ondergebracht bij het Algemeen Pensioenfonds KLM, maar het zijn allemaal plukjes pensioen.’ Natalie werkte eerst als reisleidster in het buitenland en later voor de Holland Media Groep bij de persvoorlichting. De functie bij KLM leek haar leuk voor een jaartje. Dat was zeven jaar geleden. Zij is zich ervan bewust dat
Meneer Erdtsieck (bijna 80)
‘Mijn pensioen bleek zo goed dat mijn inkomen nauwelijks veranderde’
Twee KLM’ers, andere tijden, vergelijkbare
Goed verzorgd pensioen
haar opgebouwde pensioen niet toerei-
functies. Meneer Erdtsieck kwam als jon-
In Nederland kreeg meneer Erdtsieck
kend is, maar weet nog niet precies wat
gen van twintig terecht bij KLM Jakarta.
eenzelfde functie. ‘Ik ben dankbaar dat
te doen om dat gat, of die “krater” zoals
Hij was contact employee passage balie,
KLM veel van de medewerkers, ondanks
zij het zelf noemt, te dichten.
vergelijkbaar met de functie van Natalie
wisselende economische omstandig-
nu. ‘Wij deden alles om het passagiers
heden, in dienst heeft gehouden.’ Maar
naar hun zin te maken’, vertelt meneer
anders dan toen hijzelf in dienst kwam,
Erdtsieck. ‘Daar was toen ook de tijd en
werden nieuwe collega’s steeds systema-
We werken anders, dus ook onze pensioenopbouw is anders
ruimte voor. Ik heb zelfs nog een stok
tischer ingewerkt. Meneer Erdtsieck bleek
Natalie: ‘Ik vond het heel lastig om goede
vastgehouden van de nationalistische
een prima opleider. Later toen het eerste
informatie te krijgen over pensioenvoor-
aartsbisschop van Nicosia Makarios III.
reserverings- en ticketingsysteem werd
zieningen. Voordat ik hier kwam werken,
Die kwam naar Indonesië voor de Afro-
ingevoerd, schreef hij het opleidingspak-
had ik iemand in de arm genomen die
Aziatische Bandoengconferentie van
ket. In de jaren daarna bestond zijn werk
me daarmee zou helpen. Achteraf bleek
Soekarno in 1955. Ik was toen nog wat ze
uit het opleiden van collega’s over de hele
hij me gewoon een woekerpolis te hebben
noemden “een lokale medewerker”. Snel
wereld. ‘Ik ben nog steeds bevriend met
verkocht. Zo’n pensioen als meneer
daarna promoveerde ik tot de “uitgezon-
oud-collega’s uit Tokio en Sint Peters-
Erdtsieck heeft, krijg ik vast niet. Al was
den” status, die ook de Nederlanders had-
burg.’ Zijn pensioenbijdrage betaalde hij
het alleen maar omdat ik parttime werk.
den. En dat betekende dat ik vijf maanden
al vanaf zijn 25e. ‘Ik wist toen natuurlijk
Naast mijn werk volg ik een studie
met verlof naar Nederland mocht.
nog niet wat ik later zou krijgen, maar het
fysiotherapie. Ik bouw dus ook parttime
Geweldig was dat. Toen ik terugkwam
begrip ‘pensioen’ was mij bekend. Mijn
pensioen op. Het is tegenwoordig niet
in Indonesië, speelde de Nieuw Guinea-
ouders hadden een ambtenarenpensioen.
meer vanzelfsprekend dat je een leven
kwestie. Dat werd zo op de spits gedre-
Mijn pensioen bleek zo goed dat mijn
lang bij één bedrijf werkt, zoals in de tijd
ven dat op een gegeven moment alle
inkomen nauwelijks veranderde toen ik
van meneer Erdtsieck. Ik heb geen idee
Nederlandse bedrijven zich uit Indonesië
op mijn 60e stopte met werken.’
hoe mijn carrière zich ontwikkelt, laat staan hoe het ervoor staat als ik met
moesten terugtrekken. Ook KLM. Toen ben
pensioen mag. Ik denk wel dat het
anten naar Nederland konden, in een luxe
Die pensioenkrater moet nog gedicht worden…
vliegreis via Athene, Rome en Milaan naar
Dat is voor Natalie Dijkgraaf wel anders.
Het mooiste zou zijn dat je ook als je
Nederland gekomen. Mijn ouders waren
Zij heeft voor haar functie als service
ergens anders gaat werken of zelfstandig
ambtenaren onder Nederlands bestuur
agent bij KLM al bij andere bedrijven
wordt, je zelf kunt kiezen waar je je
geweest, vandaar de repatriëring.’
gewerkt en alleen hapsnap wat pensioen
pensioen wilt opbouwen.’
ik samen met mijn ouders die als repatri-
14
pensioenfonds van KLM heel degelijk is.
•
focus november 2012
15
8ja0 ar
1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
meen alge fonds i o en p en s klm
Je bént KLM
Mevrouw Ine Westerneng-Kort (80)
‘Mijn pensioen is goed geregeld, ik kan er goed van leven’
In september werd mevrouw Ine Westerneng-Kort tachtig jaar oud. Als ze aan haar keukentafel begint over de KLM-tijd, zegt ze: ‘Als je wilt weten of iemand bij de KLM gewerkt heeft, vraag je ‘Ben jij ook KLM?’. Want je werkt niet bij KLM, je bént het.’ De 28-jarige Thije Nobbe beaamt dat ogenblikkelijk. Hoewel hij officieel dit jaar pas een KLM’er is.
Met pensioen? Op de vraag wanneer zij met pensioen ging, blijft het even stil. Ze weet het niet meer precies. Ze stopte van de ene op de andere dag. Haar man – ook een KLM’er – was ernstig ziek en ze wilde hem verzor-
Mevrouw Westerneng-Kort was jaren-
wereld in sturen. Op Facebook heeft KLM
gen. Het moet begin jaren ’90 geweest
lang secretaresse bij Vracht. Ze was de
1,9 miljoen fans en daar ben ik er één
zijn. ‘Of het financieel wel kon? Daar heb
secretaresse van het hoofd van de toen
van. Ik ben best trots dat ik bij KLM werk.’
ik geen moment bij stil gestaan. Ik wist
800-man tellende divisie. Thije Nobbe
Thije is begonnen als stagiair, bleef als
niets van mijn pensioen. Daar was ik
is social media redacteur. Het maken en
uitzendkracht en kwam dit jaar februari
nooit mee bezig geweest. Mijn man heeft
redigeren van KLM-berichten op social
in dienst.
het nog allemaal uitgezocht. Maar het is
media is meer dan een dagtaak. De over-
goed geregeld, ik kan er goed van leven.’
eenkomst is het sociale, zo blijkt uit de
Meer dan werk
Thije heeft het speciaal voor dit gesprek
verhalen van mevrouw Westerneng-Kort.
‘Het was een leuke tijd’, mijmert mevrouw
even opgezocht: ‘Ik betaal nu 25 euro
Zij was niet alleen secretaresse, maar
Westerneng-Kort. ‘Na een aantal jaren
per maand. Geen idee wat het op gaat
ook degene waar iedereen op zijn tijd
bij De Vracht wilde ik meer verdienen. Ik
leveren. Ik ben er verder ook nog niet zo
zijn hart bij luchtte. ‘Ik had mijn kantoor
heb toen even bij Automatisering gewerkt.
mee bezig. Ik wilde laatst wel de Focus
direct grenzend aan het kantoor van mijn
Bij De Vracht misten ze me en ze vroegen
lezen, maar eerlijk gezegd ligt hij nog op
baas’, vertelt ze. ‘Vanaf mijn werkplek
me terug. Ik heb dat direct gedaan en ben
de leuning van de bank, onaangeraakt.’
had ik zicht op de deur van zijn kantoor.
daar de rest van mijn KLM-tijd gebleven.
‘Ik krijg ook nog wat van Shell waar ik een
Daarnaast stond een kast en aan de
Ondanks het diverse pluimage mensen,
tijdje gewerkt heb. En daarvóór heb ik
andere kant van de kast stond een stoel.
waren we een hechte groep.’
nog een paar jaar in Duitsland gewerkt.
De stoel. Daar kon je zitten zonder dat de Thije Nobbe (28)
‘Geen idee wat het op gaat leveren, daar ben ik nog niet zo mee bezig’
Daar is het pensioen anders geregeld.
baas je zag. De mannen die er werkten
Het is duidelijk dat mevrouw Wester-
Je krijgt rente over een soort algemeen
– het waren allemaal mannen – kwamen
neng-Kort veel meer deed dan in haar
pensioen. Ook dat komt erbij ieder jaar
van over de hele wereld. Dan heb je zo
takenpakket stond. ‘Op een dag vroeg
en is goed voor een reisje’, lacht mevrouw
nu en dan behoefte om even te praten.
ik me af wat al die verschillende mannen
Westerneng-Kort. Ze reist veel. Begin
En er is wat afgepraat hoor.’
zouden eten. Ik heb het maar gewoon
dit jaar nog was ze bijna drie maanden
gevraagd.’ Ze loopt naar de boekenkast
op Bali. Met kerst was ze in Madeira en
Fan van KLM
en laat het resultaat ervan zien. Een
haar verjaardag in september vierde ze in
Hoe anders is de werkkring van Thije!
prachtig kookboekje. ‘Caldo de Peixe’,
Macedonië. Chapeau!
De social media redactie hoort bij de
een Kaapverdisch visgerecht; een
afdeling Corporate Communicatie. Thije:
bacalhau-recept van ene meneer Lami
‘We verzorgen informatieve en creatieve
uit Portugal: het boekje staat vol lek-
berichtgeving op onder andere Facebook
kere recepten. Mevrouw Westerneng-Kort
en Twitter. Zoals bijvoorbeeld de KLM-
heeft ze opgetekend en wijlen collega Jim
Oldies, een rubriek waarbij we historische
Pflug maakte er briljante tekeningen bij.
•
foto’s met een mooi onderschrift de 16
focus november 2012
17
8ja0 ar
1993 1994 1995 1969 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
meen alge fonds i o en p en s klm
De ideale werkgever
Mevrouw E.J.M. Horbach (80)
‘Och daar komen de centjes weer. En ik heb er niets voor hoeven doen!’
Mevrouw E.J.M. Horbach is 80 jaar. 52 jaar geleden ging ze bij KLM aan de slag als stewardess. ‘Dat was een hele eer. Ik kreeg toentertijd een contract voor vijf jaar en daarna was het afgelopen. Dan waren de stewardessen oud en lelijk! Tja, dat kun je je nu niet meer voorstellen natuurlijk. Het was nog vóór de emancipatiegolf.’ Jeroen Tax is 33 jaar. Hij werkt inmiddels alweer tien jaar voor KLM als Module Monteur bij Engine Services. ‘Eigenlijk ben ik bij toeval terecht gekomen bij KLM. Ik bezocht een demonstratie van een vaktechnische opleiding op het vliegveld in Hilversum en wat heeft dat goed uitgepakt! KLM is voor mij de ideale werkgever.’ Horbach: ‘KLM zorgt goed voor z’n personeel. Misschien dat het voor het pensioen wel uitmaakt dat de mensen vroeger veel langer voor dezelfde werk gever werkten? Dat is ook niet altijd goed
Horbach: ‘In 1960 ben ik bij KLM
gewoon als het zover was. Eigenlijk dacht
hoor. Sommige mensen bleven gewoon
gaan werken. Dat betekende dat ik ook
ik altijd: straks kom ik die prins op het
maar hangen ergens, wel veertig jaar
een opleiding Engels, Frans en Duits
witte paard tegen en dan regelt het geld
lang. Je kreeg dan een cadeau, maar
kreeg. Ik was zo blij. Daarvoor had ik als
zich wel. En paarden heb ik veel gezien,
eigenlijk zou je straf moeten krijgen!’
apothekersassistente gewerkt, maar ik
maar die prins niet! Nee hoor, ik vind dat
vond al die mensen met hun klachten
mijn KLM-pensioen goed georganiseerd
Tax: ‘Ik zit hier goed en ben nog lang
eigenlijk maar vervelend. Nadat ik vijf
is. Ik denk nog regelmatig: och, daar
niet van plan weg te gaan. Stoppen
jaar had gevlogen ben ik bij Special
komen de centjes weer. En ik heb er niets
met werken, ik kan me er nog niets bij
Services op de grond gaan werken. Wij
voor hoeven doen.’
voorstellen. Maar ik heb nog even te gaan hoor. De pensioenleeftijd zal ook nog wel
zorgden daar dat het de VIP’s aan niets
Jeroen Tax (33)
‘Pas toen ik de financiële zaken op orde wilde hebben voor mijn gezin ben ik aan mijn pensioen gaan denken.’
18
ontbrak en dat alles rondom hun reis
Tax: ‘Ik ben eigenlijk ook pas een paar
easy verliep. Enig om te doen! Maar toen
jaar geleden aan m’n pensioen gaan
ik in 1992 met pensioen kon, heb ik
denken. Samen met mijn vriendin ging
gejubeld hoor. Het was mooi geweest.
ik een huis kopen en we hadden ook een
Met alles wat ik er nog bij wilde doen
kinderwens. Die is inmiddels in vervul-
werd het me te zwaar.’
ling gegaan, maar op dat moment wilde
omhoog gaan.’
•
ik graag dat de financiële zaken op orde
Tax: ‘Spaarde u toen u begon bij KLM
zouden zijn voor mijn gezin. Ik kwam
ook al automatisch voor uw pensioen?’
toen ook tot de conclusie dat het bij KLM allemaal duidelijk geregeld is. Ik maak me
Horbach: ‘Jawel, maar vroeger praat-
– in tegenstelling tot wat je in de kranten
ten wij daar nooit over. Pensioen kreeg je
leest – weinig zorgen over ons fonds.’ focus november 2012
19
het pijlerstelsel
Grip op uw pensioen
Hoeveel krijg ik Straks? Uw inkomen tijdens uw pensioen is standaard opgebouwd uit drie pijlers: een AOW-uitkering, het opgebouwde ouderdomspensioen via uw werkgever(s) en de inkomensvoorzieningen die u zelf heeft geregeld. Hoe werkt het systeem, wat kunt u zelf doen en niet onbelangrijk: hoeveel krijgt u straks?
Oud versus jong het generatieconflict en de pensioenfondsen Regelmatig wordt in de media gesproken over het generatieconflict als het gaat om de toekomst van de pensioensector. De dekkingsgraden staan onder druk en de ‘pijn moet verdeeld worden’. Ouderenbonden vinden dat er niet gekort mag worden op de pensioenen: dat voelen gepensioneerden direct in de portemonnee. Jongerenorganisaties vinden juist dat te veel lasten worden doorgeschoven naar de komende generaties. ‘Is de pensioenpot straks leeg?’ vragen zij zich af ‘Zie ik nog wel terug waar ik nu voor betaal?’ Bij de pensioenafspraken, die ook de KLM-pensioenfondsen kennen, worden de risico’s van pensioenopbouw verdeeld over verschillende generaties, gebaseerd op het principe van solidariteit. Dat is al zo sinds het ontstaan van de pensioenfondsen in de tweede helft van de 19de eeuw. De beroepsbevolking was toen jong en er waren weinig gepensioneerden. De kans om de pensioendatum te halen was kleiner en de
De basis van uw inkomen tijdens uw pensioen is de
Zelf sparen
resterende levensduur na pensionering was korter. De
AOW-uitkering (AOW staat voor Algemene Ouder-
Om uw inkomen na uw pensionering verder te
risico’s van langleven, rente en rendement kostten maar
domswet). Iedereen die tussen zijn 15e en de AOW-
verhogen, kunt u ook zelf voor inkomsten zorgen.
een klein deel van de premie en konden moeiteloos
gerechtigde leeftijd in Nederland heeft gewoond en
U kunt bijvoorbeeld sparen of op een andere
doorgeschoven worden neer een volgende generatie.
gewerkt, krijgt vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd
manier vermogen opbouwen. U kunt er ook voor
Maar in de huidige tijd is de verhouding tussen gepensi-
deze uitkering via de Sociale Verzekeringsbank
kiezen een extra verzekering af te sluiten. Dat kan
oneerden en actieven heel anders geworden:vergrijzing,
(SVB) uitgekeerd. Tot 1 januari 2013 is de wette-
met een lijfrenteverzekering of een koopsompolis.
ontgroening en de gestegen levensverwachting zorgen
lijke AOW-gerechtigde leeftijd het moment waarop
Voor het afsluiten van zo’n verzekering moet u zelf
ervoor dat de druk op de jongere generaties groter
stappen moet ondernemen.
iemand 65 jaar wordt. Vanaf 2013 wordt deze
een bank of verzekeraar benaderen.
wordt. De kosten voor de pensioenuitkeringen worden
Via de pensioenplanner kunt u ook zien welke invloed
verhoogd naar 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021.
Aandacht voor uw pensioen
lers. Hoewel iedereen het liefst een zeker én geïndexeerd
Voor ieder jaar dat u eventueel in het buitenland
Het is verstandig om nu alvast na te denken over
pensioen heeft, wordt steeds duidelijker dat dit niet
woonde, gaat er 2% van uw AOW-uitkering af.
het inkomen dat u na uw pensionering wilt ont-
langer betaalbaar is.
De hoogte van uw AOW-uitkering hangt af van
vangen. Hoeveel wilt u maandelijks te besteden
De vaak genoemde oplossingen zijn:
de omvang van uw huishouden: samenwonend
hebben? Wat ontvangt uw eventuele partner?
• meer risico en dus minder zekerheid,
of alleenstaand.
Wat zijn uw vaste lasten? Door nu aandacht
• zekerheid, maar dan een lager pensioen,
Bijzondere gebeurtenissen Verschillende gebeurtenissen in uw leven zijn van invloed op uw financiële situatie én op uw pensioen. Bijvoorbeeld het in deeltijd werken, een scheiding of samenwonen. Voor de gevolgen van dergelijke gebeurtenissen kunt u terecht op klmgrondfonds.nl. Hier staat precies beschreven wanneer u welke
bepaalde gebeurtenissen kunnen hebben op uw pensioen.
Heeft u verschillende pensioenen?
pensioengerechtigde leeftijd jaarlijks in stapjes
gedragen door een steeds kleinere groep premiebeta-
te besteden aan uw pensioen en eventueel
• langer doorwerken, of
Pensioen opbouwen
aanvullende maatregelen te nemen, bent u straks
• hogere premies.
Het tweede gedeelte van uw inkomen straks is
verzekerd van een goed inkomen. Dat loont!
•
het pensioen dat u opbouwt bij KLM. Om te weten
Welke keuzes het pensioenfondsbestuur maakt, is
hoeveel u aan pensioen heeft opgebouwd en wat
afhankelijk van politiek debat en het arbeidsvoor
uw bereikbare pensioen is als u tot uw pensio-
waardelijk overleg.
•
Voor u bij KLM werkte, had u misschien één of meer
nering bij KLM blijft werken, krijgt u jaarlijks het
andere werkgever(s) en bouwde u pensioen op bij een
Uniform Pensioenoverzicht (UPO) toegestuurd.
ander pensioenfonds.
Heeft u vragen over uw pensioen?
Heeft u meerdere werkgevers gehad? Dan kunt u
Neem dan contact op met de medewerkers
Meer informatie over solidariteit en collectiviteit
Op www.mijnpensioenoverzicht.nl kunt u zien
de verschillende UPO’s naast elkaar leggen en bij
van Pensioenservice bij Blue Sky Group
vind u op de website van het pensioenfonds:
waar u allemaal pensioen heeft opgebouwd en hoeveel
elkaar optellen. Ook op mijnpensioenoverzicht.nl
via 020 426 62 10
www.klmgrondfonds.nl, onder ‘Beleid’ en
u straks in totaal aan pensioen ontvangt.
kunt u zien waar u pensioen heeft opgebouwd en
of
[email protected].
‘Uw Pensioenfonds’.
Meer weten?
hoeveel u straks krijgt. 20
focus november 2012
21
U spreekt met... Maak kennis met de afdeling pensioenservice
Ben ik al aan de beurt? hoor ik deelnemers vaak zeggen Pensioen is een onderwerp dat van oudsher de nodige vragen oproept. Deelnemers van het Algemeen Pensioenfonds KLM kunnen daarom met vragen over hun pensioen altijd terecht bij de afdeling Pensioenservice. In de rubriek ‘U spreekt met….’ brengen we daarom de medewerkers van deze afdeling in beeld. Want wie zijn eigenlijk die mensen die precies weten hoe uw pensioen in elkaar steekt? Maak kennis met Ingrid Stevens, sinds 2006 medewerker van Pensioenservice.
‘Toen ik hier kwam werken had ik geen
team A, dat is gespecialiseerd in het
nemers binnenkrijgen. Iedereen neemt
specifieke pensioenkennis. Dat klinkt
pensioenreglement van het grond-
één of twee keer per week plaats in het
misschien vreemd, maar via via had ik
personeel. Elk pensioenfonds vereist
telefoonteam. Het is de bedoeling dat
gehoord dat Pensioenservice destijds
gedetailleerde kennis van de specifieke
het telefoonteam altijd bemand wordt
hard op zoek was naar mensen.
pensioenregelingen. Natuurlijk ben ik
door leden van de alle drie de teams.
Ik ben hier toen klaargestoomd voor
ook goed op de hoogte van de pensi-
het vak. Ik heb verschillende pensioen
oenregelingen van de andere fondsen,
cursussen gedaan en intern een aantal
die voor vliegend personeel en cabine-
opleidingen gevolgd. Ik had wel een
personeel. Maar een deelnemer van het
brede economische kennis dankzij mijn
grondfonds komt met een ingewikkelde
hbo-studie Management, Economie en
vraag meestal bij iemand van team A
Recht en enige administratieve werker
terecht. Omdat het Algemeen Pen
Ons beleid is erop gericht om binnen
varing opgedaan bij Price Waterhouse
sioenfonds van KLM het grootste is van
Coopers. Inmiddels werk ik alweer
de drie pensioenfondsen, hebben wij
ruim zes jaar met veel plezier bij Pensioenservice.’
‘Toen ik hier kwam werken had ik geen specifieke pensioenkennis’
‘Iedereen neemt één of twee keer per week plaats in het telefoonteam’
Ingrid Stevens, medewerker van Pensioenservice
Verschillende vragen
hebben we dit jaar voor het eerst UPO-
gaan we dan bij hen langs om uit te leg-
‘We krijgen regelmatig vragen over de
gesprekken gevoerd met een vijftigtal
gen wat dit voor het pensioen betekent
pensioenleeftijd. Dat komt doordat we
deelnemers. We hebben een willekeurige
en waar zij recht op hebben. Zelf doe ik
werken met twee pensioenreglementen,
groep deelnemers benaderd met de vraag
die gesprekken niet, maar het geeft wel
tien seconden de telefoon op te nemen
uit 2002 en uit 2006. In 2006 is de
of ze geïnteresseerd waren in een toe-
aan dat onze service ver gaat. Ik denk dat
en dat niemand in de wacht wordt
pensioenleeftijd verhoogd van 63 naar
lichting op het UPO. De reacties hierop
deelnemers dat wel waarderen.’
met in totaal twaalf medewerkers het
gezet. Dit wil nog wel eens leiden tot
65 jaar. Iedereen van vóór 1950 en in
waren overwegend positief. Of we hier
grootste team.’
verbazing aan de andere kant van de
dienst op 31 december 2005, valt nog
volgend jaar mee doorgaan is nog niet
lijn. Ik hoor regelmatig deelnemers zeg-
onder het reglement van 2002. Dus dat
helemaal duidelijk.
Enorme diversiteit
gen: ‘Ben ik al aan de beurt dan?’ Het is
wil nog wel eens voor verwarring zorgen.
‘Het leukste van mijn werk is dat het
voor deelnemers erg prettig als zij direct
enorm divers is. Zo is Pensioenservice
iemand aan de lijn krijgen die precies op
verantwoordelijk voor de uitvoering van
de hoogte is van hun pensioenregeling
‘De pensioenleeftijd en het UPO roepen de meeste vragen op’
•
‘Wij organiseren ook de Pensioen In Zicht-dagen’
Waardering ‘We houden ons ook bezig met de orga-
Vragen over uw pensioen?
nisatie van de Pensioen In Zicht-dagen.
Bel of mail de afdeling pensioenservice.
Tijdens zo’n dag praten we deelnemers
T (020) 426 62 10
bij over hun naderende pensionering.
E
[email protected]
de volledige pensioenadministratie.
en die de tijd neemt om rustig uitleg te
A, B, C’tje
Alles dat gerelateerd is aan de pen-
geven. Als we niet direct antwoord
‘Pensioenservice is er voor alle deel
sioenregeling komt bij ons binnen en
kunnen geven op een vraag noteren we
Ook naar aanleiding van het UPO (Uni-
Deelnemers kunnen rechtstreeks vragen
Of kom bij ons langs voor een persoonlijk
nemers van de KLM Pensioenfondsen.
wordt door ons verwerkt. Of het nu om
het nummer van de deelnemer en
form Pensioenoverzicht, red.) krijgen we
stellen en dat wordt als zeer prettig erva-
gesprek, maak dan wel vooraf een afspraak.
Om ons werk zo goed mogelijk te kun-
een waardeoverdracht of een pensioen-
bellen terug zodra we één en ander
veel vragen. Dat merken we heel duidelijk
ren. Minder leuk, maar wel heel belangrijk
nen doen, is onze afdeling opgedeeld
verevening gaat. We zijn altijd bezig
uitgezocht hebben.’
in het telefoonteam. Zodra we de UPO’s
zijn de gesprekken met nabestaanden
in drie teams. Elk KLM Pensioenfonds
met het beantwoorden van e-mails,
versturen, krijgen we substantieel meer
van deelnemers die tijdens hun actieve
heeft dus zijn eigen team. Ik zit in
brieven en telefoontjes die we van deel-
telefoontjes. Inspelend op die behoefte
dienstverband zijn overleden. Op afspraak
22
focus november 2012
23
nieuwe functionaliteiten website
In elke Focus een verslag van de deelnemersraad
Mijnpensioenoverzicht.nl staat niet stil Begin 2011 lanceerde de Stichting Pensioenregister de website mijnpensioenoverzicht.nl. Die trok miljoenen bezoekers en wordt binnenkort uitgebreid met een aantal nieuwe functionaliteiten.
De deelnemersraad heeft in september twee dagen besteed aan de eigen opleiding, waarin samengevat de volgende onderwerpen zijn behandeld:
1
Pensioentechnische actualiteiten De deelnemersraad heeft zich gebogen over het zogenaamde Pensioenakkoord, de verhoging van de AOW en de plannen van minister Kamp voor de wijze waarop de pensioenfondsen in de toekomst hun financiering moeten regelen. Tevens is uitgebreid doorgenomen welke invloed ‘Europa’ heeft op de pensioenfondsen, door middel van onder meer richtlijnen. Het is daarbij de vraag of de Europese Commissie daarmee landen zoals Nederland, die een goed pensioenstelsel hebben, ten onrechte aanspreekt op zaken die andere landen niet of slecht geregeld hebben.
2
Beleggingen Net als de twee andere KLM-pensioenfondsen is het Algemeen Pensioenfonds KLM in 2011 actief geworden
De teller van mijnpensioenoverzicht.nl staat inmiddels op bijna
in private equity. Dat zijn beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen. De opbouw van een goede,
Stichting Pensioenregister
vier miljoen bezoekers. Bezoekers beoordelen de website boven-
rendabele private equity-portefeuille kost tijd. Een grondige selectie van de beste fondsen is daarbij essen
De Stichting Pensioenregister is een
dien als toegankelijk en overzichtelijk. Een resultaat waarmee de
tieel. Uiteindelijk doel hiervan is een hoog beleggingsrendement tegen acceptabele risico’s. Inmiddels is een
initiatief van de Nederlandse pensioen-
Stichting Pensioenregister alleen maar tevreden kan zijn. Het doel
eerste investering in Azië gedaan.
fondsen, pensioenverzekeraars en de
van de website is om mensen op een eenvoudige manier inzicht
Verder is uitgebreid stilgestaan bij de huidige stand van de beleggingen van het fonds en meer in het bijzon-
Sociale Verzekeringsbank (SVB).
te geven in hun actuele pensioensituatie.
der bij de inzet van derivaten. Derivaten zijn financiële producten waarmee het pensioenfonds belangrijke
De samenwerkende partijen stellen
Per 1 mei 2012 is het beheer van pensioenkijker.nl, een informa-
risico’s zoals het renterisico (van het verschil tussen vaste en variabele rente ) beperkt. Er zijn ook zulke
de website mijnpensioenoverzicht.
tiesite over pensioenen, ondergebracht bij de Stichting Pensioen-
instrumenten om de risico’s van de valutaschommelingen en koersfluctuaties van aandelen te beperken.
nl beschikbaar voor het Nederlandse
register. Dat betekent dat mensen nu op pensioenkijker.nl terecht
De deelnemersraad heeft inzicht gekregen hoe deze derivaten werken en hoe ze worden verhandeld.
publiek. Inloggen kan via DigiD.
kunnen voor algemene pensioeninformatie en voor actuele
De website is geen database, want de
persoonlijke informatie op mijnpensioenoverzicht.nl.
persoonlijke informatie wordt tijdelijk
Verslaglegging De deelnemersraad heeft zich verdiept in verslaglegging, dat wil zeggen alle financiële informatie die in een
opgehaald uit de systemen van de
Een goed overzicht van uw pensioen
jaarverslag staat. Bekeken is de wijze waarop het jaarverslag van het pensioenfonds is opgebouwd en hoe de
pensioenuitvoerders en de SVB.
Een pluspunt van mijnpensioenoverzicht.nl is dat het geen
verslaglegging van pensioenzaken in beursgenoteerde ondernemingen (zoals Air France - KLM) wordt uitge-
De dienstverlening van het Pensioen
statische site is. Op het moment dat de persoonlijke situatie van
voerd. Achter deze cijfers blijkt een hele wereld te zitten, die onder meer beïnvloed wordt door internationale
register is een publieke voorziening
iemand verandert, verandert ook het pensioen. De veranderingen
standaarden zoals IFRS.
zonder winstoogmerk.
in iemands pensioen zijn steeds beter zichtbaar op de website dankzij een aantal nieuwe functionaliteiten. Zo is het nu mogelijk
4
Communicatie
om naast de bruto bedragen ook de netto bedragen in te zien.
De deelnemersraad heeft aan de hand van het communicatieplan van het pensioenfonds een levendige
Bij de AOW kan nu onderscheid gemaakt worden in ‘gehuwd’ of
discussie gevoerd over de wijze waarop de KLM-ers in het fonds beter bereikt kunnen worden. Sommigen
Mijnpensioenoverzicht.nl in cijfers
‘ongehuwd’. Verder kan bekeken worden hoeveel nabestaanden-
hebben totaal geen interesse in pensioenen, anderen een beetje en weer anderen juist heel veel. De deel
• Al 1 miljoen bezoekers, twee weken
pensioen er is voor de partner als iemand komt te overlijden.
nemersraad vraagt aandacht voor de grote diversiteit van deelnemers qua achtergrond. Er zijn vele manieren
Binnenkort wordt het ook mogelijk om ook het bedrag dat bij een
waarop de communicatie nog beter kan, en waarmee deelnemers en pensioengerechtigden zelf beter gehoord
• Nu in totaal 3,8 miljoen bezoekers
echtscheiding aan de ex-partner betaald moet worden inzichtelijk
kunnen worden.
• 76% van de bezoekers vindt
te maken.
na de lancering op 6 januari 2011
24
3
•
mijnpensioenoverzicht.nl een goed
Tot zover deze samenvatting. Gewapend met al deze kennis kan de deelnemersraad in deze spannende tijden
of zeer goed initiatief
nog beter de belangen van deelnemers en pensioengerechtigden behartigen.
•
focus november 2012
25
ontwikkelingen in pensioenland
Komende maanden neemt de politiek een aantal belangrijke beslissingen die impact kunnen hebben op onze pensioenregelingen. Welke beslissingen uiteindelijk precies genomen worden, is nog niet helemaal duidelijk. Toch geven we u graag een update over de stand van zaken op het moment van schrijven (eind oktober). Wij worden ouder!
Nieuw pensioencontract
Uit de nieuwe prognosetafel die het Actuarieel Genootschap
Momenteel werkt de politiek aan een nieuw Financieel
begin september presenteerde is opnieuw bevestigd dat
Toetsingskader (FTK). Met deze nieuwe ‘spelregels’ voor de
vrouwen en mannen langer leven. Een prognosetafel geeft
pensioensector is er meer transparantie in de financiële
weer wat de levensverwachting is van de huidige bevolking.
posities van fondsen.
De levensverwachting van mannen groeit bovendien verder toe
Grote beslissingen verwacht in pensioenland
naar de levensverwachting van vrouwen. Als pensioenfondsen
Om het pensioensysteem toekomstbestendiger maken, heeft
de nieuwe overlevingstafel toepassen, stijgt de waarde en
de overheid een nieuwe rentevoet ingevoerd. Hiermee moeten
daarmee de kosten van de pensioenverplichtingen. Voor het
fondsen hun verplichtingen waarderen. De minister heeft nu
Algemeen Pensioenfonds KLM stijgen de pensioenverplichtin-
een aanpak gekozen waarbij de rentecurve voor zeer lang
gen met circa 1%. Het bestuur vindt dat het niet verantwoord
lopende verplichtingen wordt aangepast. Voor langere loop
noch beleidsmatig wenselijk is dat dit effect zonder meer ten
tijden worden de marktrentes geleidelijk aangepast met de
laste komt van de reserves van het fonds. Eind 2012 neemt het
zogenaamde UFR (Ultimate Forward Rate). De dekkingsgraad
pensioenfondsbestuur een besluit over de nieuw te hanteren
was eind september al op basis van de UFR-methode vastge-
prognosetafel en deze correctie. Op basis daarvan worden
steld en heeft voor uw fonds tot gevolg dat de nominale
nieuwe tarieven afgeleid voor de keuzemogelijkheden in de
dekkingsgraad is toegenomen. Lees meer hierover bij de
pensioenregeling, zoals het vervroegen van uw pensioen.
Financiële situatie van uw fonds in dit blad.
Zodra het bestuur een besluit heeft genomen, informeren wij u hierover.
Europese ontwikkelingen Ook op Europees niveau is van alles gaande: van de Europese
Verhoging AOW-leeftijd
Commissie moeten pensioenfondsen hun financiële buffers
De AOW-leeftijd wordt na 2015 versneld verhoogd: dat hebben
aanvullen. Pensioenfondsen zouden volgens Europa moeten
VVD en PvdA begin oktober afgesproken in een deelakkoord
voldoen aan dezelfde regelgeving als verzekeraars. Als dit plan
waarin een begroting voor 2013 staat. Hierdoor wordt de
doorgang vindt, zou dit leiden tot hogere premies en lagere
AOW-leeftijd vanaf 2013 verhoogd naar 66 jaar in 2018 en
uitkeringen. Demissionair minister Kamp van Sociale Zaken
stijgt vervolgens stapsgewijs tot 67 jaar in 2021. De voor-
heeft in een eerder stadium al aangegeven deze plannen
schotregeling voor de AOW-leeftijdverhoging vervalt nu, maar
onacceptabel te vinden.
•
in plaats daarvan komt er een doorwerkbonus voor mensen tussen de 61 en 65 jaar en die doorwerken. Daarnaast is er ook een overbruggingsregeling voor iedereen die per 1 januari 2013 deelneemt aan een vut- of prepensioenregeling en zich niet heeft kunnen voorbereiden op de AOW-leeftijdverhoging. Voorwaarde is dat zij geen inkomen hebben dat hoger is dan 150% van het wettelijk minimumloon. Er vindt hiervoor wel een partner- en vermogenstoets plaats.
26
focus november 2012
27
Altijd het laatste nieuws! Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom uw pensioen en abonneert u zich ook op de nieuwsbrief van het pensioenfonds. Aanmelden kan via klmgrondfonds.nl of via deze QR-code.
Colofon Focus verschijnt driemaal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Algemeen Pensioenfonds KLM. Redactie Blue Sky Group B.V., Amstelveen Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen E
[email protected] Tekst Blue Sky Group B.V., Amstelveen, Lamar communicatie, Amsterdam Art direction, ontwerp en opmaak Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Fotografie Don Wijns, Amsterdam e.a. Illustratie Bart Sparnaaij, Berlijn / Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Druk Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel
klmgrondfonds.nl
contact E
[email protected] T (020) 426 62 10 F (020) 426 63 85
