Gebruik bron 1 en 2 In 1897 werd in de venen bij Yde het lijk van een ongeveer zestienjarig meisje gevonden. Deze vondst gaf aanleiding tot twee voorlopige conclusies over de leefwijze van het volk waartoe dit meisje behoorde. Het volk dat leefde bij de venen in de buurt van Yde: • straft misdadigers door ze in het veen ter dood te brengen en • voert geen straf uit, maar offert mensen in het veen. 1.a Ondersteun elke voorlopige conclusie met een aan de bronnen ontleend argument. b Het volk waarbij het meisje van Yde hoorde, leefde enerzijds wel en anderzijds niet in de prehistorie. Leg dit uit. Gebruik bron 3 Uit deze bron kun je afleiden dat de bevolking van Oer omstreeks 2600 v. Chr. in een stedelijke gemeenschap leeft. 2. Leg uit, telkens met een gegeven uit de bron, dat er in die tijd rond Oer een stedelijke gemeenschap bestaat − in economisch en − in sociaal opzicht Gebruik bron 4 3.a Leg uit wat er nieuw was aan de manier van werken van Thucydides. b Waarom kun je de werkwijze van Thucydides kenmerkend noemen voor een Griek uit de oudheid? c Thucydides is beïnvloed door de filosofen. Leg dit uit met elementen uit de bron. Gebruik bron 5 4.a Met welk kenmerkend aspect uit de tijd van Grieken en Romeinen heeft de bron te maken? b Een kenmerk van de klassieke Griekse kunst was het streven naar perfectie. Leg uit met elementen uit de bron waarom dit het geval was. Gebruik bron 6 5. a Welk belangrijk middel van romanisering wordt in de bron genoemd? b Leg uit waarom romanisering en tolerantie elkaar niet uitsloten. c Noem twee redenen waaruit blijkt dat de Bataafse Opstand niet direct gericht was tegen de aanwezigheid van de Romeinen. Gebruik bron 7 Het feodale stelsel is een reactie op de economische veranderingen in de vroege middeleeuwen. 6. Leg dit uit. Doe dat door: • eerst (zonder bron) een economische verandering in de vroege middeleeuwen te noemen en • daarna (met bron) uit te leggen dat het feodale stelsel een antwoord is op deze verandering
Gebruik bron 8 In deze tekst wordt de bestuursvorm beschreven van het rijk van Karel de Grote. 7.a Noem die bestuursvorm en geef een tekstfragment waaruit dit duidelijk wordt b Leg uit dat deze vorm van bestuur noodzakelijk was in de vroege middeleeuwen. 8*.
Na de dood van Karel de Grote werd de eerste grondslag gelegd voor Grenzen in Europa. Leg uit.
Gebruik bron 9 9.a Welke verklaring geeft de bron voor het feit dat juist Ierse monniken zulke belangrijke missionarissen waren? b Wat was een andere belangrijke reden dat de eerste missionarissen uit Ierland kwamen? Bekijk bron 10 10.a Dit schilderij over Sint Jozef is een voorbeeld van de trots van de stedelijke burgerij. Toon dit aan met behulp van twee elementen uit het schilderij. b Jozef is hier afgebeeld in zijn eigen werkplaats. Welke positie zou hij dan hebben ingenomen in het gilde? Gebruik bron 11 Twee beweringen: 1 Het stadsrecht was financieel voordelig voor de stad, en ook voor de heer. 2 Het verlenen van stadsrechten door middeleeuwse vorsten verminderde de macht van de adel en bevorderde de centralisatie van het bestuur. 11. Leg dit telkens voor beide onderdelen van de beweringen uit. 12.
Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde: A De Eerste Kruistocht B Columbus ontdekt Amerika C Karel V wordt Heer der Nederlanden D (De slag bij Hastings) E Willem van Oranje wordt vermoord F Het Concordaat van Worms G Uitvinding van de boekdrukkunst H De Beeldenstorm
Gebruik bron 12 13. a Van welke reformator komt hier het standpunt aangaande de positie van de vorst naar voren? Licht je antwoord toe. b Tegen wie was deze Acte gericht en naar aanleiding van welke maatregel was deze Acte opgesteld? c Waarom betekent de Acte van Verlatinghe geen breuk met het verleden maar wel een breuk met de moderne ontwikkelingen op staatkundig gebied in de 16e eeuw?
Een ontwikkeling: Omstreeks 1500 begint de Europese overzeese expansie vanuit Portugal en Spanje. Omstreeks 1600 gaan ook Hollandse en Zeeuwse kooplieden handelsroutes zoeken naar Azië, Afrika en Amerika. 14. Beschrijf deze ontwikkeling door: − een politiek motief te noemen dat de Hollanders en Zeeuwen hadden voor het zoeken naar handelsroutes en − een gevolg te noemen van het ontdekken van deze handelsroutes voor de economie van de latere Republiek der Nederlanden en − uit te leggen waardoor deze zestiende-eeuwse ontwikkeling past bij een beginnende wereldeconomie. Gebruik bron 13 Frederik de Grote staat bekend als een verlicht vorst en als een absoluut vorst.In dit fragment komen beide kanten naar voren. 15. Licht dit toe door uit te leggen op welke manier deze twee kanten van Frederik de Grote in dit fragment naar voren komen. Gebruik bron 14 Stel: Iemand gebruikt deze tabel om te bewijzen dat handwevers in Groot-Brittannië het slachtoffer worden van de Industriële Revolutie. 16.
Leg met twee argumenten uit waarom dit een onjuist gebruik van deze tabel is.
17.
Voor het ontstaan van de Industriële Revolutie moest een land aan een aantal voorwaarden voldoen. Er moesten bijvoorbeeld voldoende grondstoffen,kapitaal, arbeid en afzetmarkten aanwezig zijn. Leg aan de hand van Groot-Brittannië telkens met een historisch voorbeeld uit dat land uit, welk verband er bestond tussen: −
een afzetmarkt en de Industriële Revolutie in Groot-Brittannië
−
grondstoffen en de Industriële Revolutie in Groot-Brittannië
−
arbeid en de Industriële Revolutie in Groot-Brittannië
−
kapitaal en de Industriële Revolutie in Groot-Brittannië
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bood de Britse regering de vrouwenbeweging het vrouwenkiesrecht aan, omdat door het karakter van de moderne oorlog steun van de vrouwen noodzakelijk was geworden. 18.
Leg dit uit door: −
aan te geven wat het karakter van de moderne oorlog was en
−
met een voorbeeld duidelijk te maken waarom steun van vrouwen noodzakelijk was.
19.
Maak combinaties. Welke persoon past het beste bij welk begrip en motiveer steeds kort je keuze Je kunt steeds kiezen uit: Roosevelt – Hitler – Stalin – Mussolini – Colijn (elke persoon mag dus meerder keren gekozen worden a Fascisme b SA en SS c New Deal d Planeconomie e Socialistisch realisme f Gouden Standaard g Antisemitisme h Liberaal kapitalisme
20. a b
Gorbatsjov was populairder in het Westen dan in zijn eigen land. Waarom was hij in het westen populair? Welke kritiek hadden veel landgenoten op zijn binnenlands beleid?
21.a
Geef een verklaring voor de gereserveerde houding van bijvoorbeeld de Nederlandse regering tegenover de Duitse hereniging. Geef twee redenen waarom de Duitse hereniging toch soepel tot stand kon komen. Noem een gevolg van de val van het communisme voor het Europese eenwordingsproces.
b c
Gebruik bron 15 Drie uitspraken:
22.
1
Deze foto is geschikt om een aspect van de nazidictatuur in Duitsland te laten zien.
2
Deze foto is niet geschikt voor dit doel, omdat deze foto geen betrouwbaar beeld geeft van de rechtspraak in nazi-Duitsland.
3
Deze foto is niet geschikt voor dit doel, omdat deze foto niet representatief is voor de rechtspraak in nazi-Duitsland.
Ondersteun elke uitspraak, telkens met één argument.
23.a b c
In de zomer van 1940 werd de Nederlandse Unie opgericht. Noem twee reden waarom Nederlanders zich massaal aanmelden als lid. Leg uit waarom de Duitsers eerst welwillend stonden ten opzichte van de Nederlandse Unie maar de Unie later toch verboden. Hebben de leiders van de Nederlandse Unie gecollaboreerd met de Duitsers.
Gebruik bron 16 Met deze bron (de foto met de toelichting) kun je het volgende laten zien: − het verband tussen imperialisme en industrialisatie en
24.a.
−
vormen van verzet tegen het Britse imperialisme en
−
de rol van moderne propaganda- en massacommunicatiemiddelen.
Leg dit voor elk onderdeel uit met een passende verwijzing naar de foto met de toelichting.
