Handleiding groep 7/8
Alles over veilig gedrag rondom het spoor
www.pazzup.nl/junior
ALGEMENE INLEIDING VOOR GROEP 5 T/M 8
Aanleiding
Doelgroep
Kinderen die in de buurt van een spoor
Primair: leerlingen uit groep 5 tot en met 8
spelen, scholieren die nog even snel
van de basisschool.
tussen
Secundair: ouders/verzorgers en overige
gesloten
spoorbomen
door
zigzaggen, mensen die hun hond uitlaten
gezinsleden.
langs het spoor, jongens die voor de lol
Leerlingen uit groep 5/6 gaan aan de slag
een steen op een spoor leggen...
met een interactieve spoorkaart.
Allemaal voorbeelden van gevaarlijk
Leerlingen
gedrag langs en op het spoor. Gedrag
opdrachten uit naar aanleiding van zes
dat fatale gevolgen kan hebben. Vaak
videoboodschappen
zijn deze gevolgen zo ernstig dat er
Spoorwachter. Simon is Buitengewoon
mensen zwaar gewond raken of om het
Opsporingsambtenaar (BOA). Een BOA
leven komen. Eén op de vijf vertragingen
surveilleert langs het spoor om gevaarlijk
in het treinverkeer wordt veroorzaakt
gedrag te signaleren en indien nodig boetes
door mensen die dingen kapot maken
uit te delen.
uit
groep van
7/8
voeren
Simon
of gevaarlijk gedrag vertonen op en rond het spoor.
Inhoud van www.pazzup.nl/junior
Digitaal lesmateriaal ProRail is - naast het betrouwbaar laten functioneren van het spoor en het leveren van voldoende capaciteit verantwoordelijk voor de veiligheid op en rond het spoor. Om kinderen van acht tot twaalf jaar bewust te maken van de gevaren van het spoor heeft ProRail digitaal lesmateriaal ontwikkeld.
• Interactieve spoorkaart (groep 5/6) • Help Simon de Spoorwachter: 6 video-boodschappen (groep 7/8) • Onder de knop Lesmateriaal in het leerkrachtendeel vindt u deze handleiding, werkblad voor groep 5/6, antwoordblad voor groep 5/6,
de
Doel en aansluiting op kerndoelen Het doel van www.pazzup.nl/junior is dat kinderen beseffen wat de gevaren zijn van risicovol gedrag en vandalisme langs het spoor. Zo kunnen ongelukken worden voorkomen. Om dit te bereiken wordt gewerkt aan doelen op het gebied van kennis, gedrag en houding. Een nadere toelichting op deze doelen staat in het leerkrachtendeel op www.pazzup.nl/junior. Het lesmateriaal sluit inhoudelijk aan op de volgende kerndoelen binnen het domein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Mens en samenleving 34 De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. 35 De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument. Natuur en techniek 42 De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur.
werkbladen voor groep 7/8 en de Op
www.pazzup.nl/junior
staan
de
oorzaken en gevolgen van risicovol gedrag langs het spoor centraal. Het materiaal biedt u de mogelijkheid om op een interactieve wijze in uw groep aandacht te besteden aan veiligheid op en rond het spoor.
toets voor groep 7/8. • In het leerkrachtendeel staat ook aanvullende informatie over de leerdoelen, een link naar het ProRail YouTubekanaal, een bestelformulier en een overzicht van links.
Doorgaande leerlijn Ook
voor
het
voortgezet
onderwijs is materiaal ontwikkeld. Dit materiaal staat op www.pazzup.nl/vo.
1
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Help Simon de Spoorwachter!
Toets
Simon de Spoorwachter is een BOA, een Buitengewoon
De toets in het leerkrachtendeel geeft u inzicht in het effect van
Opsporingsambtenaar van ProRail. In zes videoboodschappen
de les(sen). De toets gaat zowel over feitelijke kennis als over het
vraagt hij de leerlingen hem te helpen bij het voorkomen van
eigen gedrag van de leerlingen. Sommige vragen kunnen voor
ongelukken rondom het spoor. Uit elke videoboodschap volgt
de leerlingen lastig zijn, wanneer u niet alle videoboodschappen
een opdracht voor de leerlingen.
heeft behandeld. Hou hier rekening mee bij de beoordeling of help de leerlingen bij deze vragen.
De opdrachten zijn flexibel opgezet, zowel in tijdbesteding als uitvoering. U kunt alle leerlingen alle opdrachten laten doen, of
Antwoorden toets
de opdrachten verdelen over verschillende groepjes.
1. c. Pas op, je nadert een spoorwegovergang. (videoboodschap 2)
De videoboodschappen vindt u op www.pazzup.nl/junior ->
2. Spoorbomen, bellen, knipperlichten (videoboodschap 2)
Help Simon de Spoorwachter. U heeft dus een computer met
3. Langer (videoboodschap 4)
internettoegang nodig.
4. Machinist, getuigen, passagiers, ambulancepersoneel, daders (videoboodschap 5)
Op de volgende pagina’s
vindt u een handleiding voor de
uitvoering van de verschillende opdrachten. Bij sommige
5. Zie voor voorbeelden de interactieve spoorkaart voor groep 5/6 op www.pazzup.nl/junior (videoboodschap 1)
opdrachten hoort een werkblad. Deze vindt u bij Lesmateriaal in
6. Niet opletten, stoer doen (videoboodschap 1)
het leerkrachtendeel op www.pazzup.nl/junior.
7. wacht dan even 8. a. - b. - c. - d. + e. - f. +
2
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Videoboodschap 1: Wat is gevaarlijk?
Videoboodschap 2: Regels rondom het spoor
Buitengewoon
In
Opsporingsambtenaar
Simon stelt zichzelf voor. Hij vraagt de leerlingen hem te helpen gevaarlijke
situaties rondom het spoor te voorkomen. Om een duidelijker beeld te krijgen van
deze
video
vraagt
Simon
leerlingen uit te zoeken welke regels en verkeersborden er gelden rondom het spoor.
1. Laat de leerlingen op internet of
gevaarlijk gedrag rondom het spoor.
naar verkeersborden die te maken
1. Laat de leerlingen in groepjes van twee tot vier nadenken over de vraag van Simon: ‘Welke dingen kun je bedenken
de betekenis er bij.
en/of een perron. Ze maken foto’s en
internet, of proberen zich gevaarlijke situaties voor te stellen.
Tip: Help de leerlingen indien nodig op weg door begrippen als haast, onoplettendheid
of
stoerdoenerij
te
noemen. Geef ze hiervoor maximaal tien minuten de tijd.
2. Bespreek de gevonden situaties
klassikaal. Laat elk groepje een of
onderzoek bij een spoorwegovergang
tekeningen van de spoorwegovergang, de aanwezige borden en de markeringen. Indien het niet mogelijk is om met uw
groep een perron of spoorwegovergang
te bekijken, maak dan zelf foto’s van de situatie of gebruik Google Streetview om
een situatie bij een spoorwegovergang in kaart te brengen. Zie bijvoorbeeld
http://goo.gl/maps/OO52, of kies een situatie in de buurt.
meerdere voorbeelden noemen. Wat
Stel de leerlingen de volgende vragen:
samen tot de conclusie dat gevaarlijk
• Welke verkeersborden, spoorbomen of
hebben ze gemeenschappelijk? Kom
gedrag langs het spoor meestal te
maken heeft met haast, niet opletten en/ of stoerdoenerij.
3. Bekijk de interactieve spoorkaart op
www.pazzup.nl/junior. Staan hier nog situaties op waar de leerlingen niet aan
bijvoorbeeld een quiz, kwartet of
tekenen de verkeersborden en zetten
beantwoorden van deze vraag kunnen
ervaringen, zoeken in kranten of op
een spel met verkeersborden,
hebben met het spoor. De leerlingen
2. De leerlingen doen (onder begeleiding)
de leerlingen putten uit hun eigen
De leerlingen bedenken en maken
in hun verkeersboek op zoek gaan
die gevaarlijk of onverstandig zijn om
te doen bij het spoor of perron?’ Bij het
Extra
memory.
het exacte probleem vraagt Simon de leerlingen voorbeelden te bedenken van
de
• Welke regels gelden er? wegmarkeringen zie je?
• Wat is de veiligste manier om de spoorwegovergang steken?
lopend
over
te
• Hoe zou de situatie nog veiliger gemaakt kunnen worden?
hadden gedacht?
3
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Videoboodschap 3: Test jezelf Veel ongelukken rondom het spoor ontstaan door gevaarlijk gedrag en/of een te trage reactie van het slachtoffer. Simon vraagt de leerlingen uit te zoeken of zij zelf vaak gevaarlijk
Test 2: Hoe snel ben jij? • Welke factoren beïnvloeden de reactiesnelheid? Denk aan: training, hoe belangrijk is de situatie (in een gevaarlijke situatie is je reactiesnelheid groter), afleiding (bijvoorbeeld doordat
gedrag vertonen en snel kunnen reageren.
je tegelijkertijd een andere taak uitvoert zoals een vraag
1. Laat de leerlingen een of meerdere proefjes van het werkblad
• Wanneer een trein betrokken is bij een (bijna)ongeluk is de
‘Test jezelf’ doen. U vindt het werkblad op www.pazzup.nl/junior in het leerkrachtendeel. De persoonlijkheidstest ‘Eerst denken of eerst doen?’ doen de leerlingen individueel, de overige proefjes
beantwoorden), gebruik van alcohol/drugs. reactiesnelheid van de machinist belangrijk. Maar denk ook aan de remtijd. Een trein staat niet meteen stil.
in tweetallen.
Test 3: Ver of dichtbij
2. Bespreek de proefjes na. Hieronder vindt u per test mogelijke
Leg halverwege een duidelijke knoop.
bespreekpunten. Leg tijdens de nabespreking steeds de link met het onderwerp onveilig gedrag rond het spoor.
De leerlingen gebruiken voor deze test een touw van 5 meter.
• In het verkeer is het juist inschatten van afstand erg belangrijk. Mensen die nog even snel tussen de bomen door zigzaggen onderschatten de snelheid waarmee een trein langs kan komen.
Mogelijke bespreekpunten: Test 1: Eerst denken of eerst doen? (Persoonlijkheidstest) • Herkennen de leerlingen zichzelf in de uitslag van de test? • Begrijpen de leerlingen dat iemand met een hoge score gevaarlijk gedrag vertoont? Vraag de leerlingen dit uit te leggen.
Niet doen dus! Test 4: Waar komt het geluid vandaan? • Begrijpen de leerlingen nu waarom het in het verkeer belangrijk is om niet te bellen of naar muziek te luisteren?
(Als je een hoge score hebt, blijkt uit je antwoorden dat je vaak haastig en/of onoplettend gedrag vertoont en graag stoer doet). • Ga naar aanleiding van de test in op stoerdoenerij in een groep. Kennen de leerlingen voorbeelden van (verkeers)situaties waarin ze iets deden wat ze eigenlijk niet wilden? Wat zou je in zo’n situatie kunnen zeggen of doen?
4
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Videoboodschap 4: Hoe snel is de trein? Een ongeluk met een trein loopt meestal voor het slachtoffer slecht af. Veel mensen raken blijvend gehandicapt of overlijden zelfs. Treinongelukken zijn vaak veel ernstiger dan ongelukken met een fiets of een auto. Hoe komt dat? Simon vraagt de leerlingen om te onderzoeken welke gevaarlijke eigenschappen
Tips: • Met een fiets met snelheidsmeter en een meetlint kunnen de leerlingen op het schoolplein uitproberen wat de remweg van een fiets op verschillende snelheden is. • Laat de leerlingen het volgende spel spelen: www.funnygames.nl/spel/remweg.html
een trein heeft. Laat de leerlingen een of meer van de opdrachten op het werkblad ‘Hoe snel is de trein?’ uitvoeren. U vindt het werkblad in het leerkrachtendeel op www.pazzup.nl/junior, onder het kopje Lesmateriaal. Bespreekpunten: • Remproef: Factoren die de remweg beïnvloeden: weersomstandigheden, ondergrond (glad spoor of juist niet), reactiesnelheid van de bestuurder, snelheid, gewicht. • Tijd meten: Bespreek het volgende dilemma. Treinen zijn de afgelopen jaren steeds stiller geworden. Dat is fijn voor de passagiers en voor de mensen die langs het spoor wonen, maar hoe zit het met de veiligheid?
5
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Videoboodschap 5: De gevolgen Simon vraagt de leerlingen na te denken over de gevolgen van een (bijna)ongeluk.
Natuurlijk denk je in eerste instantie vooral aan het slachtoffer, maar er zijn
nog veel meer mensen die last hebben van de gevolgen van een ongeluk.
1. De leerlingen bedenken zelf een situatie, nemen een verzonnen situatie bij videoboodschap 1 als uitgangspunt
Waargebeurde situaties
voorruit van een langsrijdende auto.
Mobiele telefoon
zat, kreeg glassplinters in haar oog
een bewaakte spoorwegovergang
moest met snijwonden naar het
dicht
krijgen een boete en hebben voor de
Het meisje dat op de passagiersstoel
Een meisje van zestien jaar is bij
en is daardoor blind. Haar moeder
omgekomen. Toen de spoorbomen
ziekenhuis. De jongens zitten vast,
telefoon op de grond. Het meisje
rest van hun leven een strafblad.
pakken, maar werd geschept door
Biologie-opdracht
gingen
viel
haar
mobiele
probeerde haar mobiel nog op te een passerende intercity.
Een
Korte route
bezig was om bloemen tussen de
rond middernacht op het spoor van
opdracht voor school. Ze hoorde
ook te maken krijgen met de gevolgen.
zijn fiets kon komen. De machinist
geschept.
ambulancepersoneel,
pas-
jongen in het donker van verre niet
Lekker ding
3. Voor elke persoon geven ze aan wat
om te remmen. De jongen werd
een vijftienjarige scholiere uit Beek
aan: financiële, lichamelijke, geestelijke
per uur aangereden en was op slag
Het gesprek dat ze voerde met een
of gebruiken een van de waargebeurde situaties hiernaast.
2. Op een groot vel papier zetten de
twaalfjarig
meisje
werd
aangereden door een trein terwijl ze
Een jongen van vijftien begaf zich
rails te plukken voor een biologie-
om de centrale persoon, personen die
een station, omdat hij zo sneller bij
de trein niet aankomen en werd
Bijvoorbeeld:
van een langsrijdende trein zag de
leerlingen in het midden de naam van
het slachtoffer. Vervolgens plaatsen ze
getuigen,
machinist,
dader(s),
aankomen en had niet genoeg tijd
Na een ernstig treinongeval gaat
de gevolgen van het ongeluk zijn. Denk
met een snelheid van 130 kilometer
voortaan met één arm door het leven.
en sociale gevolgen. Bijvoorbeeld:
dood.
jongen op een ander perron werd
• Een meisje verliest door het ongeluk
Blind door kei
van voorbijkomende treinen. Om de
moeten groeien.
omdat zij schuldig zijn aan het
op de rand van het perron staan.
een meisje van zestien. De jongens
intercity
waaronder een kei. Op het moment
verloor het meisje haar evenwicht en
sagiers in de trein enzovoorts.
steeds moeilijker door het geluid
haar vader. Zij zal dus zonder vader op
Een groepje jongeren is opgepakt
jongen beter te kunnen horen ging ze
•
er
veroorzaken van ernstig letsel bij
Op dat moment reed er net een
een
legden voorwerpen op het spoor,
snelheid van de trein (130 km/u)
dat de trein voorbij reed werd de kei
kwam ze tussen rails en trein.
Door
het
ongeluk
ontstaat
vertraging. Een van de passagiers komt
hierdoor
te
sollicitatiegesprek.
laat
Een
voor
passagier mist het vliegtuig.
andere
• De machinist heeft na het ongeluk last van nachtmerries en kan drie maanden niet werken. •
Vrienden
van
een
jongen
voorbij.
Door
de
hoge
gelanceerd. Hij kwam terecht in de
die
gehandicapt is geraakt, komen hem in het begin nog trouw bezoeken maar na
een maand pakken ze hun leven weer op en ‘vergeten’ het slachtoffer.
6
HANDLEIDING VOOR GROEP 7/8
Videoboodschap 6: Aan de slag en afscheid
Funtheory
Tip:
Veel
Deze opdracht is gebaseerd op
Via de speciale YouTube-knop in het
ongelukken
gebeuren
doordat
mensen geen zin hebben om te wachten en denken dat ze best nog even snel de spoorwegovergang kunnen oversteken. Simon vraagt de leerlingen om iets te bedenken waardoor het wachten voor de mensen een stuk aantrekkelijker wordt. Laat de leerlingen in groepjes van twee tot vier leerlingen iets bedenken waardoor het wachten voor een spoorwegovergang minder vervelend wordt. Alles mag en niets is te gek. Ze mogen hun fantasie de vrije loop laten. De kinderen kunnen hun idee op papier uitwerken en aan elkaar presenteren. Tijdens de bespreking kunt u de volgende vragen aan bod laten komen: • Waarom is het wachten zo leuker? • Zorgt het idee niet onbedoeld voor onveilige situaties? Wellicht dat mensen juist te veel worden afgeleid. • Is het idee vooral geschikt voor een bepaalde doelgroep of voor iedereen?
de funtheory. De funtheory gaat er van uit dat je iets vervelends, zoals wachten, aantrekkelijk kunt
leerkrachtendeel heeft u toegang tot actuele filmpjes van ProRail. Deze kunt u tijdens uw lessen gebruiken.
maken door een plezierelement toe te voegen. Een bekend voorbeeld is Holle Bolle Gijs in de Efteling. Zowel kinderen als volwassenen gooien graag papier in deze ‘pratende’ prullenbak. Een ander bekend voorbeeld
zijn
de
traptreden
in de vorm van een piano. Om meer
mensen
te
stimuleren
om de gewone trap te nemen in plaats van de roltrap werd in de trap een geluidssysteem aangelegd. Wanneer je op een tree staat, klinkt het geluid van een pianotoets. Elke tree heeft zijn eigen geluid. Voor meer voorbeelden kunt u kijken op www.thefuntheory.com.
2014 - Uitgave van ProRail Voor meer informatie en met vragen kunt u terecht bij
[email protected]
7
