7X651 Morphology Tectonic 7X655 Morphology Stereotomic EEN ANDERE MANIER VAN ONTWERPEN

7X651 – Morphology Tectonic 7X655 – Morphology Stereotomic

“EEN ANDERE MANIER VAN ONTWERPEN”

Reflectie Vormstudie – Docent: Ralph Brodruck Student: Tim van Dartel | 0720444 Datum: Augustus -2014

INLEIDING

De visie van deze cursus staat voor een gehele andere insteek dan de standaard ontwerp handelingen. Deze luid namelijk:

Eerst doen, dan denken Door het toepassen van deze handelswijze wordt je gedachte op een andere manier getriggerd waardoor het eindresultaat iets heel anders kan zijn, dan bij de normale weg van werken.

Tijdens deze cursus heb ik mij bezig gehouden met twee verschillende richtingen:

Tektoniek: TEK ● TO ● NIEK “Tektoniek is de leer van architectonische vormgeving in relatie met constructie, techniek en beleving.” Belangrijk is: Hoe is het object gemaakt?

Plastiek: PLAS ● TIEK “Een plastiek is de ‘vormende’ of ‘gevormde’ kunst. Belangrijk is: Wat is de plastische kwaliteit?

Deze twee aspecten worden gedurende dit verslag niet afhankelijk van elkaar uitgelicht. Dit omdat er bij tektoniek en plastiek altijd wel een overlap te vinden is. Dit verslag geeft mijn werkwijze weer gedurende deze cursus. Hierin laat ik mijn handelingen zien en de weg die ik heb gelopen naar het eindresultaat. Aan het einde van dit verslag vind u een reflectie op mijn werk.

WERKPROCES Alvorens het starten met het eigen project, werden wij bekwaam gemaakt met verschillende factoren welke belangrijk zijn voor deze cursus, aan de hand van wekelijkse oefeningen. De factoren die mij het meeste inspireerde waren huid en constructie. Vooral de relatie tussen deze twee factoren vond ik een zeer bijzondere ontdekking. U kunt ook zien dat ik mij gedurende de ontwerpwerken (al onbewust) met deze twee factoren bezig heb gehouden.

1

Een van de opdrachten was het vervaardigen van een massief (monolithisch) product. Ik heb kaarsvet gesmolten en daarna op verschillende snelheden / manieren af laten koelen in koud water. De ene plakkaat kaarsvet heb ik in het water laten ‘rusten’ en de andere laten afkoelen door kleine roterende bewegingen te maken. De verschillende resultaten van de monolieten zijn geheel anders geworden. De massiviteit was niet geheel terug te vinden, dit kwam vooral omdat de objecten te klein waren die ik gecreëerd had. 2 1 ● Geeft mijn eerste afgietsels weer, deze zijn door het ‘rusten’ tot stand gekomen. 2 ● Is het grote object welke ik ook gebruikt heb voor de massa. Deze is gemaakt door het volume zachtjes te roteren in koud water. 3 ● Is een detailfoto van afbeelding 2. Hierin zie je dat de structuur helemaal niet voorspelbaar is, en dat deze overal anders is. Toen ik later na terug keek op deze oefening, kwam er al een vraag bij mij boven: Zie je in dit kaarsvet de structuur van de huid, of de huid van de structuur?

3

je huid? Wat is huid? Hoe beleven we huid? En hoe kunnen we zelf een huid creëren. Voor deze oefening had ik een bolletje gemaakt van ijzerdraad en deze in een ballon geplaatst. Hierin ging in opzoek naar de betekenis van huid. Waar ligt de scheiding tussen huid en niet huid? Dit probeerde ik te achterhalen door de ballon verschillende ‘dikte’ te geven, waarin het binnenwerk de ene keer wel zichtbaar is, en de andere keer niet. 4

7 5 4/5/6 ● Laten de relatie van de huid zien. In afb. 4 is het binnenwerk zichtbaar, en is de ‘huid’ strak over het object heen getrokken. In afb. 5 hangt het huid los om het binnenwerk heen. Het wordt op sommige plaatsen ‘gedragen’ door het balletje en op sommige plaatsen is het zelf dragend. In afb. 6 is er geen contact meer tussen balletje en ballon. Heeft hier de huid de functie van de constructie over genomen? En is de constructie (balletje) nu gewoon een object geworden?

6 De volgende oefening had betrekking op huid. Hoe zie

7 ● Laat de bal zien die in de ballon geplaatst is. Een ander onderdeel van het ontwerp proces is constructie. Ik had zelf deze week relatief weinig tijd

en heb daarom geen object gemaakt, maar een object meegenomen, welke belangrijk is geweest voor mijn eigen opdracht. Het betreft onderstaande afbeelding.

8 8 ● ‘Bloemendrager’ in het midden zit ijzerdraad waar bloemen in gevlochten kunnen worden.

binnenste deel, waardoor het buitenste deel ervaren kan worden al constructie. Het binnenste deel kan bloemen dragen, betekend dit dan ook dat dit een constructie is? Hiervoor heb ik mij verdiept in de verbindingen en hoe het gemaakt is. Dit is ook in afb. 9 te zien. Het binnenste draagblad is vast gevlochten aan de buitenrand. Doordat deze verbinding zo ‘nonchalant’ gemaakt is krijgt dit voorwerp een hele goedkope uitstraling. Door deze verbinding voelde ik niet dat dit binnenste deel een constructie kon zijn, omdat in mijn gevoel een constructie, dragend, aanwezig en structuur moet bieden zijn voor een voorwerp. Dit gevoel was 180® tegen mijn eerste idee in. Omdat ik dit voorwerp had meegenomen om te laten zien dat een huid ook een constructie kan zijn. Zo ben ik er ook achter gekomen dat het niet alleen gaat om wat de functie is / hoe het zich gedraagt. Maar ook de vorm hoe het geproduceerd is speelt een belangrijk rol.

9 9 ● Bevestiging binnenwerk met buitenwerk. Hierin was weer de relatie tussen huis en constructie belangrijk voor mij. De buitenrand draagt het

De relatie huid en constructie heeft mijn eindwerkstuk geïnspireerd.

De reeds behandelde projecten zijn uitgangspunten geweest voor mijn eigen project:

In veel oefeningen stelde ik mijzelf de vraag: Huid of constructie?

EINDWERKSTUK Mijn eindwerkstuk is gebaseerd op de relatie tussen huid en constructie en in hoeverre deze elkaar beïnvloeden. Aangezien ik architectuur studeer wilde ik mij bezig houden met huid als esthetische huid bijvoorbeeld in de vorm van gevel. Hierin vond ik het belangrijk op zoek te gaan naar de invloeden die een constructie op de huid uit kunnen voeren. En wat voor effect dit dan heeft op de huid.

.

De vraag waar ik naar een antwoord op zoek ben gegaan is de volgende: Hoe zal/gaat een niet passende constructie de huid beïnvloeden? Uiteindelijk heb ik dit gedaan door een grid van 4x4 op te stellen waarin ik aan de ene zijde een variabele heb gecreëerd in constructie, en aan de andere kant een variabele in huid heb gecreëerd. Dit grid ziet er als volgt uit:

Dit grid is ontstaan doordat ik een vraag in mijn hoofd had maar niet wist hoe ik deze uit moest werken. Ik wilde gaan kijken naar de invloed van de constructie op de huid. Onderstaand doorloop ik globaal de stappen die ik heb doorgaan om tot een antwoord op mijn vraag te komen. Stap 1: Uitgangspunten kiezen Doordat ik wil werken met twee belangrijke elementen bevind ik mij eigenlijk in een grote ruimte met veel verschillende variabele. Grote, inhoud, materiaal, oppervlakte, druk et cetera zijn variabele die in eerste instantie al bij mij opkwamen. Hierin heb ik besloten dat (wil ik een antwoord krijgen op mijn vraag) er op de huid ook een druk van binnenuit moet werken, om de huid te ondersteunen, maar deze mag niet te aanwezig zijn. Dit omdat de huid ‘aangetast’ moet worden door de constructie en niet de door huid zelf. Deze druk mag de eigenschappen van de huid niet / nauwelijks beïnvloeden.

Ik heb besloten de binnenkant te maken van een spons. Deze biedt lichte ondersteuning voor de huid, zonder deze te beïnvloeden. Van deze sponsen heb ik kubussen geknipt met een grote van 6 x 6 cm. Deze sponsen heb ik vervolgens op elkaar vast gelijmd. Deze kubussen boden mijn uitgangspunt voor mijn studie.

Stap 2: Invloed van de constructie. Deze stap heeft invloed op punt 1.1 t/m 1.4 van het grid op de vorige pagina. Hier heb ik gekozen voor het materiaal papier. Om deze te bevestigen heb ik ervoor gekozen om een standaard dobbelsteen figuur uit te knippen, welke is voorzien van verstevingsribb

X.1 word om het midden van de kubus getrokken zodat deze net druk uitoefent op het volume.

X.2 wordt om het midden van de kubus getrokken met veel kracht, zodat deze kracht uitoefent op de huid.

en. Zoals onderstaand voorbeeld Deze ‘mal’ heb ik om de kubus (gemaakt van spons) heen geklapt en vastgelijmd. Alvorens ik ging kijken wat de invloed van de constructie zou zijn, heb ik deze kubussen laten drogen. Om de variabele nog meer te minimaliseren heb ik gekozen dat de constructie die ik bedacht heb, gemaakt word van tyraps. Deze worden bevestigd op verschillende manieren. De manieren van bevestigen ziet u hierlangs. Waarvan dit ook de volgorde zijn als aangegeven op de vorige pagina. De tyraps nr 2 tot en met 4 worden zeer strak aangetrokken. Tyrap 1 wordt geplaatst dat deze net druk uitoefent op de huid.

X.3 wordt net iets onder de hoeken bevestigd en wordt ook strak aangetrokken.

X.4 wordt aan twee zijden in het midden aangebracht en strak aangetrokken.

Deze constructietechnieken heb ik toegepast op het papier. Het resultaat ziet u op deze pagina en in de meegeleverde modellen doos. 1.1 ● De hoek recht tegenover het aantrekpunt van de tyrap geeft de grootste vervorming weer. Ondanks dat deze tyrap slecht amper aangetrokken is, is er al een relatief grote invloed op de huid te zien. De huid vervormd vooral op het aantrekpunt. De hoeken blijven in tact. De plaats waar de tyrap aangetrokken is, is ook nog geheel hetzelfde. Dit tegen mijn verwachtingen in.

1.2 ● Hier is de tyrap harder aangetrokken. Wat opvalt is dat dit vooral invloed heeft op het punt waar de tyrap aangetrokken word. Hier is de meeste vervorming waar te nemen. Zelfs de hoeken worden beïnvloed bij dit proces. De huid blijkt ook een lichte bolling te krijgen. Er treden niet alleen vervormingen op in de hoeken van de zijkanten, maar ook in de vlakken van de zijkant. Je voelt dat de huid zich niet comfortabel in deze positie bevind. Vanaf de bovenkant lijkt de huid nog veelal in tact.

1.3 ● Deze constructie is even hard aangetrokken dan de constructie van 1.2. Het achtervlak is nog geheel in tact en bijna niet vervormd. De bovenkant daarentegen is zeer vervormd. De gehele kubus wordt als een soort rimpelstructuur samen getrokken aan de zijde waar het aanknooppunt van de tyrap is. Bij deze vervorming voel je ook de aanwezigheid van een ‘binnenstructuur’. De spons zorgt er in deze vorm voor dat het papier deze vorm vast houd.

1.4 ● Deze heb ik opnieuw gedaan en de ribben voorzien van rode lijnen, zodat de vervorming beter zichtbaar is. Al hoewel dit volume vastgetrokken is, krijg ik het gevoel dat deze zich van binnenuit probeert op te blazen. Er is een redelijk bolle structuur ontstaan. Deze vorm ontstaat omdat de sterke punten van deze kubus de hoeken zijn. Je ziet duidelijk dat deze ‘tegenkracht’ geven. Het trekpunt van de tyrap heeft in dit stadium een minder grote invloed.

Stap 3: Verder onderzoek Uit stap twee kon ik de vervormingen van de huid waarnemen. Deze vervorming was in sommige gevallen anders dan ik had verwacht. Dit kwam door de invloed van het aantrekpunt van de tyrap, en de sterkte van de hoeken. Vanaf dit punt heb ik (het al reeds eerder besproken) 4x4 grid bedacht. Dit omdat ik nu gegevens had over de vervormingen maar de materiaal eigenschappen waren van dermate grote invloed, dat ik geen nog geen uitspraak kon doen over mijn vraagstelling. Ik ben vanuit dit stadium verder gaan onderzoeken met verschillende materialen. Hiervoor heb ik plastic en (zelfgemaakte) stoffen kubussen gemaakt. De variabele van de eerste test blijven natuurlijk bij deze ook gehandhaafd. De vervormingen die optreden bij de plastic en stoffen kubussen zijn geheel anders dan die van het papier.

Bij de plastic kubussen (2.1 t/m 2.4) Is er geen verschil in de vlakken als de hoeken. Waardoor de vervormingen dus anders zijn. Wat ook opvalt is dat de positie van het aanknooppunt van de tyrap geen (minder) invloed heeft op de vervorming van de kubus. Alle zijden lijken evenredig belast te worden. Wel kan er afgevraagd worden of de vervormingen bij dikker plastic hetzelfde geweest zouden zijn. Doordat de hoeken niet sterker zijn dan de rest, is bij figuur 2.3 ook een hele andere vervorming waar te nemen dan bij de papieren variant. De huid lijkt zich makkelijker aan te passen aan de vervormingen die optreden door het gebruik van de tyraps dan de papieren kubussen.

De stoffen kubussen (3.1 t/m 3.4) zijn op dezelfde manier aangetast dan de vorige varianten. Doordat de kleur van de kubussen veranderd kunnen vervormingen anders beleeft worden. Deze hadden eigenlijk dezelfde kleur moeten zijn. (Dit is een aandachtspunt voor mij, als ik nogmaals een soort gelijke proef uitvoer). Ik heb de hoeken van deze kubussen aan de buitenkant vast gemaakt, zodat deze minder sterk zullen zijn dan hoeken die aan de binnenkant vast zijn gemaakt. Dit is gedaan, om de invloed van de hoeken zoveel mogelijk uit te sluiten. Want ook weer hier te zien is, is dat het aantrekpunt minder invloed heeft op de vervorming van de kubussen.

Variant 3.3. lijkt richting de vorm te gaan van een cilinder. Dit komt omdat de huid zelf een tegenwerking geeft aan de constructie. Dit geeft een bollend effect. Ook in variant 3.4. zie je weer een bolling terugkomen. Hierin zie je duidelijk dat de manier van dichtnaaien van de kubus een grote invloed heeft op de vervorming. De hoogte / breedte verhouding is ook niet meer 1:1. Je ziet dat één tyrap een overmacht heeft genomen, terwijl deze even hard aangetrokken zijn. Dit is (zoals reeds eerder aangegeven) de invloed van de naaitechniek. Deze kubussen zijn beter bestand tegen vervorming dan de plastic variant.

Stap 4: Materiaal invloed Doordat de vervormingen op elk materiaal anders uitpakten heb ik besloten om als laatste test het materiaal als variabele te nemen. Hierin heb ik klei genomen, omdat deze de eigenschap heeft dat het zichzelf van structuur veranderd tijdens het drogen. Hierin heb ik op verschillende tijdstippen de tyrap om het midden van de kubus, zo hard mogelijk aangetrokken als mogelijk was. De tyraps zijn aangetrokken 5min / 2uur / 4uur en 1 dag na het maken van de kubus. 5min ● De tyrap snijd door twee hoeken van de kubus heen. Deze tyrap is op de hoek geplaatst, maar door de druk op de tyrap trekt deze zich naar het midden van het vlak van de kubus. Je ziet ook dat de hoeken naar onder gaan hangen. De plaatst waar de tyrap door de kubus heen snijd, gaat vanzelf weer een beetje dicht hangen.

2uur ● Nog steeds snijdt de tyrap door twee ribben heen. Het droogproces is wel al reeds gestart. De hoeken gingen in variant 4.1 naar onder hangen. Hier splijt de kubus kapot aan de bovenkant. De kubus wordt op drie zijden open getrokken. Hier zijn de spanningen te hoog geworden, en gaat de kubus iets openstaan. De spons aan de binnenkant is net zichtbaar. 4uur ● Na vier uur drogen is er nog nauwelijks beweging in de tyrap te krijgen. Zoals je ziet is er nog slechts één zwak punt in de kubus te herkennen. De kubus bast niet kapot. Deze is te sterk geworden voor de tyrap. 1 dag ● Na 1 dag drogen heeft de tyrap helemaal geen invloed op de huid. Er valt niets meer te vervormen. De kubus blijft in zijn vaste vorm.

De verschijnselen die onstaan zijn, hebben iets weg van de vorige drie gebruikte materialen.

CONCLUSIE

Mijn onderzoek was gericht om antwoord te krijgen op de volgende vraag: Hoe zal/gaat een niet passende constructie de huid beïnvloeden? Een antwoord hierop geven is niet zo makkelijk als het lijkt. Een constructie kan de huid op meerdere manieren beïnvloeden. De constructie kan zelfs helpen een huid vorm te geven indien dit gewenst is. Elk materiaal heeft zijn eigen eigenschappen. Zo wordt bijvoorbeeld de klei variant op een slechte wijze beïnvloed door de constructie. (Deze scheurt open). Wel is mij duidelijk geworden, dat versterkingen in de huid, de vervorming door een constructie negatief beïnvloeden.

De productie van de huid is dus een belangrijk

aandachtspunt als je wilt dat deze gevormd / vervormd wordt door een constructie. Als een huid geen tegenkracht geeft aan de constructie zal deze vervorming er uitzien of dat deze bedoelt kan zijn. Ik heb ondervonden, dat het mogelijk is, dat een huid zich aangaat passen aan een niet passende constructie. Betekend dit dan dat de constructie nog steeds niet passend is? Of helpt deze dan juist de huid (zijn) vorm te geven? Dit was bijvoorbeeld bij de stoffen variant het geval, waar de huid van een kubus richting een cilinder vorm gevormd werd. De huid wordt in ieders geval niet alleen beïnvloed door de eigenschappen van de huid, maar ook de eigenschappen van de constructie spelen een rol. Een niet passende constructie kan een mooi spanningsveld creëren die in balans lijkt te blijven door de tegenwerking van de huid.

REFLECTIE Ik ben erachter gekomen dat mij de relatie tussen huid en constructie veel meer aanspreekt als ik verwacht had. Het mooie van dit vak is, dat je door te doen, er achter komt wat invloed het één op het ander kan hebben. In plaats van het studeren van een boek. Wel moet ik leren om de verschillende variabele in een eerder stadium kleiner te maken. Hierdoor kan ik gerichter naar een antwoord op mijn vraagstelling toe werken. Het was voor mij moeilijk om naar mijn uiteindelijke vraagstelling te werken. Omdat er heel veel variabele bij komen kijken. Wel heb ik geleerd dat een niet passende constructie het concept van een huid (gevel) kan versterken en dat het spelen tussen deze twee zeer interessant kan zijn. Ik wil graag dhr. Brodruck bedanken voor zijn manier van lesgeven. Ik persoonlijk vind dat deze ‘andere kijk’ op ontwerpen een meerwaarde is voor mijn verdere studie.

Tim van Dartel 0720444 [email protected]