7e jaargang nummer 7 maart Dipje óf depressie?

7e jaargang

nummer 7

maart 2007

Dipje óf depressie?

Verenigingsblad voor jongeren van 12 tot 16 jaar Verschijnt zeven keer per jaar Jaargang 7 Nummer 7 ISSN: 1568-8844

Redactie: Hennie Groenendijk André Heijboer (voorzitter) Jacob Hoekman Niek Overbeeke (eindredactie) Daniël Rosbergen Marieke Simons – De Putter Wilma Veldhoen Jacomine van Weelden

Kort geleden stond in de krant dat één op de vijf jongeren depressieve klachten heeft. Ik schrok van dit cijfer. Als je jong bent, ligt de toekomst toch juist voor je open? Je zit toch vol met idealen en ideeën? Toch blijkt dit niet altijd zo te zijn. Misschien ben jij wel één van die jongeren die met sombere gevoelens te maken heeft. Wat is het dan belangrijk dat je mensen om je heen hebt, waar je op kunt vertrouwen. Het allerbelangrijkst is de troost van de Heere te mogen ervaren. Hij geneest de gebrokenen van hart, en Hij verbindt hen in hun smarten. (Psalm 147:3) Heeft deze Treffer voor jongeren die geen last hebben van sombere gedachten dan niets te zeggen? Zeker wel, er wordt ingegaan op de invloed van muziek op je stemming, de gevolgen van (digitaal) pesten en wat je kunt betekenen voor een ander. De Heere vraagt van ons dat we elkaars lasten dragen. Daar ligt een opdracht ook voor jou. Niek Overbeeke

Abonnementen: Particulieren: B 11,50 Leidinggevenden van aangesloten verenigingen gratis. Abonnementen kunnen alleen aan het einde van een jaargang worden beëindigd. Het bericht moet dan voor 1 augustus binnen zijn.

Inhoud

Vormgeving en druk: Grafisch bedrijf Crezée bv

J E U G D B G E R E F O R M E E RD E

Geen zin in school Wie ben ik Dipje óf depressie? Muziek en depressie Pesten & dippen Wat kan ik voor een ander betekenen? Dip of depressie, wat moet ik nu doen?

O N D

GEMEENTEN

Houttuinlaan 7 - 3447 GM Woerden Postbus 79 - 3440 AB Woerden T (0348) - 48 99 48 F (0348) - 48 34 66 E [email protected] I www.jbgg.nl

2

3 4 5 7 9 10 12

Geen zin in school We hebben allemaal wel eens geen zin in school. Iedereen heeft wel eens de balen van alles. Maar Jolande (14) had die gevoelens iedere dag. ”Ik had het niet echt door. Ik dacht: school is druk, daar word je moe van.” Jolande kreeg vorig schooljaar voor het eerst depressieve gevoelens. ”Ik ging naar de tweede klas van de HAVO en kwam in een klas waar ik niemand kende. Dat vond ik vreselijk. Ik voelde me erg onzeker en ging afstandelijk doen.“ School is niet meer leuk voor Jolande. ”Als ik thuiskwam, had ik nergens meer zin in. Ik hing alleen nog maar op de bank. Ik werd heel lui.” De vervelende gevoelens van Jolande werden steeds erger. “Op een gegeven moment keek ik op tegen iedere dag. Ik wilde niets meer.” Ook de familieleden van Jolande kregen door dat er iets met Jolande aan de hand was. “Mijn broertjes klaagden dat ik zo kattig deed, terwijl ik dat zelf helemaal niet doorhad. We hadden vaak ruzie.” In het voorjaar ziet de moeder van Jolande een advertentie in de krant: ‘Geef je frons de bons’. Een cursus aangeboden door hulpverleningsinstantie Eleos. Inmiddels heeft Jolande de laatste cursusdag alweer ver achter zich gelaten. Volgens haar was het erg nuttig allemaal. ”Ik zou het echt aanraden. Ik ben heel anders tegen dingen aan gaan kijken. Als ik een slecht cijfer haalde, dacht ik er alleen maar aan hoe slecht het was en baalde ik vreselijk. Nu probeer ik te kijken hoe het komt en wat ik eraan kan doen. Soms heb ik gewoon niet goed geleerd.” Ook de ruzies met haar broers zijn minder geworden. “Als mijn broers nu iets vervelends zeggen, weet ik ook iets terug te zeggen. Of ik negeer ze gewoon in plaats van boos naar boven te lopen.” Wat precies de oorzaken waren van Jolandes depressieve gevoelens vindt ze moeilijk uit te leggen. “Het lag bij mij aan zelfvertrouwen. Ik zag alles negatief.”

Geefjefrons! de bons

VRAGEN 1.

Ken je mensen die dezelfde klachten als Jolande hebben? Zo ja, hoe ga je daar mee om? 2. Stelling: Zonder cursus kom je er ook wel overheen. 3. Kan iedereen dit overkomen? Waarom?

3

Wie ben ik? Wanneer je van de basisschool afgaat en je op de middelbare school komt, breekt een nieuwe fase aan in je leven. Een nieuwe fase brengt vaak onzekerheid met zich mee. De ene persoon gaat daar makkelijker mee om als een ander. Onzekerheid omdat je niet goed weet waar je staat. Heb ik wel de ‘goede’ kleren aan? Zeg ik geen rare dingen? Wie zijn mijn vrienden? Vragen die je bezig kunnen houden. In de pubertijd verandert er op lichamelijk gebied veel. Ook dit kan voor vragen zorgen. Puistjes bijvoorbeeld zijn voor sommige tieners een groot probleem. Misschien voor jou ook. In een onderzoek onder tieners in Nieuw-Zeeland blijkt dat eenderde van de tieners die puistjes heeft, depressieve klachten heeft. Toch is het hebben van puistjes onder tieners helemaal geen rare ontwikkeling. Het hoort bij de verandering van de hormoonhuishouding. En toch, je hebt het niet gemakkelijk. Je leeft in een wereld die je van diverse kanten tips toeroept om gelukkig te worden: Ga op fitness! Daar wordt je breed en sterk van! Iedereen zal je bewonderen! En: koop die dure jas! Als je alleen maar kleding van ons topmerk zou dragen, zou iedereen tegen je op kijken! Programma’s roepen: Wij ontdekken jouw verborgen talent, en we maken een wereldster van jou! Weet je wat het probleem is? In Nederland leeft het idee dat tekortkomingen niet langer geaccepteerd moeten worden. Tekortkomingen, die moeten allemaal verholpen worden. Goed, zeg je, en nu komt Treffer met het verhaal dat ik moet gaan houden van mijzelf zoals ik ben? En mezelf moet accepteren? Nou, nee. Want als je de Bijbel leest, zul je nergens lezen dat God van ons vraagt van jezelf te houden zoals je bent. De Bijbel laat het ons nog sterker zien: als we niet bekeerd zijn, is het bijzonder slecht met ons gesteld. Want dan zijn we, volgens Gods Woord, vijanden van God. Maar weet je wat nu zo bijzonder is? Als God mensen bekeert, dan stelt God geen eisen aan ons. Het is niet zo dat de Heere alleen mensen bekeert die mooi zijn, of die niet mooi zijn. De Heere accepteert een zondaar tot Hem komt, onvoorwaardelijk. Als je die liefde van God mag leren ontdekken, dan ga je anders naar jezelf kijken. Je gaat zien dat je een maaksel uit Zijn Hand bent, door God geschapen. Dan is wat vrienden of vriendinnen zeggen, ineens minder belangrijk. Ondanks alle tips, die je overal kunt lezen over het leren accepteren van jezelf, wat hierboven beschreven wordt, blijft de beste uitkomst. Voor altijd.

4

Dipje of depressie? Weet je dat een op de vijf jongeren depressieve klachten heeft? Rond de 80.000 tieners hebben een echte depressie.

Iedereen voelt zich wel eens somber. Dat kan komen doordat er iets vervelends is gebeurd of omdat je gewoon een snertdag hebt. Meestal verdwijnt dat nare gevoel vanzelf weer. Wanneer dit niet zo is, kan dit nare gevoel soms een depressie blijken te zijn. Mensen met een depressie voelen zich lange tijd somber en ongelukkig. Het komt vaak voor dat iemand die depressief is nergens meer zin in heeft en niet geïnteresseerd is in wat er om hem of haar heen gebeurt. Wat zijn verschillen tussen dip en depressie?

Dip:

Depressie:

• Je hebt een paar kenmerken in lichte vorm • Het duurt niet zo lang 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

• is langdurend • je hebt een groot aantal van de kenmerken 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

het eventjes niet zien zitten ergens totaal geen zin in hebben een keer uit je slof schieten tijdelijk vergeten van belangrijke dingen het soms moeilijk vinden om tot een keuze te komen er zijn van die dagen dat je even geen trek in eten hebt maandag na catechisatie ben je erg moe je tobt over hoe het gaat met je zieke klasgenoot, die vandaag wordt opgenomen je denkt nog veel na over het overlijden van dat meisje uit de buurt je kunt niet in slaap komen, want morgen heb je twee repetities

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Heb jij last van een paar dingen uit het lijstje hierboven? En heb je dit nog maar een poosje? Waarschijnlijk gaat dit na verloop van tijd over.

neerslachtig lusteloosheid snel geïrriteerd concentratieproblemen vergeetachtigheid besluiteloosheid gebrek aan eetlust of juist overdreven eetlust moeheid piekeren gedachten over de dood schuldgevoelens slaapproblemen hartkloppingen hoofdpijn slapeloosheid

Heb jij last van een groot aantal kenmerken van dit lijstje? En duurt dit al langer? Kijk dan eens op pagina 12 wat je hiermee aan moet…

5

Wat te doen? Uiteraard kunnen we hier geen recept geven wat je moet doen wanneer je jezelf somber voelt. Toch zijn er wel wat algemene tips te geven: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Slaap en eet goed. Doe elke dag iets waar je vroeger van leuk vond, ook al ben je moe of heb je geen zin. Bedenk dingen die goed gaan. Zoek geen troost in alcohol of drugs. Blijf contact houden met vrienden en vertel één of een paar van hen over je sombere gevoelens. Vraag of anderen voor je willen bidden. Neem zelf ook de tijd voor bidden en bijbellezen; al is het maar kort en doet het je misschien je weinig. Blijf in beweging: ga sporten, fietsen, skeeleren. Wacht niet te lang met hulp vragen; voel je niets voor een cursus, ga dan naar je huisarts. Hij kan je doorverwijzen voor behandeling.

VRAGEN 1. Bedenk eens drie leuke, mooie, goede, fijne dingen die je deze week hebt meegemaakt. Kies de mooiste eruit en deel dit verhaal met de groep waarin je zit. 2. Zoek in gedachten naar een niet leuke of niet fijne gebeurtenis van de afgelopen week. En als je wilt: Deel dit verhaal met iemand uit de groep. 3. Waar heb je het meest aan als je in een dip zit? 4. Hoe kun je iemand het beste helpen die in een dip zit of depressief is?

6

Muziek & depressie I’m sitting here in the boring room It’s just another rainy sunday afternoon I’m wasting my time I got nothing to do I’m hanging around I’m waiting for you But nothing ever happens… (Fool’s Garden: Lemon Tree)

Heel veel jongeren luisteren muziek van Robbie Williams. Zou hij in staat zijn om jou uit je depressie te halen, en je echt blij te maken?

De tekst hierboven is van een bekend nummer in de popmuziek. Regelmatig wordt dit gedraaid op de radio. Als je de tekst goed leest, kun je het dan vertalen voor jezelf? Degene die dit zingt, heeft een dipje, of is zelfs depressief. De inhoud van de tekst is namelijk treurig.

Wat heeft muziek met depressiviteit te maken? Muziek is iets bijzonders. Als je muziek luistert, dan kan muziek je raken. Zo kan muziek een sterke invloed op je humeur hebben. Als je vrolijk bent, loop je misschien wel te fluiten tot je hele familie er stapel van wordt… Een grappig liedje of wijsje kan een hele dag in je hoofd blijven zitten. Muziek kan je ook droevig maken. Je kunt herinneringen aan een muziekstuk hebben, wat je vroeger bij je opa of oma wel eens hoorde. Als je opa of oma overleden is, en je hoort dat muziekstuk weer, dan kan je ineens verdrietig worden. Het hoeft je niet persé droevig te maken. Het kan ook dat je zo’n muziekstuk graag nog eens luistert, vanwege de fijne herinneringen. En wat denk je van teksten van muziek? Vooral liedjes in de popmuziek kunnen eenvoudig klinken, maar hele sombere of naargeestige boodschappen hebben. Hoewel je soms niet eens alles verstaat, blijven er vaak toch wel flarden hangen. Van een sombere tekst kan je zelf ook somber worden. Popmuziek kan doordrenkt zijn met duistere invloeden van de duivel. De ene keer is dat duidelijk, soms is het niet meteen te merken. Onderschat de invloed van de duivel niet! Natuurlijk is het niet zo dat je thuiskomt met een depressie als je in de supermarkt een liedje hoort met een sombere tekst. Maar wetenschappelijk onderzoek heeft wel aangetoond dat muziek invloed kan hebben op een dipje of depressie. Zo kan bepaalde popmuziek zorgen dat iemand die niet lekker in z’n vel zit, in een flinke dip komt. Muziek kan ook helpen om sneller uit je dip te komen. Je kunt je weer lekkerder voelen als je muziek luistert die je fijn vindt. Zou dat ook popmuziek kunnen zijn? Brengt popmuziek, zoals van Robbie Williams, jou dichterbij God? Kan popmuziek jou echte blijdschap geven?

Er is helaas geen lijst met muziek die je wel kunt luisteren om van je dip af te komen. Maar er zijn tips: 1 Heb je een dipje? Ga dan geen muziek luisteren waar je treurig van wordt, dus probeer treurig klinkende muziek te vermijden, evenals muziek waar je verdrietige herinneringen aan hebt. En wat denk je, zou het slim zijn om muziek te luisteren die duistere/duivelse invloeden kan hebben?

7

2 Zoek uit welke muziek je mooi vindt, en waar je jezelf prettig van gaat voelen. Misschien luchtige pianomuziek, of christelijke liederen die je zelf graag meezingt? 3 Zelf muziek maken kan heel leuk zijn! Denk eens na over een instrument wat je leuk zou vinden om te leren bespelen, en ga op les! Veel mensen zeggen dat ze kunnen ontspannen door te spelen, omdat je zo even niet aan andere dingen denkt. Ook kun je in een groepje muziek gaan maken, wat gelijk weer voor wat gezelligheid kan zorgen.

Weet je dat er in de Bijbel ook een mooi voorbeeld over de invloed van muziek staat? Het staat in 1 Samuël 16, vanaf vers 14. Saul wordt van de Heere verlaten, nadat hij vaak ongehoorzaam is geweest aan God. Nu wordt hij geplaagd door een boze geest. Dat is natuurlijk iets heel anders dan ‘gewone depressiviteit’. Saul had buien, dat het helemaal niet goed met hem ging. Ook hij wilde muziek, hij wilde luisteren naar iemand die goed kon spelen. David kon goed harp spelen. Als hij op de snaren tokkelde, werd Saul vanzelf weer rustig. Er staat in de Statenvertaling: Het was voor Saul een verademing. Luther en muziek In 1530 mocht Luther niet meedoen aan het Congres van Augsburg, een belangrijke vergadering van theologen. Hij zat afgezonderd in een Saksische burcht en had last van geestelijke twijfel, slapeloosheid en allerlei lichamelijke pijnen. Hij was haast wanhopig en verlangde ernaar te sterven. Hij schreef een brief aan Ludwig Senfl, een beroemde componist van kerkmuziek, en vroeg hem om een kopie van het christelijke lied “In vrede kan ik mij te ruste begeven en aanstonds inslapen”. Hij schreef aan Senfl: “Ik hoop dat mijn einde nabij is. De wereld heeft niets aan mij en veracht mij en ik ben de wereld moe en veracht hem; laat de Goede Herder daarom mijn ziel maar nemen.” Senfl stuurde hem een kopie van de muziek, maar hij stuurde ook een lied dat uit Psalm 118 kwam: “Ik zal niet sterven maar leven en de werken des Heeren verkondigen”. Dit lied had een enorme invloed op Luther en hij schreef met grote letters op de muur van zijn studeerkamer in Coburg: Non moriar sed vivum (Ik zal leven en niet sterven). Je kent ook het lied “Een vaste burcht is onze God” wel? Dat is gemaakt door Luther. Luther heeft het heel vaak moeilijk gehad in zijn leven. Hij gebruikte delen uit psalm 46 in dit lied. Dit lied heeft eigenlijk als thema ‘God is onze toevlucht.’ Telkens als Luther het moeilijk had (veel vrienden van hem stierven aan de pest, bijvoorbeeld) zocht Luther toch weer zijn toevlucht bij God. Jij hebt het vast ook wel eens moeilijk. Misschien heb je iets ergs meegemaakt. Of voel je jezelf alleen. Of je voelt je niet begrepen. Probeer dan psalm 46 maar eens te lezen. Is God ook jouw toevlucht al, als je het moeilijk hebt?

VRAGEN 1. Als je de psalmen goed leest, zijn de psalmen heel verschillend geschreven. Weet je een psalm die een opgewekte inhoud heeft? Zoek ook eens een psalm die treurig van inhoud is. 2. Heb jij ook een bepaald lied wat je graag zingt als je blij bent? Wat voor lied zou jij kiezen als je heel somber zou zijn? Waarom kies je dat lied?

8

Pesten & dippen Marthe loopt door het winkelcentrum. Wat een drukte zeg! Het lijkt wel alsof half Nederland ineens nieuwe kleren nodig heeft. Oh, daar komt die nieuwe docent Geschiedenis aan. Best een aardige man, vindt Marthe. Hij ziet haar. ‘Ha, Marthe’, roept hij als hij langsloopt, ‘Alles goed?’ ‘Hallo, ja hoor’ zegt Marthe nog snel terug. Hij moest eens weten, denkt Marthe, hoe rot ik me voel. Kleding kopen is vreselijk. Met het geld wat ik heb, kan ik nooit leuke kleren kopen. Straks maakt weer iedereen opmerkingen over mijn goedkope kleren! Heb jij ook wel eens zo’n moment als Marthe? Hoe jouw vrienden met je omgaan, kan namelijk flink invloed op je humeur hebben. Sterker nog, als een vriend of vriendin jou laat vallen, kan dat voor een flinke dip zorgen. En wanneer je verliefd bent en die ander laat weten jou helemaal niets te vinden? Dan heb je het gevoel dat je nooit meer helemaal blij zult zijn. Gelukkig gaat zo’n dip vaak na een poosje toch wel weer over. Als je wel leuk behandeld wordt door je vrienden of vriendinnen, voel je jezelf daar vaak prettiger door. Hoe je met elkaar om gaat is dus best belangrijk. Hoe ga jij met anderen om? ‘Ah, kom op’, zeg je, ik doe echt wel normaal. ‘Ik maak alleen af en toe een grapje tegen iemand.’ Hopelijk zijn het leuke grapjes. Want soms besef je niet dat een grapje ontzettend hard kan aankomen bij iemand. En weet je wat het vervelende is? Dat je dat helemaal niet altijd kunt merken. Wat voor degene die het zegt een grapje is, is voor degene waar het over gaat, soms iets vreselijks: pesten.

VRAGEN 1. Zoek Mattheus 7 eens op, en lees vers 1 t/m 12. Kan jij in eigen woorden zeggen wat de Heere Jezus in vers 12 precies bedoeld? 2. Is dit precies hetzelfde als onze uitdrukking ‘wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’ ?

9

Digitaal pesten Pesten hoeft niet altijd een lollig bedoelde opmerking op een verjaardag of op catechisatie te zijn, waar bijna iedereen hard om moet lachen. Het kan namelijk ook op Internet! Stel je nu eens voor dat er van jou op een vervelend moment een foto is gemaakt. Echt een foto, die je vreselijk vindt, en waar je op een heel rare manier op staat. En iemand uit jouw klas stuurt die foto naar iedereen die je kent, via een mailtje. Zou je dat leuk vinden? Ook MSN kan voor (digitaal) pesten gebruikt worden. Gebruik je MSN? Dan heb je vast veel andere mensen in je lijst staan. Misschien collega’s van bijbaantjes, misschien allerlei klasgenoten, noem maar op. Als je wel eens op MSN zit, merk je vast dat kletsen heel makkelijk gaat he? Je kunt vensters minimaliseren op je taakbalk. Zo kan je met vijf mensen tegelijk praten. Omdat je ze niet ziet, zeg je sommige dingen heel makkelijk, makkelijker dan in het echt. Maar omdat je dingen zo makkelijk zegt, is het ook makkelijker om gemene dingen te zeggen. Maar stel je eens voor dat er gemene dingen tegen jou gezegd worden, via MSN. Zeg je dan, ach, het is maar digitaal? Waarschijnlijk doet het je echt wel iets! Pas daarom op wat je zegt, of het nu goed bedoeld is of niet. Je weet misschien wel wat de Heere Jezus zegt over het omgaan met anderen. De Heere Jezus zegt, dat we iedereen zo moeten behandelen, zoals we zelf behandeld willen worden. We zijn allemaal door God geschapen. Bedenk dat goed. Dat kan een troost zijn, waneer je voelt dat je in een dip zit. Maar bedenk het ook, als je een opmerking tegen iemand maakt.

Stellingen

- Pesten via MSN is geen pesten, want het is niet echt. - Iemand die zegt gepest te worden via MSN, is een zeurpiet. Als iemand vervelend is, blokkeer je die persoon toch?

Tips: - - -

Maak af en toe eens een aardige opmerking tegen iemand die niet zo vaak aardig gevonden wordt. Lees psalm 139 eens helemaal. Waar gaat deze psalm over? Laat een vriend of vriendin eens op een leuke manier weten, dat je het fijn vindt om vrienden te zijn.

10

Wat kan ik voor een ander betekenen? Stel, Rachel vertelt je dat haar ouders gaan scheiden. Ze heeft het al maanden zien aankomen. Ze denkt dat het haar schuld is. Haar ouders hebben veel zorgen om haar gehad. In de afgelopen periode is bekend geworden dat ze ADHD heeft. Hierdoor verwijt ze zichzelf dat ze in die periode – voordat ze medicijnen kreeg die aansloegen – haar ouders van elkaar heeft verwijderd. Het is je al opgevallen dat ze met gym nooit meedoet en altijd truitjes met kraag en lange mouwen draagt. Zou ze zichzelf verwonden? 1.

Wat doe je? Haal de beste vijf antwoorden eruit en vul ze in het schema hieronder in: - - - - - - - - - -

2. 3.

lekker kletsen samen lachen kerkenraad inschakelen melden bij de ouder(s) samen bidden melden bij de (school)dokter geheimhouding beloven helpen bij huiswerk samen huilen goed luisteren

- - - - - - - - -

vertel het de mentor samen sporten melden aan een docent die ze wel mag in vertrouwen tegen een ouderling zeggen niet verder vertellen samen zingen of muziek luisteren hem/haar niet serieus nemen zeggen dat het vanzelf over gaat .................................................... (vul zelf in)

Wat betekenen de ingevulde 5 antwoorden voor iemand die depressief is, denk je? Zet het in het schema. Wat moet je vooral niet doen?

Wat moet je doen?

Wat betekent het?

1. 2. 3. 4. 5. Belangrijk is dat je oog en oor voor vrienden, vriendinnen en mensen om je heen hebt. Wanneer iemand je heel moeilijke dingen vertelt, houd dit dan niet voor jezelf. Ga er mee naar een vertrouwenspersoon. Dit is echt geen verraad.

Degene de problemen tegen je vertelt heeft doet dit vaak als een signaal om hulp. Iets serieus nemen is heel belangrijk. Zowel voor jezelf als voor degene die in de problemen zit.

11

Dip of depressie, wat moet ik nu doen? Iedereen mag naar het feest van Martin, maar ik heb geen uitnodiging gehad…

Op school zijn er allerlei groepjes in de pauze, maar er is geen een groepje waar ik echt bij hoor...

Er zijn gewoon van die momenten dat ik me eenzaam voel. Het lijkt wel alsof iedereen meer contacten en vrienden heeft dan ik…

Iedereen heeft een leuk gezin. Maar mijn gezin is niet leuk, iedereen is altijd weg, of ze maken vervelende opmerkingen…

Herken jij jezelf een beetje in een van de bovenstaande wolkjes? Dan is dat helemaal niet zo erg. Want iedereen heeft wel eens zo’n gedachte. Het is wel akelig, als er helemaal geen positieve ervaringen met anderen tegenover staan. Als je echt helemaal alleen staat. Of zelfs gepest wordt. Als je bang geworden bent, om nieuwe contacten aan te gaan. Als dit maar even duurt, is het niet zo erg. Maar duurt dit gevoel langer dan een maand, of twee maanden? Neem dan iemand in vertrouwen. Ja, maar wie, denk je misschien. Dat kan met een vriend of vriendin zijn, maar ook een leraar, ouderling of dominee die je wel aardig vindt. En dan hoef je heus niet meteen langs te gaan. Je kunt ook een mail sturen, of een brief. Of eens iemand opbellen. Weet je niet goed tegen wie je het wilt zeggen? Dan kan je ook een hulpverlener van de SGJ bellen. De mensen die hier werken, denken graag na over hoe ze jou het beste kunnen helpen. Elke werkdag kun je bellen naar SGJ Toegang: 033 475 33 00 Een mailtje sturen kan ook: [email protected] Misschien heb je ‘m wel eens gehoord: Wat er ook met je is…bel Chris! De mensen die hier de telefoon opnemen, willen luisteren naar alles, wat er maar met je is. Je kunt bellen naar 078 - 63 123 00 Ook hier kan je een mailtje sturen: [email protected]

12