Rotterdam, 8 mei 2009 Betreft: Stichting De Fabriek, creatieve economie beleid, huisvesting
Geachte autoriteiten van de stad Rotterdam, Als voorzitter van Stichting De Fabriek wil ik u graag het initiatief presenteren, mijn perspectief van creatieve organisator en ondernemer op het creatieve economie beleid van de stad met u delen en u een verzoek doen omtrent het huisvestingsprobleem van De Fabriek. De Fabriek De Fabriek is een collectieve werkplaats voor creatieve, culturele en sociale ontwikkeling. Het is een onafhankelijke broedplaats, podium en ontmoetingsplek. De doelstelling is drieledig : een toegankelijke en inspirerende werkplek voor startende creatieve ondernemers en kunstenaars realiseren een podium voor alternatieve expressie bieden een forum voor maatschappelijk debat, lokale burgerinitiatieven en open-source informatie- en kennisdeling creëren De 35 leden komen uit diverse creatieve en artistieke disciplines zoals design, illustratie, fotografie, grafisch ontwerp, architectuur, beeldende kunsten, (animatie)film, muziek, modeontwerp, informatica, journalistiek, audiovisuele kunsten en techniek. Elk van de leden is zelfstandig ondernemer of autonoom kunstenaar en runt een eigen zaak. Daarnaast zetten ze zich collectief in om het project te realiseren, door onder andere het besturen en beheren van het centrum en het bedenken en organiseren van het publieke programma. Dit betekent dat De Fabriek geen standaard bedrijfsverzamelpand is. Het is een actief collectief waar de leden bij zowel hun eigen zaak als het gemeenschappelijke project betrokken zijn. Door die input heeft De Fabriek een uitgesproken karakter, wat bijvoorbeeld in het publieke programma tot uiting komt. Met De Fabriek heeft Rotterdam er niet enkel een incubator voor creatieve ondernemers maar ook een uniek podium en eigenzinnige ontmoetingsplek bij. Voor meer info, zie bijlage De Fabriek. Geschiedenis Stichting De Fabriek wordt in 2005 door een internationale groep kunstenaars en creatieven opgestart met de kraak van het fabriekspand aan de Mathenesserdijk in Delfshaven. De initiatiefgroep neemt het gedurende tientallen jaren ongebruikte en verkommerend pand in gebruik en renoveert het met eigen middelen tot werk- en woonplaatsen voor creatieven en een podium voor alternatieve kunst en expressie. In februari 2008, 2 jaar na aanvang, zijn er 6 ateliers, 2 publieke ruimtes, een repetitieruimte en woonruimte voor 8 personen gerealiseerd. 20 creatieven zijn er actief. Er vinden wekelijkse filmavonden plaats, er worden tentoonstellingen en performances georganiseerd en grote multidisciplinaire events en feesten vinden er plaats, oa. in samenwerking met V2_ en WORM. De groep is onderhandelingen begonnen over het 'legaliseren' van het centrum met eigenaar PWS en Deelgemeente Delfshaven. Op dat moment gebiedt dS+V de onmiddellijke ontruiming van het pand naar aanleiding van een brandweerrapport over de veiligheid in het pand. Dit terwijl De Fabriek en PWS juist plannen aan het maken zijn om aan de veiligheidsrichtlijnen te voldoen. Stichting De Fabriek wordt zonder pardon de straat op gezet. Dit betekende het einde van De Fabriek. Ware het niet dat PWS, om het project te redden, een tijdelijk pand
1/5
in Crooswijk beschikbaar stelde. Een tussentijdse oplossing, met zware beperkingen: contractduur 1 jaar (inmiddels verlengd met een half jaar), verbod op publieke events en wonen. Desondanks heeft De Fabriek een flinke doorstart gemaakt. Er zijn nu meer dan 35 creatieve ondernemers en kunstenaars in actief. Het publieke programma gaat ook door, weliswaar kleinschalig wegens de beperkingen van de locatie. De Fabriek realiseert zo geheel zelfstandig, zonder op sturing of subsidiëring van de gemeente beroep te doen, een unieke broedplaats en podium voor creatieve ondernemers en kunstenaars. Gedreven door de eigen inspiratie, motivatie en noodzaak zijn de tientallen leden van het collectief dit in en voor Rotterdam aan het realiseren. Hier dreigt echter een einde aan te komen omdat de huidige locatie binnenkort verlaten moet worden wegens renovatieplannen en er geen nieuwe locatie gevonden wordt. Rotterdam Durft. Creativity starts here. Het zijn mooie slogans. Slogans van promotiecampagnes waaruit blijkt dat beleidsmakers beseffen dat Rotterdam aantrekkingskracht mist en dat daar werk aan de winkel is. Er zijn inderdaad maar weinig originele, unieke creatieve en culturele initiatieven in Rotterdam die nergens anders te vinden zijn. Rotterdam heeft grote ambities als creatieve stad maar realiseert zich niet dat het er met top-down initiatieven zoals de Van Nelle Ontwerpfabriek, de Creative Factory en het urban podium nog lang niet is. Ook podia en clubs als Watt en Off-Corso heeft elke andere grootstad te bieden. Die moet Rotterdam natuurlijk ook hebben maar het besef dat échte vernieuwing en originaliteit komt uit onafhankelijke initiatieven ontbreekt nog. Voorbeeld: Berlijn Wat geeft een stad als Berlijn dat prestigieuze cachet van creatieve place-to-be? De wildgroei aan bottom-up initiatieven - broedplaatsen, galerieën, podia, clubs, etc - waaruit authentieke en baanbrekende concepten en stromingen opborrelen. Hoe is Berlijn uitgegroeid tot het mondiale Mekka van de elektronische muziek, waar elke producer en DJ van belang naartoe trekt? Door de underground techno scene die er zich in de jaren '90 ontwikkeld heeft in de vele clubjes die na de val van de Berlijnse muur her en der in verlaten gebouwen verrezen. Dat er op dat moment de fysieke en beleidsmatige ruimte was heeft ervoor gezorgd dat Berlijn is kunnen uitgroeien tot de internationale hoofdstad van de elektronische muziek. Op het vlak van moderne kunst is Berlijn eveneens een gigantische trekpleister geworden. Internationale kunstenaars trekken er massaal heen en alle grote galerieën hebben er vestigingen, naast honderden kleine galerieën. Waarom? Omdat Berlijn met z'n avant-garde attitude, grote ruimtebeschikbaarheid en goedkoop vastgoed een ideale voedingsbodem voor de culturele sector biedt. De stad is zo tot één groot open laboratorium geëvolueerd. In het kielzog hiervan is de creatieve industrie in Berlijn opgebloeid: media (MTV Europe heeft er z'n hoofdkantoor), filmindustrie (gesterkt door het prestigieuze Berlin Film Festival), architectuur (Jürgen Mayer H., Graft, Raumlabor Berlin, Sauerbruch Hutton), ontwerp, etc. Kapitale Duitse bedrijven als DAX, Siemens en Deutsche Bahn hebben er hun hoofdkwartieren en Berlijn's Brandenburg gebied staat in de top 3 van de meest innovatieve gebieden van de EU. Huisvesting Rotterdam lijkt in één klap de sprong naar dat laatste stadium te willen maken. Initiatieven zoals bedrijfsverzamelgebouwen en creatieve incubators worden door de stad opgericht of ondersteund. Alle lof daarvoor. Maar voor de authentieke creatieve voedingsbodem, de avant-garde en underground die vernieuwing stuwt, is nog veel te weinig aandacht. Het vereist echter een heel andere aanpak dan de ontwikkeling van de eerder genoemde top-down projecten. In vergelijking met Berlijn heeft Rotterdam een minder grote omvang aan in onbruik geraakt vastgoed waar spontaan gebruik van gemaakt kan worden. Daarom is het van groot belang dat de stad een specifiek beleid hieromtrent voert. Dit beleid ontbreekt vooralsnog. Kortetermijnrendement is leidend. De Fabriek heeft de grootste moeite om steun te vinden in de zoektocht naar een nieuwe locatie. Gedurende een heel jaar al is De Fabriek actief op zoek naar een nieuwe locatie via de officiële weg: politiek, OBR en corporaties. De Fabriek wil graag erkenning en steun, wat zich zou moeten concretiseren in een locatie waar het project zich verder kan ontwikkelen. Het probleem van De Fabriek ligt niet in het opstarten van het project - het bestaat al 4 jaar succesvol - maar
2/5
in de locatie waar het verder kan gaan. Zonder nieuwe locatie op 31 augustus - dan loopt het huidige contract af - is het afgelopen met het project. Bij diverse partijen in het creatieve en vastgoedveld wordt wel gehoor gevonden. Hugo Bongers, secretaris van de RRKC, en Chris Bouma, directeur van SKAR, steunen ons initiatief. Met corporatie Vestia Noord zijn voorzichtige verkennende gesprekken gaande. Corporatie Woonbron wil eventueel als ontwikkelingspartner optreden als wij een geschikte locatie kunnen aandragen. Wat ontbreekt is politieke en bestuurlijke steun die al de nodige spelers in zo'n herhuisvestingstraject op één lijn kan krijgen. Het college heeft zich tot doel gesteld te "makelen en schakelen tussen de sector en de vastgoedpartijen" (Uitvoeringsprogramma Creatieve Economie 2007-2010). Dit is in onze situatie dringend aan de orde. Creativity IS here Van de stad die zichzelf promoot met "Rotterdam durft" en "Creativity starts here" en grote ambities als creatieve stad koestert verwachten wij dat een initiatief als De Fabriek met open armen ontvangen wordt. Creativity IS here. En het heeft dringend de ruimte nodig om verder te kunnen werken. De Fabriek verzoekt daarom de stad Rotterdam om het project te steunen bij het vinden van een nieuw onderkomen.
Met vriendelijke groet,
Dieter Vandoren Voorzitter Stichting De Fabriek Mail:
[email protected] Adres: Hendrik de Keyserstraat 60, 3034CN Rotterdam Web: www.defabriek.nu
3/5
Bijlage: De Fabriek
Wat is De Fabriek? De Fabriek is een collectieve werkplaats voor creatieve, culturele en sociale ontwikkeling. Dit wil zeggen: 1. Collectieve werkplaats: De Fabriek wordt gedragen door een collectief met meer dan 35 leden. Zij zetten er zich gezamenlijk voor in om de doelstellingen van het project te realiseren. De leden zijn zelfstandige kunstenaars en/of ondernemers. Elk draagt naar capaciteit bij aan het project. Leden steunen De Fabriek, De Fabriek steunt de leden en de leden steunen elkaar. 2. Creatieve ontwikkeling: De Fabriek is een broedplaats voor startende artiesten en creatieve ondernemers. Het is een platform voor de ontwikkeling van professionele carrières met toegankelijke werk- en woonruimte, onderlinge inspiratie en samenwerking, en het exposeren en uitvoeren van werken. 3. Culturele ontwikkeling: De Fabriek is een publiek podium voor alternatieve kunst, muziek, film en evenementen. De programmering is open en laagdrempelig om ook een publiek aan te spreken dat niet bereikt wordt door institutionele en/of commerciële culturele organisaties. De programmering vermijdt de alomtegenwoordige hokjesgeest door zich op een breed en gevarieerd publiek te richten. Naast de tentoonstellingen, concerten, performances en filmavonden is er plek voor workshops, open jamsessies, designer markten en andere culturele manifestaties. 4. Sociale ontwikkeling: De Fabriek is geënt op autonome en maatschappelijk betrokken denkbeelden. In het verlengde daarvan biedt De Fabriek een forum voor maatschappelijk debat, lokale burgerinitiatieven en vrije informatie- en kennisdeling. Referenties: TAC / Temporary Art Center (Eindhoven), De Balie (Amsterdam), HCZ (Eindhoven), Stichting NAC / WolfArt Projectspaces (Rotterdam), MS Stubnitz (nomadisch) Een greep uit het publieke programma van De Fabriek: - Movie night: Wekelijkse filmavond met alternatieve programmering van niet-commerciële, niet-westerse, artistieke, klassieke, maatschappijkritische of anderzijds essentiële films en documentaires. - The 7th Day: Tweewekelijkse relaxte zondagmiddag met veggi lunch, live muziek/performance en DJ. - CUE Rotterdam: Maandelijks open en ongecureerd event. CUE biedt ruimte en materiaal voor expressie. De deelnemers creëren spontaan de inhoud. Onderdeel van het internationale CUE netwerk wat gelijktijdig in diverse steden plaatsvindt. - 6/04/09 Freaks: Collectieve expo van Fabriek leden. - 4/02/09 An Image from the Future, Movie Night on the Uprising in Greece: Thema-avond over de massale straatprotesten in Griekenland met documentaire samengesteld uit video's en foto's gemaakt door publiek in de Griekse straten gevolgd door publiek debat. - 20/12/08 SEEDER, Electronic Arts at De Fabriek: Mediakunstfestival met live audiovisuele performances, interactieve installaties en workshops. SEEDER biedt een podium aan jonge elektronische artiesten, nationaal en internationaal. Veel van de deelnemende artiesten zijn studenten van de academies van Rotterdam en Den Haag. - 28/06/08 EXPO2.0: Collectieve expo ter inauguratie van de nieuwe locatie. - 25-26/08/07 XAOC: 'Chaos' collectieve expo.
4/5
- 21-22/07/07 Dubfilmfestival: DIY en open-screen filmfestival. - 10/04/07 unDEAF: Open-stage zijprogramma van DEAF (Dutch Electronic Arts Festival) in samenwerking met V2_. - 27/06/07 Urban Journeys: Internationaal foto- en filmproject. - 20/12/06 Reclamekrakers: Ad-busting thema-avond met documentaire over ad-busting artiest Ron English en praktische workshop. + Vele grensoverschrijdende feesten met combinaties van live muziek en performance, beeldende kunsten en DJ's. Ledenlijst: Joey Madimin & Max Maas: De Frikandel, repetitieruimte Pablo Strormann: Fresnelli, stage & set lighting Wahid El-Solh: Squat Deluxe, A/V rental Sander Huijzen, decorbouw Taji Masayuki, food design Peter van Bruggen, productontwerp Wiet Mohanlal, graffiti art & MC Ineke Kruizinga, illustratie & fotografie Fleur Beerthuis, illustratie & fotografie Sandra Tromp, illustratie & fotografie Inna Korotkich, mode ontwerp Erwin Nederhoff, fotografie & beeldende kunst Jonathan Kuijs, film & animatie Janneke Ursem, film & animatie Charlotte van Otterloo, film & animatie Henk-Jelle de Groot, sound design Sibe Kokke, grafisch ontwerp Hanco Kamper, grafisch ontwerp Charlotte Aal, grafisch ontwerp Meike Sloover, grafisch ontwerp Rik Davids, beeldende kunst Menno Verhoef, beeldende kunst, productontwerp & illustratie Michel, beeldende kunst Arthur Geursen: Kladblok, creatieve netwerkorganisatie Nadine Lock: dansstudio Daniella Wesseling, beeldende kunst Christina Dechau, beeldende kunst Sigrun, beeldende kunst Michael Bom: Bom Design, productontwerp Agnes Verweij, journalistiek Dieter Vandoren, electronic arts & development Natali del Carmen Polirad, goudsmit Lidewij Tummers & Alina Simoviciute: Tussen Ruimte, architectuur Michou-Nanon de Bruijn, productontwerp Felix Fassbind, film & animatie
5/5
