Herdenking bevrijding Dieren 16 april 1945
5 jaar herdenking 2009 – 2013
Initiatief Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren
Herdenking bevrijding Dieren 16 april 1945
5 jaar herdenking 2009 – 2013 Sinds 2009 organiseert Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren de jaarlijkse herdenking van de bevrijding van Dieren op 16 april 1945. Het logo van Carlo Polman geeft goed het thema van deze herdenking weer. Geef ons de vijf. Deze staan voor vrede, vrijheid, verbinding, verandering en vriendschap. Doelstelling van deze herdenking is dat de leerlingen zelf gedichten en verhalen schrijven over hoe zij dit voelen. Voor afgaande aan de herdenking wordt het thema uitvoerig besproken. Op de dag zelf komt de heer Harrie Leeman geboren en getogen in Dieren, zijn ervaringen als jonge jongen in de oorlog vertellen. Met open mond en stil luisteren de kinderen naar zijn verhaal en hebben na afloop veel vragen. Keep them Rolling werkt ook graag mee aan deze herdenking. De leerlingen worden van school opgehaald door jeeps en motoren en gaan dan in optocht naar het oorlogsmonument in het Carolinapark te Dieren. Ter herinnering aan deze herdenkingen krijgen alle leerlingen een boekje met daarin gedichten en verhalen gemaakt door mede- oud leerlingen van hun school. Wij willen met name de leerlingen en leerkrachten van de OBS Kon Emma, PC De Boomgaard – Zuid en SG Het Rhedens dank zeggen voor hun medewerking aan deze herdenking. Hiermede blijft het thema herdenken en vieren voor 2013 en verder actueel.
In het Carolina park staat een kruis, misschien stond er vroeger wel een huis. Dat monument, doet ons weer denken aan het bombardement In de oorlog was er niet veel te eten, maar dat zijn we nog niet vergeten Is het moeilijk te kiezen denk je ooit aan wat je zou kunnen verliezen Als een ander je thuis vernielt weet je niet wat hem bezielt Wat de Duitsers hebben gedaan,
Ap Lammers Voorzitter Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren
Dat laten we nooit meer gaan.
Foto’s: Ron Oostveen Fotografie Ap Lammers
Kyra en Romy Kon. Emma
3
Oorlog lang geleden
Oorlog en verdriet
Weg met de oorlog weg met hem
Wat die Duitsers allemaal deden,
Niemand die het juiste ziet
Weg van die oorlogsbodem
5 mei vieren wij dat we bevrijd zijn.
De wanhoop is nabij
Geef ons vrijheid en geluk
We staan hier nu hier bij het kruis,
Niemand is meer blij
Maak ons leven toch niet stuk
Het leven en overleven was moeilijk,
Alleen maar verwoesten en Doden
Na 5 jaar hopen
In de duin licht een lijk,
Het vermoorden van al die joden
Is de oorlog afgelopen
Op 4 mei herdenken wij de mensen die gesneuveld zijn,
Vroeger was het hier niet pluis.
Toen was het anders als het heden, Oorlog lang geleden.
Allemaal door dat vreselijke mens Heel veel mensen met een wens,
Leerling van de Boomgaard
Van: Anouk en Froukje Kon. Emma
4
5
Beste soldaten,
Beste Soldaten,
Sowieso hartelijk bedankt voor het feit dat jullie Dieren en de rest van
Ik schrijf deze brief om u te bedanken dat u ons heeft bevrijd.
Nederland, Europa hebben bevrijd.
Als u ons niet had bevrijd had ik misschien nu niet geleefd,
Zonder jullie was het vast anders gelopen.
Mijn ouders niet, mijn opa en oma, mijn zus mijn broer ook allemaal
Jullie hebben je leven op het spel gezet om ons te bevrijden.
niet.
Iets dat ik heel erg respecteer.
U heeft uw eigen leven ook voor ons gewaagd.
Het lijkt me echt heel eng en spannend wat jullie hebben meegemaakt. Veel van jullie vrienden, familie en andere dierbaren zijn gestorven.
Ik vind deze dag daarom heel belangrijk om te herdenken.
Dat lijkt me nog het moeilijkst dat je gewoon je niet even naar je familie
Jullie hebben samen met de Engelsen de Duitsers verslagen.
of vrienden kon. En dan had je ook de angst dat ze overleden.
Soms denk ik nog:
Maar ondanks dat alles bleven jullie toch gewoon vechten en strijden
Wat zou er zijn als jullie niet waren gekomen?
voor iedereen.
Dan zaten we nu nog gevangen in ons eigen land.
Het is nu dan wel al lang geleden maar toch blijven we het herdenken
Dan hadden we niet eens een thuis.
want jullie moeten gewoon herdacht worden want wat jullie hebben
Dan hadden we niks!
gedaan is gewoon zo groots en mooi en dapper!
Zonder jullie was alles anders geweest,
Maar gelukkig na dat we nu en 4 mei dit alles herdenken kunnen we op
Nooit meer naar buiten geweest,
5 mei ook feest vieren want we zijn wel gewoon bevrijd door jullie!!!
Nooit meer eten gehad, Alleen nog maar oorlog!
Groetjes,
Daarom wil ik u hartelijk bedanken dat u ons heeft bevrijd.
Leerling van de Boomgaard
Dat we nu een gewoon leven kunnen leiden. Dank u wel!! Vriendelijke groet: Juliëtte Matser De Boomgaard-Zuid
6
7
Tweede Wereldoorlog Oorlog, wat een vreselijk woord, Het ergste woord dat ik ooit heb gehoord. Niemand heeft voor dit drama een reden, Maar, waarom hebben die mensen zo geleden? Al die ellende en al dat verdriet, Wij wensen dat niemand dat ooit nog ziet. Na jaren strijd was het eindelijk voorbij, Toen was iedereen weer gelukkig en vrij. Mensen die ons allemaal hebben bevrijd, dat zijn er veel, En voor wat ze hebben gedaan, zijn wij hen heel dankbaar. Guus Weerd
Al die bommen en schoten,
Dustin Peters
In het midden van de twintigste eeuw,
Rice de Oude
Veel onschuldige mensen, zo ineens hun leven kwijt,
SG Het Rhedens
Waarom moest dit nou gebeuren? Deze hevige strijd. We zijn trots, op de mensen die ons hebben geholpen. Ook al hadden we liever dat er niks was gebeurd. Verdrietig, want er waren zoveel doden, Familie of vrienden die er ineens niet meer waren, Dit kon toch niet eerlijk zijn? Mensen die hun leven voor ons in gevaar brachten, Zonder hen hadden we het niet gered. Wij zullen deze mensen nooit meer vergeten. Anke Baars, Daphne Welling, Dewi Wernke SG Het Rhedens
8
9
Het is nu bijna 5 jaar oorlog en
dag geweren en bommen hoort
Op de vlucht…
ik mocht eindelijk weer een keer
afgaan, vliegtuigen voorbij hoort
Het is 1940.
Het is 12 mei 1940 laat in de
naar buiten.
vliegen en tanks geparkeerd ziet staan voor je huis. Nu gaan ze weg!
Samuel Cohen is een jongen van 10
avond.
Ik liep naar het veldje waar ik vroeger speelde. Het was leeg.
Gewoon weg! Zouden ze nog terug
Maira, zijn zusje is 6½
Samuel ligt al in bed. Opeens
Ik keek naar de kale grijze lucht
komen? Mijn moeder roept nog
zijn broer Adam van 12
hoort hij
boven de weilanden en dacht aan
een keer: “Kom nou mee!” Ik volg
zijn vader Otto.
De motoren heel hard van de
wat ik hier vroeger allemaal deed:
haar. Ze loopt naar het marktplein.
En zijn moeder Maya.
vliegtuigen
rennen, verstoppertje, en af en toe
Er komen allemaal soldaten achter
Het is een Joodse familie
die laag over de huizen vliegen.
zelfs soldaatje.
ons aan. Ze delen iets uit. Er komt
Maar dat mocht niet meer. Niks
er eentje naar ons toe en geeft een
Zijn vader stormt naar boven,
meer. Zelfs languit in het gras
reep met chocola en zegt: “Peace
en roept: ”De moffen komen
liggen mocht niet meer.
is the power” en aait me over mijn
eraan!”
“Oorlog maakt niks goed”, dat
hoofd.
vlug, kom mee!!!
Dan gaat het luchtalarm af.
Ze gaan schuilen in de kelder.
is het laatste wat mijn vader zei voor hij moest vertrekken om te
Midden op het plein staat een
vechten in de oorlog.
groep mensen te dansen op
In 1944.
Daar heb je dat geluid weer.
vrolijke muziek. Mijn moeder
Samuel, Adam, Maira & Maya zijn in concentratiekamp
Dat vreselijke geluid van de
trekt me mee naar de mensen en
Auschwitz in Polen terechtgekomen, daar moet hij hard werken.
vliegtuigen. Maar deze keer is het
samen dansen we tot we niet meer
veel harder. In één keer is de kale
kunnen. Dan gaan we naar huis en
Dat komt omdat zij door hun zijn verraden.
grijze lucht gevuld met allemaal
raad eens wie daar toch is, het is
parachutes. Ik ren als een gek door
mijn vader! Ik omhels hem en kan
het veld om te kijken of mijn vader
het bijna niet geloven dat hij het is.
er tussen zit, maar nee, het zijn
Samen gaan we hand in hand de
alleen maar Engelsen.
vrijheid te gemoed en hopen dat
“Wim! Kom snel mee!”, roept
er nooit meer zoiets afschuwelijks
mijn moeder. “We zijn bevrijd! De
gebeurt. Nooit meer.
Ook heeft hij geen vader meer, die is namelijk neergeschoten. Maya en Maira zijn er ook niet meer, doordat ze zijn vergast. 27 Januari 1945 wordt Auschwitz bevrijdt door de geallieerden. Op 1 februari zitten Samuel en Adam in de trein naar Nederland. Hun vader Otto, hun moeder Maya en hun zusje Maira zijn overleden Joris Oostveen 10 jaar)
Engelsen, het zijn de Engelsen
10
Het zweet loopt van Samuels hoofd, wat is dat zwaar.
die ons hebben bevrijd!” Ik kon
Sanne de Lijster, Chariya van Dolder,
Thé te Riele (11 jaar)
mijn oren niet geloven. Moet
Aimee Stoter
OBS Kon Emma
je je voorstellen dat je iedere
SG Het Rhedens 11
De Herdenking
De oorlog
Het is vrede,
De oorlog duurde 5 jaar lang.
Waar wij nu staan.
Veel mensen waren bang.
Het is vrede,
Mensen leden pijn.
Waar wij ook gaan.
Joden mochten er niet meer zijn. Voor joden werd van alles verboden .
We denken er misschien niet over na,
Mensen gingen in het verzet en joden helpen.
Maar er is een oorlog geweest en die willen we niet achternagaan.
Hitler gebruikte veel geweld.
Daar was Nederland bij betrokken,
Veel doden werden er geteld.
Als we er nu over na denken geeft dat ons grote schrokken.
Maar er kwamen veel soldaten te hulp. Die gingen vechten voor ons land.
Al hebben wij deze mensen nooit gekend,
De bevrijding duurde ruim 9 maanden lang.
Wij geven ze wel een compliment.
Toen werd Nederland bevrijd op 4 en 5 mei.
Deze mensen zijn echten helden,
Dan vieren we feest!
Dat moeten we toch even melden. Groetjes Jin Zhi de Haas Al hebben wij deze mensen nooit gekend,
PC De Boomgaard
Het is tijd dat je er aan went. Dat zonder hen wij hier nooit zouden staan, Zonder hen was waarschijnlijk de wereld vergaan.
Helden Al hebben wij jullie nooit gekend, Zij wij toch stil voor een moment. En als jullie nou vanuit de hemel kijken misschien, Dan zouden jullie onze vrede kunnen zien. Ilse de Graaf (10 jaar) Rosalyn Reusink (10 jaar) OBS Kon Emma 12
13
Wij zijn beste vrienden en soms ook niet,
Beste…
Dan hebben we ruzie tot ons groot verdriet We zijn er altijd voor elkaar……. In de oorlog die we nu herdenken Was vriendschap niet weg te denken
Wij willen u hartelijk bedanken dat u uw leven geriskeerd hebt voor het redden van ons mooie dorpje Dieren. Terwijl u misschien hebt gezien hoe vrienden en familie voor uw ogen zijn neergeschoten. Ik mag trots op u zijn dat u hebt doorgezet ook in moeilijke tijden.
Je was er voor elkaar of je je elkaar wel of niet kende
Vandaag herdenken wij jullie moedigen strijd in het Carolinapark bij
Er was namelijk al genoeg ellende
het herdenkingskruis. Ik ben erg blij dat wij dit mogen doen. En dat u
Onze school heeft het overleefd
en uw kameraden Hitler hebben verslagen zodat wij nu in vrijheid dit
de Emmaschool heeft het beleefd
kunnen doen.
Teska Vermande en Elena Coenen
Hartelijke groeten Jiska Thijsen
OBS Kon Emma
De Boomgaard-Zuid
14 14
15
Love shine a light Love shine a light in every corner of my heart Let the love light carry, let the love light carry Light up the magic in every little part let our love shine a light in every corner of our hearts Love shine a light in every corner of my dream Let the love light carry, let the love light carry Like the mighty river flowing from the stream Let our love shine a light in every corner of our dreams And we’re all gonna shine a light together All shine a light to light the way Brothers and sisters in every little part Let our love shine a light in every corner of our hearts Love shine a light in every corner of the world Let the love light carry, let the love light carry Light up the magic for every boy and girl Let our love shine a light in every corner of the world And we’re all gonna shine a light together All shine a light to light the way Brothers and sisters in every little part Let our love shine a light in every corner of our hearts wordt door de leerlingen van PC De Boomgaard als afsluiting gezongen
16
