België—Belgique P.B.—P.P. 3800 Sint-Truiden
Trimestriëel tijdschrift 34ste jaargang 4de trimester 2015 AFGIFTEKANTOOR 3800 SINT-TRUIDEN 1 P 002060
Verantwoordelijke uitgever: Jef Kortleven - Groenstraat 63 - 3800 Sint-Truiden
2
GEMENGD KOOR AMICI CANTEMUS VZW De vereniging is lid van :
Culturele raad van Sint-Truiden
KOOR & STEM
secretariaat: Galgestraat 85 - 3803 Duras 3800
011 312943
Theo
Abtenstraat 13 /201
Sint-Truiden
[email protected]
BROUWERS
Appelstraat 11
3800
011 682007
Sint-Truiden
[email protected]
3800
011 680279
Sint-Truiden
[email protected]
APPELTANS
Liliane
GROVEN
Jodenstraat 29
Reinilde
SMETS
Baron de
3870
011 482784
Jef
Stockemlaan 16
Heers
[email protected]
TOMBOY
Galgestraat 85
3803
011 671349
Duras
[email protected]
3800
011 684093
Rita
VANBRABANT
René
Marc
Lambrechtsstraat 9 Sint-Truiden
[email protected]
VOORDECKERS
Wideuxdreef 4
3500
011 314771
St.-L.-Herk
[email protected]
3300
0485911729
Tienen
[email protected]
Bernard
VANCLEYNENBREUGEL Lou
Reizigersstraat 90
AC-website: www.amici-cantemus.be https://www.facebook.com/AmiciCantemus Rekeningnummer BE 22 0010 3676 9847
ondervoorzitter
voorzitter
secretaris
schatbewaarder
dirigent
3
Editoriaal - Winter 2015 Cari Amici, Het liefste zou ik ieder van jullie een mooie kerstkaart sturen, een warme wens via de brievenbus... eentje voor jou die moest afscheid nemen van een familielid of vriend, eentje voor jou die bij dokter of chirurg terechtkwam en moet herstellen, eentje voor jou die zorgt, bezorgd zijt om iemand waar je van houdt, eentje voor jou voor wie het leven een nieuwe wending neemt, eentje voor jou trotse oma of opa. Wat het ook zij... 't is goed om weer de draad op te nemen en tijd te maken voor jezelf... me-time. Tijd voor wat je graag doet... zingen. Zingen versterkt de band met wat mooi is in een leven... Zingen is passie, gevoelens uiten op een manier die je met woorden alleen niet kunt... Zingen heelt... Zingen is sport, dus gezond op de koop toe... Zingen stimuleert ons brein met een niet te tellen hoeveelheid impulsen en houdt ons kwiek. Dat bewijzen onze Amici waarvan de leeftijd begint met het symbool voor oneindigheid. In november hebben we Cecilia gevierd. We waren te gast in Montenaken bij het koor Cantemus Domino met de belofte om in de nabije toekomst iets samen te doen. We zitten goed op schema voor onze A'pro Amici op 24 januari van het nieuwe jaar en duimen dat we die dag een mooie groepsfoto kunnen maken met alle Amici. Maar eerst klinken we op 2016, een splinternieuw jaar vol mooie muziek en goede voornemens zoals het werven van nieuwe leden. De redactie van 't Amicaaltje wenst jullie, zingende en lezende Amici... een Zalig Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar ! Rita T.
Luister naar het gezang van de vogel zonder te proberen het in woorden te vangen. Ralph Waldo Emerson
4
AC-episode 1990—1999 Hoelang kunnen de amici nog bootje varen met de bootsvrouw uit Stevoort aan boord? Nu en dan ervoer ik wrijvingen in de koorrangen en tijdens bestuursvergaderingen. Het evenwicht tussen ‘amicitia’ en ‘cantemus’ leek nu en dan zoek. En toch, bij het overzien van de koorplanning in de eerste jaren van het decennium 1990 –1999 blijkt dat de zangcultuur in onze vereniging manifest aanwezig is. Ik citeer: 1990 deelname aan de Gouden Sterwedstrijd te Lommel (1ste prijs in categorie B) - 27.05.1990 uitstap naar de Westhoek: opluistering van eucharistieviering in kerk van Menen—nadien bezoek aan Ieper, Poperinge, abdij van West-Vleteren, Lo, Diksmuide—24.03.1991 deelname aan passieconcert in kerk van Oeselgem (Wakken—Waregem) 28.04.1991 bloesemwijding - 05.04.19991: concert L’inverno è passato samen met koor San Salvatore uit Susegano (Italië) - 26.05.1991 uitstap naar Ertvelde (opluistering zondagsviering), nadien bezoek aan Gent—20.10.1991 uitstap naar Antwerpen—opluistering eucharistieviering in Sint-Michielkerk op Amerikalei - nadien bezoek aan haven 07.12.1991 Amadeusconcert in St.-Jozefskerk - 1992 deelname aan de Mgr. Kerkhofwedstrijd te Valmeer (2de prijs categorie B) volks kerstconcert in O.L.V.-Hemelvaartkerk 20.12.1992 samen met ‘De Schalmei’ en Kantele o.a. uitvoering van ‘Magnificat’ van Pachelbel— jaarlijkse opluistering van de Bloesemwijding. Toch mooie muzikale belevenissen die gepaard gingen met veel uitwisseling van vriendschap. Tussendoor probeerden we de koorkas te spijzigen via de lucratieve
5
pronkgebak-actie en de mosselsouper. Telkens arbeidsintensieve activiteiten gepaard gaan met veel plezier. Opmerkelijk: in 1991 werd onder impuls van Isabel het kinderkoor ‘Amicoli’ opgericht. De toestroom van de amicoli was overweldigend. In dit jeugdig gezelschap kon de dirigente zich de volgende jaren naar hartenlust uitleven. Wel spijtig dat zij het bezoek van ‘Das Mädchenchor’ uit Berlijn begin augustus 1992 aan haar liet voorbij gaan. Na de deelname aan het 8ste lustrumconcert van het koor ‘Laetare Musica’ uit Herk-de-stad 13 maart 1993 verdween geleidelijk aan de animo bij onze koorleidster. De synergie in ons koor zwakte af, mogelijk als gevolg van te drukke agenda. Enkele maanden later nam Isabel eervol ontslag. * Spoedig slaagden we erin een door de wol geverfde dirigent als opvolger binnen te halen. Begin september 1993 had ik de eer en het genoegen om Wilfried De Munter aan de amici voor te stellen: muziekleraar aan college van Hasselt en Herk -de-stad, ex-koorzanger bij het radiokoor, oud-koordirigent van de koren Servati Dei (Diepenbeek), Laetare Musica (Herk-de-stad), dirigent van Gaudete (Halen). In een mum van tijd klikte het tussen de amici en de nieuwe dirigent. Dra steeg weer de temperatuur op ‘t Zolderke en koesterden we nieuwe grensverleggende plannen.
6
Ziehier de programmatie in 1994: ** lenteconcert ‘Amicitia’ met de kinderkoren ‘Clari Cantuli’ uit Kessel-Lo en ‘Amicoli’ en de koren ‘Laetare Musica’ uit Herk-de-stad en ‘Amici Cantemus’. Opmerkelijk: de 3 gastdirigenten (Ria Vanwing, Isabel Bikkembergs, Marcel Lambrichts) hadden voorheen een of meerdere jaren dienst verleend aan AC! ** 23.05 bloesemwijding ** 13 <> 15.05 lustrumreis naar Berlijn—opluistering zondagsviering in de Sint-Hedwigskathedraal. ** 10.12 lustrumconcert in Minderbroederskerk. Uitvoerders de koren AC, Gaudete (Halen), solisten : sopraan Marie-José De Moortel, tenor Robert Luts, bas Jef Put, orkest bestaande uit strijkers, blokfluiten, continuo, trompetten, fagot, orgel Luc Ponet. Op het programma: Historia der Geburt Jesu Christi van Heinrich Schütz Een concert met koor, soli en orkest hadden we nog niet meegemaakt en bovendien een opus uit de barok. Ambitieuze Wilfried had de koren en de sopraan-soliste toch wat overschat. Maar al bij al, het was een deugddoende en leerrijke ervaring. 1994: wat een lustrumreis! Wat een lustrumconcert! De volgende jaren concerteerden we met de volgende koren: Cantilone uit Borgloon (16.12.1995 in kerk van Borgloon; 17.12.1995 in de kerk van Zepperen) - Concinite uit Overpelt (19.05.1996 concert ‘Summertime’ in Sint-Jozefskerk) - Amaryllis uit Alken (26.10. 1996 ‘Sprokkelconcert’ in CC Sint-Truiden) - Amaryllis tgl van 20-jarig bestaan (dubbelkorige concerten in kerk van Alken 15.03.1997 en SintMaartenkerk, ST 23.03.1997). In samenwerking met de filmclub ‘Renovat’ organiseerden we 2 mooie mariale concerten met als titel ‘Maria in alle ‘s Heeren landen’: 15.11.1997 in de Sint-Jacobuskerk van Schurhoven en 04.01.1998 in
7
de parochiekerk van Hoepertingen. Vervolgens op 20.12.1998 kerstconcert in Montenaken i.s.w. met plaatselijk koor Cantemus Domino. Telkens mooie concerten, maar meestal was de nabespreking en de evaluatie van het eigen optreden naast dat van de andere koren niet opbeurend. Dus wat mij betreft hoog tijd om buiten de provincie koorrelaties te ontwikkelen. Na de eeuwwisseling zal dit verrassend genoeg geschieden. Wat wil ik nog in herinnering brengen uit de periode 1990—1999?
05.10. 1994 ontving ik een brief van Maria Zibudiene, een dirigente uit Litouwen, met de smeekbede om haar jeugdkoor enkele dagen gastvrij te ontvangen bij het begin van de grote vakantie 1996. Zie verder kopie van brief. Na bedenktijd en overleg met mijn AC-kompanen besloten we om op het verzoek in te gaan. In samenwerking met de koren Cantilone uit Borgloon, de Schalmei uit ST en Laetare uit Herk-de-stad slaagden we erin de jeugdige koristen bij gastfamilies onder te brengen.
Op de feestdag van het Vlaams gewest concerteerde het koor in het CC van Herk-de-stad samen met het koor Dodecachordon, dat door Marcel Lambrichts gedirigeerd werd. Bleek dat het Litouws koor een bijzonder hoog niveau had.
Mijn gasten waren Egidius en Nerijus. Egidius zal samen met zijn vriend Nerijus, een jeugdvriend, de eerstkomende zomers een aantal weken bij mij vertoeven. Via klussen zullen ze geld verdienen om hun studies te kunnen betalen. Egidius Dauskurdis, begenadigd met heerlijke basstem, is momenteel verbonden aan de beroemde opera van Vilnius. Zie foto & website: www.opera.lt Nerijus Kulaitis verdient momenteel voor vrouw en kind de
8
kost als bouwaannemer in Noorwegen.
09 mei 1996 kooruitstap naar Brugge, de geboortestad van amica Lieve Devriendt. AC luisterde voormiddag de eucharistieviering op in het psychiatrisch ziekenhuis. Dan toeristische programma o.a. boottocht Brugge <> Damme.
09 juni 1996 pronkgebakactie. We verkochten een recordaantal gâteau’s: 346! Inkomsten: 300 BEF * 346 = 103800 BEF of 2573 EUR. Uitgaven: onbekend. Nettowinst ?
In september 1997 wenste oud-voorzitter Jef Vandenborne na beheer van de koorbibliotheek gedurende 14 jaar ontheven te worden van deze taak. Hij werd opgevolgd door AC-bestuurslid An Roos.
28 maart 1998 deelname aan een internationaal koorfestival in Raeren, een Duitstalige gemeente in de provincie Luik. Programma: Ave Maria (L. Davitoria) - Der Lobgesang der Maria (M. Franck) - A hymn to the virgin Maria (B. Britten) - The salley gardens (Iers lied—bew. Jos Van den Borre)
In het voorjaar van 1998 liet ik me niet meer verkiezen als ACbestuurslid. Ik werd als voorzitter opgevolgd door amica Lieve Devriendt.
In de lente van 1999 hadden we de eer en genoegen om op het concertpodium te staan in de basiliek van Tongeren en deel te nemen aan de uitvoering van de Matteüspassie van J.S. Bach. Meer bepaald mochten we de samenzang van de koralen uit deze passie versterken.
Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen O Welt, sieh hier dein Leben O Haupt voll Blut und Wunden: vers 5 O Haupt voll Blut und Wunden: vers 6 Was mein Gott will: vers 1 O Mensch bewein dein Sünde groß: vers 1 In dich hab ich gehoffet, Herr: vers 5
9 O Welt, sieh hier dein Leben: vers 3 Werde munter, mein Gemüte: vers 6 Befiehl du deine Wege: vers 1 Herzliebster Jesu: vers 4 O Haupt voll Blut und Wunden: vers 1 & 2 O Haupt voll Blut und Wunden: vers 9
Meermaals planden we in het kasteel ‘Mariagaarde’ te Hoepertingen een koorweekend of koorzondag. Via amicus Guy Plevoets, directeur van Mariagaarde, konden we dit vlotjes organiseren.
Welke amici trokken de AC-bestuurskar tijdens het 3de decennium?
Peeters Trudo, Mathijs Marie-Thérèse , Vancamp Madeleine , Vanbrabant Marc, Vanhees Michel, Delwiche Judith, Kortleven Jef, Devriendt Lieve , Plevoets Guy, Appeltans Freddy, Roos An, Thommis Helga.
10
KOORSAMENSTELLING 1997—1998 SOPRANEN
TENOREN
Appeltans Fernanda Baes Agnes Bruyninkx Marie-Claire Devriendt Lieve Goossens Nelly Luykx Gusta Schevenels Rita Thommis Helga Verspecht Ady
Kempeneers Herman Keunen Adriaan Knaepen Pol Koks Rica Kortleven Jef Longin Nedeljko Plevoets Guy Vandenborne Jef Vanhees Michel Van de Weyer Joseph
ALTEN Brouwers Liliane Delwiche Judith Dewaelheyns Arlette Eerdekens Alda Festraets Marie-Rose Leemans Milly Mathijs Marie-Thérèse Roos Ann Seegers Corrie Vancamp Madeleine Vandersmissen Hilde
BASSEN Appeltans Freddy Brouwers Harry Nuttin Renaat Peeters Trudo Vanbrabatant Marc Vandenzande Charles Vandezande Yves Vanrutten Romain Voordeckers Bernard DIRIGENT : Wilfried De Munter
Opmerkelijk: van de 39 AC-koristen in 1997 zijn er nog 16 in 2015 actief (> zie cursief gedrukte namen!)
11
Koorfoto uit the nineties genomen in de Sint-Jozefskerk
12
1991
13
KINDERKOOR AMICOLI Dirigente Isabel Bikkembergs Bestuursleden: Bervoets Patricia, Colson Liliane, Thijsens Monique, Stevens Rita, Vanrompay Wiske AC-afgevaardigden: Kortleven Jef, Vanbrabant Marc Leden: Beckers Rolf, Beckers Wim, Beelen Mieke, Brans Karen, Bussé Karolien, Busschots Miek, Courtois Lesly, Criel Bram, Croes Martine, Daenen Sarah, Daenen Valeska, Deboo Elien, Deboo Willem, Degeling Eline, Degeling Wim, Dupont Debbie, Everaerts Pieter, Everaerts Wauter, Grauls Eline, Haven Nele, Kempeneers Mattias, Knuts Gert, Laenen Jona, Laenen Karen, Laenen Tessa, Lambrichts Eveline, Leclère Eveline, Luts Jeroen, Palmaers Elke, Palmaers Ine, Peeters Koen, Pirard Evelien, Plevoets Riet, Plevoets Tine, Santermans Natalie, Vaes Kelly, Vaes Wendy, Vanaeken Dieter, Vanaken An, Vanbrabant Pieter, Vanbrabant Stijn, Van den Bergh Saartje, Vandersmissen Karolien, Vanmeerbeek Reinaut, Vanzwijgenhoven Kelly, Velaers Kelly
14
Brief van dirigente uit Litouwen 05 oktober 1994
15
Marija Zibudiene
Nerijus Kulaitis, direktorius, manager van de firma Rivendellis, UAB
16
De gâteau-actie op ‘vaderkesdag’ Om de koorkas te spijzigen probeerden we in vorige decennia pronkgebakken te verkopen aan vrienden en familieleden. Begin juni was het elk jaar koekenbak op ‘t Zolderke. Een tiental amici, amicus Michel Vanhees, gepensioneerde patissier, en zijn eega, Marjetje, slaagden er telkens in een paar honderd heerlijke pronkgebakken te bereiden.
17
Restaurant KONOBA Na het dubbelkorig concert van AC en Cantilone (Borgloon) in de kerk te Zepperen 17.12.1995 vierden we de goede afloop van dit mooi concert in het restaurant Konoba, beter gekend als het restaurant van de Joegoslaaf. Allen geraakten spoedig in feeststemming, temeer omdat de Joegoslaaf, in feite een Kroaat, dadelijk de juiste golflengte vond om ons te animeren. Toen we afrekenden overhandigde ik hem enige gegevens over ons koor en nodigde ik hem uit om ons koor te vervoegen. Tot onze grote verbazing verscheen de vrolijke man enkele weken later op ‘t Zolderke. En toen begon ons avontuur met Nedeljko Longin. Na een voorzichtige stemtest stelde Wilfried voor dat hij maar moest plaatsnemen bij de tenoren. Bleek vlug dat Nedeljko de partituur kon lezen, maar zingen, dat was andere koek. Zijn stembanden leken verroest of schuurpapierachtig. Later vroeg hij aan de dirigent de toestemming om de bassen te vervoegen. In deze stemgroep klikte het beter en vond hij meer plezier. Spoedig integreerde ‘onze Joegeslaaf’ zich binnen het koor en zorgde hij vooral aan de toog voor de gezelligheid. Meermaals trakteerde hij ons op zijn geliefkoosd drankje, slivovitsj, of nodigde hij zijn toogkompanen uit om na de repetitie nog een feestje te bouwen in Konoba. Altijd oergezellig daar bij Nedelco en Dzenké, zijn vrouw. En welk lied werd er telkens gezongen? Natuurlijk Plovi, plovi, duboko je more. Plovi, plovi, duboko je more. Anko, Ancice, duso i srce moje! Enkele jaren later, meer bepaald 3 juni 2003, waren we met zijn allen in Konoba gaan souperen en toen was het ook weer koekenbak. Zie fotocollage. Toen hij het huurhuis moest verlaten is hij met zijn eega teruggekeerd naar zijn geboortestad Zadar, een badstad aan de Dalmatische kust, alwaar hij woensdag 9 april 2014 gestorven is.
18
19
RELIEKEN December is al haast voorbij. De dagen schuiven in elkaar. Tegen einde van het jaar zet je de dingen op een rij.
hebben alleen je naam gemeen. Verder is alles ver en vreemd, relieken die je een voor een nog eenmaal in je handen neemt,
En ruimt bijna gedachteloos in je bureau de laden uit, totdat je ergens op een doos met foto’s en met brieven stuit:
voordat je ze onaangedaan weer bijzet in dezelfde la. - Je denkt over de levens na die zomaar zijn voorbijgegaan
gezichten die je niet herkent en zinnen die je niet herleest. Degenen die je bent geweest, degeen die geworden bent,
en legt een nieuwe maatstaf aan, geen jaren maar millennia. Jean Pierre Rawie > Helga
De directeur van AB InBev komt bij paus Franciscus op bezoek en zegt: ‘Ik geef u 1 miljoen euro als u in uw gebed in plaats van ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’ eens zegt: ‘Geef ons heden ons dagelijks bier.’ ‘Onmogelijk,’ wimpelt de paus zijn voorstel af. Een jaar later is de directeur opnieuw bij de paus op bezoek, en dit keer biedt hij hem 5 miljoen euro. Maar de paus weigert andermaal beleefd doch kordaat. Wanneer de bierdirecteur nog een jaar later voor de derde keer komt smeken of de paus alsjeblieft ‘Geef ons heden ons dagelijks bier’ wil zeggen, nu voor 20 miljoen euro, aarzelt de paus en belt hij zijn secretaresse: ‘Wanneer loopt dat contract met die bakker af?’ Een man komt thuis en vindt zijn hond met het konijn van de buren in z'n bek. Het konijn is dood en de man panikeert bij de gedachte van een grote burenruzie. Hij pakt het vieze konijn, doet hem in bad, föhnt het beestje en stopt hem terug in het hok van de buren in de hoop dat ze zullen denken dat het beest vanzelf dood is gegaan. Een dag later loopt hij zijn buurman tegen het lijf, die zegt: “Wist je dat Nijntje dood is?”. “Eh… nee… wat is er gebeurd?”, zegt de man. De buurman antwoordt: “We vonden hem dood in zijn hok. Maar het vreemde is dat de dag nadat wij hem begraven hadden, iemand hem weer opgegraven had, een bad gegeven had en hem terug in zijn kooi had gestopt. Vreemde mensen heb je hier toch!”
20
NATIVITAS Zagen het levenslicht Jasper, kleinzoontje van amica Gilberte Voordeckers, 16.11.2015 Daan, kleinzoontje van amicus Herman Kempeneers , 22.09.2015 Onze beste gelukwensen aan het adres van de boreling, de ouders en grootouders.
21
Zonder boot en zonder paard zonder Piet en zonder staf goedgemutst en met de baard kwam Sint op de Amici af, met een muzikaal verhaal. Dank u Sinterklaasje
22 SCHEPPINGSCONCERTO IN MAJEUR!! Ik, Sinterklaas, een ouwe rakker, lig al vele maanden wakker. Ik hoorde namelijk met Pasen het Scheppingsverhaal, en dat was mooi maar het klonk wat kaal. Tenslotte heeft God ons veel meer gegeven dan wat in het Boek Genesis staat geschreven… Na wat denken schoot ik dus in actie, en werkte ik aan een poëtische reactie. Om U te plezieren schreef ik, dit keer met een muzikaal teneur Het Scheppingsconcerto in Majeur. De EERSTE dag schiep God de Hemel en de Aarde, en nadien de noten, elk met hun toon, tijd en waarde. Bij zo’n Schepping komt nogal wat geluid te pas, en God had bedacht hoe mooi een klank wel was. En hij dacht: ik wil iets prettigs om te horen . Dat was ’t begin, toen werd langzaam de Koormuziek geboren… Hij wilde ook wat beter zien, en schiep toen gauw het Licht. Toen zag hij de noten kris kras verspreid en zei: “ Da’s ook geen zicht!” Hij tekende vijf lijnen op een bord met witte kalk, en sprak: “Van nu af aan is dat een Notenbalk” God dacht, toen hij daarna te rusten lag “Wat was me dat een drukke eerste dag!” De TWEEDE dag ging God het uitspansel maken, en hij wilde héél vlug door dat karwei heen geraken. Want hij zag weer zijn bord, met de notenbalk en de noten, En dacht bij zichzelf: ”Hoe krijg ik die muziek het best op poten” Hij neuriede wat do-re-mi’s en fa’s en sollen, kreeg er plezier in en schiep meteen de kruisen en de mollen. Voor de volledigheid zette hij vooraan de maat erbij. En zo werd het avond en morgen, de tweede dag was ook voorbij. De DERDE dag schiep God het droge land, de Planten en de Zee Dat was niet zoveel werk, het viel allemaal goed mee. Hij bromde intussen wat lage keelklanken uit en zong ook heel hoge tonen, met een scherp geluid. Hij dacht: dat toonverschil, daar gaan ze problemen mee beleven, maar ik help ze wat, ik zal hen een sol- en een fa-sleutel geven… Terwijl hij zo in zichzelf zat te praten, bedacht hij meteen ook de streepjes voor de maten en voor de rest, dacht God, wacht ik tot morgen. Ik ben wel Almachtig, maar die muziek baart me toch zorgen. En zo sloot hij, met een zorgelijke lach, het werk af van die derde dag.
23 De VIERDE dag schiep God de Zon, de Sterren en de Maan, om dan weer gauw voor zijn muziekbord te gaan staan. Hij schikte de noten in onderlinge verbanden, en legde die vast in toonafstanden. Om de toonaard juist te zien deed hij een uitvinding: vooraan op de notenbalk plaatste hij de voortekening. Hij zong nu zelf een beetje, en vond het een echte lust, Maar hij bracht hier en daar in de melodie een korte rust en vond het beter daar meteen ook tekens voor te maken, kwestie van niet uit de maat te raken… Hij dacht: dat begint er al aardig op te lijken, maar de vierde dag is om, ‘k ga naar mijn nieuwe sterren kijken… De VIJFDE dag schiep God de Vogels, de Vissen en de Zeegedrochten maar in elk van zijn gedachten zat weer de muziek vervlochten. De vissen liet hij stom, maar bij de vogels en hun gefluit dacht hij weer aan zijn eigen muzikaal geluid. Hij vond het nu wat vlak en zei: “Ik geef het meer beweging en kleur, elk stuk apart volgens zijn toon, tekst, inhoud en humeur. Dat noemen we dan rondo, allegro, diminuendo of fortissimo, ook andante, largo, forte en pianissimo. Verder nog lento, ritardando en parlando, of crescendo, piano, legato of sforzando. Voor vandaag zal ik me daartoe beperken, De Vijfde dag is om, en morgen komen de grote werken… De ZESDE dag schiep God de dieren en, volgens zijn eigen wens, maakte hij zijn evenbeeld op aarde: hij schiep de mens. Hij maakte ze verschillend: Man en Vrouw schiep hij hen, en gaf ze meteen een verschillende stem. Hij sprak: Met uw stem zult ge mij zingend loven, zodat ik het horen kan in de Hemel daarboven. Ik maakte U sopranen, alten, bassen en tenoren aan U om samen te komen in koren. En laat de besten dirigeren. Die moeten U het zingen leren… Kijk naar mijn bord, maakt zo uw partituren, en zing dan van de ochtend tot de avonduren. De Mensen, angstig, zeiden: “God, sta ons toch bij”. Maar hij zei streng: ”Gebruik uw verstand, ‘k ben moe, de zesde dag is nu voorbij. De ZEVENDE DAG, zo leest men in Boek GENESIS en daarin staat alleen wat waarheid is. Die dag was God moe van zijn Schepping en rustte uit en luisterde naar dat prachtige geluid. Van zijn favoriete Koren, en zelfs de Engelen, héél tevree zongen met AMICI CANTEMUS en ZINGHET ENDE WEZET VRO mee! Hugo Watzeels
24
En zegge en schrijve dat we op ‘t Zolderke van 1980 tot 1990 uitsluitend HEINEKEN PI(L)S geschonken en gedronken hebben!
Er zitten drie poezen zich te pletter te drinken aan de bar, omdat ze geen werk meer hebben: 1e poes : "Ik zou graag bij Campina werken: 's morgens melk, 's middags melk, 's avonds melk." 2e poes : "Ik zou liever bij Whiskas werken: 's morgens Whiskas, 's middags Whiskas, 's avonds Whiskas." 3e poes : "Ik wil bij Jupiler gaan werken ..." De andere 2 poezen : "Hoezo, Jupiler?" 3e poes : "Wel, 's morgens een kater, 's middags een kater en 's avonds een kater!"
25
ZO MAAK JE NOOIT MEER EEN DT-FOUT
http://generationm.be/schoolstuderen/zomaakjenooitmeereendtfout
Is het nu 'jij word' of 'jij wordt'? 'Red mij' of 'redt mij'? Vind je het ook allemaal zo moeilijk? Geen zorgen, je bent niet alleen - daarom leggen wij het nog even heel duidelijk uit. Tegenwoordige tijd De dt-regel kan eigenlijk heel makkelijk zijn, vooral in de tegenwoordige tijd. De regel: ik + stam: ik kom, ik loop, ik word, ik vind stam + ik: kom ik, loop ik, word ik, vind ik jij + stam + t: jij komt, jij loopt, jij wordt, jij vindt stam + jij: kom jij, loop jij, word jij, vind jij u + stam + t: u komt, u loopt, u wordt, u vindt stam + t + u: komt u, loopt u, wordt u, vindt u hij + stam + t: hij komt, hij loopt, hij wordt, hij vindt stam + t + hij: komt hij, loopt hij, wordt hij, vindt hij Ik drink nooit t(hee)! Dat zinnetje ken je misschien nog wel, en het kan echt helpen om bovenstaande regel te onthouden. Ik drink nooit thee, jij drinkt thee - drink jij thee? Het is trouwens heel handig om een standaardwerkwoord te kiezen, zoals 'drinken' of 'lopen'. Weet je bijvoorbeeld niet of je 'word jij' of 'wordt jij' moet schrijven, denk dan even aan 'loop jij' of 'loopt jij' - daar hoor je direct wat het moet zijn. En ik drink zeker nooit 'd'... In de tegenwoordige tijd moet je nooit een 'd' toevoegen. Je zegt niet 'jij loopd', dus ook niet 'jij veranderd' of 'hij organiseerd'. Maar wat is het onderwerp? Het is niet altijd even makkelijk om te zien wat het onderwerp is, vooral bij 'je'. Daarom deze handige tip: vervang 'je' door 'jij' of 'jou(w)'. Als je 'jij' kan zeggen, dan is 'je' het onderwerp in de zin. Moet je 'jou' of 'jouw' gebruiken, dan is er een ander onderwerp. Zo maak je gegarandeerd véél minder fouten! Een voorbeeld: De gids vind je nooit meer terug. Hier kan je 'je' vervangen door 'jij', want de zin betekent dat jij de gids kwijt bent en dat je hem of haar niet meer zal vinden. 'Je' is dus het onderwerp en staat achter de stam 'vind': geen 't' dus! De gids vindt je nooit meer terug. Nu is het de gids die jou aan het zoeken is - hij of zij vindt 'jou' niet! De gids is dus het onderwerp en dat kan je vervangen door 'hij' of 'zij', waardoor 'vindt' dus wel een 't' krijgt. En in de verleden tijd? Nog een groot struikelblok is het voltooid deelwoord, zoals in 'hij heeft geklopt' of 'hij heeft geleefd'. Daarvoor hebben we vroeger de regel van 't kofschip of 't fokschaap geleerd, maar dat laat je maar op stal staan. Eigenlijk is het nog veel makkelijker!
26 Ten eerste: in de verleden tijd schrijf je nooit -dt. Jamais. Never. Twijfel je of een voltooid deelwoord op een 't' of op een 'd' moet eindigen? Probeer het dan even te vervoegen, zoals in deze voorbeelden: - voltooid/voltooit: 'ik voltooide' is met een 'd', dus 'voltooid' eindigt ook op een 'd'. - geleefd/geleeft: 'ik leefde' is met een 'd', dus 'geleefd' eindigt ook op een 'd'. - geklopd/geklopt: 'ik klopte' is met een 't', dus 'geklopt' eindigt ook op een 't'. Red mij! Dan is er nog één speciaal geval: de gebiedende wijs. Eigenlijk zijn dat zinnen zonder onderwerp waarin je iemand iets opdraagt: 'hou je vast', 'meld u aan', 'loop naar de bakker'... Ook hier zal je nooit 'dt' zien staan, want in de gebiedende wijs moet je nooit 't' toevoegen. Als je twijfelt, vervang dan gewoon weer even het werkwoord in je hoofd: 'rijd naar de bakker' kan je veranderen in 'loop naar de bakker'. Daar hoor je duidelijk dat er geen 't' achter moet, dus dat moet ook niet bij 'rijd'. Een klein testje? 'Hij ... de auto vol.' laad laat laadt
GOD en de SINT Mijn ‘grote liefde’ had ik toch als kind: vader en moeder, God en Sint, geen latere liefde haalde het daarbij. Wat hield ik veel van hen, wat hielden zij van mij! Het was een liefde die mij vleugels gaf en achteraf, herinneringen, bitterzoet: aan wasgoed dat te drogen hing op houten rekken rond ‘t fornuis; aan een te klein, te koud, te vochtig huis, aan uren in het donker liggen fluisteren in bed en luisteren, of je niets hoorde op het dak als je je schoen had klaargezet. Aan moeder die de kaarsjes in de boom pas aanstak als er ook een emmer water stond. Aan acht paar knieën op de rond en acht paar handen, samengevouwen. Zelfs wat mij eens benauwen kon, wordt meer en meer gemis. Omdat grote liefde zeldzaam is. Ria Zifkamp > Helga KURT MASUR
27
KURT MASUR 18.07.1927—19.12.2015 Lord, make me an intrument of Your peace. Where there is hatred, let me saw love; where there is injury, pardon; where there is doubt, faith; where there is despair, hope; where is darkness, light; where there is sadness, joy. O Divine Master, grant that I may not so much seek to be consoled as to console; to be understood as to understand; to be loved as to love, for at is in giving that we receive; it is in pardoning that we are pardoned; it is in dying that we are born again to eternal life.
28
In een ziekenhuis in de Amerikaanse staat Connecticut is zaterdag 19 december 2015 de Duitse dirigent Kurt Masur (88) overleden. Masur gold als een van de beroemdste dirigenten in de wereld. Hij werkte onder meer lang in de DDR. Zo was hij meer dan een kwart eeuw chef-dirigent in Leipzig. Hij speelde daar ook een belangrijke rol bij de politieke omwenteling in 1989. Toen botsingen tussen de politie en demonstranten uit de hand dreigden te lopen, riep hij op tot kalmte en het afzien van geweld. Doorbraak Na de val van de Berlijnse Muur brak hij ook buiten Duitsland door. Hij werkte voor veel belangrijke orkesten in de wereld. Van 1991 tot 2002 was hij chef-dirigent van de New York Philharmonic. Daarna vertrok hij naar het London Philharmonic Orchestra. Ook was Masur vaak in Amsterdam om uitvoeringen van het Koninklijk Concertgebouworkest te dirigeren. Masur moest al op jonge leeftijd een carrière als pianist vaarwel zeggen vanwege een ziekte aan zijn handen. Dat stond een loopbaan als dirigent niet in de weg.
29
1 Giovanni Battista Pergolesi - Stabat Mater
2 Johann Sebastian Bach - Mattheuspassie: Erbarme dich
3 Ludwig van Beethoven - Symfonie nr.6 Pastorale: Ontwaken van vrolijke gevoelens bij aankomst op het land
4 Gregorio Allegri - Miserere 5 Johann Sebastian Bach - Weihnachtsoratorium: Jauch zet, frohlocket
6 Arvo Pärt - Spiegel Im Spiegel
7 Johan Sebastian Bach - Magnificat BWV 243
8 Christoph Willibald von Gluck - Orfeo ed Euridice: Che faro senza Euridice
9 Johann Sebastian Bach - Mattheuspassie: Wir setzen uns mit Tränen nieder
10 Johann Sebastian Bach - Bist du bei mir
Rara! Welk verband is er tussen koning Willem I en het kasteel op foto?
30
Mei 2015. Een gezellige babbel met de voorzitter Martine Cox tijdens een optreden van de Stepszangertjes van Karolien Moers (Belle uit Be Our Guest) in Cultuurhuis Den Dries, Klein-Vorsen is de aanleiding voor deze uitnodiging om als gastkoor mee te werken aan hun Herfstconcert. Met een indrukwekkende reeks liederen vers in ons geheugen moet dat lukken, denken we zo. Uiteindelijk worden er toch een paar andere partituren opgediept in functie van onze A'pro Amici en mogen we voor 't eerst Susanna op onze toehoorders loslaten. We carpoolen naar het kleine dorpje, het is een gure winderige novemberavond en het gras kraakt onder onze voeten. Binnen worden we hartelijk ontvangen op de klanken van repeterende Cantemi en weten nu al dat het mooi wordt. In de zaal veel stoelen met daartussen tafeltjes, gezellig opgesmukt met herfstbladeren en -vruchten, lichtjes en schoteltjes vol Sinterklaas-snoepgoed. Handig, die opsteek-borden om geluidloos de bediening te wenken, een idee om bij te houden. Bestellen mag enkel voor en na het zingen en tijdens de pauze. Het is dan ook druk in de tooghoek. Voorzitter Martine verwelkomt ons hartelijk en leidt ons naar een lokaal dat verstopt zit achter de wandversiering, daar mogen we onze jassen wegleggen. En wanneer het publiek binnen sijpelt staan een paar
31
jongedames met een verleidelijk dienblad vol jeneverkes met uiteenlopende smaken... afhankelijk van de smaak kan het ook andersom: verleidelijke jongedames met paar jeneverkes... Arendsoog Liliane de eerste is die deze lekkernij ontdekt en omdat zoiets helpt om schurende keelgeluiden weg te werken ga ik er ook een paar uitproberen :) Door vakantie, ziekte en andere toestanden staan we met slechts 23 al dan niet verkouden Amici op het podium, ons terdege bewust van deze verantwoordelijkheid. Leeftijd zit tussen de oren, zeggen ze en met jeugdige overmoed zetten we ons schrap om de boventonen in het gewelf van Den Dries te laten weerklinken. Dat het Mathis zijn 'eerste keer' is motiveert, en met Lou als evaluerende factor middenin de koorgroep laten we de deugnieterij achterwege ;) OK. Er waren betere momenten, maar we houden er de leute in en leggen ons gezicht in een 'inner smile' plooi. Het shock effect van 'amme nimme kunne' werkt, ons publiek weet niet wat ze moeten denken. Tot nu zien we enkel ernstige gezichten. Maar bij het aanstekelijke Susanna is iedereen wakker en krijgen we om de haverklap een applaus. Al bij al een goede oefening voor ons aperitiefconcert in januari. Na de pauze horen we hoe Cantemus Domino klinkt en luisteren met een beetje weemoed naar deze jeugdige stemmen. Zij brengen recentere muziek en we zingen stilletjes mee met “t is weer voorbij die mooie zomer” en “eres tu” en “bella ciao”.
Cultuurhuis DEN DRIES (Klein-Vorsen Gingelom)
32
Oh, Susanna, oh don’t you cry for me
De max van ons concert in Montenaken was ongetwijfeld SUSANNA, parafrases voor gemengd koor en piano op tekst en melodie van Stephen Collins Foster bewerkt door Antoon Maessen. Songtekst And I came from Alabama with my banjo on my knee And I'm going to Louisiana where my true love waits for me And it rained all night the day I left, the weather it was dry The sun so hot I froze to death, Susanna don't you cry Refrein Oh Susanna oh don't you cry for me For I'm going to Louisiana with my banjo on my knee I had a dream the other night, when ev'rything was still I thought I saw Susanna, acoming down the hill The buckwheat cake was in her mouth, a tear was in her eye Says, I'm coming from the south, Susanna don't you cry I soon will be in New Orleans and then I'll look around And when I find Susanna, I'll fall upon the ground But if I do not find her, this boy will surely die And when I'm dead and buried, Susanna don't you cry
Prachtig toch hoe de componist in zijn verbeelding Susanna laat vertoeven in respectievelijk Nederland, Frankrijk, Schotland, Tirol, China, Rusland, Spanje. Tijdens A’pro amici (AC-nieuwjaarsconcertje!) zullen we met plezier Susanna begroeten in de Sint-Jozefskerk op zondag 24 januari 2016 11:00. WELKOM!
33
DE LAATSTE NOOTJES Zondag 22 november 2015 15:00 namen de dirigent, Marcel Onsia, en het koor Singhende Ghesellen in de kerk van Grobbendonk afscheid van elkaar en van hun trouw publiek. Met een prachtig concert eindigden ze samen in schoonheid. Toch een uitzonderlijk gebeuren. In enkele serene toespraken vanwege de voorzitter van het koor, de schepen van cultuur van Grobbendonk en de afgevaardigde van Koor en Stem Antwerpen werd hulde gebracht aan het koor en de dirigent. Sinds 1998 leidde Marcel Onsia het koor over berg en dal. Een opmerkelijke prestatie! Tenslotte bedankte het publiek met een staande ovatie de dirigent en de koorleden, waarna natuurlijk een feestelijk drankje geoffreerd werd aan alle aanwezigen, waaronder 2 amici. JK PS. In samenwerking met het koor ‘Singhende Ghesellen’ en ‘Singhet ende Weset Vro’ concerteerde AC driemaal in 2013. Samen voerden we het ‘gloria’ van Vivaldi en 2 ‘coronations anthems’ van Händel uit.
34
20151121 Fiêst van Cecilia & Breughel Het had een mooie bruiloft moeten wezen van onze Cecilia met haren Brusselaar, Pietje Breughel, maar voor de Truiense familie was de taalkloof te diep. Een fusie van de Haspengouwse kriekskes met de kiekefretters-boutjes leek tot mislukken gedoemd, tot Signore Prosecco zich ermee ging moeien. De bezwaren vervlogen als bubbels in een glas. Met het rijkgevulde buffet dat volgde, konden de genodigden zich troosten met de traktaties van de baardige schilder, vermomd als Mario. Toen ondervoorzitter Liliane een maaltijd-haka liet horen, verzamelden de respectievelijke clans zich rond de ellipsvormige tafels en werd het welkomstwoord gesproken door voorzitter Reinilde. Behalve mijn gewaagde ingreep om van een onpare tafel een pare te maken, liep het verzamelen van een amicalen dakje. Aanleiding was het licht in het leven van onze vrijgezellige Theo met de naam die haar helemaal omschrijft: Lieve. Je kan zo'n pril stel niet uit elkaar halen. Omdat het zo hoort werd eerst aangeschoven bij de ketel erwtensoep met spekjes en croûtons, dat zijn gebakken broodkorstjes maar dan de sjieke versie. Die was zo lekker dat er een tweede ronde volgde. Hierna kwam de processie langs de verschillende staties (zie menu) en ook dat viel ondanks de argwaan van de voorgaande weken in de smaak van onze feestgangers. Mogelijk ontgaan mij een aantal details van dit culinaire gebeuren door de bekommernissen voor, tijdens en na. En dan was het tijd voor de welbespraakte rede van Bernard (zie verder), die het deze keer met minder bravoure moest brengen vanwege een acuut gebrek aan stemgeluid. Het volgende onderdeel -het pinnekesritueel- verliep dan ook iets chaotischer dan gewoonlijk maar er werd niemand vergeten. Voor hun jaren AC-lidmaatschap kregen achtereenvolgens Lou 5, Bernadette en Frans 10, Raymonde-Odette-Lutgarde 15 en de pin-up van dit jaar, Helga 25. Alweer smaakte het dessert, rijstpap met bruine suiker en kon er genoeg koffie worden geschonken dank zij de ingreep van Theo, want ons machien is—o traditie - weer kapot. Hoog tijd om hierover te gaan brainstormen. Omdat er zich geen musicerende, zingende of dichtende vrijwilligers aanboden kwam Liliane met het lumineuze idee om een tombola te organiseren. Al snel hadden we een paar mooie prijzen bijeen. Het afroepen van de winnende nummers zorgde voor de nodige hilariteit en verwarring, dus vinden we ook dit een geslaagd onderdeel van deze avond. Door het ontbreken van Renaat en Blessing, mochten we zelf de afwas beredderen en dat lukte wonderwel, ook het opruimen, vele handen etc... maar voor wie tot het laatst bezig bleef was het een hele klus. Maar... opdracht volbracht, de Amici zijn tevreden en verzadigd naar huis gegaan. Rita
35 Sinte Ceciliafeest - discours van Bernard - 21 november 2015 Mag ik heel even uw aandacht ? Van harte - nu officieel - welkom iedereen ! Verontschuldigen zich vanavond: Maria en Mathis verhinderd, Lucienne bezig met de zorg voor haar bejaarde moeder die ziek is, Lieve en Frank nog in Nieuw-Zeeland, Hugo en Noëlla in Cuba, Raymonde... Onze Theo junior is weer eens uit de kast gekomen en heeft zijn toekomstige levensgezellin meegebracht met name Lieve Belet, wat niet belet dat hij nu een beetje raakt aan iemand die in mijn familie is terechtgekomen, namelijk Ivo Belet. Vorig jaar heb ik het zangkoor allegorisch voorgesteld als een grote tafel, met erbovenop een heleboel partituren, die allemaal uitnodigen om gezongen te worden. De uitdaging om eens musicalmuziek aan te leren heeft ons, na een behoorlijk moeilijke dracht, toch wel twee mooie borelingen opgeleverd; één in het college van Landen en één in de academiezaal in Sint-Truiden. Hiervoor toch wel een hele dikke proficiat aan dirigent en koorleden en ... Geduld was echt wel van beide kanten nodig. Een projectsubsidie van de stad Sint-Truiden t.b.v. 688 euro hebben we deels al ontvangen. “Be our guest” heeft ons wel 2 koorleden gekost met name Marielle en Fred. Fred zal dit deels wel gedaan hebben om gezondheidsreden, maar hij hield toch ook obstinaat vast aan zijn visie op persvrijheid : misschien verleent onze commissie voor censuur hem wel eens ooit amnestie. De leemte, die Fred als toezichter op voorbereidingswerken op 't Zolderke achterlaat, wordt nu vlekkeloos ingevuld door “champetter” Liliane : hiervoor een dikke merci Liliane. Het verlies van 2 leden is echter ruimschoots goedgemaakt door de intrede van Hugo, Noëlla en Liane en ... met het onthouden van de naam “Liane” heb ik toch wel een tijd lang problemen gehad tot Theo mij een middeltje aanreikte en zei dat ik maar moest denken aan Tarzan en ... het heeft geholpen. Wanneer ik tijdens de heel kort bemeten pauze even naar buiten glip - voor ge weet wel wat en hiervan vindt Liliane dat ik het maar moet ophouden - kan ik, buiten al doende, niet nalaten van toch maar even naar de bomen te gluren in de hoop een teken van Liane haar vervoermiddel te bespeuren. Onze 3 nieuwe leden hebben hun inloopperiode flink doorstaan, zij hebben zich voorbeeldig aangepast en zijn niet meer weg te denken uit onze vereniging : dus mogen zij begin volgend jaar uit dank hun lidgeld betalen. Vandaag staat natuurlijk ook weer het opspelden van pins op het programma en dit in verschillende categorieën. Met 25 j. lidmaatschap is onze alt Helga de pin-up van het jaar. Onze Lou is zelfs reeds 5 j. dirigent van ons koor en ... het is misschien niet mooi om te zeggen ... maar ik vind hem dan toch ook weer de pineut van het jaar : hij is nog maar net hersteld en bekomen van de ingreep aan de kransslagaders en dan begint zijn darm op te spelen. Lou ... wij hebben er alle vertrouwen in dat het goed komt en
36 duimen voor je. Neem rustig de tijd om te herstellen, want het koor is intussen in heel goede handen van je jongste zoon Mathis, waarop jij en Maria toch wel terecht heel fier mogen zijn. Het is echt een prachtkerel, hij vertoeft graag in ons koor en is ons zelfs dankbaar voor het geduld dat wij met hem hebben. Ik mag niet vergeten iets nieuws aan te kondigen : dankzij kleine en dikkere sponsors kunnen wij u laten genieten van een tombola en er zijn prachtige prijzen te winnen. Onder het toeziend oog van onze meester Jo Van Backlé van dienst, Paul Degeyter worden lotjes aangeboden van € 2 euro het stuk of € 5 voor drie. De opbrengst gaat integraal naar het goede doel van ons koor, namelijk : gedreven en met veel vertrouwen blijven werken aan de voorbereiding van mooie optredens, die de laatste tijd regelmatig moesten worden uitgesteld ... maar uitstel is geen afstel ! Ons koor veroudert heel sterk als je ziet dat de jonge leden volop aan het “grootmoederen en -vaderen” zijn. Mag ik iedereen nog een fijne voorzetting van de gezellige avond wensen.
Fiêst van Cecilia & Breughel 21 november 2015
antrei Êtesoep mè Spèkskes en Croutons wèrm Wëttelstoemp mè Spek Gewuune Stoemp Broccolistoemp Stoufvlies op zaain Vloms Gebakke Witte pansj Gebakken Zwëtte pansj Fricandon mè wèrme Kreeke Gebakke Spek Keek kaat Gebakke patei Boorenhesp Kipkap Mostoêd Ajoeineconfiteur Kompot Zwët Bruud dessèr Raaispap mè Broeine Soeiker Kaffei, Thei, Bee en Waain à volonté
Bernard
37
SINT-CECILIAFEEST 21.11.2015
AC-JUBILARISSEN 2015: Lou 5 j—Bernadette 10 j—Frans 10 j—Lutgarde 15 j— Odette 15 j—Helga 25 j
38
Willem’s hoekje Moet ik – na vier Amicaaltjes met een rubriek Vermandere – nog verder gaan? Wordt het niet te eentonig? Moet ik de overstap maken naar de Nederlanders Boudewijn De Groot (prachtige CD in 2015) en Herman Van Veen? ‘k Zal nog maar een tijdje verder doen want Willem heeft nog veel te vertellen. En als ik onze dirigent Lou mag geloven, waren Willem’s teksten over de laatste zeven zinnen van Jezus aan het kruis iets om serieus over na te denken. Hij schreef de teksten in 1998 op vraag van zijn vriend Sigiswald Kuijken om te combineren met de uitvoering van Haydn’s compositie ‘Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze’. Vermandere gaf op een persoonlijke, kritische maar toch bemoedigende wijze commentaar en zijn latere boek ‘De zeven laatste woorden’ kreeg in 2013 de prijs van hét spirituele boek van dat jaar (van de beroepsorganisatie van Uitgevers van de Katholieke Periodieke Pers). Hun motivering was dat ‘op een toegankelijke wijze wordt bijgedragen tot de zoektocht naar zin, bezinning en bezieling in de huidige samenleving’. In het juryrapport (met voorzitter Rik Torfs en vicevoorzitter Mieke Van Hecke) stond verder te lezen: 'Op een eigenzinnige, kritische, eigentijdse maar vooral authentieke, warme en grappige manier, altijd mild voor de mens, slaagt de auteur erin de kern van de christelijke boodschap zonder franje, in eenvoudige taal te verwoorden’. De volkse teksten van Vermandere vielen in de smaak van de jury omdat ze niet alleen geworteld zijn in de Vlaamse klei maar ook een universeel perspectief bewaren. Hij probeert uit alle fantastische mythes, fabels, verzen, gebeden en gezangen van de christelijke voorvaderen iets van waarde te puren voor de mensen uit het atoomtijdperk. Het is een zoektocht naar de essentie, naar eenvoud, naar een sober leven, om ‘de blote, zuivere Jezus’ te herontdekken. Maar ik heb me een beetje laten misleiden. De zeven laatste woorden van Jezus gaan eigenlijk waarschijnlijk over het passieverhaal, dat is de paastijd en niet de kersttijd. Dan maar over naar … Willem’s verhaal: de Duitse klarinet! Mijn vader en moeder, nonkels en tantes zijn allemaal gestorven. Onze nicht Mady, ook al de tachtig gepasseerd, is nu de oudste van de familie. Een geestige, wijze, dappere vrouw, ten tijde van Expo 1958 met hare vent naar Canada geëmigreerd. We schrijven nog altijd brieven naar mekaar en ze telefoneert af en toe om nog eens ‘een beetje Vlams te kunnen klappen’. Dan hoor ik oude uitdrukkingen die wij hier al lang niet meer zeggen. Ze zit ook nog vol verhalen over haar kindertijd en die gruwelijke oorlog, toen Kortrijk gebombardeerd werd. Wie ook eindeloos verhalen wist te vertellen over de laatste oorlog, dat was onze nonkel Roger. Nu krijg ik deze morgen van Mady een brief over nonkel Roger en ik was er niet goed van. Je moet weten dat nonkel Roger bij ons woonde, in zijn eigen simpele kamer, maar vooral in zijn eigen wereld, de wereld van vroeger wel te verstaan. Die nonkel dat was een geval apart. Hij was vaders knecht in de wagenmakerij. Hij dronk niet, rookte niet, keek nooit naar de meiskes en dus ook nooit getrouwd. Aan tafel vertelde hij oude histories van het dorp en altijd weer kwam hij met zijn verhaal terecht in zijn oorlogstijd in Duitsland. Ons vader zei weinig, nonkel des te meer. Zonder woord at vader zijn soep en zijn patatten, bekeek nog vijf minuten de gazet en ‘ju’, weer vooruit aan het werk. Maar vader leerde mij wel klarinet spelen. Toen ik in het eerste studiejaar zat, kon ik al een ‘airke’ blazen. Zo ben ik in de dorpsharmonie van Lauwe beland en de klarinet heeft me nooit meer verlaten. Een eigen instrument had
39 niemand, alles was eigendom van de Koninklijke Harmonie Sint-Cecilia. Maar nonkel, die ook een heel klein beetje klarinet kon spelen, die had verdorie een eigen instrument, een speciale klarinet, meegebracht uit Duitsland, toen hij daar in de oorlog verplicht tewerkgesteld was. ‘Voorzichtig ventje, laat ze niet vallen!’ Ik mocht daar wel eens een paar noten op blazen, maar dan stak nonkel ze weer heel voorzichtig weg in een zwart kistje, in zijn kleerkast, tussen zijn hemden en ondergoed. Perfect geïsoleerd tegen koude, warmte en vocht, heeft die klarinet daar ongeveer zeventig jaar verborgen gezeten. Maar nu komt het! Een paar maanden voor zijn dood komt nonkel hier aan de deur kloppen met een pakje onder de arm, een pakje in een doodgewone krant gedraaid. ’t Is niet mogelijk … dat zwart kistje … die klarinet! Die bestaat nog. Er ontbrak een klein tamponneke, dat was vlug hersteld, een nieuw rietje erop en na een stilte van vijfenzestig jaar begon die klarinet weer te zingen. ‘Hé’ zei ik, ‘maar dat is een instrument om Joodse klezmer op te spelen’. ‘Nigunim’ noemen ze dat, ‘liedjes zonder woorden. Hoor ze eens janken, lachen en wenen’. Nonkel zei geen woord, maar er scheen een heel vreemd licht in zijn ogen, alsof hij van een grote zorg verlost was: de klarinet was in veilige handen. Twee maanden later is nonkel gestorven. Hij heeft het geheim van die klarinet meegenomen in zijn graf. Ik heb onze grote klarinetvirtuoos Walter Boeykens hier nog over de vloer gehad en hij was verrukt over dat mooie instrument. ‘Kijk’ zei hij ‘die kwaliteit van ebbenhout hebben we nu niet meer’. Deze morgen kwam dus die brief van nicht Mady uit Canada. ‘Willem, die Duitse klarinet van nonkel, heeft hij gekregen in de oorlog van een Joodse doktersweduwe. Haar zoon, een jongen van zeventien (toen precies nonkels leeftijd) was al goed aan het spelen op dat instrument maar op een dag hebben ze hem uit zijn klas op school weggehaald, samen met nog enkele klasgenoten en niemand wist waar ze naar toe waren en niemand heeft ooit nog iets van hen gehoord … aber die Klarinette sollte nicht zerstört werden, Roger, bitte, nehmen Sie das Instrument mit … zorg er voor, speel er op, ’t is mijn zoon die zal wenen en zingen’. Ik wil maar zeggen dat ik er niet goed van was. Ik wist het al lang. Die klarinet zit vol heimwee en heel veel verdriet. Maar als je er goed op blaast, dan kan ze je heel diep troosten. Willem’s verhaal doet me plots denken aan onze Michel Vanhees (1922-2008) die heel goed banjo kon spelen. En die zijn banjo goed op zolder had verstopt toen hij in 1943, samen met zijn broer, gedurende twee jaar in de omgeving van Dresden verplicht moest gaan werken voor ‘den Duits’. In een fabriek waar hulzen voor bommen en granaten werden gemaakt. Het waren geen krijgsgevangenen en op zondag waren ze vrij. Zo kon Michel met Kerstmis 1943 in de beroemde Mariënkirche van Dresden naar de mis gaan. En daarna weer hard zwoegen. Van zes uur ’s morgens tot zes uur ’s avonds, getuigde Michel in Fred Bonaer’s boek ’40-45, Sint-Truidense getuigen vol. 1’. Later, toen de oorlog steeds heviger woedde en er een groter gebrek aan munitie was, viel de rustdag weg en moesten zij zeven dagen op zeven werken. En later werd het nog veel erger voor deze Belgische weggevoerden toen Dresden als vergelding volledig plat gebombardeerd werd. In tegenstelling tot 8 andere Genkenaren, konden Michel en zijn broer in juni 1945 heelhuids terugkeren naar België.
40 Daarom dit bijzondere kerstliedje van Willem Vermandere: Kyrie Eleison (uit de CD ‘In de donkerste dagen’ uit 1997) Voor de bakker die zijn vuur laat doven, voor de boer die zijn ploeg laat staan voor de metselaar die geen huis meer wil bouwen voor de herders die niet meer verder gaan Voor de meester die niet meer durft vertellen, voor de priester die zijn gebed vergeet voor de dokter die niet meer kan genezen en voor de rechter die geen raad meer weet Eleison, eleison, kyrie eleison Voor de grootmoeder alleen op haar kamer, voor grootvader die al vergeten is voor al de angsten en slapeloze nachten, voor het verdriet dat niet geweten is, Voor de minnaars die niet meer zingen, voor de liefste die het huis verlaat voor al het nutteloze leed van de wereld, voor ons zieltje dat ten onder gaat Eleison, eleison, kyrie eleison Voor de kinderen in kelders gevangen, zoveel onschuld verkracht en vermoord voor de politieke heersers, door geld en macht ontspoord, Voor onze bitsige bijtende woorden, voor onze leugens en onze achterklap voor ‘t paradijs dat wij verloren, voor onze levenslange ballingschap Eleison, eleison, kyrie eleison Voor cipiers en advokaten, presidenten en inspecteurs voor adjudanten en commandanten, voor commissarissen en controleurs, voor fabrikanten en voor commerçanten en trafikanten met groot gewin in hormonen, drugs en wapens, voor al ‘t kwaad er tussenin Eleison, eleison, kyrie eleison Ook voor vissers en voor matrozen, voor het boerenvolk op de tractor voor het zigeunervolk langs de wegen, voor de schipper en de vrachtwagenchauffeur, voor de buurvrouw en de glazenwasser, voor de smid en voor de timmerman voor ‘t ventje aan zijn loketje, voor de zanger en voor de orgelman Eleison, eleison, kyrie eleison Voor de moeder van ‘t kreupele kindje, voor ‘t lief van de dode soldaat voor ‘t meiske zonder beminde, voor al ‘t zeer dat nooit overgaat, voor wie zal ik hier nu nog zingen, voor diegenen die ik hier vergeet er kan niemand zonder wat vrede, rijke boer of arme proleet Eleison, eleison, kyrie eleison En we zingen hier van Kyrie Eleison en van een kind in een donkere stal ieder jaar wordt onze hoop herboren, dat het hier ooit nog beter worden zal, en voor Jozef en voor Maria en voor dat kind in die donkere stal ieder jaar wordt onze hoop herboren, dat ‘t hier ooit nog beteren zal Eleison, eleison, kyrie eleison Uit ‘De Liedjesteksten’ uitgeverij Lannoo Herman K.
41
Onder leiding van Mathis Vancleynenbreugel en met Hannah Aelvoet aan de piano zongen de amici: Liederen: Djo, djo eri (Südtiroler Weihnachtsjodler) Plovi, Plovi (Dalmatische lied bew. J. Wilmots) Zeilen zonder win (Noors lied bew. J. Wilmots) Avondliedje (t. J. Lesage—m. J. Mertens) From the New World (A. Dvorák—bew. M. Scott) Old Irish Blessing (D. Agay) Ordinarium: Missa in honorem B. Mariae Virginis (Staf Neefs)
42
HEGGENMUS VOGEL VAN HET JAAR 2015 Het hele jaar door zijn heggenmusjes mijn sympathieke gasten in de tuin. Elke dag ontwaar ik hen schuifelend over de grond op zoek naar zaadjes of insecten. Vroeg in het voorjaar laat het mannetje een opvallende klaterende zang horen. En dit gezang is te horen tot augustus, omdat de voorplantingsperiode van heggenmusjes opmerkelijk lang duurt. Vogelbescherming Vlaanderen had de verkiezing georganiseerd. Met 732 stemmen op een totaal van 3206 stak de heggenmus ver boven de medekandidaten uit, aldus voorzitter Jan Rodts. JK
43
44
