3. Fietsroute langs de steilrand – Midden (31 km) Inleiding Deze fietsroute laat u het middelste deel van de steilrand van de Brabantse Wal zien. U komt tijdens de fietstocht door Hoogerheide, Woensdrecht en Ossendrecht. Start- en eindpunt Non Plus Ultra (Grindweg 2, Woensdrecht) - Coördinaten: N51° 25.787' E004° 17.811' Horeca Aan het begin en einde van uw tocht kunt u terecht bij Non Plus Ultra om iets te eten of te drinken. Kijkt u van tevoren wel even naar de openingstijden. GPS U kunt de route voordat u vertrekt downloaden en in uw GPS laden. Let op: De route bestaat uit twee delen! Als u begint met de tocht dan activeert u deel één van de route en volgt u de aanwijzingen op het schermpje van uw GPS (zie handleiding GPS). Aan het einde van het eerste deel kunt u de wandelexcursie (circa 3 km) over landgoed Lindonk doen. De beschrijving hiervan vindt u verderop in dit document. U kunt er ook voor kiezen om gelijk verder te gaan met deel twee van de fietsroute. Fotoimpressie – Fietsroute Midden
© 2014 Brabantse Walgidsen: Jos van Loon, Frans van Loon, Inge van Erp en Hans Nouwt – Versie 1.01
Routekaart – Fietsroute Midden
© OpenStreetMap contributors
© 2014 Brabantse Walgidsen: Jos van Loon, Frans van Loon, Inge van Erp en Hans Nouwt – Versie 1.01
Wandelexcursie landgoed Lindonk, Hoogerheide (3 km) Inleiding Lindonk behoort tot het soort landgoederen dat is aangelegd voor de productie van hout en stabilisatie van stuifgronden. Anders dan in andere landgoederen op de Brabantse Wal is er in dit landgoed slechts een beperkt aantal lanen en geen mooie villa voor de grondeigenaar. Lindonk heeft daarentegen wel karakteristieke landschappelijke kenmerken die zo waardevol zijn dat het gebied is het opgenomen in de Cultuurhistorische kwaliteitskaart van de provincie Noord-Brabant. Het gebied is dan ook een bezoek meer dan waard. U wordt uitgenodigd om dit landschap te bekijken volgens de methode van LEESBAAR LANDSCHAP. Dat is een methode om naar landschappen te kijken vanuit vier verschillende gezichtspunten; als het ware door vier verschillende brillen. Door die vier brillen wordt voor u de samenhang en het eigen verhaal van het gebied zichtbaar. Routekaart – landgoed Lindonk
© OpenStreetMap contributors
GPS
© 2014 Brabantse Walgidsen: Jos van Loon, Frans van Loon, Inge van Erp en Hans Nouwt – Versie 1.01
De punten van de route zijn opgegeven als coördinaten. U voert het eerste coördinaat van de route in uw GPS in (zie handleiding GPS). U loopt via de paden (!) naar dat coördinaat en vervolgens voert u het volgende coördinaat in. Deze stap herhaalt u totdat u weer op het beginpunt uitkomt. Route De ‘Horizontale bril’ WP 1 – Startpunt - N51° 27.210' E004° 18.714' Kijk gedurende de wandeling goed om je heen en ontdek de vogels, de paden, de vele boomsoorten, plantensoorten, paddenstoelen en ook de omgeving rondom Lindonk. Bedenk daarbij dat op de hogere delen vooral kleinschalige akkerbouw en bosverkaveling aanwezig zijn en op de lagere delen (polder) openheid en een rechtlijnige indeling van akkers, sloten en wegen bestaat. WP 2 - N51° 27.191' E004° 18.375' Verder loopt u, daar waar de hoge en lage gronden op elkaar aansluiten, door zogenaamde “holle”wegen. Dat zijn onverharde wegen welke door het (kwel)water en veelvuldig gebruik zijn gevormd; deze zijn typerend voor de Brabantse Wal. Eigenaar Brabants Landschap streeft ernaar om het mineraalrijke kwelwater zo lang mogelijk in het gebied vast te houden waardoor zich een moeras kan ontwikkelen. Hier komen holpijp en klimopwaterereprijs voor, die erg van dit rijke water houden. De ‘Verticale bril’ WP 3 - N51° 27.267' E004° 18.136' Zet nu uw verticale bril op en bekijk de grote hoogteverschillen die in dit gebied aanwezig zijn; de naam “donk” verwijst naar de hoge ligging van het gebied ten opzichte van zijn omgeving. De hoogteverschillen variëren van 0 naar +17.30 m NAP. Zou u met uw verticale bril in de grond kunnen kijken dan zou u verschillende grondlagen zien. Bij de hoge gebiedsdelen zou u zeer oude grondlagen zien waardoor de Brabantse Wal is ontstaan; de bovenste laag bestaat vooral uit droog stuifzand dat vanuit de zeebodem is komen aanwaaien toen de zee gedurende de ijstijden droogstond. Bij de lage gebiedsdelen zou u grondlagen zien waaruit blijkt dat daar lange tijd afwisselend land en water is geweest. Daar zie je in de bovenste lagen dan ook de jongere natte zeeklei die een goede bodem voor akkerbouw is. De ‘Historische bril’ WP 4 - N51° 27.112' E004° 17.870' Uit een kaart van rond 1500 valt af te leiden dat de locatie ‘Lindonk’ zelf een hoger gelegen duingebied was, niet ver vanaf de Schelde (Scaldis). Zo rond 1533 wordt melding gemaakt van een Hoeve ‘Groot Lindonk’ en de ‘Lindonkse akker’, een zelfstandige ontginning binnen de heerlijkheid Zuidgeest. Vóór 1530 was de Schelde een belangrijke vaarroute tussen Vlaanderen en de Noordelijke-Nederlanden. Plaatsen als Reimerwaal, Hildernisse en Bergen op Zoom profiteerden daarvan. Om in de levensbehoefte van een toenemende bevolkingsomvang te voorzien werd het lagere gebied tegen Lindonk in de 13e eeuw ingepolderd. © 2014 Brabantse Walgidsen: Jos van Loon, Frans van Loon, Inge van Erp en Hans Nouwt – Versie 1.01
WP 5 – N51° 27.026' E004° 18.133' Bij de stormvloeden van 1532 en 1570 zijn grote stukken ingepolderd gebied verloren gegaan (het verdronken land van het Markiezaat). De oorzaak van die ramp was onder meer het slechte onderhoud van dijken, maar ook de exploitatie van veenlagen waardoor de bodem extra zakte. Doordat de Schelde zich bij die vloed naar de huidige Westerschelde had verlegd en de oude vaargeul niet meer bevaarbaar was, had dit, mede door de 80-jarige oorlog met Spanje, aanzienlijke gevolgen voor de economische situatie van de regio. In 1747 werd Lindonk door de Fransen, die in deze gebieden voor een inname van Bergen op Zoom gelegerd waren, volledig verwoest. Na die periode waren alle gebieden in de omgeving kaal en moesten met bosaanplant door nieuwe eigenaren in cultuur worden gebracht. Pas in 1861 werd de Prins Karelpolder (opnieuw) ingepolderd. Bij de slag om de Schelde in 1944 zijn vanuit de Brabantse Wal waaronder ook de omgeving Lindonk beschietingen uitgevoerd ter verdediging van de Westerschelde. De ‘Seizoenenbril’ WP 6 – N51° 27.000' E004° 18.369' In elk jaargetijde valt er veel te genieten op Lindonk en de directe omgeving. In het vroege voorjaar zijn de boomklever, boomkruiper en de grote bonte specht druk in de weer, maar ook de boeren die hun land bewerken zorgen voor levendigheid. Tezamen met de talrijke opkomende en uitlopende planten zoals salomonszegel, adelaarsvaren, brem, braam, vlier en kleine klit toont het gebied z’n lentepracht. WP 7 – N51° 27.121' E004° 18.373' In de zomer wordt het gebied als zelfstandig doel of als tussenstop doorkruist door wandelaars en fietsers tijdens een rondgang over de Brabantse Wal. Veel planten staan dan in volle bloei. In de herfst zien we in de bossen en op het veld de terugloop in de natuur, maar er zijn nog veel bloeiende planten langs randen en de holle weg zoals bitterzoet, boerenwormkruid, rode klaver en vele anderen. De roodgekleurde loofbomen vormen een mooi contrast tegen de naaldbomen. Op het land is volop bedrijvigheid van boeren die hun gewas oogsten. Brabants Landschap is in deze periode doende met verwijdering van de Amerikaanse vogelkers die het gebied dreigt te overwoekeren. Ook ervaren we grote groepen overtrekkende ganzen. In de winter heerst vooral stilte. Planten verstoppen zich diep onder de grond en groeien niet, de grond ligt er bevroren en soms wat modderig bij. Aan het einde van een mooie koude dag, gaat de zon boven het Markiezaat prachtig onder. WP 8 – Eindpunt - N51° 27.210' E004° 18.714'
© 2014 Brabantse Walgidsen: Jos van Loon, Frans van Loon, Inge van Erp en Hans Nouwt – Versie 1.01
