28 maart 2008
Aan: Minister LNV, Voedsel en Waren Autoriteit, Regionale dienst Noordwest, Centrale Handhaving Dierproeven Hoogte Kadijk 401, 1018 BK Amsterdam Postbus 84, 1000 AB Amsterdam Aan: Vergunninghouder College van Bestuur Universiteit Maastricht Gemandateerde Decaan Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Bureau FHML Postbus 616 6200 MD Maastricht
Bijgaand geeft de Dier Experimenten Commissie van de Universiteit Maastricht (DEC-UM), conform de wet op de dierproeven artikel 18e, verslag over het jaar 2007. Het jaarverslag is vastgesteld in haar vergadering van 28 maart 2008. De informatie met betrekking tot de uitgebrachte adviezen aan de vergunninghouder is, zoals bepaald in de Dierproevenregeling artikel l, eerste lid, sub b, gerubriceerd in tabelvorm en ondergebracht in hoofdstuk 5. Mocht u ter wille van het inzicht in de afwegingen die zijn gemaakt bij de advisering, belangstelling hebben voor de notulen van de vergaderingen dan zullen wij u deze op uw verzoek separaat toesturen.
Met hoogachting, Namens DEC-UM, De voorzitter
JAARVERSLAG 2007 DIER EXPERIMENTEN COMMISSIE UNIVERSITEIT MAASTRICHT
DEC-UM
Vervanging Verfijning Vermindering & Verantwoordelijkheid
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING
.„
3
2. ALGEMEEN GEDEELTE PLAATS EN ERKENNING TAAKSTELLING WERKWIJZE
4
3. SAMENSTELLING VAN DE DEC-UM MUTATIES SAMENSTELLING
8
4. VERGADERINGEN DEC-UM 5. OVERZICHT VAN DE DIERPROEVEN WAAROVER ADVIES is UITGEBRACHT TOETSING ONDERZOEKSPLANNEN
„
10 12
Tabellen en Overzichten Overzicht projecten naar Doel van de proef (VHI-codering) Onderzoeksaanvragen naar Onderzoekschool en -lijn van UM
6. SPECIFIEKE GETOETSTE ONDERZOEKE N
25
7. AANDACHTSPUNTEN
25
FUNCTIONEREN VAN DE DEC-UM IN RELATIE TOT EVALUATIE WoD VERANTWOORDELIJKHEID VERMINDERING PROEFDIEREN VERMINDERING ONGERIEF OVERIGE TAKEN ONDERWIJS EN VOORLICHTING INTERNE CONTACTEN EXTERNE CONTACTEN BEHANDELING VAN KLACHTEN M.B.T. PROEFDIEREN
1. INLEIDING De Dier Experimenten Commissie aan de Universiteit Maastricht (DEC-UM) adviseert de decaan van de Faculteit der Geneeskunde, gemandateerde van de Vergunninghouder zijnde het College van Bestuur van de UM. Haar taakstelling is een ethische toetsing van het belang van de dierproeven en het ongerief voor de dieren. In de afweging tussen enerzijds het ongerief voor de proefdieren en anderzijds het maatschappelijk en wetenschappelijk belang van het onderzoek is de DEC-UM zich bewust van de maatschappelijke weerstand tegen het gebruik van proefdieren, maar ook van de eisen die gesteld worden aan wetenschappelijk onderzoek ten behoeve van de gezondheid en de bestrijding van ziekten van de mens. De DEC-UM geeft in dit jaarverslag een verantwoording en een overzicht van de toetsing van de onderzoeksaanvragen die in 2007 aan haar zijn voorgelegd ter advisering aan de vergunninghouders. Het jaarverslag 2007 van de DEC-UM is opgemaakt naar het voorlopig format van 2002 van de Inspectie Keuringsdienst van Waren. Een opgave verstrekken van de "duur van de proef' is een ondoenlijke zaak, omdat elke proef met een dier een dierproef is en binnen een dierexperiment de dieren vaak een verschillende behandelingsduur ondergaan. De indeling en opzet van het jaarverslag DEC-UM 2003, 2004, 2005 en 2006 zijn exact gevolgd, waarmee de vergelijkbaarheid is gediend. Informatie over de status, taakstelling en werkwijze zijn opgenomen in deel 2. De huidige samenstelling van de commissie naar disciplines conform de WOD art.ISa tweede lid is onder 3. geplaatst. In deel 4 staat de informatie over de vergaderingen en de procedure. In het jaarverslag zijn onder 5. de gebruikelijke gegevens met betrekking tot het resultaat van de toetsing opgenomen, maar is ook de inkadering van de onderzoeksvoorstellen binnen de hoofdprojecten en deelprojecten van de research UM aangegeven. Deel 7. bevat onderwerpen waarin aandacht wordt besteed aan gerichte inspanningen van de DEC-UM met betrekking tot de drie V's en aan het standpunt ten aanzien van verantwoordelijkheid en open(baar)heid. Mededelingen over de activiteiten van de DEC-UM en haar leden vormen de afsluiting van dit jaarverslag.
2. ALGEMEEN GEDEELTE PLAATS EN ERKENNING De DEC-UM bestaat sedert 1989. Het eerste DEC-reglement is opgesteld door de decaan van de Faculteit der Geneeskunde (gemandateerde van de vergunninghouder het College van Bestuur van de UM) en op 3 juli 1989 geaccordeerd. Een aangepast reglement is op 20 juni 1997 door de decaan van de Faculteit der Geneeskunde goedgekeurd en in november 1997 aangeboden ter beoordeling aan de minister van VWS. Op 16 april 1998 werd een goedkeuring van dit DEC reglement door de staatssecretaris van VWS ontvangen; de DEC-UM werd hierbij erkend gezien het advies van de Centrale Commissie Dierproeven en gelet op WOD art. 18a3 eerste lid (brief VWS, kenmerk GZB/VVB981845). Op 13 april 2005 is een herziene versie door het bestuur van de Faculteit der Geneeskunde UM geaccordeerd. Het ministerie is via toezending van het reglement aan de Inspectie in kennis gesteld van het nu vigerende reglement.
TAAKSTELLING De DEC-UM adviseert de vergunninghouders omtrent de ethische toelaatbaarheid van voorgenomen dierproeven, hierbij in het bijzonder het ongerief van de proefdieren afwegend in relatie tot het wetenschappelijk en maatschappelijk belang dat met de dierproef wordt beoogd. De DEC-UM adviseert het College van Bestuur van de UM en is klankbord voor onderzoekers met betrekking tot ontwikkelingen op het gebied van dierproevenbeleid en biotechnologische handelingen bij dieren. De DEC-UM heeft tot taak klachten inzake verantwoord gebruik en behandeling van proefdieren te behandelen. De DEC-UM heeft tot taak om de toepassing van de drie V's (Vervanging, Vermindering, Verfijning) van proefdieren te stimuleren. Het ethisch uitgangspunt, het reglement en een handleiding voor het indienen van DECprojecten is vastgelegd in "Het Gele Boekje", waarin voor onderzoekers en andere geïnteresseerden de uitgangspunten en werkwijze van de DEC-UM worden uitgelegd. Van dit boekje uit 1989 is in 1999 een geheel herziene 2e druk verschenen. Inmiddels is een tweede herziene versie van deze informatie digitaal op de website van de UM onderzoekers beschikbaar. De DEC-UM heeft in 2007 voor 22 projecten advies afgegeven voor derden. College van Bestuur van de Universiteit Maastricht (UM) en Academisch Ziekenhuis Maastricht (AZM). Gemandateerde voor vergunninghouder is de decaan van de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
WERKWIJZE De DEC werkt volgens stramien (Flowchart DEC-UM procedure) zoals vastgelegd in het DEC-UM reglement. Het concept onderzoeksvoorstel wordt uiterlijk 17 kalenderdagen voor de vergadering voorgelegd aan de proefdierdeskundige (art. 14 WOD). Hierbij wordt gebruik gemaakt van een DEC-aanvraagformulier met VHI-coderingen, te vinden op www.cpv.unimaas.nl. Het model van het aanvraagformulier geeft uitvoerige toelichting hoe de aanvraag gestructureerd en onderbouwd dient te zijn om te voldoen aan art. 2a van het Dierproevenbesluit van 5 november 1996 en om ethische toetsing door de DEC-UM mogelijk te maken. De proefdierdeskundige screent het ontwerp op de proefdierkundige aspecten en voert zonodig overleg met de aanvragende onderzoeker. Een project wordt ingediend uiterlijk 10 kalenderdagen voor de vergadering bij de secretaris. Deze controleert of alle informatie die de DEC-UM nodig heeft om tot een afgewogen oordeel te kunnen komen, in de projectaanvraag is opgenomen. Het onderzoeksvoorstel is dan beoordeeld op zijn proefdierkundige aspecten door de proefdierdeskundige. Het ingediende onderzoeksplan krijgt een uniek nummer, wordt aan alle DEC-leden toegezonden en wordt voor de eerstvolgende DEC-vergadering geagendeerd. De DEC-leden ontvangen de onderzoeksplannen minimaal 5 werkdagen vóór de DECvergadering. In de vergadering wordt het project besproken en wordt geadviseerd. Het advies kent een aantal kwalificaties: een positief advies, aangehouden, niet ontvankelijk of een negatief advies. Een negatief advies omtrent een project kan alleen gegeven worden na de indiener/onderzoeker te hebben gehoord. Wanneer een project niet onmiddellijk een positief advies krijgt, bericht de DEC-UM de aanvrager haar opmerkingen. Als het kleine veranderingen, aanpassingen of aanvullingen betreft kan de DEC-UM de voorzitter en secretaris machtigen -nadat de wijzigingen door de onderzoekers zijn overgenomen en in het projectvoorstel zijn geïmplementeerd- het project positief te adviseren op het eerstvolgende overleg tussen voorzitter en secretaris. Echter indien essentiële aanpassingen noodzakelijk zijn, wordt het project aangehouden en dient het onderzoeksplan opnieuw te worden ingediend en wederom aan de DEC-UM ter beoordeling te worden voorgelegd als een herziene versie onder hetzelfde aanvraagnummer. De DEC-UM kan ook aanvullende voorwaarden stellen. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op het gefaseerd uitvoeren van het onderzoek. In dat geval krijgt het project pas een positief advies als wordt aangegeven dat een persoon met speciale vaardigheid op dat gebied, de proeven uitvoert of dat de onderzoeker zich eerst deze kundigheden eigen maakt. De DEC-UM kan onderzoekers uitnodigen om hun onderzoeksvoorstel ter vergadering toe te lichten. Ook kan de DEC-UM vooraf vragen om een pilot-experiment of literatuurstudie en over de uitkomsten daarvan eerst te rapporteren alvorens het project wordt beoordeeld. In een aantal gevallen wordt een project gefaseerd ten aanzien van zijn uitvoering, waarbij terugrapportage aan de DEC-UM als voorwaarde wordt gesteld. Een positief advies wordt pas gegeven, nadat de eventuele voorstellen tot wijziging van de DEC-UM in het onderzoeksplan zijn opgenomen. Van een advies wordt de indiener schriftelijk op de hoogte gesteld. Bij afwezigheid ter vergadering kunnen DEC-leden hun commentaren ten aanzien van de protocollen schriftelijk inbrengen.
De voorzitter en secretaris overleggen na iedere DEC vergadering, tussentijds tussen twee vergaderingen en verder indien een van beiden dat wenselijk acht. Daarnaast vindt een zeer intensief emailverkeer plaats, veelal de art. 14 functionaris daarbij includerend.
Flowchart DEC-UM procedure -\t
onderzoeker
o n t w e r
onderzoeksaanvraag
P
7 kalenderdagen vóór deadline indienen
Art. 14 (proefdierkundig)
s c r e e n i n g
onderzoeksaanvraag dierproef i
r
-..
-k
Secretaris DEC
10 kalenderdagen vóór vgd datum / deadline ^
secretariaat DEC
Agenda DEC Multipliceren Verzenden aan DEC-leden Bestudering door DEC-leden
Vergadering DEC
n
J
Secretaris DEC rapportage
advisering Art. 14
v e r w e r k i
Voorzitter DEC
g
b e r a a d
3. SAMENSTELLING MUTATIES: Met ingang van 29 juni 2007 is door tijdgebrek van een DEC-lid een vacature ontstaan. Met ingang van l september 2007 is ter vervulling van deze vacature een nieuw extern DEClid toegetreden.
SAMENSTELLING: De DEC-UM bestaat uit een voorzitter en negen overige leden. De voorzitter en drie leden zijn extern, de overigen staan in arbeidsverhouding van de UM. De art. 14 functionaris adviseert de DEC ten aanzien van de dierproefaanvragen en ter vergadering gevraagd dan wel ongevraagd. De DEC-UM was in 2007 samengesteld uit de volgende leden met hun specifieke kwalificaties: Voorzitter Deskundige op het gebied van proefdieren, hun welzijn en van ethische toetsing, Niet in arbeidsverhouding staand met UM, geen betrokkenheid bij dierproeven. De voorzitter draagt zorgt voor de evenwichtige samenstelling van de Commissie, geeft leiding aan de vergadering en onderhoudt de landelijke contacten. Lidl. Deskundige op het gebied van dierproeven en kansberekening. Niet in arbeidsverhouding staand met UM, geen betrokkenheid bij dierproeven. Lid 2. Deskundige op het gebied van ethiek en ethische toetsing. In arbeidsverhouding staand met UM, niet betrokken bij dierproeven. Lid3. (plv. vzQ Deskundige op het gebied van dierproeven, diergedrag en van alternatieven voor dierproeven. In arbeidsverhouding staand met UM, betrokken bij dierproeven, Lid 4. Deskundige op het gebied van dierproeven en alternatieven voor dierproeven. In arbeidsverhouding staand met UM, betrokken bij dierproeven. Lid 5. Deskundige op het gebied van proefdieren en hun bescherming. In arbeidsverhouding staand met UM, betrokken bij dierproeven. Lid 6. Deskundige op het gebied van dierproeven, alternatieven voor dierproeven en statistiek. In arbeidsverhouding staand met UM, betrokken bij dierproeven. Lid 7.
Deskundige op het gebied van genetische modificatie en genetisch gemodificeerde proefdieren en van dierproeven. In arbeidsverhouding staand met UM, betrokken bij dierproeven. Lid 8. Deskundige op het gebied van proefdieren en hun bescherming. Niet in arbeidsverhouding staand met UM, geen betrokkenheid bij dierproeven. Lid 9. Deskundige op het gebied van leefmilieu en alternatieven voor dierproeven. Niet in arbeidsverhouding staand met UM, geen betrokkenheid bij dierproeven. Adviserend aan de DEC-UM: Proefdierdeskundige (art. 14 per l juni 2007) Veterinair deskundige op het gebied van proefdieren en hun bescherming en van dierproeven
10
4. VERGADERINGEN DATA: Op basis van een vergaderfrequentie van eenmaal per maand (laatste vrijdag van de maand van 09.00-13.00 uur) heeft de DEC-UM in 2007 twaalfmaal vergaderd. De DEC-UM kent geen "Kleine Commissies" haar vergaderingen worden altijd plenair gehouden. De vergaderdata van de DEC-UM in 2007 waren: 26 januari 2007 23 februari 2007 30 maart 2007 27 april 2007 01 juni 2007 29 juni 2007
27 juli 2007 31 augustus 2007 28 september 2007 26 oktober 2007 30 november 2007 14 december 2007
Hierbij was de DEC driemaal voltallig, eenmaal was één lid afwezig, driemaal waren twee leden, driemaal waren drie leden, tweemaal 4 leden afwezig. Bij afwezigheid is het gebruikelijk dat DEC-leden hun commentaren ten aanzien van de protocollen schriftelijk inbrengen in de vergadering. De besluitvorming is steeds via consensus verlopen. De agenda van de DEC-UM kent een vaste structuur. Opening B. Nieuwe projecten C1 Aangepaste projecten (ter goedkeuring DEC-UM). C2. Aangepaste projecten (ter goedkeuring voorzitter/vice-voorzitter en secretaris). D1. Brieven en informatie m.b.t. projecten. D2. Brieven en informatie algemeen. D . Brieven en informatie projecten en algemeen. E. Mededelingen voorzitter/secretaris/proefdierdeskundige. Rondvraag. Sluiting. Opmerkelijk in deze vergadering. In het kalenderjaar 2007 werden aan de DEC-UM ter advisering aan de vergunninghouder 201 dierproefaanvragen voorgelegd. De aanvragen worden onderscheiden in: 1) gestandaardiseerde aanvragen voor het doen van volledige dierproef 2) pilots Hiertoe worden gerekend oriënterende studies met een beperkt aantal proefdieren (maximaal 6). Het zijn kwalitatieve studies, vaak bedoeld voor het uittesten van een procedure, om een methodiek te testen of voor het zich eigen maken van een techniek. Het is geenszins de intentie enige statische betrouwbaarheid met betrekking tot gegevens te verkrijgen, veelal gaat het om een uitspraak te krijgen is er een effect of geen.
11
Tevens wordt in de DEC vergadering advies uitgebracht over lopende onderzoeken waarvoor een uitbreiding of een aanpassing wordt gevraagd. In twee vergaderingen van de DEC-UM zijn onderzoekers van drie projecten uitgenodigd een presentatie te geven over hun onderzoek en respons te geven op vragen en opmerkingen van de DEC.
12
5. OVERZICHT VAN DE DIERPROEVEN WAAROVER ADVIES is UITGEBRACHT TOETSING ONDERZOEKSPLANNEN: De onderzoeksaanvragen aan de DEC-UM voorgelegd, worden onderscheiden in oude nog lopende aanvragen en nieuwe studies. - Uit het jaar 2004 is per l januari 2007 nog l project in behandeling. - Uit het jaar 2005 zijn nog 3 projecten in behandeling in 2007. Uit het jaar 2006 zijn 11 projecten in behandeling, l project is teruggetrokken. - Uit het jaar 2007 schuiven 26 projecten door naar 2008. Voor reeds eerder positief geadviseerde projecten wordt niet zelden een uitbreiding van het aantal proefdieren, een aanpassing van het onderzoeksplan of een verlenging van de termijn aangevraagd als gevolg van voortschrijdend inzicht en ontwikkelingen tijdens de uitvoeringsfase van de experimenten. Hierover heeft de DEC-UM zich per casus beraden en geadviseerd. Dit beraad is verder niet in het jaarverslag opgenomen omdat de ethische toetsing van het experiment in eerdere fase heeft plaatsgevonden Samenvatting: Aantal dierproefaanvragen in behandeling in 2007 bij DEC-UM: uit 2004 l uit 2005 3 uit 2006 12 in 2007 nieuw ingediende protocollen 201 Totaal 217 aanvragen. Afhandeling dierproefaanvragen in 2007: Uit 2004: Aangehouden Uit 2005: Aangehouden l Project is teruggetrokken Uit 2006: - Afgehandeld uit 2005: - Afgehandeld uit 2006: Ingediend 201 projecten in 2007: Positief geadviseerd Teruggetrokken Aangehouden
l 2 l O 12 174 l 26
Het positief advies over 174 van de 201 projecten uit 2007 is gegeven: • onmiddellijk of met een kleine tekstuele wijziging « na beantwoording van vragen en/of aanpassing op enkele punten • na herziening van het project in een tweede beraad
13
aantal 94 45 35
TABELLEN EN OVERZICHTEN: Tabel 1. geeft een overzicht van de aanvragen van het jaar 2007. De projecten staan in volgorde van indienen, zijn aangeduid met doel van onderzoek overeenkomstig de VHI-code, hun inkadering in de onderzoekscholen van de UM en onderverdeling in onderzoeklijnen is aangegeven. In Overzicht l zijn vermeld alle in het jaar 2007 aan de DEC-UM voorgelegde projecten gerubriceerd naar doel van de proef volgens VHI-code (registratie dierproeven) en het resultaat van hun advisering. Een algemeen overzicht gaat vooraf aan de gespecificeerde aantallen per VHI-codering "doel van de proef'. Overzicht 2 toont de in het jaar 2007 aan de DEC ter advisering voorgelegde onderzoeksaanvragen (201) van de Vergunninghouder "UM" -met inbegrip van de onderzoeken in samenwerkingsverband met de Tu/E op het gebied van Biomedische Technologie- opgesplitst naar Onderzoekschool ("Hoofdproject") en deelprojecten ("Onderzoekslijn") van UM. Overzicht _3 geeft de in het jaar 2007 onderzoeksaanvragen per Onderzoekschool en onderzoekslijn UM in cijfers weer.
14
Tabel 1. Projecten ingediend in 2007 bij DEC-UM met VHI coderingen en inkadering OnderzoekscholenMijnen UM legenda: Positief advies Eventueel met kleine tekstuele wijzigingen Wijzigen V/S Vragen beantwoorden en/of wijzigingen in protocol doorvoeren, waarna Voorzitter en Secretaris een voorlopig advies afgeven dat in volgende vergadering wordt bekrachtigd. Wijzigen Structurele wijzigingen doorvoeren in herziening van het protocol ten aanzien van een of meer punten; wordt aangehouden voor een tweede beraad in de DEC-UM Teruggetrokken Projectvoorstel is teruggetrokken na opmerkingen van de DEC-UM
PROJECTEN 2007 DEC - UNIVERSITEIT MAASTRICHT HoofdNummer Doel onder project zoek vlgs l.CARIM DECVHIUM codering 2. NUTRIM
Onder- Datum Status na Datum zoek l e sessie lijn "_~j ... ' ~~" rT "~f i ~ 1. 1.1. Thrombosis en hemostasis . 2. Cardiac function . 3. Vascular Biology 1. 7 £* •
T. .j .
4 ^r .
4. Hersenen en gedrag 5. GROW
1. 1. 2, •3 J.
6. BiomateTlIClltll H 1 PT1 1
7/ . cillUtl anrlpr TT\ kJlVl
8. BMT 9 . n£*f*Y\ geenT\\ji\i
1.
Status na vervolg sessie ' _r
_ —"-~~
2.1, Voeding en metabolisme
2. Klinische aspecten van voeding 3. Epidemiologische en gedragswet. voeding 4. Risico's van leefomstandigheden en j* • voeding 4. 3. Neurodegeneratie en plasticiteit 5.1. Perinatale geneeskunde 2. Ontwikkelingsbiologie 3. Oncologie 6. 1. Biomaterialen 7. Ander UM onderzoek 8. Biomedische Technologie TuE 9 Andere Vergunninghouder
15
__~
"
TABEL I Projectaanvragen 2007 Dier Experimenten Commissie- Universiteit^ Maastricht Lijn
Datum
2007-001 2007-002 2007-003 2007-004 2007-005 2007-006 2007-007 2007-008 2007-009 2007-010 2007-011 2007-012 2007-013 2007-014 2007-015 2007-016 2007-017 2007-018 2007-019 2007-020 2007-021 2007-022
Doel Hoofdproject 31 CARIM 30 CARIM 32 H&G 24 GROW 31 CARIM 33 NUTRIM 32 , GROW 31 CARIM 31 CARIM 31 CARIM 31 CARIM CARIM 31 31 CARIM GROW 30 31 Ander UM 33 CARIM 31 CARIM 30 Geen UM 32 H&G 30 Geen UM 37 NUTRIM 32 H&G
3 1 3 1 3 2 1 2 2 3 2 J 3 2 3 3 3 1 3
26-01-2007 Wijzigen V+w 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Aangehouden 26-01-2007 Positief advies 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Wijzigen V+w 26-01-2007 Wijzigen V+w 26-01-2007 Aangehouden 26-01-2007 Wijzigen V+w 26-01-2007 Positief advies | 26-01-2007 Aangehouden 26-01-2007 Aangehouden 26-01-2007_| Positief advies 26-01-2007 Aangehouden 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Wijzigen S 26-01-2007 Wijzigen V+w 26-01-2007 Wijzigen S 23-02-2007 Positief advies 23-02-2007 Aangehouden
07-03-2007 Positief advies 08-02-2007 Positief advies 23-02-2007 Positief advies
23-02-2007 16-02-2007 08-02-2007 06-02-2007 31-07-2007 06-02-2007
Positief Positief Positief Positief Positief Positief
2007-023 2007-024 2007-025 2007-026 2007-027 2007-028 2007-029 2007-030 2007-031 2007-032 2007-033 2007-034 2007-035
32 37 32 29 31 32 06 32 31 37 31 33 33
H&G NUTRIM H&G H&G CARIM H&G CARIM H&G CARIM Geen UM CARIM NUTRIM NUTRIM
3 1 3 3 2 3 3 3 3 3 1 1
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
2007-036 2007-037
35 33
H&G NUTRIM
3 1
Aangehouden Aangehouden Wijzigen S Wijzigen S Positief advies Aangehouden Positief advies Wijzigen V+w Wijzigen V+w Aangehouden Positief advies Wijzigen V+w Aangehouden Positief advies Wijzigen S Aangehouden
Terugge. 26-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 19-03-2007 27-02-2007
Nummer
23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 18-04-2007 23-02-2007 23-02-2007 16
Status
Datum
06-02-2007 08-02-2007 08-02-2007 23-02-2007 23-02-2007 08-02-2007
Status
Positief Positief Positief Positief Positief Positief
advies advies advies advies advies advies
23-02-2007 Positief advies 23-02-2007 Positief advies advies advies advies advies advies advies
27-04-2007 Positief advies 19-03-2007 Positief advies 08-03-2007 Positief advies 27-04-2007 Positief advies 07-05-2007 Positief advies 30-03-3007 Wijzigen V+w 12-03-2007 Positief advies 30-03-2007 Positief advies
2007-038 2007-039 2007-040 2007-041 2007-042 2007-043 2007-044 2007-045
31 30 33 07 01 32 32 31
TTUM CARIM NUTRIM Geen UM NUTRIM Geen UM Geen UM CARIM
3 2 1 1
2007-046 2007-047 2007-048
03 31 31
H&G CARIM CARIM
3 3 3
2007-049 2007-050 2007-051 2007-052 2007-053 2007-054 2007-055 2007-056 2007-057 2007-058 2007-059 2007-060 2007-061 2007-062
01 31 30 37 31 05 05 31 33 32 32 31 31 33
CARIM CARIM Geen UM Ander UM CARIM GROW H&G NUTRIM H&G H&G H&G CARIM CARIM NUTRIM
3 3 -
2007-063 2007-064 2007-065 2007-066 2007-067 2007-068 2007-069 2007-070 2007-071 2007-072 2007-073 2007-074 2007-075 2007-076 2007-077 2007-078 2007-079 2007-080 2007-081 2007-082 2007-083
03 32 31 31 31 31 32 31 30 26 31 31 31 31 30 31 03 32 33 31 31
2 CARIM ,3 H&G CARIM 1 Geen UM 3 CARIM CARIM H&G 3 3 CARIM Geen UM CARIM 3 3 CARIM 3 CARIM CARIM 2 1 CARIM GROW 3 CARIM 2 2 CARIM H&G 3 CARIM 3 CARIM 3 CARIM 1
2 1 3 2 1 3 1 3 3 2
23-02-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 01-06-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 19-06-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 30-03-2007 27-04-2007 18-07-2007 27-04-2007 27-04-2007 "127-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 27-04-2007 01-06-2007 01-06-2007 17
Positief advies Aangehouden Positief advies Positief advies Wijzigen V+w Positief advies Wijzigen V+w Aangehouden Wijzigen V+w Positief advies Aangehouden Aangehouden Positief advies Wijzigen S Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Wijzigen V+w Wijzigen V+w Positief advies Wijzigen V+w Aangehouden Aangehouden Positief advies Positief advies Aangehouden Positief advies Wijzigen S Positief advies Wijzigen S Wijzigen S Positief advies Positief advies Wijzigen V+w Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Aangehouden Aangehouden Aangehouden Wijzigen V+w Wijzigen V+vv Wijzigen V+w Aangehouden Wijzigen V+w Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S
31-08-2007 Positief advies
03-05-2007 Positief advies 17-04-2007 Positief advies 27-04-2007 Aangehouden 29-06-2007 Positief advies 27-04-2007 Positief advies 01-06-2007 Wijzigen S 01-06-2007 Positief advies
17-04-2007 Positief advies 17-04-2007 Positief advies 19-06-2007 Positief advies 01-06-2007 Positief advies 29-06-2007 Positief advies 29-06-2007 Wijzigen S 07-05-2007 Positief advies 07-05-2007 Positief advies 09-07-2007 Positief advies 01-06-2007 01-06-2007 07-05-2007 07-05-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 07-05-2007 07-05-2007 09-01-2008
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
08-05-2007 10-05-2007 19-06-2007 07-06-2007
Positief Positief Positief Positief
advies advies advies advies
2007-084 2007-085
31 31
2007-086 2007-087 2007-088 2007-089 2007-090 2007-091 2007-092 2007-093 2007-094 2007-095 2007-096 2007-097 2007-098 2007-099 2007-100 2007-101 2007-102 2007-103 2007-104 2007-105 2007-106 2007-107 2007-108 2007-109 2007-110 2007-111 2007-112 2007-113 2007-114 2007-115
33 30 05 31 35 05 33 33 31 31 24 31 32 31 29 31 09 31 32 30 33 31 5 32 31 31 35 31 30 30
2007-116 2007-117 2007-118 2007-119 2007-120 2007-121 2007-122 2007-123 2007-124 2007-125 2007-126 2007-127
31 31 31 32 31 31 31 31 30 01 33 31
CARIM CARIM
2 2
NUTRIM 1 Geen UM CARIM 1 CARIM 3 H&G 3 NUTRIM 2 Geen UM NUTRIM 2 NUTRIM 2 CARIM 3 CARIM 3 CARIM 13 H&G CARIM 3 LCARIM 2 CARIM 3 H&G 3 2 CARIM H&G 3 Geen UM | GROW 2 CARIM 3 GROW 1 H&G 3 CARIM 3 2 CARIM 3 H&G CARIM 2 GROW 3 GROW 3
ii
CARIM CARIM CARIM Geen UM CARJM CARIM CARIM CARIM NUTRIM CARJM NUTRIM CARIM
2 3 3 2 2 2 2 2 2 1 2
0 1 -06-2007 01-06-2007 l e deel 84 dieren Pos 27-07-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 01-06-2007 29-06-2007 l 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 29-06-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 30-11-2007
Wijzigen V+w 29-10-2007 Positief advies Aangehouden 27-07-2007 Aangehouden
27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 27-07-2007 31-08-2007 31-08-2007 31-08-2007 31-08-2007 31-08-2007
31-07-2007 Positief advies
18
Aangehouden Wijzigen S Wijzigen V+w Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Positief advies Wijzigen V+w Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen V+w Wijzigen S Aangehouden Wijzigen V+w Wijzigen S Aangehouden Wijzigen V+w Positief advies Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen V+w Positief advies Aangehouden Wijzigen V+w Aangehouden Positief advies 580 dieren Wijzigen S Positief advies Wijzigen V+w Wijzigen S Positief advies Wijzigen S Aangehouden Wijzigen V+w Wijzigen V+w Wijzigen V+w Wijzigen V+w Wijzigen V+w
19-06-2007 19-06-2007 07-06-2007 06-08-2007 19-06-2007
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
15-01-2008 Positief advies 07-06-2007 Positief advies 18-07-2007 18-07-2007 24-09-2007 09-07-2007 27-07-2007 28-08-2007 09-07-2007 31-08-2007 24-07-2007
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
14-08-2007 17-12-2007 31-07-2007 14-08-2007 07-08-2007 20-08-2007
Positief Positief Positief Positief Positief Positief
advies advies advies advies advies advies
31-08-2007 Positief advies 14-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Aangehouden
22-08-2007 Positief advies 31-07-2007 Positief advies 30-08-2007 31-08-2007 09-10-2007 04-10-2007 24-09-2007 04-10-2007 04-10-2007
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
2007-128 2007-129 2007-130 2007-131 2007-132 2007-133 2007-134 2007-135 2007-136 2007-137 2007-138 2007-139 2007-140 2007-141 2007-142
07 33 31 03 19 03 03 05 30 31 33 33 31 32 24
Geen UM Geen UM CARIM CARIM NUTRIM H&G H&G H&G GROW CARIM GROW NUTRIM Geen UM Geen UM CARIM
3 1 4 3 3 3 3 3 3 2 2
2007-143 2007-144 2007-145 2007-146
31 31 25/32 31
CARIM CARIM GROW CARIM
2 2 2 1
2007-147 2007-148 2007-149 2007-150 2007-151 2007-152 2007-153 2007-154 2007-155 2007-156 2007-157 2007-158 2007-159
32 31 31 31 24 37 32 30 30 31 31 31 33
H&G 3 2 CARIM CARIM 3 Geen UM CARIM 2 Geen UM H&G 1 1 Carim il GROW CARIM 2 1 CARIM CARIM 3 NUTRIM 2
2007-160 2007-161 2007-162 2007-163 2007-164 2007-165 2007-166 2007-167 2007-168 2007-169 2007-170 2007-171 2007-172 2007-173
01 31 31 31 31 31 32 31 31 30 33 33 03 3
H&G CARIM CARIM CARIM Geen UM CARIM H&G CARIM CARIM GROW GROW CARIM NUTRIM H&G
3 2 3 3 3 3 3 2 3 1 1 2 3
31-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen S 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen V+w 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen V+w 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Aangehouden 24-09-2007 Positief advies 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Aangehouden 31-08-2007 Wijzigen V+w 31-08-2007 Wijzigen S 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen S 06-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen S 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Positief advies 31-08-2007 Aangehouden 24-09-2007 Aangehouden 30-11-2007 Wijzigen S 10-12-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen S 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen S 24-09-2007 Positief advies 31-08-2007 Wijzigen V+w 04-10-2007 Positief advies 31-08-2007 Aangehouden 24-09-2007 Wijzigen S 24-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Aangehouden 14-12-2007 Aangehouden 28-09-2007 Wijzigen V+w 15-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Wijzigen S 08-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Wijzigen V+w 04-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Aangehouden 26-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Positief advies 28-09-2007 Wijzigen S 08-10-2007 Positief advies 28-09-2007 Wijzigen S 08-10-2007 Positief advies 26-10-2007 Aangehouden 26-10-2007 Wijzigen V+w 26-10-2007 Aangehouden 30-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen V+w 21-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Aangehouden 30-11-2007 Wijzigen V+w 17-12-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen V+vv 08-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen V+w 05-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen S 31-10-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen S 13-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Wijzigen V+w 05-11-2007 Positief advies 26-10-2007 Aangehouden 30-11-2007 Aangehouden 26-10-2007 Wijzigen V+w 10-12-2007 Positief advies 26-10-2007 Aangehouden 14-12-2007 Aangehouden 26-10-2007 Wijzigen V+vv 19-12-2007 Positief advies 30-11-2007 Wijzigen S 06-12-2007 Positief advies 30-11-2007 Wijzigen S 30-11-2007 Positief advies 30-11-2007 Wijzigen S 30-11-2007 Wijzigen V+w 10-12-2007 Positief advies 19
2007-174 31 2007-175 30 2007-176 31 2007-177 03 2007-178 31 2007-179 03 2007-180 03 2007-181 03 2007-182 31 2007-183 33 2007-184 32 2007-185 31 2007-186 31 2007-187 31 2007-188 33 2007-189 L31 2007-190 32 2007-191 31 2007-192 32 2007-193 32 2007-194 33 2007-195 31 2007-196 32 2007-197 31 2007-198 29 2007-199 26 2007-200 05 2007-201 24
CARIM 3 Geen UM CARIM 2 H&G 3 3 CARIM 3 H&G H&G 3 NUTRIM 1 Geen UM NUTRIM J 2 H&G 3 CARIM 3 CARIM 3 CARIM 3 NUTRIM 1 CARIM 2 3 H&G CARIM 3 3 H&G Geen UM GROW 3 CARIM 3 3 H&G CARIM 3 Ander UM Ander UM NUTRIM 1 CARIM 3
30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 30-11-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007 14-12-2007
20
Wijzigen V+w Aangehouden Wijzigen S Wijzigen V+vv Aangehouden Aangehouden Aangehouden Aangehouden Aangehouden Wijzigen V+w Wijzigen V+w Wijzigen S Positief advies Positief advies Wijzigen V+w Positief advies Wijzigen V+w Positief advies Aangehouden Wijzigen V+w Aangehouden Wijzigen S Aangehouden Wijzigen S Wijzigen S Wijzigen S Aangehouden Aangehouden
06-12-2007 Positief advies 06-12-2007 Positief advies 10-12-2007 Positief advies 17-12-2007 Positief advies 17-12-2007 Positief advies 15-01-2008 17-12-2007 09-01-2008 14-12-2007
Positief advies Positief advies Positief advies Positief advies
09-01-2008 Positief advies 09-01-2008 Positief advies
18-12-2007 Positief advies 18-12-2007 Positief advies 17-12-2007 Positief advies 17-12-2007 Positief advies
OVERZICHTEN NAAR DOEL VAN DE PROEF: In onderstaand overzicht 1. zijn vermeld alle 201 projecten ingediend in het jaar 2007 gerubriceerd naar doel van de proef volgens VHI-code (registratie dierproeven) en het resultaat van hun advisering. Opgemerkt wordt dat het 201 projecten van vergunninghouder UM betreft. Een totaal overzicht gaat vooraf aan de gespecificeerde aantallen per VHI-codering "doel van de proef'.
Overzicht uit tabel l - projecten (201) ingediend bij DEC-UM, gerubriceerd naar doel van de proef volgens VHI-code (registratie dierproeven) Vermeld i s:
Positief advies Afgewezen/niet ontvankelijk verklaard/teruggetrokken door onderzoeker Maximale duur van experimenten is 4 jaar vanaf datum goedkeuring of zoveel korter als onderzoeker heeft aangegeven. Totaal overzicht: positief aantal projecten advies Totaal
201
172
afgewezen / Nog in behandeling teruggetrokken / niet ontvankelijk 1 28
Specificatie per VHI-codering voor het doel van het onderzoek: 01. Onderzoek t.b.v. de toepassing in de mens met betrekking tot de ontwikkeling immuunseraa, vaccins of andere biologische producten. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 4 4 02. Onderzoek t.b.v. de toepassing in de mens met betrekking tot de productie, controle, ijking van immuunsera, vaccins of andere biologische producten. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 03.0nderzoek t.b.v. de toepassing in de mens met betrekking tot de ontwikkeling van geneesmiddelen. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 2 10 12 04. Onderzoek t.b.v, de toepassing in de mens met betrekking tot de productie, controle, ijking van geneesmiddelen. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal projecten advies niet ontvankelijk 21
05. Onderzoek t.b.v. de toepassing in de mens met betrekking tot de ontwikkeling van medische hulpmiddelen of toepassingen. aantal positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 6 7 1 06. Onderzoek t.b.v. de toepassing van prod./contr./ijking mrd. hulpmiddelen. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 1 1 07. Onderzoek t.b.v. de toepassing in de mens tot betrekking andere ijkingen. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 2 2 09. Onderzoek t.b.v. de toepassing in het dier met betrekking tot de productie, controle of ijking van immuunsera, vaccins, of andere biologische producten. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal advies projecten niet ontvankelijk 1 1 10. Onderzoek t.b.v. de ontwikkeling van geneesmiddelen. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal advies projecten niet ontvankelijk 12. Onderzoek t.b.v. de toepassing in het dier met betrekking tot de ontwikkeling van medische hulpmiddelen of toepassingen. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal advies niet ontvankelijk projecten 19. Onderzoek met betrekking tot voedingsmiddelen voor menselijke consumptie. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 1 1 24. Onderzoek met betrekking tot het opsporen van ziekten bij mensen. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies niet ontvankelijk projecten 4 1 5 25. Het herkennen of opsporen van andere lichamelijke kenmerken bij de mens. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 1 1
22
26. Onderzoek met betrekking tot het opsporen van ziekten bij dieren. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies projecten niet ontvankelijk 2 2 29. Verschaffen of ontwikkelen van kennis van het menselijk of dierlijk lichaam of handvaardigheid in het verrichten van ingrepen daarop. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 3 3 30. Een antwoord te verkrijgen op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot kanker bij de mens (exclusief het vaststellen van potentiële carcinogenen). positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal projecten advies niet ontvankelijk 16 2 18 31. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot hart- en vaatziekten bij de mens. aantal positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 77 8 85 32. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot geestesziekten of ziekten van het zenuwstelsel bij de mens. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal advies niet ontvankelijk projecten 21 7 28 33. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot andere ziekten bij de mens. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal advies niet ontvankelijk projecten 18 5 23 34. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot andere lichamelijke kenmerken bij de mens. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling projecten advies niet ontvankelijk 35. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot het gedrag van dieren. positief aantal Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling advies niet ontvankelijk projecten 3 3
23
37. Het verkrijgen van een antwoord op een wetenschappelijke vraag met betrekking tot een andere wetenschappelijke waag. positief Afgewezen/teruggetrok/ Nog in behandeling aantal projecten advies niet ontvankelijk 5 5
24
Overzicht 2 onderzoeksaanvragen (201) per Onderzoekschool en onderzoekslijn UM in procenten.
UM 201projectaa
<>5
CARIM
I Lijn 1
10
!2
NUTRIM
14
r Lijn 1
11
Lijn 2
I
Lijn 1
6
| Lijn 2
53
~T Lijn 4
-318
1 3 GROW
Lijn 3
1 Lijn 3
12 Hers/Ged
Lijn 1
"1
( Lijn 2
1 Lijn 3
35
16 | 3
Ander Uftt[
1
Lijn 3
7
4
\ Geen UM
t
Toelichting: Hoofdprojecten en deelprojecten CARIM l. Thrombosis en hemostasis 2. Cardiac fimction 3. Vascular Biology NUTRIM 1. Voeding en metabolisme 2. Klinische aspecten van voeding 3. Epidemiologische en gedragswet. voeding 4. Risico's van leefomstandigheden en voeding Hers.&Gedrag 3. Neurodegeneratie en plasticiteit GROW l.Perinatale geneeskunde 2. Ontwikkelingsbiologie 3. Oncologie Biomaterialen 1. Biomaterialen Ander UM onderzoek GeenUM
25
1
1
6. SPECIFIEKE GETOETSTE ONDERZOEKEN Van deze gelegenheid wordt in dit jaarverslag geen gebruik gemaakt. Uit de overige onderdelen van het jaarverslag blijkt voldoende welke strekking de aangeboden projecten hebben, hoe de inkadering is en hoe de toetsing plaatsvindt.
7. AANDACHTSPUNTEN FUNCTIONEREN VAN DEC-UM IN RELATIE TOT EVALUATIE WoD: In het verslagjaar is, evenals in voorafgaande jaren, aandacht besteed aan open(baar)heid. Naar aanleiding van de Evaluatie van de Wet Op de Dierproeven (Rapport: "Noodzakelijk kwaad, evaluatie Wet op de dierproeven ") zijn door de NV-DEC acties ondernomen, zo ook door de art. 14 functionarissen en anderen in het proefdierveld. De DEC-UM heeft hiermee ingestemd en ze ondersteund.
VERANTWOORDELIJKHEID: De primaire verantwoordelijkheid voor de dierproef ligt bij de onderzoeker. De ethische afweging tussen wetenschappelijk, maatschappelijk belang enerzijds en het dierexperiment anderzijds is aan de onderzoeker. De DEC-UM heeft haar format voor het aanvragen van een dierproef wat de ethische reflectie betreft gericht aangepast; onderzoeker dient te verwoorden waarom hij het verantwoord acht dat deze aantallen proefdieren in dit speciale onderzoek dit ongerief ondergaan. Het onderzoek aan de UM is geïncorporeerd in onderzoekscholen CARIM, NUTRIM,GROW, Hersenen & Gedrag. De UM met AZM is de overkoepeling van de onderzoekscholen. De Vergunninghouder draagt daardoor medeverantwoordelijkheid voor het gebruik van proefdieren in het onderzoek. De DEC is het wettelijke instrument dat de Vergunninghouder adviseert ten aanzien van het voorgenomen dierexperiment. De DEC-UM is van mening dat de maatschappelijke discussie over dierproeven op basis van openheid en goede informatie verstrekking gevoerd dient te worden. Binnen de universiteit is de DEC-UM het aanspreekpunt voor de ethische discussie voor aangelegenheden met betrekking tot dierproeven. Het is een streven van de DEC-UM de dierexperimenten in te kaderen in de bestaande onderzoekscholen en hun onderzoekslijnen teneinde een afstemming bij de onderzoekers te krijgen in het optimaal gebruik van proefdieren en daarmede ook het proefdiergebruik te kunnen beperken. Informatie over toetsing van de onderzoeksaanvragen, over het doel en de inkadering van de dierproeven binnen de wetenschappelijke onderzoeken wordt verstrekt door de DEC middels dit jaarverslag en middels de website van de UM. Een ander onderwerp komt regelmatig in de ethische toetsing van de DEC aan de orde: de vertaling van het onderzoek naar de kliniek: is voorgelegd onderzoek in de toekomst te gebruiken in een klinische setting? En een andere vraag is of elk onderzoek dat technisch mogelijk is ook gedaan moet worden? Moet alles wat technisch te verwezenlijken is ook verwezenlijkt worden? Deze afwegingen worden per casus gemaakt. In dit verband waren er discussies over draagtijd en vroeggeboorten bij mens en schaap.
26
Discussie over scanapparatuur en proefdiergebruik: Discussie over het onderzoek voor de ontwikkeling van scan-apparatuur waarmee nietinvasief gemeten kan worden. Bij de ethische afweging staat de DEC uitgebreid stil bij de opmerking dat dit onderzoek in de toekomst proefdierbesparend zou zijn. De in de ethische afweging geuite verwachting van minder/lager proefdiergebruik door het gebruik van (nieuwe) beeldvormende technieken wordt niet nader toegelicht en/of beargumenteerd. Bovendien lijkt de verwachting gerechtvaardigd dat het proefdiergebruik hierdoor juist zal stijgen. Beeldvormende technieken zullen weliswaar extra informatie bieden in een deel van het lopend onderzoek, maar deze technieken zullen veelal het standaard nauwgezet histologisch onderzoek niet kunnen vervangen. Met name in tijdreeksstudies betekent dit vooralsnog dat extra informatie kan worden verkregen met behulp van beeldvormende technieken, maar dat voor de toepassing van deze technieken waarschijnlijk eerder extra proefdieren dan minder proefdieren nodig zullen zijn. Ook de ontwikkeling van nieuwe technieken ten behoeve van beeldvorming, bijvoorbeeld nieuwe contrastmiddelen, zal per saldo leiden tot een toename van proefdiergebruik, omdat deze technieken nu eenmaal eerst getest, gevalideerd en gekalibreerd, moeten worden. Discussie over het toe- dan wel afnemen van dierproeven en aantallen: De DEC discussieert nogmaals over het toe- dan wel afnemen van dierproeven en aantallen proefdieren bij de ontwikkeling van niet-invasieve meetapparatuur. Per proefdier kunnen metingen in de tijd plaatsvinden, in plaats van het per tijdspunt opofferen van een proefdier. De technische ontwikkelingen zullen blijven zorgen voor nieuw onderzoek ter vervolmaking en vernieuwing van apparatuur.
VERMINDERING PROEFDIEREN: Experimentele groepen: De DEC-UM heeft veel aandacht besteed aan de opzet van de experimenten voor wat betreft de experimentele groepen en noodzakelijkheid van shamgroepen en/of controle groepen. Herhaaldelijk blijkt dat een wijziging in het experimentele design een besparing van groepen kan opleveren en daarmee een niet geringe reductie van het aantal proefdieren. Het gaat echter om optimaal proefdiergebruik, een te laag aantal proefdieren kan leiden tot een uitkomst die niet statistisch te onderbouwen valt. De voorgestelde aantallen proefdieren in het dierexperiment moeten altijd een statistische basis hebben. De DEC vraagt inzicht in randomisatie bij steekproeftrekking, en blindering (en hoe) bij het samenstellen van groepen. Grootte onderzoeksgroep: - Power Op instigatie van de DEC werken de onderzoekers van de UM bij de bepaling van de aanwezigheid van een behandelingseffect bij een gesteld minimum grootte van dat effect met een onderscheidings-vermogen (power) van 0.80 bij de berekening van de groepsgrootte. De ervaringen met de gereduceerde powercalculatie zijn gunstig als proefdierbesparend middel. Het rendeert ongeveer 25%. Gebruik van beide geslachten: Het stimuleren van het gebruik van proefdieren van beide geslachten in een experiment en het niet alleen routinematig aanvragen van alleen mannelijke dieren blijft continue aandacht van
27
de DEC-UM vereisen. Met name in de frequent aangevraagde atherosclerose-onderzoeken binnen de UM worden op grond van oestrogene invloeden nagenoeg steeds mannelijke proefdieren geïncludeerd. Ook in het veelvuldig voorgelegde onderzoeken naar ischemiereperfusieschade blijken oestrogenen een beschermende rol te spelen; reden waarom in dergelijk onderzoek één geslacht wordt toegestaan. Het gebruiken van slechts één sexe leidt tot overtollige proefdieren: de andere sexe. De DEC-UM constateert dat onderzoekers weinig gebruik maken van een samenwerking met anderen om een parallel experiment (met omgekeerd geslacht) op te zetten om aldus overschot aan dieren te voorkomen. Hiertoe zou een prospectieve databank een hulpmiddel kunnen zijn. Genetische kruisingen: Het benutten van homozygoten voor onderzoek heeft tot gevolg dat slechts % van de dieren wordt gebruikt. De heterozygoten en de alternatieve homozygoten gaan niet in proef. Zij zijn als proefdier niet zichtbaar en resteren nu als fokdieren, waarschijnlijk overtollige. De DECUM vraagt de onderzoekers de uitdrukkelijke noodzaak van het gebruik van slechts een groep homozygoten te onderbouwen.
VERMINDERING ONGERIEF: Onderstaand worden enkele onderwerpen aangegeven waaraan in het verslagjaar 2007 de DEC-UM extra aandacht heeft besteed: - Er is vaker sprake van transport van proefdieren naar andere locaties dan waar ze gehuisvest zitten, in verband met metingen in MRI/PETscan of laboratoriumtesten. De DEC heeft hier specifiek veel aandacht aan besteed in verband met het ongerief van de dieren. - De DEC-UM constateert dat veel dierexperimenten als piloteringen voor non-invasieve meetmethoden worden voorgelegd. Het betreft ontwikkelingen op het gebied van behandelingen en afbeeldingtechnieken. - Het gebruik van ketamine/xylazine als narcose middel leidt er toe dat de dieren niet meer kunnen knipperen met hun oogleden. Het gebruik van oogzalf is hierbij aangewezen. Ook als er sprake is van een terminaal experiment is het wenselijk oogzalf aan te brengen. De art. 14 functionaris wordt verzocht hier aandacht aan te besteden bij de voorscreening van projecten. De anesthesie bij proefdieren (schapen onder andere) was het gehele verslagjaar veelvuldig onderwerp van discussie. - De proefdierdeskundige heeft bloedafname bij de muis in het submandibulaire gebied uitgetest. Het lijkt een vervanging te kunnen zijn voor bloedafname via orbitapunctie. - Evaluatie inschatting ongerief. Het ongerief, naar aard en mate, is momenteel alleen een inschatting vooraf. Na afloop van het experiment zal de terugkoppeling met het werkelijk waargenomen ongerief van de proefdieren plaatsvinden.
28
STANDAARD OPERATIE PROCEDURES (SOP's) Het ontwikkelen en implementeren van een gestandaardiseerde manier van werken in het proefdieronderzoek biedt mogelijkheden tot samenwerking en afstemming van onderzoeksresultaten. Het is kwaliteit bevorderend. De DEC-UM is voorstander van het hanteren van dergelijke uitgeteste SOP's voor alle medewerkers binnen de UM. Ze zijn aangemerkt als geregistreerde SOP's en als zodanig beschikbaar op de website CPV. Een van de vakgroepen (Farmacologie) en het CPV (Centrale Proefdier Voorzieningen) hebben een ruim aantal standaard operatieprocedures (SOP's) ontwikkeld geschikt voor routinematige ingrepen. In deze SOP's is ook een adequate anesthesie en analgesie opgenomen. Deze goedgekeurde SOP's zijn voor alle onderzoekers van de UM via de eigen website van het CPV beschikbaar.
OVERIGE TAKEN: Naast de taak van de DEC-UM om de vergunninghouders te adviseren omtrent de ethische toelaatbaarheid van voorgenomen dierproeven, waarvan verslag in het voorafgaande hoofdstuk, kent zij nog een aantal andere doelstellingen (zie "2. Taakstelling" pag. 4). In dit kader zijn door de leden van de DEC-UM vaak op persoonlijke titel activiteiten ondernomen. In dit jaarverslag worden deze kenmerkende eigenschappen hieronder in het kort geschetst.
ONDERWIJS EN VOORLICHTING: Meerdere DEC-leden hebben medewerking verleend als docent of anderszins aan de cursus proefdierkunde (ex art.9 WOD) die in 2007 tweemaal aan de UM is gegeven. De voorzitter werkte mee aan het Honours programma voor (medische) studenten van de UM. RTV Maastricht (RadioTV) heeft een film gemaakt over proefdiergebruik, in samenwerking met Voorlichting, de voorzitter van de DEC-UM, een onderzoeker en de proefdierdeskundige.
INTERNE CONTACTEN: Tot de taakstelling van de DEC-UM (pag. 4) behoort het adviseren van het College van Bestuur van de UM en is zij klankbord voor onderzoekers met betrekking tot ontwikkelingen op het gebied van dierproevenbeleid en biotechnologische handelingen bij dieren. De voorzitter heeft om uitvoering te geven aan deze taakstelling minimaal eenmaal per jaar een onderhoud met de gemandateerde van de vergunninghouder, de decaan van de Faculteit der Geneeskunde, en wanneer een van beide dat wenselijk acht. Dit overleg heeft in 2007 tweemaal plaatsgevonden. Per e-mail is er regelmatig contact om de Vergunninghouder te informeren. De voorzitter heeft inspanningen gepleegd in verband met (her)benoemingen van leden van de DEC-UM. Evenals bij de sollicitatieprocedures voor een ambtelijk secretaris van de DECUM. Er was ook overleg met de woordvoerder van het CvB over het onderwerp openheid/openbaarheid. Het befaamde "Gele Boekje" (versie 2006) over ethische reflectie op dierproeven en openheid in deze, over werkwijze van DEC-UM en regelgeving, kende een revisie op het web.
29
EXTERNE CONTACTEN: De voorzitter van de DEC-UM participeerde in de werkgroep "Denktank evaluatie WOD" van de NV-DEC Zii is lid van de i , ,. T-. , „.. . en van de disc'.issie-gros? Diajoog Zij is tevens iid van de DEC van . Namens de DEC-UM heeit de voorzitter ae beide ledenvergaderingen van de NVDEC bijgewoond. De Nascholing van de NVDEC was op m juni, evenals het NV-DEC symposium De gehouden extra ledenvergadering werd bezocht door de art. 14. Het feit dat een van de leden van de DEC-UM ook zitting heeft in een andere DEC en een DECMid eerder lid was van een DEC elders, waarborgt enige conststentie in de ethische beoordeling van de dierproefaanvragen op landelijk niveau. Een lid van de DEC is tevens lid van twee medisch ethische commissies.
BEHANDELING VAN KLACHTEN M.B.T. De DEC-UM heeft tot taak klachten inzake verantwoord gebruik en behandeling van proefdieren te behandelen. In het jaar 2007 zijn geen klachten ingediend.
30
