21 november 2012 Bovenstad Anstel Anstel Anstel Worm

Stadsdeelvisie

Kerkrade-Oost I Bijlage Expositie ‘Wenkend toekomstperspectief’ Onbegrensd leven, wonen en werken in de Bovenstad tussen Anstel en Worm 21 november 2012

Anstel Anstel

Bovenstad

Worm

2

stadsdeelvisie Kerkrade-Oost I

C

visie

3.2 Visie stadsdeelniveau (incl. (Eu)regionaal niveau) Voortkomend uit de bevindingen van de SWOT-analyse zijn in samenspraak met de bij de planvorming betrokken partijen de volgende ambities op stadsdeelniveau(incl. (Eu) regionaal niveau) geformuleerd:

1.

Creëer een wenkend toekomstperspectief: Het welslagen / bereiken van de in deze visie gestelde doelen (sociaal-maatschappelijk, economisch, ruimtelijk) staat / valt met het vinden van een wenkend toekomstperspectief en dan met name aan een duurzaam economisch toekomstperspectief (‘het gaat om werk’, de basis van alles).

2.

Typisch Kerkrade: De behoefte aan (mondiaal) onderscheidenlijke kwaliteiten neemt toe (Stichting NederLandBovenWater, 2011). Kijk dus naar hetgeen dat typisch is, past bij Kerkrade. Benut deze uniciteit, hiermee onderscheiden binnen de (Eu)regio.

3.

Flexibiliteit – aanpassingsvermogen nieuwe structuren: Zorg voor flexibiliteit. Een toekomstbeeld vastleggen is onmogelijk. Ook is het zo goed als onmogelijk om sociaalmaatschappelijke en economische ontwikkelingen te voorzien. Leg daarom niet alles vast, maar houdt rekening met een aanpassingsvermogen van de ‘nieuwe stedelijkheid’.

4.

Slimme allianties, nieuwe verdienmodellen: De sociaal-demografische en economische situatie vraagt om het aangaan van slimme allianties en nieuwe verdienmodellen. In de onderstaande subparagrafen is elke ambitie geconcretiseerd aan de hand van een aantal uitgangspunten/doelstellingen met een of meerdere daaraan gerelateerde zogenaamde ‘aanjagers’. Deze aanjagers lopen uiteen van meer ‘visionaire aanjagers’ voor de lange termijn tot relatief eenvoudig uitvoerbare aanjagers. Belangrijk om te beseffen aangaande de meer visionaire aanjagers is dat het er niet persé om gaat om deze letterlijk zoals verwoord en verbeeld te realiseren. De visionaire aanjagers zijn vooral ook bedoeld om de geesten rijp te maken voor deze denkbeelden die zijn verwoord en verbeeld in deze aanjagers.

Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

poster

1

3


C

poster

visie

2

3.2.1. Wenkend toekomstperspectief

Kerkrade, stad met een economisch toekomst perspectief


6

poster

Cvisie

3


3.2.1.1 Kerkrade: een onbegrensde internationale stad

3.2.1.1 Kerkrade: een onbegrensde internationale stad

Kerkrade heeft een eigen identiteit die én Nederlands én Duits is. De oorzaak hiervan ligt besloten in de historische ontwikkeling van de regio. Kerkrade en Herzogenrath behoorden lang tot hetzelfde bestuursgebied. Door historische ontwikkelingen is deze gemeente gescheiden in twee stadsdelen, die vervolgens over twee naties zijn verdeeld en uit elkaar zijn gegroeid.

Creëer het Eurodepark met inhoud! Met het Eurodepark wordt het gemeenschappelijke groengebied rondom Abdij Rolduc aangeduid. Dit gebied vormt de bakermat van beide gemeenten. Om dit Centralpark, van Kerkrade en Herzogenrath meer kracht bij te zetten worden deze eerder beschreven internationale instanties in dit park ondergebracht. Daarnaast dienen alle overige ontwikkelingen in dit gebied goed op elkaar te worden afgestemd met behoud en versterking van de intrinsieke waarden in dit gebied. Het gebied zou nog meer kracht krijgen door het binnenhalen van een internationaal evenement. Een mogelijkheid die past bij de genius loci is het organiseren van een grensoverschrijdende Bundesgartenschau of Landesgartenschau door Herzogenrath en Kerkrade. Een dergelijk evenement vormt op alle gebieden een meerwaarde (economie, wonen, werken, toeristisch/recreatief, opwaarderen, herbestemmen gebieden, gebouwen, etc.).

In het grenzenloze Europa leeft Kerkrade echter niet meer met de rug naar het oude nu Duitse stadsdeel Herzogenrath. Kerkrade zegt nu tegen de Duitse buren: Hier zijn we weer. Wir sind wieder da? Seit Ihr auch noch da? Hoe gaan we samen verder? Kerkrade is een van de meest internationaal georiënteerde steden van Nederland. Een onbegrensde NederlandsDuitse stad die deel uitmaakt van de technologische topregio (ELAt / Brainport2020). Het Nederlands-Duitse Eurode Business Centrum pal op de grens is een teken van deze internationale identiteit en kracht van Kerkrade. In samenwerking met Herzogenrath dient echter nog meer dan nu het geval is aan deze identiteit en de kansen die hiermee samenhangen te worden gewerkt. Belangrijk hierbij is het initiëren van mentale, sociale culturele verbindingen, waarmee al op jeugdige leeftijd wordt begonnen! Concretere uitwerkingen, aanjagers zijn: Internationaal voortgezet onderwijs Met het besef van de Nederlands-Duitse identiteit is het eenvoudiger om aansluiting te zoeken bij het Duitse onderwijs. Waarom het nieuwe regionale voortgezet onderwijs niet samen met de RWTH Aachen en de Duitse Fachhochschulen inrichten als een voorportaal van die Duitse onderwijsinstellingen. Deze wisselwerking geldt natuurlijk ook omgekeerd. Kortom, internationaal voortgezet onderwijs als voorportaal voor de vervolgopleidingen in de Euregio. De jeugd wordt opgeleid om optimaal te kunnen functioneren in deze regio. Totdat de geesten en de wetgeving in beide landen rijp zijn om te komen tot een daadwerkelijk geïntegreerde Nederlandse-Duitse school kan een tussenvariant worden bedacht waarbij wordt uitgegaan van het principe dat alles dat formeel gescheiden moet zijn (lespakketten, schoolboeken voor één school uitgeven zou onbetaalbaar zijn) gescheiden blijft, maar het informele (gym, pauze, schoolreis, excursie, personeelsuitje, etc.) samen wordt georganiseerd.

Plannen voor het verbeteren van de infrastructurele verbindingen tussen Kerkrade en de (Eu)regio (betere treinverbindingen, betere wegenstructuur) zijn eveneens volop in ontwikkeling. Dit leidt tot kansen aangaande de economische ontwikkeling. Doordat toeristisch-recreatieve attracties (Park Gravenrode) beter bereikbaar worden mag worden verwacht dat deze attracties door meer mensen bezocht gaan worden. In het voorgaande tekstfragment is de positie van Kerkrade binnen de (Eu)regio globaal geschetst waarbij de belangrijkste actuele economische ontwikkelingen in de regio zijn beschreven. Binnen deze kaders zijn er kansen voor Kerkrade en in het bijzonder ook voor stadsdeel Kerkrade-Oost I. Op basis van de uitkomsten van de voorgaande fasen (werkateliers, SWOT-analyse) zijn de volgende doelstellingen met daaraan gerelateerde ‘aanjagers’ geformuleerd: - Kerkrade: een onbegrensde internationale stad - Kerkrade: stad, met een Rijnlandse identiteit - Kerkrade: woonstad - Kerkrade: toeristisch-recreatieve stad - Kerkrade: culturele stad (klank, beeldende kunst) - Versterken / verbijzonderen centrum Kerkrade

Referentiebeeld: Central Park New York

Referentiebeeld: Eurode Business Center als gemeenschappelijk gemeentehuis?

Referentiebeeld: Middelbaar onderwijs

Gemeen-schappelijk

Duitsland

Referentiebeeld: Campus

Referentiebeeld: Woning lat-relatie

Referentiebeeld: Toekomstige golfbaan

Referentiebeeld: Bundesgartenschau Koblenz 2011

Ontwikkeld wikkeld eld ld d door: At Atelier li O Oost-1 t 1 iin ssamenwerking amenwerking ki g mett meente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode Gemeente


8

Referentiebeeld: Rolduc

Eurodepark

Nederland

Rolduc en omgeving

7

Referentiebeeld: Internationaal middelbaar onderwijs

Gezamenlijk gemeentehuis Kerkrade-Herzogenrath Om de wenselijke samenwerking tussen de gemeente Kerkrade en de gemeente Herzogenrath te stimuleren is het realiseren van een op de grens gelegen gezamenlijk gemeentehuis een optie. Een dergelijk gemeentehuis is een sterk gebaar voor de samenwerking en is voor beiden gemeenten en landen uniek. Het realiseren van een nieuwe gemeente waarin Kerkrade en Herzogenrath net als in het verleden samengaan is geen doel op zich. Wat gezien de verschillende wetgeving in beide landen formeel gescheiden dient te blijven, blijft gescheiden. In dit geval is er nog steeds sprake van één ingang, in de gemeenschappelijke ontvangsthal worden de geesten pas gescheiden, maar bij vertrek gaat eenieder ook weer door dezelfde gemeenschappelijke hal naar buiten. De meerwaarde wordt naast de symbolische waarde verkregen doordat het voor zowel bestuurders als ambtenaren gemakkelijk is om binnen één gebouw via informele contacten vervolgens eenvoudig onderling contact te leggen en zodoende samen na te denken over zaken als; bepalen gezamenlijke strategie; verbeteren afstemming plannen, verkrijgen begrip van elkaars wensen, gebruiken, etc.. Door de informele activiteiten (pauze, excursies, kantine, etc.) hierbij gezamenlijk te organiseren wordt het leggen van dergelijke contacten versterkt.

poster

4


Mede door belemmeringen ten gevolge van de landsgrens worden economische kansen over de grens niet altijd gezien en is studeren, werken over de grens momenteel niet zonder meer een gemakkelijk te nemen kans (verschil in diploma’s, onvoldoende kennis van elkaars gebruiken, taal en wetgeving, etc.).

Momenteel zijn binnen de gemeente Kerkrade 17.000 arbeidsplaatsen aanwezig. Een toename aan werkgelegenheid voor lager opgeleiden wordt verwacht in de directe regio (binnen 5-10 km). Enerzijds gaat het hierbij om banen in zorg. Anderzijds vormt de toeristisch-recreatieve ontwikkeling in Parkstad Limburg (Park Gravenrode) een (potentiële) banenmotor. In de werkgelegenheid voor hoger opgeleiden wordt eveneens een sterke toename verwacht in de regio (binnen 25 km). Dit vooral door de ontwikkeling van Brainport2020 (Health campus Maastricht, Chemelot Campus te Sittard-Geleen, RWTH campus te Aken).


Cvisie


poster

Cvisie

5



3.2.1.2 Kerkrade: stad met een Rijnlandse identiteit

De Kerkraadse Rijnlandse identiteit wordt vaak beperkt gewaardeerd. Kerkrade zou een geuzenmentaliteit moeten ontwikkelen en die laatdunkendheid moeten ombuigen in een Rijnlandse identiteit waarop Kerkrade trots is. Mogelijkheden, aanjagers hiertoe zijn:

Behoud en organiseer voor Kerkrade passende festivals Het uitbouwen van deze identiteit zou naast bijvoorbeeld het Schlagerfestival ook tot uiting kunnen komen in andere festivals. Zou het oktoberfeest van Nederland niet in Kerkrade moeten plaatsvinden? Ook aan bijvoorbeeld een wijnfeest of een Duits-Nederlands preuvenement kan gedacht worden.

Neutrale zone Nieuwstraat De Nieuwstraat vormt een symbool voor zowel de scheiding als voor het samengaan van Kerkrade-Herzogenrath. Deze symbolische werking wordt kracht bijgezet door een opwaardering / herinrichting van de straat, waarbij het mogelijk wordt gemaakt om een wekelijkse grensoverschrijdende markt in deze straat te organiseren.

Realiseer een typisch Kerkraadse vormgeving van de stad Ook bij de vormgeving van de stad zouden Duitse voorbeelden als inspiratiebron kunnen fungeren. Denk aan de aantrekkelijkheid van Duitse binnensteden met hun bloeiende bloemenpracht die de openbare ruimte siert. Een link met Nederland als bloemenland is hier toch snel gelegd, waardoor ook op deze wijze uiting kan worden gegeven aan de Rijnlandse identiteit. De typische Kerkraadse architectuur met als basis de kleinschalige dorpsbebouwing van voor de mijnenopeningen tot de rijke mijnarchitectuur doorspekt met sterke Duitse invloeden, is sterk bepalend voor de identiteit van Kerkrade.

Referentiebeeld: Middenstrook als marktlocatie

6


3.2.1.2 Kerkrade: stad met een Rijnlandse identiteit Bundel aanbod cultuur / toerisme aan weerszijden van de grens Waarom het cultuuraanbod en de toeristisch interessante locaties en attracties niet als één pakket aanbieden samen met Duitse instellingen en bedrijven. Kerkrade heeft dan een schitterend cultureel leven. Kerkrade is dan geen randgemeente van Nederland meer, maar maakt deel uit van een eeuwenoude culturele omgeving met Aken als wereldberoemd cultureel centrum. Een bestaand voorbeeld van het gebundeld aanbieden van toeristisch interessante locaties is de ‘Eurodedriehoek’ die Burg Rode, Abdij Rolduc en de Baalsbruggermolen met elkaar verbindt.

poster

Cvisie

Referentiebeeld: Oktoberfest

Nieuwstraat

Referentiebeeld: Middenstrook als promenade

Referentiebeeld: Wereld Muziek Concours

Referentiebeeld: Middenstrook als parkeerzone

Referentiebeeld: Kerkrade, bloemenstad

0RJHOLMNVWUDDWSURÀHO

Referentiebeeld: Voormalig politiekantoor Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met

10

Referentiebeeld: Voormalig postkantoor

Referentiebeeld: Raadshuis

Ontwikkeld wikkeld w eld d door: Atelier Oost-1 Oost 1 in samenwerking samen erking met


poster

Cvisie

7



3.2.1.3 Kerkrade: woonstad

Het optimaliseren van de infrastructurele verbindingen in de (Eu)regio (spoor, weg) biedt ook kansen voor de ontwikkeling van Kerkrade als woonstad. Met goede verbindingen wordt Kerkrade immers aantrekkelijker als woonplek voor mensen die elders werken / studeren en is er onder de huidige bevolking minder noodzaak om het werk te volgen. Om te kunnen fungeren als woonstad is er echter meer van belang, te weten:

Aantrekkelijk studentenklimaat Anticiperend op de vraag die de gemeente heeft gekregen is het een kans om huisvesting voor studenten van de RWTH te realiseren. Voor studenten is echter alleen een woning niet voldoende om zich ergens te vestigen. Studenten gaan bij de keuze van een studie- of vestigingslocatie niet alleen uit van de studierichting, maar ook van de levendigheid en hetgeen een stad te bieden heeft. Dit houdt in de aanwezigheid van een bioscoop, kroegen, evenementen, een studiecentrum (zoals bijvoorbeeld lab4you in Sittard). Kortom: de sociale en culturele dynamiek van de stad, waarbij het nuttige optimaal verenigd wordt met het aangename.

11

8


3.2.1.3 Kerkrade: woonstad

Creëren aantrekkelijke woonmilieus De vrijkomende ruimte als gevolg van de herstructureringsopgave in bepaalde buurten van Kerkrade-Oost I zou ingericht kunnen worden als experimenteel woongebied met zeer aantrekkelijke woonmilieus voor mensen die in Brainport2020 of elders in de regio werken. Hierbij kan gedacht worden aan: Welstandsvrij bouwen; Duurzaam bouwen op riante kavels in een groene omgeving; Woonmilieus met goede infrastructurele verbindingen naar de hoofdwegen; Woonmilieus waarbij de aangename aspecten van landelijk wonen gecombineerd wordt met de aangename aspecten van de stad. De aangename aspecten van landelijk zijn: aanwezigheid van veel ruimte en groen, mogelijkheid tot het houden van hobbydieren / hobbyboerderij. De oude kolonie gedachte in een modern jasje. Woningen met veel grond die voor de moderne hobbyboer bieden: een (groente) tuin, lifestyle, wellness, gezonde lucht, gezonde zelfgekweekte macrobiotische groente. De aangename aspecten van de stad zijn: de aanwezigheid in de nabijheid van voorzieningen als winkels, een theater, bioscoop, zorg, etc.

poster

Cvisie

Referentie: Welstandsvrij bouwen

Referentiebeeld: Studentenvoorzieningen met eigen identiteit

Rolduckerveld

Centrum

Referentie: Bestaande bebouwing krijgt weer allure door verdunning

Referentiebeeld: Randvoorwaarden vestigingsklimaat studenten Bijvoorbeeld: Bruisende cafe’s - Filmhuis/Bioscoop - Goed openbaar vervoer

Visie Rolduckerveld: Heden

Visie Rolduckerveld: Krimp

Visie Rolduckerveld: Groei

Referentiebeeld: Verjonging door studenten

Referentiebeeld: footprintwoningen in gemeenschappelijk groen

Referentiebeeld: Woningen opgaand in de natuur

Referentiebeeld: hufeisensiedlung Berlijn-Britz


12

Referentiebeeld: Tijdelijk huisvesting



poster

Cvisie

9



poster

Cvisie

3.2.1.4 Kerkrade: toeristischrecreatieve stad

3.2.1.5 Kerkrade: culturele stad, klank- en beeld stad

Realiseer verblijfsaccommodatie nabij / in Kerkrade-Centrum In Park Gravenrode ontbreekt het aan een verblijfsaccommodatie in de vorm van een vakantiepark. In plaats van het opofferen van groen in de beekdalen zijn er mogelijkheden denkbaar om een dergelijke verblijfsaccommodatie te realiseren op gronden die vrijkomen met de transitie van bepaalde gebieden in stadsdeel Kerkrade-Oost I. Op deze wijze is het ook mogelijk om een dergelijk park een wisselwerking te laten aangaan met KerkradeCentrum. De vakantievierders lopen in de avonduren de markt op om daar op een terrasje iets te nuttigen of maken een mooie wandeling door het winkelcentrum. Daarnaast zijn er allianties denkbaar met Atrium in de vorm van een vakantiepark waar ook ouders met zieke kinderen kunnen verblijven.

Naast de eigen taal, geschiedenis en dergelijke versterken muziek en beeldende kunst de culturele identiteit van Kerkrade. Vooral ‘muziek’ heeft daarbij een (inter)nationale aantrekkingskracht. De eerder voorgestelde bundeling van het cultuuraanbod aan weerszijden van de grens geldt uiteraard ook voor deze cultuuruitingen. De aanwezigheid van een sociale en culturele dynamiek in de nabijheid van de woning is eveneens een van de afwegingen die bedrijven alsook de medewerkers maken indien ze zich in een regio willen vestigen. Vandaar de volgende voorstellen:

13

10


Uitbouwen klankstad Kerkrade is rijk aan meerdere muziekfestivals van groot tot klein. Daarnaast zijn er ook goede voorzieningen aanwezig voor het houden van deze festivals. Zowel de festivals als de voorzieningen dienen behouden te worden.

Realiseer wisselwerking Kerkrade Centrum – Park Gravenrode Zorg voor een synergie tussen Kerkrade-Centrum en Park Gravenrode (Hof van Gaia). Op deze wijze blijven het niet twee van elkaar gescheiden werelden. Belangrijk voor deze wisselwerking is het realiseren van een goede verbinding tussen Hof van Gaia – een eventueel vakantiepark – Kerkrade-Centrum – Openbaar vervoersknooppunt (treinstation in combinatie met busstation). Om deze verbinding kracht bij te zetten in het belangrijk dat een deel van deze verbinding op zichzelf al een attractie vormt. Diit kan door middel van een kabelbaan tussen de hoog gelegen Bovenstad Kerkrade en het lager gelegen Hof van Gaia.

De Rodahal dient een boven-(Eu-)regionale functie te hebben. Bovenop de in de regio woonachtige Nederlandse jongeren vormen de 30.000 studenten aan de RWTH Aachen ook allemaal potentiële bezoekers, die zeker zullen worden aangesproken door een goede programmering. Enkele meer afgelegen woningen zouden kunnen worden ‘omgebouwd’ tot repetitieruimtes, kleine poppodia. De mogelijkheden hiertoe zijn te bekijken in enkele dorpen nabij Jülich, waar door de verdergaande bruinkoolwinningen gehele dorpen dienen te verdwijnen. Enkele van de nu al leegstaande woningen doen hierbij dienst als dergelijke repetitieruimten. Vergelijkbaar is uiteraard ook het fenomeen dat leegstaande woningen dienst doen als expositieruimte / atelier voor kunstenaars. Met ondermeer Pinkpop als bestaand uithangbord en het verwezenlijken van bovengenoemde ideeën zou Parkstad zich tot popstad van Nederland kunnen ontwikkelen.

Referentiebeeld: Mogelijke kabelbaan centrum - Gaia Zoo

Referentiebeeld: Theaterplein

Verbijzonderen beeldende kunst Kerkrade kent nu al veel kunst in de openbare ruimte. Het zou fraai zijn om de stad een waar beeldenpark met de allure van een ‘Kroller Muller’ te geven, maar dan in een bebouwde omgeving, waarbij gebruik wordt gemaakt van de vrijkomende ruimte, de mogelijkheden van de krimp. Een thema zou daarbij kunnen zijn het ‘esthetiseren van de krimp’.

Centrum Gaia ZOO

Centrum

Referentiebeeld: Loopbrug dierenpark Emmen

Verbinding Centrum-Gaia Zoo

Referentiebeeld: Kunst / kroller muller museum in het centrum

Referentiebeeld: Kabelbaan Bundesgartenschau Koblenz

Referentiebeeld: Gaia Zoo

Referentiebeeld: Levendigheid en terrassen

Referentiebeeld: Conservatorium


14

Referentiebeeld: Poppodium

Referentiebeeld: Hard Rock Cafe / Paradiso

Ontwikkeld wikkeld keld door: Atelier Oost-1 in samenwerking samenwe samenwerkin met Gemeente van Rode meente Kerkrade en Woningstichting Land v


Cvisie


poster

11


poster

Cvisie

12


3.2.1.6 Versterken / verbijzonderen centrum Kerkrade

3.2.1.6 Versterken / verbijzonderen centrum Kerkrade

Kerkrade heeft een herkenbaar centrum. Er is een potentie voor een sterk en levendig centrum. Hiervoor is het echter van belang dat Kerkrade een bij Kerkrade passende en onderscheidende positie inneemt binnen Parkstad en binnen de (Eu)regio (Herzogenrath, Aachen). Naast de potentie voor een sterk centrum zijn er sterke buurtcentra binnen Kerkrade-Oost I. Een goede blijvende afstemming tussen de centrumgebieden binnen Kerkrade is daarom eveneens belangrijk. Aanjagers die mogelijkheden voor Kerkrade centrum bieden zijn:

Beleving voor jongeren versterken Het centrum dient voor alle doelgroepen aantrekkelijk te zijn. Momenteel is het centrum vooral in trek bij ouderen. Dit dient behouden te blijven, echter door het inbrengen van functies/vermaak voor jongeren (denk ook aan eventuele studenten) verlevendigt het centrum. Functies/vermaak voor jongeren waaraan gedacht kan worden zijn onder andere een fastfoodketen, animatie op de markt (waterspeelplek), de markt als horecaplein voor jong en oud.

Verbijzondering aanbod retail/winkels Maak gebruik van grensligging. Duitse kooptoeristen trekken. Qua locatie kijken naar vrijkomende locatie Atrium tot herbestemming bestaande panden in centrum.

Referentiebeeld: Bestaand winkelcentrum

Centrum

Referentiebeeld: Fastfoodketen in centrum Kerkrade

Centrum

Referentiebeeld: Impressie nieuw centrumplan

Referentiebeeld: Waterspeelplek op de markt

Referentiebeeld: Kunstobject Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode



Referentiebeeld: Kunst op de markt

15

9

4


poster

C

visie

3


3.2.1.1 Kerkrade: een onbegrensde internationale stad Kerkrade heeft een eigen identiteit die én Nederlands én Duits is. De oorzaak hiervan ligt besloten in de historische ontwikkeling van de regio. Kerkrade en Herzogenrath behoorden lang tot hetzelfde bestuursgebied. Door historische ontwikkelingen is deze gemeente gescheiden in twee stadsdelen, die vervolgens over twee naties zijn verdeeld en uit elkaar zijn gegroeid. Mede door belemmeringen ten gevolge van de landsgrens worden economische kansen over de grens niet altijd gezien en is studeren, werken over de grens momenteel niet zonder meer een gemakkelijk te nemen kans (verschil in diploma’s, onvoldoende kennis van elkaars gebruiken, taal en wetgeving, etc.). In het grenzenloze Europa leeft Kerkrade echter niet meer met de rug naar het oude nu Duitse stadsdeel Herzogenrath. Kerkrade zegt nu tegen de Duitse buren: Hier zijn we weer. Wir sind wieder da? Seit Ihr auch noch da? Hoe gaan we samen verder? Kerkrade is een van de meest internationaal georiënteerde steden van Nederland. Een onbegrensde NederlandsDuitse stad die deel uitmaakt van de technologische topregio (ELAt / Brainport2020). Het Nederlands-Duitse Eurode Business Centrum pal op de grens is een teken van deze internationale identiteit en kracht van Kerkrade. In samenwerking met Herzogenrath dient echter nog meer dan nu het geval is aan deze identiteit en de kansen die hiermee samenhangen te worden gewerkt. Belangrijk hierbij is het initiëren van mentale, sociale culturele verbindingen, waarmee al op jeugdige leeftijd wordt begonnen! Concretere uitwerkingen, aanjagers zijn: Internationaal voortgezet onderwijs Met het besef van de Nederlands-Duitse identiteit is het eenvoudiger om aansluiting te zoeken bij het Duitse onderwijs. Waarom het nieuwe regionale voortgezet onderwijs niet samen met de RWTH Aachen en de Duitse Fachhochschulen inrichten als een voorportaal van die Duitse onderwijsinstellingen. Deze wisselwerking geldt natuurlijk ook omgekeerd. Kortom, internationaal voortgezet onderwijs als voorportaal voor de vervolgopleidingen in de Euregio. De jeugd wordt opgeleid om optimaal te kunnen functioneren in deze regio. Totdat de geesten en de wetgeving in beide landen rijp zijn om te komen tot een daadwerkelijk geïntegreerde Nederlandse-Duitse school kan een tussenvariant worden bedacht waarbij wordt uitgegaan van het principe dat alles dat formeel gescheiden moet zijn (lespakketten, schoolboeken voor één school uitgeven zou onbetaalbaar zijn) gescheiden blijft, maar het informele (gym, pauze, schoolreis, excursie, personeelsuitje, etc.) samen wordt georganiseerd.

Referentiebeeld: Internationaal middelbaar onderwijs

Gezamenlijk gemeentehuis Kerkrade-Herzogenrath Om de wenselijke samenwerking tussen de gemeente Kerkrade en de gemeente Herzogenrath te stimuleren is het realiseren van een op de grens gelegen gezamenlijk gemeentehuis een optie. Een dergelijk gemeentehuis is een sterk gebaar voor de samenwerking en is voor beiden gemeenten en landen uniek. Het realiseren van een nieuwe gemeente waarin Kerkrade en Herzogenrath net als in het verleden samengaan is geen doel op zich. Wat gezien de verschillende wetgeving in beide landen formeel gescheiden dient te blijven, blijft gescheiden. In dit geval is er nog steeds sprake van één ingang, in de gemeenschappelijke ontvangsthal worden de geesten pas gescheiden, maar bij vertrek gaat eenieder ook weer door dezelfde gemeenschappelijke hal naar buiten. De meerwaarde wordt naast de symbolische waarde verkregen doordat het voor zowel bestuurders als ambtenaren gemakkelijk is om binnen één gebouw via informele contacten vervolgens eenvoudig onderling contact te leggen en zodoende samen na te denken over zaken als; bepalen gezamenlijke strategie; verbeteren afstemming plannen, verkrijgen begrip van elkaars wensen, gebruiken, etc.. Door de informele activiteiten (pauze, excursies, kantine, etc.) hierbij gezamenlijk te organiseren wordt het leggen van dergelijke contacten versterkt.

Referentiebeeld: Eurode Business Center als gemeenschappelijk gemeentehuis?

Nederland

Rolduc en omgeving


Referentiebeeld: Middelbaar onderwijs

Referentiebeeld: Woning lat-relatie

Gemeen-schappelijk

Duitsland

5


poster

C

visie

4


3.2.1.1 Kerkrade: een onbegrensde internationale stad Creëer het Eurodepark met inhoud! Met het Eurodepark wordt het gemeenschappelijke groengebied rondom Abdij Rolduc aangeduid. Dit gebied vormt de bakermat van beide gemeenten. Om dit Centralpark, van Kerkrade en Herzogenrath meer kracht bij te zetten worden deze eerder beschreven internationale instanties in dit park ondergebracht. Daarnaast dienen alle overige ontwikkelingen in dit gebied goed op elkaar te worden afgestemd met behoud en versterking van de intrinsieke waarden in dit gebied. Het gebied zou nog meer kracht krijgen door het binnenhalen van een internationaal evenement. Een mogelijkheid die past bij de genius loci is het organiseren van een grensoverschrijdende Bundesgartenschau of Landesgartenschau door Herzogenrath en Kerkrade. Een dergelijk evenement vormt op alle gebieden een meerwaarde (economie, wonen, werken, toeristisch/recreatief, opwaarderen, herbestemmen gebieden, gebouwen, etc.).

Referentiebeeld: Rolduc

Eurodepark

Referentiebeeld: Central Park New York

Referentiebeeld: Campus Ontwikkeld wikkeld keld d door: doo : Ate door Atelier elier lier e Oost Oos OostOost-1 1 in samen sa samenwerking e werki e ng g me met ett meente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode Gemeente

Referentiebeeld: Toekomstige golfbaan

Referentiebeeld: Bundesgartenschau Koblenz 2011

6


C

visie


3.2.1.2 Kerkrade: stad met een Rijnlandse identiteit De Kerkraadse Rijnlandse identiteit wordt vaak beperkt gewaardeerd. Kerkrade zou een geuzenmentaliteit moeten ontwikkelen en die laatdunkendheid moeten ombuigen in een Rijnlandse identiteit waarop Kerkrade trots is. Mogelijkheden, aanjagers hiertoe zijn: Bundel aanbod cultuur / toerisme aan weerszijden van de grens Waarom het cultuuraanbod en de toeristisch interessante locaties en attracties niet als één pakket aanbieden samen met Duitse instellingen en bedrijven. Kerkrade heeft dan een schitterend cultureel leven. Kerkrade is dan geen randgemeente van Nederland meer, maar maakt deel uit van een eeuwenoude culturele omgeving met Aken als wereldberoemd cultureel centrum. Een bestaand voorbeeld van het gebundeld aanbieden van toeristisch interessante locaties is de ‘Eurodedriehoek’ die Burg Rode, Abdij Rolduc en de Baalsbruggermolen met elkaar verbindt. Neutrale zone Nieuwstraat De Nieuwstraat vormt een symbool voor zowel de scheiding als voor het samengaan van Kerkrade-Herzogenrath. Deze symbolische werking wordt kracht bijgezet door een opwaardering / herinrichting van de straat, waarbij het mogelijk wordt gemaakt om een wekelijkse grensoverschrijdende markt in deze straat te organiseren.

Referentiebeeld: Middenstrook als marktlocatie

Nieuwstraat

Referentiebeeld: Middenstrook als promenade

Referentiebeeld: Middenstrook als parkeerzone

Mogelijk straatprofiel


poster

5

7


poster

C

visie

6


3.2.1.2 Kerkrade: stad met een Rijnlandse identiteit Behoud en organiseer voor Kerkrade passende festivals Het uitbouwen van deze identiteit zou naast bijvoorbeeld het Schlagerfestival ook tot uiting kunnen komen in andere festivals. Zou het oktoberfeest van Nederland niet in Kerkrade moeten plaatsvinden? Ook aan bijvoorbeeld een wijnfeest of een Duits-Nederlands preuvenement kan gedacht worden. Realiseer een typisch Kerkraadse vormgeving van de stad Ook bij de vormgeving van de stad zouden Duitse voorbeelden als inspiratiebron kunnen fungeren. Denk aan de aantrekkelijkheid van Duitse binnensteden met hun bloeiende bloemenpracht die de openbare ruimte siert. Een link met Nederland als bloemenland is hier toch snel gelegd, waardoor ook op deze wijze uiting kan worden gegeven aan de Rijnlandse identiteit. De typische Kerkraadse architectuur met als basis de kleinschalige dorpsbebouwing van voor de mijnenopeningen tot de rijke mijnarchitectuur doorspekt met sterke Duitse invloeden, is sterk bepalend voor de identiteit van Kerkrade.

Referentiebeeld: Oktoberfest

Referentiebeeld: Wereld Muziek Concours

Referentiebeeld: Kerkrade, bloemenstad

Referentiebeeld: Voormalig politiekantoor Ontwikkeld wikkeld eld d door: doo : Ate door Atelier elier lier Oost Oos OostOost-1 1 in samen sa samenwerking e werki werking ng g me met ett eente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode Gemeente

Referentiebeeld: Voormalig postkantoor

Referentiebeeld: Raadshuis

8


poster

C

visie

7


3.2.1.3 Kerkrade: woonstad Het optimaliseren van de infrastructurele verbindingen in de (Eu)regio (spoor, weg) biedt ook kansen voor de ontwikkeling van Kerkrade als woonstad. Met goede verbindingen wordt Kerkrade immers aantrekkelijker als woonplek voor mensen die elders werken / studeren en is er onder de huidige bevolking minder noodzaak om het werk te volgen. Om te kunnen fungeren als woonstad is er echter meer van belang, te weten: Creëren aantrekkelijke woonmilieus De vrijkomende ruimte als gevolg van de herstructureringsopgave in bepaalde buurten van Kerkrade-Oost I zou ingericht kunnen worden als experimenteel woongebied met zeer aantrekkelijke woonmilieus voor mensen die in Brainport2020 of elders in de regio werken. Hierbij kan gedacht worden aan: Welstandsvrij bouwen; Duurzaam bouwen op riante kavels in een groene omgeving; Woonmilieus met goede infrastructurele verbindingen naar de hoofdwegen; Woonmilieus waarbij de aangename aspecten van landelijk wonen gecombineerd wordt met de aangename aspecten van de stad. De aangename aspecten van landelijk zijn: aanwezigheid van veel ruimte en groen, mogelijkheid tot het houden van hobbydieren / hobbyboerderij. De oude kolonie gedachte in een modern jasje. Woningen met veel grond die voor de moderne hobbyboer bieden: een (groente) tuin, lifestyle, wellness, gezonde lucht, gezonde zelfgekweekte macrobiotische groente. De aangename aspecten van de stad zijn: de aanwezigheid in de nabijheid van voorzieningen als winkels, een theater, bioscoop, zorg, etc.

Referentie: Welstandsvrij bouwen

Rolduckerveld

Referentie: Bestaande bebouwing krijgt weer allure door verdunning


Referentiebeeld: Woningen opgaand in de natuur Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld: footprintwoningen in gemeenschappelijk groen


Referentiebeeld: hufeisensiedlung Berlijn-Britz


9


poster

C

visie

8


3.2.1.3 Kerkrade: woonstad Aantrekkelijk studentenklimaat Anticiperend op de vraag die de gemeente heeft gekregen is het een kans om huisvesting voor studenten van de RWTH te realiseren. Voor studenten is echter alleen een woning niet voldoende om zich ergens te vestigen. Studenten gaan bij de keuze van een studie- of vestigingslocatie niet alleen uit van de studierichting, maar ook van de levendigheid en hetgeen een stad te bieden heeft. Dit houdt in de aanwezigheid van een bioscoop, kroegen, evenementen, een studiecentrum (zoals bijvoorbeeld lab4you in Sittard). Kortom: de sociale en culturele dynamiek van de stad, waarbij het nuttige optimaal verenigd wordt met het aangename.

Referentiebeeld: Studentenvoorzieningen met eigen identiteit

Centrum

Referentiebeeld: Randvoorwaarden vestigingsklimaat studenten Bijvoorbeeld: Bruisende cafe’s - Filmhuis/Bioscoop - Goed openbaar vervoer

Referentiebeeld: Verjonging door studenten


Referentiebeeld: Tijdelijk huisvesting

10


poster

C

visie

9


3.2.1.4 Kerkrade: toeristischrecreatieve stad Realiseer verblijfsaccommodatie nabij / in Kerkrade-Centrum In Park Gravenrode ontbreekt het aan een verblijfsaccommodatie in de vorm van een vakantiepark. In plaats van het opofferen van groen in de beekdalen zijn er mogelijkheden denkbaar om een dergelijke verblijfsaccommodatie te realiseren op gronden die vrijkomen met de transitie van bepaalde gebieden in stadsdeel Kerkrade-Oost I. Op deze wijze is het ook mogelijk om een dergelijk park een wisselwerking te laten aangaan met KerkradeCentrum. De vakantievierders lopen in de avonduren de markt op om daar op een terrasje iets te nuttigen of maken een mooie wandeling door het winkelcentrum. Daarnaast zijn er allianties denkbaar met Atrium in de vorm van een vakantiepark waar ook ouders met zieke kinderen kunnen verblijven. Realiseer wisselwerking Kerkrade Centrum – Park Gravenrode Zorg voor een synergie tussen Kerkrade-Centrum en Park Gravenrode (Hof van Gaia). Op deze wijze blijven het niet twee van elkaar gescheiden werelden. Belangrijk voor deze wisselwerking is het realiseren van een goede verbinding tussen Hof van Gaia – een eventueel vakantiepark – Kerkrade-Centrum – Openbaar vervoersknooppunt (treinstation in combinatie met busstation). Om deze verbinding kracht bij te zetten in het belangrijk dat een deel van deze verbinding op zichzelf al een attractie vormt. Diit kan door middel van een kabelbaan tussen de hoog gelegen Bovenstad Kerkrade en het lager gelegen Hof van Gaia. Referentiebeeld: Mogelijke kabelbaan centrum - Gaia Zoo

Gaia ZOO

Centrum

Referentiebeeld: Loopbrug dierenpark Emmen

Verbinding Centrum-Gaia Zoo

Referentiebeeld: Kabelbaan Bundesgartenschau Koblenz Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld: Levendigheid en terrassen

Referentiebeeld: Gaia Zoo

11


poster

C

visie

10


3.2.1.5 Kerkrade: culturele stad, klank- en beeld stad Naast de eigen taal, geschiedenis en dergelijke versterken muziek en beeldende kunst de culturele identiteit van Kerkrade. Vooral ‘muziek’ heeft daarbij een (inter)nationale aantrekkingskracht. De eerder voorgestelde bundeling van het cultuuraanbod aan weerszijden van de grens geldt uiteraard ook voor deze cultuuruitingen. De aanwezigheid van een sociale en culturele dynamiek in de nabijheid van de woning is eveneens een van de afwegingen die bedrijven alsook de medewerkers maken indien ze zich in een regio willen vestigen. Vandaar de volgende voorstellen: Uitbouwen klankstad Kerkrade is rijk aan meerdere muziekfestivals van groot tot klein. Daarnaast zijn er ook goede voorzieningen aanwezig voor het houden van deze festivals. Zowel de festivals als de voorzieningen dienen behouden te worden. De Rodahal dient een boven-(Eu-)regionale functie te hebben. Bovenop de in de regio woonachtige Nederlandse jongeren vormen de 30.000 studenten aan de RWTH Aachen ook allemaal potentiële bezoekers, die zeker zullen worden aangesproken door een goede programmering. Enkele meer afgelegen woningen zouden kunnen worden ‘omgebouwd’ tot repetitieruimtes, kleine poppodia. De mogelijkheden hiertoe zijn te bekijken in enkele dorpen nabij Jülich, waar door de verdergaande bruinkoolwinningen gehele dorpen dienen te verdwijnen. Enkele van de nu al leegstaande woningen doen hierbij dienst als dergelijke repetitieruimten. Vergelijkbaar is uiteraard ook het fenomeen dat leegstaande woningen dienst doen als expositieruimte / atelier voor kunstenaars. Met ondermeer Pinkpop als bestaand uithangbord en het verwezenlijken van bovengenoemde ideeën zou Parkstad zich tot popstad van Nederland kunnen ontwikkelen.

Referentiebeeld: Theaterplein

Verbijzonderen beeldende kunst Kerkrade kent nu al veel kunst in de openbare ruimte. Het zou fraai zijn om de stad een waar beeldenpark met de allure van een ‘Kroller Muller’ te geven, maar dan in een bebouwde omgeving, waarbij gebruik wordt gemaakt van de vrijkomende ruimte, de mogelijkheden van de krimp. Een thema zou daarbij kunnen zijn het ‘esthetiseren van de krimp’.

Centrum

Referentiebeeld: Kunst / kroller muller museum in het centrum

Referentiebeeld: Conservatorium Ontwikkeld wikkeld keld d door: door: At door Ate Ateli Atelier lier OostO Oost Oost-1 t 1 in i samen samenwe samenwerking werkin met meente Kerkrade en Woningstichting Land v Gemeente van Rode

Referentiebeeld: Poppodium

Referentiebeeld: Hard Rock Cafe / Paradiso

12


C

visie


3.2.1.6 Versterken / verbijzonderen centrum Kerkrade Kerkrade heeft een herkenbaar centrum. Er is een potentie voor een sterk en levendig centrum. Hiervoor is het echter van belang dat Kerkrade een bij Kerkrade passende en onderscheidende positie inneemt binnen Parkstad en binnen de (Eu)regio (Herzogenrath, Aachen). Naast de potentie voor een sterk centrum zijn er sterke buurtcentra binnen Kerkrade-Oost I. Een goede blijvende afstemming tussen de centrumgebieden binnen Kerkrade is daarom eveneens belangrijk. Aanjagers die mogelijkheden voor Kerkrade centrum bieden zijn: Verbijzondering aanbod retail/winkels Maak gebruik van grensligging. Duitse kooptoeristen trekken. Qua locatie kijken naar vrijkomende locatie Atrium tot herbestemming bestaande panden in centrum.

Referentiebeeld: Bestaand winkelcentrum

Centrum

Referentiebeeld: Impressie nieuw centrumplan


poster

11

13


poster

C

visie

12


3.2.1.6 Versterken / verbijzonderen centrum Kerkrade Beleving voor jongeren versterken Het centrum dient voor alle doelgroepen aantrekkelijk te zijn. Momenteel is het centrum vooral in trek bij ouderen. Dit dient behouden te blijven, echter door het inbrengen van functies/vermaak voor jongeren (denk ook aan eventuele studenten) verlevendigt het centrum. Functies/vermaak voor jongeren waaraan gedacht kan worden zijn onder andere een fastfoodketen, animatie op de markt (waterspeelplek), de markt als horecaplein voor jong en oud.

Referentiebeeld: Fastfoodketen in centrum Kerkrade

Centrum

Referentiebeeld: Waterspeelplek op de markt

Referentiebeeld: Kunstobject Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld: Kunst op de markt

14


poster

C

visie

13

3.2.2 Typisch Kerkrade

Naast de reeds uitvoerig beschreven Rijnlandse identiteit wordt stadsdeel Kerkrade-Oost I gekenmerkt door een typische ruimtelijke structuur. De uniciteit van deze structuur dient mede te worden benut om onderscheidend te zijn binnen de (Eu)regio. De ruimtelijke structuur bestaat uit de volgende onderdelen, die in onderstaande subparagrafen nader worden toegelicht: - De groene lardering. - Het ‘rode’ ruimtelijke casco. - Een verscheidenheid / diversiteit aan wijken, buurten, woonmilieus binnen het casco.


poster

Cvisie

17

14


18

poster

15


3.2.2.1 Groene lardering

3.2.2.2 Het ‘rode’ ruimtelijk casco (historisch ‘spinnenweb’ / linten, centrum, bijzondere plekken)

Aan weerszijden van het plateau waarop de Bovenstad Kerkrade ligt stromen rivieren. Vanuit deze dalen torent Kerkrade-Oost I uit boven het groen. Naast de typische ligging als bovenstad dringt het groen vanuit de beekdalen via groene lobben de stad binnen. Versterken groene lardering Met de herstructurering en krimp kan deze groene lardering / dooradering kracht worden bijgezet, waarbij diverse (groene) invullingen van de (vrijkomende) ruimte mogelijk zijn. Een van de mogelijkheden om de groene lardering op te waarderen is het creëren van een Spoorpark aan de westzijde van Kerkrade-Oost I.

Binnen de stedenbouwkundige structuur van Kerkrade-Oost I is een ruimtelijk casco te onderkennen dat bestaat uit het zogenaamde historisch ‘spinnenweb’ / linten, het centrum. Dit casco heeft zich in de loop der tijd als stabiele factor ontwikkeld en gehandhaafd. Gekoppeld aan dit casco liggen bijzondere plekken waaraan vaak de sociaalmaatschappelijke en economische voorzieningen (pleinen / ontmoetingsplekken, winkels, scholen, buurtcentra, kerken, cafés, etc.) zijn geconcentreerd. Het ‘rode’ ruimtelijk casco – behouden en sturing voor ontwikkelingen Het ruimtelijke casco dient behouden te blijven en biedt een duurzaam kader waarbinnen/aan (toekomstige) ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Voor het behouden van het ruimtelijke casco dient daarnaast te worden uitgegaan van het: - Herstellen van enkele karakteristieke wanden van de linten (beeld, korrelgrootte). - Herstellen van historische lijnen/paden/wegen daar waar die verloren zijn gegaan. - Het verbeteren van het verblijfsklimaat / leefklimaat in de linten (bijv. parkeren op vrijkomende plekken). - Het waar nodig omvormen van de ontmoetingsplekken tot daadwerkelijke aangename verblijfsruimtes voor verschillende functies en doelgroepen.

Referentiebeeld: Mogelijk wandelroute langs en over het spoor

Naast deze typische driedeling binnen de ruimtelijke structuur wordt ingegaan op twee andere voor dit stadsdeel kenmerkende onderdelen, te weten: - Dorps wonen met een stedelijk voorzieningenniveau. - Identiteitverlenend erfgoed uit verschillende periodes.


Cvisie

Groene Lardering

“Rode” ruimtelijk casco” Referentiebeeld Woon-werk

Referentiebeeld Bijzondere plek in de stad

Referentiebeeld: Invulling en versterken groene krans

Referentiebeeld: Zichtbaar maken van bestaande kwaliteiten

Referentiebeeld: Kerkrade, bovenstad

Referentiebeeld: Spoorpark

Referentiebeeld Pocket park


Referentiebeeld “Kralenketting” / Bijzondere plekken

Referentiebeeld “Spinnenweb”



poster

Cvisie

16


19

20


poster

Cvisie

17


3.2.2.4 Dorps wonen met een stedelijk voorzieningenniveau

3.2.2.3 Verscheidenheid / diversiteit aan wijken, buurten, woonmilieus binnen het casco

Dorps wonen met de geneugten van de stad (goede voorzieningen), maar dus ook de geneugten van het dorp (groen, rust, ruimte, saamhorigheid, verenigingsleven). Dit is een in Nederland unieke kwaliteit, die met de herstructureringsopgave kan worden versterkt. Onder ‘4.2.1.3 Kerkrade Woonstad – creëren aantrekkelijke woonmilieus’ is ingegaan op hetgeen dorps wonen met een stedelijk voorzieningenniveau concreet betekent.

Stadsdeel Kerkrade-Oost I is merendeels niet planmatig gegroeid. Ad-hoc planvorming is kenmerkend geweest en heeft het Kerkrade van nu opgeleverd. Door deze ad-hoc planvorming is er sprake van een grote diversiteit / verscheidenheid in stadsdelen, buurten, woonmilieus en architectuur. Behouden en versterken van de verscheidenheid, diversiteit De typische verscheidenheid is in zoverre leidend dat hierop wordt voortgebouwd. Hiermee blijft en wordt Kerkrade ook aantrekkelijk voor verschillende doelgroepen. Het voortbouwen op deze typische identiteit betekent echter ook deze stadsdeelvisie niet zal bestaan uit een zaligmakende blauwdruk wordt voor het hele stadsdeel. Referentiebeeld: Mucherveld

Verscheidenheid / diversiteit aan wijken

Referentiebeeld: Stedelijke voorzieningen versus dorps karakter Referentiebeeld: Centrum

Voorbeeld locaties identiteitverlenend erfgoed

3.2.2.5 Kerkrade is rijk aan identiteitverlenend erfgoed uit verschillende periodes Tastbare sporen van het mijnverleden zijn schaars, maar Kerkrade bezit identiteitverlenend erfgoed uit verschillende andere periodes. Moeilijkheden bij herbestemming van erfgoed moeten overwonnen worden om meerdere van deze monumenten te behouden. Huidige regelgeving met betrekking tot bouw en bestemmingplan maken het vaak moeilijk om cultureel erfgoed aan de tand des tijds te ODWHQYROGRHQ/XNWGLWZHOGDQLVKHWLQYHHOJHYDOOHQÀQDQFLHHOQLHWKDDOEDDU Meer rek in deze regelgeving zou meer mogelijkheden bieden en zou investeerder eerder over de streep halen deze gebouwen de ontwikkelen.. Ten tweede word veel mijnerfgoed nog niet als behoudenswaardig gezien. Neem bijvoorbeeld de 50-60 jaren bebouwing op de Markt. Deze maakt wel degelijk deel uit van het rijke mijnverleden. In de volksmond wordt dit gebouw nog steeds niet als typisch kerkrade gezien. Dit mede door achterstallig onderhoud en een mager reclamebeleid. Met name deze gebouwen zijn de monumenten van de toekomst. Sloop zou een nog verdere verschraling van dit erfgoed betekenen.

Referentiebeeld: Old Hickoryplein

Referentiebeeld: Recente bebouwing binnengebied Hoofdstraat-Marktstraat Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode


Referentiebeeld: Referentiebeeld: Lintbebouwing Hoofdstraat Kerkrade, bovenstad

Referentiebeeld: Referentiebeeld: Mijnbuurt Spoorpark

Referentiebeeld Voormalig Defensiekantoor Ontwikkeld wikk kkeld eld ld door: Atelier Oost-1 Oost 1 in samenwerking samenwerking met Gemeente meente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld Hoek markt

Referentiebeeld Postkantoor

15


poster

C

visie

14


3.2.2.1 Groene lardering Aan weerszijden van het plateau waarop de Bovenstad Kerkrade ligt stromen rivieren. Vanuit deze dalen torent Kerkrade-Oost I uit boven het groen. Naast de typische ligging als bovenstad dringt het groen vanuit de beekdalen via groene lobben de stad binnen. Versterken groene lardering Met de herstructurering en krimp kan deze groene lardering / dooradering kracht worden bijgezet, waarbij diverse (groene) invullingen van de (vrijkomende) ruimte mogelijk zijn. Een van de mogelijkheden om de groene lardering op te waarderen is het creëren van een Spoorpark aan de westzijde van Kerkrade-Oost I.

Referentiebeeld: Mogelijk wandelroute langs en over het spoor

Groene Lardering

Referentiebeeld: Invulling en versterken groene krans

Referentiebeeld: Zichtbaar maken van bestaande kwaliteiten

Referentiebeeld: Kerkrade, bovenstad Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld: Spoorpark

16


poster

C

visie

15


3.2.2.2 Het ‘rode’ ruimtelijk casco (historisch ‘spinnenweb’ / linten, centrum, bijzondere plekken) Binnen de stedenbouwkundige structuur van Kerkrade-Oost I is een ruimtelijk casco te onderkennen dat bestaat uit het zogenaamde historisch ‘spinnenweb’ / linten, het centrum. Dit casco heeft zich in de loop der tijd als stabiele factor ontwikkeld en gehandhaafd. Gekoppeld aan dit casco liggen bijzondere plekken waaraan vaak de sociaalmaatschappelijke en economische voorzieningen (pleinen / ontmoetingsplekken, winkels, scholen, buurtcentra, kerken, cafés, etc.) zijn geconcentreerd. Het ‘rode’ ruimtelijk casco – behouden en sturing voor ontwikkelingen Het ruimtelijke casco dient behouden te blijven en biedt een duurzaam kader waarbinnen/aan (toekomstige) ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Voor het behouden van het ruimtelijke casco dient daarnaast te worden uitgegaan van het: - Herstellen van enkele karakteristieke wanden van de linten (beeld, korrelgrootte). - Herstellen van historische lijnen/paden/wegen daar waar die verloren zijn gegaan. - Het verbeteren van het verblijfsklimaat / leefklimaat in de linten (bijv. parkeren op vrijkomende plekken). - Het waar nodig omvormen van de ontmoetingsplekken tot daadwerkelijke aangename verblijfsruimtes voor verschillende functies en doelgroepen.

“Rode” ruimtelijk casco” Referentiebeeld Woon-werk

Referentiebeeld Bijzondere plek in de stad

Referentiebeeld Pocket park Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld “Spinnenweb”

Referentiebeeld “Kralenketting” / Bijzondere plekken

17


poster

C

visie

16


3.2.2.3 Verscheidenheid / diversiteit aan wijken, buurten, woonmilieus binnen het casco Stadsdeel Kerkrade-Oost I is merendeels niet planmatig gegroeid. Ad-hoc planvorming is kenmerkend geweest en heeft het Kerkrade van nu opgeleverd. Door deze ad-hoc planvorming is er sprake van een grote diversiteit / verscheidenheid in stadsdelen, buurten, woonmilieus en architectuur. Behouden en versterken van de verscheidenheid, diversiteit De typische verscheidenheid is in zoverre leidend dat hierop wordt voortgebouwd. Hiermee blijft en wordt Kerkrade ook aantrekkelijk voor verschillende doelgroepen. Het voortbouwen op deze typische identiteit betekent echter ook deze stadsdeelvisie niet zal bestaan uit een zaligmakende blauwdruk wordt voor het hele stadsdeel. Referentiebeeld: Mucherveld

Verscheidenheid / diversiteit aan wijken

Referentiebeeld: Centrum

Referentiebeeld: Old Hickoryplein

Referentiebeeld: Recente bebouwing binnengebied Hoofdstraat-Marktstraat Ontwikkeld door: Atelier Oost-1 in samenwerking met Gemeente Kerkrade en Woningstichting Land van Rode

Referentiebeeld: Referentiebeeld: Lintbebouwing Hoofdstraat Kerkrade, bovenstad

Referentiebeeld: Referentiebeeld: Mijnbuurt Spoorpark

18


poster

C

visie

17


3.2.2.4 Dorps wonen met een stedelijk voorzieningenniveau Dorps wonen met de geneugten van de stad (goede voorzieningen), maar dus ook de geneugten van het dorp (groen, rust, ruimte, saamhorigheid, verenigingsleven). Dit is een in Nederland unieke kwaliteit, die met de herstructureringsopgave kan worden versterkt. Onder ‘4.2.1.3 Kerkrade Woonstad – creëren aantrekkelijke woonmilieus’ is ingegaan op hetgeen dorps wonen met een stedelijk voorzieningenniveau concreet betekent.

Referentiebeeld: Stedelijke voorzieningen versus dorps karakter

Voorbeeld locaties identiteitverlenend erfgoed

3.2.2.5 Kerkrade is rijk aan identiteitverlenend erfgoed uit verschillende periodes Tastbare sporen van het mijnverleden zijn schaars, maar Kerkrade bezit identiteitverlenend erfgoed uit verschillende andere periodes. Moeilijkheden bij herbestemming van erfgoed moeten overwonnen worden om meerdere van deze monumenten te behouden. Huidige regelgeving met betrekking tot bouw en bestemmingplan maken het vaak moeilijk om cultureel erfgoed aan de tand des tijds te laten voldoen. Lukt dit wel dan is het in veel gevallen financieel niet haalbaar. Meer rek in deze regelgeving zou meer mogelijkheden bieden en zou investeerder eerder over de streep halen deze gebouwen de ontwikkelen.. Ten tweede word veel mijnerfgoed nog niet als behoudenswaardig gezien. Neem bijvoorbeeld de 50-60 jaren bebouwing op de Markt. Deze maakt wel degelijk deel uit van het rijke mijnverleden. In de volksmond wordt dit gebouw nog steeds niet als typisch kerkrade gezien. Dit mede door achterstallig onderhoud en een mager reclamebeleid. Met name deze gebouwen zijn de monumenten van de toekomst. Sloop zou een nog verdere verschraling van dit erfgoed betekenen.

Referentiebeeld Voormalig Defensiekantoor Ontwikkeld wikke kkeld eld ld door: door: Ate Ateli Atelier lier Oost Oost-1 1 in i samen samenwerking werking werki king g me mett meente K erkrad k de en Woni W ingsti tichtin hti g LLand d van Rode R d Gemeente Kerkrade Woningstichting

Referentiebeeld Hoek markt

Referentiebeeld Postkantoor

19


poster

C

visie

18

3.2.3 Flexibiliteit–aanpassingsvermogen nieuwe structuren

Een toekomstbeeld vastleggen is onmogelijk. Ook is het niet mogelijk om alle sociaal-maatschappelijke en economische ontwikkelingen te voorzien. Het is daarom belangrijk om niet alles vast te leggen, maar de ‘nieuwe stedelijkheid’ zo vorm te geven dat deze sprake is van een aanpassingsvermogen waarmee kan worden geanticipeerd op nieuwe wensen, gebruiken.

22


poster

Cvisie

3.2.3 Flexibiliteit – aanpassingsvermogen nieuwe structuren

19

Flexibiliteit binnen het ruimtelijke casco qua gebruik en bestemming De ‘vlekken’ binnen het ruimtelijke casco (zie ook 4.2.2.3) kennen een diversiteit en weinig dwarsverbanden met elkaar. Hierdoor kan elke vlek telkens worden Ingevuld naar gelang de behoefte. Daarnaast is het mogelijk dat een ‘vlek’ gezien de krimp de komende jaren een groene invulling krijgt. Met een veranderende situatie kan een ‘vlek’ over een aantal jaren echter mogelijk weer een meer steenachtige invulling krijgen. Met het aanwijzen van de bestemming die na herstructurering aan een dergelijke vlek wordt gegeven dient hiermee rekening te worden gehouden. +HUVWUXFWXUHULQJ²NDQVYRRUWRHSDVVHQÁH[LEHOHERXZFRQFHSWHQ 9HUDQGHULQJHQ LQ GHPRJUDÀH KHEEHQ JURWH LQYORHG RS KHW DVSHFW ZRQHQ LQ DO ]LMQ breedheid. De woonomgeving staat onder druk door leegstand en verpaupering en het woningbestand is onvoldoende afgestemd op de vraag. Het moeilijk stuurbare eigenwoningbezit kan zorgen voor een patstelling, maar herstructureren is een kans voor het creëren van waardevolle woonmilieus en een levensloopbestendig woningaanbod. +HUVWUXFWXUHUHQELHGWNDQVHQYRRUKHWRQWZLNNHOHQWRHSDVVHQYDQH[SHULPHQWHOH ÁH[LELOH bouwconcepten die duurzaam (PPP-benadering) zijn. - Tijdelijke bouw: Gebouwen zodanig ontwerpen en realiseren dat deze verplaatst kan worden indien de functie op een bepaalde locatie niet meer van toepassing is. - CPO: Niet een projectontwikkelaar ontwikkelt een woningblok aan grondgebonden woningen maar een vereniging van toekomstige eigenaren. Hierdoor krijg een vraaggestuurde woning en niet een aanbodgestuurde woning. Tevens levert dit een kosten besparing van ongeveer 15 % op. - ThuisBlijven: Ontwikkelen van woning renovatie bouwpakketten op maat in combinatie met een ‘pas aanunit’ op de begane grond. Hiermee voldoet de woning programmatisch en kwalitatief weer aan de eisen van deze tijd.

Referentiebeeld: Zorg-unit aan woning in plaats van verhuizen

Referentiebeeld: Verruiming bestemmingsplan

Rolduckerveld

Referentiebeeld: Vereniging van eigenaren als opdrachtgever

Referentiebeeld: Collectief particulier opdrachtgeverschap




Referentiebeeld: Tijdelijke huisvesting

Wonen Ontwikkeld kkeld door: Atelier Oost-1 Oo in samenwerking met ente Kerkrade en Woning Gemeente Woningstichting Land van Rode


Zorg

Kantoor

20


poster

C

visie

3.2.3 Flexibiliteit – aanpassingsvermogen nieuwe structuren

19

Flexibiliteit binnen het ruimtelijke casco qua gebruik en bestemming De ‘vlekken’ binnen het ruimtelijke casco (zie ook 4.2.2.3) kennen een diversiteit en weinig dwarsverbanden met elkaar. Hierdoor kan elke vlek telkens worden Ingevuld naar gelang de behoefte. Daarnaast is het mogelijk dat een ‘vlek’ gezien de krimp de komende jaren een groene invulling krijgt. Met een veranderende situatie kan een ‘vlek’ over een aantal jaren echter mogelijk weer een meer steenachtige invulling krijgen. Met het aanwijzen van de bestemming die na herstructurering aan een dergelijke vlek wordt gegeven dient hiermee rekening te worden gehouden. Herstructurering – kans voor toepassen flexibele bouwconcepten Veranderingen in demografie hebben grote invloed op het aspect wonen in al zijn breedheid. De woonomgeving staat onder druk door leegstand en verpaupering en het woningbestand is onvoldoende afgestemd op de vraag. Het moeilijk stuurbare eigenwoningbezit kan zorgen voor een patstelling, maar herstructureren is een kans voor het creëren van waardevolle woonmilieus en een levensloopbestendig woningaanbod. Herstructureren biedt kansen voor het ontwikkelen/toepassen van (experimentele) flexibile bouwconcepten die duurzaam (PPP-benadering) zijn. - Tijdelijke bouw: Gebouwen zodanig ontwerpen en realiseren dat deze verplaatst kan worden indien de functie op een bepaalde locatie niet meer van toepassing is. - CPO: Niet een projectontwikkelaar ontwikkelt een woningblok aan grondgebonden woningen maar een vereniging van toekomstige eigenaren. Hierdoor krijg een vraaggestuurde woning en niet een aanbodgestuurde woning. Tevens levert dit een kosten besparing van ongeveer 15 % op. - ThuisBlijven: Ontwikkelen van woning renovatie bouwpakketten op maat in combinatie met een ‘pas aanunit’ op de begane grond. Hiermee voldoet de woning programmatisch en kwalitatief weer aan de eisen van deze tijd.

Referentiebeeld: Zorg-unit aan woning in plaats van verhuizen

Referentiebeeld: Verruiming bestemmingsplan

Rolduckerveld

Referentiebeeld: Vereniging van eigenaren als opdrachtgever

Referentiebeeld: Collectief particulier opdrachtgeverschap




Referentiebeeld: Tijdelijke huisvesting

Wonen Ontwikkeld keld d door: door: Ate Atelier lier Oo Oost-1 in samenwerking met ente Kerkrade en Woning Gemeente Woningstichting Land van Rode

Zorg

Kantoor

21


C

poster

visie

20

3.2.4 Slimme allianties, nieuwe verdienmodellen

De demografische situatie vraagt om, en biedt kansen voor, slimme allianties, nieuwe verdienmodellen. In de voorgaande paragrafen zijn al enkele slimme allianties / nieuwe verdienmodellen benoemd (o.a.: koppeling toerisme-recreatie met Kerkrade centrum; slimme alliantie in samenwerking Kerkrade – Herzogenrath; samenwerking, gezamenlijk aanbieden van cultuuraanbod in de regio inclusief de regio aan de andere zijde van de grens, etc.). Andere mogelijkheden zijn ondermeer: - Het combineren van een peuterspeelzaal met ouderenvoorzieningen. - De kinderen zorgen voor het nodige vertier tegen de vereenzaming van de ouderen en de ouderen zorgen voor het nodige toezicht. - Een combinatie wonen/werken.Woningverenigingen kunnen woonwerkwoningen ontwikkelen voor startende ondernemers onder de sociale huurgrens met een werkruimte die op de balans van het bedrijfje kan worden ondergebracht. - Een combinatie van onderwijs/werken. - Een combinatie van zorg/onderwijs. - Ontwerp en realiseer geen veelal desolaat ogende single-use openbare ruimtes, maar zet in op meervoudig gebruik. - Zet het afkoppelen van hemelwater en de buffering hiervan in de typische ‘groene lardering’ door. - Breng de maaltijd niet naar de ouderen, maar de ouderen naar de maaltijd. Zo is het mogelijk om in gezamenlijkheid de maaltijd te nuttigen in een restaurant van bijvoorbeeld een zorgcentrum. Een restaurant dat ook voor niet ouderen toegankelijk en aantrekkelijk dient te zijn. - Bij nieuwbouwprojecten kan de gemeente grond verpachten i.p.v. te verkopen zo worden de woningprijzen gedrukt. - Semi-permanente huisvesting leasen in plaats van kopen. Zo kunnen functies waarvan we over 10 jaar niet weten af ze nog noodzakelijk zijn weer verplaats of weggenomen worden zonder de grond met onbruikbare gebouwen te gijzelen. - Introductie van lokale munteenheid in Kerkrade-Herzogenrath. Deze munt kan verdiend worden door mensen die zich inspannen voor hun buurt (onderhoud openbare ruimte, verenigingsleven) en kan uitgegeven worden bij de lokale ondernemers in de beide gemeenten. Ook kan de munt gebruikt voor een bezoek aan culturele voorzieningen / activiteiten. - Vrijkomende plekken: volkstuin, stadslandbouw, paardenweide


24


Cvisie


Zelfpluktuin Vrijkomende plekken: volkstuin, stadslandbouw, paardenweide

Bleijerheide

poster

21


Cvisie


Tijdelijke huisvesting Semi-permanente huisvesting leasen in plaats van kopen. Zo kunnen functies waarvan we over 10 jaar niet weten af ze nog noodzakelijk zijn weer verplaats of weggenomen worden zonder de grond met onbruikbare gebouwen te gijzelen.

Woon-werken Een combinatie wonen/werken.Woningverenigingen kunnen woonwerkwoningen ontwikkelen voor startende ondernemers onder de sociale huurgrens met een werkruimte die op de balans van het bedrijfje kan worden ondergebracht.

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap CPO: Niet een projectontwikkelaar ontwikkelt een woningblok aan grondgebonden woningen maar een vereniging van toekomstige eigenaren. Hierdoor krijg een vraaggestuurde woning en niet een aanbodgestuurde woning. Tevens levert dit een kosten besparing van ongeveer 15 % op.

Munt Introductie van lokale munteenheid in Kerkrade-Herzogenrath. Deze munt kan verdiend worden door mensen die zich inspannen voor hun buurt (onderhoud openbare ruimte, verenigingsleven) en kan uitgegeven worden bij de lokale ondernemers in de beide gemeenten. Ook kan de munt gebruikt voor een bezoek aan culturele voorzieningen / activiteiten.



poster

22

25

22


C

visie


Zelfpluktuin Vrijkomende plekken: volkstuin, stadslandbouw, paardenweide

Bleijerheide

Munt Introductie van lokale munteenheid in Kerkrade-Herzogenrath. Deze munt kan verdiend worden door mensen die zich inspannen voor hun buurt (onderhoud openbare ruimte, verenigingsleven) en kan uitgegeven worden bij de lokale ondernemers in de beide gemeenten. Ook kan de munt gebruikt voor een bezoek aan culturele voorzieningen / activiteiten.


poster

21

23


C

visie


Tijdelijke huisvesting Semi-permanente huisvesting leasen in plaats van kopen. Zo kunnen functies waarvan we over 10 jaar niet weten af ze nog noodzakelijk zijn weer verplaats of weggenomen worden zonder de grond met onbruikbare gebouwen te gijzelen.

Woon-werken Een combinatie wonen/werken.Woningverenigingen kunnen woonwerkwoningen ontwikkelen voor startende ondernemers onder de sociale huurgrens met een werkruimte die op de balans van het bedrijfje kan worden ondergebracht.

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap CPO: Niet een projectontwikkelaar ontwikkelt een woningblok aan grondgebonden woningen maar een vereniging van toekomstige eigenaren. Hierdoor krijg een vraaggestuurde woning en niet een aanbodgestuurde woning. Tevens levert dit een kosten besparing van ongeveer 15 % op.


poster

22

21 november 2012 Bovenstad Anstel Anstel Anstel Worm

Recommend Documents