THUIS IN GODS HUIS Jaarthema 2014/2015 Deel III
GKV de Levensbron
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Beste gemeenteleden, Het derde en laatste deel van ons jaarthema ‘Thuis in God huis’ ligt voor u. We zijn gestart in september met het eerste deel, waarin de hoofdstukken Er is er maar één en De kerk komt van boven behandeld werden. In november is tijdens een KinG-dienst deel II geïntroduceerd. Dit ging over de hoofdstukken Een juweel van een stad en Echte kerk. Tijdens de themadienst van 15 februari aanstaande zullen delen uit de laatste hoofdstukken aan bod komen. Deze hoofdstukken zijn Moeder, Verbondenheid en Aangesproken om aan te spreken. Naast het jaarthema willen we in dit kerkelijk jaar ook aandacht geven aan thema’s die uit de kerkspiegel naar voren zijn gekomen: - Jong en oud (meer verbinding tussen jong en oud, waarbij men van elkaar kan leren). - Verdieping (het creëren van momenten en kansen, zodat er verdiepende gesprekken kunnen plaatsvinden). De Bijbelteksten die in deze schets zijn afgedrukt, komen uit de ‘Bijbel in Gewone Taal’. Alle schetsen zijn ook digitaal te vinden op de website: www.levensbronrouveen.nl.
1
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Moeder Als je over de kerk spreekt als een huis van waarheid en liefde, kun je ook zeggen dat het de bedoeling is dat de kerk als een moeder voor je is. Van de kerkvader Cyprianus is de krasse uitspraak: ‘Wie de kerk niet als moeder heeft kan God niet als Vader hebben.’ In zijn voetspoor spraken velen – Augustinus, Calvijn en anderen – graag over de kerk als moeder. Ik zou het nu wat anders zeggen dan Cyprianus deed. Wie God als zijn Vader kent, kan de kerk als moeder niet missen. Het beeld van de kerk als moeder is waardevol. Waarheid en liefde komen daar schitterend in samen. Het heeft te maken met liefde, gezonde voeding en bescherming. Het heeft te maken met geborgenheid en ruimte. Er is wel eens beweerd dat de Bijbel de kerk nergens moeder noemt. Het is waar, in Galaten 4:26 wordt het hemelse Jeruzalem onze moeder genoemd. Je kunt de aardse gemeente niet gelijkstellen aan die hemelse werkelijkheid. Maar je kunt die er ook niet van losmaken (zie hoofdstuk 17). Op veel plaatsen in de Bijbel wordt de gemeente gezien als Gods beminde bruid of ook als overspelige vrouw. Die vrouw heeft kinderen! Moeder Sion krijgt bijvoorbeeld te horen: God brengt de kinderen weer naar je terug. De kinderen krijgen op hun beurt te horen: waar is de scheidingsbrief waarmee ik jullie moeder heb weggestuurd (Jes. 49:14-50:1)? Even later belooft God: ‘Laat allen die Jeruzalem liefhebben zich met haar verheugen en juichen om haar, laat allen die om haar treuren nu samen met haar jubelen. Aan haar vertroostende moederborst zullen jullie drinken en verzadigd worden, haar rijke, volle borsten zullen je zogen en verkwikken.’ (Jes. 66:10,11) Kan er ook een gevaar aan deze beeldspraak zitten? Ja, als ‘de heilige moederkerk’ naast God de Vader komt te staan. Overspannen verwachtingen van de kerk eindigen met teleurgestelde christenen. Er blijft een eindeloos groot verschil tussen Hem en haar. Hij is je trouwe sterke Vader, zij is je zwakke moeder. Ik zie, dat het Hemelse Jeruzalem in mijn gemeente gebrekkig gestalte krijgt. Soms is er sprake van een gespannen liefde. Als een relatie dicht op je huid komt, is pijn onvermijdelijk! Maar ik blijf bidden dat de gemeente meer en meer de moeder mag zijn, die me bij Vader brengt. Toch spreekt het beeld van de moeder mee aan. Persoonlijk, omdat het me verbindt met de kerk van mijn jeugd (de brochure van K. Schilder stond bovenaan in de boekenkast bij ons thuis: ‘Ons aller moeder’, Anno Domini 1935). De moedernaam zegt me ook, dat je de drie kenmerken van de kerk die in de belijdenis genoemd worden niet kunt zien als kille criteria. Integendeel: de Bijbelse verkondiging is je voeding. De sacramenten zijn de versterkende middelen die moeder bij me op tafel zet. En de kerkelijke tucht is de bescherming die zij me biedt. Het is niet waar dat het in de kerk om de leer gaat en dat sfeer en beleving er niet toe doen. Bij je moeder mag je je thuis voelen, thuis in Gods huis. Een moeder die je voedt, versterkt en beschermt is wat anders dan de zakenvrouw van het jaar die aan alle kwalificaties voldoet. Aan de andere kant zegt de moedernaam me, dat de kerk iets is om diep van te houden. De laatste trend is (kort gezegd): ‘Religie ja, kerk nee.’ Maar die trend is niet door de Bijbel gezet. Omdat Vader zo van moeder houdt, daarom houd ik ook zo van haar (nog los van alles wat ik aan deze moeder te danken heb). Daarom is het zo onbegrijpelijk dat christenen soms zo vrijblijvend met de kerk kunnen omgaan: alsof je de ene vereniging verwisselt voor een andere. Durf weer enthousiast te zijn over de kerk en over de mooie dingen die daar gebeuren. Dat werkt aanstekelijk en opbouwend. Wijst de enorme kerkelijke verdeeldheid in ons land niet op een chronisch tekort aan moederliefde bij gemeenteleden? Ja, je kunt het ook te gek maken en misbruik maken van de moeder-beeldspraak. Het gaat dan helemaal fout in de kerk, dwalingen krijgen altijd recht van spreken en toch zeg je dan: ik blijf mijn gemeente altijd trouw, want ‘een zieke moeder’ laat je toch ook niet in de steek? 2
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Weglopen bij je moeder doe je alleen in uiterste noodzaak. Maar als de gemeente geen moeder meer is, maar een vrouw, die haar kinderen vergiftigt, heb je geen keus. We gebruiken het woord ‘kerkkeus’ nogal eens. Het lijkt er dan soms op dat wij de eerste keus hebben. In werkelijkheid heeft God al voor je gekozen en je ene plek in een bepaalde gemeente gegeven. Erken zijn leiding in je leven. God heeft jou en mij al gekend voordat je geboren werd. Het woord ‘moeder’ mag je eraan herinneren dat je binnen een bepaalde gemeente werd geboren. Jouw dood was Gods wegwijzer voor jou: ‘Ik wil jou deel van dit lichaam maken’. Tussen haakjes: als je in een andere gemeente geboren werd, geldt hetzelfde. Verwacht van christenen in andere kerken niet automatisch dat ze zo gauw mogelijk ‘overstappen’. Bid wel, dat iedere christen zo bewust met Gods Woord bezig is, dat hij van zijn gemeente verlangt dat alleen de stem van de Heer daar de lakens uitdeelt. Vraag jezelf af waarom God je leven zo geleid heeft en je in je huidige gemeente een plaats heeft gegeven. En hoe God je wil gebruiken.
Bijbelstudie | Galaten 4:21-31 (uit Bijbel in gewone taal) Wij zijn vrije mensen 21 Jullie willen dus graag dat de Joodse wet je leven beheerst! Maar volgens mij luisteren jullie helemaal niet naar de wet. 22-23 In de boeken van de wet staat namelijk dat Abraham twee zonen kreeg. De moeder van de eerste zoon was een slavin, Hagar. Haar zoon werd op de normale, menselijke manier geboren. De moeder van de andere zoon was een vrije vrouw, Sara. Haar zoon Isaak werd geboren omdat God het beloofd had. 24-27 Dat verhaal over Hagar en Sara heeft een diepere betekenis. Dit is de diepere betekenis van de slavin Hagar: zij laat de oude manier zien waarop God met de mensen omging. Daarbij hoort de berg Sinai in Arabië, waar het volk van Israël de wet kreeg. Die wet beheerst je leven alsof je een slaaf bent, net zoals Hagar en haar kinderen. Daarbij hoort ook de stad Jeruzalem zoals die nu is: de stad van de wet en de tempel. Dit is de diepere betekenis van de vrije vrouw Sara: zij laat de nieuwe manier zien waarop God met de mensen omgaat. Daarbij hoort het nieuwe Jeruzalem, dat in de hemel is. In de heilige boeken staat daarover: <Jeruzalem, je was een stad zonder inwoners. Je leek op een vrouw zonder kinderen, een vrouw die niet zwanger kan worden. Maar wees blij! Juich van vreugde! Want je zult weer inwoners krijgen, Jeruzalem. Je zult meer inwoners hebben dan je ooit hebt gehad.> Wij horen bij het hemelse Jeruzalem. En net als Sara zijn wij geen slaven. Wij zijn vrij! Wij krijgen wat God beloofd heeft 28 Vrienden, Isaak werd geboren omdat God dat beloofd had. En jullie zijn Gods kinderen, ook omdat God dat beloofd heeft. 29 Maar net als bij Isaak zijn er mensen die jullie in moeilijkheden brengen. Isaak was geboren dankzij de Geest. Maar hij werd in moeilijkheden gebracht door de zoon van Hagar. En die was geboren op de normale manier. 30 De heilige boeken zeggen daarover: <Jaag die slavin weg met haar zoon. Want haar zoon krijgt niets. De hele erfenis is voor de zoon van de vrije vrouw!> 31 Vrienden, laten we goed onthouden dat wij geen slaven zijn. Wij zijn vrij!
Gebed Mijn Heer in de hemel, Dank U, dat ik het op aarde niet in mijn eentje hoef uit te zoeken. Dank U, dat U mensen om mijn heen geeft. Dank U voor al het mooie dat U in de gemeente doet. Dank U, voor al de moederlijke zorg die ik daar mag tegenkomen. Vergeef het me als ik zelf te weinig naar anderen omzie. Amen. 3
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Verbondenheid Een moeder staat niet alleen maar één dag in de week voor je klaar. Daarom zou ik er voor zijn om meer kerk te zijn door de week. Heel veel kerk-zijn krijgt gestalte op de zondag. Twee kerkdiensten en voor velen ook nog een samenkomst van de Bijbelkring of jeugdvereniging op de avond. En daarna leef je weer een week ‘moederloos’. Nou ja, je hebt misschien een commissievergadering zus of een kerkenraadsoverleg zo. Maar daar word je niet erg door gevoed. Op de zondag zou het wel wat minder mogen. Zodat de dag van de samenkomst ook volop rustdag is. En door de week zou het wel meer kunnen. Doordeweekse kerkdiensten of samenkomsten zijn, ook historisch gezien, heus niet zo vreemd als we denken. Veel christenen vinden het echt moeilijk: het houdt me allemaal door de week niet zo erg bezig. Komt je Vader niet vaak op afstand in de week, omdat je van je moeder te weinig merkt? Daarbij hoef je niet alleen aan kerkdiensten te denken. Je kunt ook denken aan een-op-eenontmoetingen, met een ouderlijk, met een diaken, met een broer of zus. Christus zal daarbij aanwezig zijn, zo heeft Hij beloofd. Je kunt ook denken aan het samenkomen in een kleine groep, een wijkgroep, een groeigroep, hoe je het maar wilt noemen. Steeds meer christenen hebben de kracht daarvan zelf mogen ontdekken. Wanneer je kijkt naar de gemeente in het Nieuwe Testament zie je geen grote kathedralen of indrukwekkende kerkgebouwen, waar honderden christenen tegelijk bij elkaar kwamen, maar je ziet gemeenteleden samenkomen in (niet al te grote) huizen. Gemeente-zijn in kleine groepen is gemeente-zijn naar de oervorm. In een gemeente die enkele honderden leden telt, is het onmogelijk om diepgaand contact te hebben met elkaar tijdens de officiële diensten. Het kan zelfs een mogelijkheid zijn om je te verstoppen. Waarheid en liefde (zie het vorige hoofdstuk) komen soms moeilijk van de grond binnen zo’n grote groep. Een gemeente die de keus maakt om gemeente-ingroepen te zijn kiest niet voor de laatste hype of voor een therapeutische gemeentevisie, maar voor verbondenheid, voor waarheid en liefde. De kerk als moeder krijgt de kans dichtbij te komen als je bij elkaar bent in een kleine groep. Daar mag je jezelf zijn, zonder te worden aangevallen op je gebrek aan geloof, je twijfels, je angsten. De verbondenheid die je voelt als je met honderden mensen bij elkaar bent, krijgt concreet gestalte als je samen bent om elkaar je zonden te belijden en te ervaren, dat je er niet om veroordeeld wordt. En ook om elkaar biddend naar Christus te brengen. Wat is jouw allergrootste zonde? De een zegt: gewoon, dat ik in de praktijk vaak helemaal mijn eigen leven leidt zonder God. De ander: mijn geldzucht, mijn materialisme. Een derde: ik kan me zo moeilijk beheersen. Mijn hartstochten. Maar wat zit daar onder? Moet je niet zeggen: de grootste zonde, dat is de ik-zucht? Ik zou op God gericht moeten zijn en op mijn naaste. Maar ik ben door de ik-zucht bedorven. Wat gaat het goed in huis, als de ik-zucht verdwijnt. Als je in je huwelijk minder ruimte geeft aan je ik-zucht, en meer bezig bent met je eigen fouten dan die van je vrouw: wat is dat goed voor je huwelijk. Zo gaat het ook in het huis van de God. Daar word je door de waarheid opnieuw geboren om jouw ik-zucht te overwinnen. Dat is je nieuwe leven: leven uit Gods liefde en door Gods liefde. Dat is niet iets bijkomstigs (‘Het gaat erom dat ik de Bijbel aanvaard en nu word ik bovendien een beetje aardiger voor de ander’). Nee, het evangelie maakt je vanbinnen een totaal nieuw mens. Als je meer bezig bent met je eigen fouten en zonden dan die van een ander krijg je een gemeente waarbinnen mensen zich thuis voelen. Het is ingewikkeld geworden door de verdeeldheid van de kerk. Maar juist als het ingewikkeld is, moet je het niet moeilijker maken dat het is. Begin dan maar met de eenheid dichtbij huis. Hoe het 4
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
zit met de verdeeldheid, ik krijg dat niet allemaal in een overzichtelijk systeem. Dan kun je ook maar het beste dichtbij huis beginnen. Het kerkbesef is afgenomen. Des te noodzakelijker is het geworden het gemeentebesef te laten groeien! Nu individualisme er in de samenleving overal ingestampt wordt, is groepswerk in de gemeente een goed antwoord dat we geven op een benadering die alle nadruk legt op het ík. Zoek het zelf maar uit. Dat is de boodschap die de samenleving verziekt. Heb elkaar lief en zorg voor elkaar. Dat is de boodschap van de kerk. Eenheid in de kerk begint dichtbij.
Bijbelstudie | Handelingen 2:41-47 (uit Bijbel in gewone taal) Veel mensen laten zich dopen 41 Veel mensen geloofden Petrus en lieten zich dopen. Er kwamen die dag ongeveer drieduizend gelovigen bij. 42 Alle gelovigen gingen met elkaar om als mensen van één familie. Ze kregen van de apostelen uitleg over Jezus. En ze kwamen steeds bij elkaar om te bidden en om met elkaar het brood te delen. 43 De apostelen deden veel wonderen, en iedereen was diep onder de indruk. De gelovigen delen alles samen 44 Alle gelovigen kwamen steeds bij elkaar. Ze deelden alles wat ze hadden. 45 Ze verkochten hun bezittingen, en het geld gaven ze aan iedereen die het nodig had. 46 Elke dag kwamen ze naar de tempel om samen te zijn. Bij elkaar thuis deelden ze het brood. Vol vreugde aten ze samen, en iedereen was even belangrijk. 47 Ze eerden God, en het hele volk had veel waardering voor hen. Elke dag kwamen er meer mensen bij die door God gered waren.
Gebed Onze Vader die in de hemel woont, Wij danken U voor uw grote werk in deze wereld. Wereldwijd bent U bezig uw kinderen bij elkaar te brengen. Het is zo groots wat U doet, dat wij het nooit kunnen overzien. Wij danken U voor de geestelijke verbondenheid die we wereldwijd met alle christenen kennen. Wij danken U voor de concrete verbondenheid die te zien is in onze gemeente. Dank U, voor al de mooie dingen die op Bijbelkringen, groeigroepen en verenigingen gebeuren. Geef dat we beginnen met verbondenheid dichtbij. Amen.
5
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Aangesproken om aan te spreken Het wezenlijke van de kerk is, dat je er van bovenaf aangesproken wordt. Wat geen mens kon bedenken wordt je van bovenaf aangezegd. God brak de hemel open en sprak door de profeten, in de apostelen. Hij sprak door Hem die het Woord van God zelf is: Jezus Christus. En Hij is de levende Heer van zijn kerk, Hij blijft zonder ophouden je aanspreken. Dat is het feest van de kerkdienst: daar worden eindelijk woorden gesproken die uitstijgen boven alles wat er gezegd kan worden. Daar klinkt het evangelie. God spreekt tot alle mensen. Ze luisteren niet allemaal. Het wezenlijke van de kerk is ook, dat mensen zich, door Gods genade, laten aanspreken. Gods Geest opent hun hart. Verrast door de stem van God gaan zijzelf ook spreken. Het gaat om woord en antwoord, klank en weerklank. Mensen gaan nu ook op hun beurt God aanspreken: zij bidden tot God. Mensen gaan nu ook op hun beurt elkaar aanspreken. Dat is het domino-effect van aangesproken zijn van bovenaf: mensen hebben elkaar iets te vertellen. Het woord brengt woordverkeer in de gemeente op gang. Om die kleurrijke onderlinge omgang in de kerk te beschrijven wordt in het Nieuwe Testament een ‘basiswoord’ gebruikt, parakalein. Je kunt dat vertalen als ‘(aan-)spreken van de één naar de ander’; de één spreekt de ander aan. Dat kan op allerlei manieren gebeuren: om aan te sporen, om te troosten, op te beuren en te bemoedigen, of ook in corrigerende en vermanende zin. Een prachtig woord, met alleen dit probleem dat het niet altijd gemakkelijk te vertalen is omdat het zoveel betekenisnuances heeft. Binnen het takenpakket van de bijzondere ambtsdragers is dit ‘aanspreken’ één van de drie kerntaken. Timoteüs – je kunt hem beschouwen als de predikant van de kerk te Efeze – kreeg van Paulus de instructie: ‘In afwachting van mijn komst moet je je toeleggen op het voorlezen uit de Schrift, op de prediking’ (in de NBG-vertaling 1951 staat: het vermanen) ‘en het onderricht’ (1 Tim. 4:3). Ouderlingen moeten in staat zijn anderen met dit heilzame onderricht te bemoedigen (Tit. 1:9). Dit ‘aanspreken’ gebeurt: Op basis van Gods barmhartigheden (Rom. 12:1). In de naam van onze Here Jezus Christus en met een beroep op de liefde van de Geest (Rom. 15:30). Bij de zachtmoedigheid en mildheid van Christus (2 Kor. 10:1). Maar we treffen ook herhaaldelijk de oproep aan dat gemeenteleden elkaar onderling moeten ‘aanspreken’. Alleen houd je het niet vol. In de brief aan de Hebreeën staat zelfs, dat gemeenteleden elkaar elke dag moeten ‘aanspreken’. We moeten elkaar scherp houden. Liefde geeft ruimte, maar is niet ongeïnteresseerd. Als je alle onderlinge verschillen zomaar laat rusten, ben je dan niet onverschillig? Dat het niet gaat om het hooghartig uitdelen van correcties, maar om liefdevolle omgang met elkaar blijkt duidelijk na de eerste sterfgevallen in de gemeente van Tessalonica. De apostel zegt dan: we zullen elkaar terugzien, als Christus terugkomt, we zullen altijd bij Hem zijn. Spreek elkaar daarop aan. ‘Troost elkaar met deze woorden’ (over deze onderlinge aanspraak: zie Heb. 3:13, 1 Tess. 4:18 en 5:11). Dit onderling gesprek begint bij de grote spreker. Je hebt met Hem te maken. De onderlinge aanspraak (parakalein) heeft als bron de heilige Geest, hij heet de Parakleet (NBG-vertaling 1951: ‘Trooster’). Hij is de eigenlijke bron van troost en bemoediging, Hij is het die je aanspreekt, je troost, je vermaande, je ondersteunt en Hij gebruikt daarvoor mensen.
6
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Dat is waar we bij eindigen. Zonder de Geest van Christus kan je heel triest worden, vanwege de onvolmaaktheid van de kerk. Door de Geest van Christus word je heel blij, vanwege alle mooie dingen die Hij er doet. Zonder Hem zie je de menselijke kant van de kerk. Door Hem kom je terecht bij het allermooiste project van God op aarde, waar je blij van wordt als je ernaar kijkt. Zonder Jezus Christus denk je: wat is er te zien van die moeder, die je misschien wel eens in de kou laat staan. Door Jezus Christus zeg je: ik word enthousiast om mee te doen en wil niet aan de kant blijven staan. Zonder Jezus Christus zeg je: wat kan de gemeente allemaal voor mij betekenen? Door Jezus Christus zeg je: wat kan ik voor die gemeente betekenen? Want God heeft me daarop aangesproken.
Bijbelstudie | Hebreeën 3:6-14 (uit Bijbel in gewone taal) 6 Jezus Christus deed ook wat God wilde. Maar hij deed dat als Gods Zoon. Hij is de Heer van Gods volk. En dat volk zijn wij. Maar alleen als we erop blijven vertrouwen dat we gered zullen worden. Verzet je niet tegen God 7 In de heilige boeken staan de volgende woorden van de heilige Geest: 12 Vrienden, niemand van jullie mag ongelovig worden. Blijf vertrouwen op de levende God. 13 Steun elkaar elke dag, zolang het nog kan. Zorg ervoor dat niemand van jullie verkeerde keuzes maakt en zich verzet tegen God. 14 Toen we gingen geloven, vertrouwden we op Christus, zonder te twijfelen. Dat geloof moeten we vasthouden, want alleen dan blijven we bij Christus horen.
Gebed Onze Vader in de hemel, Wij danken U voor uw Woord, dat stem krijgt door middel van mensen. Wij bidden U voor de leidinggevenden van de gemeente. Geef dat zij werkelijk herders zijn. Wij bidden U: zegen de onderlinge omgang in de gemeente. Geef dat ieder zijn gaven die Hij van U krijgt bereidwillig en met geestelijk plezier inzet voor de ander. Zegen onze gemeente, geef ons waarheid en eenheid. Wees spraakmakend in ons midden. Amen.
7
DEEL III
Thuis in Gods huis
Ds. Gerrit Gunnink
Puzzel Zoek de volgende woorden in de puzzel: Bidden Bijbel Christus Danken
Geest Gemeente Jongeren Kerk
Kinderen Levensbron Ouderen Rouveen
Samen Vader Zondag Zoon
8
Thuis in Gods huis
DEEL III
Ds. Gerrit Gunnink
Kleurplaat Samen zijn wij het huis van de Heer Kijk daar, een metselaar Hij bouwt een huis van steen Alle stenen netjes naast elkaar Een huis voor iedereen Eén voor één, steen voor steen Muren, deuren en ramen Eén voor één, steen voor steen Niet alleen, maar Samen vormen zij een huis Samen, muren, deuren en ramen Samen vormen zij een huis Samen De Heer bouwt ook Zijn huis Daar zijn wij de stenen van Ieder heeft z’n plekje in dat huis Dat God er wonen kan Eén voor één, steen voor steen Muren, deuren en ramen Eén voor één, steen voor steen Niet alleen, maar Samen zijn wij het huis van de Heer Samen, zoveel verschillende namen Samen zijn wij het huis van de Heer Samen Amen
9
