OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
Professionele bachelor Integrale veiligheid MODELPAKKET 1 Module 1: Brand- en veiligheidscultuur De opleiding start als het ware met een ‘worst case’ scenario, zijnde brand. Dit is inderdaad zowat het ergste wat een organisatie kan overkomen. Tegelijk is brand misschien wel het meest democratische risico ooit. Brand discrimineert niemand en wordt sinds eeuwen, en tot op de dag van vandaag, gevreesd voor haar verwoestende en moordende kracht. Daardoor is brand een relatief goed gekend en erkend risico. Een uitgelezen vertrekpunt om een breed onderwerp als veiligheid te exploreren. Daarnaast wordt aangebracht wat de beïnvloedende factoren zijn bij het ontstaan van brand en explosie en wat de gevolgen kunnen zijn voor mens en organisatie. Uiteraard worden preventie en bestrijding eveneens bestudeerd. Je verwerft inzicht in de chemie en fysica van brand en explosie, de relevante wetgeving, de aanverwante technologie, en leert de basistechnieken op vlak van brandpreventie en brandbestrijding kennen. Het begrip ‘veiligheid’ wordt besproken, uitgediept en toegelicht vanuit alle relevante invalshoeken. Wat betekent (on)veiligheid voor de verschillende actoren? Wat zijn randvoorwaarden voor veiligheid? Hoe is veiligheid geïntegreerd in onze samenleving - in casu een werkomgeving? Je verwerft inzicht in het algemene wettelijk kader en de welzijnswet in het bijzonder, de verschillende onderdelen ervan, de betrokken actoren en hun verantwoordelijkheden. Je leert risico’s van verschillende aard kennen en ‘zien’. Tegelijk wordt een verband gelegd tussen menselijk gedrag, een veilige (werk)omgeving en een veiligheidscultuur. Je verwerft inzicht in deze dynamiek en leert in functie daarvan te handelen als een goede veiligheidsdeskundige. Module 2: Productie- en risicobeheersing In de 2de module worden productiesystemen, machines en arbeidsmiddelen besproken. Er gaat veel aandacht naar de verscheiden productietechnologieën, om van daaruit alle veiligheidsaspecten te bekijken: risico’s, wetgeving, veiligheidsonderdelen, informatie, voorkomen van ongevallen, … De principes en basistechnieken van risicoanalyse en -beheersing worden hier voor het eerst aangeleerd en vervolgens toegepast in relatie tot een productieomgeving in haar - vanuit een veiligheidsoogpunt - eenvoudigste vorm. Vanaf hier wordt het begrip veiligheid concreet gemaakt en wordt de stap gezet naar het aanpakken van (on)veiligheid. Gevaren worden concreet en meetbaar. Risico’s worden systematisch geanalyseerd, ingeschat, geëvalueerd en beheersbaar voorgesteld. Je leert risico’s herkennen en opsporen, maakt kennis met de verschillende analysetechnieken, leert ze toepassen, leert omgaan met de verkregen resultaten en weet uiteindelijk gepaste maatregelen voor te stellen. De werkpost of machine, vaak de kleinste eenheid in een werkomgeving, vormt de ideale context om deze nieuwe inzichten en technieken te leren toepassen. Via de arbeidsmiddelen- en de machinerichtlijn en aan de hand van praktijkvoorbeelden en oefeningen krijg je inzicht in alle aspecten van risicobeheersing in een eenvoudige productieomgeving. Module 3: Mens- en welzijnsbeleid De mens wordt, als belangrijkste schakel in het veiligheidsgebeuren, van nabij en vanuit verschillende standpunten bekeken: als kwetsbaar, fysiologisch en psychosociaal wezen; als veiligheidsfactor in het werkproces; als actor in de organisatie; als partner in het welzijnsbeleid. Je leert naast de ‘harde’ veiligheidsmaatregelen (collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen) ook de ‘zachte’ maatregelen kennen: instructie, opleiding, motivatie, organisatie, … Aanvullend wordt gezondheid op het werk uitgediept, en krijg je een breder inzicht in deze materie.
WWW.AP.BE
OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
In deze module wordt een volgende sprong gemaakt, een dubbele deze keer: van risico naar welzijn en van beheersing naar beleid. De verschillende soorten risico’s worden besproken en onderzocht in relatie tot de allesbepalende factor: de mens. Naarmate het volledige risicospectrum, de bijhorende preventieve en correctieve maatregelen en de relevante wetgeving duidelijk worden, krijg je uiteindelijk inzicht in het begrip welzijn. Losse maatregelen volstaan niet om een welzijnsbeleid uit te bouwen. Alle activiteiten om de veiligheid te waarborgen en te verbeteren moeten een geheel vormen en tegelijk deel uitmaken van een geïntegreerd beleid van een organisatie. Je krijgt inzicht in de randvoorwaarden voor een degelijk welzijnsbeleid. Waaruit bestaat het welzijnsbeleid? Wat vraagt de wetgever? Hoe een welzijnsbeleid creëren en realiseren? Tegelijk leer je de technieken en vaardigheden die een veiligheidsdeskundige nodig heeft om in dit proces een bepalende rol te spelen en een welzijnsbeleid te motiveren, te verdedigen, te helpen realiseren en zelfs te ‘verkopen’.
WWW.AP.BE
OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
MODELPAKKET 2 Module 4: Processen en bijzondere risico’s Vanaf het 2de jaar wordt het toepassingsgebied van veiligheid verder uitgediept en uitgebreid naar specifieke veiligheidsthema’s of -omgevingen. Daarbij neemt de complexiteit van de gebruikte technologieën, de grootte van de risico’s en de veelzijdigheid van de vereiste veiligheidsbenadering aanzienlijk toe. De procesindustrie speelt al decennia lang een voortrekkersrol als het gaat over ontwikkelen en in praktijk brengen van (nieuwe) veiligheidstechnologieën en op vlak van het voeren van een goed gestructureerd, en effectief veiligheidsbeleid. De risico’s in deze sector zijn dan ook van een heel andere orde, en dat vereist een andere benadering en een specifieke aanpak. Hier is veiligheid écht prioriteit nummer 1 en dat verklaart waarom veel operationele medewerkers en leidinggevenden in deze bedrijven naast ervaren professionals tegelijk ook veiligheidsdeskundig zijn. Je verdiept je uitgebreid in de specifieke procestechnologieën en je krijgt een degelijke inleiding tot de chemie. Deze twee kennisdomeinen stellen jou in staat om de procesindustrie te begrijpen en vervolgens een goed inzicht te verwerven in de verschillende aspecten van procesveiligheid. Energie is - letterlijk - een drijvende kracht voor bijna elke industriële activiteit en tegelijk ligt energie aan de basis van een groot aantal risico’s. Je krijgt zicht op de verschillende energieprocessen en hoe ze verantwoord en veilig kunnen worden beheerd. Tegelijk ga je een ruim gamma bijzondere risico’s exploreren, die in essentie niet sectorgebonden zijn, maar elk wel een zeer specifieke aanpak vereisen. Het komt er op aan om de algemene veiligheidsprincipes te vertalen naar vrij concrete situaties, die elk op zich relevant zijn voor een groot aantal ondernemingen in een verscheidenheid van sectoren. Module 5: Milieu en verantwoord ondernemen Het milieu is in de voorbije jaren een hot topic geworden in onze gemediatiseerde en geglobaliseerde maatschappij. Dat vertaalt zich steeds meer in relevante regelgeving en in een nieuw bewustzijn. Milieubeheer en -coördinatie verruimt risico’s, maatregelen en beleid tot ver voorbij de omheining van de eigen organisatie. Milieusanering en afvalverwerking drijven operationele kosten de hoogte in, om van imagoschade nog te zwijgen. Grondstoffen worden schaars en maken eindprodukten duur. Vertrekkend van het toenemende bewustzijn met betrekking tot milieu- en klimaatbeheersing in onze hedendaagse maatschappij, vorm je je geleidelijk aan een totaalbeeld. Je zoemt vervolgens in op de concrete gevolgen voor ondernemingen en organisaties met de milieuwetgeving als leidraad. De milieucoördinator speelt een hoofdrol in het milieubeleid van een onderneming. Gaandeweg leer je de verschillende taken en verantwoordelijkheden van een milieucoördinator kennen en ga je zelf aan de slag met milieurapporten en -audits. Al doende leer je zo hoe je een degelijk milieubeleid uitbouwt. Een multidisciplinaire en generalistische kijk op de zaak wordt hierbij een belangrijke succesfactor. Verantwoord ondernemen gaat nog een stap verder: voorbij de wettelijke vereisten, beter dan net goed genoeg en veel ruimer dan de voor de hand liggende milieuthema’s. Of is dit de laatste nieuwe hype? Je gaat op zoek naar het ‘wat’, het ‘waarom’ en het ‘hoe’ van de verschillende verschijningsvormen van verantwoord en duurzaam ondernemen. Module 6: Constructie- en beheersystemen De bouw is nog steeds één van de meest risicovolle sectoren, waar het beheersen van veiligheid nooit een eenvoudig gegeven zal worden. De veiligheidscoördinatie op tijdelijke en mobiele bouwplaatsen vereist daarom een brede visie op veiligheid en milieu. Een visie die alle verworven inzichten, technieken en vaardigheden combineert, met als doel deze te implementeren binnen een continu veranderende en risicovolle context. Je bouwt om te beginnen een stevige kennis op van het constructieproces, en de gebruikte
WWW.AP.BE
OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
materialen en constructietechnieken, zodat de specifieke uitdagingen met betrekking tot bouwplaatsorganisatie en bouwplaatsveiligheid als vanzelf duidelijk worden. Als coördinator tijdelijke en mobiele bouwplaatsen word jij een spilfiguur in het veiligheidsbeleid van een bouwproject. Van bij het ontwerp waak jij over het veilig verloop van de werken, tot en met de veilige ingebruikname van het gebouw of de infrastructuur. Je verdiept je in de relevante wetgeving en meer specifiek in de taken en verantwoordelijkheden van een veiligheidscoördinator. Het beheer van een veiligheids- en gezondheidsbeleid, een welzijnsbeleid en een milieubeleid is geen eenvoudige klus. In de loop der jaren werden verscheidene beheersystemen uitgedacht en verfijnd om deze opdracht te vergemakkelijken. Ook voor andere disciplines zoals: kwaliteitzorg, productiekost, doorlooptijd, en voorraadbeheer bestaan specifieke systemen. Vanuit de systematiek van beheersing leer je de belangrijkste beheersystemen kennen. In het keuzevak kan je jouw horizon verbreden, nog voor je bent afgestudeerd. Je kiest een activiteit, of een vak dat jou interesseert en vervolgens een zinvolle aanvulling vormt van je reeds verworven kennis en vaardigheden. Als orgelpunt op de kennis en inzichten die je hebt verworven tijdens de vorige modules, werk je in deze module jouw eindwerk milieucoördinator af. *European Credit Transfer System
WWW.AP.BE
OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
MODELPAKKET 3 Module 7: Calamiteiten en integrale veiligheid Soms gaat het echt serieus mis … met ernstige gevolgen: enorme schade, verscheidene gewonden en zelfs dodelijke slachtoffers. Getraumatiseerde betrokkenen en maatschappelijke onrust maken een crisis tot een ramp. ‘Dit was niet te voorzien!’ of ‘Hierop kan je je niet voorbereiden,’ zijn uitroepen die dan vrij snel gemaakt worden. De klassieke preventie- en beschermingsmethodieken volstaan niet langer. Maar is dat wel zo? Deze module maakt de ultieme integratie van alle veiligheidsthema’s. Je rondt de leerstof af met de bijzondere aspecten van grootschalige ongevallen, calamiteiten en rampen. Dit niveau vereist een integrale visie op veiligheid en het ‘managen’ van een crisis. Je verwerft inzicht in wat er nodig is om calamiteiten te vermijden, en hoe een organisatie zich kan voorbereiden op het ‘onmogelijke’. Welke rol speelt de overheid hierin, en de verschillende hulpdiensten? Wat als grenzen geen echte grenzen meer zijn? En de volgende ochtend begint het grote werk pas. Je leert hoe disaster recovery planning het verschil kan betekenen tussen doorstarten, of definitief de boeken sluiten. In het derde programmajaar krijg je enkele uitdagende, zeer realistische en vakoverschrijdende praktijkopdrachten voorgeschoteld. Je zal deze multiprojecten in kleine projectteams uitvoeren. Organiseren en plannen zijn hier onontbeerlijk om binnen enkele weken je multidisciplinaire opdracht tot een goed einde te brengen. De techniek en methodologie blijft dus niet langer beperkt tot één of enkele vakgebieden, maar omvat alle mogelijke gebieden. Net zoals in de praktijk. Je kan voor het eerst laten zien wat je waard bent als veiligheidsdeskundige in spe, en tegelijk oefen je belangrijke vaardigheden die van jou een professional zullen maken. Module 8: Praktijkstage en internationale projectweek Tijdens de internationale projectweek werk je in teamverband aan een bestaand industrieel probleem. Je werkt over de grenzen heen, dit wil zeggen samenwerken met studenten uit andere disciplines van het departement Wetenschap en Techniek. Ook studenten van de Avans Hogeschool Breda, de Hogeschool van Amsterdam, de Technical University Ostrava, Tsjechië en de Oulu University of Applied Sciences, Finland nemen deel aan dit uniek leermoment. Zo krijgt de projectweek een internationale dimensie. Je werkt in een groep van vijf studenten aan de oplossing. Jouw project management skills zullen hierbij onontbeerlijk zijn. Op het einde van de week, verdedigt iedere projectgroep het resultaat voor vertegenwoordigers van de deelnemende bedrijven, ouders en lectoren. Tijdens de praktijkstage doe je gedurende drie maanden werkervaring op in een binnen- of buitenlandse onderneming die je - bij voorkeur - zelf kiest. Je gaat trouwens niet om te kijken, maar om te doen. Je neemt deel aan de normale activiteiten in zoveel mogelijk verschillende domeinen. Je staat voor de eerste keer met beide voeten in de praktijk. Maar je wordt op je stageplaats niet aan je lot overgelaten, in tegendeel! Een ervaren veiligheidsdeskundige en een lector begeleiden jou gedurende de hele periode en je rapporteert aan hen om de 10 kalenderdagen. Module 9: Bachelorproef en minor Het einde komt in zicht. Je hebt in je opleiding veel geleerd, een ruim inzicht verworven in integrale veiligheid en jouw eerste bescheiden ervaringen opgedaan. Het wordt tijd voor het serieuze werk. Na jouw stage werk je gedurende zeven weken aan een bachelorproef. Dit doe je bij voorkeur in de onderneming waar je stage liep. De opdracht wordt in samenspraak met de begeleider in het bedrijf, en een groep van lectoren, vastgelegd. Je kan weerom rekenen op een maximale ondersteuning. Een veiligheidsdeskundige van het bedrijf volgt met jou het proces op, en onze lectoren staan ter beschikking om jou te helpen bij vaktechnische vragen. Tenslotte verdedig je jouw eindwerk voor een
WWW.AP.BE
OPLEIDINGSONDERDELEN
2013/2014
jury van veiligheidsdeskundigen en lectoren. Met de Minor kan je je voorbereiden op een masteropleiding, met een stevig pakket wiskunde of jouw veiligheidsexpertise verder verruimen. Hiervoor werken we samen met Avans Hogeschool Breda, die een gedegen reputatie bezit op vlak van maatschappelijke veiligheid en informatieveiligheid.
WWW.AP.BE
