2012. Het startschot van de Vlaams-Belgische letterkunde: Hendrik Conscience ( ) en Theodoor Van Ryswyck ( )

23/01/2012

Het startschot van de Vlaams-Belgische letterkunde:

Het startschot van de Vlaams-Belgische letterkunde: Hendrik Conscience (1812-1883) en Theodoor Van Ryswyck (1811-1849)

Hendrik Conscience (1812-1883) en Theodoor Van Ryswyck (1811-1849) Adelheid Ceulemans Aspirant FWO-Vlaanderen Universiteit Antwerpen (ISLN) Davidsfonds 22 januari 2012 Schilde

Hendrik Conscience, De Leeuw van Vlaenderen (1838)



Hendrik Conscience, In ‘t Wonderjaer (1837)

Brief Prudens Van Duyse – Theodoor Van Ryswyck, 09/10/1845



Café De Faem, Pieter Potstraat, Antwerpen

Vergaderverslag genootschap De Olyftak, 05/03/1837

1

23/01/2012

Inhoud • Inleiding: historische context (België en Vlaams België) • 1. De rol van van Van Ryswyck en Conscience in de Antwerpse genootschapscultuur • 2. Van Ryswyck en Conscience op café • 3. Briefwisseling tussen Van Ryswyck en Conscience • 4. Tegenstrijdige informatie in gedichten, tijdschriften en redevoeringen

Van Ryswyck Schilderij door Louis Carolus (1843)

Conscience Schets door Edouard Dujardin (1846)

Inleiding: historische context

• 5. Hoge toppen en diepe dalen • Slotbeschouwingen: networking

1. Van Ryswyck en Conscience in de Antwerpse genootschapscultuur

België en Vlaams België • 1830-1840 Belgisch patriottisme • 1840-1880 Vlaams cultuurnationalisme (Vlaamse subnatie) ! Nieuwe Vlaams-Belgische literatuur – ab ovo


Antwerpse genootschappen • De Olyftak

Th. Van Ryswyck, Eigenaerdige verhalen (1837)

H. Conscience, In ‘t Wonderjaer (1837)


Antwerpse genootschappen • Kunstenaerskring classicisme vs.

Mathijs Van Brée (1773-1839)

romantiek

Gustaaf Wappers (1803-1874)

2

23/01/2012


Antwerpse genootschappen • Maetschappy van Vlaemsche Letterminnaers


Antwerpse genootschappen • • • • • •

De Olyftak Kunstenaerskring Maetschappy van Vlaemsche Letterminnaers De Toekomst Heilig Verbond De Hermans (Vlaemsch-België)

Eigenaerdige verhalen: De Olyftak In ‘t Wonderjaer: Het Zwart Peerd

2. Conscience en Van Ryswyck op café

Antwerpse cafés


De Faem Pieter Potstraat (Antwerpen)

• De Koning van Spanje (Borgerhout) • De Ekster (Deurne)



Het Zwart Peerd

Antwerpse cafés • • • •

De Koning van Spanje (Borgerhout) De Ekster (Deurne) Het Roosken – De Faem (Antwerpen) Het Zwart Peerd (Antwerpen)

• Amand De Lattin, Contacten met vroeger Antwerpen: gebeurtenissen, geplogenheden, markante figuren (1955) • Edward Poffé, Plezante mannen in een plezante stad (1913) • Domien Sleeckx, Indrukken en ervaringen (1903) ‘Door’ aan ‘Rik’: ‘Ik zal u met mijne boekdeelen doodgooien, en daarmee punctum!’

3

23/01/2012

3. Briefwisseling tussen Conscience en Van Ryswyck

Brief Conscience – Van Ryswyck, 11/03/1836


Brief Conscience – Van Ryswyck, 30/11/1835

Waerde vriend, Hartelyk dank ik U, na eene zoo lange afwezenheyd, aen my gedacht te hebben; - dat geeft my de hoop voortaen eenen vriend meer te kunnen tellen; en zulks is immers, een waer geluk; boven al wanneer Kunst de knoop onzer neyging uytmaekt. – Ik zou’ u geerne een zachtluydend gedicht, gezonden hebben, maer ik durf hetzelve in onze moedertael niet ondernemen; in tegendeel gaen ik steeds met wyde schreden, in de sierlyke fransche taal voorts. – zoo speelt i[e]der, met zyn popje. – Ik hoop weldra, de beste nederduytsche schriften in opzet[?] te nemen, en alzoo my myne eygene tael wat gemeener te maken.


Brief Van Ryswyck – Conscience, 1835 Oppervlakkig genomen, heerst in uw gedicht zekere soort van waar vernuft: er zijn veelbeduidende gedachten in, maar de verzen zijn zeer slap. Geen wonder: daar UE. vreemd is met de Hollandse dichters, kon het onmogelijk anders zijn. Doch geen moed verloren, lieve vriend; door vlijt en opmerkzaamheid komt men alles te boven. De grote Vondel zegt: struikelen leert opmerken. Denk ook zo, en gij zult uw volharding bekroond zien.


Brief Conscience – Van Ryswyck, 11/03/1836 Wa’ zegt gy daar[?], kennis maken? dat is zoo gemakkelyk niet. ik geloof dat em [hy] in geen dry maenden in’ en’ ‘Staminet geweest is. – en als ge by hem t’huys gaet moet ge nog weten, waerom – en dan zeet em ik groet u mynheer – ja – néen – en ni vu ni connu dan weet gy nog nikx – en gaet ‘em by geval is wyt dan loopt hy, als of hy bang was dat z’em zou’en inhalen. dabord het en is geenen mensch om kennis te maken, d’er zyn er véel die zeggen dat het ‘nen menschen- hater is – maer dá’s gelogen want hy heeft veel menschen, goed gedaen. tiens! tiens! daer loopt em – zoude gy zeggen dat dat zoo’nen geleerden man is. met zyne négligente[?] mise en zyn eenvoudig gelaet – het is bekan gelyk eenen afgebrande’ pachter.

Waerde Vriend, Daar ik reeds eenige dagen van u verwyderd was, wil ik ook onze belofte nakomen. ik zou u graag eenige verzen toegestuurd hebben; doch na lang myn hoofd gekrabt te hebben, na tweemaal myne zwakke pen bezwooren te hebben, na tweemael met kragt uyt geroepen te hebben: Styg op! bleef dezelve hand er roerloos liggen.


Brief Conscience – Van Ryswyck, 11/03/1836 pleyten! Zoo leven niet, d’er zal niemand aen hem zaken te pleyten geven; want ge moet weten dat dien Cadé van tyd tot tyd, muyzenesten in zynen kop heeft, en dat hy dan door al zyn studeeren, nie’ meer weet van waer de wind waeyt. […] é[?] geluk dat ze gezegd hebben dat hy zot was. – het was evenwel toch nie’ waer want d’affairen die hy geschreven heeft en zyn van geen zotten gemaekt.

4. Tegenstrijdige berichten in gedichten, tijdschriften en redevoeringen

Antigonus, of De volksklagten (1841) De Noordstar, tydschrift vol letteren enz, dat hier ter stede [Antwerpen, AC] maendelyks wordt uitgegeven; en waerin de kritiek door laster wordt vervangen, de rede voor de verwaendheid vlucht, en de opbouw der litteratuer, voor gekke lofluitingen [sic] harer afstellers plaets maekt. Onder vele zoutelooze rymelbrokken die er in voorkomen, vindt men er een tot lof van Napoleon (?)[…] Zoo dat de maker er van, nooit eene gunstige plaets in de storiebladeren der Nederlandsche letteren te verhopen heeft. Behalve de bydragen van Conscience, en van nog een, of twee andere schryvers die er in voorkomen; is dit werk aen jeugdige beoefenaers der moederspraek niet aen te pryzen.

4

23/01/2012


De Roskam katholiek

De Schrobber liberaal

Pieter Frans Van Kerckhoven (1818-1857)

Theodoor Van Ryswyck (1811-1849)

Hendrik Conscience (1812-1883)


• Brief Conscience – minister De Decker (19/07/1847) beschuldiging medewerking liberale, Franstalige stadsbestuur Antwerpen

• Brief Conscience – barones (04/10/1845) goede samenwerking met ‘den Door’

Plönnies

5. Hoge toppen en diepe dalen

• Van Ryswyck: † 07/05/1849 – 37 jaar Conscience: † 1883 10/09/1883 – 70 jaar • Conscience: – Griffier aan de Antwerpse Academie voor Schone Kunsten (18411853) – Arrondissementscommissaris te Kortrijk (1853-1856) – Lid van de Koninklijke Academie van België – Erelid van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde te Leiden – Doctor honoris causa aan de Universiteit van Leuven – Staatsprijs voor Vlaamse letterkunde (in 1854 en 1869) – Gevierd volksdichter

Van Ryswyck: – Klerk Bank van Lening / Berg van Barmhartigheid / Bureau van Weldadigheid


‘Een Roskammer wordt leeraer der Vlaemsche letterkunde by de jonge prinsen benoemd’ (31/07/1847) Want zulk een tuimelaer, die laf in stage buiging, Na geld en titels smacht, en afgebedelde eer, Heeft zyne pen verkocht, verkocht zyn overtuiging… Zoo één, vervalsche ’t hart der prinsen nimmermeer.


Grafrede Conscience, begrafenis Van Ryswyck (10/05/1849) (Stuivenberg) Van Ryswyck, diep betreurde broeder, het lot heeft ons in een verschillend pad geleid; doch achting, liefde, heeft altyd tusschen ons voortbestaen. Onze baen voerde ons toch zoo menigmael weder te zamen! Hoe dikwyls hebben wy onze handen in de eenzaemheid in elkander geplooid; – hoe dikwyls ontstroomden onzer lippen woorden van begeestering om elkander te moedigen tot den nationalen stryd! Hoe dikwyls verspraken wy elkander eene onverbrekelyke broedertrouw! Ah, die trouw is niet verbroken geworden. Moge eenige schaduw de vriendschap tusschen ons overneveld hebben, het hart toch bleef goed… Ja, by uw nog ontsloten graf zeg ik het met de diepste overtuiging, gy hebt uwen strydmakker blyven achten en beminnen. gelyk hy nimmer een onvriendelyk gevoel tegen u in zynen boezem toeliet […]


Sint-Luybrechtgilde De Faem Theodoor Van Ryswyck en Willem Vertommen Archiven: Erotische, scabreuze gedichten Luybrecht: < ‘lullebroeken’ < Sint-Hubertus Brief J.A. De Laet – F.A. Snellaert (22/07/1839) ‘saturnalium’, ‘ultra-erotische stukken’, ‘ultra-zuipen’, ‘ultrarooken’

5

23/01/2012



Dubbelleven Van Ryswyck

Dubbelleven Van Ryswyck Kort is het leven Zoet is de vreugd

Eenvoudig en burgerlyk

Maetschappy van Vlaemsche Letterminnaers

Sint-Luybrechtgilde


Maetschappy van Vlaemsche Letterminnaers

Sint-Luybrechtgilde

Slotbeschouwingen

Dubbelleven Van Ryswyck

R.I.P. 7 mei 1849

Sint-Luybrechtgilde

Hendrik Conscience, De Leeuw van Vlaenderen (1838)

Slotbeschouwingen

Slotbeschouwingen

Brief Prudens Van Duyse – Theodoor Van Ryswyck, 09/10/1845

Café De Faem, Pieter Potstraat, Antwerpen

6

23/01/2012

Slotbeschouwingen

Slotbeschouwingen

! Interpersoonlijke relaties Relatie Van Ryswyck – Conscience - gangmakers culturele genootschapsleven Antwerpen - Eigenaerdige verhalen, In ’t Wonderjaer (1837) - Vrienden én concurrenten < brieven en gedichten - Van Ryswyck = ‘leermeester’ Conscience (<> bekendheid Nachleben) Plaats op literaire veld verwerven, roem en faam > ‘slaan en zalven’ Belang van ‘networking’, literaire en culturele netwerken, in het ontstaan en de ontwikkeling van de Vlaams-Belgische literatuur

Sint-Luybrechtgilde

Dank u! Vragen?

Theodoor Van Ryswyck

Hendrik Conscience

7

2012. Het startschot van de Vlaams-Belgische letterkunde: Hendrik Conscience ( ) en Theodoor Van Ryswyck ( )

Recommend Documents