2009. Servals 6 Klipdassen 12 Stellers 14

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:28

Pagina 1

Vrienden nieuws 3/2009

Servals 6

Klipdassen 12

Stellers 14

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:28

Pagina 2

e

v

e

n

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Vissend katje - foto: Peter van Norde

Beste Vriendinnen en Vrienden,

i

n

h

o

Vrienden nieuws

u

d

3/2009

Even bijpraten

2

Nieuws uit Blijdorp

3

Servals eindelijk in de Savanne!

6

Botanisch Blijdorp: De Savanne

8

Insecteneters aan de krokodillenrivier

10

Klipdassen

12

Zonnen in Zürich

14

Koud Bloed: Zeeschildpadden

16

Het gaat dan toch gebeuren: Op zondag 20 december aanstaande openen we het servalverblijf! De winterlezing verhuist daarom eenmalig naar de derde zondag van december. Het heeft even geduurd… Maar met dit nieuwe verblijf vervolmaken we de nieuwe savanne. U krijgt alvast een voorproefje in dit nummer. Als we zomer 2010 ook nog de nieuwe volière voor gieren, maraboes en hoornraven gaan openen dan hebben we als Vrienden flink bijgedragen aan de ontwikkeling van het Afrika-continent in Blijdorp: gorilla’s, okapi’s, servals en gieren. Een applaus voor u zelf! U kunt uzelf ook feliciteren met de opbrengst van de extra acceptgiro voor het nieuwe gierenverblijf die ingesloten was bij het vorige nummer. U heeft ongeveer € 15000,extra overgemaakt. Daarmee is de realisatie van het verblijf weer een stuk dichterbij. Dat is toch onze belangrijkste taak: Blijdorp ondersteunen via de financiering van moderne, diervriendelijke verblijven. Heeft u al genoten van de nieuwe savanne? Leuk toch, die combinatie van giraffen en koedoes. Monique van Leeuwen geeft u in dit nummer wat meer achtergrondinformatie over de groene kant van het verhaal. We blijven nog even op de savanne. Theo vd Velde beschrijft op geheel eigen wijze het wel en wee van de klipdassen in het savannehuis. Ik ben benieuwd of u de twee dominante mannetjes herkend. U moet in ieder geval moeite doen om de bewoners van het savannehuis te ontdekken die Trix Vermelen aan u voor stelt. Verder blikken we terug op de Vriendenreizen naar Krefeld en Zwitserland. Weer twee hoogtepunten in het aanbod van reisbureau Vrienden van Bljdorp. Jan Breedijk is weer met twee van zijn leerlingen naar Blijdorp geweest. Dit keer bekeken ze zeeschildpadden in het Oceanium. Nog niet zo lang geleden hebben we de volière voor Steller zeearenden geopend. In het vorige nummer stond nog een korte impressie van de openingshandeling. Vlak voordat we gingen openen kwamen we tot de ontdekking dat we in Vriendennieuws nog helemaal geen aandacht hadden besteed aan deze magnifieke vogels! In dit nummer maakt Angeline Peeters dat helemaal goed.

Ik wens u veel leesplezier. Marcel Kreuger, Voorzitter.

Hoe is het gesteld met de Stellers? 18 rk

Verslag Vriendenreis Zoo Krefeld 20 Lijn 13: Jimmy

22

Opening verblijf servals

22

Mutaties in de Diergaarde

23

Achterpagina: Agenda Colofon Heeft u nog guldens

Wie? komt ons

promotieteam versterken?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan? Kom dan ons promotieteam versterken.

Voor inlichtingen kunt u bellen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam. 2 | Vriendennieuws 3 | 2009

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:28

Pagina 3

Blijdorp

n

i

e

u

w

s

Welkom - foto: Koos van Leeuwen

Tekst: Gerda Nijssen

In deze rubriek vindt u een samenvatting van de gebeurtenissen van de afgelopen periode. Mocht u iets missen of specifieke informatie behoeven, stuur ons een mail en we gaan op zoek. Opvang voor verstoteling Met de opvang van een verstoten kind uit Frankfurt steekt Blijdorp zijn nek behoorlijk uit. Wie durft het om een gorillajong van een onbekende moeder bij een zilverrug te plaatsen? Het is een gok. Maar de enige overlevingkans voor deze verstoteling. In Frankfurt werd hij door de nieuw gearriveerde zilverrug niet gewenst. Hij was zijn leven daar niet zeker. Er werd driftig rond gebeld door de verzorgers van Frankfurt. Ook Rotterdam ontving een telefoontje. Bokito staat bekend als een goedige, zorgzame, waakzame vader. Die ook Thomas, niet zijn eigen jong, geaccepteerd heeft. Zal hij ook dit jong van een andere man een plekje gunnen binnen zijn familiegroep? Het is nog gissen, maar een andere kans heeft deze Nasibu niet. Tot nog toe gaat het redelijk. Iedere dag komen ze bij even met elkaar in contact. Thomas is degene die de boel uitdaagt.

Nasibu heeft niet geleerd hoe daarmee om te gaan. Thirza en Adira, de jonge dochters van Tamani en Aya kunnen dat prima. Maar deze peuter van amper twee jaar heeft de plaagstoten van een oudere broer nog niet leren pareren. De twee peuters die een paar maanden ouder zijn mochten deze zondag met de kleine spelen. Dat gaat wel wat wild. Adira is de boel aardig aan het uitdagen. Onze tweejarige peuter ziet er gehavend uit. Hij mist plukken haar en heeft een beetwond op zijn rug. Daar krijgt hij antibioticum voor. Wij hopen dat het gaat lukken. De verzorgers doen er alles aan om deze moeilijke klus te klaren ten faveure van deze verstoteling die geen andere kans heeft om groot te groeien als een mooie zilverrug. Koedoes ontmoeten giraffen Een ander spannend moment was de opening van de deuren van onze ui. De giraffen gingen aarzelend naar buiten en de eerste ontmoeting met nabije buren de koedoes vond plaats. De stier kan met z’n horens grote schade veroorzaken bij een jonge giraf en vader Fehari kan, om zijn jong te beschermen met die machtige en vooral krachtige hoeven een genadestoot

uitdelen aan een koedoe. Tot op het laatst was de aannemer bezig met de laatste klussen. Tot de dag voor de officiële opening door onze burgemeester Aboutaleb waren ze druk bezig. Men wilde toch wel erg graag oefenen. Voor het oog van alle camera’s een aanvaring tussen de nieuwe buren, daar keek niemand naar uit. Het ging best goed. Er werd wat aan elkaar gesnuffeld. Hoe ruikt zo’n giraf door de neus van een jonge koedoe? De giraffen schrokken nogal van de nieuwe grote ruimte met stromend water en grote keien. Tijdens de stortbui schoten ze schielijk terug in hun nieuwe onderkomen. Ze presteerden het om toch de stenen afscheiding te trotseren om van de verleidelijke blaadjes te snoepen die op het koedoeterrein groeien. De koedoes vinden het gras van de buren veel lekkerder dan hun eigen gras. Dus die lopen geregeld heen weer. Dus de volgende dag met alle camera’s in de aanslag en een gastvrije burgervader werd het feest. Met een druk op de knop deed de burgemeester de deuren open en konden de dames en heren giraffen sierlijk naar buiten stappen. De savanne is op

Vriendennieuws 3 | 2009 |

3

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:28

Pagina 4

Victoria Amazonica - foto: Gerda Nijssen

een haar na klaar. Nu nog het verblijf voor de hyena’s helemaal in orde en dan is de savanne een feit. Bezoekers genieten al volop van het lopen door en klimmen in de baobab. De boom is een waar kunstwerk geworden. De bedoeling is dat ook het perk van de mohrgazellen erbij betrokken wordt. Maar eerst deze dieren maar eens aan elkaar laten wennen. Krokodillenrivier Dat schildpadden eieren leggen, wist ik natuurlijk wel. Maar dat ik een keer getuige mocht zijn van het leggen van hun eieren vond ik toch wel bijzonder. De sporenschildpadden graven geregeld een groot gat in hun grond. Vervolgens hangen ze met hun achterlijf boven het gat en laten daar hun eieren in vallen. Een hele natuurlijk manier die mogelijk gemaakt is door het ontwerp van dit verblijf. De kleiwand om de nesten in te bouwen voor de karmijnrode bijeneters is ook bedacht door de biologen. Helaas is de wand afgekeurd door de vogels. Ze geven de voorkeur aan het nestelen in de plantenbakken boven de krokodillen. Jammer, want zo is er slecht zicht op en kunnen we niet mee leven met de geboortes van de kuikens.

4 | Vriendennieuws 3 | 2009

De pantserkrokodillen komen een beetje beter in zicht. Direct na hun verhuizing uit de Rivièrahal bleven ze achterin in het water. Onzichtbaar dus voor het publiek. Heel langzaam verandert dat en komen ze langzaam maar zeker ook in het voorste gedeelte van hun riante bassin. Vogels, veel vogels In de Rivièrahal is met veel minder kabaal een geheel vernieuwde plek getoverd voor vogels. Daar waar de krokodillen vele decennia huisden, is een paradijsje ontstaan van prachtige planten. Chapeau botanische afdeling! De Europese bijeneters hebben samen met grijze bananeneters en groene toerako’s de ruimte gekregen om vrij rond te vliegen. Het is even zoeken geblazen, maar ze zitten meestal hoog op de takken. Het is de moeite waard om even te zoeken. De grijze bananeneters had ik nog niet eerder in Blijdorp gezien. Het is ook een toerakosoort. Ze hebben een mooie zilvergrijze buik en een forse gele snavel. Deze vogels kunnen nogal wat lawaai maken, ze roepen dan heel hard cow-cow-cow, of iets vergelijkbaars. Ik ben benieuwd waar de bijeneters hun nestholtes gaan maken. Is er een wandje van klei dat daarvoor in aanmerking komt? Eindelijk hebben de kuiforopendola’s (ook

wel zwarte oropendola’s genoemd), u vindt ze in de Victoria serre, een jong voortgebracht. Het zijn bijzonder gevoelige vogels. Deze nieuwe plek, tegenover de toekans, is beter naar hun zin dan hun vorige onderkomen in het Oceanium tegenover het Caribisch terras. Daar is het van broeden niet gekomen. De huidige plek is rustiger en biedt de vogels meer gelegenheid om zich terug te trekken van kijkers. Er werden weer nesten gevlochten op de takken van de boom achterin het verblijf. Dat resulteerde dus in een lang verwacht jong. Hopelijk volgen er meer. De Victoriaserre is grondig aangepakt. Leek het eerder meer op een vrolijk oerwoud, tegenwoordig schijnt de zon weer voluit door de ramen, is de grote vijver weer volop te bewonderen en zijn de pilaren die het dak ondersteunen ontdaan van al het klimmende gebladerte. Reden om tijdens een van de zomeravonden te pronken met de Victoria Amazonica. De plant had wel liefst drie mooie knoppen en supergrote bladeren waar ook kinderen van zo’n 6 tot 7 jaar met gemak op kunnen staan. Dat is dan ook massaal uitgeprobeerd tot groot vermaak van en personeel en bezoekers. De groene oropendola’s , u weet mijn lievelingsvogels met hun groene pak met gele snavel en bruta-

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 5

zijn Nubische (die met de lange oren) en dwerggeiten om te aaien. Nieuw is dat er nu ook hangbuikzwijnen zijn om mee te knuffelen. Altijd een mooi plaatje die aarzelende handjes van de kleine bezoekers en de geiten die zich maar al te graag laten betasten. Ook handig dat er weer een nieuw toiletblok pal naast de boerderij bij gekomen is en je kunt er ook nog steeds lekker je dorst lessen met koel water.

le duikvluchten, scheerden lekker laag over dit alles heen. De toekans hebben voor veel nakomelingen gezorgd dit jaar. In de maanden juni en juli zijn er maar liefst 11 elf, dat is tenminste de stand op 24 juli, uit het ei gekropen. De verzorgers hebben het er maar druk mee. Zij moeten namelijk 5 keer per dag gevoederd worden en dat allemaal stuk voor stuk met de hand. Het is een koddig gezicht die kale nekjes die uit zo’n bakje bengelen. De jongen zijn bijzonder gewenst. Het Europese stamboek telt momenteel slechts een stuk of 90 toco’s. In Rotterdam huisvesten we 21 vogels (10 volwassen vogels en 11 jongen). Dat is een groot deel dus van het totale bestand in Europa. Met de nieuwe aanwinst kan er weer uitgewisseld worden met andere dierentuinen. Aziatische geboortes De Visaya wrattenzwijnen hebben dit jaar een jong geworpen. Evenals onze Europese wilde zwijnen hebben de jongen een pak aan van lichte en donkere bruine strepen. Het jong kwam op 25 mei ter wereld. Moeder Derna zorgt er goed voor. Vader Yhigo wijkt niet van hun zijden. Ze liggen geregeld lekker in het zonnetje in hun modderpoeltje. Verderop hebben de vissende katten ook dit jaar voor nakomelingen gezorgd. Na de

foto: Peter van Norde

ontdekking van de worp is de kater in allerijl naar buiten gebonjourd. Hij verdraagt dat jonge spul maar slecht. Moeder kan de drie kleine kittens uitstekend alleen groot brengen. Vorig jaar is dat met de andere vier ook prima gelukt. De worp van vorig jaar is ondertussen uitgezwermd over andere dierentuinen en aldaar dankbaar in ontvangst genomen. Kinderboerderij Het terrein van de kinderboerderij is vernieuwd en een stuk groter geworden. De geiten hebben er een stuk bij gekregen. Er

Bass rock Het aantal papegaaiduikers was geslonken tot slechts 5 stuks. Gelukkig zijn er dit jaar vier jongen geboren. Zoals het er naar uitziet, lukt het de ouders om ze groot te brengen. Dat brengt de stand weer op negen exemplaren. Dat begint weer ergens op te lijken.

Van een kritische lezer kregen een mailbericht dat hij twijfelde aan de juistheid van de benaming roodpootpatrijs zoals die in het eerste nummer van 2009 vermeld is. Dank voor uw reactie, maar navraag leverde toch geen andere benaming dan Alectoris rufa oftewel roodpootpatrijs. Van deze kleurige vogel die in de weidevogelvolière huist, naast de lepelaars, zijn maar liefst 17 jongen geboren. Ze zijn niet erg schuw. Dus je struikelt er als het ware over.

Met dank aan: Lex Noordermeer (Blijdorp) en de Nieuwsbrief van de vrijwilligers van Blijdorp.

n

i

e

u

w

s

Jong Visayazwijn - foto: Gerda Nijssen


5

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 6

Tekst: Angeline Peeters en Alex Schouten

SERVALS EINDELIJK IN DE SAVANNE Het Savanne-biotoop in Diergaarde Blijdorp heeft bijna zijn definitieve invulling. De giraffen zijn inmiddels verhuisd naar hun futuristisch vormgegeven onderkomen. In het najaar zal het verblijf voor de hyena’s gereed zijn en “last but not least” voor het eind van het jaar moet ook het nieuwe verblijf voor de servals en franjeapen gereed zijn. Nu horen wij Vrienden die al wat langer lid zijn denken: nieuw verblijf voor de servals en franjeapen? Daar hebben de Vrienden toch in 2003 een bijdrage voor gedaan? Wordt dat verblijf nu pas gebouwd? Hieronder vindt u het antwoord op de vraag waarom dit allemaal zo lang heeft geduurd. foto: Peter van Norde

Hoe het begon De plannen van Blijdorp voor de inrichting van het Savanne-biotoop dateren uit het begin van deze eeuw. Het Savannebiotoop moest onderdeel van Afrika vormen. Uiteraard mochten zebra’s, giraffen en antilopen niet ontbreken, maar Blijdorp wilde ook een verblijf voor katachtigen van de savanne. Deze katachtige moest niet al te veel ruimte of ingewikkelde verblijven eisen, dus cheetahs en luipaarden vielen af. Nu had Blijdorp al de kleinere servals in de collectie. Dus de keus was snel gemaakt. Er zou, ongeveer op de plek van het oude verblijf, een nieuw verblijf voor de servals komen, gecombineerd met een verblijf voor de franjeapen. De Vrienden wilden deze plannen graag steunen en reserveerden in 2004 in totaal € 60.000 voor de bouwkosten van dit verblijf. Eerste ontwerp Nu de financiering rond was kon begonnen worden met het maken van de plannen. Al snel ontstond er een ontwerp waarin de binnenverblijven van zowel de servals als franjeapen de vorm van Afrikaanse hutjes kregen. Er zou een uitkijktoren gebouwd worden zodat de bezoeker vanaf die toren uitzicht zou hebben over het hele Afrika-continent in de Diergaarde. De afrastering zou zo worden weggewerkt dat het net zou lijken of het verblijf van de servals overloopt in de savanne met zebra’s en struisvogels. Echter, dit stukje van de Diergaarde ligt net in het oorspronkelijke ontwerp van de


vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 7

dierentuin door architect Van Ravesteyn en behoort dus tot het beschermde gemeentemonument. Dit betekent dat elke aanpassing goedgekeurd moet worden door de welstands- en monumentencommissie van de gemeente. En daar lag nu net een probleem. In het Van Ravesteyn ontwerp had dit gedeelte van de tuin een open karakter met ruime dierenweides en geen gebouwen. Hoge, opvallende Afrikaanse hutten en een uitkijktoren pasten dus totaal niet in dit beeld en het ontwerp werd daarom afgekeurd. Tweede ontwerp….. Het ontwerpteam kon dus terug naar de tekentafel. In 2005 resulteerde dit in een aangepast ontwerp met veel glaswerk in het binnenverblijf. Door het gebruik van glas en de aanleg van een kunstmatige heuvel zou het gebouw minder zichtbaar zijn en zo meer passen in de lijn van het Van Ravesteyn ontwerp. Echter na berekening van de kosten van dit ontwerp bleek dit niet meer in het beschikbare budget te passen. Extra geld vrijmaken lag niet in de mogelijkheden. Dat betekende dus dat het ontwerpteam voor de derde keer aan de slag kon. Drie maal is scheepsrecht In het derde en definitieve ontwerp wordt het binnenverblijf aan de zijde van de zebra-savanne aan het oog ontrokken door struiken en bomen. Hierdoor lijkt het groene en open karakter van het Van Ravesteyn ontwerp behouden. Aan de publiekskant krijgt het binnenverblijf de uitstraling van een “kopje”: steenformaties bekend uit Zuid-Afrika. Bezoekers kunnen via ramen in het binnenverblijf kijken. Tegen de tijd dat dit ontwerp gereed kwam, was het aanvragen van toestemming bij de welstands- en monumentencommissies nog iets ingewikkelder geworden. Het Van Ravensteyngedeelte van de tuin is sinds 2008 ook als rijksmonument erkend. Maar gelukkig waren in de loop van 2008 de benodigde vergunningen binnen en kan er binnenkort echt gebouwd gaan worden. Ruimte voor de servals De vraag is nu of het definitieve ontwerp nog steeds voldoet aan het PVE (programma van eisen) zoals dat al in 2001 voor de servals is opgesteld. Gelukkig is dat voor het grootste deel het geval. Het grote binnenverblijf is iets kleiner dan oorspronkelijk gewenst, maar door de inrichting zullen de dieren vaker buiten kunnen zijn. Zolang er geen jongen zijn, kunnen het

foto: Peter van Norde

mannetje en vrouwtje prima bij elkaar zitten. Maar zodra er jongen geboren worden zal pa moeten verhuizen naar een apart binnen- en buitenverblijf waar hij niet zichtbaar is voor het publiek. Het vrouwtje met jongen blijft dan wel in zicht. Daarnaast is er ook nog een separatieruimte. Het gedeelte voor de servals zal strikt gescheiden zijn van de franjeapen. Dus niet alleen de buitenverblijven, maar juist ook de binnenverblijven en verzorgersruimte. Ook de verzorging van de dieren zal strikt gescheiden worden tussen de roofdieren- en primatenpost. Dit is met name uit hygiënische overwegingen gedaan. Op deze manier kan er geen besmetting optreden tussen het rauwe vlees dat de servals krijgen en het plantaardige dieet van de franjeapen. Maar misschien komt het ook wel omdat apen-

verzorgers katachtigen vinden stinken en roofdierverzorgers apen maar smeerpoetsen vinden… Nog even geduld….. Met het afbreken van het oude servalverblijf is het servalstelletje destijds verhuisd naar de kattenrotonde. In de loop van de tijd zijn beide dieren echter door ouderdom overleden. Maar inmiddels zijn er een nieuw vrouwtje uit de dierentuin van Opole in Polen en een nieuw mannetje uit Tsjechië gearriveerd. Beide dieren lopen nog steeds in de kattenrotonde rond. Zolang ze daar zitten is het niet de bedoeling dat er jongen komen, vanwege het ruimtegebrek. Volgens planning gaan we het nieuwe verblijf op 20 december openen. En wie weet zijn er volgend voorjaar al kleine servals te bewonderen.

Met dank aan: René Reusen en Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp)


7

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 8

Baobab in wording - foto: Koos van Leeuwen

B

O

T

A

N

I

S

C

H

B

L

I

J

D

O

R

P

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

DE SAVANNE Met de opening van de savanne heeft Blijdorp er een fraai, nieuw biotoop bij. Wie regelmatig in de Diergaarde komt, heeft het hele proces kunnen volgen. De bouw van het Savannehuis, de aanleg van de vlonder en de baobab in wording. Wie had kunnen denken dat het metalen staketsel zo’n fraaie boom zou worden? Ik had het voorrecht om bij de opening aanwezig te mogen zijn. Tijdens het officiële gedeelte waren er toespraken door directeur Marc Damen en burgemeester Aboutaleb. Maar ook werd een convenant ondertekend tussen de gemeente Rotterdam en FSC Nederland. FSC (Forest Stewartship Council) is een internationale organisatie die verantwoord bosbeheer stimuleert. Door ondertekening van het convenant verklaart de gemeente dat zij bij nieuwbouw en renovatie gebruik zal maken van FSC-gecertificeerd hout. Blijdorp ging de gemeente voor door het convenant op 24 juni te ondertekenen. De Diergaarde heeft natuurbehoud en duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Het nieuwe savannehuis is een duurzaam gebouw waarbij zowel in de materiaalkeuze als in energievoorziening sterk rekening is gehouden met het milieu. Na de toespraken en ondertekening van het convenant was het moment van de opening aangebroken. Voorzien van een


safarihoed met takken erop ter camouflage, zodat de giraffen niet te erg zouden schrikken, liepen de genodigden over de houten brug richting baobab. De burgemeester opende de deuren van het Savannehuis met een druk op de knop. Het duurde heel even, maar toen kwamen de dieren in beweging. Als een groep balletdansers liepen de gracieuze giraffen vanuit de coulissen het toneel op. Een adembenemend gezicht. Omdat je hoog staat, heb je een ander zicht op de dieren dan op hun voormalige perk. De koedoes liepen ook nog buiten. Zij kunnen over de keien naar het giraffenperk, omgekeerd lukt dat de giraffen niet. Het mooiste moment was een ontmoeting tussen een van de giraffen en een koedoe. Heel langzaam staken ze hun neus naar voren tot ze elkaar raakten. Voorzichtig werd er even gesnuffeld. De giraf gaf de koedoe een lik over zijn oor, alsof hij hem wilde verwelkomen, keerde zich rustig om en schreed statig terug naar de andere giraffen. De opening was een feit.

Nog niet af…. Het giraffenhuis en het perk voor de koedoes zijn gereed, maar het savannegebied is nog niet af. Aan de andere kant van de baobab wordt nog gewerkt aan het nieuwe perk voor de hyena’s. En ook in botanisch opzicht moet er nog het een en ander gebeuren. Maar er zijn al veel mooie planten te ontdekken, ook al moeten ze nog uitgroeien. Als u begint bij het Samburu dorp, maken we een wandeling richting het Henri Martinhuis om te ontdekken welke botanische schoonheden u nu al kunt vinden. Voor zover mogelijk staan er planten die in het continent Afrika voorkomen. Omdat het niet altijd mogelijk is om in ons klimaat te overleven, wordt ook gebruik gemaakt van zogenaamde ‘look a likes’. Dat zijn bomen en struiken die lijken op sommige Afrikaanse soorten, bijvoorbeeld door hun kleine blaadjes, maar hun oorsprong eigenlijk ergens anders vinden. Vrouwentongen In het perk bij het Samburu dorp staan onder andere Sanseveria’s, Albizia’s en Lobelia’s. De Latijnse namen zeggen wellicht niet zoveel, maar de Sanseveria’s kent u ongetwijfeld als vrouwentongen, de kamerplant die in de jaren ’50 en ’60 in geen enkele huiskamer ontbrak. Het

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 9

Ontdekboom - foto: Koos van Leeuwen

geslacht Sanseveria kent vele soorten, niet alleen met lange, platte bladeren maar ook met dikke, ronde bladeren. De kleur van de bladeren varieert van diep groen tot zachtgeel met spikkels en strepen in allerlei kleuren. Het geslacht Albizia kent ook meerdere soorten. Het zijn snel groeiende bomen met fijn, geveerd blad die lijken op Acacia’s. De kleine bloemen staan in grote bundels bij elkaar. Opvallend is dat hun meeldraden erg lang zijn. Bij de Albizia lebbeck lijken ze door hun lengte en roomwitte kleur zelfs op een poederdons. Na de bloei vormt de boom lange peulen met zaden die in de winter aan de boom blijven hangen. De ingedroogde zaden maken dan een ratelend geluid. Het grappige is dat deze boom in het Engels ‘woman’s tongue’ heet vanwege die lange peulen en het geluid dat ze maken; het zou op een snerpende vrouwenstem lijken… Westboog Het pad dat langs de Savanne loopt, heet de Westboog en maakt onderdeel uit van het oorspronkelijke Van Ravensteyn ontwerp. Omdat de Diergaarde een monument is, moet het oorspronkelijke ontwerp zoveel mogelijk intact blijven. Het heeft het nodige overleg en denkwerk gekost om de Savanne te kunnen aanleggen en toch de Westboog te behouden, zodat ook de monumentencommissie zich

Sophora prostata little baby - foto: Juul van Dam

erin kon vinden. Het pad houdt weliswaar op bij de savanne, maar het loopt door als een droge rivierbedding in het giraffen- en koedoeverblijf. De bedding van keien loopt door naar de andere kant, waar het pad bij het Henri Martinhuis weer verder gaat. De Westboog heette vroeger onder de medewerkers het Populierenlaantje, omdat langs dit hele pad populieren stonden. Bij de Savanne hebben de populieren plaats gemaakt voor Sophora japonica. Hoewel deze van oorsprong niet uit Afrika afkomstig is, is hij een goede plaatsvervanger omdat veel Afrikaanse bomen niet tegen ons klimaat bestand zijn. Ook bij het Henri Martinhuis is deze boom aangeplant, zodat de populierenlaan in dit gedeelte is geworden tot de Sophoralaan. Zo blijft de Westboog zoveel mogelijk behouden. Rond de Ui Het Savannehuis is zo fraai, dat je bijna zou vergeten om naar de beplanting erbij te kijken. Voor het gebouw staan enkele Robinia’s die afkomstig zijn van het Oceanium. Daar hebben ze plaats moeten maken voor de aanleg van een stationnetje voor de Blijdorp Boemel. Maar de bomen zijn niet verloren gegaan: met een boomverplantmachine zijn ze uitgegraven en naar het Savannehuis gebracht. Door zijn fijne, geveerde bladeren lijkt de Robinia op de Acacia en draagt zo bij aan een

Afrikaanse uitstraling. Diverse vlinderstruiken (Buddleja) zorgen voor kleur in de zomer. Buddleja´s komen oorspronkelijk ook in Afrika voor. Bij het Savannehuis staan niet alleen vlinderstruiken met paarse bloemen, maar ook geelbloeiende soorten zoals Buddleja globosa en Buddleja x weyeriana. Maar er zijn veel meer Afrikaanse bloemplanten te vinden zoals Agapanthus, oftewel Afrikaanse lelie met zijn bloemen in opvallend blauwe tinten. Staande op de vlonder ter hoogte van het Samburudorp kunt u ze vinden door over de reling te kijken aan de kant van het gebouw. Nu moet u nog in de diepte turen maar als de planten wat groter worden, zullen ze beslist voor een feest van kleur zorgen. Bijzonderheden Om alle soorten te beschrijven zou ik aan twee pagina´s lang niet genoeg hebben. Enkele bijzonderheden wil ik u echter niet onthouden. In bovengenoemd perk staan veel bloemdragende planten. Vroeger had de Diergaarde fraai aangelegde borders en perken met eenjarigen. Omdat dit niet meer past in de huidige biotopentuin, zijn deze verdwenen. Maar door deze Afrikaanse bloemplanten te gebruiken, krijgen we een beeld van de plantengroei in Afrika en kunnen we kennis maken met enkele fraaie soorten. Zo is er Argyrocyticus battandieri geplant, een struik met zacht >


9

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 10

INSECTENETERS AAN DE KROKODILLENRIVIER Tekst: Trix Vermeulen

Hibiscus trionum - foto: Juul van Dam

grijsgroen blad en gele bloemen die sterk naar ananas geuren. Hibiscus trionum lijkt niet op de struikhibiscus zoals wij die kennen, maar is meer een kruidachtige plant met zachtgele bloemen met een donker hart. Een opvallend struikje is Sophora prostata ‘Little Baby’, die met zijn hoekige, zigzaggende takjes met minuscule blaadjes de aandacht trekt. Voor een plantenliefhebber valt er heel veel te ontdekken, zo hangend over de leuning aan weerskanten van het Savannehuis. De baobab is dan wel namaak maar het is wel heel erg mooi gedaan! Heeft u al van het uitzicht over de savanne genoten, door tot bovenin te klimmen? En dan al die diertjes die erin zitten, voor kinderen een ware ontdekkingsreis! Aan de baobab is een artikel gewijd in Vriendennieuws nummer 2 uit 2008. Toekomstmuziek Het Savannegebied is nog niet af. Er wordt nog gewerkt aan het verblijf voor de hyena´s. Maar ook het servalverblijf, een reeds lang lopend Vriendenproject, staat nog op de nominatie om gebouwd te worden. Dus ook de botanische afdeling heeft, met de aankleding van deze verblijven, nog werk voor de boeg. Ook voor het verblijf van de giraffen en koedoes zijn nog plannen. De droge rivierbedding van keien oogt nu nog wat kaal, maar zal in de toekomst hier en daar een pol Afrikaans gras krijgen of een pol vuurpijlen (Kniphofia), met hun lange stelen met vurige bloemetjes. Dit eerste jaar wordt het onkruid bestreden dat nu nog tussen de rotsen en keien omhoog komt. Inmiddels worden in de kassen achter de schermen de Afrikaanse grassen en botanische Kniphofia’s opgekweekt, zodat deze volgende jaar hun plekje in het Savannegebied kunnen veroveren. De savanne zal dus nog meer een Afrikaanse uitstraling gaan krijgen; dat wordt genieten met al die fraaie planten! Met dank aan:

Melitta van Bracht (Diergaarde Blijdorp)


Schildpadden en spitsmuizen? Egels en edelzangers? Je komt ze allemaal tegen tijdens een wandeling door het gebouw van de krokodillenrivier. Daar wonen een aantal grappige insecteneters: de olifantspitsmuizen en de langooregels. Misschien moet je net even iets langer blijven staan om deze diertjes ook echt te zien, maar dan blijf je ook zeker wat langer hangen om ze te bewonderen. Ze hebben een bijzonder uiterlijk en vooral de spitsmuizen zijn beweeglijk en ze springen als de beste! De insecteneters vormen een aparte orde onder de zoogdieren. Hun naam danken ze aan hun dieet dat vooral uit insecten bestaat. Het is niet zo dat deze dieren alleen insecten eten, net zoals het niet zo is dat het de enige dieren zijn waar insecten op het menu staan. De orde van insecteneters bestaat uit zes families: -

Egels en spitsratten Mollen en desmans Spitsmuizen Solenodons Tenrecs Gouden mollen en otterspitsmuizen

De eerste drie families komen verspreid over de hele wereld voor, de laatste drie maar op sommige plaatsen. Deze zes families worden weer onderverdeeld in 365 soorten! De bekendste in Nederland zijn de egel en de spitsmuis. Insecteneters zijn kleine zoogdieren die vooral 's nachts actief zijn. Hun lichaamsbouw hangt af van de soort en hun manier van leven, maar de meeste hebben kleine oren en ogen en een goed ontwikkelde snuit. Prooi vinden ze makkelijk door hun uitstekende reukvermogen. Egels vertrouwen hierbij ook op hun gehoor. En van spitsmuizen wordt

gedacht dat ze gebruik maken van echolocatie. Dat wil zeggen dat ze zelf geluid uitstoten en de echo's met hun gehoor weer opvangen. Hierdoor kunnen ze zichzelf lokaliseren en de vorm en plaats van objecten bepalen. De insecteneters worden gezien als een erg oorspronkelijke groep binnen de zoogdieren, omdat ze veel kenmerken hebben die hun vroegste voorouders ook hadden. Het soort vacht loopt uiteen. Zo kennen we allemaal de vele stekels van de egel en er zijn ook soorten die een vacht hebben met slechts hier en daar een stekel, zoals de gestreepte tenrec. De haaregel heeft juist weer lange, zachte haren, terwijl de mol een dikke en heel korte vacht heeft. Dit zorgt ervoor dat hij zich gemakkelijk onder de grond kan voortbewegen, zowel voor- als achteruit. Woestijnegel De egels worden onderverdeeld in drie groepen: woestijnegels, langooregels en gewone egels. De woestijnegels zijn kleiner dan de andere soorten. In Blijdorp wonen vier Abessijnse woestijnegels. Ze lijken erg op de egels die we in Nederland zien, maar ze zijn een stuk kleiner en hebben veel langere, spitse oren. Hun oren steken boven de pennen uit en zijn ontSpitsmuis - foto: Fred van Tiel

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:29

Pagina 11

wikkeld om gemakkelijk warmte af te kunnen geven. De egels krijgen in de dierentuin een ontbijt van geweekte hondenbrokken en mager gehakt, aangevuld met een vitamine- en mineralenmengsel. Het diner bestaat uit slakken, wasmaden, krekels, sprinkhanen en meelwormen. Per dag eten ze ongeveer een derde van hun eigen lichaamsgewicht. Vooralsnog zijn ze niet vaak te zien. Het zijn schemerdieren die overdag vooral slapen. Tot nu toe hebben ze zich nog niet aangepast aan het ritme van de Diergaarde. Ook al worden ze overdag gevoerd, na het eten piepen ze direct weer hun hol in. Olifantspitsmuizen Olifantspitsmuizen of springspitsmuizen zijn kleine bodembewoners met grote achterpoten en een lange snuit. De snuit is heel beweeglijk en lijkt een beetje op een kleine slurf. Deze dieren komen in het wild alleen in Afrika voor. Ze wonen daar in verschillende leefgebieden. In rotsachtige gebieden, woestijnen, graslanden en tropisch regenwoud. Wel hebben ze een vast territorium waarin meerdere paren leven. Gezamenlijk verdedigen ze het territorium tegen ongenode gasten. Vaak leggen ze paden aan tussen hun hol en de plekken waar ze naar voedsel zoeken. Deze paden dienen in geval van nood ook als vluchtroutes. Ze zijn vooral overdag actief, maar als het erg heet is ook 's nachts. Als rustplaats zoeken ze bestaande hollen of kuilen, omdat ze zelf niet goed kunnen graven. Er bestaan in totaal vijftien soorten van deze spitsmuizen. De soort die in Blijdorp zit, wordt kleinoorolifantspitsmuis genoemd. Een hele naam voor zo'n klein beestje! Ook andere soorten hebben indrukwekkende namen, zoals de Rosse olifantspitsmuis, de Geelstuitolifantspitsmuis en de Kaapse rotsolifantspitsmuis. Springspitsmuizen kennen twee manieren van voortbewegen, een langzame en een snelle. Bij de langzame lopen ze op alle vier de poten en bij de snelle gebruiken ze alleen de achterpoten om grote sprongen te maken. Als ze rennen, maken ze een trommelachtig geluid. Ze jagen vooral op mieren en kevers, maar eten ook vaak vruchten en zaden. Grotere soorten eten ook slakken. Afrikasavanne in Blijdorp Hoe komen deze dieren in Blijdorp terecht? Het ontwerpteam komt met het

idee om ook kleine dieren te laten zien in de Afrikasavanne. Bij de keuze van deze dieren is het belangrijk dat ze overdag actief zijn, zodat het publiek ze ook echt kan zien. Er is gekozen voor de olifantspitsmuizen en de woestijnegels. De keuze voor de egels was vooral ook leuk, omdat de stekelvarkens ook in de Afrikasavanne zitten. Iedereen zou dus goed het verschil kunnen zien tussen een egel en een stekelvarken. Maar ja, dan moeten de egels zich wel laten zien natuurlijk! Als de keuze voor de dieren gemaakt is, wordt er gekeken uit welke dierentuinen de dieren gehaald kunnen worden. Het ontwerpteam gaat aan de slag met het ontwerpen van het verblijf. Zo'n verblijf moet voldoen aan bepaalde voorwaarden. Voor de spitsmuizen zijn dit hoogteverschil, warmtelampen en schuilgelegenheden.

Langooregel - foto: Peter van Norde

Olifantspitsmuis - foto: Peter van Norde

Zowel de spitsmuizen als de egels bewonen het verblijf niet alleen. De spitsmuizen hebben gezelschap van schildpadden, in het verblijf van de egels vliegen edelzangers rond. Van beide soorten zijn er vier dieren naar Blijdorp gekomen. Olifantspitsmuizen worden niet erg oud, in het wild worden weinig dieren ouder dan een jaar of twee. In gevangenschap ligt de levensverwachting wel iets hoger, maar ze worden nog steeds niet uit. Dit betekent ook dat, om de dieren te hebben en te houden, het belangrijk is dat de twee paartjes snel voor nageslacht zorgen. Spitsmuizen hebben een redelijk lange draagtijd en ze krijgen hooguit drie keer per jaar jongen. Dit is bij gewone muizen wel anders. Ook de jongen verschillen veel van de gewone muizen. De jongen van de springspitsmuis worden niet als kale, blinde, roze wormpjes geboren. Ze zijn juist al best groot, behaard en goed ontwikkeld, helemaal af dus. De zoogtijd is erg kort, slechts twee tot drie weken. Na vijf tot acht weken zijn de jongen zelf geslachtsrijp. Hopelijk zijn de mini-uitvoeringen van de olifantspitsmuizen snel te zien in Blijdorp. Snelverteerders Spitsmuizen zijn insecteneters die hun voedsel snel verteren. Dit houdt in dat ze meerdere keren per dag vers voedsel moeten krijgen. Eigenlijk moeten ze constant kunnen eten. Maar het zijn ook tere dieren. Bij muizen bijvoorbeeld, kan er een bakje eten worden neergezet en daar

Langooregel - foto: Rob Doolaard

eten ze de hele dag van. De spitsmuizen moeten meerdere keren per dag vers voedsel aangeleverd krijgen, zoals krekels en sprinkhanen. Dat er vaak en veel voedsel gegeven moet worden, maakt deze dieren best dure kostgangers!

Met dank aan: Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp)


11

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 12

KLIPDASSEN Tekst: Theo van de Velde Foto’s: Rob Doolaard

Wat worden ze toch snel groot hè? Ze zag hoe haar zoontje in het kale boompje klom. Nu kan je wel weer roepen dat ‘tie uit moet kijken, dat ‘tie toch geen boomklipdas is… Maar helpt dat? Ze had het nog niet gedacht of ze zag Fransje naar een veel te dun takje klimmen. De katachtige schrille gil was bewijs van haar gelijk. Hij viel van de tak, stuiterde op zijn rug tegen een rots en kwam onzacht in het zand terecht. Of dat niet genoeg was schoot van onder een rots de buurman tevoorschijn. Voordat de schildpadden van de schrik bekomen waren –eigenlijk nog voor dat ze überhaupt er aan dachten te gaan schrikken- , had een mannetje uit het andere territorium zijn tanden in de nek van Fransje gezet, dat zou hem leren… Nu zijn die tanden niet niks, want klipdassen hebben twee snijtanden net als een knaagdier, maar dan met driehoekige punten in plaats van rechte bijtels. Hij zette zijn tanden in zijn dikke vel net boven de geurklier. Wat nog een geluk was want dat scheelde Fransje veel pijn en hem een vieze smaak in zijn mond. Och, die vacht kan wel wat hebben, hij rukte zich met gemak los. Fransje rende nog even snel van rots tot rots en kroop


tegen zijn moeder aan. De schildpad probeerde met zijn nek het tafereeltje te volgen, maar het ging weer veel te vlug. Met een levensverwachting die 25 maal hoger ligt, heb je als schildpad ook niet zo’n haast. Zo’n klipdas moet het maar met amper zes jaar doen. Hoelang was het nu geleden dat ze uit Frankfurt hierheen waren gekomen? Dat was dit jaar in mei, nog maar een paar maanden geleden. De quarantainetijd was wel vervelend, uiteindelijk kregen ze hun nieuwe verblijf te zien waar al drie Tsjechen en een Let zaten. Een mannetje moest weg omdat hij teveel door de anderen op zijn kop werd gezeten. Nu zijn ze met vijf vrouwtjes en drie mannetjes.

Blijdorp hoopt dat ze twee groepen gaan vormen. Dat kan alleen als er twee territoria van leidende mannetjes ontstaan. De vrouwen mogen dan door beide territoria heen lopen, met de kans door beide mannetjes besprongen te worden. Maar daar hebben vrouwtjes klipdassen niets van. “Mam, wie ben ik nou eigenlijk? Waar kom ik vandaan? “ Moeder schudde onrustig haar vacht. Haar tepels, die zich net als bij olifanten in de oksels bevinden waren nog niet eens helemaal genezen van de zoogtijd, en nu stelde haar jong al zulke vragen. Een klipdas wordt na een draagtijd van circa 225 dagen compleet geboren in een worp van twee of drie stuks. Ook de tanden komen gelijk door. Na twee dagen knabbelen ze al aan groen. Klipdassen zijn zogenaamde nestvlieders. Ze hebben direct na de geboorte hun ogen al open, volle beharing en worden maar heel kort gezoogd. Daarna kunnen ze voor zichzelf zorgen, hoewel ze na twee jaar pas echt volwassen zijn. Ze vroeg zich af waar Frans het vandaan haalde. Het bleek dat een van de schild-

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 13

padden hem voor knaagdier had uitgescholden. Zoiets komt hard aan op die leeftijd. Moeder ontvlamde in woede: “ Ik zal jou eens haarfijn uitleggen hoe het zit. Wij zijn Zuid-Afrikaanse klipdassen, de meest voorkomende soort. Daarnaast heb je nog boomklipdassen en Syrische klipdassen en nog enkele ondersoorten. Door verkeerde vertalingen zijn we in de Bijbel al konijnen genoemd, de Grieken noemden ons ‘hyrax’ wat spitsmuis betekent. In 1776 beschreef men ons wetenschappelijk als Cavia capensis, dus als Guinees biggetje. De Hollanders in Zuid Afrika noemden ons dasjes wat later dassies werd. Deze fout is er nooit meer uitgegaan.” Fransje krabde zich aan zijn geurklier op zijn rug. “Maar moeder, als we dan geen konijnen, muizen of dassen zijn, wat zijn we dan wel?” Moeder haalde diep adem en zei: “Wij zijn klipdassen, Zuid-Afrikaanse klipdassen. We zijn een aparte orde: de Hyracoidea, de klipdassen. Als je onze kenmerken vergelijkt dan hebben we het meest gemeen met olifanten en ook iets met nijlpaarden en neushoorns. Kijk maar goed naar onze poten, we hebben vier tenen voor (plus een rudiment van een vijfde teentje) en drie tenen achter, net als de olifanten. Ook onze hersenen hebben een vergelijkbare structuur als die van de olifant.” Frans dacht, dit verhaal vergeet ik nooit meer natuurlijk. Hij keek naar zijn voorpoten en zag hoeveel de kussentjes en nagels op die van een olifant leken -behalve die kromme

nagel aan de zijkant-,terwijl de achterpoten met de drie nagels wel iets weg hebben van de voorouders van het paard of van de tapir. Deze poten zijn wel gemakkelijk, dacht hij, als je over hete rotsen moet lopen, maar de ergste hitte ontlopen we door ’s ochtends of in de namiddag eten te zoeken als het niet zo warm meer is. Zijn moeder ging verder: “Moet je eens op onze tanden letten. Kijk je vier slagtandjes aan de onderkant, die hebben wortels en de buitenste liggen plat naar voren, dat hebben knaagdieren niet: wel nijlpaarden. De kiezen van de bovenkaak lijken op die van een neushoorn die van onderen op die van een nijlpaard. Onze snijtanden hebben geen wortels en blijven doorgroeien net als bij knaagdieren maar hebben wel weer punten…” “Dus als ik het goed heb,” zei Fransje, ”dan zijn we met geen enkel dier te vergelijken…We zijn klipdassen en hebben dezelfde voorouders als de dikhuiden?” “Ja, Frans, zo is het maar net. En… o ja, wij eten alleen maar groenvoer. Sommige familieleden in Zuid Afrika komen de dorpen binnen en eten zelfs uit de vuilnisbakken, maar wij hier in Blijdorp hebben een hogere voedselstandaard.” Frans wist genoeg, hij sprong van de rots naar een grote schildpad. “Hé, fossiel! Ik ben geen knaagdier, ìk stam af van de olifanten. Waar blijf je nou, slome!” De schildpad draaide zich moeizaam om

naar een andere schilpad, “Dat zal me wat worden, ze willen twee groepen met in totaal 15 tot 20 klipdassen in een evenwichtige groep. Die springen straks de hele dag over onze schilden heen.” “We moeten ze gewoon negeren, die druktemakers,” sprak de andere schilpad met een stoffig schild. “Eten krijgen we genoeg en uiteindelijk overleven wij ze allemaal….” Een Kaapse klipdas in Blijdorp zou willen, dat hij niet uitkeek op nijlkrokodillen. Want al was hij heel trots daar bovenop zijn rots. Van die grote tanden moet hij maar rillen. Het is geen kunst om klipdassen in een klein verblijf te houden en te fokken. Dat deed men vroeger in het Henri Martinhuis ook. Dat is echter niet meer de Blijdorp-visie. Met de laatste aanvulling van vijf klipdassen hoopt Blijdorp twee familiegroepen in evenwicht te krijgen en te houden, In dit verblijf wordt getracht om het groepsleven zo veel mogelijk kansen te geven waarbij er ruimte is voor territorium- en familiegedrag. Alhoewel Zuid-Afrikaanse klipdassen niet zeldzaam zijn, Kan Blijdorp de dierentuinkweek (surplus) gemakkelijk plaatsen in andere tuinen. Als de uitbraakpogingen van deze slimme dieren ook in de toekomst verijdeld kunnen worden, dan heeft Blijdorp hiermee weer een prachtige attractie.

Met dank aan: Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp).


13

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 14

Tekst: Marcel Kreuger Foto’s: Koos van Leeuwen

V

R

I

E

N

D

E

N

ZONNEN IN ZÜRICH Een weekje met de Vrienden naar Zwitserland Goedgemutst, het was prachtig weer en er stond ons een leuke trip te wachten, vertrokken we maandagochtend vroeg uit Rotterdam. De bus was, met 38 deelnemers, lekker gevuld. We hadden een lange reisdag voor de boeg. Via België, Luxemburg en Frankrijk kwamen we uiteindelijk aan bij ons hotel in het Duitse Weil am Rhein. Vanwege het rijtijdenbesluit mogen chauffeurs niet te lang achter elkaar aan het stuur zitten. We maakten dus heel wat korte tussenstops. Dan is zo’n dag toch nog snel voorbij. Weil am Rhein ligt op een drielandenpunt, je bent in Duitsland, maar in een poep en een zucht zit je in Frankrijk of Zwitserland. Een paar Vrienden wandelden ’s avonds dan ook nog even richting Frankrijk. Dinsdagochtend: Op naar Zoo Basel! Of liever: de Zolli, zoals de inwoners hun dierentuin liefkozend noemen. Onze reisleider, Peter Biesta, had alles weer goed voorbereid, dus we werden enthousiast ontvangen. Voor de liefhebbers was er een rondleiding. Het was een lekkere dierentuindag. De Zolli is een leuke, mooie tuin, met hier en daar nog wat verouderde verblijven. Als mensaap heb je het niet zo best getroffen… De tuin was bezaaid met ooievaarsnesten. Overal keken er kleine kopjes over de rand. Verder verschillende bijzondere verblijven, zoals de combi van Afrikaanse savanne met nijlpaarden en het verblijf dat werd gedeeld door Indische neushoorns, muntjaks en


dwergotters. Ik vind zulke combinatieverblijven altijd weer aantrekkelijk. Absoluut hoogtepunt voor mij: het Etosha- en Gamgoa complex met stokstaartjes, leeuwen en een prachtig krokodillenverblijf, etc. We hebben een hele tijd genoten van de drukke werkzaamheden van de wevervogels. Met stralend weer reden we eind van de middag naar onze uitvalsbasis, een hotel in het centrum van Zürich. Een perfecte keuze! Onze chauffeur, …. , stuurde de bus behendig door de drukke binnenstad.Na de avondmaaltijd gingen de meeste Vrienden lekker de stad in om op een terrasje te genieten van het weer en het uitzicht.

Woensdag was een klimdag. In tour de France-termen: Behoorlijk wat bergjes van de eerste categorie. We waren tenslotte wel in Zwitserland! De hele woensdag brachten we door in Tierpark Goldau. Ook hier werden we enthousiast ontvan-

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 15

gen. We kregen een geweldige rondleiding door het nieuwe gebied voor wolven en beren. Het was nog niet open, maar er waren al wel dieren. Onze rondleidster was zo leuk dat de rondleiding zelfs zonder dieren een feestje zou zijn geweest! Daarna konden we de hele middag klimmen en klauteren in de ‘oude’ tuin. Ook dat was een feest. De tuin ligt in prachtige omgeving. De loslopende herten en moeflons zijn er helemaal thuis. Mede dankzij het mooie weer was het een perfecte middag. Veel verblijven waren zo mooi, dat je de dieren soms niet kon vinden. Maar dat zijn wij Blijdorpers wel gewend. Bovendien weten we dan dat het voor de dieren een heerlijk verblijf moet zijn. En daar gaat het tenslotte om. ’s Avonds in Zürich konden we nog lekker een restaurantje en een terrasje zoeken om te genieten van de warme avond. Ik hoorde zeggen dat het in deze periode nog nooit zo heet was in Zwitserland. Toch aardig dat ze dat voor ons hebben geregeld… Op donderdag bezochten we de Zoo van Zürich. Het was Hemelvaartsdag en prachtig weer, dus we waren niet alleen… Ook dit had Peter weer prima geregeld. De rondleiders stonden ons al op te wachten. Opnieuw een mooie stadstuin. Ook hier moet je alleen geen mensaap zijn… Absoluut hoogtepunten: de verblijven voor leeuwen, beren, tijgers en natuurlijk de Masoalahal, waarin de natuur van Madagaskar wordt nagebootst. Deze hal is vergelijkbaar met de bush in Arnhem (die als inspiratiebron heeft gediend). Een overweldigende plantenrijkdom met losvliegende vogels en hier en daar een voorbijspringende halfaap. Wat wil een mens nog meer! We moeten zeker terugkomen als het geplande nieuwe, gigantische, olifantenverblijf gereed is (misschien hebben ze dan ook wat geregeld voor de mensapen…). De leuke dag werd ’s avonds vervolgd in de binnenstad van Zürich…

klim naar boven is dan de eigenlijke entree tot het park. Ook hier weer geweldige verblijven. De wisenten hebben bijvoorbeeld een eigen stuk bos. Zeg nou zelf, hoe vaak staat u in een dierentuin stil bij wisenten? Bij een verblijf als in Bern staat u tientallen minuten te genieten! Punt van aandacht: Pas toen we boven waren merkten we dat de enige voorziening waar je kon eten en drinken helemaal beneden ligt…. Ik vond het een feest in Bern. Ook zonder leeuwen, olifanten, tijgers en mensapen kan een tuin enorm aantrekkelijk zijn. Sterker nog, als je er geen geld, ruimte of kennis hebt, begin er dan gewoon niet aan! Niets zo triest als een mensaap of een olifant in een veel te klein verblijf. Voor de liefhebbers had Peter geregeld dat zij in de middag werden afgezet in de

binnenstad van Bern om nog wat te winkelen en de mooie stad Bern te bekijken. Reisbureau Peter Biesta is van alle markten thuis! Bern was een geweldige afsluiting van een heerlijke week met stralend weer en prachtige dierentuinen. Ik denk dat alle deelnemers, net als ik, hebben genoten. Vrijdagavond konden we nog even bijkomen in het ons bekende hotel in Weil am Rhein. De terugreis op zaterdag verliep voorspoedig, dus we waren lekker op tijd terug in Rotterdam. Peter hield in de bus nog een kleine enquête over het gewenste reisdoel voor de meerdaagse reis in 2010. Als het aan de aanwezigen ligt wordt het een trip richting Denemarken. In Vriendennieuws leest u er tegen die tijd meer over.

Het beste was wat mij betreft bewaard voor de laatste dag: Tierpark Dählhölzli in Bern. Ook hier natuurlijk weer mooi weer en een leuke rondleiding. Maar deze tuin heeft iets heel speciaals. De helft van de tuin is gratis toegankelijk! Dählhölzli maakt deel uit van een prachtige omgeving. Langs de snelstromende rivier de Arau liggen verschillende verblijven voor ‘inheemse’ dieren als gemzen, otters en … Die verblijven zijn werkelijk prachtig en voor iedereen te bezichtigen. Een hele


15

vn3_09_2:vn3_06.qxd

K

O

U

D

5-8-2009

B

14:30

L

O

Pagina 16

E

D

Tekst: Esmee Gruben en Lucka de Bruin met medewerking van Jan Breedijk Foto’s: Jan Breedijk

ZEESCHILDPADDEN nog grotere exemplaren aangetroffen tot wel 500 kilogram. De onechte karetschildpad lijkt op de soepschildpad, maar heeft een dikkere kop en het schild en de poten zijn bruin tot oranje en de nettekening op de kop ontbreekt. Deze soort houdt niet van warme wateren en komt voor in de Pacifische Oceaan, Indische Oceaan, Middellandse zee en de Atlantische Oceaan. In Nederland kan het wel eens gebeuren dat er een onechte karetschildpad aanspoelt, maar dat is een zeldzaamheid. Het voedsel bestaat uit slakken, kreeftachtige, vissen en ook wel planten. De leefomgeving bestaat uit wat ondiepere delen van de zee, meestal bij koraalriffen.

Esmee en Lucka in de haaientunnel

Net als vorig jaar rond deze tijd zijn er weer twee leerlingen die graag een werkstuk wilden schrijven dat zou verschijnen in het Vriendennieuws. Lucka en Esmee kozen voor het onderwerp zeeschildpadden. Gewapend met kladblok en pen togen zij met mij naar onze Diergaarde. Achter de schermen van het Oceanium troffen zij Peter van Putten. Hij had al informatie voor de dames verzameld en verder konden zij al hun vragen op hem afvuren. Daarna werden de schildpadden opgezocht en bekeken, van boven de haaientunnel. Met alle informatie zijn de vriendinnen aan het werk gegaan en hebben het volgende stuk geschreven. Zeeschildpadden zijn familie van de grote schildpadden die in alle tropische en sommige subtropische en gematigde zeeën voorkomen. Zeeschildpadden behoren tot de reptielen en er komen wereldwijd 6 soorten voor, waarvan er minstens vijf bedreigd zijn. We bespreken hier alleen de soorten zeeschildpadden die in Diergaarde Blijdorp voorkomen. Karetschildpad De karetschildpad komt rond de evenaar voor in de Indische, de Grote en de Atlantische oceaan en leeft uitsluitend in zee. Het liefst zwemt hij langs rotskusten en in ondiepe wateren. Alleen om eieren af


te zetten komen de volwassen vrouwtjes aan land. Op het menu staan voornamelijk sponzen, maar ook slakken, kreeften en andere zeedieren. De Karetschildpad kan tot een meter groot worden en is een populaire toeristische attractie in de streken waar hij voorkomt. Hij is te herkennen aan overlappende hoornplaten op het rugschild, tandachtige uitsteeksels aan de achterzijde van het schild en een duidelijk gehaakte, papegaaiachtige bek. Onechte Karetschildpad Het schild van de onechte karetschildpad wordt ongeveer een meter lang, en het dier kan 150 kilogram wegen. Er zijn ook

Groene zeeschildpad De groene zeeschildpad werd vroeger ook wel soepschildpad genoemd. Het is de grootste schildpaddensoort uit de familie zeeschildpadden. Het schild van de groene zeeschildpad wordt maximaal anderhalve meter lang en het dier kan 200 kilogram zwaar worden. De groene zeeschildpad leidt een zwemmend bestaan in de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee, en komt soms in de Noordzee terecht, waar hij eigenlijk niet thuishoort. De schildpad leeft in warme wateren, en komt alleen aan land om eieren te leggen. De groene zeeschilpad kan al zwemmend een snelheid van 40 km/u bereiken. Ze eten waterplanten, met name zeegrassoorten. Jonge dieren eten ook dierlijk voedsel. De groene zeeschildpad is het gemakkelijkst te herkennen aan het schuin aflopende schild en de typische nettekening op de kop en poten. Het schild is grijsblauw tot bruin en de buik is wit.

De voortplanting De schildpad begraaft zijn eieren op zandstranden op verschillende plekken op de wereld. In Europa doet de onechte karetschildpad dat onder andere op Zakynthos , een Grieks eiland, waar het afzetten van

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 17

de eieren toeristen aantrekt. De eilandbewoners verdienen hier geld mee door met bootjes toeristen de eileg te laten zien. Omdat de meeste bootjes een motor hebben kan dit de dieren verstoren tijdens het leggen van de eieren. Tijdens het afzetten van de eieren raakt het vrouwtje in een soort trance. Als het vrouwtje weer bijkomt en ze de eitjes heeft gelegd, komt ze weer uit de trance en gooit de kuil die ze gegraven heeft weer dicht. Nadat de kleine zeeschildpadjes uit het ei zijn gekomen gaan ze meteen naar de zee. Als ze het halen tenminste. Want slechts 1 tot 3 schildpadden op de 1000 voltooien de tocht naar de zee en weten uiteindelijk op te groeien tot een volwassen zeeschildpad. Bedreiging Vijanden beginnen de zeeschildpadden al aan te vallen in de fase dat ze nog maar eieren zijn. Geleedpotigen zoals mieren eten hier al van. Zoogdieren als honden, mangoesten en ratten graven de eieren op. Jonge schildpadden worden onderweg naar zee gegrepen door vogels, zoals meeuwen. Eenmaal in zee eten krabben, inktvissen en haaien van de jonge dieren. Als volwassen dieren zijn alleen grote haaiensoorten, zeekrokodillen sommige grote zeevissen, zoals tandbaarzen, nog in staat om het grote en stevige schild te trotseren. Mensen vormen dan de grootste bedreiging. Schildpadden raken ver-

strikt in visnetten en verdrinken. Ze happen in het aas van vislijnen met haken of ze vormen zelf het doelwit omdat hun vlees zo gegeten wordt of tot soep wordt gekookt. Ook delen van het schild worden ter decoratie gebruikt bij meubelen of als sieraad. Om de dieren te beschermen zijn er speciale netten ontworpen met kleppen (turtle excluder devices) waar de schildpad wel uit kan zwemmen, maar de te vangen vissen niet. Er wordt gestimuleerd om met weerhaakloze haken te vissen zodat schildpadden meer overlevingskans hebben. Ook worden eileggebieden beschermd en jonge dieren veilig naar zee begeleid of gebracht. En uiteraard zijn de dieren beschermd als ernstig bedreigde diersoort. Wetenschappers vermoeden dat het aantal eierleggende karetschildpadden in de afgelopen drie generaties met 85 % is afgenomen. Sommige beschermde populaties stabiliseren of worden groter, maar over het algemeen gaan de aantallen nog steeds achteruit. In Blijdorp zijn er twee groene zeeschildpadden. Ze heten Mydas en Flappie. Blijdorp heeft ook nog twee karetschildpadden. Eén van deze schildpadden, Peddel is er al van kleins af aan. Toen hij kwam woog hij 14 gram en de doorsnee van zijn schild was 2,3 cm. De schildpadden in Blijdorp krijgen een speciaal dieet. In totaal

eten ze op maandag en vrijdag 5500 g voedsel. Op dinsdag, woensdag, zaterdag en zondag krijgen ze 2500 g. Donderdag is hun vastendag, dan krijgen ze niets. Het voedsel dat ze in Blijdorp te eten krijgen bestaat uit inktvis, haring, makreel, gelatine en andijvie. Alles bij elkaar eten die schildpadden wel 23,5 kilogram per week. Het eten wordt gegeven met een stok met een soort tang. De schildpadden zwemmen in een bak met wel 2800 kubieke meter water. Er is in die bak ook nog een deel dat de bezoekers niet kunnen zien. Dat is voor als de schildpadden wel even genoeg mensen hebben gezien. Ze kunnen zich daar dan achter verschuilen. Er zwemt in Blijdorp een schildpad zonder staart. Die is hij door een ongelukje kwijtgeraakt. Ten slotte zwemt er nog tijdelijk één onechte karetschildpad in Blijdorp rond. Het diertje was gewond, ondervoed en onderkoeld aangespoeld op een Nederlands strand, net als een groter exemplaar dat momenteel in Burgers Ocean verblijft. Gelukkig gaat het goed met de kleine. Hij zwemt rond in de mangrovebak bij de koeneusroggen. Als hij voldoende hersteld is wordt hij weer vrijgelaten. Het zou kunnen zijn dat hij al weer rondzwemt in de grote zee, een oneindige en onbekende horizon tegemoet.

Met dank aan: Peter van Putten (Diergaarde Blijdorp)

Onechte karetschidpad


17

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 18

Tekst: Angeline Peters Foto’s: Peter van Norde

HOE IS HET GESTELD MET DE STELLERS? De Vrienden die na de Algemene Ledenvergadering in april aanwezig waren bij de feestelijke opening van het nieuwe verblijf van de Steller-zeearenden kunnen zich vast nog wel het bijzondere applaus herinneren: we mochten vooral géén lawaai maken om de vogels, die kort daarvoor verhuisd waren naar hun nieuwe onderkomen, niet te verstoren. Inmiddels zitten de Steller-zeearenden al meer dan drie maanden in hun nieuwe verblijf. Tijd dus om eens aan de dierverzorgers te vragen of de vogels al helemaal zijn ingeburgerd en om te kijken of het verblijf voldoet aan de verwachtingen. Thuishaven De Steller-zeearend is één van de acht soorten zee- en visarenden. Met zijn spanwijdte tot 2,5 meter en een gewicht tot zelfs 10 kg is het één van de zwaarste roofvogels ter wereld. De Andes Condor is nog wat zwaarder: tot wel 12 à 13 kg. Zoals de naam al doet vermoeden leven zeearenden dicht bij de kust om vis te vangen. De Steller-zeearend is aan de kusten van oostelijk Siberië te vinden, rondom het schiereiland Kamtsjatka en het mondingsgebied van de rivier de Amoer.


Er zijn naar schatting nog ruim 3000 paar Steller-zeearenden in het wild. Maar ook deze soort ondervindt steeds meer bedreigingen. De kustgebieden waar ze leven zijn rijk aan olie. De zoektocht naar olie en het ontwikkelen van olieboorplatforms verstoren broedpogingen. Steeds meer arenden verlaten daardoor voortijdig hun nest. Echte vissers Het overgrote deel van zijn voedsel haalt de Steller-zeearend uit het water of van

de oever. Hij eet heel veel vis en met name de paaitijd van zalmen in de vroege herfst zorgen voor een waar feestmaal. Zodra de zalmen op weg naar hun paaigebied de rivieren optrekken, komt het dikwijls voor dat een Steller-zeearend gewoon aan de oever wacht tot een zalm voorbij komt zwemmen om er vervolgens met een sprong bovenop te duiken. In andere jaargetijden vind je Steller-zeearenden ook wel op een hoge uitkijkpost zoals een boom of rotsrichel. Zodra een vis in beeld komt duikt de arend erop af. Behalve vis eten Steller-zeearenden ook wel vogels zoals jonge ganzen en zelfs kadavers. De bemachtigde prooi wordt op de grond uit elkaar getrokken en opgegeten. De verhuizing De twee Steller-zeearenden van Diergaarde Blijdorp zijn rond de vier jaar oud en hebben dit jaar hun volwassen kleed gekregen. Het stel is sinds medio 2006 in

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:30

Pagina 19

de Diergaarde en heeft al die tijd in de vliegkooi in het Aziatisch moeras gezeten. De verhuizing van de twee dieren had heel wat voeten in de aarde. Zoals gezegd, zijn de vogels behoorlijk fors met een zware haaksnavel en niet te vergeten grote klauwen. Die pak je dus niet zomaar even beet. De beste en veiligste manier om deze dieren onder controle te houden is door het borstelige gedeelte van een bezem op de klauwen te zetten om zo het dier te fixeren en vervolgens een net over de vogel te gooien. Vervolgens wordt de vogel met vereende krachten in een transportkist gedaan en kan het dier verhuisd worden naar hun nieuwe verblijf. Het verblijf Het nieuwe verblijf is een stuk opener dan het verblijf in het Aziatische moeras. De dieren moesten dus wel even wennen aan het licht en de ruimte om zich heen. Het verblijf is ingericht met een aantal boomstronken, zodat de vogels voldoende uitkijkposten hebben. Je zou kunnen zeggen dat de Steller-zeearenden het ruimste uitzicht hebben in de Diergaarde. Vanuit hun verblijf kijken ze ongehinderd de grote vijver op met het hotel op de achtergrond. Het vrouwtje heeft blijkbaar niet helemaal door dat die ruimte helaas niet helemaal van haar was en vliegt waarschijnlijk af en toe tegen het gaas. Daarbij heeft ze haar snavelbasis beschadigd. Ze zit nu even apart in één van de achterverblijven van de vrije vlucht demonstratie totdat haar snavel genezen is. Behalve een kleine separatieruimte, waar de vogels ingaan als de verzorgers de volière willen schoonmaken, is er geen binnenverblijf. In de natuur zijn de vogels uiteraard ook aan alle elementen bloot gesteld, dus meer dan een afdakje hebben de dieren niet nodig.

men. Benieuwd of de Steller-zeearenden dan gehoor geven aan hun instinct. Toekomst Steller-zeearenden vormen paartjes voor het leven. Vroeg in het voorjaar baltst een paartje om de relatie weer te versterken. Helaas kunnen de vogels deze luchtdans niet uitvoeren in gevangenschap, hoe groot de volières ook zijn. De nestelplaatsen, enorme constructies van takken van wel 2 meter doorsnede, worden jaren achtereen gebruikt. Het nest is meestal hoog in de bomen gemaakt. Per legsel worden slechts één of twee eieren gelegd, die na een dag of 40 uitkomen. Na 10 weken vliegen de jongen voor het eerst uit, maar bedelen dan nog regelmatig bij de ouders om voedsel. Na een jaar zijn de jongen zelfstandig genoeg om op eigen

benen te staan en verlaten de ouders definitief. Het duurt dan nog zo’n drie jaar voordat de jongen volwassen zijn, een partner zoeken en een eigen nest bouwen. Er zijn niet veel dierentuinen in Europa die Steller-zeearenden in de collectie hebben. In Nederland is Avifauna de enige andere tuin. Er is dan ook geen Europees fokprogramma, maar er worden wel dieren in gevangenschap geboren. Zoals u eerder in het artikel heeft kunnen lezen, zijn de dieren van Blijdorp nu vier jaar oud en net volwassen. De hoop is dan ook dat het klikt tussen die twee en dat ook in Diergaarde Blijdorp op een dag jonge zeearendjes te bewonderen zijn. Dat zou van de vogels een mooie gift terug zijn aan de Vrienden!!!

Met dank aan: Stephan Timmermans (Diergaarde Blijdorp)

De verzorging Zoals gezegd zijn Steller-zeearenden vissers. Ze krijgen dan ook de meeste dagen in de week vis te eten zoals haring en makreel, maar ook zoetwatervissen als voorn. Daarnaast krijgen ze ratten of cavia’s en een stuk bot met wat vlees om te kluiven. Gemiddeld krijgt een dier 1 tot 2 kg per dag te eten. In eerste instantie kregen de dieren vijf dagen in de week eten, maar omdat het gewicht van de dieren in het nieuwe verblijf afnam, worden de vogels nu elke dag gevoerd. Het verblijf van de zeearenden staat in open verbinding met de vijver buiten de Diergaarde. Wie weet is een visje wel eens zo dom om door de mazen van het net te zwem-


19

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

Tekst: Gerhard Tijssen

14:31

Pagina 20

Foto´s: Ptere Biesta

VERSLAG VRIENDENREIS ZOO KREFELD 25 april om klokslag 8 uur vertrokken weer twee bussen met Vrienden voor het voorjaarsuitje. Dit keer na enkele jaren naar de dierentuin in Krefeld. Na een grotendeels voorspoedige reis (een korte file in Duitsland) met een tussenstop bij Tiel waren wij redelijk op tijd bij de ingang. Voor de liefhebbers stonden enkele mensen klaar om een rondleiding te verzorgen. Zelf koos ik ervoor om zelfstandig door de dierentuin te dwalen. Bij aankomst eerst maar een versnapering. We klagen wel eens over de rijen bij de horeca in Blijdorp, maar in Krefeld was niet meer open dan een soort frietkot. Eerlijk is eerlijk de bierworst, de patat en het bier waren niet slecht! Dan de rondgang. Wat nog steeds direct opvalt is het verblijf met de kamelen. Deze dieren staan op een veldje met slechts een 10cm droge greppel als afscheiding van het publiek. Dit is voldoende om de dieren op het perk te houden. Vlak bij de kamelen is een apenrots met mantelbavianen: een ouderwets aan-


doende manier op bavianen te houden. De tuin van Krefeld past hier wel duidelijk gedragsverrijking toe. Veel bavianen waren druk bezig om zaadjes o.i.d. uit flessen of hout met gaatjes erin te halen. Via een zwembad met pinguïns en een zwembad met Californische zeeleeuwen (het is duidelijk waarom deze dieren rondjes zwemmen) komen we bij de Zuid-Amerikahal. Ondanks het achterstallige onderhoud blijft rondlopen in deze hal een ervaring. Loslopende witgezichtssaki’s, schildpadden, parasolmieren, Terrakayschildpadden, tamandua’s. Alles geeft

het tropengevoel wat zo’n hal hoort op te roepen. Deze hal is veel kleiner dan de Bush in Arnhem, maar kan qua beleving wat mij betreft op gelijke hoogte gesteld worden. Vervolgens langs het gebouw en omliggende terreinen met Indische olifanten, zwarte neushoorns en dwergnijlpaarden. Er wordt hier een show gegeven met de olifanten. Naar mijn idee kunnen ze beter stoppen met de olifanten en zorgen dat ze ergens goed terechtkomen. Bij de zwarte neushoorns was een halfvolwassen exemplaar te zien. De zoo in Krefeld heeft de vorm van de letter L. In het korte pootje van de L is het (mens)apengebouw. Het is gebouwd als een atoombunker, hier en daar opgeleukt met houten planken. De apen kunnen niet naar buiten. Gelukkig is er wel een inzamelingsactie gaande voor een buiten-

vn3_09_2:vn3_06.qxd

V

R

I

5-8-2009

E

N

D

14:31

E

Pagina 21

N

toonde; dwz nek uitgestrekt over de grond (ook wel genoemd: kop in het zand steken!).

Aan het eind van de dag weer terug in de bus en na weer een tussenstop in Tiel redelijk op tijd weer in Rotterdam.

Terug in de lange poot van de L loop je langs muskusossen, Dallschapen, nijlgau’s naar het vogelhuis. Het vogelhuis is fraai,doordat in vijf verschillende volières (gemaakt van dun draad) verschillende werelddelen vertegenwoordigd zijn. Ook zijn hier enkele vleermuizen te zien.

Mooie nieuwe verblijven zijn aanwezig voor de jaguars en de Sumatraanse tijgers. In een fraai beplant verblijf, met glazen doorkijkjes zijn de tijgers en de jaguar fraai te zien. Bij de tijgers waren ook jongen te bewonderen. Laten we hopen dat er ook in Blijdorp weer snel jonge tijgers te zien zijn. De sneeuwpanters; de trots van Krefeld zitten helaas nog steeds in ouderwetse tralieverblijven, zodat ze slecht zichtbaar zijn.

Al met al was het een lekker dagje wandelen in een dierentuin. Er zijn in dit park veel interessante diersoorten te zien. Helaas is duidelijk dat deze tuin nog niet in staat is gebleken de omslag naar een moderne dierentuin duidelijk door te zetten. Er is nog veel gaas, tralies en beton. De enige moderne verblijven zijn de eerder genoemde verblijven van de grote katten.

Na het vogelhuis loop je om de centraal gelegen Afrikasavanne. Een leuk idee, maar weinig uitgewerkt. Het is een circa 2 hectare groot grasveld. Er zijn weinig bomen, rotsen en heuvels en er zijn weinig dieren te zien. Toevallig zagen wij een struisvogel, die het struisvogelgedrag ver-

Interessant zijn ook de Goodfellow boomkangoeroes. Krefeld onderhoud van deze soort het EEP. Van redelijk dichtbij zijn deze fraai dieren goed te bewonderen. In het zonnetje hadden deze dieren het in hun redelijke buitenverblijven prima naar de zin.

verblijf voor de gorilla’s. Ondanks het sombere gebouw, blijft het leuk om naar de apen te kijken. Vooral de chimpansees laten zich goed horen. In dit stukje van de zoo zitten verder enkele bijzondere dieren als de berganoa, babirussa en de Parmawallaby.

Deze kattenverblijven, het vogelhuis en de Zuidamerikahal zijn wat mij betreft aanraders, maar onvoldoende om het voortbestaan van deze tuin op langere tijd te garanderen. En een advies voor deze tuin: Stop met de olifanten.


21

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:31

Pagina 22

Lijn 13 Jimmy Jimmy, kent u het liedje nog? ‘Hoe sterk is de eenzame fietser.....’ één van de vele hits van Boudewijn de Groot; geschreven door Ruud Engelander. Het lied waarin bezongen wordt dat je je beter halfdood kan laten schoppen als voetballer dan zakenman te worden. Als voetballer was je in die dagen namelijk geen zakenman. Je werd hooguit na je carrière sigarenboer of je kocht je in in een bescheiden kledingzaak. Het woord ‘Zakenman’ of alleen al ‘zaken’ klonk in die dagen besmet en nog steeds is de bijklank in de volksmond negatief, te algemeen. Alsof je wilt verbergen wat je werkelijk doet. Donderdag 2 juli 2009, een prachtige zomeravond. Op deze dag had Blijdorp een avond georganiseerd voor de Zakenkring. En daar mocht ik als een van de 143 gasten bij zijn. Op de fiets er naar toe speelde het liedje ‘Hoe sterk is de eenzame fietser….’ al door mijn hoofd., ‘maar liever dat nog dan een bord voor je kop van de zakenman, want daar wordt tie alleen maar slechter van...’ Zoals u weet heeft Blijdorp naast de ‘Vrienden’ meer sponsors, waarvan 113 bedrijven bij de Zakenkring zijn aangesloten. Deze sponsors dragen soms rechtstreeks of via de Zakenkring bij aan projecten. Waarom zou je dat doen, vraag ik me dan af, waarom zou je zomaar 1000 euro weggeven? Dat werd deze avond duidelijk. Natuurlijk levert het een gezellige avond op. Vanaf 17.30 uur werden de gasten ontvangen in het ijsberenverblijf. Ook deze keer liet de afdeling Blijdorp Happenings zich van haar beste kant zien. Veel Blijdorpmedewerkers en vrijwilligers waren aanwezig om vragen te beantwoorden en informatie te verstrekken. Ook kregen we een rondleiding door het inmiddels geopende giraffenverblijf. Nu denkt u misschien, er zitten bouwbedrijven, installateurs, zakelijke dienstverlening bij elkaar dus nu worden er zaken beklonken! Maar nee, zo werkt het niet. We hebben elkaar ontmoet, over dieren gepraat, gezellig gegeten. En ja, je hebt weer een paar mensen leren kennen. Weet u wat de rode draad was die door de gesprekken liep? Al deze ondernemers zijn zich bewust van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, iedereen had iets met duurzaamheid. Veel van de aangesloten bedrijven stelt stageplaatsen beschikbaar, is erkend leerbedrijf, of draagt bij aan projecten die een ander doel hebben dan alleen winst maken. Natuurlijk is het bedrijfsresultaat het belangrijkst want wat je niet hebt kun je niet weggeven. Zal ik u eens wat zeggen? Deze ondernemers/zakenmensen hebben zeker ‘geen bord voor hun kop’ en ik denk dat je er niet ‘slechter van wordt’ als je op deze wijze onderneemt. In de Zakenkring Blijdorp vinden dit soort bedrijven elkaar en leveren ze een bijdrage aan de maatschappij en aan onze TUIN. Als u dit leest, toevallig ondernemer bent, en hier een goed gevoel bij hebt, dan kunt u altijd contact met me op nemen. Dan zorg ik dat u informatie over de Zakenkring krijgt en met de juiste persoon in contact komt. En uh....voetballer is natuurlijk ook een heel leuk beroep; dan maar een paar blauwe plekken! Mail naar [email protected] of naar [email protected]


Opening servalverblijf Datum: Zondag 20 december 2009, aansluitend op de winterlezing (let op: voor één keer op de derde zondag van de maand!). We gaan vanuit de lezing naar het nieuwe verblijf naast de savanne, tegenover het Hernri Martin huis. Na de openingshandeling biedt Blijdorp ons nog een hapje en drankje aan in …….

In memoriam Wij ontvingen bericht van het overlijden van de heer Kees van Zwieten. Tot wij ons eigen inlegvel in Blijdorp Geluiden kregen, verzorgde de heer van Zwieten de mededelingen van de Vrienden via het Diergaarde-blad. Hij benutte ook ruimte in het blad en in contact met de pers om onze vereniging extra onder de aandacht te brengen.Mede hierom is hij in 1986 benoemd tot lid van verdienste. De heer van Zwieten is 88 jaar geworden. Wij wensen zijn nabestaanden heel veel sterkte bij het verwerken van het verlies. Bestuur Vereniging Vrienden van Blijdorp

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:36

Pagina 23

TWEEDE KWARTAAL 2009

m In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

u

t

a

t

i

e

s

Moeder met jonge zebra - foto: Peter van Norde

Geboren Geboren 10 april/0.1.0 Westelijke laaglandgorilla, 18 mei/0.0.? Zwartstaartprairiehond, 25 mei/0.1.0 Califorinische zeeleeuw, 20 mei/0.0.2 Visaya Wrattenzwijn, 20 mei/0.0.1 Visaya Wrattenzwijn, 23 mei/0.0.1 Reuzentoekan, 29 mei/ 1.0.0 Chapman Zebra, 3 juni/0.0.3 Vissende kat, 8 juni/0.0.1 Papegaaiduiker, 9 juni/0.0.? Mongoolse renmuis, 9 juni/1.0.0 Addax, 11 juni/0.0.2 Reuzentoekan,13 juni/0.0.1 Papegaaiduiker, 13 juni/0.0.3 Reuzentoekan,14 juni/1.0.0 Kirk’s dik-dik, 22 juni/0.0.2 Reuzentoekan.

11 juni/1.0.0 Kemphaan, 22 juni 1.0.0 Slobeend, 25 juni/1.0.0 Oranjebuik vruchtenduif, 26 juni/0.1.0 Gele fluiteend.

Gearriveerd Gearriveerd Gestorven Gestorven 29 april/0.1.0 Nijlkrokodil, 30 april/0.1.0 Kaapse klipdas, 5 mei/1.0.0 Rüppell’s gier, 6 mei/1.0.0 Addax, 12 mei/1.0.0 Koningspinguïn, 25 juni/1.0.0 Anoa, 1 juni/0.1.0 Groene oropendola, 4 juni/1.0.0 Oehoe, 7 juni/1.0.0 Watervaraan, 8 juni/0.1.0 Grijze wolf, 9 juni/0.1.0 Californische zeeleeuw,

Moeder met jonge zeeleeuw - foto: Peter van Norde

21 april/0.1.0 Zuidelijke hoornraaf, 23 april/1.0.0 Zuidelijke hoornraaf, 3 mei/0.0.1 Rattenslang (van dierenambulance), 8 mei/3.4.0 Kaapse klipdas (uit Frankfurt), 10 juni/1.0.0 Witkruinmangabey (uit Rome), 15 juni/1.0.0 Witneusmeerkat (uit Duisburg), 26 juni/1.0.0 Westelijke laaglandgorilla (uit Frankfurt).

Verzonden Verzonden 4 mei/1.0.0 Vosmangoest (naar Jersey), 7 mei/1.0.0 Chapmann zebra (naar Bandhol, Denemarken), 7 mei/1.1.0 François langoer (naar Twycross), 8 mei/1.1.0 Kaapse klipdas (naar Amersfoort), 20 mei/1.0.0 Rode panda (naar Plock, Polen), 20 mei/1.0.0 Netgiraffe (naar Amersfoort), 22 mei/0.1.0 Rode patrijs (naar Boedapest), 25 mei/2.0.0 Maleise civetkat (naar Berlijn), 10 juni/1.0.0 Okapi (naar Chester).

vn3_09_2:vn3_06.qxd

5-8-2009

14:36

Pagina 24

c

o

l

o

f

o

n

31e jaargang, nummer 3, oplage: 6750

Heeft u nog oude briefjes van vijf, tien, vijfentwintig of meer gulden? U kunt al uw oude geld inleveren bij de Vriendenwinkel. Zij zullen het omwisselen in euro's voor een nieuw verblijf voor de gieren.

a

g

e

n

d

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

a

Zondag 8 november 2009, 11.00-12.30 uur Winterlezing Michael Laterveer en/of Dirk Petersen: Koraalsex als speerpunt in natuurbeschermingsproject Let op! Zondag 20 december 2009, 11.00-12.30 uur Winterlezing Juul van Dam en/of Melitta van Bracht: Darwins datingbureau: hoe dieren en planten zich aan elkaar aanpassen. Aansluitend opening servalverblijf, zie ook blz. 22 Zondag 10 januari 2010, 11.00-12.30 uur Nieuwjaarslezing Marc Damen: Blijdorp in de voorbije en komende jaar Zondag 14 februari 2010, 11.00-12.30 uur Winterlezing Henk Zwartepoorte: Amfibieëncrisis: 2 jaar na het jaar van de kikker Zondag 14 maart 2010, 11.00-12.30 uur Winterlezing Janno Weerman: Hoe werkt het voedselmagazijn in Blijdorp?

Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN: NL88 PSTB 0001 3578 03 BIC: PSTBNL21 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Reizen: P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV Rotterdam Telefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur) Email: [email protected] Promotieteam: Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected] Redactie-medewerkers: J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen T. van de Velde, T. Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergarade tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of te kijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosa-kraam.

Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: A. Gelderblom Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter A.M. Bos Leden H. Gerritse - Promotie P. Biesta - Reizen T. Kanniainen Kandidaat-lid C. van Vessem ISSN: 1568-3400

a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2009. Servals 6 Klipdassen 12 Stellers 14

Recommend Documents