Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Gevoel en emoties / definitie • Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties. Reacties op deze prikkels hoeven niet altijd gepaard te gaan met gevoel: d.w.z. een bewuste beleving. • Gevoel. Emoties gaan vaak gepaard met een bewuste beleving van de affectieve gebeurtenis: men spreekt dan van een gevoel. • Gevoel = expliciete, of bewuste emotie. Hierbij een circuit in de hersenen betrokken is, dat loopt van limbisch systeem naar de prefrontale cortex.
• Gevoel is een emotie die gefilterd wordt door de cognitieve hersencentra. Emotie: woede zet je verstand om naar boosheid. Je denkt er over na, en doseert daardoor.
Man/Vrouw biologische gronden: mannen scheiden gevoel en verstand meer dan vrouwen. Vrouwen zijn in het algemeen emotioneler, d.w.z. ze reageren sterker op affectieve prikkels dan mannen.
Belang? • Anderen begrijpen door hun gevoelens te begrijpen • Verbondenheid stijgt tussen mensen
• Paul Ekman, antropoloog: gezichtsuitdrukkingen universeel? • Hij wilde de stelling van Darwin toetsen dat de gezichtsuitdrukkingen bij bepaalde emoties universeel zijn. Ekmans onderzoek bevestigde het bestaan van universele gezichtsuitdrukkingen.
• zes basisemoties: vreugde, verdriet, angst, verbazing, afschuw en woede (agressie) dit bewijst ook dat de emoties een gemeenschappelijke basis vormen
• De gezichtsuitdrukkingen die bij deze emoties horen, worden overal ter wereld herkend. Kinderen die zowel doof als blind geboren zijn uiten hun gevoelens door middel van deze universele mimiek. autisme: tekortkoming (zie DSM IV)
• We kunnen dus concluderen dat de uiting van deze 6 basisemoties door middel van mimiek aangeboren is. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld gebaren, waarvan de betekenis per cultuur kan verschillen. • uitz… mensen met autisme
Belang? • Anderen begrijpen door hun gevoelens te begrijpen • Verbondenheid stijgt tussen mensen
Waar loopt het fout? • Mensen met autisme hebben het moeilijk om gevoelens te interpreteren • En om uit te drukken • Wel gevoelens, en heel veel! Het is een groep die het gevoel ‘angst’ vaak ervaart.
Oefening 1 • Neem het blad met de emoties, en kruis die emoties aan die je herkent bij jezelf. • Omcirkel vervolgens die emoties waarvan je weet dat je ze ook kan uitdrukken met je gezicht en lichaam.
Oorzaak? • Structurele en functionele afwijkingen aan amygdala. • Amygdala is dat deel van de hersenen dat een belangrijke rol speelt bij het herkennen en reguleren van emoties. • Als je dat niet kan, heb je ook moeite met het lezen van gezichtsuitdrukkingen
• Mensen met autisme lezen gezichtsuitdrukkingen als objecten, vertrekkend vanuit een detail, niet vanuit een geheel. • vaak foute conclusies
Gevolgen 1 • Door het niet spontaan oppikken van gevoelens beperkte woordenschat voor het beschrijven van gevoelens, vooral voor meer complexe emoties. • Ook makkelijk extreme basale emoties herkennen die zichtbaar zijn: verdriet, woede, blijdschap. Veel moeilijker: verwarring, ongeloof, jaloezie.
Oefening 2 • Schrijf bij elk gezicht de bijhorende emotie, volgens jou.
Gevolgen 2 • Gebrekkig onvermogen om emoties en spanningen te reguleren en te beheersen • (soms veel heftiger dan verhoudingsgewijs zou moeten) --- GEVOELSGRADATIES! • Niet in staat zijn om te zeggen waarover je piekert en wat je voelt, met als gevolg dat het erger wordt… • En niet zien hoe hulp te vragen, omdat je zelf het scenario niet kent
• Probleem: Moeite om emotionele energie in de hand te houden. • Twee hulpmiddelen: – Meer ontspannen – Meer zelfreflectie
Gevolgen 3 • Moeite met de emotionaliteit van de andere • NT’ers ervaren vaak twee emoties tegelijk (angst en blijdschap om nieuwe job). Anderzijds uiten ze ook niet elke emotie (ik hou van je….) • Wie toch aanvoelt, reageert niet. Angst om vergissing te maken.
vergissen • ‘ik kan het niet’ • Tegengif: hulp vragen is een slimme manier om je probleem op te lossen, want….. Emoties vertroebelen je gedachten. • Voel je iets? Doe dan iets!
3 G’S gedacht
Gedrag
gevoel
emotionaliteit • Waaraan merk je zelf dat je emotioneel bent? - tics, dwanggedachten - routines, rituelen en herhalingen worden nog belangrijker - meer geïrriteerd …..
oefening • Wanneer lopen emoties te hoog op? • Hoe weet je dat? – Welke signalen herken je bij jezelf? – Welke signalen krijg je uit de omgeving?
Slechte manieren om te ventileren • • • •
Agressie Wraakacties Weglopen uit de situatie Wegvluchten in fantasie
Goede manieren om met emoties om te gaan • Erover praten, desnoods de hulplijn • Schrijven, alles van je af schrijven (het dagboek) • Iets gaan doen • Negatieve emoties omleiden naar positieve (hulpmiddelen, bv foto van mensen of dingen die je graag hebt)
EHBE • = eerste hulp bij emoties ‘ maak je een grapje?’ ‘ik begrijp niet zo goed wat je bedoelt’ ‘meen je dat nu?’ ‘deed je dat met opzet?’
Situatie-analyses • ….
Hartelijk dank voor jullie aandacht en tot ziens
Voor meer informatie: Website http://www.psysense.be E-mail
[email protected]
