Toerisme in Amsterdam 2007/2008 Gasten en overnachtingen 2007 en hotels medio 2008
Project 7098 In opdracht van Economische Zaken Amsterdam
Drs. T.Fedorova R.Meijer
Weesperstraat 79
Postbus 658
1018 VN Amsterdam
1000 AR Amsterdam
Telefoon 020 527 9527
Fax 020 527 9595
[email protected]
www.os.amsterdam.nl
Amsterdam, augustus 2008
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
2
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Inhoud Samenvatting
5
Inleiding
9
1 Hoteldatabase 2007 1.1 Toename hotelcapaciteit 1.2 Schaalvergroting hotels 1.3 Stadsdelen onder de loep 1.4 Campings
11 11 13 14 19
2 Uitkomsten enquête gastenaccommodaties 2.1 Responsverantwoording 2.2 Bezoekredenen 2.3 Kamerbezettingsgraad 2.4 Kamerprijzen: lichte stijging 2.5 Hotelboekingen: groei internetgebruik
21 21 22 22 23 24
3 Toerisme in 2007 3.1 Amsterdam blijft populaire locatie voor toeristen 3.2 Minder Britten en Amerikanen in Amsterdam 3.3 Opmars nieuwe toeristische markten 3.4 Groei toerisme vooral in eerste kwartaal 3.5 Amsterdamse hotels volgeboekt in het hoogseizoen 3.6 Bijna 100.000 recreatieve bezoekers op een dag 3.7 Architectuur en sfeer best gewaardeerd in Amsterdam 3.8 Toename toeristenbestedingen 3.9 Twee op de vijf toeristen maken rondvaart 3.10 Meer internationale congressen 3.11 Groei werkgelegenheid in horeca en recreatie 3.12 Groei toerisme in Amsterdam trager dan in Nederland
25 25 26 26 27 28 29 30 31 31 32 33 34
4 Bijlage 1
35
3
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
4
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Samenvatting
Toename hotelcapaciteit Op 1 juli 2008 telt Amsterdam 357 hotels, zes meer dan in juli 2007 (+2%). Daardoor is het aantal kamers (+2%) en bedden (+3%) in de stad ook toegenomen. Amsterdamse hotels beschikken tezamen over bijna 20.000 kamers en ruim 43.000 bedden. Meer vijfsterren hotels In de periode 1 juli 2007 – 1 juli 2008 heeft de Amsterdamse hoteldatabase de volgende wijzigingen ondergaan: er zijn tien accommodaties bijgekomen en vier afgevoerd, 31 accommodaties hebben een andere sterklasse gekregen, 75 bestaande accommodaties hebben hun beddencapaciteit uitgebreid en 45 accommodaties hebben hun beddencapaciteit verminderd. De nieuwe accommodaties zijn vaak middengrote sterloze hotels. Bij een sterwijziging kregen de meeste hotels (21 van de 31) een hogere stercategorie. Daaronder vallen twee grote hotels in Oud-West die vijf sterren kregen. In totaal is de hotelcapaciteit van de vijfsterrenhotels toegenomen, terwijl die van de vier- en de driesterrenhotels iets afgenomen. Vestigingspatroon hotels De meeste hotels in Amsterdam zijn gevestigd in het stadsdeel Centrum, gevolgd door Oud-Zuid en Oud-West. In alle andere stadsdelen zijn maar enkele hotels gevestigd. Budgetaccommodaties (0-2 sterren) en luxe hotels (4-5 sterren) zijn vooral in de stadsdelen Centrum en Oud-Zuid vertegenwoordigd. In het vestigingspatroon van de driesterren hotels is er meer spreiding te zien (Oud-West, Slotervaart, Oost/Watergraafsmeer). De toename van de hotelcapaciteit is vooral te zien in de stadsdelen Zeeburg, Oud-Zuid en Zuideramstel. Schaalvergroting hotels Niet alleen de totale hotelcapaciteit neemt toe in Amsterdam, maar hotels worden ook steeds groter. Telde een gemiddeld hotel tien jaar geleden 50 kamers en 107 bedden, dat zijn nu 55 kamers en 119 bedden. Deze schaalvergroting komt door de groei van het aantal middengrote hotels, terwijl het aantal heel kleine hotels afneemt. Campings Amsterdam telt formeel gezien vier campings. De vijfde camping ligt in het Amsterdamse bos in Amstelveen, maar wordt vaak ook tot de Amsterdamse campings gerekend. Naast gemiddeld 450 tentplekken per camping beschikken sommige campings ook over camperplekken, hutten, chalets e.d. De capaciteit van de campings loopt uiteen van 1.400 tot 3.000 gasten per nacht. Aandeel zakenreizigers stabiel Van alle hotelgasten in Amsterdam komt 39% hier voor zaken. De zakenreizigers verblijven vooral in luxe hotels (4-5 sterren) en relatief weinig in budgetaccommodaties (02 sterren). Het aandeel zakenreizigers per hotelklasse is door de jaren vrijwel stabiel.
5
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Kamerbezetting: lichte toename In 2007 was gemiddeld 76% van de hotelkamers in Amsterdam bezet (op jaarbasis), twee procentpunten meer dan in 2006. De viersterrenhotels hebben het het meest druk gehad met een gemiddelde bezettingsgraad van 82%, maar de stijging van de bezettingsgraad is vooral bij de budgetaccommodaties te zien. Amsterdamse hotels duurder geworden Uit de enquête van O+S blijkt dat Amsterdamse hotelkamers in 2007 iets duurder zijn geworden ten opzichte van 2006. De gemiddelde prijsstijging is ongeveer 5%. Bezoekers betalen gemiddeld €87 voor een eenpersoonskamer en €114 voor een tweepersoonskamer in een Amsterdams hotel. Internet populair bij hotelboekingen De meeste boekingen in Amsterdamse hotels gaan via internet (31%) en een reserveringssysteem (30%). De populariteit van internetboekingen neemt bovendien snel toe bij alle hotelklassen. Het toerisme in Amsterdam blijft groeien Het toerisme in Amsterdam groeit al enkele jaren in een rap tempo. Ook in 2007 werd er voor het derde achtereenvolgende jaar een recordaantal hotelgasten en overnachtingen geregistreerd: 4,9 miljoen hotelgasten goed voor 8,8 miljoen overnachtingen. Het aantal gasten is toegenomen met circa 4% ten opzichte van 2006 (+204.000) en het aantal overnachtingen met 3% (+257.000). De gemiddelde verblijfsduur van hotelgasten in Amsterdam was in 2007 gemiddeld 1,82 nachten, korter dan in 2006. Veranderend bezoekersprofiel De groei van het aantal gasten komt vooral door het toenemende binnenlandse toerisme en gasten uit Spanje, maar ook door de opkomst van nieuwe markten als Brazilië, Rusland, India en China. De voorspoedige economische ontwikkelingen in deze landen zorgen ervoor dat de bevolking in toenemende mate gaat reizen. Tegelijkertijd kwamen er in 2007 mede door de dure euro minder Britten, Amerikanen en Canadezen. Amsterdamse hotels volgeboekt in het hoogseizoen De toerismepiek in Amsterdam ligt traditioneel rond de maand augustus wanneer niet alleen het aantal bezoekers stijgt, maar ook hun verblijfsduur langer wordt. De kamerbezetting kan dan tot boven de 80% oplopen en de bedbezetting tot boven de 70%. Van de andere Europese steden heeft alleen Londen een hogere kamerbezetting dan Amsterdam. Eén miljoen mensen op een dag in Amsterdam Naast de hotelgasten die in Amsterdam verblijven wordt de hoofdstad ook elke dag bezocht door andere niet-Amsterdammers zodat het totaal aantal mensen in Amsterdam tot bijna één miljoen kan oplopen. Een kwart daarvan zijn niet-Amsterdammers: forensen, studenten, zakenreizigers, toeristen, dagbezoekers en winkelend publiek. Hun aantallen variëren afhankelijk van de dag van de week en het seizoen. Het aantal bezoekers met uitsluitend recreatieve doeleinden kan in het weekeind tot meer dan 100.000 oplopen.
6
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Aantrekkingskracht Amsterdam: architectuur, sfeer en goede bereikbaarheid Bezoekers komen vooral naar Amsterdam voor de cultuur, de sfeer en de musea, maar ook om te winkelen of een coffeeshop te bezoeken, aldus het Bezoekersonderzoek van ATCB. De architectuur en de sfeer in Amsterdam worden het hoogst gewaardeerd. Maar ook worden Amsterdammers geprezen voor hun tolerantie en talenkennis en de goede bereikbaarheid draagt ook bij de waardering van Amsterdam. In de wereld is Amsterdam de negende populairste stad. Toename toeristenbestedingen De totale toeristenbestedingen in Amsterdam bedroegen in 2007 bijna €5 miljard, 10% meer dan in 2005. Deze groei is vermoedelijk deels aan de gestegen hotelprijzen te danken, maar ook aan de toegenomen uitgaven in de winkels. Rondvaart populair Rondvaart is de veruit populairste attractie in Amsterdam, goed voor meer dan drie miljoen deelnemers per jaar. De andere populaire Amsterdamse attracties zijn Amsterdam ArenA, het Van Gogh Museum, Artis en Het Anne Frank huis. Internationale congressen Amsterdam is terug in de top tien internationale congressteden en heeft haar positie wereldwijd verbeterd van de twaalfde plaats in 2006 naar de negende in 2007. Dit blijkt uit de ICCA-ranglijst, een organisatie die in 2007 in Amsterdam 82 internationale congressen heeft geregistreerd. Daarmee concurreert de Nederlandse hoofdstad met Europese hoofdsteden als Boedapest, Lissabon en Madrid. Volgens UIA – een organisatie die een andere definitie van een internationaal congres hanteert - telde Amsterdam in 2006 117 internationale congressen. Banengroei toeristische sector Na ongeveer vijf jaar stagnatie groeit de werkgelegenheid in de toeristische sector nu weer. Op 1 januari 2008 telde de Amsterdamse toeristische sector 36.500 grote banen (+5%) en 11.700 kleine banen (+9%). De banengroei zit vooral in de horeca (restaurants en café’s) en recreatie (cultuur en amusement). Bij de andere branches wordt er nog geen of relatief weinig nieuw personeel aangenomen. Groei toerisme in Amsterdam trager dan in Nederland Opmerkelijk is dat het groeitempo (+4%) van het toerisme in Amsterdam voor het tweede achtereenvolgende jaar achterblijft bij het landelijke gemiddelde (+7%). Een mogelijke verklaring hiervoor is het gebrek aan hotelcapaciteit in Amsterdam. Ook in de gemeenten in de buurt van Amsterdam groeide het aantal hotelgasten in 2007 sneller (+18%) dan in Amsterdam zelf. De regionale groei is net als in Amsterdam in grote mate te danken aan de binnenlandse toeristen.
7
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
8
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Inleiding
O+S levert in opdracht van Economische Zaken Amsterdam jaarlijks statistische informatie over hotels en toerisme in Amsterdam. Informatie over hotels bevat onder andere het aantal accommodaties, kamers en bedden, de spreiding van accommodaties over de stad en kamerprijzen. Verder levert O+ S statistische informatie over het aantal hotelgasten en overnachtingen. In dit rapport zijn gegevens opgenomen uit verschillende bronnen. Gegevens over gastenaccommodaties komen uit de hoteldatabase van O+S en de hotelenquête van O+S. Cijfers over het aantal gasten en overnachtingen zijn oorspronkelijk van het CBS en worden door O+S bewerkt. Hieronder worden statistieken uit verschillende bronnen nader toegelicht. De hoteldatabase is een databestand van Amsterdamse accommodaties dat wordt bijgehouden aan de hand van de gegevens van het Bedrijfschap Horeca, de respons op de hotelenquête O+S (zie alinea hieronder en hoofdstuk 2), internet en diverse externe bronnen. Elk jaar worden de gegevens per 1 juli bevroren. Deze rapportage gaat dus in op de meest recente cijfers van gastenaccommodaties: de stand van zaken wat betreft het aantal hotels, kamers en bedden medio 2007. Om de hoteldatabase te actualiseren houdt O+S een jaarlijkse enquête onder de Amsterdamse accommodaties. Het veldwerk vindt plaats in het tweede kwartaal van het jaar. De enquête bevat naast de vragen over de actuele capaciteit van hotels, ook vragen over hun kamerbezetting, kamerprijzen en reserveringskanalen (zie bijlage 1). Dit jaar bedraagt de respons 57%. De uitkomsten van de hotelenquête die hier worden gerapporteerd hebben deels betrekking op 2008 (aantal kamers en bedden) en deels op 2007 (kamerprijzen en kamerbezetting). De hier gepresenteerde statistieken over het aantal gasten en overnachtingen zijn gedetailleerder dan de cijfers die het CBS zelf publiceert. Daardoor kunnen meer trends opgespoord worden in de ontwikkeling van het toerisme in Amsterdam. Omdat in 2006 de herbeoordeling van de Nederlandse hotels volgens de nieuwe normen van de Nederlandse Hotel Classificatie (NHC) was afgerond, zijn alle gegevens vanaf 2007 volgens deze nieuwe classificatie gepresenteerd. Voorheen werd in deze publicatie alleen gerapporteerd over de Benelux Hotel Classificatie (BHC). Dit rapport is als volgt opgebouwd. In het eerste hoofdstuk worden de volgende gegevens behandeld: het aantal hotels, kamers en bedden in Amsterdam per sterklasse en stadsdeel. Dit zijn de standcijfers uit de hoteldatabase. In het tweede hoofdstuk komen de resultaten van de enquête aan de orde, waaronder de hotelprijzen en kamerbezetting in 2007. Het derde hoofdstuk bevat gegevens over het aantal gasten en overnachtingen die overigens ook al zijn gepubliceerd in augustus 2008 in de vorm van een fact sheet.
9
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
10
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
1 Hoteldatabase 2007
In dit hoofdstuk staan de belangrijkste statistische gegevens van de hotels centraal: hoeveel hotels, kamers en bedden zijn er in Amsterdam, hoeveel sterren hebben ze en waar zijn ze gevestigd in de stad. Deze statistieken betreffen de stand van zaken medio 2008, maar worden ook vergeleken met de cijfers van het vorige jaar. De bron van deze gegevens is de hoteldatabase van O+S. De hoteldatabase bevat verschillende klassen en typen accommodaties in Amsterdam. Naast hotels worden ook bij hotels behorende appartementen en bed en breakfast voorzieningen met meer dan vier bedden meegeteld. Bedrijven die eigen appartementen verhuren maar geen hotel runnen, vallen buiten het bestek van dit onderzoek.1 Ook worden verschillende soorten tehuizen in deze rapportage niet opgenomen.2 Gegevens over campings worden apart gerapporteerd in paragraaf 1.5.
1.1 Toename hotelcapaciteit In totaal telt Amsterdam medio 2008 357 hotels (zie tabel 1.1). Dit is een toename van zes hotels ten opzichte van medio 2007 (+2%). De totale capaciteit van hotels is in één jaar tijd met 356 kamers (+2%) en circa 1.403 bedden (+3%) toegenomen. Tabel 1.1 Hotels, kamers en bedden naar sterklasse volgens Nederlandse Hotel Classificatie, Amsterdam 1 juli 2007 en 1 juli 2008 2007
2008
toename/afname
hotels
kamers
bedden
hotels
kamers
bedden
hotels
kamers
bedden
geen ster
61
1.315
4.536
61
1.387
4.900
0
72
364
1 ster
70
1.126
2.545
71
1.196
2.708
1
70
163
2 sterren
79
1.896
4.247
82
1.952
4.344
3
56
97
3 sterren
88
6.208
12.910
90
6.013
12.561
2
-195
-349
4 sterren
43
6.653
13.144
41
6.386
13.000
-2
-267
-144
5 sterren
10
2.202
4.361
12
2.822
5.633
2
620
1.272
351
19.400
41.743
357
19.756
43.146
6
356
1.403
totaal
Er zijn tien nieuwe accommodaties in het hotelbestand opgenomen en vier accommodaties zijn uit het bestand verwijderd.3 Daarnaast hebben 31 van de al
1
Ze zijn wel in de hoteldatabase opgenomen. Idem. 3 Er is een aantal redenen waarom accommodaties worden verwijderd uit de hoteldatabase. Sommige hotels worden opgeheven en daarom uit het hotelbestand verwijderd. Andere accommodaties, bijvoorbeeld schepen, kunnen naar een andere locatie buiten Amsterdam gebracht worden, maar dit wil nog niet zeggen dat ze 2
11
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
bestaande hotels een andere sterklasse gekregen.4 Daarnaast hebben 75 bestaande hotels hun beddencapaciteit uitgebreid, terwijl bij 45 hotels de beddencapaciteit is verminderd (zie tabel 1.2).5 Tabel 1.2 Wijzigingen in hotelcapaciteit in de periode 1 juli 2007 - 1 juli 2008 toename capaciteit
afname capaciteit
hotels
toename bedden
hotels
afname bedden
0-1 ster
20
182
13
-131
2 sterren
20
218
8
-52
3 sterren
19
182
13
-140
4 sterren
12
426
7
-64
5 sterren
4
61
4
-35
75
1.069
45
-422
totaal
De balans van alle hotelmutaties in het afgelopen jaar is in figuur 1.3 te zien. Wat vooral opvalt is dat mede dankzij de sterwijziging de totale capaciteit van de vijfsterrenhotels in het afgelopen jaar sterk is toegenomen. Figuur 1.3 Hotelbedden naar sterklasse, Amsterdam geen ster 15000 12000 9000 5 sterren
1 ster 6000 3000
2007 2008
0
4 sterren
2 sterren
3 sterren
opgeheven zijn. Sommige accommodaties worden uit het hotelbestand verwijderd omdat ze niet meer aan de definitie van een hotel voldoen. 4 De reden van deze sterwijzigingen kan variëren. Dit kan een administratieve correctie zijn, het gevolg van overname of van herbeoordeling. 5
12
De mogelijke redenen voor de capaciteitwijzingen zijn: renovatie, uitbreiding, administratieve correcties.
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
1.2 Schaalvergroting hotels In Amsterdam is niet alleen het aantal hotels toegenomen, maar ook het aantal kamers en bedden per hotel. In het afgelopen decennium is de gemiddelde hotelcapaciteit toegenomen van 50 kamers en 107 bedden naar 55 kamers en 119 bedden (zie figuur 1.4). Vooral groeit het aantal hotels in de categorie 25 tot 100 kamers en 50 tot 100 bedden. Het aantal kleinste hotels (met minder dan 10 kamers en 25 bedden) is echter afgenomen (zie tabel 1.5a en 1.5b). Figuur 1.4 Gemiddeld aantal kamers en bedden per hotel in Amsterdam
130 120 110 100
bedden
90 kamers 80 70 60 50 40 1999
2003
2008
Tabel 1.5a Hotels naar aantal kamers, Amsterdam 2003
2008
groei 2003-2008
abs.
%
abs.
%
abs.
%
72
22
66
18
-6
-8
10-25 kamers
110
33
116
32
6
5
25-100 kamers
105
32
123
34
18
17
minder dan 10 kamers
100 kamers en meer totaal
46
14
52
15
6
13
333
100
357
100
24
7
13
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Tabel 1.5b Hotels naar aantal bedden, Amsterdam 2003
2008
groei 2003-2008
abs.
%
abs.
%
abs.
%
minder dan 25 bedden
83
25
79
22
-4
-5
25-50 bedden
83
25
84
24
1
1
50 - 100 bedden
75
23
91
25
16
21
92
28
103
29
11
12
333
100
357
100
24
7
100 bedden en meer totaal
1.3 Stadsdelen onder de loep Circa tweederde van de Amsterdamse hotels (en meer dan de helft van de kamers en bedden) is in stadsdeel Centrum gevestigd (zie tabellen 1.6 - 1.8. De andere stadsdelen met relatief veel hotels zijn Oud-Zuid (18%) en Oud-West (7%). Tabel 1.6 Hotels naar stadsdeel en sterklasse volgens NHC, 1 juli 2008
Centrum
0-1 ster
2 sterren
3 sterren
4 sterren
5 sterren
totaal
totaal %
103
58
43
21
7
232
65
1
0
2
1
26
7
4
1
1
0
1
0
5
1
Westpoort
1
Westerpark
1
1
12
2
Oud-West
5
Zeeburg
3
5
2
1
Bos en Lommer
1
De Baarsjes
1
Amsterdam-Noord
3
1
1
Geuzenveld-Slotermeer
1
1
0
Osdorp
1
1
0
Slotervaart
2
4
1
Zuidoost
2
2
1
Oost-Watergraafsmeer Oud-Zuid Zuideramstel totaal
1 14
18
2
3
1
21
10
2
1
1
2
132
82
90
41
5
1
3
66
18
6
2
12
357
100
Tabel 1.6a Hotels naar stadsdeel en sterklasse, 1 juli 2008 (procenten) 0-1 ster
2 sterren
3 sterren
4 sterren
5 sterren
totaal
totaal abs.
Centrum
44
25
19
9
3
100
232
Oud-Zuid
21
27
32
15
5
100
66
Oud-West
19
19
46
8
8
100
26
overige stadsdelen
30
3
42
24
0
100
33
132
82
90
41
12
100
357
totaal
14
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Hoe groot is de hotelcapaciteit van de stadsdelen? Om deze vraag te beantwoorden kunnen er twee criteria als uitgangspunt gebruikt worden: het aantal kamers en het aantal bedden (zie tabel 1.7 en 1.8).6 Tabel 1.7 Kamers naar stadsdeel en sterklasse volgens NHC, 1 juli 2008 0-1 ster
2 sterren
3 sterren
4 sterren
5 sterren
totaal
totaal %
1.825
1.338
2.782
2.998
1.493
10.436
53
180
1
192
1
1.457
7
623
3
190
1
5
0
351
2
70
70
0
Osdorp
166
166
1
Slotervaart
296
704
4
Zuidoost
266
266
1
Centrum Westpoort
180
Westerpark
130
62
421
101
Oud-West
180
Zeeburg
215
133
408
Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam-Noord
190 5 17
68
Geuzenveld-Slotermeer
Oost-Watergraafsmeer Oud-Zuid Zuideramstel totaal
622
9 278
457
266
408
579
368
855
900
54
24
10
875
2.583
1.952
6.013
6.386
956
5
707
3.197
16
963
5
2.822
19.756
100
Tabel 1.8 Bedden naar stadsdeel en sterklasse volgens NHC, 1 juli 2008
Centrum
0-1 ster
2 sterren
3 sterren
4 sterren
5 sterren
totaal
totaal %
5.373
2.925
5.850
5.972
2.975
23.095
54
378
1
402
1
3.260
8
1.542
4
380
1
10
0
702
2
Westpoort
378
Westerpark
274
128
847
206
Oud-West
695
Zeeburg
726
266
1.246
816
Bos en Lommer
380
De Baarsjes
10
Amsterdam-Noord
34
136
532
Geuzenveld-Slotermeer
172
172
0
Osdorp
362
362
1
Slotervaart
639
1.453
3
Zuidoost
553
553
1
Oost-Watergraafsmeer Oud-Zuid Zuideramstel totaal
18 648
1.110
814
1.221
766
1.729
1.772
104
43
20
1.994
7.608
4.344
12.561
13.000
2.005
5
1.412
6.671
15
2.161
5
5.633
43.146
100
Hoe de hotelcapaciteit tussen de stadsdelen is verdeeld is uit kaart 1.9 af te lezen. 6
Het aantal kamers toont aan hoeveel gasten er minimaal in een hotel kunnen overnachten. Daarbij moet rekening gehouden worden met het feit dat een hotel met alleen eenpersoonskamers minder capaciteit heeft dan een hotel met twee- en driepersoonskamers. Sommige budgetaccommodaties verhuren geen kamers, maar bedden. Meerdere personen kunnen in een kamer overnachten. Het aantal bedden laat dus de maximale capaciteit van een hotel zien.
15
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Kaart 1.9 Hotelbedden per stadsdeel, op 1 juli 2008
minder dan 1.000 bedden 1.000 tot 5.000 bedden meer dan 5.000 bedden
Het vestigingspatroon van Amsterdamse hotels is op de kaarten 1.10 en 1.11 te zien. Budget- en luxe hotels zijn met name vertegenwoordigd in de stadsdelen Centrum en Oud-Zuid. In het vestigingspatroon van de driesterren hotels is er meer spreiding te zien (Oud-West, Slotervaart, Oost/Watergraafsmeer). Luxe accommodaties beschikken gemiddeld over meer kamers en bedden dan de budgetaccommodaties. Aan de rand van de stad zijn vooral grote hotels (50 kamers en meer) gevestigd. Ten zuiden van het centrum (Zuideramstel, zuidelijk deel van OostWatergraafsmeer en Slotervaart) vestigen zich grote luxe hotels (zie ook tabel 1.12).
16
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Kaart 1.10 Spreiding van hotels naar sterklasse per postcode in Amsterdam, op 1 juli 2008
Hotels op 1 juli 2008 0-2 sterren 3 sterren 4-5 sterren minder dan 50 bedden 50 bedden en meer
Op kaart 1.111 is te zien dat er enkele concentraties van hotels zijn rond het gebied van het Centraal Station, het Rembrandt plein, het Vondelpark en het Museumplein. Wat aan deze concentraties opvalt is dat kleine budgetaccommodaties en wat grotere luxe accommodaties in sterke mate zijn gemengd. Dit staat in contrast met de Apollobuurt waar relatief veel grote luxe hotels zijn gevestigd.
17
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Kaart 1.11 Spreiding van hotels naar sterklasse per postcode, op 1 juli 2008 (ingezoomd op concentraties hotels)
Hotels op 1 juli 2008 0-2 sterren 3 sterren 4-5 sterren minder dan 50 bedden 50 bedden en meer
Tabel 1.12 Gemiddeld aantal kamers en bedden per hotel per stadsdeel, Amsterdam op 1 juli 2008 kamers
bedden
45
100
Westpoort
180
378
Westerpark
96
201
Oud-West
56
125
Zeeburg
156
386
Bos en Lommer
190
380
Centrum
De Baarsjes Amsterdam-Noord Geuzenveld-Slotermeer
10
70
140
70
172
Osdorp
166
362
Slotervaart
176
363
Zuidoost
133
277
Oost-Watergraafsmeer
191
401
48
101
161
360
55
121
Oud-Zuid Zuideramstel totaal
18
5
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
De toename van de hotelcapaciteit komt grotendeels op het conto van drie stadsdelen: Zeeburg, Oud-Zuid en Zuideramstel (zie tabel 1.13). In Oost-Watergraafsmeer is een lichte afname van het aantal kamers en bedden te zien. Tabel 1.13 Toename aantal hotels, kamers en bedden naar stadsdeel, Amsterdam 2007-2008 hotels
kamers
bedden
Centrum
0
28
114
Westpoort
0
0
0
Westerpark
0
0
128
Oud-West
1
26
58
Zeeburg
2
98
482
Bos en Lommer
0
0
0
De Baarsjes
0
0
0
Amsterdam-Noord
0
0
0
Geuzenveld-Slotermeer
0
0
0
Osdorp
0
4
38
Slotervaart
0
0
2
Zuidoost
0
0
0
Oost-Watergraafsmeer
0
-14
-84
Oud-Zuid
2
179
351
Zuideramstel
1
35
314
totaal
6
356
1.403
1.4 Campings Amsterdam telt formeel gezien vier campings: twee in Amsterdam-Noord, één in Zeeburg en één in Zuidoost. De camping in het Amsterdamse Bos wordt vaak ook tot de Amsterdamse campings gerekend. Deze camping ligt echter officieel in Amstelveen (zie kaart 1.14).
19
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Kaart 1.14 Campings in Amsterdam, medio 2008
Camping Vliegenbos Camping de Badhoeve
camping Zeeburg
De Gaasper camping
Camping het Amsterdamse bos
De meeste campings zijn van april tot oktober geopend en beschikken over gemiddeld 450 tentplaatsen.7 Daarnaast beschikken sommige campings over een aantal camperplekken en verschillende verblijfsrecreatieve logiesvormen, als cabines, hutten, chalets.
7
20
Bron: enquête gastenaccommodaties O+S en websites van de campings. Websites zijn: www.campingdebadhoeve.nl ; www. vliegenbos.com ; www.campingzeebrug.nl ; www.gaaspercamping.nl ; www.campingamsterdamsebos.nl.
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
2 Uitkomsten enquête gastenaccommodaties
In dit hoofdstuk wordt achtereenvolgens ingegaan op de respons op de enquête, de gemiddelde kamerbezetting, de gehanteerde boekingsmethode en de kamerprijzen. Waar mogelijk worden de uitkomsten van de enquête met de uitkomsten van voorgaande edities vergeleken. De respons kan per tabel verschillen. Dit komt doordat niet alle respondenten alle vragen hebben beantwoord.
2.1 Responsverantwoording Tabel 2.1 beschrijft de respons op de enquête gastenaccommodaties. Van de 357 hotels die voor de enquête zijn benaderd hebben er 205 gereageerd, een respons van 57%. Het veldwerk is uitgevoerd in het tweede kwartaal van 2008. De resultaten van deze enquête hebben betrekking op de situatie in 2007. Tabel 2.1 Respons enquête gastenaccommodaties naar sterklasse, 2008 ster NHC
aantal hotels (abs.)
respons (abs.)
respons (%)
0-1 ster
132
64
48
2 sterren
82
46
56
3 sterren
90
54
60
4 sterren
41
32
78
5 sterren
12
9
75
357
205
57
totaal
21
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
2.2 Bezoekredenen Circa twee op de vijf hotelgasten komen naar Amsterdam voor zakelijke doeleinden. De rest valt onder categorie ‘recreatief bezoek’. In tabel 2.2 zijn aantallen zakelijke bezoekers weergegeven in absolute en relatieve zin naar hotelklasse. Tabel 2.2 Zakelijk bezoek in Amsterdam hotelgasten in 2007 ster NHC
totaal (abs.)
zakelijk (abs.)
zakelijk (%)
0-1 sterren
825.442
134.984
16
2 sterren
419.550
62.933
15
3 sterren
1.589.452
483.433
30
4 sterren
1.453.790
850.921
59
5 sterren
625.609 4.913.843
381.622 1.913.893
61 39
totaal N 2007=205
bon: CBS/O+S
2.3 Kamerbezettingsgraad Tabellen 2.3 en 2.3a gaan in op de kamerbezetting in Amsterdamse hotels. Respondenten (woordvoerders van hotels) geven zelf aan hoeveel procent van de kamers gemiddeld bezet was in 2007 in hun hotels. Tabel 2.3 Kamerbezetting naar sterrenklasse hotels, Amsterdam (procenten) ster NHC
2006
2007
0-1 ster
67
70
2 sterren
74
77
3 sterren
79
80
4 sterren
82
82
5 sterren
72
72
totaal
74
76
N 2006=197 N 2007=196 Tabel 2.3a Hotels naar sterrenklasse en kamerbezetting, Amsterdam 2007 ster NHC
tot 49%
50%-79%
80% en meer
totaal
0-1 ster
3
40
17
60
2 sterren
2
17
27
46
3 sterren
1
18
33
52
4 sterren
0
12
17
29
5 sterren
1
3
5
9
totaal
7
90
99
196
N=196
Figuur 2.4 verschaft een overzicht van de kamerbezetting, het aantal hotelkamers en het aantal overnachtingen van de hotelgasten in Amsterdam vanaf begin van deze eeuw. In 2001 lag de kamerbezetting in Amsterdamse hotels op het niveau van 2007, maar door het teruglopende toerisme in de periode 2003-2004 zakte deze tot onder de 70%. In de
22
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
periode daarna groeit het toerisme in een rap tempo evenals de kamerbezetting in Amsterdam. Figuur 2.4 Kamerbezetting, aantalhotelkamers en overnachtingen van hotelgasten in Amsterdam
kamerbezetting % 100
kamers/ overnachtingen 25.000
90 80
20.000
70 60
15.000
kamerbezettingsgraad kamers
50 40
10.000
30 20
overnachtingen x 1.000
5.000
10 0 2001* 2002
2003
2004
2005
*) trendbreuk
2006
0 2007 bron: O+S
2.4 Kamerprijzen: lichte stijging Respondenten is gevraagd naar de reguliere gemiddelde kamerprijzen inclusief ontbijt, service en btw (zie tabel 2.5). Omdat respons op deze vraag bij sommige stercategorieën nogal laag is moeten deze resultaten voorzichtig worden geïnterpreteerd (in het bijzonder veranderingen in kamerprijzen).8
8
Bij de vijfsterren hotels is het verschil tussen de kamerprijzen in 2006 en 2007 het grootst. Dit is mogelijk toe te schrijven aan de lage respons op deze vraag bij de vijfsterrenhotels vorig jaar (40%). Dit jaar ligt de respons op deze vraag op 75%. Er zijn echter geen aanwijzingen te denken dat vijfsterrenhotels hun prijzen hebben verlaagd: de meeste respondenten die deze vragen vorig jaar hebben ingevuld geven dit jaar iets hogere bedragen op.
23
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Tabel 2.5 Gemiddelde kamerprijzen naar sterklasse en soort kamer ( x1 euro per nacht)
ster NHC 0-1 ster
1-persoonskamer 57
2006 2-persoonskamer 75
1-persoonskamer 53
2007 groei kamerprijzen (2006=100%) 2-persoons1-persoons2-persoonskamer kamer kamer 78 -6 3
2 sterren
64
93
68
95
5
1
3 sterren
88
110
96
121
9
9
4 sterren
147
166
149
166
2
1
5 sterren
302
294
205
245
*
*
83
108
87
114
4
6
N 2006=197 N 2007=197 *) zie voetnoot 15.
2.5 Hotelboekingen: groei internetgebruik In tabel 2.6 is te zien via welke kanalen bij hotels is gereserveerd. Tabel 2.6 Reserveringen naar boekingskanaal en sterklasse van hotels, 2007 (procenten)
0-1 ster
24
1
2
16
36
20
0
totaal abs. 64
2 sterren
44
4
5
9
28
9
1
46
3 sterren
28
5
16
11
32
6
2
54
4 sterren
27
1
15
24
26
3
3
32
5 sterren
20
1
13
25
31
9
2
9
totaal 2007
30
3
9
15
31
11
1
205
totaal 2006
31
3
10
14
26
13
3
213
totaal 2005
27
4
12
17
26
12
3
146
ster NHC
reserveringssysteem
VVV touroperators telefoon/ fax internet walk-in
overig
Wat betreft categorie ‘overige kanalen’ hebben maar weinig respondenten gespecificeerd welke andere kanalen ze naast de bovengenoemde kanalen gebruiken. De antwoorden verschillen van ‘vaste klanten’ tot ‘lokale relaties’.
24
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
3 Toerisme in 2007
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de ontwikkelingen van het toerisme in Amsterdam. Er wordt gekeken naar het aantal gasten en overnachtingen in de Amsterdamse hotels, naar het land van herkomst van de hotelgasten en hun verblijfsduur. Verder wordt de werkgelegenheid in de toeristische branches onder de loep genomen. Tot slot wordt gekeken naar de ontwikkelingen in het toerisme in de andere gemeentes rond Amsterdam.
3.1 Amsterdam blijft populaire locatie voor toeristen In 2007 waren er 4,9 miljoen hotelgasten in Amsterdam goed voor 8,8 miljoen overnachtingen (zie figuur 3.1). Het aantal gasten is met circa 4% toegenomen ten opzichte van 2006 (+204.000). Een jaar daarvoor groeide het aantal gasten met 6% en in 2004 en 2005 met circa 9% per jaar. De groei van het aantal overnachtingen in 2007 is met 3% (+257.000) minder sterk dan in de voorgaande jaren.9 Dit komt door het korter verblijf van gasten in Amsterdamse hotels: gemiddeld 1,82 nachten. In 2003 was de verblijfsduur nog 1,91 nachten. Deze dalende trend geldt overigens voor alle hotels in Nederland: landelijk ligt de gemiddelde verblijfsduur op 1,78 nachten en is ook lager dan in 2003 (1,90).
Figuur 3.1 Het aantal gasten en overnachtingen in Amsterdam
10
x 1.000.000
9 8 7
gasten overnachtingen
6 5 4 3 2 1 0 2003
9
2004
2005
2006
2007
In 2004 en 2006 groeide aantal overnachtingen met 8% per jaar en in 2005 met 5%. Bron: CBS.
25
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
bron: CBS
3.2 Minder Britten en Amerikanen in Amsterdam De Amsterdamse toeristische markt bestaat voor een groot deel uit West-Europeanen (36%), Nederlanders (20%) en toeristen uit Noord-Amerika (14%). In 2007 is het aantal West-Europese en Noord-Amerikaanse toeristen voor het eerst sinds 2003 afgenomen (zie figuur 3.2 a en 3.2b). Dit gold vooral voor Britten (-6%), toeristen uit de Verenigde Staten (-7%) en Canadezen (-8%). De verslechterende Britse economie, de hypotheekcrisis in Amerika, maar vooral de dure euro liggen hieraan ten grondslag.10 Figuur 3.2a Hotelgasten in Amsterdam per land, 2007
Figuur 3.2b Groei van het aantal hotelgasten in Amsterdam per land, 2007 (2006=100%) 30
15 10 5 0 -5
5%
en
ë
St at
gd e
an d
nn i Ve re ni
ts l
Ita li ë
t-B rit ta
G ro o
D ui
Az ië Fr an kr ijk
ië
er ik a
ce an O
en
ov er ig
Am
ro pa Eu
ig
ka
N ed
6%
4%
e
-10
ov er
19% 17%
20
Af ri
12%
Nederland Groot-Brittannië Spanje Duitsland Frankrijk Italië overig Europa Verenigde Staten overig Amerika Azië Afrika en Oceanië
nd
20%
Sp an j
2%
4%
er la
6%
%
25
5%
bron: CBS
Deze afname is ruimschoots gecompenseerd door de aanzienlijke groei van het Nederlandse toerisme naar Amsterdam (+26%). Het aantal hotelgasten uit Nederland heeft in 2007 bijna één miljoen bereikt, een verdubbeling sinds 2003. In de afgelopen vijf jaar heeft het aantal Nederlandse hotelgasten in Amsterdam het aantal Britse (937.000) en Amerikaanse (597.000) gasten ingehaald. De toegenomen populariteit van Amsterdam onder binnenlandse toeristen kan verklaard worden door de gunstige economische situatie in Nederland, maar ook door de groeiende belangstelling voor korte hotelvakanties onder de bevolking. 11 Verder kon het slechte weer een rol spelen: tijdens de natte zomer van 2007 werden er meer vakanties in hotels doorgebracht en minder op campings.
3.3 Opmars nieuwe toeristische markten Andere snel groeiende toeristengroepen in Amsterdam zijn Oost- en Zuid-Europeanen, Brazilianen en Chinezen. Ook neemt het toerisme uit India toe, maar deze markt (17.000) is nog relatief klein. Uit Oost-Europa komen onder andere meer Russen en Polen: deze twee markten zijn in de afgelopen vijf jaar meer dan verdubbeld. Verder groeit de 10 11
26
Toerisme in Perspectief, NBTC januari 2008. Toekomstvisie vakantiemarkt 2007-2015, NBTC-NIPO Research.
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
populariteit van Amsterdam in Spanje. De Spaanse markt is sinds 2003 met driekwart toegenomen en is inmiddels de omvang van het toerisme uit Duitsland en Frankrijk voorbijgestreefd. Een mogelijke verklaring hiervoor is het toenemende aantal ‘low cost’verbindingen en de groeiende vakantieparticipatie van de Spanjaarden. Een andere nieuwe groeiende markt is Brazilië. Sinds 2005 is het aantal Braziliaanse toeristen bijna verdrievoudigd. Daarnaast kwamen er in 2007 ook meer toeristen uit China (+38%). De groeiende economieën in Azië, maar ook in Brazilië en Rusland zorgen ervoor dat bevolking in de zogenaamde BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) in toenemende mate gaat reizen, ook naar Amsterdam. Deze opkomende toeristische markten zijn nog relatief klein, maar duidelijk is dat het Amsterdamse bezoekersprofiel zich aan het veranderen is.
3.4 Groei toerisme vooral in eerste kwartaal Het jaar 2007 begon met een spectaculaire groei van het aantal hotelgasten, vooral Nederlanders (+40%) en Spanjaarden (+27%). In totaal kwamen er 12% meer toeristen tijdens de eerste drie maanden van 2007 dan tijdens dezelfde periode in 2006. Maar daarna vlakte deze groei af tot gemiddeld 2% per kwartaal. Tabel 3.3 Hotelgasten, hun overnachtingen en verblijfsduur en de gemiddelde bedbezetting in Amsterdamse hotels, 2007 gasten
overnachtingen
verblijfsduur
gemiddelde bedbezetting (%)
1 kwartaal
1.086.070
1.904.867
1,75
56
2 kwartaal
1.287.030
2.362.070
1,84
68
3 kwartaal
1.299.858
2.494.598
1,92
70
4 kwartaal
1.190.603
2.082.891
1,75
59
totaal
4.863.562
8.844.426
1,82
63 bron: CBS
De piek in het toerisme in Amsterdam is traditioneel in het derde kwartaal rond augustus (zie figuur 3.4). Niet alleen het aantal bezoekers is dan het grootst; ze blijven in augustus ook langer dan op de andere momenten van het jaar, minimaal twee nachten. Hoewel het aantal gasten over het hele jaar 2007 hoger bleef dan in 2006, kwamen er in augustus 2007 iets minder toeristen dan een jaar daarvoor. Toch is in augustus ieder jaar circa driekwart van het totaal aantal hotelbedden bezet, de helft meer dan bijvoorbeeld in januari.
27
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Figuur 3.4 Hotelgasten in Amsterdam per maand
x 1.000 gasten 500
450
400
350
2007 2006
300
ju ni
ei m
ap ril
ju li au gu st us se pt em be ok r to be no r ve m be de r ce m be r
fe
ja nu
ar i br ua ri m aa rt
250
bron: CBS Verwijderd: ¶
3.5 Amsterdamse hotels volgeboekt in het hoogseizoen12 Op 1 juli 2008 telt Amsterdam 357 hotels met de totale capaciteit van bijna 20.000 kamers en 43.000 bedden. Wie een hotelkamer zoekt in het hoogseizoen maakt het meeste kans bij luxe accommodaties (hotels met 4-5 sterren). Ze hebben relatief de grootste capaciteit: meer dan 40% van alle kamers en bedden in de stad. Tegelijkertijd blijven toeristen in de luxere hotels relatief het kortst (1,6 nachten), zodat de gemiddelde bedbezetting iets lager ligt dan bij de andere hotelcategorieën (zie figuur 3.5). Maar bij het luxere hotelsegment is ook een tweedeling te zien. Viersterren hotels hebben het relatief drukker dan vijfsterrenhotels. Ze hebben niet alleen een hogere bedbezetting13, maar ook een hoge kamerbezetting.14
Figuur 3.5 Bedbezetting naar sterklasse hotels per maand, Amsterdam 2007 12
Er bestaan twee criteria waarmee wordt aangegeven in hoeverre een hotel bezet is: bedbezetting en kamerbezetting. Bedbezetting wordt berekend door het CBS aan de hand van het aantal bedden en het aantal overnachtingen. De gemiddelde bedbezetting over het hele jaar 2007 in alle hotels in Amsterdam was 63%. In augustus liep deze echter op tot 74%. De kamerbezetting wordt door hotels zelf berekend. Volgens de hotelenquête van O+S was de kamerbezetting in 2007 voor alle hotels tezamen 76% en voor hotels met drie, vier of vijf sterren 80%. Volgens Deloitte dat vooral hotels met drie, vier en vijf sterren onderzoekt lag de gemiddelde kamerbezetting in 2007 op 81% en in augustus en september op respectievelijk 87% en 89%. 13 Volgens het CBS is bij de viersterrenhotels in augustus ruim 70% van de bedden bezet. Bij de vijfsterrenhotels is dat 64%. 14 Volgens de enquête van O+S was de gemiddelde kamerbezetting in 2007 bij viersterrenhotels 82% en bij vijfsterrenhotels 72%.
28
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
% 100 90 80 70
0-2 sterren 3 sterren 4-5 sterren
60 50 40
fe
ja nu
ar i br ua ri m aa rt ap ril m ei ju ni j au ul gu i se stu pt s em be ok r t no obe ve r m de be ce r m be r
30
bron: CBS
De driesterrenhotels, die circa één derde van de bedden- en kamercapaciteit in Amsterdam bieden, zijn erg populair en zitten relatief vol in het hoogseizoen. Eén op de drie toeristen in de stad kiest voor deze hotels en verblijft daar gemiddeld twee nachten, zodat de bedbezetting in de drukke maanden (april, augustus) tot circa 80% kan stijgen en de kamerbezetting op jaarbasis op 80% ligt.15 Budgetaccommodaties (0-2 sterren) hebben het ook druk in het hoogseizoen.16 Ze hebben tezamen relatief de minste capaciteit (27% van alle bedden), maar gasten verblijven daar langer dan in de andere hotels, gemiddeld meer dan twee nachten, in het bijzonder in de lente- en zomermaanden. Vergeleken met de andere Europese steden had alleen Londen (83%) een nog hogere kamerbezetting in 2007 dan Amsterdam.17 Om de krapte op de hotelmarkt te verminderen werkt de gemeente sinds 2007 aan een nieuw hotelbeleid. Tot 2015 moet dit leiden tot de toevoeging van 9.000 extra kamers.
Verwijderd: Verwijderd: ,
3.6 Bijna 100.000 recreatieve bezoekers op een dag Naast de hotelgasten die in Amsterdam verblijven wordt de hoofdstad ook elke dag bezocht door andere niet-Amsterdammers die hier komen werken, studeren of recreëren. Naar schatting kan het totaal aantal mensen in Amsterdam op een gemiddelde dag tot bijna één miljoen oplopen, waarvan bijna een kwart niet-Amsterdammers zijn.18 Het 15
Ter vergelijking: het landelijke gemiddelde is 68,2%. Bron: KPMG Hospitality Index 2008. In juli en augustus 2007 was meer dan driekwart van de bedden bezet. Bron: CBS. 17 HotelBenchmark™ Survey by Deloitte, 2007. 18 De schatting is gemaakt door O+S op basis van gegevens van O+S, CBS, ATCB, Laagland’advies en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. 16
29
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
leeuwendeel hiervan zijn mensen die voor hun werk of studie naar Amsterdam komen: forensen, studenten en zakenreizigers. Op een doordeweekse dag kan hun aantal tot meer dan 210.000 oplopen, maar in het weekend is dit aanzienlijk minder. Het aantal bezoekers met uitsluitend recreatieve doeleinden (toeristen, dagbezoekers en winkelend publiek) kan variëren tussen 70.000 door de week en 106.000 in het weekeind (zie figuur 3.6). In het hoogseizoen kunnen deze aantallen nog verder oplopen. Een groot deel van deze recreatieve bezoekers is in de binnenstad te vinden, waar belangrijke attracties van Amsterdam zijn geconcentreerd (op Dam, Damrak, Rokin, Leidseplein, Rembrandtplein, grachtengordel) net als de meest bezochte winkelstraten (Kalverstraat, Nieuwendijk, Leidsestraat). Figuur 3.6 Samenstelling van publiek in Amsterdam per dag
% 100 dagbezoekers 80 hotelgasten 60 forensen/ studenten 40 inwoners 20
0 doordeweekse dag
weekend bron: O+S/CBS/ATCB/RWS
3.7 Architectuur en sfeer best gewaardeerd in Amsterdam Amsterdam is de negende populairste stad in de wereld.19 Als stedelijke vakantiebestemming is Amsterdam aantrekkelijk door de goede bereikbaarheid en trekt bezoekers uit nabijgelegen regio’s (Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen) en de andere Europese steden (Londen, Parijs, Madrid en Barcelona).20 Verder trekt Amsterdam bezoekers uit gebieden met een hoge economische ontwikkeling en veel koopkracht (Zuid-Duitsland, Noord-Italië, Californië, New York, Texas, Illinois en Florida).
19
De ranglijst van de populairste wereldsteden (City Brand Index) is samengesteld door de Amerikaanse regeringsadviseur Simon Anholt in 2007. De 40 steden in het onderzoek werden beoordeeld op bekendheid, schoonheid, economische aspecten, veiligheid, levensstijl en levenskwaliteit 20 Amsterdam Visitors Profile, maart 2008. Bron: ATCB.
30
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Bezoekers komen hier vooral voor de cultuur (38%), sfeer (26%) en musea (24%), maar ook om te winkelen (11%) of een coffeeshop te bezoeken (7%). Het recreatieve programma van een toeristische bezoeker ziet er gewoonlijk als volgt uit: een wandeling door de stad, winkelen, eten buiten de deur, rondvaarten en een bezoek aan twee musea. Zakenreizigers doen overigens ook aan recreatie in Amsterdam: wandelen, rondvaarten, museumbezoek, uit eten en winkelen. De architectuur (39%) en de sfeer (33%) in Amsterdam zijn het hoogst gewaardeerd. Maar ook worden Amsterdammers geprezen voor hun tolerantie en talenkennis. Vuil (11%) en drukte (10%) in de stad zijn de meest genoemde negatieve aspecten.
3.8 Toename toeristenbestedingen In 2007 bedroegen de totale toeristenbestedingen bijna €5 miljard, 10% meer dan in 2005. 21 Een verblijfsbezoeker geeft daarbij ruim twee keer zoveel uit (€124) als een dagbezoeker (€53). Zijn geld gaat vooral uit naar accommodatie, eten en winkelen. De uitgaven aan attracties en musea zijn relatief klein, minder dan 10% van de dagelijkse bestedingen van verblijfstoeristen. De groei van de toeristische uitgaven is vermoedelijk deels aan de gestegen hotelprijzen te wijten, maar ook aan de toegenomen uitgaven in de winkels. De niet-EU bewoners, die recht hebben op taxfree winkelen in Nederland, gaven in 2007 tezamen 28% meer uit dan in 2006.22 Het gemiddelde bedrag waarover de BTW teruggave wordt gevraagd is €524. Met het snel groeiende toerisme uit de niet-EU landen neemt het aantal taxfree transacties die ze maken gestaag toe en mede daardoor ook de taxfree omzet in Amsterdam. Chinezen en Russen doen relatief gezien het grootste aantal taxfree transacties. Daarbij declareren Chinezen gemiddeld een grotere aankoopsom (€728) dan Russen (€494). Wel groeit het aantal transacties gemaakt door Russen tien keer sneller (+62%) en daarmee ook de omzet van hun aankopen.
3.9 Twee op de vijf toeristen maken rondvaart De veruit populairste attractie in Amsterdam is rondvaart. Meer dan 40% van de verblijfstoeristen in de stad zegt een rondvaart te hebben gemaakt.23 Het aantal rondvaarten neemt proportioneel toe met het groeiende toerisme. In 2007 hebben in totaal meer dan drie miljoen mensen een rondvaart gemaakt over de Amsterdamse grachten, 3% meer dan in 2006 (zie tabel 3.7). De andere populaire Amsterdamse attracties zijn Amsterdam ArenA, het Van Gogh Museum, Artis en Het Anne Frank huis. Voor het Rijksmuseum was 2006 een uitzonderlijk succesvol jaar vanwege de vele evenementen in het kader van het jaarthema ‘Rembrandt 400’. In 2007 telde het
21
Deze bedragen zijn niet gecorrigeerd voor inflatie. Bron: ATCB. 22 Bron: Global Refund. Global Refund is het bedrijf dat voor taxfree winkels de BTW-teruggave regelt. In Nederland kan iedereen die woonachtig is buiten de Europese Unie de BTW terugvorderen op alle aankopen mits de totale aankopen (inclusief BTW) minimaal €50 op één dag in één winkel bedragen. 23 ‘Amsterdam Visitors Profile’, maart 2008, Amsterdam Toerisme & Congres Bureau. Dit onderzoek was uitgevoerd in de periode 2006-2007 en is gebaseerd op interviews met meer dan 6.000 bezoekers van Amsterdam.
31
Verwijderd:
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Rijksmuseum15% minder bezoekers dan één jaar daarvoor, maar nog altijd meer dan in 2005. Tabel 3.7 Meest bezochte attractiepunten in Amsterdam (aantal bezoekers x1.000) 2007
toename t.o.v. 2006
Rondvaarten
3.225
+3
Amsterdam ArenA
2.072
+1
Van Goghmuseum
1.675
+8
Artis en Aquarium
1.230
+2
Anne Frankhuis
1.003
+2
Holland Casino Amsterdam
1.000
+5
970
-15
193
-12
Rijksmuseum dependance Schiphol Diamantslijperijen van DFA
705
-6
Madame Tussauds Amsterdam
559
+20
Sexmuseum Amsterdam "Venustempel"
552
+4 bron: musea/ATCB
3.10 Meer internationale congressen Amsterdam is terug in de top tien internationale congressteden en heeft haar positie wereldwijd verbeterd van de twaalfde plaats in 2006 naar de negende in 2007. Het aantal internationale congressen in Amsterdam is gestegen van 67 in 2006 naar 82 in 2007. Daarmee concurreert de Nederlandse hoofdstad met Europese hoofdsteden als Boedapest, Lissabon en Madrid. De koplopers zijn Wenen (154), Berlijn (123) en Parijs (115). Dit blijkt uit de ICCA-ranglijst die wereldwijd geldt als een van de meest gezaghebbende voor de congressector.24 De andere organisatie die internationale congressen in de wereld registreert is UIA. Maar deze organisatie heeft voorlopig nog geen cijfers over 2007 beschikbaar gesteld. In 2006 registreerde UIA 117 internationale congressen in Amsterdam, 19% meer dan in 2005. Daarmee is Amsterdam als congresstad een plaats omhoog verschoven naar nummer negen op de wereldranglijst in 2006. Het verschil in het aantal congressen volgens ICCA en UIA komt door verschillende definities van internationale congressen. ICCA registreert onder andere geen eenmalige bijenkomsten, maar UIA wel.
24
De andere organisatie die internationale congressen in de wereld registreert is UIA. Maar deze organisatie heeft voorlopig nog geen cijfers over 2007 beschikbaar gesteld. In 2006 registreerde UIA 117 internationale congressen in Amsterdam, 19% meer dan in 2005. Daarmee is Amsterdam als congresstad een plaats omhoog verschoven naar nummer negen op de wereldranglijst in 2006. Het verschil in het aantal congressen volgens ICCA en UIA komt door verschillende definities van internationale congressen. ICCA registreert onder andere geen eenmalige bijenkomsten, maar UIA wel.
32
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
3.11 Groei werkgelegenheid in horeca en recreatie25 De banengroei, die zich in de toeristische branches al in 2006 voorzichtig had aangekondigd, is tijdens 2007 doorgezet. Na ongeveer vijf jaar stagnatie groeit de werkgelegenheid in de toeristische sector nu iets sneller dan die van de andere sectoren in Amsterdam. In 2007 nam het aantal grote banen hier met 4% toe (tegen het gemiddelde +2%) en het aantal kleine banen met 8% (tegen het gemiddelde +5%).26 Op 1 januari 2008 telde de Amsterdamse toeristische sector 36.500 grote banen (12 uur en meer per week) en 11.700 kleine banen (minder dan 12 uur per week). Het aantal grote banen is echter nog onder het niveau van 2002 (37.400), hoewel het aantal kleine banen ongekend hoog is. De banengroei zit vooral in de horecabranches (restaurants en café’s) en recreatie (cultuur en amusement, zie figuur 3.8). Tijdens 2007 kwamen er circa 800 nieuwe grote banen (+5%) en 600 kleine banen (+8%) in de horeca bij en 800 grote banen (+14%) en 200 kleine banen (+13%) in de recreatie. Bij logiesbedrijven (hotels, pensions, campings) groeit vooral het aantal nieuwe grote banen (+400 of + 6%). Bij de andere branches wordt er nog geen of relatief weinig nieuw personeel aangenomen. Figuur 3.8 Het totaal aantal werkzame personen (grote en kleine banen) in toeristische bedrijfstakken in Amsterdam
24.000 22.000 horeca*
20.000 18.000
logies
16.000 14.000 12.000
recreatie
10.000 8.000 vervoer
6.000 4.000
* exclusief logies ** reisorganisaties, toeristische goederen
20 08
20 07
20 06
20 05
20 04
20 03
20 02
20 01
20 00
overig** 19 99
19 98
2.000
bron: O+S
25
Tot de toeristische sector worden de volgende branches gerekend: horeca, cultuur en recreatie (o.a. musea, amusement), personenvervoer (o.a. taxi), reisbureaus, detailhandel in souvenirs e.d. Het toerisme heeft een onmiskenbaar stimulerende effect op het aantal banen in deze branches, hoewel ze niet altijd direct door het toerisme tot stand zijn gekomen. 26 Volgens de definitie van het CBS vallen alle banen voor 12 uur of meer per week onder de categorie grote banen en banen voor minder dan 12 uur per week – onder de kleine banen.
33
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
3.12 Groei toerisme in Amsterdam trager dan in Nederland Opmerkelijk is dat hoewel het aantal toeristen in Amsterdam sinds 2005 ieder jaar een nieuw record bereikt, het groeitempo (+4%) voor het tweede achtereenvolgende jaar achterblijft bij het landelijke gemiddelde (+7%). Een mogelijke verklaring hiervoor is het gebrek aan hotelcapaciteit in Amsterdam. In 2007 hebben alle hotels van Nederland 19,2 miljoen gasten ontvangen. Ook in de gemeenten in de buurt van Amsterdam27 groeide het aantal hotelgasten in 2007 sneller (+18%) dan in Amsterdam zelf. Naast de 4,9 miljoen toeristen die in Amsterdam overnachten, zijn er nog 1,4 miljoen die in een hotel in een van de regiogemeenten slapen. In 2007 telt Groot-Amsterdam 6,3 miljoen hotelgasten, 7% meer dan in 2006. De regionale groei is net als in Amsterdam in grote mate te danken aan de binnenlandse toeristen (+22%). Figuur 3.9 Hotelgasten per COROP-gebied
Groei hotelgasten in 2007 t.o.v. 2006 groei daling
Aantal hotelgasten in 2007 meer dan 4.000.000 1.000.000 tot 4.000.000 250.000 tot 500.000 minder dan 250.000
Kop van Noord-Holland +13%
Alkmaar e.o. +14%
IJmond -21% Zaanstreek -2%
Aggl. Haarlem -5%
Flevoland +24% Groot-Amsterdam +7% Het Gooi en Vechtstreek -2%
bron: CBS/ bewerking O+S
27
Haarlemmermeer, Aalsmeer,Uithoorn, Amstelveen. Ouderamstel, Diemen, Waterland, Oostzaan, Landsmeer, Purmerend, Edam-Volendam, Zeevang, Beemster,Graft-DeRijp. Samen met Amsterdam vormen deze gemeenten Groot-Amsterdam.
34
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
4 Bijlage 1
Jaarlijkse enquête Gastenaccommodaties 2008 Voor Hotels, Campings, Appartementen, Botels, Hostels en Tehuizen.
De vragen hieronder hebben betrekking op de huidige situatie van uw accommodatie (voorjaar 2008). Zou u onderstaande gegevens willen controleren en indien nodig aanpassen? Wijzingen en aanvullingen 1. Politie codenummer 2. Naam bedrijf 3. Adres 4. Postcode en plaats 5. Algemeen telefoonnummer 6. Algemeen faxnummer 7. Algemeen e-mailadres 8. Website (zonder www.) 9. Contactpersoon 10. Aantal sterren volgens Beneluxclassificatie 11. Aantal sterren volgens Ned.Hotel Classificatie
Zou u onderstaande tabel op basis van de huidige situatie volledig willen invullen? aantal slaapplaatsen
aantal ruimten (kamers, appartementen, slaapzalen, -ruimten in woonboten *)
(exclusief bijzetbedden) 1-persoons
x 1=
2-persoons **
x 2=
3-persoons
x 3=
4 of meer-persoons Totalen Kampeerplekken * voor zover appartementen/woonboten eigendom zijn en per dag of week worden verhuurd ** zowel met 1 tweepersoonsbed als met 2 losse bedden
35
Gemeente Amsterdam Dienst Onderzoek en Statistiek Toerisme in Amsterdam
Uw accommodatie in 2007 De vragen hieronder hebben betrekking op de situatie in 2007. Wat was de gemiddelde prijs voor 1- en/of 2-persoonskamer (inclusief ontbijt, service en b.t.w.) over 2007 in uw accommodatie? a. 1-persoonskamer b. 2-persoonskamer
€ €
Wat was in 2007 uw gemiddelde kamerbezetting? _______________% (gemiddeld percentage verhuurde kamers / units)
Kunt u aangeven hoe in 2007 het bezoek aan uw bedrijf was samengesteld? zakelijk bezoek
_____%
recreatief bezoek _____%
Is deze vestiging in 2007 van eigenaar veranderd? ja nee
Hoeveel dagen was uw accommodatie in 2007 gesloten? __________dagen Via welke kanalen werden in 2007 de boekingen voor uw accommodatie gedaan? (zonodig schatten, svp gehele percentages en geen kanalen samenvoegen) percentage reserveringssystemen
%
VVV
%
touroperators
%
rechtstreeks via telefoon, fax
%
rechtstreeks via internet
%
walk-in anders, namelijk ________________________________________________________ totaal
Eventuele opmerkingen: X
36
% % 100%