2005 Stralingsbescherming in de praktijk van de Nucleaire Geneeskunde 2

Stralingsbescherming in de praktijk van de Nucleaire Geneeskunde

Stralingsbescherming WIE moeten beschermd ? WAAR TEGEN ?

•dr P. van Urk

WAAR MEE ? HOE ?


15/06/2005

1


15/06/2005

WIE moeten er beschermd worden ?

Stralingsbescherming WIE moeten beschermd ?

De patiënt

WAAR TEGEN ?

Het personeel (MNW’s & verpleging)

WAAR MEE ?

De bevolking

HOE ?

Het milieu

15/06/2005


2

3

Bescherming van de patiënt

15/06/2005


4

Bescherming van de patiënt

Patiënt moet beschermd worden: als individu en als lid van de samenleving

Afwegen:

de nucleair-geneeskundige moet de toepassing rechtvaardigen ( justificatie )

voor patiënten geldt géén dosislimiet ! !

BS stelt expliciet dat: 1 de voordelen moeten opwegen tegen de nadelen 2 ALARA: de belasting zo laag als redelijkerwijs mogelijk 3 relevante dosislimieten mogen niet overschreden worden 4 er moet een vergunning KEW verleend zijn

RA: een belasting van nul is niet redelijk

Redelijk:

ALA

Limieten:

voor de bevolking en werknemers gelden dosislimieten

Vergunning: garandeert de deskundigheid; VWS kijkt mee

15/06/2005


5

15/06/2005


6

•1

Bescherming van het personeel

Bescherming van het personeel

*MNW’s en radiologisch laboranten zijn ‘blootgestelde werknemers’ met opleiding: dosislimiet 20 mSv/j

MNW’s en verpleegkundigen: bereiden dosis, dienen soms toe, staan naast de patiënt bij normaal onderzoek en bij malaise

*Verplegenden moeten adequaat geïnstrueerd zijn: dosislimiet 20 mSv/j

weten wat de risico’s zijn (calculated risks)

*Helpers zijn adequaat voorgelicht; dosisbeperking kind -10j: <1mSv, volw.: <3mSv, volw. >60j: <15mSv

enige contra-indicatie: zwangerschap

*SZW kijkt mee 15/06/2005


7

OPEN BRONNEN hebben een geheel eigen problematiek ! ! !! straling is niet weg met stekker eruit ! !

Leden van de bevolking mogen ongeweten en ongewild wél een dosis oplopen, maar gering (1 mSv/j)

Besmettingsmogelijkheden: * bij dosisbereiding en toediening * bij niezen, braken, zweten, knoeien met urine, diarree * bij afvalverwerking voedsel, linnengoed etc * VROM kijkt mee

Belasting van burgers eigenlijk alleen maar bij RNT door bezoek & verzorging patiënten •*SZW kijkt mee


8

Bescherming van het milieu

Bescherming van de bevolking

15/06/2005


15/06/2005

9


15/06/2005

Bescherming van het milieu

10

Stralingsbescherming

OPEN BRONNEN hebben een geheel eigen problematiek

WIE ?

Verwijdering besmettingen moet met deskundigheid gebeuren:

WAAR TEGEN ?

* Decontaminatie bij voorkeur door personeel NG

NOOIT DOOR SCHOONMAAKPERSONEEL

WAAR MEE ?

* In erge gevallen onder toezicht stralingsdeskundige

HOE ? 15/06/2005


11

15/06/2005


12

•2

Bescherming waartegen ?


Uitwendige bestraling: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Inwendige besmetting:

Tijdens dosisbereiding en –toediening Tijdens onderzoek & verzorging patiënt Bij opruimen therapiekamer Terugreis patiënt in taxi/tram/vliegtuig Thuis

15/06/2005


¾ ¾ ¾ ¾

13


Bij onderzoek, behandeling & verzorging patiënt Tijdens dosisbereiding en –toediening Tijdens opruimen therapiekamer Bij decontamineren sanitaire ruimtes

15/06/2005


14

Stralingsbescherming WIE ?

Publieke opinie: ‘van röntgenstralen word je beter’

WAAR TEGEN ?

‘van radioactiviteit ga je dood’

WAAR MEE ? HOE ?

15/06/2005


15

Stralingsbescherming: WAAR MEE ? ¾

Vergunningen

¾

‘Common sense’

¾ ¾ ¾ ¾ ¾


16

Stralingsbescherming: WAAR MEE ? Aanbevelingen inzake HWMTDR

Æ Æ

ALARA !

Concept heette eerst: Richtlijn Radionuclidentherapie

Richtlijnen (verouderd) Regels Regels Regeltjes Aanbevelingen

15/06/2005

15/06/2005


“ Het werken met therapeutische doses radionucliden - 2005 ” Uitgave van VROM/SZW/NVNG Verkrijgbaar (gratis) via “www.vrom.nl” onder brochures/publicaties als milieu5049.pdf

17

15/06/2005


18

•3

Stralingsbescherming: HOE HOE ?

Stralingsbescherming WIE moet beschermd ?

* Bouwkundige voorzieningen voor diagnostiek- en therapie-afdelingen NG •(de hardware)

WAAR TEGEN ? WAAR MEE ?

* Spelregels voor de werkzaamheden voor/tijdens onderzoek/behandeling en na afloop •(de software )

HOE ? 15/06/2005


19

15/06/2005


Bouwkundige voorzieningen voor diagnostiekdiagnostieken therapietherapie-afdelingen NG (de hardware)

Bouwkundige voorzieningen voor diagnostiekdiagnostieken therapietherapie-afdelingen NG (de hardware)

Bouwkundige voorzieningen Radionuclidenlaboratorium of -apotheek Toedieningsruimte Therapiekamer Situering Afscherming van de therapiekamer Decontamineerbaarheid Ventilatie Sluis en bergplaats voor kleding van personeel Bergplaats voor besmette materialen Bergplaats voor schoonmaakmiddelen Kamer voor poliklinische behandeling (bijv. met Jodium-131) Sanitaire voorzieningen en afvoer Toilethygiëne op de afdeling én thuis Sanitaire voorzieningen bij de therapiekamer Lozingen van excreta Vervaltanks Vrijgave van materialen

Bouwkundige voorzieningen Radionuclidenlaboratorium of -apotheek Toedieningsruimte Therapiekamer Situering Afscherming van de therapiekamer Decontamineerbaarheid Ventilatie Sluis en bergplaats voor kleding van personeel Bergplaats voor besmette materialen Bergplaats voor schoonmaakmiddelen Kamer voor poliklinische behandeling (bijv. met Jodium-131) Sanitaire voorzieningen en afvoer Toilethygiëne op de afdeling én thuis Sanitaire voorzieningen bij de therapiekamer Lozingen van excreta Vervaltanks Vrijgave van materialen

15/06/2005


21

Bouwkundige voorzieningen voor afdelingen NG (de hardware)

22

Bescherming van verplegenden en anderen In de therapiekamer Werkzaamheden van de verpleging Instructie en onderricht Verpleegkundige zorg voor de individuele patiënt Beschrijving van de leefregels voor de verpleging Indeling blootgestelde werknemers Medisch toezicht Begeleiding door derden (helpers) wegens intensieve zorg Bescherming verplegenden etc. bij opname buiten de therapiekamer Dosimetrie van verplegenden en verzorgenden Thermoluminescentiedosismeter (TLD) Elektronische persoonsdosismeter (EPD) Schildkliertelling Extremiteitendosimetrie Kleding, linnengoed, bestek en speelgoed van de patiënt Linnengoed Ondergoed Bestek en servies Speelgoed Bijzondere omstandigheden Ander medisch noodzakelijk ingrijpen Vervroegd ontslag uit ziekenhuis Incontinente patiënten, incl. kleine kinderen Patiënten met gedragsproblemen Bezoekregeling in de therapiekamer Verzamelen, bewerken en afvoeren van bloedmonsters, excreta, weefsels en afval Afnemen en verwerken van bloed t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen van urine t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen van andere excreta t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen en afvoeren van besmet chirurgisch restweefsel of materiaal

Afscherming therapiekamer: geldt alleen voor therapie met gamma-emitters als I-131 naar rest ziekenhuis: weeklimiet 20 µSv, middelen mag, correctie voor verblijftijden ook naar milieu: stralingsniveau terreingrens belangrijk; ook hier verblijftijdencorrectie Sanitaire voorzieningen bij de therapiekamer: geldt vnl. als alleen via urine of feces wordt uitgescheiden toilet-discipline vereist! afgesloten badkamer met wastafel en douche bij megadoses moet toilet lozen op tanks; wastafel en douche mogen direct op riool riool moet dan gemarkeerd zijn chemische toiletten en toiletreinigers niet toegestaan wegens risico dampvorming inleveren van thuis verzamelde nog actieve excreta is NIET toegestaan



Spelregels voor de werkzaamheden 1 (de software )

Situering therapiekamer: eisen alleen streng voor I-131 patiënten en excreta kan overal, maar liefst in de buurt van gespecialiseerde verpleging vlak bij radiotherapie kan ook voordelen hebben bij weinig therapie mag ook ‘gewoon’ verpleegd worden, maar NIET gemengd toedieningsruimte en therapiekamer zijn gecontroleerde zones, de sluis is een bewaakte zone

15/06/2005

15/06/2005

20

23

15/06/2005


24

•4

Spelregels voor de werkzaamheden 1 (de software ) In de therapiekamer Werkzaamheden van de verpleging Instructie en onderricht Verpleegkundige zorg voor de individuele patiënt Beschrijving van de leefregels voor de verpleging Indeling blootgestelde werknemers Medisch toezicht Begeleiding door derden (helpers) wegens intensieve zorg Bescherming verplegenden etc. bij opname buiten de therapiekamer Dosimetrie van verplegenden en verzorgenden Thermoluminescentiedosismeter (TLD) Elektronische persoonsdosismeter (EPD) Schildkliertelling Extremiteitendosimetrie Kleding, linnengoed, bestek en speelgoed van de patiënt Linnengoed Ondergoed Bestek en servies Speelgoed Bijzondere omstandigheden Ander medisch noodzakelijk ingrijpen Vervroegd ontslag uit ziekenhuis Incontinente patiënten, incl. kleine kinderen Patiënten met gedragsproblemen zoekregeling in de therapiekamer Verzamelen, bewerken en afvoeren van bloedmonsters, excreta, weefsels en afval Afnemen en verwerken van bloed t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen van urine t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen van andere excreta t.b.v. ander laboratoriumonderzoek Verzamelen en afvoeren van besmet chirurgisch restweefsel of materiaal


15/06/2005

Spelregels voor de werkzaamheden 1 (de software ) Instructie en onderricht: écht verzorgenden moeten mondeling én schriftelijk geïnstrueerd worden op niveau 5B

Bescherming van verplegenden en anderen

Beschrijving van de leefregels voor de verpleging: afstand en snelheid! alle soorten disposables dragen! niet eten en drinken in de ruimtes andere isotopen dan I-131: belasting gering (3000 MBq Re-186 ~ 180 MBq I-131) Indeling blootgestelde werknemers: categorie A alléén als dosis >6 mSv/j, maar bij I-131 therapie als patiëntendosis >1000 MBq Begeleiding door derden (helpers) wegens intensieve zorg: helpers goed instrueren, zonodig met tolk; geen dosislimiet; zelfs erbij slapen mag Dosimetrie van verzorgenden: TLD moet voor blootgestelde werkers, EPD mag als dosis <1000 MBq Afnemen en verwerken van bloed t.b.v. ander laboratoriumonderzoek: bloed afnemen mag; RA-sticker niet nodig, afval mag gewoon weg

25


15/06/2005



Stralingshygiëne en schoonmaak in de therapiekamers Controle op besmettingen en schoonmaakprocedures Schoonmaak van therapiekamer en toiletruimte; protocol en instructie Beschrijving van de werkzaamheden door de Schoonmaakdienst Regels voor o.a. verpleegkundigen bij radionuclidentherapie

Stralingshygiëne en schoonmaak in de therapiekamers Controle op besmettingen en schoonmaakprocedures Schoonmaak van therapiekamer en toiletruimte; protocol en instructie Beschrijving van de werkzaamheden door de Schoonmaakdienst Regels voor o.a. verpleegkundigen bij radionuclidentherapie

Ontslag/vertrek van I-131-patiënten uit de therapiekamer Vertrek uit het ziekenhuis na poliklinische toediening van I-131 Uitzonderingen voor poliklinische behandeling met I-131 Thuissituatie Incontinente patiënt Misselijkheid en/of braken Ontslag uit het ziekenhuis na klinische toediening van I-131 Opname op een 'gewone' afdeling Ontslag uit de therapiekamer Twee of meer I-131-patiënten op één kamer Schoonmaakprocedure in een ‘gewone’ verpleegafdeling en thuis Douaneverklaring voor lange reizen na radionuclidentherapie

Ontslag/vertrek van I-131-patiënten uit de therapiekamer Vertrek uit het ziekenhuis na poliklinische toediening van I-131 Uitzonderingen voor poliklinische behandeling met I-131 Thuissituatie Incontinente patiënt Misselijkheid en/of braken Ontslag uit het ziekenhuis na klinische toediening van I-131 Opname op een 'gewone' afdeling Ontslag uit de therapiekamer Twee of meer I-131-patiënten op één kamer Schoonmaakprocedure in een ‘gewone’ verpleegafdeling en thuis Douaneverklaring voor lange reizen na radionuclidentherapie

Overlijden na behandeling Advies inzake begraven versus cremeren Afleggen en wake

Overlijden na behandeling Advies inzake begraven versus cremeren Afleggen en wake

Lijkschouwing

Lijkschouwing


15/06/2005

26

27

15/06/2005


28

Stralingshygië Stralingshygiëne en schoonmaak in de therapiekamers Stralingshygië Stralingshygiëne en schoonmaak in de therapiekamers Controle op besmettingen en schoonmaakprocedures schoonmaken tot 4Bq/cm2 zinloos bij dosis 109-1010 Bq

Decontaminatie

een strikt uitgevoerde goed beschreven werkprocedure biedt een betere waarborg voor optimalisatie (ALARA) dan een besmetting terugbrengen tot een onhaalbaar minimum, dus:

eventuele restbesmetting wordt geaccepteerd !

* beginnen in therapiekamer, en naar sanitaire ruimte toewerken

bij volgende therapie

1 eerst visuele inspectie 2 dan droge (!) veegproeven doen 3 indien >10x background dan échte decontaminatie, zonodig na overleg met deskundige 4 evt. restbesmettingen afplakken en met viltstift signaleren 5 dan pas vrijgeven voor gewone schoonmaak

Schoonmaak van therapiekamer en toiletruimte; protocol en instructie goede toilethygiëne vereist (mannen zittend plassen!)

toilet bij voorkeur hangend zodat vloer vrij is vloer afplakken met gecoat papier zodat contaminatie verwijderbaar is toiletpot alleen aan buitenkant schoonmaken, binnenkant niet

Onderscheid maken tussen decontaminatie en schoonmaak ! ! * decontaminatie door geschoold personeel, zonodig onder toezicht deskundige * schoonmaak door gewoon schoonmaakpersoneel 15/06/2005


29

15/06/2005


30

•5

‘Leefregels’ Leefregels’ I-131 patië patiënten na ontslag

Stralingshygië Stralingshygiëne en schoonmaak in de therapiekamers Schoonmaak vaste volgorde hanteren: vloer Æ wastafel+douche Æ deksel en bril WC Æ buitenkant pot schoenovertrekken en handschoenen in speciale afvalbak overkleding mag tot 50 kBq gewoon naar wasserij

Signalering:

Er zijn voorbeeld-leefregels opgesteld voor o.m.: ¾

Therapieruimte (nog) niet gecontroleerd op besmetting Geen toegang

¾ ¾

•

¾

Therapieruimte gecontroleerd op besmetting Ruimte gereed voor standaard schoonmaak

¾ ¾

Therapieruimte besmet Decontaminatie op aanwijzing van de stralingsdeskundige

¾ ¾ ¾

Therapieruimte schoongemaakt Ruimte gereed voor radionuclidentherapie

¾ ¾

Huisgenoten/partners/partners >60 jaar Toilet-discipline Ontvangen van bezoek Zwangeren Omgaan met kinderen en baby’s Verwerken wasgoed en ondergoed Schoolbezoek Werk Openbaar vervoer Bioscoopbezoek Etc. etc. etc.

Therapieruimte schoongemaakt Ruimte gereed voor algemeen gebruik Stralingsbescherming in de praktijk van de Nucleaire Geneeskunde

15/06/2005

31

15/06/2005

Direct te nemen maatregelen na overplaatsing van een patiënt van de therapieafdeling Nucleaire Geneeskunde naar de kliniek gedurende de periode dat de stralingsdeskundige nog niet heeft kunnen adviseren.

Periode dat de leefregels moeten worden gevolgd t.o.v. kinderen jonger dan 10 jaar

t.o.v. anderen

24 uur na toediening 3 dagen na toediening

n.v.t. 24 uur na toediening

minder dan 2 2 tot 3 3 tot 5

1 week

Indien snel gehandeld moet worden, dienen vooruitlopend op het advies van de stralingsdeskundige de volgende maatregelen te worden genomen: 1. De patiënt moet in een aparte kamer liggen. De afstand tot andere patiënten (aan de andere kant van de muur) dient ten minste 2 meter te bedragen. 2. Zwangeren en kinderen tot 10 jaar mogen niet worden toegelaten. 3. De patiënt mag de kamer niet zonder uw toestemming verlaten. 4. Strikte hygiëne dient in acht te worden genomen: wegwerphandschoenen dragen bij direct contact met de patiënt en bij het hanteren van urine en feces. Deze excreta moeten direct via het toilet worden afgevoerd. Zoals gebruikelijk alles standaard goed schoonmaken. 5. Eventuele kledingstukken en wasgoed van de patiënt bewaart u even apart totdat de stralingsdeskundige is gearriveerd. 6. Mocht de patiënt gebraakt hebben dan maakt u alles goed schoon met gebruik van wegwerphandschoenen en bewaart al het afval in een afgesloten plastic zak tot de stralingsdeskundige is gearriveerd. 7. Blijf proberen de stralingsdeskundige te bereiken, zodat deze zo snel mogelijk nadere informatie kan geven over de andere te nemen maatregelen.

4 dagen

5 tot 10

2 weken

1 week

10 tot 20

3 weken

2 weken

Aanbevolen aantal dagen (incl. weekends e.d.) om van het werk te verzuimen na toediening van I-131, afhankelijk van het aantal werkuren per dag en de afstand tot een collega, en voor verschillende toegediende hoeveelheden I131.

aantal dagen te verzuimen bij een stralingsniveau bij ontslag op 1 meter afstand van: uren per dag en afstand tot collega

15/06/2005

10 µSv/h

20 µSv/h

8 uur op 1 meter

4

10

4 uur op 1 meter

0

4

8 uur op 2 meter

0

0


32

‘Leefregels’ Leefregels’ verpleging

‘Leefregels’ Leefregels’ I-131 patië patiënten na ontslag Stralingsniveau op 1 meter afstand van patiënt (µSv/h)


33

Ontslag patië patiënten uit therapiekamer

15/06/2005


34


Indien aan een individuele patiënt niet meer dan 400 MBq poliklinisch wordt toegediend, mag deze patiënt in principe direct na toediening naar huis, mits: het dosistempo op 1 m afstand van het lichaam niet hoger is dan 20 µSv/h én de patiënt niet misselijk (bij orale toediening), niet hulpbehoevend en niet incontinent is én het sanitair thuis aangesloten is op het riool én de thuissituatie geschikt is én bij het ontslag schriftelijke leefregels zijn meegegeven en bovendien mondeling zijn toegelicht. Ontslag na klinische toediening mag zodra het dosistempo <20 µSv/h/m is. Bij herhaaltherapie (MIBG) moet gelet worden op de cumulerende dosis van helpers.

– The end –

Opname op een ‘gewone’ afdeling mag na overleg Meer dan één I-131 patiënt op dezelfde kamer mag; mixen van therapiepatiënten alleen onder voorwaarden

15/06/2005


35

15/06/2005


36

•6

2005 Stralingsbescherming in de praktijk van de Nucleaire Geneeskunde 2

Recommend Documents