2. ECONOMISCHE SITUATIE IN DE ZUIVEL IN 2005 VOORUITZICHTEN VOOR 2006 ___________________________________________________
2.1. WERELD 2.1.1. Overzicht globale melkproductie De wereldmelkproductie wordt voor 2005 geraamd op 627 miljoen ton. Het betreft melk van koeien, buffalo’s, geiten en schapen. De toename bedraagt in 2005 1,4 % of 8,9 miljard liter. De groei van de wereldmelkproductie verloopt de laatste jaren vrij gelijkmatig. Voor 2006 wordt een toename verwacht tot 636 miljoen ton. Sedert 1992 is de totale wereldmelkproductie met 101 miljoen ton gestegen (+ 19 %). Met uitzondering van de geitenmelk kennen de verschillende soorten melk ongeveer een even snelle groei. De aandelen van de melksoorten blijven dan ook ongewijzigd. Koemelk is met 84,1 % veruit de belangrijkste soort. Buffelmelk blijft goed voor 12,4 % van de totale melkproductie. Het aandeel van geiten- en schapenmelk bedraagt respectievelijk 2,0 % en 1,4 %. Wereldmelkproductie per diersoort (in miljoen ton)
1992
2000
2002
2003
2004
2005
2006 (1)
Koemelk Buffelmelk Geitenmelk Schapenmelk Andere
460,8
490,4
506,2
512,5
519,0
527,0
535,0
46,1
66,6
72,3
75,5
76,5
77,5
78,4
9,5
11,6
12,2
12,5
12,5
12,4
12,4
7,8
8,0
8,0
8,2
8,5
8,6
8,6
1,2
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
ALLE MELK
525,4
577,8
600,0
610,1
617,9
626,8
635,7
(1) Raming Bron: ZMP
2.1.2. Groei wereldkoemelkproductie voor meer dan de helft uit China De groei van de koemelkproductie zat in 2005 vooral in Azië, ruim 4 % toename, en in Noord- en ZuidAmerika en Oceanië, elk goed voor stijging op jaarbasis van ruim 2,5 %. De aangroei van de productie in de EU-25 is veel lager en bedraagt 0,4 %. De groei van de wereldmelkproductie voltrekt zich buiten de EU. Het geheel van Rusland en de andere GOS-staten kennen een terugval van 0,5 %. De stijging van de melkproductie in Azië gebeurt vooral in China en is ronduit spectaculair. De melkproductie zal er in drie jaar tijd quasi verdubbelen, namelijk van 17,4 miljard liter in 2003 naar 33,8 miljard liter in 2006! In 2005 kwam er ruim 5 miljard liter bij, dit is meer dan de helft van de
14
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
toename op wereldvlak. In India kent de koemelkproductie een vrij constante toename van 2,5 % op jaarbasis of ongeveer 1 miljard liter. Weersomstandigheden hebben de productie in Oceanië sterk beïnvloed. Na een stabilisatie in 2004/2005 zou de melkproductie in Australië in het seizoen 2005/2006 voor het eerst terug toenemen na de drie jaar van droogte. Water blijft een belangrijk knelpunt. De verwachte toename bedraagt 3 %. Het productieniveau zal daarmee ongeveer 7 % lager blijven dan het niveau van voor de droogte, nl. in 2001/2002. De veestapel is quasi onveranderd en blijft zo’n 14 % kleiner dan in 2002. Dit illustreert duidelijk de impact van de droogte. De sterke Australische dollar drukt de opbrengst van de uitvoer in lokale munt naar beneden en bemoeilijkt het herstel. Regen, overstromingen en koel weer remmen de productie af in Nieuw-Zeeland. Voor 2005/2006 wordt een daling met 2 % verwacht. De melkprijs in Nieuw-Zeeland zou met 13 dalen in 2005/2006, namelijk tot 4,0 NZ $ (= 2,86 USD) per kg melkbestanddelen. De waardestijging van de NZ $ speelt in het nadeel. Dit is heel wat lager dan de prijs van 5,35 NZ $ in 2001/2002. Recordmelkprijzen in 2004 hebben in de USA gezorgd voor een aanzienlijke toename in melkproductie in 2005. Mede door de inzet van BST kon de melkgift per koe met 3 % toenemen. De productiegroei bleek iets sterker dan de toename van de vraag, waardoor de prijzen wat onder druk kwamen. Voor 2006 wordt een iets kleinere productiestijging verwacht. Koemelkproductie naar regio (in miljoen ton)
Afrika (1) Noord-Amerika (2) Zuid-Amerika (3) Azië (4) Azië GOS EU-15 EU-10 EU-25 Andere MOEL EU-GOS Andere W.-Europa (5) Oceanië (6)
1995
2000
2002
2003
2004
2005
2006 (7)
5,3
5,2
4,7
4,7
4,7
4,7
—
86,0
93,7
95,1
95,4
95,8
98,3
100,0
38,8
36,6
46,0
46,5
46,7
48,0
50,0
46,1
49,8
56,3
60,8
67,1
70,0
73,0
11,3
10,8
11,6
12,2
11,7
12,0
12,2
121,8
121,2
122,0
122,3
120,5
121,0
120,8
21,5
21,8
21,9
21,9
21,8
21,8
22,2
143,4
143,0
143,9
144,2
142,3
142,8
143,0
10,6
10,1
10,2
10,8
10,9
11,0
11,2
62,4
50,1
53,1
52,7
52,5
52,0
52,0
5,9
5,7
5,6
5,6
5,6
5,6
5,6
18,5
23,6
24,2
24,7
24,1
24,7
24,5
TOTAAL
417,0
417,8
439,1
445,4
449,7
457,1
459,3
WERELD
465,2
489,8
506,2
512,5
519,0
527,0
535,0
(1) Alleen Zuid-Afrika, Kenia en Zimbabwe (2) USA, Canada en Mexico (3) Argentinië, Brazilië, Chili, Uruguay en Venezuela (4) China, Japan, Indië en Aziatisch GOS (5) Zwitserland, Noorwegen en IJsland (6) Nieuw-Zeeland, Australië: jaareinde mei en juni volgend jaar (7) Raming Bron: ZMP
Sedert 2004 en na een duidelijke terugval groeit de melkproductie terug in Zuid-Amerika. Brazilië kende in 2005 een toename van 3 %, die zal toenemen tot 5 % in 2006. Daarmee wordt tegemoetgekomen aan de toenemende vraag en is er een klein uitvoeroverschot. Hierdoor zou Brazilië voorheen een netto-importeur, exporteur worden van zo’n 30.000 ton volle melkpoeder.
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
15
De zuivelsector in Argentinië is terug in volle bloei. Een goede interne vraag en ook de goede wereldmarktprijzen zijn hier debet aan. Opbrengsten van de uitvoer van volle melkpoeder en in mindere mate kaas waren zeer goed. De melkproductie steeg in 2005 met ongeveer 7 % en zal iets trager stijgen in 2006. De overheid is spelbreker en legt prijscontroles op om te sterke inlandse prijsstijgingen te voorkomen. Toen dit niet volstond legde de overheid in juli 2005 uitvoertaksen op.
2.1.3. Wereldmarktprijzen houden stand in 2005, beperkte terugval in eerste kwartaal 2006 De wereldmarktprijzen, aanzienlijk gestegen in 2004, konden in 2005 goed stand houden op het hoge niveau. Naar het einde kwam er voor boter een verzwakking. De forse economische groei op wereldvlak en een wereldzuivelmarkt in evenwicht verklaren het goede prijsniveau. De waarde van de US-dollar uitgedrukt in euro was in 2005 ongeveer 6 % hoger dan in 2004, maar blijft daarmee nog onder het niveau van 2003. In het eerste kwartaal van 2006, vergeleken met het derde kwartaal 2005, bleef de wereldmarktprijs voor volle melkpoeder nagenoeg stabiel. Magere melkpoeder en boter verloren 6 %, terwijl cheddar 12 % moest prijsgeven. Bovendien daalde de US-dollar in waarde tegenover de euro. De vooruitzichten zijn gemengd. De groei van de wereldeconomie schijnt voorlopig niet in het gedrang te komen van de hoge olieprijzen. Deze laatste blijven zorgen voor goede vraag vanuit olieexporterende landen zoals Mexico, Algerije, Venezuela en Rusland. Oceanië heeft geen stijging van de melkaanvoer kunnen realiseren.
16
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
Wereldmarktprijzen (USD/ton f.o.b.) (1) Boter
Cheddar
Magere melkpoeder
Volle melkpoeder
800-1.100
1.000-1.100
680-720
900-1.050
1.250-1.400
1.575-1.800
1.100-1.425
1.250-1.400
1.450-1.550
1.550-2.100
1.450-1.550
1.440-1.575
1.350-1.800
1.800-2.200
1.800-2.170
1.750-2.100
1.350-1.550
1.800-2.150
1.400-1.650
1.350-1.650
1.150-1.800
1.650-2.100
1.500-1.900
1.475-1.750
1.600-2.350
1.950-2.430
1.800-2.250
1.750-2.400
1.650-2.500
2.150-2.500
1.600-2.200
1.700-2.300
1.475-2.200
2.250-2.700
1.575-1.950
1.650-2.020
1.800-2.000
2.025-2.450
1.300-1.525
1.750-1.850
1.200-1.850
1.800-2.000
1.150-1.500
1.350-1.650
1.450-1.500
1.800-1.950
1.900-2.200
1.850-2.120
(derde kwartaal)
1986 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 (2)
1.250-1.400
2.100-2.450
1.870-2.150
1.900-2.100
990-1.100
1.550-1.650
1.125-1.225
1.150-1.240
1.400-1.475
1.850-2.000
1.600-1.675
1.650-1.725
1.900-2.000
2.750-2.950
2.000-2.150
2.100-2.250
1.975-2.075
3.000-3.250
2.175-2.275
2.175-2.275
1.875-1.950
2.650-2.875
2.050-2.225
2.150-2.275
(1) Waarde US-dollar per kalenderjaar : 1991: 34,18 BF, 1992: 32,12 BF, 1993: 34,57 BF, 1994: 33,43 BF, 1995: 29,51 BF, 1996: 30.96 BF, 1997: 36,22 BF, 1998: 36,34 BF, 1999: 0,9383 € of 37,85 BF, 2000: 1,0821 € of 43,65 BF, 2001: 1,123 € of 45,32 BF, 2002: 1,0609 €, 2003: 0,8858 €, 2004: 0,8051 €, 2005: 0,8046 €, 2006 (2): 0,8319 (2) Eerste kwartaal Bron: ZMP en USDA
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
17
Wereldzuivelmarkt - prijzen 1994-2006 Marché laitier mondial - prix 1994-2006 (US $ / T) (1) 3000 2.750 2500
2.250
2000
1.750
min min max max
1500
1.250 1000
Boter / Beurre Boter / Beurre
750
19 94
-1 19 7 95 -1 19 7 96 -1 19 7 97 -1 19 7 98 -1 19 7 99 -1 20 7 00 -1 20 7 01 -1 20 7 02 -1 20 7 03 -1 20 7 04 -1 20 7 05 -1 20 7 06 -1
500 199 4-1
10
7
4
199 7-1
10
7
4
200 0-1
10
7
4
2400 2.400 2.200 2200 2.000 2000 1.800 1800
min min max max
1.600 1600 1.400 1400 1.200 1200
7 05 -1
4
20
20
10
7 06 -1
7 04 -1
7
20
20
200 0-1
7 03 -1
4
20
7 01 -1
199 7-1
7 02 -1
7
20
19
7 00 -1
7 98 -1
19
10
20
7 97 -1
19
4
7 99 -1
7 96 -1
7
95 -1
7
10
19
94 -1 19
199 4-1
19
MMP MMP/ PDL-écrémé / PDL-écrémé
1.000 1000
2400 2.300
2200 2.100
2000 1.900
1800
min min max
1.700
1600
max
1.500
1400
VMP / PDL-entier
1.300
1200
/ PDL-entier 4 VMP 199 10 7 7-1 7 99 -1
7 00 -1
7 01 -1
7 02 -1
7 03 -1
7 04 -1
7 05 -1
7 06 -1
19
20
20
20
20
20
20
20
4
7 98 -1
Bron/Source: ZMP (1) F.O.B. West-Europese havens / F.O.B. ports Europe occidentale
18
7
19
10
7 97 -1
200 0-1
19
4
7 96 -1
7
19
10
7 95 -1
199 4-1 19
19
94 -1
1.100
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
2.1.4. Voorraden blijven laag Wereldvoorraadsituatie (per 31 december) (1) 1990
1995
2002
2003
2004
EU-12, EU-15, EU-25 (2) USA Australië Nieuw-Zeeland ...
331
145
400
270
270
219
130
10
28
61
40
25
20
8
22
9
2
2
85
130
32
15
21
49
TOTAAL (3)
727
367
619
449
401
357
EU-12, EU-15, EU-25 (2) USA Australië Nieuw-Zeeland ...
500
66
270
58
58
58
90
40
521
450
—
—
6
16
21
27
8
4
24
34
34
42
55
80
TOTAAL (4)
828
325
932
922
158
207
(1.000 ton)
2005 (1)
BOTER
MAGERE MELKPOEDER
(1) Publieke voorraden én private opslag, voorlopig (2) Vanaf 1995 EU-15, vanaf 2004 EU-25 (3) West-Europa, Oost-Europa, ex-USSR, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Japan, Indië en Oceanië (4) Vóór 2002: zie (3), Vanaf 2002 en 2003: West-Europa, Rusland, Mexico, USA, Zuid-Amerika, China en Oceanië. Vanaf 2004: West-Europa, Rusland, Mexico, Zuid-Amerika, China en Oceanië Bron: CNIEL/USDA
De voorraad boter is verder gedaald als gevolg van de afname in de EU en in de USA. NZ kent een stijging. De poedervoorraden zijn wat gestegen in NZ.
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
19
2.1.5. Wereldhandel neemt af — EU moet terrein prijsgeven Na drie jaar van toenemende wereldhandel kent 2005 een terugval voor de meeste producten. Alleen het volume volle melkpoeder dat op de wereldmarkt verhandeld werd, kon in 2005 stabiel blijven. Behalve voor boter is het aandeel in de wereldhandel van de EU overal gedaald, nadat in 2004 marktaandeel gewonnen was. Bij de uitvoer van kaas valt de snelle groei van Oekraïne, vooral met bestemming Rusland, op. In 2006 zou reeds 130.000 ton kaas door Oekraïne uitgevoerd worden. Ook Argentinië kende een forse stijging in de kaas. Deze zou in 2006 65.000 ton bereiken. NZ en Australië zouden in 2006 respectievelijk 280.000 en 228.000 ton kaas uitvoeren. De globale uitvoer van magere melkpoeder zou in 2006 afnemen. Dit zou voor de EU als voor de USA het geval zijn, terwijl voor Oceanië een stabiele uitvoer verwacht wordt. De globale uitvoer van volle melkpoeder zou met zo’n 100.000 ton of 7 % toenemen in 2006. NZ en Australië nemen daarvan bijna 80 % voor hun rekening. De EU zou stabiel blijven. Het saldo gaat naar Argentinië dat groeit tot 190.000 ton. Ook Brazilië groeit en dit tot 30.000 ton. Wereldhandel in zuivelproducten Exclusief intra-EU-handel 1980
1990
2000
2002
2003
EU Andere landen
593
259
175
208
301
346
309
357
550
588
652
655
609
529
TOTAAL Wereld
950
809
763
860
956
955
838
EU-aandeel (%)
62,4
32,0
22,9
24,2
31,5
36,2
36,9
EU Andere landen
578
330
357
160
222
281
192
417
601
904
943
869
882
900
TOTAAL Wereld
995 58,1
931 35,4
1.261 28,3
1.103 14,5
1.091 20,3
1.163 24,2
1.092 17,6
(1.000 ton)
2004 (1)
2005 (1)
BOTER & BUTTEROIL
MAGERE MELKPOEDER
EU-aandeel (%) VOLLE MELKPOEDER
EU Andere landen
524
502
575
495
481
509
474
190
384
954
1.232
1.235
1.211
1.250
TOTAAL Wereld
714
886
1.529
1.727
1.716
1.720
1.724
EU-aandeel (%)
73,4
56,7
37,6
28,7
28,0
29,6
27,5
EU Andere landen
307
451
458
484
509
573
536
403
436
794
905
991
886
904
TOTAAL Wereld
710
887
1.252
1.389
1.500
1.459
1.440
EU-aandeel (%)
43,2
50,8
36,6
34,8
33,9
39,3
37,2
KAAS
(1) Voorlopig/Raming Bron: ZMP
20
BCZ -JAARVERSLAG 2006
—
WERKINGSJAAR 2005
