181 Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

181

SEPT 2010

Hydropneuma

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

De ‘Oyster Marine’: hoogtechnologische energie-generator Er worden twee zware hydraulische cylinders aangedreven die tussen de bewegende klep en de vaste basis gemonteerd staan.

Leuven X - P 309959 - 12,50 EUR

3de trimester - 40e jaargang - Afgiftekantoor

Driemaandelijks tijdschrift van FIMOP en BELGITRANS -

cial e p s s r u Met be cess o r P & Factor y 2010 n o i t a Autom

19 - Honderd jaar magneetventiel

27 - Ursula en Oscar Lapp: samen 130 jaar succes

32 - Automatica in het teken van robotica

100 - Lezersdienst

Asbl FIMOP Tél: +32 (0)2 640 77 35 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.fmop.be

Asbl BELGITRANS Tél: +32 (0)2 640 84 32 [email protected] www.belgitrans.be

CONSEIL D’ADMINISTRATION JEAN-PIERRE VAN DER KELEN, Testo M. DE WINTER, Service Hydro M. BOELS, Parker Hannifin PHILIPPE CONSIGLIO, Bosch Rexroth R. DECLEER, Decleer, Gaelens & Part.

CONSEIL D’ADMINISTRATION R. PATERNOSTER, AZ Hollink Belgium L. DE GROEF, EscoTransmiss. G. HEYVAERT, MGH 2002 P. BOURGUIGNON, Hansen Transmissionss L. VAN HOYLANDT, Act in Time

VERIFICATEURS AUX COMPTES M. VANDERPERREN, Parker Hannifin

VERIFICATEURS AUX COMPTES O. VAN HEER, WEG Europe

COMMISSIONS CONFEDERATION AFFILIATIONS CONDITIONS GENERALES CETOP ENSEIGNEMENT – IHP EVENTS & SALONS REPERTOIRE REVUE AUTOMATION/HP MARCOM GROUP ENQUETES DE MARCHE - HYDRAULIQUE - PNEUMATIQUE - VANNES E-NEWS – WEBSITE DEONTOLOGIE COORDINATEUR

COMMISSIONS MARKETING EXPOSITIONS MEDIA WEBSITE

MEMBRES 2010 AF BELGIUM ASCO NUMATICS BENELUX ATLAS COPCO COMPRESSEURS BOGE COMPRESSEURS BOSCH REXROTH BREVINI BELGIO BURKERT CONTROMATIC CLIPPARD EUROPE CQS TECHNOLOGIES COMPAIR GEVEKE DECLEER-GAELENS & PARTNERS Doedijns Fluidap Doedijns International DONALDSON ULTRAFILTER ERIKS MOTION CONTROL Euregio Hydraulics FESTO BELGIUM FLUIDTECH Hansaflex HOGESCHOOL WEST-VLAANDEREN (PIH) HYDAC HYDRAULIC ASSISTANCE HYDRAUMEC INTERNATIONAL HYDRAUVISION Hydro Tools INGERSOLL RAND BENELUX INTERNORMEN Benelux LEGRIS BELGIUM Manuli Fluiconnecto nv OLAER BENELUX PALL BELGIUM PARKER HANNIFIN PIRTEK BENELUX REM B SAUER DANFOSS SERVICE HYDRO SMC PNEUMATICS TESTO VAN DE CALSEYDE Van Heck Interpieces/Ipar VEMOFLEX Wisman Techniek

Hydropneuma

BELGITRANS

Association Belge pour les Techniques d’Entraînement (mécaniques, électriques, mechatroniques et hydro-dynamiques)

MEMBRES 2010 ABB ACT IN TIME ATB AUTOMATION AVD BELGIUM AZ HOLLINK BELGIUM BEGE AANDRIJFTECHNIEK BRAMMER BREVINI BELGIO CALDIC TECHNIEK BELGIUM Eriks Motion Control ESCO TRANSMISSIONS GKN SERVICE BENELUX HABASIT BELGIUM HANSEN TRANSMISSIONS INT. L. TAS & CO MAXON MOTOR BENELUX MEA MGH Psi Control Mechatronics RENOLD CONTINENTAL REXNORD ROTERO BELGIUM SIEMENS SKF STROMAG TRANSMO VOITH TURBO WEG BENELUX

SEPT 2010

Association Belge des Fabricants, Importateurs, Distributeurs de Matériel Hydraulique, Pneumatique et d’Automatisme pour l’Industrie et Techniques Associées. Membre du Comité Européen CETOP

181

FIMOP

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

Omslagverhaal

COLOFON SECRETARIAAT Wielstraat 12 B - 2880 Bornem Tel Fimop: +32 (0)2 640 77 35 Tel Belgitrans: +32 (0)2 640 84 32 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.hydropneuma.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER René Decleer, FIMOP p/a KHNB, Louisalaan 500, B 1050 Brussel REDACTIECOMITE Ing. René Decleer, Ing. Roger Stas, Robert Paternoster mba REALISATIE CxO Europe Wielstraat 12 - B -2880 Bornem PUBLICITEIT Dirk Vermant – gsm: +32 (0)477 270 787 e-mail: [email protected]

21 - De ‘Oyster Marine’: hoogtechnologische energie-generator

Inhoud BEURZEN Beursspecial Factory & Process Automation

5-17

TOEPASSING De ‘Oyster Marine’: hoogtechnologische energie-generator

21

BlueHydraulics spaart energie en vermindert de uitstoot

22

XFC voor motion control

25

Redactie Stijn Dom - tel: +32 (0)2 640 77 35 - e-mail: [email protected] DRUKKERIJ Artoos, Kampenhout

REPORTAGE

Verspreiding 6.500 ex. NL + 4.500 ex FR

Worldwide Fluid Power: 2000-2010

18

Automation Magazine is een uitgave van de beroepsverenigingen Fimop en Belgitrans.

Honderd jaar magneetventiel

19

De advertenties in Automation Magazine worden ter goedkeuring aan het redactiecomité voorgelegd. Alle advertenties die betrekking hebben op de technieken en de producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie.

Ursula en Oscar Lapp: samen 130 jaar succes

27

Alle artikels en berichten in de redactionele bijdragen van dit tijdschrift werden door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen advertenties. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten. Volgend nummer: december 2010

De Hydraulics Academy gaat voor het Europese niveau

29

Automatica in het teken van robotica

32

Hydrostatisch aangedreven windturbines

35

AUTOMATION paraît aussi en français Lid van de Unie van de uitgevers van de Periodieke Pers.

ACTUALITEIT

Copyright FIMOP 2010

181 - SEPT 2010 - P 3

37-42

Voorwoord GEDOEMD tot INNOVEREN ! “Wij zijn gedoemd te leven met onzekerheid”. De financiële crisis lijkt achter de rug. De beurskoersen klimmen; de dividenden stijgen, bonussen worden weer uitgekeerd. ‘Maar de crisis zal nog lang doorwerken’, zegt econoom en filosoof Liesbeth Eelens. ‘Het leven valt niet te verzekeren’ (Knack 24/03/2010). Ander ‘koppen’ uit ‘De Tijd’: Veel te weinig 55-plussers werken, België hinkt achterop in Europa (05/8). Bedrijven presteren verbazend sterk; analisten blijken te pessimistisch (07/8). Belgische gezinnen, rijkste van Europa (11/08). Bedrijfswinsten lopen op door besparingen. Onzekere bedrijven stellen investeringen uit. Banken hebben opdoffer van crisis nog niet verteerd (13/08). Watertekort wordt erger dan crisis (04/09). Industrie verdwijnt in recordtempo (08/09). De Standaard: SOS Belgische Industrie (08/09). Het Nieuwsblad: Belgische Industrie smelt weg – 17 percent verdwenen in 40 jaar – alleen UK deed slechter (08/09). Nee, niets over politiek! “Innovation is a key to success”, is de titel van de ‘publisher’s page’ op pagina 6 van Hydraulics & Pneumatics (a Penton Publication – april 2010) door de uitgever Michael Ference. Hij citeert uit het boek ‘The Game Changer’ waarin A.G. Lafley en R. Charan duidelijk maken dat innoveren in nieuwe producten en diensten om de inkomensgroei en de winsten aan te sturen, de beste weg is om te slagen in de huidige wereld van versnelde veranderingen. In een ander boek ‘Accelerating Out of the Great Recession’, dat focust op de huidige economische omgeving, maken de auteurs D. Rhodes en D. Stelter zich sterk dat de geschiedenis ons heeft getoond dat innoveren de motor is die aanspoort tot perioden van groei. Innoveren is de dringende en dwingende boodschap en het hoeven niet altijd de ‘hightec’ bedrijven te zijn die het doen; ‘lowtec’ kan soms even belangrijk zijn voor een degelijk innovatieprofiel. Voor onze disciplines is de dramatische ineenstorting van vorig jaar klaarblijkelijk voorbij. Sommigen hebben zeer snel de ‘as usual’ weer opgepakt, niet dralen, maar toch voorzichtig zijn om niet te snel de oude demonen, die in een andere verpakking kunnen en zullen verschijnen, te omhelzen. R.P.A.Decleer Verantwoordelijke uitgever n

P 4 - 181 - SEPT 2010

BEURSSPECIAL Voorheen

MOCONHYDROMECH

www.easyFairs.com/AUTOMATION-BE

ALS ALLE VAKBEURZEN ZO GEMAKKELIJK WAREN!

Automation Ad 90x265_A4 mobile 13/09/2010 11:26 Page 1

U w e x p e r t i n f i lt r at i e

Onze oplossingen om de levensduur van uw installaties te verlengen

Total Fluid Management for Industry

SM

• Olie analyse • Olie reiniging : vaste vervuiling • Olie reiniging : water • Varnishing • Stockbeheer • Engineering filtratie Parc Industriel allée II, n°4 B-4540 AMAY Tel +32 (0) 85 51 96 96 Fax : +32 (0) 85 51 96 97

Schoonmansveld, 17 B-2870 PUURS Tel : +32 (0) 3 570 93 83 Fax : +32 (0) 3 575 12 30

www.fluidap.com 101 - Lezersdienst

Compleet gamma stangkoppen en lagers voor mobiele en industriële toepassingen

Meer info ? Verdeler voor België :

Euregio Hydraulics nv Hagbenden 39A – B – 4731 EYNATTEN – Tel: +32 (0)87 858 858 – Fax: +32 (0)87 858 859 [email protected] – www.euregiohydraulics.be www.eh-business.be 102 - Lezersdienst

Hydraulics & Lubrication

Diagnostics

Process Fluids

Purifiers

Water

Service

PALL BELGIUM (Industrial) Leuvensesteenweg 325, bus 7, 1932 Zaventem Tel : +32 (0)2 755 91 81 Fax : +32 (0)2 755 91 78 [email protected] www.pall.com

103 - Lezersdienst

easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 Vakbeurs voor de industriële automatiseringsmarkt easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 speelt met haar beursprogramma in op thema’s zoals innovatie, integratie en duurzame productie die de technisch-industriële wereld vandaag beheersen. Ook het conferentieprogramma houdt de vinger aan de pols. Een voorsmaakje: ISA Congres - industriële standaarden voor de automatiseringsmarkt ISA Europe en haar Technologie Partners, toonaangevende fabrikanten die hun producten en deskundigheid makkelijk toegankelijk maken voor automatiseringprofessionals, organiseren een tweedaags congres op de beursvloer dat dieper ingaat op de internationale standaarden zoals bijvoorbeeld ISA-88 en ISA-95. ISA-88 is de internationale standaard die fabrikanten helpt om flexibiliteit te realiseren in hun productieprocessen. ISA-88 kan worden toegepast in volledig geautomatiseerde, semi automatische en zelfs in volledig handmatige productieprocessen. ISA-95 is de internationale standaard voor de integratie van bedrijfs- en besturingssystemen. ISA95 bestaat uit modellen en terminologie die gebruikt kunnen worden om te bepalen welke informatie moet worden uitgewisseld tussen de systemen voor verkoop, financiën en logistiek, en voor systemen voor de productie, het onderhoud en de kwaliteit.

20 en 21 oktober 2010 zijn twee hoogdagen voor de industriële automatiseringsmarkt! Want dan brengt de technologiebeurs easyFairs ® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 maar liefst 150 vooraanstaande solutions providers die alle productietechnologieën, inclusief processengineering en productie-automatisering aan u presenteren. Daarnaast wordt het beursprogramma kracht bijgezet door een uitstekend conferentieprogramma, ondersteund door tal van kennispartners. Knowledgesessies over een succesvol en recent automatiseringsproject Audi A1 AUTOMATION PLAZA, het kennisforum van vier pioniers uit de industriële automatisering, nl. Phoenix Contact, Sick, Eplan en Danfoss, lanceert haar gloednieuwe concept tijdens de technologiebeurs. Het concept bestaat erin dat bezoekers kunnen kennismaken met de nieuwste technologieën die succesvol toegepast werden in een recent opmerkelijk automatiseringsproject. Technologieën waarbij efficiëntie, energiezuinigheid en rentabiliteit perfect worden gecombineerd. Deze korte knowledge- & knowhowsessies die om de twee uur zullen plaatsvinden op de Automation Plaza-beursstand focussen dus op een concrete case. Bezoekers komen zo alles te weten over de technologieën die de Audi-fabriek in Vorst toepast bij de productie van de nu al veelbesproken Audi A1. Het learnShops-programma, met de steun van FDT Group, K.U. Leuven en Technotrans Ook de learnShops ontbreken niet! Het seminarprogramma presenteert een afgewogen mix van vooruitstrevende theorieën en handige casestudies die u in de praktijk kan toepassen. FDT Group gaat met haar presentaties dieper in op de standarisering in de communicatie en configuratie interface van field devices. De K.U. Leuven maakt de onderzoeksresultaten

www.easyFairs.com/AUTOMATION-BE

van haar nieuwste piezomotor, luchtlager en micromanufacturing technologie bekend. Technotrans ten slotte brengt in haar presentaties of de machinerichtlijn nu de enige verandering is en of de performance level geen garantie is voor betrouwbaarheid in machineveiligheid. Kortom, alle technische afdelingen die waarde toegevoegen, gaande van ontwerp en engineering tot productie en kwaliteitscontrole mogen niet ontbreken op deze sectoroverschrijdende technologiebeurs. easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 vindt plaats op woensdag 20 en donderdag 21 oktober 2010 in paleis 6 van Brussels Expo. Het vakevent is gratis toegankelijk voor professionals. Vooraf registreren is aangeraden: www.easyFairs.com/AUTOMATION-BE

PRAKTISCHE INFORMATIE Locatie Brussels Expo, Paleis 6 Belgiëplein 1, BE-1020 Brussel Datum & openingstijden Woensdag 20 oktober 2010: 10u - 17u Donderdag 21 oktober 2010: 10u - 17u Organisatie: easyFairs® NV/SA Roderveldlaan 3 • BE-2600 Berchem • [email protected]

ALS ALLE VAKBEURZEN ZO GEMAKKELIJK WAREN!

FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 A024

IN / OUT

E023

A029

E046

E044

D047

D043

E042

E040 D039

D042 AUTOMATION PLAZA

E021

E038

E036

D037

D035

D036

D034

E032 D031

B046

A037

A038

C035

C033

B038

B036

C023

C028

C024

B027

B023

B029

B032

B030

B028

B026

B024

A035

A027

A025

A023

A022

2 Sign & Safe D035 ABC Industrial Parts A023 Act in Time C005 Agema D043 Apem Benelux A020 Asco Numatics B013 ATS Groep A029 Audimat Automation A012 Axis & Stuifmeel D002 AZ Hollink E001 AZO E036 B&R Industriële Automatisering B029 Balluff A011 Bartec Belgium D025 Beckhoff Automation C011 Bege Aandrijftechniek D009 Belgitrans E026 Bintz Technics I002 Boekholt Transmissions B009 Bosch Rexroth A016 & A022 Brimac E024 CADCenter Belgie E004

D023

D024

C029

ISA CONGRES

A039

E024

C027

B039

B048

D025

D030

C046 B045

D027

C039 C041

A030

E026

E030 D029

E019

Care Automatisering CMD Comdes Componenten Control & Automation / Engineeringnet.be Control Techniques Belgium CoSo Softec Crouzet Danfoss De Simone DE-STA-CO Benelux Diamond Chain Dobit Doedijns Fluidap Doedijns International Duranmatic DVC E&CS Elektrotechnisch Ingenieur Endress+Hauser Eplan Esco Drives & Automation Esco Transmissions

B039 E005 B016 A025 B011 E011 B032 D047 I006 A012 B036 C023 B026 E032 E021 A035 B005 E042 C004 D042 D017 B018

A020

Euchner Benelux Eurotherm EVG Martens Extenson Fimop Automation Magazine Gefran Benelux GGB Benelux GKN Service Benelux Hamamatsu Photonics Harting Hepco Slide Systems Benelux Het bedrijf - L’usine Hiwin Hupico Hydroserv IEF Werner Benelux IGE + XAO Igus ILME Imago Group Benelux INDUSTRONIC Inelmatec IRA

A018

D027 B030 A027 A022 A004 D006 C003 E012 B023 B002 A008 E014 D030 I001 A037 B014 C024 C022 B006 E038 D011 B010 D004

A016

Grondplan & Exposantenlijst

20 & 21 oktober 2010 • Brussels Expo, Paleis 6

E013

E011

E009

E005

E001 I009

E022

E018

E016

E014

E012

D021

D017

D015

D013

D011

D009

C021

C017

E004

E002

D003

D001

D006

D004

D002

C005

C003

C001

I008

D005

I007

C009

C011

I002

C022

C014 B017

C010 B011

B021

B013

B009

B022

B018

B016

B014

B012

B010

B006

A021

A017

A015

A013

A011

A009

A005

A012

A010

A008

C004

C002

I005

B003

B001

I006

B004

B002

B005

A004

A001

I001

A002

IN / OUT ISA Europe Isotron Systems K.U. Leuven Keyence KTR Benelux Leroy Somer Belgium Leuze Electronic LINAK Actuator-Systems Logicontrol Mac - Imes Marechal Electric Martek Maxon Motor Benelux Metal Work Benelux MGH Multiprox Murrelektronik National Instruments Ninety-Five Nord Drive Systems Omron Electronics PEC Products Philips GTDM

B039 I009 B038 E016 C009 C014 I007 B001 E018 B004 D015 D013 A005 A021 D037 A001 D001 B024 B039 C002 C017 I005 E030

Phoenix Contact Pics PM Komponenten Procotec Pro-Face Europe Profilex Promebat Raster Products Rittal Rotero Belgium Roxtec Saia-Burgess Benelux Satel Benelux Schmersal Belgium Schunk Intec SDT International SEW Caron-Vector SICK Sigma Control SKF SMO Sobetra Socabelec

C041 A013 D021 A039 A018 A009 A010 B039 C039 B012 A015 E022 D023 E046 I008 D031 C027 C046 C021 D005 E013 A012 B045

Stromag Benelux C001 SYBERMAT A016 & A012 Technofluid A002 Technolec A017 Technotrans A030 Telerex Nederland B021 Tempolec D024 Torfsconstruct A016 Tsb-Bescom A024 Unis Group C010 V.D.C. Engineering D003 Van den Berg - Demag D039 Vansichen Lineairtechniek D029 Vermeylen - Albertz B003 Vialec C029 Weg Benelux C028 Weidmüller Benelux B028 Wenglor Sensoric B017 WOW Technology B022

Trommelmotoren: bieden DE compactste oplossing voor conveyor-aandrijving en bevorderen de hygiëne in de voedingsindustrie ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

ø 50 mm tot ø 800 mm 0.03 kW tot 132 kW 24 Vdc of 3 x 230/400V.50Hz rendement > 97% spatwaterdicht onder hoge druk IP66 robuust (geharde en geslepen stalen tandwielen) bedrijfszeker

✓ gemakkelijk te monteren, compact en zeer goed reinigbaar, veilig, geluidsvriendelijk en onderhoudsvrij ✓ alle industriële toepassingen, ook in de diepvries, voor continu bedrijf maar ook voor start/stop-bedrijf: band- en rolconveyors, in rotatieve borstels, oprolsystemen van dekzeilen, doeken, …

Tel: 02 366 06 06 www.actintime.be 185 x 130 product sdvert Dutch:Layout 1

10/09/2010

08:44

Page 1 104 - Lezersdienst

Pub ActIn am180 nl.indd 1

Een aandrijving kiezen bij Control Techniques kan niet makkelijker! Ieder product beschikt over een breed gamma aan spanningen en vermogens terwijl de enorme flexibiliteit ze inzetbaar maakt voor de meeste toepassingen

6/09/10 11:10

www.controltechniques.be

105 - Lezersdienst

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation EXPOSANTENLIJST 2 Sign & Safe nv Luithagen 9 BE 2030 Antwerpen Stand D035

+32 3 541 04 84 www.2signandsafe.com [email protected]

Bartec Belgium nv Heilig Hartlaan 26 BE 3980Tessenderlo Stand D025

+32 13 67 23 08 www.bartec.be walter.valgaerts@ bartec.be

ABC Industrial Parts bvba Kazerneweg 29 BE 9770 Kruishoutem Stand A023

+32 9 380 43 50 www.abcparts.be [email protected]

Beckhoff Automation bvba Kempische Steenweg 305 bus 202 BE 3500 Hasselt Stand C011

+32 11 24 08 00 www.beckhoff.be [email protected]

Act in Time Rue du Valcq 47 BE 1420 Braine-l’Alleud Stand C005

+32 2 366 06 06 www.actintime.be [email protected]

Bege Aandrijftechniek bv Puttestraat 73 BE 2940 Stabroek Stand D009

+32 3 605 16 05 www.bege.be [email protected]

Agema sa Avenue Nobel 6 BE 1300 Wavre Stand D043

+32 10 24 21 11 www.agema.be [email protected]

Belgitrans Louizalaan 500 BE 1050 Brussel Stand E026

0032 2 640 84 32 www.belgitrans.be [email protected]

Apem Benelux Excelsiorlaan 21 BE 1930 Zaventem Stand A020

+32 2 725 05 00 www.apem.com thierry.vangeyseghem@ apemswitches.be

Bintz Technics nv Brixtonlaan 25 BE 1930 Zaventem Stand I002

+32 2 720 49 16 www.bintz-technics.be [email protected]

Asco Numatics Benelux Lusambostraat 53 BE 1190 Brussel Stand B013

0032 2 333 02 50 www.asconumatics.be [email protected]

Boekholt Transmissions Industrieterrein De Kooi NL 4631 SR Hoogerheide Stand B009

+31 164 614 959 www.boekholt.be [email protected]

ATS Contracting nv Karel De Roosestraat 15 BE 9820 Merelbeke Stand A029

+32 9 210 05 61 www.atscontracting.be [email protected]

Bosch Rexroth nv Henri Genessestraat 1 BE 1070 Brussel Stand A016

+32 2 525 57 65 www.bosch.be ingrid.vankerkhoven@ be.bosch.com

Audimat Automation sa/nv Rue Th. Roosevelt 19 -21 BE 1030 Schaarbeek Stand A012

+32 2 735 38 95 www.audimat.be [email protected]

Bosch Rexroth nv Henri Genessestraat 1 BE 1070 Brussel Stand A022

+32 2 525 57 65 www.bosch.be ingrid.vankerkhoven@ be.bosch.com

Axis & Stuifmeel bv Coenecoop 618-620 NL 2741 PV Waddinxveen Stand D002

+31 182647070 www.axis-stuifmeel.nl [email protected]

Brimac Industrieweg 11 - Haven 403 BE 2030 Antwerpen Stand E024

+32 3 540 12 86 www.brimac.be [email protected]

AZ Hollink bvba Abtsdreef 10 BE 2940 Stabroek Stand E001

+32 3 722 11 18 www.azhollink.eu [email protected]

CADCenter Belgie bvba Drie Eikenstraat 661 BE 2650 Edegem Stand E004

+32 3 826 93 63 www.cadcenter.b [email protected]

AZO nv Katwilgweg 15 BE 2050 Antwerpen Stand E036

+32 3 250 16 03 www.azo.be [email protected]

Care Automatisering De Zaale 11 NL 5612 AJ Eindhoven Stand B039

0031 40 239 08 88 www.care-automatisering.nl [email protected]

B&R Industriële Automatisering Hoge Schouw 1 NL 4817 BZ Breda Stand B029

+31 765715303 www.br-automation.com [email protected]

CMD 53, Avenue de l’Europe FR 59223 Roncq Stand E005

+33 3 20 46 33 71 www.cmd-gears.com [email protected]

Balluff bvba Interleuvenlaan 62 BE 3001 Leuven Stand A011

+32 16 39 78 00 www.balluff.com [email protected]

Comdes Componenten bv Platinastraat 25 NL 2718 SZ Zoetermeer Stand B016

+31 793625666 www.comdes.be [email protected]

zie ook pag. 10 en 17

zie ook pag. 17

zie ook pag. 17

181 - SEPT 2010 - P 11

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation EXPOSANTENLIJST Control Techniques Belgium Blarenberglaan A23 BE 2800 Mechelen Stand B011

+32 15 74 07 02 www.controltechniques.be claire.devogelaere@ emerson.com

Esco Drives & Automation Culliganlaan 3 BE 1831 Diegem Stand D017

+32 2 717 64 30 www.esco-da.be [email protected]

CoSo Softec bvba Heidestraat Noord 215 BE 2950 Kapellen Stand E011

+32 3 666 68 90 www.coso.nl [email protected]

Esco Transmissions Culliganlaan 3 BE 1831 Diege Stand B018

+32 2 717 64 69 www.esco-transmissions.be [email protected]

Crouzet nv/sa Dieweg 3 B BE 1180 Ukkel Stand B032

+32 2 462 07 30 www.crouzet.com [email protected]

Euchner Benelux bv Visschersbuurt 23 NL 3356 AE Papendrecht Stand D027

+31 786154766 www.euchner.nl [email protected]

Danfoss nv Alfons Gossetlaan 28 BE 1702 Groot-Bijgaarden Stand D047

+32 2 525 07 52 www.danfoss.be Donatienne.FRANCOIS@ danfoss.be

Eurotherm nv Rue du Val Notre Dame 384 BE 4520 Moha Stand B030

+32 85 27 40 80 www.eurotherm.co.uk [email protected]

De Simone sa Rue Fontenelle 18 BE 6240 Farciennes Stand I006

+32 71 81 18 59 www.desimone.be [email protected]

EVG Martens GmbH & Co KG Trompeterallee 244-246 DEU 41189 Mönchengladbach Stand A027

+49 2166 550 836 www.evg.de [email protected]

DE-STA-CO Benelux bv Amsteldijk Noord 173 NL 1422 XZ Uithoorn Stand A012

+31 297 285332 www.destaco.com [email protected]

Extenson bvba Industriezone Roosberg 4 BE 3400 Landen Stand A022

+32 11 28 01 20 www.extenson.be [email protected]

Doedijns International B.V. Coenecoop 103-105 NL 2741 PG Waddinxveen Stand E032

+31 182302888 www.doedijns.com [email protected]

Automation Magazine Wielstraat 12 BE 2880 Bornem Stand A004

0032 2 640 77 35 [email protected]

Doedijns Fluidap sa Allée II n° 4 - Parc Industriel d’Amay BE 4540 Amay Stand B026

0032 82 51 96 96 www.fluidap.be [email protected]

Gefran Benelux nv Lammerdries-Zuid 14a BE 2250 Olen Stand D006

+32 14 24 81 89 www.gefran.be [email protected]

Duranmatic bv Robijn 800 NL 3316 KE Dordrecht Stand E021

+31 786310599 www.duranmatic.nl [email protected]

GGB Benelux Van Kerkhovenstraat 110 BE 2880 Bornem Stand C003

+32 3 890 46 73 www.ggbearings.com [email protected]

DVC nv Korporaal Trésigniestraat 6 BE 1190 Brussel Stand A035

+32 2 333 27 72 www.dvc-co.com [email protected]

GKN Service Benelux Emile Pathéstraat 410 BE 1190 Brussel Stand E012

+32 2 334 98 80 www.gkndriveline.com [email protected]

E&CS sprl Cour Lemaire 8 BE 4651 Battice Stand B005

+32 87 78 58 09 www.ecsystems.be [email protected]

Hamamatsu Photonics 7, Rue du Bosquet BE 1348 Louvain-La-Neuve Stand B023

0032 10 45 63 34 www.hamamatsu.be [email protected]

Endress+Hauser nv Carlistraat 13 BE 1140 Brussel Stand C004

+32 2 247 92 75 www.be.endress.com celine.grimonster@ be.endress.com

Harting nv Z.3 Doornveld 23 BE 1731 Zellik Stand B002

+32 2 466 01 90 www.harting.be [email protected]

Eplan Bosstraat 54 BE 3560 Lummen Stand D042

+32 13 53 96 96 www.eplan.be [email protected]

Hepco Slide Systems Benelux Berkveld 14a NL 5709 AE Helmond Stand A008

+32 9 229 14 58 www.hepcomotion.com [email protected]

P 12 - 181 - SEPT 2010

zie ook pag. 17

zie ook pag. 17

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation EXPOSANTENLIJST Hiwin Gmbh Brücklesbünd 2 DEU 77654 Offenburg Stand D030

0049 781 932 780 www.hiwin.nl [email protected]

IX4U bv Gotlandstraat 66 NL 7418 AX Deventer Stand B039

0031 570 565 744 www.argessoftware.eu [email protected]

Hupico bvba Korte Magerstraat 4 BE 9050 Gentbrugge Stand I001

+32 9 210 40 60 www.hupico.be [email protected]

Keyence Siemensstrasse 1 DEU 63263 Neu-Isenburg Stand E016

+49 6102 3689 289 www.keyence.be [email protected]

Hydroserv Steenweg naar Oudegem 222 BE 9308 Gijzegem Stand A037

+32 53 71 12 12 www.hydroserv.eu [email protected]

KTR Benelux bv Blancefloerlaan 167 bus 22 BE 2050 Antwerpen Stand C009

+32 3 211 05 67 www.ktr.com [email protected]

IEF Werner Benelux Blvd Saint-Michel 47 BE 1040 Brussel Stand B014

+32 2 400 00 56 www.ief-werner.de [email protected]

KU Leuven Oude Markt 13 BE 3000 Leuven Stand B038

0032 16 32 40 10 www.mech.kuleuven.be [email protected]

IGE + XAO bv Beersdalweg 84 NL 6412 PE Heerlen Stand C024

+31 455611636 www.ige-xao.nl [email protected]

Leroy Somer Belgium Blarenberglaan A23 BE 2800 Mechelen Stand C014

+32 15 28 10 10 www.leroy-somer.com [email protected]

Igus bvba Kolonel Begaultlaan 75 BE 3012 Wilsele Stand C022

+32 16 31 44 31 www.igus.be [email protected]

Leuze Electronic nv Steenweg Buda 50 BE 1830 Machelen Stand I007

+31 418653544 www.leuze.be [email protected]

ILME GmbH Max-Planck-Strasse 12 DEU 51674 Wiehl Stand B006

+49 226 179 550 www.ilme.de mueller-viebahn@ ilme.de

LINAK Actuator-Systems NV Nijverheidsweg 1A BE 9820 Merelbeke Stand B001

+32 9 230 01 09 www.linak.be [email protected]

Imago Group Benelux Hermesstraat 6b BE 1930 Zaventem Stand E038

+32 2 785 00 25 www.ImagoGroup-Benelux.be [email protected]

Logicontrol Vrijheidslaan 177 BE 1080 Brussel Stand E018

+32 2 414 62 36 www.logicontrol.be [email protected]

INDUSTRONIC Partizanenstraat 140 BE 2950 Putte - Kapellen Stand D011

+32 3 295 61 81 www.industronic.be [email protected]

MAC - a division of IMES-DEXIS Ekkelgaarden 26 BE 3500 Hasselt Stand B004

0032 11 28 82 22 www.imes.be [email protected]

Inelmatec nv Pallieterweidestraat 83-85 BE 1501 Buizingen Stand B010

+32 2 361 15 40 www.inelmatec.be [email protected]

Magion Industrial Software Solutions Abtsdreef 10B BE 2940 Stabroek Stand B039

0032 3 254 05 33 www.magion.be [email protected]

IRA sprl Rue Villers 25 A BE 4520 Vinalmont Stand D004

+32 85 27 07 05 www.ira.be [email protected]

Marechal Electric sa 5, avenue de Presles FR 94417 Saint-Maurice Cedex Stand D015

+33 1 45 11 60 52 www.marechal-electric.com [email protected]

ISA paviljoen P.O. Box 80 NL 5600 AB Eindhoven Stand B039

0031 40 2390 524 www.isaeurope.org [email protected]

Martek sprl Avenue René Combaire 82 BE 1082 Brussel Stand D013

+32 2 467 00 40 www.martek.be [email protected]

Isotron Systems bvba Antwerpse Steenweg 45 BE 2830 Willebroek Stand I009

+32 3 450 70 45 www.isotron.eu [email protected]

maxon motor benelux bv Mechelen Campus - Schaliënhoevedreef 20C BE 2800 Mechelen Stand A005

0032 15 20 00 10 www.maxonmotor.be [email protected]

zie ook pag. 17

181 - SEPT 2010 - P 13

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation EXPOSANTENLIJST Metal Work Benelux Mechelsesteenweg 277 BE 1800 Vilvoorde Stand A021

+32 2 751 61 20 www.metalwork.nl [email protected]

Procotec Legeweg 135-137 / B12 BE 8020 Oostkamp Stand A039

+32 50 32 06 11 www.procotec.be brecht.leenknegt@ procotec.be

MGH nv Rittwegerlaan 2B BE 1830 Machelen Stand D037

+32 2 753 00 40 www.mgh.be [email protected]

Pro-Face Europe bv Wegalaan 32 BE 2132 JC Hoofddorp Stand A018

+31 235544094 www.proface.eu [email protected]

Multiprox nv Lion d’Orweg 12 BE 9300 Aalst Stand A001

+32 53 76 65 66 www.multiprox.be [email protected]

Profibus Belgium Haid-und-Neu-Strasse 7 DEU 76131 Karlsruhe Stand E023

0049 721 9658 590 www.profibus.com [email protected]

Murrelektronik Noordlaan 21 BE 9200 DENDERMONDE Stand D001

+32 52 33 98 55 www.murrelektronik.com yvan.vanechelpoel@ murrelektronik.be

Profilex Z.I. in den Allern 4A LU 9911 Troisvierges Stand A009

+35 2 99 89 06 www.profilex-systems.com [email protected]

National Instruments bv Pompmolenlaan 10 NL 3447 GK Woerden Stand B024

+31 348433466 www.ni.com/netherlands [email protected]

Promebat Rue du bourdon 70a BE 1180 Brussel Stand A010

+32 2 376 45 48 www.promebat.be [email protected]

Ninety-Five bvba Lange Nieuwstraat 12 BE 2000 Antwerpen Stand B039

0032 3 213 30 87 www.ninety-five.com [email protected]

Raster Products bv Postbus 3 NL 6620 AA Dreumel Stand B039

0031 48 75 72 719 www.raster-ia.nl [email protected]

Nord Aandrijvingen België nv Boutersemdreef 24 BE 2240 Zandhoven Stand C002

+32 3 484 59 21 www.nord.be [email protected]

Rittal nv Stokkelaar 8 BE 9160 Lokeren Stand C039

+32 9 353 91 28 www.rittal.be [email protected]

Omron Electronics NV Stationsstraat 24 BE 1702 Groot-Bijgaarden Stand C017

+32 2 467 41 31 www.industrial.omron.be johan.decoster@ eu.omron.com

Rotero Belgium bvba Wayenborgstraat 10 BE 2800 Mechelen Stand B012

+32 15 45 18 49 www.rotero.be [email protected]

PEC Products nv Technologielaan 12 BE 3001 Leuven (Heverlee) Stand I005

+32 16 39 83 91 www.pec.be [email protected]

Roxtec Industriepark 15/005 BE 9031 Drongen Stand A015

0032 9 281 12 33 www.roxtec.be [email protected]

Philips GTDM Steenweg op Gierle 417 BE 2300 Turnhout Stand E030

+32 14 40 77 96 www.philips.com/mechanization [email protected]

Saia-Burgess Benelux bv Hanzeweg 12c NL 2803 MC Gouda Stand E022

+31182 54 31 54 www.saia-burgess.com Inge.VanLeuveren@ saia-burgess.com

Phoenix Contact Minervastraat 10-12 BE 1930 Zaventem Stand C041

+32 2 723 98 22 www.phoenixcontact.be [email protected]

Satel Benelux bv Broekbergenlaan 48 NL 2071 EW Santpoort-Noord Stand D023

+31 235389502 www.satelbv.nl [email protected]

Pics nv Middelmolenlaan 110 BE 2100 Deurne Stand A013

+32 3 326 59 59 www.pics.be [email protected]

Schmersal Belgium nv Nieuwlandlaan 16b I.Z. B413 NL 3200 Aarschot Stand E046

+32 16 57 16 18 www.schmersal.be [email protected]

PM Komponenten nv Karrewegstraat 124 BE 9800 Deinze Stand D021

0032 9 220 70 50 www.pmk.be [email protected]

Schunk Intec Industrielaan 4-Zuid 3 BE 9320 Erembodegem Stand I008

+32 53 85 35 46 www.schunk.com marcel.degreef@ be.schunk.com

P 14 - 181 - SEPT 2010

zie ook pag. 17

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation EXPOSANTENLIJST SDT International nv Boulevard de l’humanioté 415 BE 1190 Forest Stand D031

+32 2 332 32 25 www.sdt.be [email protected]

Tempolec nv/sa Route de Biesme 49 BE 6530 Thuin Stand D024

+32 71 59 90 02 www.tempolec.be [email protected]

SEW Caron-Vector Evenementenlaan 7 BE 3001 Leuven Stand C027

+32 16 38 63 75 www.sew-eurodrive.be [email protected]

Torfsconstruct Leemstraat 158 BE 2861 O.L.V.-Waver Stand A016

+32 15 76 75 52 www.torfsconstruct.com [email protected]

SICK nv Doornveld 10 BE 1730 Asse Stand C046

+32 2 481 87 68 www.sick.be [email protected]

Tsb-Bescom bv Spoorallee 8 NL 6921 HZ Duiven Stand A024

+31 316250800 www.tsb-bescom.nl [email protected]

Sigma Control Bijdorp West 22 NL 2992 LC Barendrecht Stand C021

+31 180 695 777 www.sigmacontrol.nl [email protected]

Unis Group Biensma 33A-35A NL 9001 XZ Grou Stand C010

+31 5 66 62 44 62 www.unisgroup.com [email protected]

SKF nv/sa Avenue de Bêle 3 BE 1140 Evere Stand D005

+32 2 729 67 27 www.skf.com nathalie.chalmagne@ skf.com

V.D.C. Engineering sprl Laie du Veneur 3 BE 1300 Limal Stand D003

+32 10 40 19 25 www.vdc-engineering.be [email protected]

SMO bvba Nieuwendorpe 14 BE 9900 Eeklo Stand E013

+32 9 219 93 85 www.smo-bvba.be [email protected]

Van den Berg - Demag De Keyserlei 5 bus 42 BE 2018 Antwerpen Stand D039

+32 3 213 30 30 www.demag.be [email protected]

Sobetra Vorstsesteenweg 168 BE 1601 Ruisbroek Stand A012

+32 2 331 13 37 www.sobetra.be [email protected]

Vansichen Lineairtechniek bvba Herkenrodesingel 4 bus 3 BE 3500 Hasselt Stand D029

+32 11 37 79 63 www.vansichen.be [email protected]

Socabelec sa Rue Emile Vandervelde 56 BE 5190 Ham sur Sambre Stand B045

+32 71 75 02 14 www.socabelec.be [email protected]

Vermeylen - Albertz Oudebaan 59 Unit 12 BE 2610 Wilrijk Stand B003

+32 3 828 86 43 www.vermeylen-albertz.be [email protected]

Stromag Benelux nv Wolfsakker 8A BE 9160 Lokeren Stand C001

+32 9 326 81 30 www.stromag.com [email protected]

Vialec bvba Guido Gezellestraat 117 BE 9470 Denderleeuw Stand C029

+32 53 68 41 63 www.vialec.be [email protected]

Sybermat sa Avenue du Commerce 41 BE 1420 Braine-L’Alleud Stand A016-A012

+32 2 522 90 92 www.sybermat.com [email protected]

Weg Benelux Rue de l’Industrie 30D BE 1400 Nijvel Stand C028

+32 67 88 84 20 www.weg.net/be [email protected]

Technofluid Ambachtenlaan 15 BE 9080 Lochristi Stand A002

+32 9 326 76 10 www.technofluid.be [email protected]

Weidmuller Benelux bv Mechelsesteenweg 519 bus 6 & 7 BE 1930 Nossegem Stand B028

+32 2 752 40 70 www.weidmueller.be [email protected]

Technolec bvba Hoogkamerstraat 337 bus 2 BE 9140 Temse Stand A017

+32 3 710 69 69 www.technolec.be [email protected]

Wenglor & Lambda bvba Sippelberglaan 3 BE 1080 Brussel Stand B017

+32 2 412 47 91 www.wenglor.com [email protected]

Telerex Nederland bv Konijnenberg 88 NL 4825BE Breda Stand B021

+31 765782039 www.telerex-europe.com [email protected]

WOW Technology sa Rue Pieds d’Alouette 18 BE 5100 Naninne Stand B022

+32 81 71 97 34 www.wowcompany.com philippe.hermant@ wowcompany.com

zie ook pag. 17

181 - SEPT 2010 - P 15

107 - Lezersdienst 106 - Lezersdienst

Beursspecial Factory & Process Automation 2010

Factory & Process Automation bedrijfsprofielen Act in Time Rue du Valcq 47 BE 1420 Braine-l’Alleud +32 2 366 06 06 www.actintime.be [email protected]

stand C005

Act In Time is alom bekend voor haar uitgebreid gamma aandrijftechniek bestaande uit motoren en motorreductoren (ac & dc), trommelmotoren en motorrollen, flexibele precisie-koppelingen, veiligheidskoppelingen en flexibele assen alsook een wijd programma mechanische componenten. Op deze beurs zullen specifiek gemotoriseerde rollen uit de doeken gedaan worden op haar stand: technische voorstelling aangevuld met diverse toepassingen. Afspraak dus op stand C005.

AZ Hollink bvba Abtsdreef 10 BE 2940 Stabroek +32 3 722 11 18 www.azhollink.eu [email protected]

stand E001

AZ Hollink b.v.b.a. staat garant voor een breed assortiment kwalitatief hoogwaardige componenten van aandrijftechniek. Als totaalleverancier kunnen wij aan elke vraag voldoen: van het meest geavanceerde onderdeel tot elk mogelijke combinatie, standaard of speciaal voor u op maat gemaakt. Test onze vindingrijkheid en wij leveren wat u nodig heeft. Snel, flexibel en betrouwbaar.

Balluff bvba Interleuvenlaan 62 BE 3001 Leuven +32 16 39 78 00 www.balluff.com [email protected]

stand A011

Uw specialist in sensortechnologie Intelligente sensoroplossingen voor de industriële automatisering Naderingsschakelaars: inductief en capacitief Optische sensoren: fotocellen, kleur-, contrast- en luminescentiesensoren, vork- en hoeksensoren, lichtgordijnen Ultrasoonsensoren - Visiesystemen Positioneersystemen en afstandsmeting: inductief, magneto-inductief, magnetostrictief en laser. Electromechanische nokkenschakelaars RFID - Magneetveldsensoren - Inductieve remote sensoren Veldbussen en connectoren - Voedingen

Esco Drives & Automation Culliganlaan 3 BE 1831 Diegem +32 2 717 64 30 www.esco-da.be [email protected]

stand D017

Esco Drives & Automation is een bedrijf van de Esco groep, die zowel in België als internationaal actief is op het vlak van vermogenstransmissie. Ons bedrijf richt zich in het bijzonder op snelheidsregeling, de besturing van bewegingen en industriële automatisering en biedt niet alleen een compleet assortiment producten op dit vlak, maar ook een competente technische ondersteuning, een grote stock in België en performante software voor de inbedrijfstelling en programmering van uw toepassingen. Sinds september 2009, bied u Esco Drives & Automation het volledig programma « Factory Automation » van Mitsubishi.

GGB Benelux Van Kerkhovenstraat 110 BE 2880 Bornem +32 3 890 46 73 www.ggbearings.com [email protected]

stand C003

GGB introduceert een nieuw gamma ‘filament-wound’-glijlagers GGB, vroeger ook Glacier Garlock Bearings genaamd, presenteert een nieuw gamma ‘filament wound’-glijlagers : GAR-FIL®, GARMAX®, HSG TM MLG TM -MULTIFIL TM . Deze glijlagers combineren de zelfsmerende eigenschappen van PTFE met een stabiele structuur om tegemoet te komen aan specifieke vereisten (hoge belasting/lage wrijving) van diverse toepassingen, ook in water en bij hoge temp. Meer informatie vindt u op onze stand tijdens de Mocon hydromech beurs, en op www.ggbearings.com.

maxon motor benelux bv Mechelen Campus - Schaliënhoevedreef 20C BE 2800 Mechelen 0032 15 20 00 10 www.maxonmotor.be [email protected]

stand A005

Op het gebied van precisieaandrijvingen en –systemen, ontwikkelt en vervaardigt maxon motor gelijkstroommotoren met een ijzerloos anker tot 500 Watt. Combinaties met planeet- of tandwielvertragingen, encoders, besturingselektronica evenals hightech keramische componenten bieden maatwerk en klantspecifieke oplossingen. maxon motor onderscheidt zich verder door innovatiekracht, topkwaliteit en een wereldwijd verkoopnetwerk. Het belangrijkst is de kwaliteit van de oplossingen die samen met de klanten gerealiseerd wordt.

PM Komponenten nv Karrewegstraat 124 BE 9800 Deinze 0032 9 220 70 50 www.pmk.be [email protected]

stand D021

PM Komponenten is uw partner voor: mechanische toepassingen: • lineaire eenheden met spindel, tandriem of tandlat zowel voor pick and place- als positioneertoepassingen: MOVE-TEC, PLACE-TEC, CONTROL-TEC • mechanische automatiseringsprojecten • aluminium profielen verbinden “ZONDER BOREN” compact PCI systemen: • CPU boards • backplanes • rack’s behuizingen: • >10.000 verschillende types • Atex control stations • klemmenkasten • inbouw van componenten • complexe bewerkingen op behuizingen

Weg Benelux Rue de l’Industrie 30D BE 1400 Nijvel +32 67 88 84 20 www.weg.net/be [email protected]

stand C028

Met hoofdkantoor in Jaraguá do Sul, Brazilië, WEG, producent van energie efficiënte systemen voor elektrisch aangedreven machines, werd in 1961 opgericht als fabrikant van elektromotoren. Tegenwoordig is het bedrijf, met 20.000 medewerkers wereldwijd, een leverancier van complete systemen en biedt het kant-en-klare oplossingen met motoren, frequentieregelaars, soft-starters, enz. In 2009 bedroeg de omzet van WEG ruim 2,6 miljard USD. WEG - transforming energy into solutions. www.weg.net

181 - SEPT 2010 - P 17

REPORTAGE

Fluid Power Summit – Milano – 6 mei 2010 = International Statistic Committee (ISC)

WORLDWIDE FLUID POWER: 2000-2010

In de namiddag van 6 mei 2010 in een lokaal van de Fieramilano, Rho (IT), waar ieder nationaal lid van de Cetop werd uitgenodigd om zijn bijdrage te leveren aan ‘De Statistiek’. De bedoeling van dit rapport is aan de lezer een idee te geven in cijfers wat ‘Fluid Power’ betekent in de wereld en daarna wat België (Fimop) betekent in Europa (Cetop). Totale Omzet ‘Fluid Power’ 2008 43 969 380 USD 2009 28 096 936 USD 2000 23 571 755 USD Totale Omzet Hydraulica 2008 32 778 668 USD 2009 20 885 146 USD 2000 15 582 831 USD Totale Omzet Pneumatiek 2008 11 190 711 USD 2009 7 211 790 USD 2000 7 988 924 USD De verhouding 2009/2008 voor Hydraulica (in EURO) De verhouding 2009/2008 voor Pneumatiek (in EURO) n

CETOP vertegenwoordigt: • 18 nationale ‘FLUID POWER’ verenigingen. • Meer dan 1000 bedrijven – meestal fabrikanten, maar ook merkvertegenwoordigers. • Bijna 70 000 werknemers. • Een marktwaarde van ongeveer E 8,3 miljard in 2009; in 2008 was dit E 13 miljard. • Deze vormen een zeer hoog aandeel van bedrijven die actief zijn in deze branche – 80-90% in de meeste Europese landen.

P 18 - 181 - SEPT 2010

108 - Lezersdienst

REPORTAGE

Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van ASCO was de overname door de Emerson groep in 1985. De huidige naam ASCO Numatics is relatief recent en kwam er na de overname van het Amerikaanse Numatics in 2005.

Honderd jaar magneetventiel Precies honderd jaar geleden ontwikkelde het Amerikaanse ASCO een component die de automatisering van tal van aandrijftoepassingen in de industrie mogelijk maakte: het magneetventiel. Hoewel het basisconcept al die jaren min of meer hetzelfde gebleven is, ondergingen de producten een belangrijke evolutie tot de uiterst efficiënte low power ventielen die vandaag volop toegepast worden. De geschiedenis van ASCO, wat staat voor Automatic Switch Company, gaat terug tot 1888, toen het bedrijf in Baltimore opgericht werd. De eerste jaren maakte het elektromagnetische schakelaars voor liften, waarvan de patenten later verkocht werden aan de Otis Elevator Company. In 1910 bracht ASCO het eerste industriële magneetventiel op de markt, een elektrisch aangedreven ventiel waarmee men hydraulisch en pneumatisch aandrijvingen kon schakelen. Het Europese hoofdkantoor in Nederland kwam er in 1960, samen met een belangrijke productievestiging die intussen verhuisd is naar het Nederlandse Scherpenzeel. “Daar is ook het competence center voor de procesindustrie gevestigd dat in nauwe samenwerking met toonaangevende bedrijven uit onder meer Antwerpen, Rotterdam, de Kempen, Gent en Zeeuws-Vlaanderen hoogwaardige producten ontwikkelt en produceert. De meeste ventielen in de procesindustrie worden gebruikt voor het bedienen van afsluiters en regelkleppen, maar in een aantal toepassingen komen ze ook rechtstreeks in contact met het procesmedium. Dit stelt uiteenlopende eisen aan de componenten, waar men aan tegemoetkomt met customised solutions”, stelt sales engineer Tom Holemans. Het bedrijf beroept zich erop dicht bij de klant te staan, met een competence center in de buurt van belangrijke (petro)chemische en farmaceutische bedrijven, terwijl men toch ook de voordelen van een wereldwijde groep biedt, bijvoorbeeld betreffende certificaten die men praktisch over de hele wereld kan aanbieden. Naast customised solutions vraagt de markt ook steeds meer naar complete oplossingen waarbij verschillende componenten, soms ook van andere fabrikanten, samengebouwd worden tot een kit of kast waarbij de klant enkel nog de leidingen hoeft aan te sluiten.

Naast customised solutions vraagt de markt ook steeds meer naar complete oplossingen waarbij verschillende componenten samengebouwd worden.

Hoewel het basisconcept al die jaren min of meer hetzelfde gebleven is, ondergingen de producten van Asco een belangrijke evolutie.

Low power reeks Vooral de laatste jaren zijn de prestaties van magneetventielen enorm verbeterd. Dat vertaalt zich in de low power reeks, een serie ventielen die met een zeer laag vermogen werkt. Neem als voorbeeld de type 327 ventielen, die eind jaren ’90 11,2 Watt verbruikten voor een ventiel met diameter 6 mm. Nu heeft men met dezelfde bouwvorm slechts 10 W nodig voor een ventiel met 12 mm doormeter. En bij de kleinste ventielen ligt het vermogen niet hoger dan 1,8 W. Dat deze nieuwe ventielen dezelfde bouwvorm hebben, betekent dat ze zeer eenvoudig ingepast kunnen worden bij de vervanging van oude ventielen. Het lagere vermogen levert vooral een besparing wat betreft de bekabeling. Men kan aan een lagere spanning werken en komt toe met dunnere kabels, wat niet alleen bespaart op de bekabeling zelf, maar ook op de supports die nodig zijn om de bekabeling te bevestigen. Dat deze ventielen een zelfde betrouwbaarheid geven met minder vermogen dankt men aan een aantal verbeteringen op productietechnisch vlak. De onderdelen worden met een hogere afwerkingsgraad gemaakt, zodat men minder wrijving heeft. Hetzelfde geldt trouwens voor de afdichtingen. Maar ook in het ontwerp zitten tal van verbeteringen dankzij het gebruik van 3D software waarmee men de stroming van gassen en vloeistoffen in de ventielen kan simuleren en optimaliseren. De hogere afwerkingsgraad heeft het bovendien mogelijk gemaakt om een ventiel te ontwikkelen zonder dynamische afdichtingen. Dit biedt een aantal specifieke voordelen omdat het anders vooral de afdichting is die beperkingen oplegt aan het temperatuurbereik en mogelijke media. De modellen zonder dynamische dichtingen kennen bovendien een uitzonderlijke levensduur waarbij 200 miljoen schakelingen door de fabrikant gegarandeerd wordt, wat een factor 10 hoger ligt dan bij klassieke uitvoeringen. n

109 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 19

3

F Au & P act t r o St om oc ry e an d at ss B0 io 1 n

Duurzaamheid op eenzame hoogte Hoge betrouwbaarheid, weinig onderhoud, korte responstijden? De veeleisende professional spitst de oren. Het stuurventiel met wrijvingsloze schuif van Asco NumAtics won niet voor niets de innovatieprijs. Vlijmscherpe randen verwijderen de vuildeeltjes, wat samen met de robuuste roestvaststalen constructie verklaart waarom het ventiel bij uitstek geschikt is voor moeilijke omgevingen, hoge temperaturen (150°c) en werkdrukken van vacuüm tot 21 bar. Dit ventiel met “metaal op metaal” schuif staat garant voor meer dan 200 miljoen schakelingen. met 100% zekerheid van schakeling en een constante stuurdruk door overlappende schuiftechnologie: ongeëvenaard!

Lusambostraat 53, 1190 Brussel • Tel. 02 333 02 50 • [email protected] Industrielaan 21, 3925 BD Scherpenzeel, Tel. 033 277 79 11, [email protected]

110 - Lezersdienst 23-08-2010 16:17:48

adv_Duurzaam_NL-FR_BNLx_185x130_Autom.indd 1

Micro-membraandoseerpompen voor inbouw in apparaten voor bvb de analyse- en medische techniek en vele andere OEM-toepassingen alsook voor het labo. hoge doseernauwkeurigheid compact onderhoudsvrij chemisch bestendig lange levensduur

In Nederland KNF Verder b.v. Utrechtseweg 4A, 3451GG Vleuten, Tel 030 677 92 40 , Fax 030 677 92 47, [email protected], www.knf-verder.nl In Belgie KNF Verder n.v. Kontichsesteenweg 17, B-2630 Aartselaar, Tel 03 871 96 24, Fax 03 871 96 28, [email protected], www.knf.be 111 - Lezersdienst

TOEPASSING

Zodra de golven over het toestel rollen, oscilleert de klep achteruit en vooruit mee met de golven. Hierdoor worden twee zware hydraulische cylinders aangedreven die tussen de bewegende klep en de vaste basis gemonteerd staan.

De ‘Oyster Marine’: hoogtechnologische energie-generator De grootste en meest succesvolle werkende hydro-elektrische energie generator gebaseerd op de energie van de zeegolven, die als ‘Oester’ bekend staat, heeft in zijn hart een 315kW highefficiency UnidriveSPM omvormer van Control Techniques die de opgewekte energie naar het net terugstuurt. De ‘Oester’ energie-generator van Aquamarine bevindt zich net voor de kust in Orkney en bestaat uit een grote drijvende staalklep scharnierend op een vaste basis die op de zeebedding ligt. Zodra de golven over het toestel rollen, oscilleert de klep achteruit en vooruit mee met de golven. De ‘Oester’ is de grootste en Hierdoor worden twee zware hymeest succesvolle werkende hydraulische cilinders aangedreven dro-elektrische energie generadie tussen de bewegende klep en tor gebaseerd op de energie van de vaste basis gemonteerd staan. de zeegolven. Deze twee cilinders werken als pompen en sturen zuiver, zoutvrij water door een hogedrukleiding naar het technisch lokaal op de wal vlakbij (zie principetekening). Het water onder hoge druk drijft daarna een Pelton turbine aan met lepelvormige schoepen. Die is verbonden met een zwaar vliegwiel om de pulsaties van de golven te dempen en drijft op zijn beurt een standaardinductiegenerator aan. De Unidrive omvormers zetten de geproduceerde energie om naar een vaste spanning en frequentie die op het elektrisch laagspanningsnet kan aangesloten worden. Eerst werd een kleinschalige demonstratie-eenheid getest op ongeveer dezelfde locatie terwijl de ‘Oester’ officieel in gebruik werd genomen in november 2009. Hiermee wordt elektrische energie opgewekt voor de lokale woningen rond Orkney en voor het elektrisch net.

Golven dekken 20% van energiebehoeften Hoe sterker de golven, hoe meer elektriciteit de installatie zal opwekken wetende dat het maximale vermogen altijd in de winter zal bereikt worden. Dat is op zich een uitstekend alternatief voor het voeden van het elektrische net omdat energie opgewekt door onder andere photovolta-

De Unidrive omvormers zetten de geproduceerde energie om naar een vaste spanning en frequentie die op het elektrisch laagspanningsnet kan aangesloten worden.

De meetpunten worden allemaal teruggekoppeld naar de centrale PLC om een volledig beeld van de systeemprestaties te kunnen geven.

Zodra de golven over de ‘Oester’ rollen, oscilleert de klep achteruit en vooruit mee met de golven. Hierdoor worden twee zware hydraulische cilinders aangedreven. ïsche systemen net tijdens die wintermaanden laag is. En het verbruik is dan juist het hoogst. Volgens berekeningen kunnen grote golven tot 200kW per lopende meter opwekken. Op lange termijn betekent dit dat de energie van de golven tot 20% van de totale energiebehoeften van Groot-Brittannië zou kunnen dekken. Control Techniques werd al in een vroeg stadium bij de ontwikkeling van het project betrokken omdat het nauw samenwerkt met het Centrum van de Nieuwe en Vernieuwbare Energieën (NaREC) in Blyth (UK), waar het onderzoek van de ‘Oester’ in de faciliteiten van het droogdok aan de gang was.

Optimaal rendement De ‘Oester’ is op dit ogenblik geïnstalleerd in de testlocatie van het Europese Mariene Centrum van de Energie in Orkney (UK). Daar zetten twee frequentieomvormers van 315kW de energie naar het elektrisch net om. Dat gebeurt met een lage harmonische vervorming. Omdat het om een demonstratie-eenheid gaat heeft Aquamarine de ‘Oester’ uitgerust met verscheidene meetpunten waar drukken en andere meetwaarden op alle belangrijke punten van het systeem voorkomen. Die meetpunten worden allemaal teruggekoppeld naar de centrale PLC om een volledig beeld van de systeemprestaties te kunnen geven. De snelheid van de Pelton turbine wordt gecontroleerd door een incrementele encoder die als terugkoppeling naar de snelheidsregelaar werkt. Zo wordt een optimaal rendement gegarandeerd. “De volgende generatie van de ‘Oester’, die drie werkende kleppen zal hebben is al in ontwikkeling”, zegt Paul Smith, Hoofd Elektrisch ingenieur bij Aquamarine. “We hopen op een output van 2.4MW per eenheid”, zegt Smith. De omvormers die hier gebruikt worden zijn van het Unidrive SPM gamma en zijn – naast het aandrijven van motoren – heel geschikt voor het koppelen naar het net van hernieuwbare energie uit systemen zoals wind, photovoltaïsche zonnepanelen, golven en getijden. n Aquamarine Power is een Engels bedrijf met hoofdzetel in Edinburg. Haar doel is om het ‘Oester-concept’ te ontwikkelen tot echte hydroelektrische farms over de hele wereld en om op die manier snel een geïnstalleerd vermogen van 1.000 MW te bereiken.

112 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 21

TOEPASSING

Voor mobiele toepassingen gelden als gevolg van de TIER 4-wetgeving nog strengere regels. Tegen 2014 moeten machinebouwers aan uitstootvereisten voldoen die tot nu toe onmogelijk werden geacht. De eerste studies geven een trend naar kleinere dieselmotoren en lagere toerentallen aan.

BlueHydraulics spaart energie en vermindert de uitstoot Een beduidend lager energieverbruik en een vermindering van de uitstoot van koolstof en andere schadelijke stoffen, bij gelijkblijvende productiecapaciteit; dat is waar machineconstructeurs en eindgebruikers steeds meer naar vragen. Door de implementatie van een efficiënte optimalisatie van componenten, innovatieve modules en netwerkoplossingen biedt het BlueHydraulics-programma hierop een passend antwoord. Uitgaande van het 4EE energie-efficiëntieprincipe (Efficient Components, Energy on Demand, Energy Recovery and Energy System Design) zoeken de systeemingenieurs van Rexroth naar nieuwe mogelijkheden voor multifunctionele designefficiëntie. Op die manier optimaliseren zij voortdurend de efficiëntie van componenten, ontwikkelen zij nieuwe functionaliteiten en ontwerpen zij nieuw systeemoplossingen voor een hogere energie-efficiëntie. Deze oplossingen zijn noodzakelijk om aan de Europese regels te voldoen. De komende tien jaar moet de Europese industrie zijn CO2-uitstoot met 20 procent verminderen ten opzichte van 1997. Bosch streeft naar een reductie van 25 procent van zijn totale uitstoot tegen 2020. Voor mobiele toepassingen gelden als gevolg van de TIER 4-wetgeving nog strengere regels. Tegen 2014 moeten machinebouwers aan uitstootvereisten voldoen die tot nu toe onmogelijk werden geacht. De eerste studies geven een trend naar kleinere dieselmotoren en lagere toerentallen aan. Beide trends vragen innovatieve oplossingen op het gebied van arbeids- en aandrijfhydraulica om minimaal het huidige werkvermogen te behouden.

Flexibele hydraulica Over de jaren heen hebben hydraulische oplossingen een uitzonderlijke aanpasbaarheid aan nieuwe en veranderende situaties getoond. De introductie van proportionele technologieën verbeterde de regelbaarheid van hydraulische systemen. Naarmate gedecentraliseerde automatiseringstechnologie meer en meer ingang vond, haalde de electrohydraulica ook voordeel uit de vooruitgang in digitale controle-electronica. Het resultaat is een beduidend hogere dynamiek en precisie van hydraulische actuatoren. De verschuiving van functies naar de software creëert bijkomende flexibiliteit voor nieuwe functionele eigenschappen, zonder dat de hardware moet worden aangepast. BlueHydraulics van Rexroth biedt met zijn vele systemen voor zowel mobiele als stationaire toepassingen de mogelijkheid om energie te besparen, de efficiëntie te verhogen en de uitstoot te verminderen. En dit houdt uiteindelijk ook een lagere gebruikskost in.

Mobiele toepassingen: kleinere motoren en lagere motortoerentallen Ook de mobiele hydraulica profiteert in grote mate van de voordelen van digitale netwerking tussen alle compatibele componenten en functionaliteiten. Deze systeemoplossingen zijn een slimme manier om de downsizing van dieselmotoren of de vermindering van motortoerentallen te vergemakkelijken en op die manier het dieselverbruik te verminderen bij minstens een gelijkblijvende performantie. Anderzijds leiden deze oplossingen ook tot een aanzienlijke reductie in verbruik en uitstoot. Zo combineert de Diesel Hydraulic Control (DHC) zowel het motormanagement als de controle van arbeids- en aandrijfhydrauli-

BlueHydraulics betekent ook een hogere efficiëntie voor bedrijfsautomatisering en fabrieksuitrusting.

P 22 - 181 - SEPT 2010

TOEPASSING

ca. DHC kan het verbruik tot 20 procent verminderen. Maar het belangrijkste voordeel is dat de systeemoplossing dezelfde dynamiek van de machine garandeert, ook bij dieselmotoren met de door Tier 4 geëiste belastingsverhoudingen. Andere oplossingen zoals de Hydrostatic Regenerative Brake System (HRB) maken dan weer gebruik van het remproces om de hydraulische accumulator toe te laten de energie te recupereren en deze opnieuw te gebruiken voor de volgende rijbeweging. Dit systeem is vooral bruikbaar voor vuilniswagens en bussen, die beiden constant moeten remmen en dan weer optrekken. In de praktijk vermindert HRB het brandstofverbruik tot 25 procent. “BlueHydraulics laat OEM’s toe hun vertrouwde compacte hydraulische oplossingen verder te gebruiken om energie te sparen, de efficiëntie te verhogen, maar vooral het uitstootniveau te verminderen tot het TIER 4-niveau.”

Verhoogde efficiëntie voor stationaire toepassingen BlueHydraulics betekent ook een hogere efficiëntie voor bedrijfsautomatisering en fabrieksuitrusting. Pompaandrijvingen met variabele snelheid, bijvoorbeeld, verminderen het energieverbruik met een indrukwekkende 30 tot 70 procent. “Met servo-variabele pompaandrijvingen in spuitgietmachines hebben we zelfs meer dan 80 procent bespaard. Dat komt overeen met lagere productiekosten en een terugverdientijd van de investering binnen het jaar.” De innovatieve en gepatenteerde koel- en smeerbooster (KSTbooster) is een ander voorbeeld van het energiebesparend potentieel van BlueHydraulics voor werktuigmachines. In de booster wordt de druktoevoer voor het hogedruksmeeroliecircuit geïntegreerd in het hydraulische pompaggregaat. Een bijkomende lineaire pomp vervangt de conventionele schroefspindelpomp. Hierdoor vermindert het energieverbuik van het hogedrukolie-

circuit met bijna 90 procent in vergelijking met conventionele oplossingen. Door de pompaandrijving met variabele snelheid en KST-booster te combineren kan de gebruiker van cumulatieve besparingen genieten. Geen kleine verdienste als men rekening houdt met het feit dat energiekosten ongeveer 15 procent van de totale levensduurkosten van werktuigmachines uitmaken. Door de mogelijkheid tot aansturing, analoog, via Veldbus of Ethernet, kan BlueHydraulics perfect in elke automatiseringsomgeving worden ingepast en vereenvoudigt dankzij de voorgeprogrammeerde software de inbedrijfname. Het verfijnde gamma aan pompaandrijvingen met variabele snelheid beslaat een ruim toepassingsgebied, waaronder werktuigmachines, spuitgietmachines, persen en alle cyclisch werkende machines. Bijkomende voordelen zijn het lage geluidsniveau en de gereduceerde opwarming van de olie, waardoor ook in koelvermogen bespaard kan worden. Ook op componentenniveau staat BlueHydraulics gelijk aan meer energie-efficiëntie. De nieuwe interne tandwielpomp PGH-3X bijvoorbeeld is aangepast voor gebruik met een pompaandrijving met variabele snelheid, waardoor het rendement over het gehele toerentalbereik stijgt tot meer dan 3.000 tpm. Systeemontwerpers kunnen een enorm verschil betekenen voor de energie-efficiëntiecurve, zelfs in de ontwerpfase. Dit is vooral het geval bij bedrijfsautomatisering en fabrieksuitrusting. De modulaire hydraulica op componentenniveau biedt uitgebreide mogelijkheden om het energieverbruik, denk maar aan acculaadschakelingen, te verminderen. “We bieden machinebouwers precies die oplossingen die aan de klanteneisen voor energiebesparing, energie-efficiëntie en verminderde uitstoot voldoen.” n

Belgische Vereniging van Fabrikanten, Invoerders, Verdelers voor Industriële Hydraulica, Pneumatica Automatisering en Aanverwante Technieken Association Belge des Fabricants, Importateurs, Distributeurs de Matériel Hydraulique, Pneumatique, d’Automatisme pour l’Industrie et Techniques Associées

113 - Lezersdienst

Maatschappelijke zetel - Siège social Louizalaan, 500, Av. Louise, Brussel 1050 Bruxelles [email protected] www.fimop.be Lid van het Europese CETOP Membre du Comité Européen CETOP

Secretariaat - Secrétariat Wielstraat 12 – 2880 Bornem Tel. 02/640 77 35, Fax 02/640 84 80

114 - Lezersdienst adv A5_maart10.indd 1

181 - SEPT 2010 - P 23 17-03-2010 14:21:33

AF Belg 090812 an Compresseurs 130x185:

Page 2

Nieuwe olievrije compressoren: onberispelijke luchtkwaliteit vlakbij het proces. • Lucht van medische kwaliteit • Onklopbare energie-efficiëntie • Neemt weinig ruimte in • Uitstekende geluidsdemping • Opvallend modern design • Eenvoudig te onderhouden • Van 1,5 kW tot 45 kW

Een compleet gamma olievrije compressoren voor alle processen – zelfs de kleinste – in uiteenlopende sectoren: voeding, elektronica, farmaceutica... De kwaliteit van perslucht als roeping.

Serial RSW

Serial SL

www.af-belgium.be AF BELGIUM nv - Chaussée de Tubize 485 F - 1420 Braine-L’Alleud Tel.: (02) 351 26 76 - Fax: (02) 351 26 62 - E-mail: [email protected] 115 - Lezersdienst

116 - Lezersdienst

TOEPASSING

TwinCAT-PLC-bibliotheek voor zeer precieze positioneringstaken

XFC voor motion control

De PLC-library ‘TwinCAT PLC Motion Control XFC’ bevat bouwstenen om digitale signalen met betrekking tot asposities zeer nauwkeurig te registreren en te schakelen.

De XFC (eXtreme Fast Control) kan ook het domein motion control optimaliseren.

De XFC-technologie (eXtreme Fast Control) van Beckhoff maakt een extreem snelle en zeer precieze besturingsen regelingsarchitectuur mogelijk. Door de korte I/Oreactietijden van de XFC kan de doorgangssnelheid van machines en installaties worden verhoogd, aangezien de signaalwachttijden drastisch gereduceerd worden.

EtherCAT-klemmen

Met een nieuwe softwarebibliotheek voor de Beckhoff automatiseringssoftware TwinCAT wordt XFC uitgebreid voor motiontoepassingen. Met de XFC-bibliotheek kunnen asposities zeer nauwkeurig worden geregistreerd en digitale signalen nauwkeurig worden uitgegeven in combinatie met de Beckhoff EtherCATklemmen. Met de bouwstenen van de TwinCAT-PLC-motion control-XFC-bibliotheek kunnen timestamps van de EtherCAT-klemmen zeer nauwkeurig worden geregistreerd en omgerekend naar de overeenkomstige asposities. De digitale ingangsklem EL1252 registreert snelle binaire besturingssignalen met een resolutie van 1 nanoseconde. Met deze technologie kunnen signaalverlopen exact in tijd worden achterhaald en in het hele systeem met de EtherCAT-distributed clocks in verband worden gebracht. Hiermee kan bv. de actuele positie op willekeurige plaatsen in het EtherCAT-systeem worden opgeslagen (latchen).

In de bibliotheek staat een overeenkomstige touchprobe-bouwsteen volgens de PLC-open standaard ter beschikking. Tot nu toe kon er enkel rechtstreeks op de aandrijving, met vaak slechts zeer weinig ingangen, zeer nauwkeurig worden gelatcht. Dit kan nu met de XFC-bibliotheek en de overeenkomstige op timestamps gebaseerde EtherCAT-klemmen decentraal op een willekeurige plaats gebeuren. Dat bespaart benodigde bekabeling en maakt praktisch willekeurig veel latchingangen mogelijk.

PLC open standaard Aan de andere zijde kan men asposities zeer eenvoudig naar zeer precieze tijden omrekenen. Hiermee kunnen zeer nauwkeurige nokkenschakelaars worden gerealiseerd. De op timestamps gebaseerde digitale uitgangen van de EtherCAT-klemmen EL2252 of EL2262 kunnen ook op willekeurige plaatsen in de EtherCAT-veldbus worden geplaatst. Voor nokkenschakelaars is er eveneens een TwinCAT-PLC-bouwsteen volgens de PLC open standaard gerealiseerd. Voorwaarde voor de maximaal bereikbare nauwkeurigheid is de automatische compensatie van de dode tijd van de assen die vanaf TwinCAT 2.11 voor EtherCAT- en SERCOS-aandrijvingen ter beschikking staat. Enkel met compensatie van de dode tijd kan er een exact verband tussen tijd en positie tot stand worden gebracht. n 117 - Lezersdienst

Is uw drive train meer dan de som van de delen? Met de Total Drive Train van Siemens wel. Total Drive Train is Siemens’ totaaloplossing vanaf het net tot de machine-as. Dit concept omvat zowel frequentieomvormer, motor, motorreductor, reductor als koppeling. Via één gespecialiseerd Siemens-aanspreekpunt hebt u toegang tot al onze knowhow en services. Uw winst? Een efficiëntere drive train, die u op het juiste spoor zet. www.siemens.be/drives.

Total Drive Train Answers for Industry.

118 - Lezersdienst AD Aut Mag 215 x 65 motox.indd 1

16/08/10 11:03

181 - SEPT 2010 - P 25

ACTUALITEIT

NI-XNET embedded netwerkplatform met ondersteuning voor de LIN communicatiebus

krachtige  beweging Brevini Power Transmission  brengt u verder Waar beweging vereist is, loopt Brevini Power Transmission  voorop. Onze mechanische aandrijvingen zorgen voor de feilloze beweging die u nodig heeft. Voor de meest uiteenlopende  sectoren bieden wij de innovatieve, bedrijfszekere oplossingen  die maken dat u nooit stil hoeft te staan, maar krachtig  vooruit kunt. Brevini Power Transmission levert maatwerk en topkwaliteit op het gebied 

National Instruments heeft onlangs nieuwe PXI en PCI interfaces aangekondigd die het NI-XNET platform uitbreiden met ondersteuning voor de Local Interconnect Network (LIN) communicatiebus. Met de nieuwe NI PXI-8516 en NI PCI-8516 LIN interfaces kunnen ingenieurs en wetenschappers LIN applicaties ontwikkelen in NI LabVIEW, NI LabWindows™/CVI, en C/C++ voor Windows en LabVIEW Real-Time besturingssystemen. De nieuwe PXI en PCI interfaces, als onderdeel van het NI XNET platform, zijn ideaal voor applicaties, waarbij veel LIN frames en signalen realtime en met hoge snelheid gemanipuleerd moeten worden, zoals hardware-in-the-loop simulatie, rapid control prototyping, busmonitoring en geautomatiseerde besturing. De nieuwe interfaces ondersteunen bovendien de import en het gebruik van signalen van LDF databases, waardoor het plannen en schalen van LIN berichten op de bus vereenvoudigd wordt.

van mechanische transmissietechnologie. Onze betrouwbare planetaire en  conventionele tandwiel- en reductiekasten, extruderaandrijvingen en lieren  garanderen de krachtige beweging die uw bedrijf zoekt. Zodat u door kunt  gaan waar anderen moeten stoppen. 

Brevini Nederland B.V.

Brevini Belgio S.A.

Röntgenweg 24

Rue Théodore Baron, 42/43

2408 AB Alphen aan den Rijn

B-5000 Namur

Postbus 429

T +32 - 81 - 22 91 94

2400 AK Alphen aan den Rijn

F +32 - 81 - 23 08 62

T +31 - 172 - 47 64 64

[email protected]

F +31 - 172 - 42 53 88

www.brevinipowertransmission.be

[email protected] www.brevinipowertransmission.nl

Flexibel en gebruiksvriendelijk NI-XNET is een productlijn met krachtige en gemakkelijk te gebruiken op PXI en PXI gebaseerde producten voor de communicatie met embedded netwerken, waaronder Controller Area Network (CAN), LIN en FlexRay. NI-XNET integreert goed met LabVIEW, gebruikt dezelfde API voor CAN, LIN en FlexRay en vertaalt low-level framegegevens in bruikbare engineering gegevens. De nieuwe interfaces combineren de prestaties en flexibiliteit van low-level microcontroller interfaces met de ontwikkelsnelheid en gebruikersgemak van Windows en LabVIEW Real-Time operating systemen. De interfaces kunnen ook eenvoudig geïntegreerd worden in desktop PC’s en PXI systemen die het LabVIEW Real-Time OS gebruiken. De PXI en PCI interfaces zijn ontwikkeld voor hoge prestaties en gebruiksgemak bij veeleisende applicaties, en zijn ideaal voor omgevingen met veel kanalen en korte wachttijden. De interfaces beschikken over de NI-XNET DMA engine voor de koppeling tussen LIN bus en het geheugen van de host, waardoor de wachttijden voor het systeem dalen van milliseconden naar microseconden. Dankzij de engine kan de onboard processor LIN frames en signalen tussen de interface en de gebruikersapplicatie uitwisselen zonder CPU interrupts, waardoor processorcapaciteit vrijkomt voor de verwerking van complexe modellen en toepassingen. n 120 - Lezersdienst

119 - Lezersdienst

P 26 - 181 - SEPT 2010

REPORTAGE

Reportage over de jaarlijkse persconferentie van U.I.Lapp GmbH en het grote feest van ÖLFLEX® , ‘kampioen sedert meer dan 50 jaar’ en de tachtigste verjaardag van de echtgenote (Ursula Ida) en medestichter van stichter Oscar Lapp. Of samen 130 jaar succes. Op 17 juni een enorm avondfeest met als ster zangeres Anastacia (US).

Ursula en Oscar Lapp: samen 130 jaar succes Tijdens de persconferentie van Lapp kwamen drie thema’s kwamen aan bod: Champion ÖLFLEX® , Hidden Champion Lapp Muller en Hidden Champion Lapp Systems.

ÖLFLEX®: kampioen sedert meer dan 50 jaar Het vlaggenschip van de Lapp Gruppe heet ÖLFLEX® . Met het uitvinden van de eerste industrieel vervaardigde verbinding - en stuurleiding sedert 50 jaar werd niet alleen de grondslag voor het wereldwijde succesvolle bedrijf gelegd maar noch steeds is het de kampioen onder de merkleidingen van Lapp. 2.700.000 kilometer werden geproduceerd; 25.000 verschillende artikelennummers en 400 varianten werden op de markt gebracht. De naam ÖLFLEX® komt van de twee basiseigenschappen van deze kabel; om een kabel in de industrie te gebruiken moet die oliebestendig zijn. Daarom bestaat de mantel uit geëxtrudeerde PVC. Eind de jaren 50 waren de aders van de kabels massief en eenkleurig (grijs of zwart) en hadden grote diameters. Het idee van Oscar Lapp was toen geniaal; gekleurde aders met een veel kleinere diameter, de zogenaamde ‘litze-draad’ met een diameter van 0,15 tot 0,25 mm. Daardoor werd de gehele kabel heel flexibel, en zo het tweede deel van de naam. In de volgende jaren werd de ÖLFLEX® verder ontwikkeld en tientallen ontwikkelingen verbeterden de kwaliteit en het technische profiel.

‘Verborgen kampioen’ Lapp Muller SAS Letterlijk heeft Lapp Muller SAS (Grimaud in Zuid-Frankrijk) door vele watertjes gezwommen. Het bedrijf geldt wereldwijd als de kabel- en leidingspecialist voor speciale en echt moeilijke gevallen. Het ontwikkelt en vervaardigt vooral speciale leidingen voor

Lapp Systems concentreert zich op vijf product groepen waaronder kabel- en leidingsystemen voor de automobielindustrie.

De naam ÖLFLEX® komt van de twee basiseigenschappen van deze kabel; om een kabel in de industrie te gebruiken moet die oliebestendig zijn.

onderwater toepassingen, bijvoorbeeld voor het domein van olie en gas, voor de veiligheids- en militaire techniek, maar ook voor hoogtechnische robots in de industrie en in onderhoudstoepassingen zoals inspectierobots in de riolering. Daarbij is het bedrijf gespecialiseerd in kleine lengtes. Dat betekent dat Lapp Muller al ontwikkelt en produceert voor kleine bestellingen. Er is geen dwang voor ‘minstensafnames’, zoals bij veel andere fabrikanten. “Lapp Muller heeft wereldwijd de naam van probleemoplosser. Dat maakt Lapp Muller zo uniek.” De firma Muller – gesticht in 1939 in Parijs en in de zestiger jaren verhuisd naar de Franse Riviera wordt in 2003 overgenomen door de ‘Cableries Lapp sarl ‘(Forbach/Frankrijk) en heet nu Lapp Muller SAS. Het strategisch doel was de Lapp Gruppe aan de top van de fabrikanten van hoogflexibele robotleidingen en speciale kabel te brengen en verder uit te bouwen. Alleen al in het domein van Olie en Gas is de Lapp Gruppe vandaag, wereldwijd een van de weinige bedrijven die speciale kabel in de Off- en On-shore sector aanbiedt. Ondertussen is het on-shore gedeelte overgenomen door een ander bedrijf van de Lapp Groep, het Italiaanse ‘Camuna Cavi’. Voor Off-shore is Lapp Muller de specialist. De firma is wereldwijd bezig en bijna overal vermeld. Toepassingen zijn legio:

De bekende ‘zeeslangen’ (Pelamis Wave Power) produceren aan de westkust van Portugal tot 750 kW per 180 meter slang.

• De bekende ‘zeeslangen’ (Pelamis Wave Power) produceren aan de westkust van Portugal tot 750 kW per 180 meter slang. Dertig zeeslangen produceren tot 22 MW (zie foto). (hierboven genoemd project kwam vorig jaar in beeld in Automation Magazine)

181 - SEPT 2010 - P 27

REPORTAGE

• Telebestuurde diepzeevoertuigen (ROV = remote opertated vehicle) met speciale leidingen voor een combinatie van stuurleidingen samen met coaxiaal–leidingen voor video-bewaking, drijvende ROV controleleidingen, controleleidingen voor het besturen van de graafarm enz… (zie foto’s) • Ook bij de Duitse Marine worden speciale leidingen gebruikt. Lapp Muller ontwikkelde een drijvende onderwater antennekabel voor onderzeeboten. Voor een andere leverancier produceerde Lapp Muller een met staal omwikkelde onderwater sonarkabel die een druk tot 60 bar weerstaat en een controleleiding die tot 700 bar weerstaat. • Voor een onderwater boorinstallatie werden leidingen ontwikkeld die bestand zijn tegen modder olie en zout en toch zo dun als een pink.

‘Verborgen Kampioen’ Lapp Systems Van eenvoudige confectiefabrikant tot ‘High Tech System Anbieter’ In 1983 werd deze afdeling, die nu Lapp Systems GmbH heet, gesticht door Oscar Lapp, die zijn klanten meer service wilde bieden. Lapp Systems concentreert zich op vijf product groepen. 1. Vervaardigen van gevulde energie draagsystemen uit kunststof of metaal. 2. Kabelsystemen voor alle gangbare servo aandrijvingen 3. LWL-systemen voor beweeglijke en storingsgevoelige toepassingen – als voorbeeld in het domein van hernieuwbare energieën. 4. Spiraalkabelsystemen voor gegevens en stuurleidingen, in het bijzonder voor toepassingen in het domein van de utilitaire voertuigen. 5. Kabel - en leidingsystemen voor de automobielindustrie (e-mobiliteit) n 121 - Lezersdienst

30 JAAR

Telebestuurde diepzeevoertuigen (ROV = remote opertated vehicle) met speciale leidingen voor een combinatie van stuurleidingen samen met coaxiaal–leidingen voor video-bewaking.

NIEUW - www.belgitrans.be - NOUVEAU

30 ANS

BELGISCHE VERENIGING VOOR AANDRIJFTECHNIEK vzw • ASSOCIATION BELGE DE LA TRANSMISSION asbl Louizalaan 500 Av. Louise, Brussel 1050 Bruxelles • e-mail: [email protected] • www.belgitrans.be

Belgitrans_A5_maa2010_def.indd 1

P 28 - 181 - SEPT 2010

122 - Lezersdienst

24-06-2010 08:44:11

REPORTAGE

Vroeger was de opleiding vooral gericht naar de landbouwer, die machines kocht, ze gebruikte en bij het PCLT terecht kon voor ondersteuning. Toen was ‘de hydrauliek’ een vuile boel die te veel vermogen verspilde. Op dit ogenblik is dat andere koek. De landbouw krijgt meer en meer een industriële allure en vraagt een navenante behandeling.

De HYDRAULICS ACADEMY gaat voor het Europees niveau

Werkplaats.

Trekkerhydraulica.

In 1976 - het PCLT bestond toe al een 15 jaar – werd voor het eerst de cursus ‘Hydraulica in de Landbouwmechanisatie’ ingericht. De toenmalige directeur, ing. Daniel Bonte, schreef daarvoor de firma’s die handelden in hydraulische componenten en systemen aan om hun steun te verlenen voor dit nieuwe project.

Nu

Drie firma’s antwoordden positief; Hydromanu sa/nv en Allumalux sa/nv stuurden elk een Nederlandstalige ingenieur naar Roeselare en de firma Danfoss kon de nodige productdocumentatie in het Nederlands leveren. Drie klassen konden gevormd worden (58 inschrijvingen) en na een tiental zaterdagen van zeven uur mochten de geslaagden een getuigschrift in ontvangst nemen.

Toen De volgende jaren liep het aantal inschrijvingen wat terug en een enkele keer was één klas maar half gevuld. De cursussen werden meer bekend en ook de praktijklessen konden verbeterd worden door aanschaf van nog meer en beter didactisch materiaal. De basisopleiding werd na een tijd de ‘1ste vorming’ genoemd om aldus een 2de vorming op te starten, die dan ook een wat hoger niveau verdiende. In feite vormde de ‘arbeidshydraulica’ (zo heet dat nu), met de bijhorende componenten, de basis van die eerste vorming. Ondertussen had ook de elektrische bediening een betere plaats gevonden in het systeem. De hydrostatische rij-aandrijving en besturing werden de grondslagen van de ‘tweede vorming’, met daarbij ook meer nadruk op onderhoud, vloeistofbeheer met filtering en koeling. Een derde vorming met het accent op de elektrische en elektronische besturing en regelingen kwam wat te vroeg en werd uitgesteld. Het belangrijkste in dit verhaal was eigenlijk de toetsing van de theoretische benadering van deze aandrijfsystemen aan de werkelijkheid in de praktijkzaal en de bijgebrachte landbouwmachines. Nergens elders was de verhouding theorie/praktijk zo hoog, --55/45 tot 45/55%-- als in het PCLT.

Schakelpaneel.

In 1976 werd – onder leiding van de toenmalige directeur, ing. Daniel Bonte – voor het eerst de cursus ‘Hydraulica in de Landbouwmechanisatie’ ingericht.

De aanverwante sectoren winnen steeds meer aan belang. Daarom heeft het PCLT het nodig geacht de opleidingen hydraulica uit het verengde landbouwcircuit te halen en te verbreden naar die aanverwante sectoren zonder daarbij de landbouw te verwezen. Daarbij wordt ook een uitbreiding voorzien met de ‘nieuwe technologieën’ zoals veldbussen, sensoren, telebesturing, gps, vloeistofbeheer, elektronisch logboek, gegevensbeheer... en niet te vergeten de milieu-richtlijnen. In de brochure staat het als volgt beschreven: “Voor iedereen die met hydraulica te maken heeft: bedrijfsleiders, ontwerpers, machine-monteurs, technici, depannagediensten,… en dit in verschillende sectoren: tractordealers, constructeurs van landbouwmachines, verhuurbedrijven van klein industrieel materiaal (bvb. mini-graafmachines, hoogwerkers, verreikers, heftrucks..).” Alle elementen zijn aanwezig: (staat eveneens in de brochure) - Ervaring: bijna vijfendertig jaar hydraulicaopleiding in land en tuinbouw; en nu ook voor andere sectoren. - Kwaliteit: een team van competente lesgevers dat zich permanent bijschoolt en over een modern uitgerust praktijklokaal beschikt. - Innovatie: samenwerking met de ‘groten’ in de hydraulicawereld en het beheer van (wereld)vakliteratuur - Flexibiliteit: de cursussen kunnen ook in modulevorm gevolgd worden of volgens klantenwens voor specifieke en gerichte opleidingen zoals storingzoeken, automatiseren, aanpassen van machines voor specifieke omstandigheden zoals, milieu, klimaat, terrein….of speciale hydraulische vloeistoffen. - Praktijk: dit gedeelte maximaliseren.

Kennis + vaardigheden = competentie Nog meer, het PCLT wil europees meespelen en creëert een Hydraulics Academy om professionals te kunnen vormen EN een erkend opleidingscentrum te worden volgens Europese normen (CETOP) voor de sector Mobiel (spec. Land- en Tuinbouw en aanverwanten ), voor de niveaus 1 en 2. Later zal het niveau 3 bespreekbaar worden. FIMOP, de Belgische vereniging voor Hydraulica en Pneumatiek en lid van CETOP, werd gevraagd de aanvraag te onderzoeken en de procedure te begeleiden. n 123 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 29

124 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Hoogspanningsstation wordt verscheept naar windmolenpark Vanuit de Fabricom Module Yard werd op 6 augustus een compleet hoogspanningsstation van 1100 ton naar buiten gerold en via een kraan op een speciaal schip gehesen. Bestemming: het Belwind windmolenpark, 46 km uit de kust van Zeebrugge. Dit project is tot stand gekomen dankzij een joint venture tussen Fabricom, Iemants en CG en is om meer dan één reden uniek. Uniek, omdat het over het verst gelegen offshore windmolenpark ter wereld gaat , wat op zich al een bijzondere uitdaging was. Managing Director van Fabricom Xavier Sinéchal: “Het succes is te danken aan de complementaire expertise en intense samenwerking tussen de drie Belgische bedrijven binnen de tijdelijke handelsvereniging BOSS (Belgian Offshore Substation Solution). Fabricom staat in voor het project manageme nt, de modulaire constructie en de elektriciteitswerken, Iemants zorgt voor de staal - en mechanische constructies en CG is verantwoordelijk voor de engineering & levering van de hoogspanningsinstalatie, de transformatoren en de aansluiting op het ELIA net. Met die gebundelde krachten konden we deze primeur op minder dan een jaar tijd op ons actief schrijven.”

Onshore transformator Uniek ook omdat hier voor de eerste keer met de door CG ontwikkelde Booster technologie gewerkt wordt, de eerste ‘onshore’ tr ansformator in de offshore windindustrie. Anders dan bij een traditionele opstelling wordt een deel van de onderhouds kritische elektrische infrastructuur niet op zee, maar op land geplaatst. Voor alle duidelijkheid: de op de Schelde verscheepte module is e en Offshore High Voltage Station (OHVS), dat net als de windmolens op een ‘monopile’ in de zeebodem wordt gefundeerd , maar de opgewekte elektriciteit wordt via een transformator aan land op het hoogspanningsnet gebracht. Dat gebeurt via de innovatieve door CG gepa tenteerde ‘Booster technologie’ . Deze werkwijze vermindert gevoelig de kans op storingen, optimaliseert het onderhoud en garandeert een maximale beschikbaarheid van het windpark.

Belwind Belwind bouwt momenteel aan het grootste energieproject in België, m.n. een groot windmolenpark gesitueerd op de Bligh zandbank, ter hoogte van Zeebrugge. Met 46 kilometer van de kust is er geen enkel windpark ter wereld verder van land gelegen, en ook de ontwikkeling ervan is de snelste in de offshore wereld. Het park wordt in 2 fasen van elk 55 turbines gerealiseerd, met een totaal vermogen van 330 MW. Jaarlijks zal het park 1.1 TWh. aan elektriciteit produceren. Dat is voldoende om ongeveer 350.000 gezinnen van groene stroom te voorzien en 540.000 ton CO2 uit te lucht te houden. n 125 - Lezersdienst

Nieuwe NEMA W22 serie High & Premium Efficiency elektromotoren De NEMA W22 motoren, die leverbaar zijn in een 2-, 4-, 6- en 8-polige uitvoering, overtreffen de eisen van de nieuwe efficiëntieklasses: IE2 (EFF1) High Efficiency en IE3 (Premium). De verbeterde energieprestaties zijn vooral te danken aan het nieuwe aerodynamische frame, dat de luchtstroom bevordert en de bedrijfstemperaturen verlaagt. Tevens is de aansluitkast van de motor verplaatst, waardoor de lucht beter over de motor stroomt. De W22 NEMA serie 60-Hz motoren zijn aanvankelijk leverbaar in de bouwgroottes 364T tot 587T, terwijl in de loop van volgend jaar steeds meer kleinere bouwgroottes uitkomen. Door een aanzienlijk lager energieverbruik, minder lawaai en trillingen, een grotere betrouwbaarheid, gemakkelijker onderhoud en lagere exploitatiekosten in één pakket aan te bieden, zal de serie aantrekkelijk zijn voor de export van machines naar Noord-Amerika, Canada en het Midden-Oosten, waar veel NEMA-motoren in de oliewinning worden gebruikt. Het nieuw ontworpen koelsysteem van het W22-design zorgt niet alleen voor een lager stroomverbruik gedurende de hele levensduur van de motor, maar ook voor een hogere betrouwbaarheid: een betere luchtstroom betekent immers minder ‘hotspots’. Lagere temperaturen versterken ook de voordelen van WEG´s unieke WISE-isolatiesysteem (internationale pa-

tenten aangevraagd), dat goed bestand is tegen thermische veroudering. Het exclusieve WISE-isolatiesysteem verhoogt de diëlektrische weerstand van de wikkelingen, wat een VFD tot 575 V mogelijk maakt zonder enige aanpassingen aan de W22-motor.

Vuurvast en bestand tegen corrosie De duurzaamheid van de W22-motoren is ook verbeterd door toepassing van een stevig gietijzeren (FC-200) frame, dat vuurvast is en erg goed bestand tegen corrosie. Het frame is ontworpen om de warmteoverdracht te optimaliseren en een grote mechanische stijfheid te bieden voor de allerzwaarste omstandigheden. Daarnaast heeft de motor WEG’s nieuwe Wseal-keerring, die dankzij een ‘V’-ring met dubbele lip en een metalen kap meer bescherming biedt. Het product staat tevens op stevige, vaste voeten, die voor een grote mechanische stijfheid en een eenvoudige uitlijning zorgen, terwijl de versterkte ventilatormantel nu nog slagvaster is. Het onderhoud wordt vergemakkelijkt door o.a. langere smeerintervallen en een ventilator met een snelkoppeling. Nog een innovatie die op de W22 wordt geïntroduceerd, is de aansluitkast. Die zit aan de voorkant van het frame om de luchtstroom te verbeteren en heeft een nieuw ontwerp, dat de kabelloop vergemakkelijkt, de aansluitingen verbetert en voor meer montagemogelijkheden zorgt (bovenkant/zijkant). Het biedt tevens meer ruimte voor andere toebehoren. n 126 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 31

REPORTAGE

Rond 31.000 bezoekers uit 114 landen. Het aandeel buitenland is abrupt gestegen. Vierendertig procent van de bezoekers komen uit het buitenland en dat is een duidelijke verhoging met 21 procent in vergelijking met 2008.

Automatica in het teken van robotica op robotica liggen. De grote namen zijn er weer en meerdere kleintjes hebben afgehaakt. De belangrijkste thema’s op deze vakbeurs waren:

Yasakawa

“Vreugde en bezieling zijn de beste raadgevers”, is het devies van Anja Scheider, nu 37 en sedert jaren projectleider van Automatica. De beurs vond op 8, 9 en 10 juni in München plaats. Anja Scheider heeft voor deze vakbeurs van vijf naar vier hallen moeten krimpen en daar is de crisis ook verantwoordelijk voor. Twintig procent minder exposanten dan vorige uitgave in 2008 of van een kleine 900 naar een ruime 700 standen. Er waren ongeveer 31.000 bezoekers uit 114 landen naar München afgezakt. Naast Duitsland zijn de top-bezoekerslanden: Oostenrijk, Italië, Zwitserland, Tsjechië, Frankrijk, Slovenië, de Verenigde Staten van Amerika, Spanje, Groot-Brittannië en Denemarken. Met de perskaart melden wij ons aan en krijgen naast 900 gram lectuur (één derde minder dan in 2008) een vrij- verkeer- pas voor de duur van de vakbeurs. Het perscentrum is bijzonder professioneel en leent ons zonder probleem een 2 eurostuk om de bagage te bergen.

• Montage - en behandelingstechniek (HA1 met montageafdeling en speciale machines), (H B1 met aanvoertechniek,materiaalstroom en componenten) • Robotica (H A2 en B2) • Beeldverwerking (H A2, B2) • Positioneersystemen (H B1) • Aandrijftechniek (H B1) • Software (H A2) • Dienstverlening en dienstverlener (H A1,A2,B1, B2) • Onderzoek (H A2) • Forum en Workshops/ Know how Lounge (H B1) • Sensortechnologie (H B2) • Besturingstechniek (H A2) • Veiligheidstechniek (HA2) • Bevoorradingstechniek (H A2) Enkele onderwerpen, lukraak gekozen: • Druksensoren die piekdrukken kunnen verdragen van 1000 bar. • Keuze uit stappenmotoren of servomotoren. • 3D scan test solarparaboolspiegel inline met camera; en het gaat sneller, eenvoudiger en nauwkeuriger dan met laser. • planetaire overbrenging met een rendement van 97 De robotten op de vakbeurs, die opvallen door hun aanwezigheid, nauwkeurigheid, opbouw en vermogen (in willekeurige volgorde) • Fanuc, de ‘gele’ robot met de ‘gele’ hostesses • Reis, de blauwwitte robot • Comau, de rode robot met grijsblauwe lastang > snel en fijn. • Yasakawa, de blauwe robot met finesse • Kuka, de oranje robot, groot, krachtig, precies, 1.000 kg, met hydraulica

Nadruk op robotica

Aangepaste olieaccumulatoren

Hoewel slechts vier hallen volledig bezet zijn blijft de nadruk toch

Eventjes stilstaan bij Kuka. Deze robots worden in deze hal op veel

FANUC.

Niet alleen robots...

P 32 - 181 - SEPT 2010

REPORTAGE

KUKA

Dit keer met accumulatoren.

plaatsen ingezet, als mobiele toepassing bijvoorbeeld of als tweeling bij de montage van de deur op het koetswerkkader. Bijgaande foto’s laten een heleboel zien. Een praatje gemaakt met Wolfgang Urtz, robotspecialist bij Kuka serie Quantec (zie foto). De vraag was waarom in 2008 alleen de 1.000 kg een balanceersysteem van de voetboom een cilinder had met twee (olie)accumulatoren en de andere allemaal met een verentrommel. In 2010 staat een serie opgesteld met model nummers 270, 90, 150, 270 met staart ‘ultra’ en ‘extra’ en ‘pro’ en nog meer en allen met aangepaste olieaccumulatoren. Wolfgang heeft alle voor – en nadelen opgesomd van beide soorten (hydrocilinder met accus en verentrommel) en daarmee geargumenteerd. Wij begrepen

het tenslotte ook; hydraulica is niet altijd het voordeligste (maar wel het beste). Toen we het over de nauwkeurigheid hadden zei hij dat Kuka meestal een pessimistische 0,06 opgaf hoewel dit in de sector zelden voorkwam tegenover de meeste optimisten die dan een 0,058 lieten noteren. (met dank aan Bob Krijnen en Nora Grethe) n

127 - Lezersdienst

Innovatieve G3 platform ventieleilanden ASCO Numatics lanceert haar nieuwe generatie G3 veldbuselektronica voor ventieleilanden. De G3 is gemakkelijk te monteren, te installeren en te onderhouden en beschikt over een grafisch display voor eenvoudige inbedrijfstelling, visuele status en diagnostische informatie. De robuuste verbindingen zijn snel en makkelijk te gebruiken en maken het platform zeer modulair. Het nieuwe G3 ventieleiland biedt verhoogde intelligentie in de vorm van nieuwe diagnostische functies en verbeterde ‘plug-andplay’ mogelijkheden voor aan te sluiten modules. Het grafische display komt in de plaats van de gebruikelijke LED-indicatoren en geeft in heldere taal diagnostische informatie op zowel moduleals communicatieniveau. Het geeft de gebruiker directe informatie zodat kortsluiting en onderbreking van spoelen of sensorkabel, lage of ontbrekende voedingsspanning en uitval van modules makkelijker en sneller herkent worden. Tevens zijn zelftestactivering en een logboek van netwerkfouten in het platform opgenomen. De G3 productlijn is volledig modulair. De elektronische modules worden samengebouwd met behulp van een clipsluiting zodat ze gemakkelijk uitgewisseld kunnen worden zonder demontage van het hele ventieleiland, terwijl een afdichting volgens IP65/ NEMA4 gehandhaafd blijft. Dit maakt het systeem uitermate gebruikersvriendelijk.

Veldbuselectronica De G3 ondersteunt tot 512 in- / uitgangen op één communica-

De G3 productlijn is volledig modulair. De elektronische modules worden samengebouwd met behulp van een clipsluiting. tiepunt bij gebruik van maximaal 32 ventielspoelen per ventieleiland en tot 16 ventieleilanden. Een aansluitpunt ondersteunt totaal 16 modules, willekeurig verdeeld over analoge I / O of digitale I / O (NPN en PNP). Het unieke distributiesysteem garandeert systeemefficiëntie doordat dezelfde modules te gebruiken zijn op zowel het centrale ventieleiland als op gedecentraliseerde ventieleilanden. De G3-veldbuselectronica is te gebruiken met de Numatics serie 2000, ISO 5599/2 en ISO 15407-2 plug-in-ventielen met een debiet van 275 tot 3820 l / min ANR. De G3 serie ventieleilanden zijn uiterst geschikt voor toepassingen aan verpakkingsmachines, transportbanden, robotica en besturingen in de voedingsmiddelenindustrie en machine-automatisering. n 128 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 33

Turnkey to solutions U zoekt een pasklare oplossing voor een aandrijftechnisch vraagstuk? Hydrauvision is het vertrouwde adres voor aandrijftechniek in de volle breedte... systeembouw, revisie,

Innovative Perfection

service, testen, certificeren, storingsdienst, verhuur en componentendistributie... Hydrauvision heeft het in huis.

Solution Reliability

www.hydrauvision.com 129 - Lezersdienst

Maatwerk in Pneumatica

n.v.

Boterhamvaartweg, 2 BE-2030 Antwerpen

 +32 3 546 40 80

www.hydro.be

De Toegevoegde Waarde in Pneumatica 130 - Lezersdienst

REPORTAGE

In België werd het eerste windturbinepark gebouwd in het havengebied van Zeebrugge. Drieëntwintig windmolens van 200 kW werden besteld door de overheid als proefproject. Op 23 juni 1987 werd het windturbinepark officieel in gebruik genomen. Nadien werd één van de 23 turbines 400 kW en een andere werd omgebouwd in 1999 tot 600kW.

Hydrostatisch aangedreven windturbines Door de hoge nood aan hernieuwbare energie is in de ontwikkeling van windturbines grote vooruitgang gemaakt. Toch blijft de ambitie om meer efficiënte, meer robuuste en kostengeringe aandrijfconcepten aan te boren. Een nieuwe aanzet zou wel de hydrostatische aandrijving kunnen zijn. De huidige aandrijvingen zijn meestal: rotor > versnellingskast > generator of rotor > lage snelheid generator (figuur 1 en 2). In feite komt het erop neer dat de mogelijkheid er is om de overbrengingsverhouding te veranderen en daardoor het toerental van de turbine te regelen. Bijkomende voordelen zijn: dure frequentieomvormers zijn niet nodig; de betere dempingskarakteristieken en zeker nog de kleinere belasting van de mast door lichtere componenten. Het concept bestaat erin een 1MW turbine te bouwen met direct aan de rotoras twee radiaalplunjerpompen, met respectievelijk 52,8 l/t en 13,2 l/t (let op de verhouding 4:1). Zo kunnen drie volumetrappen geschakeld worden want iedere pomp kan in/uit gezet worden. Deze pompen drijven vier verschillende motoren aan met respectievelijk 500 cm3 slagvolume, 355 cm3, 250 cm3 en 180 cm3 met alle een variabel slagvolume; (hier ook: let op de verhoudingen). De vier motoren zijn per twee in tandem gebouwd zodat één generator met doorlopende as gebruikt kan worden. Daardoor is een ander voordeel van dit concept, het mogelijk gebruik van een synchrone generator die geen frequentieomvormer nodig heeft en daarbij de netfrequentie ondersteunt. Door het verstellen van het slagvolume van de vier motoren kan de volumestroom afgesteld worden en aldus kan het toerental van de turbine geregeld worden. (figuur 3)

Constant rendement van meer dan 85%

figuur 1

Velen zullen deze stap met opgetrokken wenkbrauwen bekijken, want een hydraulische aandrijving kan toch nooit een rendement halen van een mechanische. Als men er van uitgaat dat de windmolen altijd draait dus een constante windsnelheid, nooit in de wind moet worden gezet, de wieken nooit moeten versteld

figuur 2 worden met een constante rotorsnelheid van 30 t/min, dan kan men gelijk hebben. Maar dat is dus niet zo. Meerdere simulatie-oefeningen toonden aan dat met een uitgekiende schakeling van de pompen en verstelling van de hydromotoren een bijna constant rendement van meer dan 85% gehaald kan worden in het vermogen bereik van 20% tot 100% van het nominale turbine vermogen of vanaf 200kW tot 1MW. (figuur 4 en 5) Pompen van 52,8 liter per omwenteling bestaan zeker en zijn niet zo zwaar als een versnellingskast. De drukken kunnen hoog zijn en gaan tot 400 bar (40 Mpa). En de debieten kunnen heel hoog zijn [ (52,8 + 13,2) x 35 t/min = 2310 l/min (=38,5 l/s) ]. Meestal wordt een maximale snelheid van de rotor vastgesteld en bij grotere windsnelheden worden de bladen gedraaid (pitching)

figuur 3

figuur 4

181 - SEPT 2010 - P 35

REPORTAGE

figuur 8

figuur 5 tot zelfs vaanstand bij zeer grote windsnelheden om de windturbine te beschermen. Het toerental van de generator wordt meestal op 1500 t/min gehouden.

Windturbines in de tijd en in België ‘De wind kan vijf keer in de energiebehoefte van de hele wereld voorzien’, staat geschreven in het tijdschrift Wetenschap in Beeld – (Bonnier Publications). De evolutie in de tijd wordt geschetst in volgende lijst:

geleverd aan de VSA voor plaatsing op de Altamont Pass in Californië (op ongeveer 40 mijl oost van San Francisco ).De Altamont Pass ligt op de ‘route 580’ en ‘bevat’ nog steeds 4500 windturbines. Lange tijd bleef België in de statistieken staan met voor het gehele land 7MW aan vermogen, tot na 2000. De hiernaast staande lijsten: eind 1996 en eind 2008 tonen de sprong die België heeft gemaakt, ondanks de jeremiades van bepaalde instanties en politici. België komt van ver, en is nu aan het bijbenen, maar nogal traag. (figuur 9 en 10) De verhouding 2008 België 384 MW >< Denemarken 3180 MW >< Duitsland 23903 MW >< Spanje 6740 MW ><

1996 7 MW 733 MW 1500 MW 215 MW

55 4,3 15,9 77,8 n

Andere weetjes: • turbines op zee produceren 50% meer stroom dan turbines aan land (figuur 8) • 59% van wind wordt elektriciteit. In België werd het eerste windturbinepark gebouwd in het havengebied van Zeebrugge. Drieëntwintig windmolens van 200 kW werden besteld door de overheid als proefproject. Op 23 juni 1987 werd het windturbinepark officieel in gebruik genomen. (figuur 6 en 7) Nadien werd één van de 23 turbines 400 kW en een andere werd omgebouwd in 1999 tot 600kW. Het hydraulisch systeem diende voornamelijk om het ‘yawen en pitchen’ te bewerkstelligen. ‘Yawing’ is het in de wind stellen van de turbine (ook wel kruien genoemd). Dat gebeurt met een hydromotor op een tandkrans. ‘Pitching’ is het verstellen van de bladen om het toerental van de turbine zoveel mogelijk constant te houden bij variërende windsnelheden. Dit gebeurt door één hydraulische cilinder die, met de drie bladen mechanisch verbonden, deze van 0° tot 90° te verstellen. Toen al bestond het idee om het ‘yawen en pitchen’ vrij te maken en zo door zelf de windrichting en windsnelheid te meten, de bewegingen te ‘automatiseren’. De constructeur van de windturbines had toen al 150 windturbines (100 en 150 kW)

figuur 6

figuur 7

figuur 10

figuur 9 131 - Lezersdienst

P 36 - 181 - SEPT 2010

ACTUALITEIT

Onderhoudsvrije detecteerbare kunststoflagers

NF25: een nieuwe compacte vloeistofpomp

Signaal transmitter voor veiligheidskoppelingen

Op de industriebeurs in Hannover en de IFFA in Frankfurt toonde igus voor het eerst zijn ‘igubal’-programma in een variant gemaakt van detecteerbare kunststof. De modellenserie omvat smeermiddel- en onderhoudsvrije gewrichts- en gaffelkoppen, flens-, gewrichts- en staande lagers. Zowel behuizingen als sferische kogels zijn gefabriceerd van detecteerbare kunststof. Eventuele kunststofresten kunnen met alle gangbare metaaldetectoren worden ontdekt, tot het kleinste deeltje toe, en daarna worden geselecteerd. De zelfinstellende lagerelementen zijn geheel vervaardigd uit een kunststof met geoptimaliseerde wrijvingseigenschappen. Ze kunnen eenvoudig worden gemonteerd, passen zich aan alle hoekafwijkingen aan en kunnen in vele gevallen metalen componenten vervangen, aldus fabrikant igus. Er kan gewicht worden bespaard (maximaal 80 procent), zodat machines en installaties efficiënter met energie omgaan en het aantal cycli per uur duidelijk verhoogd wordt. De polymeerlagers zijn technisch droog toepasbaar, ongevoelig voor vuil, kunnen functioneren in vloeistoffen en zelfs in chemicaliën en zijn volledig corrosiebestendig. De toepassingstemperatuur bedraagt -30 tot +80 °C. Bovendien kunnen ze zeer grote krachten opnemen. Het dempend vermogen is bijzonder goed doordat het kunststofmateriaal dat in de tweedelige of tweedelig gecombineerde lagers verwerkt is, in tegenstelling tot staal, trillingen kan absorberen. n

Met thuisbasis Sursee, in het midden van Zwitserland, ontwikkelt en produceert KNF Flodos een uitgebreid gamma van hoogtechnologische producten. De laatste innovatie is de NF25, een compacte membraan-vloeistofpomp. Met afmetingen van 38x26x38 mm en een gewicht van 60 g, transporteert deze pomp vloeistof en gas/vloeistofmengsels tot 250 ml per minuut. Vergeleken met andere membraan-vloeistofpompen, is de ratio tussen grootte en prestaties met de NF25 het meest doeltreffend. Dit maakt deze pomp geschikt voor inbouw in toestellen waar ruimte een kritische factor is. Het ventiel-systeem verzekert een lineair debiet in functie van het motor-toerental en maakt dit tot een alternatief van grotere pompen voor simpele doseertoepassingen. Het gebruik van een borstelloze DC-motor garandeert het onderhoudsvrij pompen. Een andere technische specialiteit van KNF is de anticavitatiekamer. Deze beproefde technologie optimaliseert de stromingsdynamica en het cavitatie-gedrag, wat resulteert in minder gasbelvorming, minder lawaai en een regelmatiger en verhoogd debiet. Het modulaire systeem bevat een groot assortiment van verschillende materialen, motoren, spanningen en frequenties die een optimale oplossing bieden voor elke toepassing. De NF25 is geschikt voor OEMapplicaties zoals inkjet printers, medische en analytische apparaten, fuel cells, reinigings- en desinfecteringstoestellen en ook voor waterbehandeling. KNF Flodos houdt zich bezig met onderzoek en ontwikkeling en de productie van membraan-vloeistofpompen en toebehoren. n

Veiligheidskoppelingen bieden nauwkeurige koppelbegrenzing om te garanderen dat de belastingen op machinecomponenten en installaties niet boven de toegestane niveaus uitkomen. Tot nu toe vereiste dat een externe grensschakelaar met bijbehorende kabels om een signaal te verzenden naar de controller als een overbelastingssituatie optrad. De nieuwe EAS®-Sensor veiligheidskoppeling met geïntegreerde signaaltransmitter die is ontwikkeld door Mayr Antriebstechnik verzendt het overbelastingssignaal draadloos. Dit overbelastingssensorsysteem heeft aanzienlijke voordelen boven traditionele signaaltransmissie. De slag van een veiligheidskoppeling bij ontkoppeling door een te groot koppel is slechts een paar millimeters. Die kleine verschuiving is alles dat nodig is om de toestand van een ingebouwde mechanische of contactloze schakelaar te veranderen. Dat betekent dat externe grensschakelaars exact gemonteerd en ingeregeld moeten worden om te kunnen garanderen dat ze betrouwbaar werken. Onder bepaalde omstandigheden is zelfs de grootst mogelijke zorg niet genoeg, bijvoorbeeld als de positie van de veiligheidskoppeling verschuift tijdens bedrijf als gevolg van thermische uitzetting. Met de nieuwe EAS®-Sensor wordt de grensschakelaar direct geïntegreerd in de koppeling. Het detecteert de ontkoppelingsbeweging van de koppeling in geval van overbelasting en zendt het signaal draadloos door naar een basisstation dat is verbonden met de machinebesturing. n

132 - Lezersdienst

133 - Lezersdienst

134 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 37

ACTUALITEIT

Eerste solide basis exposanten voor Indumation.be is gelegd

LEG grijper voor de verpakkingsindustrie

Lager energieverbruik dankzij compact cilinder met integraal ventiel

Sinds het opstarten in juni van de vakbeurs Indumation.be 2011, de nieuwe overkoepelende nationale beurs voor process-, factory- en facility automation, vormde zich reeds een groep van 30 exposanten en een achttiental concrete opties. Begin 2010 werden de eerste initiatieven gelegd door de drie federaties, Agoria, Belgitrans en Fimop om de versnippering van automatiseringsvakbeurzen in België tegen te gaan. Het uitgangspunt was een ‘tweejaarlijkse en budgetvriendelijke’ nationale industriële automatiserings-vakbeurs, waar alle exposanten hun diverse activiteiten in het kader van automatisering uitgebreid kunnen presenteren. Na consultatie van verschillende Belgische en Nederlandse organisatoren van industriële beurzen werd het ingediende beursconcept van Invent Media, een spin-off van Expo Advice (o.a. Metapro, Metapro Network Event), weerhouden. In anderhalve maand tijd meldden zich 48 bedrijven aan onder vorm van contracten en opties zoals o.m.: ABB, Siemens, Schneider, Vega, Rittal, Automation Plaza, Phoenix, Festo, Beckhoff, Linmotion, Wago, Multiprox, Lenze, Rockwell Automation, Koning & Hartmann, SEW Caron Vector, Maintenance & Gears Heyvaert, Actin-Time, De Clercq Solutions, Weg Benelux, Schmersal Belgium, Atem, Euchner, Balluff, Harting, IFM electronic. Intussen mobiliseren de drie initiatiefnemende federaties verder hun grote en kleine leden om tijdig op de kar te springen en maximaal van de exclusieve ledenvoordelen te genieten. n

De LEG grijper is speciaal ontwikkeld geweest voor de verpakkingsindustrie, door de zeer lange vingerslag is deze voor de meest uiteenlopende taken geschikt. Het eigengewicht van de grijper is 9,5 kg en heeft een grijpkracht van 1140 N met een variabele slag van nul tot 562 mm. De grijper kan zowel pneumatisch als elektrisch aangedreven worden, tevens is het mogelijk om specifieke servomotoren van vele robotleveranciers onmiddellijk in te bouwen, wat toelaat de grijper te programmeren met dezelfde sturing als de robot zelf. Men kan 1 of 2 motoren inbouwen zodat de grijper een synchrone of asynchrone vingerbeweging kan hebben. Als optie is ook een volautomatische vingerwissel mogelijk wat deze grijper zeer flexibel maakt voor de meeste toepassingen. n

Machinebouwers die op zoek zijn naar compacte luchtcilinders die bestand zijn tegen een hoge zijdelingse belasting en daarbij een hoge anti-rotatie nauwkeurigheid hebben, kunnen vanaf nu gebruik maken van de nieuwe CVQM serie met geïntegreerd ventiel. Deze unieke compacte geleide cilinders zijn speciaal ontwikkeld voor duw- en klem applicaties en voorzien van een glijgeleiding en een volledig geïntegreerd magneetventiel waarmee energie en inbouwruimte bespaard kunnen worden. Doordat er geen leidingen tussen de cilinder en het ventiel benodigd zijn, wordt er minder lucht verbruikt en zijn de installatiekosten lager. Het ontbreken van de leidingen heeft tevens als voordeel dat de reactietijd van de cilinder afneemt. De CVQM serie is verkrijgbaar in boring 32, 40, 50 en 63mm en kan op drie verschillende zijden met een naderingschakelaar uitgerust worden. Serie CVQM is volledig uitwisselbaar met SMC´s populaire CQ2 cilinder reeks. n

135 - Lezersdienst

P 38 - 181 - SEPT 2010

136 - Lezersdienst

137 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Air Products bouwt nieuwe luchtscheidingsinstallatie in Gent

Modulair ventieleiland HF02-LG

Nieuwe compacte lineaire stappenmotor

Onderdeel van de overeenkomst is dat Air Products op het terrein van ArcelorMittal in Gent een derde luchtscheidingsinstallatie bouwt en exploiteert om industriële gassen aan de fabriek te leveren. De nieuwe installatie is een van de eerste projecten in een investeringsbudget van 1 miljard dollar. De luchtscheidingsinstallatie, die in 2012 operationeel zal zijn, heeft een productiecapaciteit van meer dan 2.000 ton per dag (TPD), waardoor extra productiecapaciteit voor industriële gassen beschikbaar komt, die aan de Europese markt geleverd kan worden. “Het realiseren van groei en hogere productiviteit voor ons en onze klanten is een belangrijk speerpunt van onze strategie”, zei Howard Castle-Smith, vicepresident of Tonnage Gasses van Air Products Europe and Middle East. “Air Products is al meer dan 40 jaar leverancier van ArcelorMittal in Gent (voorheen Sidmar) en we zijn verheugd dat we hun continue groei van de staalproductie kunnen blijven ondersteunen.” Marc Vereecke, CEO van ArcelorMittal: “Deze investering is voortgekomen uit de behoefte aan industriële gassen en dient ter vervanging van de luchtscheidingsinstallatie in Terneuzen die wordt gesloten. Daarnaast geeft het ArcelorMittal Gent veel meer flexibiliteit en de mogelijkheden om verder te groeien. De twee bestaande luchtscheidingseenheden op onze site in Gent blijven ook operationeel om ons te voorzien van zuurstof, stikstof en argon die nodig zijn voor de bestaande activiteiten.” n

Met het nieuwe ventieleiland HF02-LG worden de standaard ventieleilanden van Rexroth uitgebreid met een lichtgewicht ventiel met hoge debietratio. De HF-familie is voortaan verkrijgbaar met een debiet van 400 l, 700 l en 1400 l en kan met een enkele busschakeling in alle series ingezet worden. De uniforme verbindingstechnologie van het ventieleiland vereenvoudigt de integratie van pneumatiek in een brede waaier van automatiseringstoepassingen. Het modulair ontwerp laat het gebruik van meerdere stekkers en aansluitingen toe voor alle gebruikelijke veldbussen met en zonder I/O-signaalverwerking. De uniforme interface voor gebruikelijke veldbuscontrole (B-design) laat een eenvoudige en duidelijke combinatie van meerdere ventieleilanden en een gestandaardiseerde programmering toe. De nieuwe HF02-LG ventieleiland biedt een vrije keuze aan aansluitmogelijkheden. Met een debiet van 1400 Nl en een ventielbreedte van 20 mm kan het systeem tot 16 ventielposities in één eenheid opslaan. Het uitzonderlijk modulaire design maakt het mogelijk de elektrische regelaar aan te passen zonder de ventieleiland te moeten demonteren. Elektrische schakelingen met andere ventieleilanden, zoals de HF03LG en de HF04-XF of met individuele ventielen, zijn eveneens mogelijk. De HF02-LG biedt alle ventielfuncties: 2 x 3/2, 5/2 en 5/3. Een dubbele drukregeling is mogelijk door het gebruik van aparte uitlaatverbindingen voor de kanalen 3 en 5. De drukzones kunnen ook tot één ventiel beperkt worden. n

Krachtige lineaire motor nodig en maar een beperkte inbouwruimte beschikbaar? Met de introductie van de Johnson Electric ULE motor is er nu een krachtige en compacte lineaire stappenmotor beschikbaar tot 400N. Deze motor is ontwikkeld op het nieuwe 55mm platform van Johnson Electric en leverbaar als uni- of bipolaire motor. Met een nominale kracht van 150N bij een stapfrequentie van 200Hz is de motor al toepasbaar in de meeste applicaties, als er nog meer kracht nodig is kan de motor kortstondig zelfs een kracht van 400N leveren. De staphoek is 7,5°en de stapgrootte 0,031 mm. Standaard heeft de motor een slag van 10mm, op aanvraag zijn echter ook andere lengtes leverbaar. Door de compacte afmetingen en hoge prestaties van de ULE is de optimale oplossing altijd binnen handbereik. De nauwkeurige, flexibele en onderhoudsvriendelijke elektrische actuator voldoet uiteraard aan alle geldende veiligheidsnormen en is uitermate geschikt om bijvoorbeeld een pneumatische actuator te vervangen. Maar ook voor applicaties zoals het direct aansturen of positioneren van kleppen, in koffiemachines en voor alle overige lineaire bewegingen. n

138 - Lezersdienst

139 - Lezersdienst

140 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 39

ACTUALITEIT

Energiezuinige schroeftechnologie voor luchtblowers

Omvormer vermindert laagfrequente harmonische effecten

Onderbrekingsvrije stroomvoorzieningen (OSV)

De introductie van luchtblowers met interne compressie in plaats van externe compressie stelt een nieuwe norm voor energiezuinigheid in de markt voor lagedrukblowers. Dit is de voornaamste conclusie van een door de divisie Oil-free Air van Atlas Copco gepubliceerd technisch witboek, waarin de verschillen tussen de schroeftechnologie en de traditionele ‘Roots’-lobbentechnologie nader worden uiteengezet. De gemiddeld 30 procent energiezuinigere schroeftechnologie wordt toegepast in de onlangs door deze fabrikant geïntroduceerde complete serie ZS-schroefblowers. Hiermee wordt de energiezuinigheid verbeterd voor lagedruktoepassingen en in industriesectoren zoals afvalwaterzuivering en pneumatisch transport. In de ZS-schroefblowers wordt het concept van de interne compressie toegepast, terwijl de traditionele “Roots”-lobbenblowers externe compressie toepassen om een externe systeemdruk te bereiken. Het gedetailleerde technisch witboek toont aan dat, met een thermodynamische benadering, interne compressie efficiënter is dan externe compressie vanaf een druk van 0,4 bar. Tests onder toezicht van en gecertificeerd door de onafhankelijke Technischer Überwachungs-Verein (“TÜV”) uit Duitsland, hebben aangetoond dat de ZS-blower 23,8 procent energiezuiniger is dan een drielobbige blower bij een druk van 0,5 bar, en 39,7 procent bij een druk van 0,9 bar. n

Met de nieuwe frequentieomvormer Sinamics G150 Clean Power van Siemens Drive Technologies staat een energie-efficiënte aandrijving met hoog vermogen ter beschikking. De omvormer vermindert tegelijk laagfrequente harmonische effecten en voldoet dus aan de hoge vereisten inzake stroom- en spanningskwaliteit van voedingsnetten. Energie-efficiëntie en proceskwaliteit zijn belangrijke argumenten voor het gebruik van omvormers in toepassingen zoals pompen, ventilatoren, compressoren, extruders, mixers en molens. Het door de toepassingen vereiste hoge vermogen van de omvormers leidt tot ongewenste effecten op het stroomnet als geen speciale maatregelen worden genomen. De nieuwe omvormer Sinamics G150 Clean Power voldoet aan beide vereisten. Zijn functies zijn exact afgestemd op de energie-efficiënte werking van stromingswerktuigen en eenvoudige toepassingen met constant koppel, en laten bovendien een energieefficiënte werking toe. De Sinamics G150 Clean Power combineert de voordelen van de robuuste 6-puls gelijkrichtertechnologie met een geïntegreerde passieve Line Harmonics Filter compact (LHF compact). Met deze filter voldoet de omvormer zelfs aan strenge normen zoals IEEE519. Ook pulsfrequente componenten in de netstroom worden met de LHF compact vermeden. Dankzij de werkwijze van het LHF-concept zijn geen actieve componenten of complexe transformatortechniek vereist, wat de slijtage beperkt en de beschikbaarheid dus verhoogt. Bovendien treden er slechts geringe vermogensdissipaties op, wat ook een positieve invloed heeft op het rendement van de omvormer. n

WAGO biedt per direct ook 1-fase gevoede netvoedingen in de PRO Power-klasse aan. De nieuwe netvoedingen (787-822 en 787-832) stellen aan de uitgang, bij een uitgangsstroom van 24 A of 5 A, een instelbare spanning van DC 10 V ter beschikking. De tweetraps PowerBoost levert gedurende 4 seconden een nominaal uitgangsvermogen van maximaal 200 % en gedurende 2 seconden een nominaal uitgangsvermogen van maximaal 150 %. De eveneens geïntegreerde TopBoost stelt gedurende 25 milliseconden een veelvoud van de nominale stroom ter beschikking, zodat voordelige leidingbeveiligingsschakelaars voor de zekering van de laststroomcircuits kunnen worden toegepast. Met een maximaal rendement van 92 % en de op afstand schakelbare standby-modus leggen de nieuwe 1-fase netvoedingen van de EPSITRON® PRO Power productfamilie de lat ook bij de energiebesparing hoog. De onderbrekingsvrije stroomvoorzieningen bestaan uit een laad- en controle-eenheid alsmede uit één of meerdere accumodules. De accumodules zijn verkrijgbaar met drie verschillende vermogens: naast de 3,2 Ah- en de 7 Ah-uitvoering is ook een 12 Ah-uitvoering (787-873) verkrijgbaar. In combinatie met de laad- en controle-eenheden tot 10 A en sinds kort ook tot 20 A (787-875) kan EPSITRON®-OSV de benodigde stroom ook gedurende meerdere uren betrouwbaar ter beschikking stellen. De laad- en controle-eenheid waarborgt een optimale, temperatuurgestuurde laadprocedure en verlengt hierdoor de levensduur van de accu’s, waardoor het onderhoud minder tijd en moeite vergt. n

141 - Lezersdienst

P 40 - 181 - SEPT 2010

142 - Lezersdienst

143 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Nieuw systeem voor draadloze monitoring

Volledige verbruikscontrole op IThardware

Nieuwe vochtregulerende slang geeft actuator een langer leven

Het Eltav wireless valve monitoring systeem maakt gebruik van draadloze communicatietechnologie om toezicht te houden op industriële afsluiters in de procesindustrie. Het wireless valve device (WVD) is eenvoudig op een afsluiter te monteren en signaleert of een afsluiter open of dicht staat. Aan de hand van de weerstandscurve van de afsluiter kan bepaald worden of deze aan onderhoud toe is. De afsluiter hoeft pas opengemaakt te worden als de WVD een afwijking signaleert. Dat scheelt enorm in onderhoudskosten. Deze valve monitoring-oplossing is betrouwbaar en robuust. Er werd gekozen voor het draadloze IEEE 802.15.4-netwerk (ZIGBEE protocol) dat gebruikmaakt van het wereldwijd licentievrije spectrum. Het netwerk is zo ontworpen, dat het naast robuust en betrouwbaar ook kostenefficiënt is. Omdat de WVD alleen stroom gebruikt als de as van de afsluiter beweegt, heeft deze een laag stroomverbruik. Vanzelfsprekend zijn er geen kabels nodig. Het instrument is uitgerust met een zelfdiagnoseprogramma. Wanneer bij meerdere routers één defect is zoekt de WVD automatisch aansluiting bij een andere router in de fabriek. Deze eigenschap biedt een besparing op de installatie- en onderhoudskosten terwijl een hoge beschikbaarheid gegarandeerd blijft. De afsluiters zijn ATEX-gecertificeerd, waardoor het netwerk geschikt is voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen. n

Een regelmatige controle van de vermogensgegevens van IT-hardware is niet alleen belangrijk in functie van energieefficiëntie. Ook voor een veilig gebruik is stroommeting essentieel. Een overbelasting van de stroomvoorziening door een verbruiker brengt immers alle aangesloten apparaten in de serverkast in gevaar. De oplossing van Rittal? Meting van de afzonderlijke stromen per contactdoos. Hoe? Door een uitbreiding van het PSMassortiment met actieve Power System Modules (PSM). Dankzij de actieve Power System Modules kan voor het eerst het stroomverbruik van aparte servers en randapparatuur worden gemeten. De nieuwe insteekmodules voor PSM-rails meten de stroom per contactdoos. Aan de rechterkant geven LED’s in drie kleuren het verbruik van de aangesloten apparaten aan. Aan de linkerkant geeft een tweede LED een overzicht van de totale stroom in de module. Om een verkeerde interpretatie uit te sluiten wordt de displaysoftware automatisch aangepast aan de inbouwpositie. De LED-kleurcodering is eigenlijk dezelfde als bij een verkeerslicht. Groen licht betekent dat andere verbruikers probleemloos aangesloten kunnen worden. Is de LED geel dan stroomt er meer stroom door de module en moet het aansluitvermogen worden gecontroleerd alvorens andere apparaten aan te sluiten. Bij rood licht resulteert de aansluiting van nog een verbruiker zeker in overbelasting. De waarden zijn af te lezen op het geïntegreerde digitale display. Bij het configureren van de racks zien de beheerders in één oogopslag het verbruik van alle apparaten. n

Problemen die worden veroorzaakt door condensatie en vocht geproduceerd in kleine actuatoren en verbonden luchtslang worden nu opgelost met de lancering van de nieuwe, innovatieve vocht regulerende slang, de IDK serie. Teruglopende prestaties en operationeel falen door condensatie in kleine actuatoren is reeds lange tijd een probleem voor machinebouwers en onderhoud engineers. Ondanks dat er reeds verschillende pogingen gedaan zijn om dit probleem aan te pakken, was er nog geen succesvolle oplossing gevonden. Een voorbeeld hiervan is het verlagen van het dauwpunt, alleen bleek dit weer nieuwe problemen met zich mee te brengen, zoals uitdrogen van vet en verhoogd ozon gehalte in de lucht. In plaats van het verlagen van het dauwpunt, kan SMC’s nieuwe fluorine resin IDK slang condensatie elimineren middels een diffusie methode. Verzadigd vocht en condensatie wordt - door de semi-permeable wand - naar de minder vochtige oppervlakte aan de buitenkant van de slang getransporteerd. Hierdoor hebben kleine actuatoren een langere levensduur en blijft de machine output over deze periode gegarandeerd. De IDK slang is verkrijgbaar in uitwendige diameters van 2mm, 4mm en 6mm en hebben een vaste lengte van 100mm of 200mm. De uitwendig gekalibereerde slang is eenvoudig aan de actuator te koppelen met de bestaande one-touch insteekkoppelingen. n

144 - Lezersdienst

145 - Lezersdienst

146 - Lezersdienst

181 - SEPT 2010 - P 41

Gratis Lezersdienst fax: +32 (0)2 640 84 80 of e-mail: [email protected]

NAAM

VOORNAAM

FIRMA FUNCTIE DIENST STRAAT POSTCODE

NR

BUS

PLAATS

TEL

FAX

INFO

E-MAIL CODES PUBLICITEIT

INDEX

UW GEGEVENS

Als de naam, die in het adresveld van het magazine vermeld staat, niet overeenkomt met uw naam, gelieve dan onderstaand formulier in te vullen en te terug faxen. Als u meer informatie wenst over een advertentie of een artikel, gelieve dan de overeenkomstige code in het formulier hieronder in te vullen en te faxen. Om een abonnement te verkrijgen, stort u 50 euro op rekening 210-0347117-06 van Automation Magazine. U kan ons ook bereiken via e-mail: [email protected].

ADVERTEERDERSINDEX

CODES ARTIKELS

BEDRIJF ACT IN TIME

PAG. CODE 10

104

Honderd jaar magneetventiel

19

De ‘Oyster Marine’: hoogtechnologische energie-generator

21

109 112

BlueHydraulics spaart energie en vermindert de uitstoot

22

113

AF BELGIUM

24

115

XFC voor motion control

25

117

ASCO NUMATICS BENELUX

20

110

NI-XNET embedded netwerkplatform

26

120

BECKHOFF

16

106

Ursula en Oscar Lapp: samen 130 jaar succes

27

121

BELGITRANS

28

122

De HYDRAULICS ACADEMY gaat voor het Europees niveau

29

123 125

BREVINI

26

119

Hoogspanningsstation wordt verscheept naar windmolenpark

31

CONTROL TECHNIQUES

10

105

Nieuwe NEMA W22 serie High & Premium Efficiency elektromotoren

31

126

DOEDIJNS FLUIDAP

6

101

Automatica in het teken van robotica

32

127 128

EASYFAIRS

OUTSERT

Innovatieve G3 platform ventieleilanden

33

EUREGIO HYDRAULICS

6

102

Hydrostatisch aangedreven windturbines

35

131

FIMOP

23

114

Onderhoudsvrije detecteerbare kunststoflagers

37

132

FESTO

30

124

NF25: een nieuwe compacte vloeistofpomp

37

133

HYDRAUVISION

34

129

Signaal transmitter voor veiligheidskoppelingen

37

134

KNF

20

111

Eerste solide basis exposanten voor Indumation.be is gelegd

38

135

LAPP BENELUX

44

148

LEG grijper voor de verpakkingsindustrie

38

136

PALL BELGIUM

6

103

Lager energieverbruik dankzij compact cilinder met integraal ventiel

38

137

PARKER

24

116

Air Products bouwt nieuwe luchtscheidingsinstallatie in Gent

39

138

REMB

43

147

Modulair ventieleiland HF02-LG

39

139

SERVICE HYDRO

34

130

Nieuwe compacte lineaire stappenmotor

39

140

SIEMENS

25

118

Energiezuinige schroeftechnologie voor luchtblowers

40

141

TESTO

16

107

Omvormer vermindert laagfrequente harmonische effecten

40

142

WEG BENELUX

2

100

ARTIKELENINDEX TITEL WORLDWIDE FLUID POWER: 2000-2010

PAG. CODE 18

108

Onderbrekingsvrije stroomvoorzieningen (OSV)

40

143

Nieuw systeem voor draadloze monitoring

41

144

Volledige verbruikscontrole op IT-hardware

41

145

Nieuwe vochtregulerende slang geeft actuator een langer leven

41

146

147 - Lezersdienst

Welcome @ your service vanaf 1 juli

ÖLFLEX® UNITRONIC® EPIC ® SKINTOP ® HITRONIC ® ETHERLINE ® SILVYN ® FLEXIMARK ®

www.lappbeneluxeshop.com

KENNIS VAN KABELS, WARTELS EN CONNECTOREN. 148 - Lezersdienst

Lapp Benelux B.V. - T: +32 (0)78 35 30 60 - www.lappbenelux.com - [email protected]