150
Help me even herinneren
Nawoord U bent aan het einde gekomen van dit boek. U hebt gelezen over milde geheugenproblemen, over de bijkomende veranderingen en over het geheugen zelf. U hebt tips gekregen over hoe u kunt omgaan met spanning, piekeren, conflicten en emotionele reacties. Om u een overzicht van alle tips te geven, hebben we deze in bijlage 1 onder elkaar gezet. Het is mogelijk dat u na het lezen van dit boek nog vragen hebt. Of misschien wilt u wel eens praten met mensen die dezelfde ervaringen hebben. In bijlage 2 kunt u lezen bij welke instanties u terecht kunt met deze vragen. In de inleiding spraken we twee wensen uit. De wens dat het lezen van dit boek u helpt om de geheugenproblemen bespreekbaar te maken. En de wens dat u na dit boek kunt beginnen om samen de milde geheugenproblemen een plek te geven in uw leven. Deze wensen zullen niet alleen door het lezen van dit boek in vervulling gaan. Dit boek is slechts het begin. Voor u begint het echte werk nu pas. We hopen dan ook dat u dit boek zo nu en dan nog eens uit de kast pakt. En dat u samen in gesprek blijft over de onderwerpen die we hebben behandeld. Want alleen door samen te praten en te proberen, krijgen de geheugenproblemen uiteindelijk een plek in uw leven. Wij wensen u alle goeds, Liesbeth Joosten, Sanne van den Berg, Jan-Pieter Teunisse
Bijlage 1
Bijlage 1
Tips: Wat kunt u zelf doen?
In een aantal hoofdstukken hebben we u tips gegeven over wat u kunt doen om te leren omgaan met de gevolgen van milde geheugenproblemen. We zetten ze voor u nog eenmaal onder elkaar. tips uit ho ofds t uk 2 − Bij geheugenproblemen verandert er meer dan alleen het geheugen. Probeer in uw dagelijks leven rekening te houden met deze veranderingen. − Plan uw agenda minder vol. − Maak gebruik van een vast dagprogramma. − Behoud uw sociale contacten, maar doseer ze. − Blijf actief. tips uit ho ofds t uk 4 − Let bij het onthouden van informatie op de dingen die u zelf in de hand hebt. − Voor het opnemen, opslaan en ophalen van informatie: · Neem de tijd en rust voor wat u wilt onthouden. · Zorg voor een rustige omgeving, zonder afleiding. − Voor het opnemen van informatie: · Zorg dat u goed kunt horen of zien wat u wilt opnemen en richt uw aandacht op één ding tegelijk. − Voor het opslaan van informatie: · Probeer bewust verbanden te leggen met kennis die al opgeslagen ligt in het geheugenweb. − Voor het ophalen van informatie: · Maak gebruik van de verbanden die opgeslagen zijn in het geheugenweb. tips uit ho ofds t uk 5 − Maak gebruik van geheugenhulpmiddelen, zoals een agenda, de mensen om u heen, herhalen of visualiseren.
151
152
Help me even herinneren
Op die manier gebruikt u uw geheugen zo optimaal mogelijk! − voor de partner: · Let erop of uw manier van reageren uw partner helpt. − voor de persoon met milde geheugenproblemen: · Geef duidelijk aan wat u zelf wilt doen en waar u hulp bij nodig hebt. − voor allebei: · Blijf in gesprek met elkaar! tips uit ho ofds t uk 6: − Te veel spanning kan leiden tot vervelende lichamelijke en niet-lichamelijke klachten. − Herken signalen van spanning. − Zoek manieren van ontspannen die bij u passen. − Probeer eens een ontspanningsoefening. tips uit ho ofds t uk 7: Piekeren leidt tot spanning, een negatieve stemming en kan het geheugen blokkeren. Probeer piekeren tijdig te herkennen en gebruik vervolgens een manier om piekeren te verminderen: − de onderzoekersmethode; − opschrijven; − het piekerkwartier; − De pieker-STOP-methode; − bespreken; − afleiding zoeken. tips uit ho ofds t uk 8: De manier waarop u het probleem aanpakt, bepaalt voor een groot deel de uitkomst van de ruzie: − Probeer rustig te blijven. − Vat niet alles persoonlijk op. − Houd voor ogen: hoe lossen we het op? − Wanneer de emoties te hevig zijn: time-out!
Bijlage 1
tips uit ho ofds t uk 9: Milde geheugenproblemen kunnen allerlei emotionele reacties oproepen, zowel bij de persoon met de geheugenproblemen als de partner. − Blijf in gesprek met elkaar! − Schrijf het van u af. − Neem de tijd voor uw emoties. tips uit ho ofds t uk 10: Het ondernemen van plezierige activiteiten zorgt voor een positief en ontspannen gevoel. − Ga na wat u zelf vindt van uw plezierige activiteiten. − Praat met elkaar over uw plezierige activiteiten. − Stopt u met iets? Zorg dat er iets anders voor in de plaats komt!
153
154
Help me even herinneren
Bijlage 2
Voor meer informatie
Het is mogelijk dat u na het lezen van dit boek nog vragen hebt. In deze bijlage geven we een overzicht van instanties waar u terecht kunt voor deze vragen.
Uw behandelend arts Uw behandelend arts kan uw huisarts zijn of een specialist, zoals een geriater. Wanneer u zich zorgen maakt over uw geheugen, vragen hebt over medicijnen of onderzoek, kunt u bij uw behandelend arts terecht. De geriater is vaak op de hoogte van eventuele lotgenoten- of ondersteuningsgroepen.
GGZ-instellingen Internet: www.ggznederland.nl Door het hele land zijn er instellingen voor de Geestelijke Gezondheidszorg. Bij deze instellingen kunt u terecht voor diverse vragen over behandelingen, medicijnen of lotgenotencontact. Deze GGZ-instellingen zijn per provincie gegroepeerd. Kijk op de website voor instellingen bij u in de buurt.
Bijlage 2
155
Alzheimer Nederland Internet: www.alzheimer-nederland.nl Telefoon: 030 659 69 00 De Alzheimertelefoon: 030 556 75 11 Alzheimer Nederland is een landelijke organisatie die informatie en hulp biedt op het gebied van geheugenproblemen en dementie. De stichting organiseert onder meer informatieve bijeenkomsten, gespreksgroepen, trainingen en studiedagen over het onderwerp dementie. Door het hele land zitten centra van Alzheimer Nederland die regionale activiteiten organiseren. Kijk voor een centrum bij u in de buurt op de website of neem telefonisch contact op.
Het Alzheimer Café Internet: www.alzheimer-nederland.nl Telefoon: 030 659 69 00 Het Alzheimer Café is een maandelijkse, informele bijeenkomst voor patiënten, partners, familieleden, hulpverleners en andere belangstellenden. Na een inleiding door een deskundige, kunnen de bezoekers ideeën, informatie en ervaringen uitwisselen. Er zijn ruim honderd Alzheimer Cafés in Nederland. Kijk voor een bijeenkomst in uw woonplaats op de website van Alzheimer Nederland of neem telefonisch contact op.
156
Help me even herinneren
Hersenstichting Nederland Internet: www.hersenstichting.nl Telefoon: 070 360 48 16 Bij de Hersenstichting Nederland vindt u informatie en voorlichting over alle mogelijke hersenaandoeningen. De Hersenstichting organiseert informatieve bijeenkomsten door het hele land. Kijk voor meer informatie op de website. Stichting Welzijnswerk Ouderen (SWO) Internet: www.swon.nl (SWO Nijmegen) Telefoon: 024 365 01 90 (SWO Nijmegen) In bijna iedere stad zit een Stichting Welzijnswerk Ouderen. Dit zijn plaatselijke stichtingen die zich inzetten voor het welzijn van 55-plussers. De stichting verzorgt verschillende diensten en cursussen, van dagopvang tot Tafeltje Dekje en nog veel meer. Neem voor de Stichting Welzijnswerk Ouderen bij u in de buurt contact op met de Stichting Welzijnswerk Ouderen in Nijmegen (SWON). Steunpunt Mantelzorg Internet: www.mantelzorg.nl Telefoon: Mantelzorglijn: 0900 20 20 496 Heeft u als partner vragen, dan kunt u bij een Steunpunt Mantelzorg terecht voor informatie, praktische hulp of een luisterend oor. Kijk voor een Steunpunt Mantelzorg bij u in de buurt op de website of neem telefonisch contact op.
Bijlage 2
157
Stichting Korrelatie Internet: www.korrelatie.nl Telefoon: 030 271 01 00 Hulp- en informatielijn: 0900 1450 Stichting Korrelatie verleent hulp bij psychische en sociale problemen, zowel telefonisch als via internet. Korrelatie werkt met professionele hulpverleners zoals psychologen en maatschappelijk werkers. Voor meer informatie, kijk op de website of neem telefonisch contact op. Ontspanningsoefeningen In hoofdstuk 6 zijn ontspanningsoefeningen aan bod gekomen. Er bestaan veel cd’s of cassettebandjes met daarop ingesproken ontspanningsoefeningen. Deze kunnen u helpen bij het doen van de ontspanningsoefening. We bevelen u de volgende cd’s aan: – Een cd met de progressieve relaxatiemethode volgens Jacobson. Al vele jaren wordt door hulpverleners met deze methode gewerkt. De cd bevat algemene informatie en geeft heldere instructies. U kunt helemaal zelf met de cd aan de slag. De prijs per cd is 7,50 euro + 3,50 euro administratiekosten (exclusief verzendkosten). Deze cd is te bestellen bij de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt). Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie Maliebaan 50b 3581 CS Utrecht www.vgct.nl – Een cd met ontspanningsoefeningen bij stress, hoofdpijn of slaapproblemen. Deze cd’s en cassettebandjes getiteld ‘Omgaan met Stress’, ‘Hoofdpijn te lijf’ en ‘Goed
158
Help me even herinneren
Slapen’ kunt u bestellen bij Uitgeverij Wyrda, telefoonnummer: 0348-435322.
Literatuur
Literatuur Blokhorst, M., Slot, L., & Winter, F. (1994). Het brein de baas. Soest: Ruitenberg Boek. Ferri, C.P., Prince, M., Brayne, C., Brodaty, H., Fratiglioni, L., Ganguli, M., Hall, K., Hasegawa, K., Hendrie, H., Huang, Y., Jorm, A., Mathers, C., Menezes, P.R., Rimmer, E., & Scazufca, M. (2005). Global prevalence of dementia: a Delphi consensus study. The Lancet, 366, 2112-17. Kerkhof, Ad (2007). Piekeren. Een stapsgewijze methode om je gepieker te verminderen. Amsterdam: Uitgeverij Boom. Ponds, R., & Verhey, F. (2005). Zorgwijzer Geheugen. Praktische gids over de werking van het geheugen. Den Haag: Hersenstichting Nederland. Vugt, M.E. de, Stevens, F., Aalten, P., Lousberg, R., Jaspers, N., Winkens, I., Jolles, J., & Verhey, F.R.J. (2004). Do caregiver management strategies influence patient behaviour in dementia? International Journal of Geriatric Psychiatry, 19, 85-92.
159
160
Over de auteurs
Over de auteurs Drs. Sanne van den Berg is psycholoog en werkte in verband met de totstandkoming van dit boek op de afdeling Medische Psychologie van het UMC St Radboud te Nijmegen. Als cotherapeut is zij betrokken geweest bij de ondersteuningsgroepen voor mensen met milde cognitieve stoornissen en hun naasten op de afdeling Geriatrie. Drs. Liesbeth Joosten, klinisch psycholoog, is werkzaam bij de afdeling Medische Psychologie van het UMC St Radboud te Nijmegen. Als therapeut en onderzoeker is zij betrokken bij de ontwikkeling en evaluatie van ondersteuningsgroepen voor mensen met milde cognitieve stoornissen en hun naasten op de afdeling Geriatrie. Dr. Jan-Pieter Teunisse is gz-psycholoog en als neuropsycholoog onder andere werkzaam bij de afdeling Medische Psychologie van het UMC St Radboud te Nijmegen. Hij is als projectleider betrokken geweest bij de ontwikkeling en uitvoer van de ondersteuningsgroepen voor mensen met milde cognitieve stoornissen en hun naasten op de afdeling Geriatrie.
