Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 1
Studenten vrezen dat het nieuwe Forumgebouw te krap is Pag. 5
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
Eén gen kan een plant beschermen tegen alle virussen Pag. 7
A new ultramodern bus will bring you to the train station quicker Page 20
1E JAARGANG/ 30 NOVEMBER 2006
RESOURCE
#13
Pag. 8
‘BIJ GEDREVEN MENSEN PAST GEEN REGELNEVERIJ’
Resource colofon
19-10-2006
11:20
Pagina 2
2
COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756. Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail
[email protected]; secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail
[email protected]; Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail
[email protected]; Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail
[email protected]; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail
[email protected]; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail
[email protected]; Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Teun Hofmeijer (algemeen nieuws), telefoon 0317 466690, e-mail
[email protected]; Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail
[email protected]; Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail
[email protected]; Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail
[email protected]; Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail
[email protected]. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail
[email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming Druk/ Dijkman Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat. Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745. Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.
Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 3
3
RESOURCE WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
1E JAARGANG/ 30 NOVEMBER 2006
KOERT
Pag. 10 Niet alleen kabouters geloven in kruiden
Willem Koert
BOVEN HET MAAIVELD ‘Onwaarheden over dierenwelzijn’
EN WIE BELLEN ZE DAN? ‘Zijn het mannetjesmummies?’, vraagt Rudy Rabbinge. De Wageningse supersenator gebaart me dat ik kan blijven zitten, en het telefoongesprek zo is afgelopen. Hij draait zich om en loopt al sprekend naar de hoek van zijn werkvertrek. Ik klaag niet. Ik ben allang blij dat Rabbinge bereid is mij te ontvangen. Ondertussen kijk ik naar de foto’s aan de muur. Rabbinge en Nelson Mandela. Rudy Rabbinge en de paus. ‘Wassen op veertig graden’, zegt Rabbinge. ‘Niet in de centrifuge. Daar kunnen ze niet tegen.’ De senator breekt het gesprek af en zet zich weer achter zijn bureau. ‘Alexandria Library Egypt’, verontschuldigt hij zich. ‘Ik zit in het bestuur. Ze hadden een probleempje, en dan bellen ze mij. Maar zoals ik gisteren nog zei tegen Kofi Anan, het gaat goed in Wageningen. Het gaat nergens zo goed als in Wageningen. Wageningen is de toekomst, en de toekomst is Wageningen. Ik kan zo verschrikkelijk boos worden door…’ Wederom rinkelt Rabbinges mobiel. ‘Pardon’, verontschuldigt de parlementariër zich. Automatisch wend ik mijn blik weer naar de muur. Rabbinge en Tony Blair. Rabbinge en Bill Clinton. ‘Kunnen de mensen in het dorp de aardappels horen gillen?’, vraagt Rabbinge. Rabbinge en de Rolling Stones. ‘Dan zou ik gewoon doorgaan’, zegt Rabbinge. ‘Maar vertel het wel aan de jongens van Plant Research International.’ Nogmaals neemt Rabbinge plaats. ‘Het gentech-platform van Avebe’, zegt hij. ‘Zit ik ook in. Er was weer wat op de zetmeeldivisie. En wie bellen ze dan?’ ‘Rudy Rabbinge’, wil ik zeggen. Maar Rabbinges mobiel is me voor. Rudy Rabbinge en Bill Gates. Rabbinge en Moeder Teresa.
#13
Pag. 13 In 1919 waren er ook plannen voor een nieuwe campus. Op de berg
Pag. 14 ‘Zolang we een democratie zijn, zie ik geen honderd procent vegetarisme’
Pag. 22 Het afvallige herendispuut Ardjoena is gelukkig bij Ceres
‘Nederland loopt al voorop met dierwelzijn.’ Volgens weekblad Intermediair is dit één van de ‘vijf onwaarheden van minister Veerman’. Met die onwaarheden houdt de minister ‘de laagwaardige, krimpende vleessector in stand ten koste van honderden miljoenen dieren per jaar’, aldus het grootste weekblad voor hoger opgeleiden. Dat dierenwelzijn niet hoog op de Haagse agenda staat wordt volgens het blad geïllustreerd door het feit dat de minister in drie jaar tijd meer dan honderd dierenwelzijnsregels schrapte. Gepensioneerd etholoog dr. Gerrit van Putten van het voormalige Instituut van Veeteeltkundig Onderzoek (IVO), een voorloper van de Animal Sciences Group, wordt opgevoerd als één van de klokkenluiders die een onthutsend beeld schetsen van een ministerie ‘laverend tussen windowdressing, lethargie en het moedwillig frustreren van alternatieven voor beter dierenwelzijn’. Van Putten, die onderzoek deed naar de misstanden in de bioindustrie, zegt in Intermediair dat hij twee keer een spreekverbod kreeg opgelegd. ‘Eerst vanwege een film die ik maakte over misstanden in de industrie, voor intern gebruik. Ik werd ontboden in Den Haag. De secretaris-generaal sprak vermanende woorden: dit komt de minister niet uit.’ Het tweede spreekverbod kreeg hij na zijn voorstel om stallen te toetsen en te voorzien van een keurmerk. ‘Den Haag concludeerde snel dat het te veel geld kost en verbood mij er over te spreken.’ Ook dierenwelzijnsspecialist dr. Hans Hopster, volgens Intermediair van ‘de niet onafhankelijke Animal Sciences Group van Wageningen UR’, wordt in het stuk opgevoerd. Dat Nederland nu netjes de Europese huisvestingsrichtlijnen naleeft is volgens hem ‘geen reden om genoegzaam te navelstaren’. Zo scoort Nederland slecht bij het beschikbaar stellen van afleidingsmateriaal aan varkens. ‘Onze varkenshouders hangen in een kale stal een stukje fietsketting om op te kauwen.’ / GvM Omslag: Prof. Rudy Rabbinge. / foto Bart de Gouw
Resource 0613 4-7
29-11-2006
16:33
Pagina 4
3
4
IN ‘T NIEUWS 23 NOV. T/M 29 NOV. 2006
OPSTARTPROBLEMEN IN ATLASGEBOUW Alterranen en universitaire medewerkers nemen langzaam maar zeker bezit van het Atlasgebouw. Ze vinden hun nieuwe onderkomen mooi, maar ook ‘Oostblokachtig’ kaal. En dat de leiding zelfmeegebrachte kastjes weer weghaalt, vinden ze kinderachtig. Door het vele handen schudden met nieuwe buren doet de sfeer in Atlas een beetje denken aan een camping tijdens de zomervakantie. Toch gaan na een gemoedelijke eerste kennismaking de gesprekken al snel over de ongemakken in de nieuwe werkomgeving. Gert-Jan Noij, Esther Bloem en Lodewijk Stuyt van het Centrum Water en Klimaat kijken uit over de binnenruimte. ‘Het is een mooi gebouw, maar nog veel te kaal’, zegt Noij. ‘We hebben meteen besloten een kunstcommissie in te stellen om de boel wat aan te kleden. De hal moet af van die Oostblokuitstraling. En alleen een afhaalpunt voor de lunch is waardeloos. We willen er minimaal een terras bij.’ De werkkamers zijn erg mooi, zegt Bloem. ‘Die van mij is groter dan ik had gedacht en het uitzicht is echt prachtig. Wel vreemd dat een student niet zomaar naar binnen kan lopen. Je moet ze nu ophalen. Dat knaagt aan de universitaire sfeer.’ Een collega komt aanlopen met een stapel ordners en boeken. ‘Daar komen de illegale boeken’, plaagt Stuyt. ‘Een kast extra was handig geweest, niet?’ De projectleiding controleert streng of mensen niet meer meubilair meenemen dan toegestaan. ‘Zelfs die mooie Lundiakastjes mogen er niet in, terwijl ze best passen. Je wordt met de indeling van je eigen kamer echt als een kleuter behandeld.’ Waar de mensen op verdieping zeven en zes al enigszins gesetteld zijn, pakken ze een verdieping lager nog verhuisdozen uit. Cathelijne Stoof, tijdelijke kracht bij Alterra, heeft met drie anderen bezit genomen van een kamer bedoeld voor afstudeerders. ‘Er is te weinig ruimte, dus zit-
MEER AFVAL NA PROJECT VOOR AFVALREDUCTIE Met nieuwsbrieven, een website, een afvalloterij en een cursus ‘koken met restjes’ probeerde hogeschool Van Hall Larenstein de afvalproductie in een wijk in Leeuwarden te verminderen. Resultaat: de wijk is méér afval gaan produceren.
Een nieuwe bewoner van Atlas heeft op de gang boeken neergelegd die niet in zijn boekenkast passen. ‘Om mee te nemen.’ / foto GA ten we hier. Een heel mooie kamer, maar waar die studenten straks naar toe moeten weet ik niet.’ Er zijn volgens haar nogal wat opstartproblemen. ‘Voor de ramen van de kamers in de binnenring van Atlas komt folie. De mensen voelden zich toch te veel bekeken. Ook is het invalidentoilet erg klein en nog niet af, en staan er paaltjes aan het begin van de loopbruggen.’ Niet praktisch voor de invalide medewerker bij Stoof op de afdeling. ‘Wat veel goedmaakt is dat elke werknemer twee bonbons heeft gekregen van de projectleiding’, lacht Stoof.
In reactie op de klachten over kastruimte zegt projectleider nieuwbouw Wallie Hoogendoorn: ‘Mensen met bijzondere taken krijgen een kast extra en secretariaten mogen een paar kasten op de gang zetten. Overgebleven spullen kunnen naar het archief. Dat mensen nu ’s avonds clandestiene zooi het pand in hebben getild, past niet binnen deze lijn. Noem dat betutteling, het zij zo. We hebben te nou eenmaal te maken met arbonormen en een architect.’ Aan de kaalheid van het pand wordt zeker nog iets gedaan, aldus Hoogendoorn. / TH
(ADVERTENTIE)
Schrijf je in voor de open dag in het Forum-gebouw Ook nieuwsgierig naar het Forum-gebouw? Geef je dan nu op voor de open dag op zaterdag 9 december. Als student en medewerker van Wageningen UR ben je van harte welkom om het gebouw van binnen te bekijken. Het Forum-gebouw is nog niet klaar maar je kunt al goed zien hoe ons toekomstige onderwijsgebouw er van binnen uit komt te zien. Tijdens de open dag zijn er rondleidingen (circa 45 minuten). Daarna is er de mogelijkheid om het gebouw specifieker te bekijken. Je kunt het gebouw alleen bekijken als je je inschrijft voor een rondleiding! Meld je snel aan (voor 5 december) want vol is vol! Je kunt je inschrijven voor deze dag via de website van de Born: www.deborn.wur.nl. Bij de opening van het Forum-gebouw in september 2007 komt er een speciale familiedag voor partners en kinderen.
Een jaar geleden sloot de gemeente Leeuwarden een weddenschap af met de MTV-wijk (Muziek-, Transvaal- en Vogelbuurt). Als het de wijk lukte in een jaar de hoeveelheid restafval met 12,5 procent te verminderen, zou de wijk 12,5 duizend euro krijgen voor een zelf te bepalen doel. Studenten van de richting Training en Consultancy begeleidden de bewoners. Er werden bijeenkomsten gehouden en nieuwsbrieven neergelegd bij winkels met tips over het omgaan met afval uit die winkel. Bijzonder was de afvalloterij. ‘Mensen konden een kaartje aan hun containers hangen om mee te doen’, legt Karin Brouwer van Training en consultancy uit. ‘In deze containers werd gekeken of het afval goed geschieden was. Als dat zo was, maakten ze kans op teruggave van de afvalstoffenheffing, toch iets van driehonderd euro.’ Het mocht allemaal niet baten. Uit een recente meting bleek dat de hoeveelheid restafval juist met 1,2 procent is gestegen ten opzichte van vorig jaar. De tips voor afvalscheiding zijn ook niet goed aangekomen. Vorig jaar bestond het restafval voor negen procent uit gft-afval, nu is dat zelfs 21 procent. Brouwer gist nog naar de oorzaak. ‘We hebben al eens een succesvol afvalproject gehad in een andere wijk. Nu lukte het niet. De belangrijkste oorzaak is denk ik toch gewoon onverschilligheid. We moeten hier het knopje nog vinden, zeg maar.’ / KM
E
De zij su ko ge Int wi
Vla de de cie st dy he m re
BUS 86 VERVANGEN DOOR SNELLE ‘VALLEILIJN’ Wageningen krijgt een andere busverbinding met station EdeWageningen. Vanaf 10 december rijdt er in de spits en op zondagavond iedere tien minuten een gelede aardgasbus naar Wageningen. Die stopt minder vaak dan bus 86 en krijgt op de meeste kruisingen vrije doorgang. De bus gaat rijden over de huidige route van lijn 86, vanaf het station via ziekenhuis Gelderse Vallei, de Mansholtlaan, De Born, de Nijenoordallee en de Kortenoordallee naar het centrum van Wageningen. De lijn wordt omgedoopt tot lijn 88, de Valleilijn. Bus 86 gaat rijden over de huidige route van lijn 83 via Bennekom;
daarmee komt lijn 83 te vervallen. De Valleilijn krijgt een halte aan de zuidkant van station Ede-Wageningen. De oude bus 86 stopte aan de noordkant. In de ochtend- en avondspits en op zondagavond gaat er elke tien minuten een bus, op andere tijden elk kwartier. De bussen zijn verder extra lang, hebben geluidsarme motoren en rijden op aardgas, waardoor ze minder schadelijke stoffen uitstoten. Vanaf 10 december 2006 rijdt er ook vaker een trein tussen Amersfoort en EdeWageningen. Deze blauwe Valleilijntrein rijdt ieder half uur en sluit aan op de Valleilijnbus naar Wageningen. / YdH
A
ge be be
Resource 0613 4-7
29-11-2006
16:33
Pagina 5
30 NOVEMBER 2006
5
RESOURCE #13
‘Onderwijskwaliteit gaat achteruit door ruimtegebrek in Forum’
STUDENTEN BEZORGD OVER RUIMTEGEBREK NIEUWBOUW
k
e
e te
Studenten in Wageningen trekken aan de bel over de verhuizing naar de Born. ‘Het wordt voor onze studie een ramp’, waarschuwt de voorzitter van Genius Loci, de studievereniging van Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning, in een ingezonden brief. De Wageningse Studenten Organisatie voorziet structureel ruimtegebrek ‘waardoor de onderwijskwaliteit achteruit gaat’. Joris Fortuin, hoofd van het Forumgebouw, begrijpt de onrust maar vindt dat de situatie door de studenten zwart-wit wordt geschetst. ‘Het klopt dat de totale
hoeveelheid vierkante meters onderwijsruimtes afneemt. Voor de studenten van de studie landschapsarchitectuur zijn nu drie zalen gereserveerd van vijftig vierkante meter. Dit is gebaseerd op een vaste norm van vier vierkante meter per student. De Hucht, waar ze nu zitten, is nu eenmaal erg ruim. Diezelfde ruimte krijgen ze niet terug. Maar als meer studenten de opleiding of vakken gaan volgen, wordt er natuurlijk gezocht naar meer ruimte.’ Genius Loci voorziet ook problemen met het opbergen van kaarten en tekeningen. In Forum dient elke onderwijsruimte na
een dagdeel leeg te zijn, terwijl de studenten hun werk nu kunnen laten liggen. ‘Dit knelpunt is bij mij bekend’, zegt Fortuin. ‘Daarover, en ook over andere knelpunten, wordt regelmatig overlegd met docenten, studieverenigingen, studentenraad en WSO. We houden rekening met van alles, zoals vereiste computeraansluitingen, opbergkasten, ophangsystemen en nabijheid van printerfaciliteiten. Alleen in de ruimte kunnen we niet tegemoet komen.’ Een andere zorg van studieverenigingen betreft hun tijdelijk onderkomen. Terwijl de eerste leerstoelgroepen al verhuizen, weten de verenigingen niet wat er met
hen gebeurt tot ook zij mogen verhuizen, in september volgend jaar. Wouter Hiskemuller, hoofd van de facilitaire dienst van ESG, meldt dat hij hier mee bezig is. ‘We maken nu een aangepaste verhuisplanning. Zodra ik meer weet, zal ik dit naar de betreffende studieverenigingen communiceren.’ Maar dit is juist het probleem, zegt Diederik van der Loo van de WSO. ‘Het is de gebrekkige informatie tot nu toe die leidt tot klachten.’ / LH Zie ook POST op pagina 15 en 19: ‘Nieuwe gebouwen te krap’
EUROPESE FINANCIERING KAN GELD KOSTEN
Er
et nen
De Brussels geldpotten voor onderzoek zijn goed gevuld en aanlokkelijk, maar succes is niet verzekerd. Als je niet oplet kost een prestigieuze EU-beurs je zelfs geld. De helpdesk van Wageningen International (WI) wil onderzoekers wijzen op de valkuilen.
u-
, f-
e-
en afor s
Vlak voor kerst maakt de Europese Unie de eerste oproepen voor het Zevende Kaderprogramma (KP7) bekend. Dit financieringsprogramma, dat de EU moet opstuwen tot ‘de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld’, heeft een ongekend hoog budget van 55 miljard euro. ‘Maar er is ook meer concurrentie en de looptijd is langer’, relativeert
Willem Wolters van de WI-helpdesk tijdens een voorlichtingsbijeenkomst over KP7 op donderdag 23 november. Een Europees avontuur moet je volgens Wolters ook niet alleen aangaan voor het geld. ‘Ik zet geld in mijn lijstje bewust onderaan en contacten en netwerken bovenaan.’ Het is volgens hem zaak dat onderzoekers goed beslagen ten ijs komen als ze de slag om Brussels onderzoeksgeld willen aangaan. Wageningen UR heeft in het vorige kaderprogramma goed gescoord en de nodige ervaring opgedaan. KP7 heeft echter een aantal nieuwe instrumenten. Zo is er het programma People, dat voortbouwt op het Marie Curie-programma en
mobiliteit van onderzoekers wil bevorderen. Het ziet er naar uit dat dit programma niet altijd kostendekkend zal zijn voor Wageningse onderzoeksgroepen, rekent helpdeskmedewerker Jaap Richter Uitdenbogaardt voor. Brussel hanteert vaste vergoedingen voor onderzoekers van verschillende ervaringsniveaus, en die worden vermenigvuldigd met een nationale correctiefactor. ‘Die combinatie is van levensbelang, want daaruit moeten we de salariskosten betalen’, aldus Richter Uitdenbogaardt. In het vorige kaderprogramma bleek die vergoeding niet altijd kostendekkend en moest zelfs een toegekende Marie Curie-beurs worden afgewezen. Zeventien fellowships
THAISE HAPJES OP OPEN DAG LEEUWARDEN Ruim duizend belangstellenden trok de open dag van Van Hall Larenstein in Leeuwarden, zaterdag 25 november. Dat zijn er iets minder dan vorig jaar.
k
n g, n
o-
-
e-
konden wel doorgang vinden. Richter Uitdenbogaardt maakt zich echter opnieuw zorgen. Bij de nu geldende interne doorberekening voor overhead en huisvesting zal een Marie Curie-fellow een onderzoeksgroep weer geld gaan kosten. ‘De cijfers die Brussel hanteert in de laatste concepten kloppen niet. We hebben al gewaarschuwd. Ik hoop dat het nog goed komt.’ Echt nieuw is het programma Ideas, voor nieuwsgierigheidgedreven onderzoek, waarvoor vijftien procent van het KP7budget wordt uitgetrokken. Hiervoor kunnen wetenschappers risicovolle onderzoeksvoorstellen schrijven en is excellentie het enige selectiecriterium. / GvM
APPARTEMENTEN/
De bouw van het nieuwe aio-complex in de Wageningse wijk de Boomgaarden vordert gestaag. Opdrachtgever Idealis verwacht dat het gebouw in de zomer van 2007 klaar is. Dan zullen er 41 appartementen beschikbaar komen voor aio’s en buitenlandse medewerkers van Wageningen UR. Zij gaan ongeveer 465 euro per maand betalen voor hun driekamerappartement. / KV, foto GA
De middelbare scholieren hadden opvallend veel belangstelling voor het kraampje van Forensic Sciences, de populaire studierichting die straks het tweede jaar ingaat. ‘Ook nu de nieuwigheid er wat van af is zet de belangstelling door’, constateert praktijkdocent Marco Bosmans tevreden. Sietse Bottema van Milieukunde mocht over aanloop ook niet klagen. Op een computerscherm liet hij zien wie in Friesland droge voeten houdt bij een stijging van de zeespiegel tot NAP. Het zijn er niet veel. Veertien Thaise studenten trakteerden in de gangen voorbijgangers op garnalensoep. Ze wonnen een beurs om in Nederland te kunnen studeren. Het merendeel doet Environmental Management of Agricultural Science. Of zij allemaal in Leeuwarden blijven, betwijfelt docent Engels Hans Westra. ‘Een aantal heeft ambities voor Wageningen.’ / WB
Resource 0613 4-7
29-11-2006
16:33
Pagina 6
3
6
UIT ‘T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
AFWEER VAN GERST HEEFT GENETISCHE PINCODE Wageningse onderzoekers hebben een kaart van het genoom van de gerstplant gemaakt, die preciezer dan eerdere kaarten aanwijst op welke plaatsen de erfelijke weerstand zit tegen de schimmelziekte dwergroest. Het resultaat is opzienbarend, vertelt dr. Rients Niks van de leerstoelgroep Plantenveredeling. ‘Per gerstras bepalen drie tot vijf genen hoe hoog de weerstand van de plant is tegen de schimmel’, zegt Niks. ‘Het verrassende was dat toen we zes rassen met elkaar vergeleken, hun weerstand bijna steeds op een andere combinatie van dergelijke genen berustte. Opgeteld vonden we bijna twintig plaatsen in het genoom die samenhangen met resistentie.’ In Europa is gerst nog steeds een belangrijk gewas. Gerst is een grondstof voor veevoer en bier. Dat is één reden waarom plantenwetenschappers graag onderzoek doen naar gerst en dwergroest, een schimmelziekte die gerst bedreigt. Een andere reden is dat gerst genetisch net iets eenvoudiger is dan tarwe, maar er wel model voor kan staan. Bovendien staat dwergroest weer model voor plantenziekten als meeldauw, tarweroest en zonnebloemroest. ‘Al die ziekten zijn het werk van gespecialiseerde schimmels die je meestal maar bij één of twee plantensoorten tegenkomt’, zegt Rients Niks. ‘Dwergroest is niet zo’n verschrikkelijk belangrijke ziekte. Andere schimmels, zoals pindaroest en zonnebloemroest, veroorzaken meer schade.’ Vandaar het onderzoek van Thierry Marcel MSc, die in mei 2007 zal promoveren en voor wie Niks optreedt als co-promotor. Marcels onderzoek betreft de weerstand tegen dwergroest in een aantal genetisch
M pla vir on de Ge te RN
Plantenwetenschappers hebben in het genoom van gerst bijna twintig plaatsen gevonden die samenhangen met de resistentie tegen dwergroest. / foto Ruud Timmer verschillende gerstplanten. Binnenkort verschijnt een deel van dat onderzoek in het tijdschrift Theoretical and Applied Genetics. Wat er op moleculair niveau precies gebeurt als dwergroest de cellen van gerst binnenkomt, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat ziektekiemen planten kunnen infecteren als ze het afweersysteem
EERDER GEZOND IN GROEN ZIEKENHUIS Geef patiënten zicht op groen met lage vensterbanken en hoge ramen, maak parken en plantsoenen bereikbaar, hang geen posters op met onveilige of abstracte natuur, richt onbegaanbare daken in als kijkdak, of gebruik als alternatief plastic planten en bloemen. Het zijn slechts enkele adviezen die Alterra-onderzoekers geven voor een heilzame omgeving in ziekenhuizen. Steeds meer Nederlandse ziekenhuizen investeren in een groene omgeving bij de inrichting van hun gebouw, in de verwachting dat patiënten daar niet alleen prettiger vertoeven maar ook sneller herstellen. Omgevingspsychologe dr. Agnes van den Berg van Alterra adviseerde in de afgelopen jaren onder meer het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en het Universitair Medisch Centrum Groningen
P M
over hoe je met groen een gezondere omgeving kunt maken. Deze initiatieven sluiten volgens Van den Berg aan bij de vanuit Amerika overgewaaide trend om ziekenhuizen om te bouwen tot een healing environment. De adviezen, die Van den Berg onlangs besloot te verzamelen, zijn allemaal gestoeld op experimentele onderzoeken naar de effecten van groen op gezondheid. Volgens Van den Berg is de bundel adviezen die er nu ligt, de eerste die een totaalbeeld geeft van hoe zorginstellingen een heilzame omgeving voor hun patiënten kunnen creëren, en die bovendien wetenschappelijk onderbouwd is. ‘Je moet van goede huize komen als je nog iets aan de literatuurlijst kunt toevoegen.’ / MW
kunnen uitschakelen. De genetische kaart vertelt welke onderdelen van de cel bij dat afweersysteem betrokken zijn. Het grote aantal plekken in het genoom dat betrokken is bij de weerstand tegen dwergroest verleidde Niks tot zijn ‘pincode-theorie’. ‘Het is een metafoor die ik in mijn hoofd heb, waarmee ik probeer te begrijpen hoe de schimmel de cel in kan
komen’, zegt Niks. ‘Die twintig plekken in het DNA corresponderen met een cijfercode, waarvan je er minstens een aantal correct moet intikken om een gebouw in te komen zonder dat het alarm afgaat. Als de schimmel de juiste code in zijn genoom heeft, lukt hem dat. Anders niet.’ / WK
TANNINE GEHEIME WAPEN KAURIBOOM Kauribomen domineren in NieuwZeeland delen van bossen. Dat komt doordat de strooisellaag onder deze coniferen nutriënten vasthoudt, waardoor de bodem minder geschikt is voor concurrerende loofbomen. Hoe meer tannine er in de naalden zit, hoe beter ze stikstof vasthouden. Dat ontdekte promovendus ir. Eric Verkaik. Verkaik geeft hiermee een verklaring voor de dominantie van de kauribomen. De coniferen, die wel dertig meter hoog en zevenhonderd jaar oud kunnen worden, vestigen zich op open plekken die ontstaan na een brand of storm. Daar groeien ze onder theebomen. Langzaam worden ze groter dan die theebomen, waarna die weer verdwijnen. Onder de kauribomen groeit nauwelijks meer dan grassen en kaurizaailingen.
Daardoor ontstaat in bossen een mozaïek van plekken met kauribomen en plekken met andere bomen. Dat er niets anders groeit, komt deels door de tannine in de naalden. Tannine blijkt in de naald stikstof aan eiwit te binden. Hierdoor komt er minder stikstof beschikbaar voor de bodem. Dankzij de ophoping van nutriënten in de strooisellaag blijft de bodem arm. Daarnaast is het onder de coniferen licht. Dit milieu vinden kaurizaailingen prettig, maar loofboomzaailingen niet. Verkaik vermoedt verder dat bij kauribomen natuurlijke selectie optreedt ten gunste van bomen met een hoog tanninegehalte. / MW Ir. Eric Verkaik promoveert op 6 december bij prof. Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en plantenecologie.
RN ze gr aa le Vo ge oo wa He jec 20 pr m sis ‘R vo ch do br ke RN RN se he RN bi de dw
n o-
ls m
ek n
er
n
t.
n-
er
Resource 0613 4-7
29-11-2006
16:33
Pagina 7
30 NOVEMBER 2006
7
RESOURCE #13
Antilichamen van lama’s zijn eenvoudig en daardoor makkelijk na te maken
PLANT IN ÉÉN KLAP MEERVOUDIG RESISTENT Met één enkele genetische ingreep planten resistent maken tegen zoveel virussen als u maar wilt. Het kan, ontdekten Wageningse virologen. In december publiceren ze in de Journal of General Virology gegevens over de technologie die dat mogelijk maakt. RNA-silencing, heet dat. RNA-silencing staat in de belangstelling, zegt dr. Marcel Prins van de leerstoelgroep Virologie. ‘Onderzoekers die werken aan medische toepassingen van RNA-silencing kregen dit jaar een Nobelprijs. Voor wat er in de plantenwetenschappen gebeurt, is minder interesse. Dat geldt ook voor ons werk. Dat is jammer, want wat wij in dit artikel laten zien is nieuw.’ Het artikel komt voort uit het promotieproject van dr. Etienne Bucher, die in mei 2006 in Wageningen promoveerde. In dat project perfectioneerden Wageningers de methode om via RNA-silencing planten resistent te maken tegen virusziekten. ‘RNA-silencing komt van nature in planten voor’, zegt Prins. ‘Wij gebruiken dat mechanisme in de cel, en versterken het door een nieuw gen in het genoom aan te brengen. Het is een methode met betrekkelijk weinig gevolgen voor de plant.’ RNA-silencing houdt in dat de plantencel RNA-strengen van binnenvallende virussen afbreekt. De meeste plantenvirussen hebben erfelijk materiaal dat bestaat uit RNA. Ze planten zich voort door cellen binnen te dringen, hun RNA-strengen in de cel te spuiten, en vervolgens de cel te dwingen het RNA na te maken.
Een sleutelrol in het afbreekmechanisme wordt vervuld door een groter eiwitcomplex dat zich vastmaakt aan RNA-strengen en die afbreekt. Plak je een kopie van een type RNA aan dat eiwit vast, dan herkent het eiwit vervolgens dat bewuste RNA-type als een molecuul dat vernietigd moet worden. ‘Wij hebben laten zien dat je meerdere soorten RNA op dat eiwit kunt plakken’, zegt Prins. ‘En dat je het genoom van een plant door een nieuw gen zo’n gedresseerd eiwit kunt laten aanmaken dat meerdere virussen afbreekt. Zo kun je met één enkele ingreep een plant voor alle bekende virusziekten resistent maken.’ Bijkomend voordeel van de methode is dat hij bij alle productiegewassen toepasbaar is, en dat het opvallend vaak lukt om planten de gewenste eigenschappen te geven. Dat verklaart de aanzienlijke interesse in de methode, aldus Prins. De zaadbedrijven die bij het onderzoek waren betrokken, hebben de technologie al gebruikt. Er zijn al gewassen ontwikkeld met meervoudige resistenties dankzij RNA-silencing. De voordelen zijn evident, weet Prins. ‘Het gebruik van insecticiden kan aanzienlijk verminderen door deze multi-resistente gewassen. Veel insecten die planten belagen zijn zelf niet gevaarlijk. Het zijn de virussen die ze overbrengen die oogsten kunnen vernietigen.’ Toch zullen de betrokken bedrijven in Europa weinig doen met de nieuwe gewassen. ‘Ze zijn bang voor de reactie van de consument’, aldus Prins. ‘Ze willen hun vingers er niet aan branden.’ / WK
ROTTWEILERBAASJES GEZOCHT VOOR ONDERZOEK Gedragsonderzoek bij honden is niet eenvoudig. Dierwetenschappers kunnen niet zomaar een groep honden bij elkaar zetten en bestuderen, zoals ze dat bij varkens of kippen wel doen. Daarom worden er voor een onderzoek naar gehoorzaamheid, agressie en angst bij honden nu rottweilerbaasjes gezocht die willen meewerken aan een enquête. Verschillende agressieve hondenrassen kregen een paar jaar geleden te maken met een fok- en houdverbod van het ministerie van LNV. Tegenwoordig geldt dat verbod alleen nog voor pitbullterriërs. De koepelorganisatie van hondenclubs, de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied, paste de fokreglementen voor vijf andere omstreden rassen aan. Een pup krijgt volgens de nieuwe regels alleen een stamboom als zijn ouders voldoende scoren op de MAG-test. Die moet vaststellen of een hond maatschappelijk aanvaardbaar gedrag vertoont. Deze test is echter nog niet wetenschappelijk onderbouwd. ‘We gaan nu kijken of er objectieve criteria zijn om het testen van rashonden op maatschappelijk aanvaardbaar gedrag in het fokreglement op te nemen’, vertelt gedragsbiologe drs. Joanne van der Borg van de leerstoelgroep Ethologie. ‘We doen een meting naar het
gedrag van rottweilers in Nederland om te kijken of honden zonder stamboom inderdaad angstiger en agressiever zijn dan honden met.’ De Raad van Beheer op Kynologisch Gebied wil de resultaten gebruiken voor de onderbouwing van het bestaande beleid. De Nederlandse Club voor Rottweilers wil graag meewerken. ‘Veel leden vragen zich toch af waarom de test voor het ene ras wel, en voor het andere ras niet verplicht is’, aldus Van der Borg. Rottweilereigenaren die mee willen werken aan het onderzoek, kunnen een enquête invullen op www.dierenwetenschap.com. Deze methode wordt vaker gebruikt bij hondenonderzoek en levert meestal veel respons op. ‘Voor een nog lopend onderzoek naar poep eten bij honden hebben we 2700 bruikbare reacties binnengekregen. Het is natuurlijk geen aselecte steekproef, maar als de aantallen voldoende groot zijn kun je toch behoorlijk wat uitspraken doen, en bijvoorbeeld twee groepen vergelijken’, aldus Van der Borg. Mensen zonder internet kunnen overigens ook een papieren vragenlijst krijgen. Een studente van Wageningen Universiteit voert het onderzoek uit in het kader van een afstudeervak. / YdH
LAMA’S STRIJDEN TEGEN MKZ Fragmenten van lama-antilichamen bieden proefdieren wel enige bescherming tegen het MKZ-virus, maar kunnen niet voorkomen dat de dieren na besmetting ziek worden. Dat schrijft dr. Michael Harmsen van de Animal Sciences Group in Veterinary Microbiology. De onderzoeker werkt nu aan een complex van twee fragmenten van lama-antilichamen. ‘Stel: er breekt een nieuwe MKZ-epidemie uit’, zegt Harmsen. ‘Het is zaak dieren snel te beschermen. Dat kan met vaccins, maar het kan tot twee weken duren voordat die aanslaan. Injecties met antilichamen kunnen dan uitkomst bieden. Antilichamen beschermen dieren direct.’ Antilichamen zijn eiwitten die door immuuncellen worden aangemaakt. Zijn die immuuncellen eerder in contact gekomen met een virus, dan maken ze eiwitten die het virus herkennen en onschadelijk maken zodra dat het lichaam in komt. In Lelystad werken onderzoekers al jaren aan antilichamen die uit de immuuncellen van lama’s komen. Deze antilichamen
zijn eenvoudig en daardoor makkelijk na te maken. ‘De antilichamen die wij gebruikten zijn gemaakt door gistcellen’, zegt Harmsen. ‘In de gistcellen hebben we genetisch materiaal gebracht dat uit de immuuncellen van lama’s komt. We hebben hier lama’s die zijn gevaccineerd tegen MKZ, en antilichamen aanmaken.’ De gistcellen produceren niet het hele antilichaam, alleen het stukje van het antilichaam dat het MKZ-virus herkent. In de experimenten van Harmsen neutraliseerden de fragmenten het virus, maar konden niet voorkomen dat de dieren uiteindelijk toch ziek werden. ‘De fragmenten pakten de virusdeeltjes in, maar zorgden er niet voor dat het lichaam het complex van virus en lama-fragment vervolgens afvoerde’, zegt Harmsen. ‘Dat zouden de lichaamseigen antilichamen van de proefdieren wel doen.’ Die constatering betekent niet dat Harmsen en zijn medewerkers het bijltje erbij neergooien. Inmiddels werken ze aan een nieuwe technologie op basis van een groter complex van lama-antilichamen. / WK
Een Nederlandse rottweiler krijgt alleen een stamboom als zijn ouders goed scoren op een gedragstest. / foto Kefk
Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 8
ACHTERGROND
8
RABBINGE /
3
D H v W
‘WE ZIJN GEEN ZEEPFABRIEK’
d
R
zi va R zi e O ge lij Ag in w m Vo be ri vo ge va m ze in ka m do
‘Onderzoekers zijn zelf ook te veel met geld bezig; ze zeuren erover’
D er zo va te ge ‘J C gr he sp jo o d O re te de le b ge de bo p m ga
Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 9
30 NOVEMBER 2006
9
RESOURCE #13
De man met de meeste nevenfuncties, de grootste netwerker van Wageningen. Hoe je prof. Rudy Rabbinge ook kenschetst, zeker is dat de universiteitshoogleraar vaak over de schutting kijkt. En naar zijn mening gaat het zo slecht nog niet met Wageningen UR. ‘Ik zie op andere plaatsen dat het veel erger kan.’
door KORNÉ VERSLUIS, foto’s BART DE GOUW
R
udy Rabbinge is volgens de Volkskrant de machtigste man van Wageningen UR. De universiteitshoogleraar staat op nummer 116 in een top 200 van machtigen achter de schermen. De productie-ecoloog combineert een veelheid aan functies. Hij is onder andere voorzitter van de afdeling Aard- en levenswetenschappen van NWO, senator voor de PvdA en toezichthouder bij RIVM. Hij vervult nevenfuncties bij de VN, de Vlielandziekenhuizen, het Koninklijk Instituut voor de Tropen en nog enkele organisaties. Op 1 januari krijgt hij er een nieuwe functie bij. Rabbinge wordt benoemd tot voorzitter van de wetenschappelijke raad van de Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR), een koepel van vijftien internationale landbouwkundige onderzoeksinstituten waaronder het internationale rijstinstituut IRRI en het maïsinstituut CIMMYT. Vorig jaar liep Rabbinge een hoge internationale benoeming net mis. Tegen de zin van Westerse regeringen in werd zijn Iraanse tegenstrever benoemd tot voorzitter van de FAO-raad. Zijn nieuwe functie is volgens Rabbinge echter minstens zo invloedrijk. ‘Ik werd van verschillende kanten gefeliciteerd met mijn benoeming bij de CGIAR. Dit is veel beter dan de FAO, zeiden ze tegen me. Dat vind ik ook. De FAO zit organisatorisch in grote problemen. Dat is treurig, maar er is niet veel kans dat het snel verandert. Ik probeer nu zoveel mogelijk direct zaken met de VN of de Wereldbank te doen.’ De CGIAR is niet bescheiden. De instituten claimen dat er zonder hun onderzoek vijf procent minder voedsel zou zijn op de wereld. Hun werk zou miljoenen mensen van de hongerdood hebben gered en grote oppervlakten natuur hebben gespaard. Dat zijn stevige beweringen. Gelooft u ze? ‘Jazeker. Het lijkt me nog aan de bescheiden kant. De CGIAR heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de groene revolutie. De nieuwe rijstrassen die het IRRI heeft ontwikkeld hebben bijvoorbeeld gezorgd voor spectaculaire groei van de oogsten in een tijd dat miljoenen mensen in Azië honger leden. De bereidheid om de rassen te gebruiken was groot, en de begeleiding vanuit de CGIAR was erg goed. Ook daarna hebben ze veel bereikt. Het begon in de jaren zestig met het ontwikkelen van nieuwe rassen, later is het onderzoek in fasen steeds verder verbreed. In de jaren zeventig besefte men dat technologie niet alles kon oplossen en kwamen er sociale vraagstukken bij. In de jaren tachtig milieu en natuur. In de jaren negentig kwam het besef dat je niet alleen naar de boerderij moest kijken, maar ook ecoregionaal. De landbouw in veel landen is door dat onderzoek niet alleen productiever geworden, maar gaat ook efficiënter om met natuurlijke hulpbronnen en stoot minder broeikasgassen uit.
Nee, ik kijk echt niet op van zulke claims. Wageningen zou ook veel kunnen claimen. Het zou niet overdreven zijn om een groot deel van de Nederlandse agrarische export toe te schrijven aan Wageningse onderzoek. De Nederlandse landbouw verkoopt verpakte kennis die voornamelijk hier is ontwikkeld.’ Waar zou het onderzoek van de CGIAR zich de komende jaren op moeten richten? ‘De voornaamste vraag voor de komende jaren is hoe we kunnen zorgen voor meer private investeringen in het Afrikaanse landbouwonderzoek. In het westen is de verhouding tussen private financiering en overheidsfinanciering in het onderzoek ongeveer fifty-fifty. In Afrika is nog geen anderhalf procent van de investeringen privaat. Het onderzoek moet manieren vinden om dat te veranderen. Daarbij moet je oppassen voor simpele oplossingen, voor de fallacy of misplaced concreteness. Alsof het voldoende is als onderzoekers de technische oplossingen aandragen en de rest aan landen zelf overlaten. Je zult ook goede kennis moeten hebben van de complexe situatie in Afrika waar vrouwen in de landbouw dominant zijn, landbouw plaatsvindt op arme bodems en er veel gebruikt gemaakt wordt van multicropping. Dat vergt een specifieke aanpak. Er zijn mensen die zeggen dat alle kennis er al is en dat we alleen maar de juiste gegevens uit de kast hoeven te halen. Ik geloof daar niet in. CGIAR-instituten zijn geen proefstations, maar moeten wel goed wortelen in de praktijk. En we moeten zorgen dat nationale systemen zo krachtig worden dat ze nieuwe kennis ook kunnen gebruiken.’ U komt niet alleen bij het CGIAR, maar kijkt ook regelmatig in de keuken bij andere onderzoeksinstellingen. Hoe beoordeelt u vanuit die ervaring de klachten over het management en de toegenomen bureaucratie in Wageningen?
‘De verzakelijking heeft er in de hele samenleving voor gezorgd dat geld leidend is geworden, en niet volgend. Daarom komen er overal steeds meer managers. In Wageningen gaat het in verhouding nog vrij goed. Ook hier zijn te veel managers, maar ik zie op andere plaatsen dat het veel erger kan. Dat wil niet zeggen dat het niet beter kan. Wij werken hier met gemotiveerde mensen die niet alleen komen voor het salaris, maar omdat ze iets willen bijdragen aan de wereld. Bij zulke gedreven mensen past geen regelneverij. De mensen die het echte werk doen zouden meer verantwoordelijkheden moeten krijgen. Wij zijn geen zeepfabriek. Bij die verantwoordelijkheden hoort wel dat je op een heldere manier afrekent op basis van de resultaten. Net zoals we bij de onderzoeksscholen lang hebben gedaan. Als je te weinig presteert, heeft dat consequenties. De raad van bestuur probeert dat trouwens ook. Vooral de nieuwe rector verdient daarvoor volgens mij complimenten. Ik vind ook dat onderzoekers zelf te veel met geld bezig zijn; ze zeuren er te veel over. Voor een goed idee is altijd geld te vinden.’ Uit het tevredenheidsonderzoek bleek een paar weken geleden dat veel medewerkers een stuk sceptischer zijn over Wageningen UR. Van buiten ziet de samenwerking er misschien goed uit, maar wie binnen kijkt merkt dat er veel aan schort. ‘Natuurlijk weten wij binnen Wageningen dat het nog lang niet koek en ei is met die samenwerking. Er is nog steeds te veel gezeur over rekeningen en mensen weten elkaar lang niet altijd goed te vinden. Maar ik kan erg boos worden als mensen zeggen dat het alleen maar schone schijn is. Dat is echt nonsens. Er is veel gebeurd. Zelfs bij de meest fundamentele onderzoeksgroepen wordt tegenwoordig aan de benutting van kennis gedacht. Wie kan er wat met ons onderzoek? Daarmee is hun onderzoek niet van minder waarde, integendeel. Wij doen het veel beter dan de TU’s en we liggen mijlen voor op de algemene universiteiten. Er is tien jaar geleden een zeer verstandige keuze gemaakt. Wat mij betreft moeten we nog verder gaan en de universiteit en de instituten volledige integreren. Bij mijn oude leerstoelgroep Theoretische productie-ecologie hebben we dat twintig jaar geleden al in praktijk gebracht en dat werkte uitstekend. De instituten zijn de afgelopen jaren de verkeerde weg ingeslagen. Om het hoofd financieel boven water te houden hebben ze zich opgesteld als consultancybureaus. Elk klein klusje werd uitgevoerd, zolang het maar geld opleverde. Ik ben blij dat dat weer een beetje bijdraait nu er weer meer geld komt voor basisfinanciering. Ik vind ook dat het ministerie van LNV daar ruimhartig in moet zijn. De afgelopen eeuw heeft laten zien dat investeren in de kennisinfrastructuur werkt. Uiteindelijk is dat in het belang van Nederland.’ <
Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 10
ACHTERGROND
10
VEEVOER MET
PEPER
3
N v k m v
EN KNOFLOOK
d
H
G vo fa ri d de D gr ‘V vo vo ot S d ba ge D e st re ke d Va gr d p te bo H te N
‘Met Fyto-V geven we een impuls aan het onderzoek naar plantaardige groeibevorderaars’
D a va ri ke va d ke b ee Fy te m oo w m H e
Resource 0613 1, 3, 8-11
29-11-2006
16:27
Pagina 11
30 NOVEMBER 2006
11
RESOURCE #13
Nu de Europese Unie antibiotica als groeibevorderaar heeft verboden, ontdekken veehouders plantaardige alternatieven. Onderzoek naar de groeibevorderaars op kruidenbasis wordt echter gehinderd door het kabouterstigma. Het project Fyto-V moet daar verandering in brengen. Straks weten we of dieren werkelijk beter groeien van oregano, knoflook en pepers.
door WILLEM KOERT, foto GUY ACKERMANS
H
et is niet voor niets dat de Duitse fabrikant Dostofarm zich op zijn website afficheert als ‘The Oregano People’. Al jaren doet het bedrijf goede zaken met de verkoop van groeibevorderaars voor varkens, koeien en kippen die gebaseerd zijn op het plantje oregano. Gemengd door het voer zouden de plantenmiddelen ervoor zorgen dat de dieren sneller groeien, aldus Dostofarm. De extracten voorkomen dat ongewenste bacteriën in de darm van dieren voedingsstoffen verbruiken die eigenlijk voor het dier zijn bestemd, en verminderen de kans dat de ziekteverwekkers het vee ziek maken. Daardoor houden de dieren meer energie over om te groeien. ‘Vroeger gebruikten veehouders antibiotica als groeibevorderaar’, zegt dr. Maria Groot van Rikilt, het instituut voor voedselveiligheid van Wageningen UR. ‘Die antibiotica zaten soms standaard door het voer gemengd. Sinds januari 2006 is dat in de EU verboden. Alleen als dieren ziek zijn mogen ze antibiotica krijgen. Europa is bang dat bacteriën in de landbouw resistent worden tegen antibiotica en gevaarlijk worden voor mensen.’ Denkbeeldig is die kans allerminst. Wereldwijd duiken er in de voedselketen steeds meer superbugs op: oersterke ziekteverwekkers die niet of nauwelijks meer reageren op antibiotica en dodelijke slachtoffers maken. Artsen kunnen weinig meer doen voor patiënten die zo’n superbug onder de leden hebben. Vandaar het verbod op het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar. En vandaar het succes van een bedrijf als Dostofarm, dat alternatieven voor antibiotica produceert. ‘De biologische landbouw gebruikt die alternatieve middelen al langer’, zegt Groot. ‘Biologische boeren gebruiken liever geen traditionele antibiotica. Het probleem is dat er in het buitenland wel allerlei alternatieve producten op de markt zijn, maar dat die in Nederland niet zijn geregistreerd.’
houders. De hoop is echter dat reguliere veehouders van het project kunnen meeprofiteren. Ook die groep is geïnteresseerd in legale, ongevaarlijke groeibevorderaars, zegt drs. Tedje van Asseldonk. ‘Veel kennis over kruiden is er hier niet meer’, zegt Van Asseldonk, die op het Instituut voor Etnobotanie en Zoöfarmacognosie onderzoek heeft gedaan naar het gebruik van traditionele kruiden bij dieren, en meewerkt aan Fyto-V. ‘Met de modernisering van de landbouw is die kennis verdwenen. In Duitsland en Zwitserland, waar kleine bedrijven zich tot op de dag van vandaag hebben kunnen handhaven, is dat niet gebeurd. Daarom heb je in die landen preparaten op kruidenbasis, geproduceerd door moderne ondernemingen. Maar ook in die landen zijn de effectiviteit en veiligheid van die producten nauwelijks onderzocht. In de praktijk praten veel boeren elkaar na. Ze doen maar wat.’
Hetzelfde geldt misschien voor oregano. Niet alleen de oliën in oregano bestrijden bacteriën, de flavonoïden doen dat ook. Volgens studies voorkomen ze dat bacteriën kunnen hechten aan de darmwand. Het onderzoeken van zulke natuurlijke mengsels is volgens critici ‘onwetenschappelijk’, zeker als het ook nog eens over mengsels van kruiden gaat. Ook sommige producten voor pluimvee, varkens of runderen bevatten zulke mengsels. Fabrikanten gebruiken pepers, boerenwormkruid, knoflook, absintalsem, vluchtige oliën, kastanje-extracten, goedaardige bacteriën, vezels en soms zelfs paardenvijgen voor hun producten. Onderzoek naar de effecten van stoffen, zo wil het dogma, moet zich richten op het effect van één verbinding. Dat is al complex genoeg. Hoewel Witkamp onderkent dat fabrikanten in dit marktsegment veel onzinpreparaten aan de man brengen, kan hij zich niet in de kritiek vinden. ‘De studie van BIJWERKINGEN de effecten van mengsels is complex, maar daarmee Riskant, vindt Van Asseldonk. ‘Het is natuurlijk, dus het niet onwetenschappelijk. Als we verder willen komen in kan geen kwaad, denken ze. Maar ook kruidenmiddehet gezondheidsonderzoek zullen we de effecten van len hebben bijwerkingen. Kijk maar naar knoflook. mengsels juist wél moeten onderzoeken. Artsen conKnoflookpreparaten zijn op de markt als groeibevorde- stateren steeds vaker dat ze bij de behandeling van raar, en in een reageerbuis heeft knoflook inderdaad chronische ziekten als diabetes of hart- en vaatziekten een antibacteriële werking. Maar geef je knoflook aan hun patiënten niet gezond kunnen houden door ze één een dier, dan moet je er rekening mee houden dat stof te geven. Kijk maar naar senioren. Die gebruiken knoflook in hoge doseringen de schildklier langzamer soms vijftien, twintig verschillende medicijnen tegelijlaat werken. Bij lage doseringen gebeurt juist het tekertijd. Dat gaat vaak gepaard met bijwerkingen, want genovergestelde. In hoge doseringen kan knoflook bo- die medicijnen zijn niet ontwikkeld om in combinatie vendien rode bloedcellen doden, en bloedarmoede ver- met andere middelen te worden gebruikt.’ oorzaken.’ Naar de veterinaire toepassing van kruidenpreparaten IMPULS is bitter weinig onderzoek gedaan. Op het eerste geDrs. Mariska Leeflang werkt nu bij het Academisch Mezicht is dat merkwaardig, want de aanwijzingen dat disch Centrum in Amsterdam, maar studeerde enkele kruiden en planten kwaadaardige bacteriën kunnen jaren geleden diergeneeskunde in Utrecht. Ook zij liep doden zijn sterk. Van oregano is bijvoorbeeld bekend tegen het kabouterstigma op dat kleeft aan plantaardidat etherische oliën in het plantje, zoals carvacrol en ge alternatieven voor antibiotica toen ze in het kader thymol, het membraan van bacteriën week maken. Zo van een afstudeerproject onderzocht wat er bekend zorgen ze ervoor dat ionen uit de micro-organismen was over alternatieve antimicrobiële groeibevordeFYTO-V ‘weglekken’, en de bacteriën moeilijker energie kunnen raars. ‘Mijn begeleiders stonden achter mijn onderDat is de achtergrond van het project Fyto-V dat dieren- maken. Uiteindelijk kunnen ze daardoor sterven. zoek’, zegt Leeflang. ‘Maar binnen de faculteit bestaat arts Groot vanuit Rikilt coördineert. Met een subsidie ‘Aan onderzoek naar kruiden kleeft een kabouterstigveel scepsis over het onderzoek naar plantaardige stofvan vijf ton op zak, afkomstig van het landbouwministe- ma’, zegt prof. Renger Witkamp van de afdeling Huma- fen.’ rie, gaan onderzoekers in het project achterhalen welne Voeding van Wageningen Universiteit. Witkamp, teErgens kon Leeflang die houding begrijpen, als ze keek ke alternatieve producten op de markt zijn, welke daar- vens werkzaam bij TNO, onderzoekt al jarenlang bio-ac- naar de uitkomsten van haar inventarisatie. ‘Het viel tevan het meest belovend zijn en – last but not least – of tieve stoffen in voedingsmiddelen en kruiden. Hoewel gen. Ik vond veel, maar ook weinig. Er waren verschrikdie veelbelovende alternatieve producten ook echt wer- farmacologen niet betwisten dat natuurlijke compokelijk veel studies naar natuurstoffen die in petriken. Nieuwe dierstudies moeten die duidelijkheid gaan nenten het organisme beïnvloeden, stuit dat onderschaaltjes bacteriën doden. Maar gecontroleerde stubrengen. De resultaten van dat onderzoek zullen via zoek op verzet binnen de gangbare wetenschap. dies die beschrijven wat die preparaten doen bij dieren een website publiek worden gemaakt. ‘Dat komt omdat plantaardige extracten mengsels van heb ik niet gevonden.’ Fyto-V zal op dezelfde website het resultaat van een listoffen zijn’, zegt Witkamp. ‘Veel farmacologen en regi- Die situatie gaat nu veranderen, hoopt Maria Groot. teratuurstudie publiceren, zegt Groot. ‘Er zijn studies, stratieautoriteiten weten slecht raad met mengsels.’ ‘Sinds de antimicrobiële groeibevorderaars in veevoer maar die googel je niet eventjes bij elkaar. Je vindt ze Toch wint het besef terrein dat synergistische mengverboden zijn, neemt de belangstelling voor alternatieook nauwelijks in de peer reviewed tijdschriften, maar sels in planten effecten kunnen oproepen. ‘Neem can- ve middelen toe. Nederland heeft wat dat betreft altijd wel in lezingen, abstracts en posters. We gaan dat nabis’, zegt Witkamp. ‘Als het gaat om cannabis heeft aan de kant gestaan. Nu geven we met Fyto-V een immoeilijk toegankelijke materiaal verzamelen.’ iedereen het over tetrahydrocannabinol of THC. Maar puls aan het wetenschappelijk onderzoek naar de Het project is een initiatief van de stichting Biologica, het effect van cannabis wordt veroorzaakt door in toplantaardige middelen.’ < en is in de eerste plaats bedoeld voor biologische vee- taal zestig cannabinoïden.’
Resource 0613 12-15
29-11-2006
16:31
Pagina 12
REPORTAGE
12
3
IN BEELD hoopte langer te blijven zitten met een fietshandschoen voor meer grip, terwijl een ander de slappe lach kreeg omdat ze niet zonder duwtje op de stier kwam. Voor de rodeostier was echter iedereen gelijk: hij donderde ze onder luid gejuich van zijn rug, en wel binnen de minuut.
U
d
foto’s GUY ACKERMANS, tekst YVONNE DE HILSTER Het was het vermakelijkste onderdeel voor toeschouwers en ontlokte de meeste kreten: de rodeostier die in sportcentrum de Bongerd stond tijdens de sportnacht van Sportstichting Thymos. De meeste pottenkijkers waren ook even lijdend voorwerp. De één
O
De studententeams werden op 23 november tijdens de lange avond op het Wageningse sportcentrum verder beziggehouden met knotsbal, unihockey, een hindernisen zwemestafette en blindvolleybal.
Ee be ve
W
A
‘D
‘W vo as hu va zo ou ni te bl M ge va m be die de de gr m
Resource 0613 12-15
29-11-2006
16:31
Pagina 13
30 NOVEMBER 2006
13
RESOURCE #13
OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door GERT VAN MAANEN
e
CAMPUS OP DE BERG
sOp de Wageningse Berg had een campus kunnen liggen, als de Eerste Kamer in 1919 niet zo gierig was geweest. De senaat torpedeerde een plan voor de bouw van een groot complex voor de Rijks Landbouwhogeschool, waarmee ‘Delftse toestanden’ waren voorkomen.
Een luchtfoto uit 1927 van het westelijk deel van de bergrand, waar de Wageningse campus had moeten verrijzen. / foto archief Bureau voor Beeld
Het wordt nu campus De Born, maar het had al driekwart eeuw campus De Breyen kunnen zijn. Op 20 maart 1919 presenteerde de Landbouwhogeschool aan de toenmalige minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, ir. H.A. van IJsselstein, een volledig plan voor de bouw van een aaneengesloten gebouwencomplex, met fiat van de rijksbouwmeester. Voorgesteld werd om een groot centrum te stichten op de Wageningse Berg, door de grond te kopen rond de ‘Breyen’ – door een verschrijving nu bekend als De Dreijen. Het ging om dertig hectare, ruwweg het terrein tussen de Arboretumlaan, de Ritzema Bosweg, de Diedenweg en de bergrand. Het gebied omvatte ook Groot Hinkeloord en het landgoed Belmonte. Het hoofdgebouw, de aula en de bibliotheek waren gepland in het hart van de campus, tegenover het huidige Laboratorium voor Microbiologie aan de andere kant van de Hesselink van Suchtelenweg.
Door alle gebouwen dicht op elkaar te plaatsen hoopte men de samenwerking tussen de laboratoria te vergemakkelijken. De net tot Landbouwhogeschool verheven instelling dacht zo bovendien in één klap het ruimtegebrek op te lossen na de sterke groei van studentenaantallen. De bestaande gebouwen, toen vooral geconcentreerd in het stadcentrum rond Duivendaal en het Salverdaplein, konden eenvoudig een andere bestemming vinden. Rector Aberson had de plannen al bijna een jaar eerder – in mei 1918 – in de week gelegd bij de minister. Hij had daarop de opdracht gekregen de benodigde gronden in voorverkoop te krijgen. De door hem ingestelde commissie van hoogleraren was het, na onderhandelingen met ruim veertig eigenaren, uiteindelijk gelukt het complete complex in voorverkoop te krijgen voor 700 duizend gulden. Omdat het een rijksinstelling betrof, moest het plan voor goedkeuring naar de Eerste en Tweede Kamer. De Tweede Kamer keurde het zonder opmerkingen goed, maar het voorstel sneuvelde in de zitting van de Eerste Kamer op 18 september 1919. Een Kamermeerderheid onderschreef de visie van het ‘één com-
plexplan’, maar vond het te duur voor een complex van dertig hectare, waarvan bovendien een deel pas ‘te gelegener tijd’ in gebruik zouden worden genomen. Minister Van IJsselstein deed zijn uiterste best de Kamerleden op andere gedachten te brengen: ‘Men kan de weg inslaan die in Delft gevolgd is en hier en daar in de stad een gebouw plaatsen, maar dat acht ik verkeerd. Ik heb er op aangedrongen, dat men in Wageningen er één geheel van zou maken. (…) De toestand is daar absoluut onhoudbaar.’ Zijn pleidooi was tevergeefs: van de 36 Kamerleden stemden 27 tegen. Ze verwachtten dat een onteigeningsprocedure tot een veel lagere grondprijs zou leiden. De Kamernederlaag – en de daarop volgende crisisjaren – betekende dat er in Wageningen maar mondjesmaat en verspreid over de stad werd gebouwd. Alleen de Laboratoria voor Plantenfysiologie en Microbiologie zouden – in gezelschap van de aangekochte villa Hinkeloord (Bosbouw) – nog voor de Tweede Wereldoorlog op de bergrand verschijnen. De echte nieuwbouw op De Dreijen kwam pas eind jaren vijftig van de grond. Maar toen was de Wageningse archipel al lang een voldongen feit.
WERKPLEK ANITA DIJKSTRA
‘DE VERHUIZING IS ECHT NODIG’ ‘We zijn nu alles aan het inventariseren voor de verhuizing’, vertelt Anita Dijkstra, assistent-conservator op het Jan Kopshuis, hoofdvestiging van de bibliotheek van Wageningen Universiteit. Anita draagt zorg voor de speciale collecties. ‘Zoals oude boeken, kaarten, botanische tekeningen, luchtfoto’s en tuinarchitectuurtekeningen. Die moeten goed bewaard blijven.’ Maar dat wil niet zeggen dat zij hele dagen eenzaam en alleen in stoffige kelders van het Jan Kopshuis zit. ‘Er komen regelmatig mensen langs met vragen. Bijvoorbeeld studenten landschapsarchitectuur die iets over de geschiedenis van hun onderzoeksonderwerp willen weten. Of medewerkers die op zoek zijn naar achtergrondinformatie. Vorige week kwam er iemand langs die een tentoonstelling over
heksen aan het opzetten is. Zij wilde daar oude kruidenboeken voor inzien.’ Anita kwam in 1979 naar Wageningen voor de studie Tuin- en landschapsarchitectuur, maar maakte die niet af. ‘De museumopleiding in Leiden paste veel beter bij mij. Ik wil het verhaal achter bijzondere dingen weten en daar vervolgens goed voor zorgen, zodat het er ook in de toekomst nog is.’ Inmiddels werkt ze ruim vijf jaar bij de speciale collecties. Volgend jaar verhuist de hele verzameling van het Jan Kopshuis naar het splinternieuwe Forum. Anita kijkt er naar uit. ‘Ik vind het spannend. Straks zitten we op een meer zichtbare plek. Nu zitten we toch een beetje weggestopt. Het is ook echt nodig. De magazijnen hier zijn inmiddels veel te klein.’ / Laurien Holtjer foto Guy Ackermans
Resource 0613 12-15
29-11-2006
16:31
Pagina 14
OPINIE
14
3
M.I.
Over vijftig jaar eet niemand meer vlees of vis, voorspelt een onderzoeker in New Scientist. Tegen die tijd is het namelijk mogelijk om emoties van dieren ‘af te tappen’ en dat zal onherroepelijk leiden tot een afkeer van de bio-industrie en visserij, aldus de wetenschapper. Is de opkomst van de Partij voor de Dieren een voorbode van een vleesloze toekomst?
ZIJN WE STRAKS ALLEMAAL VEGETARIËR?
Prof. Elsbeth Stassen, hoogleraar Dier en samenleving ‘Nee, ik denk niet dat er een volledig vleesloze toekomst in het verschiet ligt. Daarin sta ik niet alleen. Afgelopen week was er een symposium van de Raad voor Dierenaangelegenheden waarin verschillende scenario’s voor de veehouderij in 2040
werden gepresenteerd. Daar zat geen scenario bij waarin er geen dieren meer door mensen gegeten worden. Dat is ook heel onwaarschijnlijk. De voorspelling gaat ook veel te veel uit van een westers perspectief. Er zijn op de wereld heel veel bevolkingsgroepen die heel andere prioriteiten stellen en heel anders denken over het gebruik van dieren. Bovendien, als we kunnen meten welke gevoelens dieren hebben, kunnen we dat natuurlijk ook gebruiken om de omstandigheden in de veehouderij te verbeteren. Dat lijkt me veel realistischer. Het klopt wel dat de denkbeelden over het houden van dieren in Nederland veranderen. De Nederlandse samenleving verstedelijkt en sommige mensen zien gezelschapsdieren al bijna als halve mensjes. Bij productiedieren lijkt juist de regel op te gaan dat hoe verder men van deze dieren afstaat, hoe negatiever er wordt gedacht over de omstandigheden waaronder de dieren worden gehouden. Meer openheid rond de veehouderij kan ook een positief effect hebben. Als onze samenleving democratisch blijft, zie ik geen honderd procent vegetarisme ontstaan. Vijftig procent lijkt me al heel veel.’
‘Een belachelijke gedachte, dat je geen dieren eet als je dichter bij hen staat’
Peter Heikoop, eet als eigenaar van melkveehouderij de Groene Geer bewust biologisch, maar niet vegetarisch ‘Ik zie wel een verschuiving in de verkoop naar vleesvervangers zoals soja en zeewier, maar ik geloof niet dat dit honderd procent gaat worden. Het is een belachelijke gedachte dat als je dichter bij de dieren staat, je hen niet meer op kan eten. Het tegendeel is zelfs waar. Mijn vrouw en
‘Het is al onmogelijk om te meten wat er in een mens omgaat’
Prof. Johan van Leeuwen, hoogleraar Experimentele dierkunde ‘Over het aftappen van de gevoelens van dieren ben ik een stuk minder optimistisch. We maken nu al gebruik van een aantal afgeleide indicatoren van de gemoedstoestand van dieren, zoals lichaamstemperatuur, hormoonspiegels
ik zijn jarenlang vegetariër geweest, maar sinds ik de melkveehouderij van mijn vader heb overgenomen, eten we weer vlees. Als je zelf de dieren gaat houden, zet dat je aan het denken. Ik was eerder vegetariër omdat ik me toen nog niet goed realiseerde hoe de productie in zijn werk ging. Nu ik zelf het bedrijf heb, is het een heel ander verhaal. Als je melk drinkt, ligt het voor de hand dat je ook vlees eet. Het is zelfs onethisch om de dieren niet op te eten. Een koe geeft pas melk als het een kalf krijgt. Je kunt het kalf direct na de geboorte de hersenen inslaan of zorgen dat het een jaar lang een goed leven heeft en vervolgens het vlees opeten. Accepteer dit en eet ook het vlees, of word helemaal veganistisch. Dus ook geen vegetarische kaas. In die kaas wordt dierlijk stremsel uit de maag van een kalf vervangen door microbiologisch stremsel. Maar dit is tegenstrijdig, want nog steeds zit er melk in die kaas, waar dat kalf voor is geproduceerd. Ik ben absoluut tegen de bio-industrie. Maar als je kiest voor het produceren van melk of eieren, vind ik dat je de dieren ook op moet eten. Als je een ei eet, eet dan ook een keer per jaar een soepkip. Want na een jaar is een legkip uitgelegd. Om dan de kip op de afvalberg te leggen is helemaal onethisch.’
PO Re va ge of Po
N G T
door Laurien Holtjer en Gert van Maanen
‘Vijftig procent vegetarisme lijkt me al heel veel’
P
en bepaalde gedragsuitingen. Dat is al heel moeilijk en voor het echte werk zullen we dan rechtstreeks moeten inbreken op het neurologische netwerk. Wat hierbij de relatie is tussen neurologische signalen en gevoelens is nog volkomen onontgonnen terrein. Het is al vrijwel onmogelijk om bij mensen de vertaalslag te maken naar de gevoelens. Om te meten wat er echt in een ander mens omgaat is vooralsnog onmogelijk, laat staan dat we dat voor andere diersoorten kunnen doen. Dat over vijftig jaar iedereen vegetarisch is lijkt me echt volstrekt uitgesloten. Er zijn nu ook al genoeg argumenten om in ieder geval minder vlees te eten. Vleesproductie doet een grotere aanslag op natuurlijke hulpbronnen en het is ook gezonder om minder vlees te eten. Er valt veel voor te zeggen om nu al op wereldschaal te komen tot een eerlijkere verdeling van de eiwitconsumptie. Zelf eet ik niet vegetarisch. Ik ben een spaarzame vleeseter.’
‘In een groot deel van de wereld denken mensen heel anders over voeding’
Prof. Kees de Graaf, bijzonder hoogleraar Eetgedrag ‘Eten is inderdaad emotie, daar is geen twijfel over mogelijk. We zijn in Nederland vervreemd geraakt van hoe vlees op je bord komt. Vroeger zat een abattoir nog midden in de stad. Nu is vlees in de winkel nog nauwelijks te herkennen. Aan een Spaanse ham herken je wel nog gewoon een bil en een poot, dat is bij een Neder-
landse ham ver te zoeken. Als de techniek ons beter in staat stelt de emoties van dieren zichtbaar te maken zal dat misschien voor sommige mensen wel invloed hebben. Laten we echter niet vergeten dat het denken over dieren voor een groot deel cultureel bepaald is. Wij hebben veel moeite om een kip de kop om te draaien, maar ik geloof niet dat men daar in China veel last van heeft. In een groot deel van de wereld denken mensen heel anders over voeding en over wat je wel en niet kunt eten. Van nature zijn we omnivoor, maar of dat betekent dat bewust geen vlees eten tegennatuurlijk is, durf ik echt niet te zeggen. Wat wel universeel lijkt, is de maaltijdstructuur. Een warme maaltijd bestaat over de gehele wereld uit drie componenten: een zetmeelrijk deel, groenten voor de smaak en een eiwitcomponent. Ik denk dat die maaltijdstructuur wel overeind blijft. Als we meer vegetariërs willen hebben, zullen er dus meer eiwitrijke alternatieven beschikbaar moeten komen. Met de vleesvervangers die nu beschikbaar zijn, redden we het niet. Zelf ben ik geen vegetariër, maar mijn vrouw is dat wel. Ik weet dus uit ervaring dat er prima mee te leven valt.’
La he m zo cre He ve en er st Al ve als be Vij als co ge te ru Da lu st ze Ee vo 28 dit ar be uit ga gr in on en Ee op he ru zij ’s zij On zic Da ve (ka da De de st ac tw de wo he no wo ‘Al
Su Lo ar
M
, n
Resource 0613 12-15
29-11-2006
16:31
30 NOVEMBER 2006
POST POST is de brievenrubriek van Resource, bestemd voor reacties van lezers. Brieven kunnen worden gericht aan
[email protected] of aan Resource, rubriek Post, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen.
NIEUWE GEBOUWEN TE KRAP (1)
.
Landschapsarchitecten en planologen hebben ruimte nodig. Dit is geen stelling, maar een feit. Een gebrek aan ruimte zorgt voor irritaties en frustreert het creatieve proces. Het bestuur van Genius Loci, studievereniging der Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning maakt zich ernstig zorgen over de toekomst van hun studie. Al jaren is bekend dat de studie zal verhuizen naar het Forumgebouw. Net als ook bekend is dat deze studie bepaalde eisen stelt aan de huisvesting. Vijf jaar lang hebben docenten gepraat als Brugman, maar vrijwel al het commentaar werd aan de kant geschoven, met als argumenten: ‘veel te duur’, of ‘het zal binnen de gegeven ruimte moeten worden opgelost’. Daarom is het nu tijd de noodklok te luiden, want op het moment dat de studie verhuist, zal de onderwijskwaliteit zeer sterk afnemen. Een voorbeeld: in de practicumruimte voor landschapsarchitecten (BSc) zullen 28 te kleine tafels komen, terwijl er op dit moment al 36 tweedejaars architecten zijn. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat studenten hun tafel uit de kantine moeten halen en op de gang moeten werken? De laatste jaren groeit het aantal eerstejaars flink, maar in het Forumgebouw kan men niet de onderwijskwaliteit bieden die docenten en studenten noodzakelijk achten. Een ander probleem is het ‘schoon opleveren’. Volgens de reglementen van het Forumgebouw dient elke onderwijsruimte na een dagdeel helemaal leeg te zijn. Dit omdat alle ruimtes zowel ’s morgens als ’s middags ingeroosterd zijn. Voor de studenten is dat een ramp. Ontwerpen is een creatief proces dat zich niet houdt aan vaste werktijden. Daarbij komt dat tijdens het ontwerpen veel materiaal wordt geproduceerd (kaarten, schetsen). Dat kan niet elke dag mee naar huis worden genomen. De aanstaande verhuizing wordt voor deze studie een ramp. Waar de meeste studies qua ruimte er éénderde op achteruit gaan, is het hier maar liefst tweederde. Het is een illusie om te denken dat er nu nog iets gedaan kan worden aan de indeling en inrichting van het Forumgebouw. Maar dit is wel een noodkreet, zodat nog één keer duidelijk wordt dat het echt vreselijk mis zal gaan. ‘Als het kalf verdronken is…’
a
Suzan Keddeman, voorzitter Genius Loci, studievereniging der Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning
ek
ed
ot el , a n
t
at n-
n
Pagina 15
Meer POST op pagina 19
15
RESOURCE #13
V.D.REDACTIE VEGETARISCH Over vijftig jaar eet niemand meer vlees omdat we dan een apparaatje hebben ontwikkeld waarmee we het gevoelsleven van dieren zo goed kunnen peilen, dat we het abject vinden om ze nog op te eten. Dat voorspelt een Canadese bioloog in New Scientist. Als onderzoekers er al in zouden slagen om de hersenactiviteit van dieren om te zetten in voor de mens begrijpelijke taal, dan nog is het niet waarschijnlijk dat we ons daardoor van het eten van vlees zouden laten weerhouden. We weten nu immers ook wat we dieren aandoen. Elke krantenlezer kan weten wat er gebeurt in de Nederlandse slacht-
huizen en in de bio-industrie. Iedereen kan doorgronden dat we een big geen plezier doen door hem onverdoofd te castreren. En iedereen die in de file naast een vrachtauto vol varkens staat, kan zich een voorstelling maken van hoe het is om als varken naar de slachterij te gaan. Voor de mensen die niet genoeg hebben aan hun fantasie, zijn er ook nog de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Wij weten dat in dierenhersenen ongeveer dezelfde neurologische en hormonale processen spelen als bij mensen. Het verschil is dat wij taal tot onze beschikking hebben. Maar je hebt
geen woorden nodig om bang te zijn of pijn te lijden. Toch besluit maar een enkeling om vleesloos door het leven te gaan. Er zijn veel redenen om minder vlees te eten dan veel westerlingen doen. Het is gezonder, en veel beter voor de planeet. Het produceren van voer voor de dieren kost veel landbouwgrond. Maar vlees is zo lekker, dat mensen het niet graag laten staan. Ethische overtuigingen zullen het af blijven leggen tegen de smaakpapillen. Een ommekeer is eerder te verwachten door de ontwikkeling van lekker nepvlees, dan door een beter inzicht in het dierenbrein. / Korné Versluis
HR
Henk van Ruitenbeek
DE HOOG KLEDINGVOORSCHRIFTEN Nu er geen meerderheid in de Tweede Kamer meer is om de boerka, bivakmuts en integraalhelm te verbieden, moet het bestuur van deze universiteit zijn verantwoordelijkheid nemen. Er dienen, net als bij het overgrote deel van het echte bedrijfsleven, kledingvoorschriften te komen. De boerka, de niqaab en de chador mogen in Wageningen alleen worden gedragen als er vieze mannen – te herkennen aan stoppelbaard en lange regenjas – in de collegezaal zitten. De bivakmuts moet verboden worden, behalve als de student oorontsteking heeft. Een verklaring van
de huisarts is dan wel noodzakelijk. De integraalhelm blijft een twijfelgeval. Het dragen van de helm tijdens de colleges moet verboden worden voor bezitters van een scooter. Berijders van zware motoren kunnen op verzoek een vrijstelling krijgen. Studentes met een naveltrui mogen dit kledingstuk alleen vanaf midden mei tot midden september dragen. Het bestuur kan de periode verlengen als uit onderzoek blijkt dat de opwarming van de aarde blijvend van aard is. Medewerksters ouder dan dertig mogen onder geen beding deze trui dragen. De hoofddoek mag, mits de ogen zijn opgemaakt. Sandalen,
geitenwollen sokken, gouden kettingen en zichtbare tatoeages zijn alleen toegestaan voor doorstromers. Draagsters van netnylons en hoge hakken kunnen via Optare een tegemoetkoming krijgen. De dames van vrouwenstudies krijgen de opdracht aantrekkelijke mannenkleding te ontwikkelen. In ieder geval moet de stropdas terugkomen, want we weten nu wat er met Wouter Bos is gebeurd. Want ook in Wageningen maken kleren de man en de vrouw, dus ook de organisatie en de student. / Kees de Hoog
Resource 0613 20-24
29-11-2006
16:30
INTERNATIONAL
Pagina 20
20
3
Gas-powered buses will start running between Wageningen and the train station on 10 December VALLEILIJN WILL REPLACE 86 BUS Wageningen will have a new bus connection with the train station EdeWageningen from 10 December. An extra long bus fuelled by natural gas will run every ten minutes during the rush hour and on Sunday evenings to Wageningen. It will make fewer stops than the 86 bus and will have priority at most junctions. The bus will ride along the present route of the number 86 bus, from the station via the Gelderse Vallei hospital, the Mansholtlaan, De Born, the Nijenoordallee and the Kortenoordallee to the centre of Wageningen. The line will be given number 88, and called the Valleilijn. The 86 will run along the route of the current 83, through Bennekom, and the 83 will stop. The Valleilijn will stop on the south side of Ede-Wageningen train station, the Wageningen side, unlike the old 86, which stops on the north side. During the morning and evening rush hours and on Sunday evening there will be a bus every 10 minutes, at other times every 15 minutes. The buses are extra long, with very quiet engines powered by natural gas, which reduces emissions. From 10 December there will also be a more frequent train service between Amersfoort and Ede-Wageningen. Blue Valleilijn trains will depart every half hour and connect with the Valleilijn bus to Wageningen. / YdH
NATIVE SPEAKERS SOUGHT The Remember me when I’m Gone project is looking for speakers of unusual languages to make a short translation. See Info on page 18 or www.remembermewhenimgone.org
WHAT’S ON Thursday 30 November 19.30 / KSV International Kitchen. 20.30 / Shooting Dogs, see www.moview.nl 22.00 / Vrij, opening party in Café het Gat. 22.00 / Integration party for student clubs at Ceres. 23.00 / Born to be wild Student night at Unitas. Saturday 2 December 22.00 / BLOOM disc-o-deluxe II Funky Frozen Fever during the Pink Disco in De Wilde Wereld. 24.00 / Chef’s Soul-T-Ball at Unitas. Sunday 3 December 15.00 / G-live soul music in Cafe Carré. Thursday 7 December 21.00 / Shout ! New bands play at Unitas.
IN THE NEWS ‘IT LOOKS LIKE A PUBLICITY STUNT’ When the American Minister of Defence Donald Rumsfeld handed in his resignation after the Republican defeat in the midterm elections, American human rights lawyers set about bringing him to trial in Germany. No longer protected by diplomatic immunity, he can now be tried for his role in the torture of prisoners in the Abu Ghraib prison in Iraq. ‘It looks like a publicity stunt to me,’ is the reaction of Frederike Kürschner from Germany.
She adds that the German legislation is above all symbolic. ‘The First and Second World Wars were perhaps the blackest periods in the history of Germany. For us it
Th Et do
Frederike Kürschner. / photo Guy Ackermans is very important that the same mistakes are not repeated. Preventing war is a far bigger issue than in other countries. For this reason I think it is very good that Germany has spoken out against the war in Iraq.’ ‘I don’t spend much time in Germany any more, but I follow the news on television and through the internet.’ The war against terrorism is a theme that gets a lot of attention. ‘Therefore I find it difficult to explain why there has been so little media interest in the Rumsfeld case. Very strange. Maybe it’s because most people realise
that he’s unlikely to be brought to trial. A previous attempt in 2004 was dismissed.’ As far as Frederike is concerned, the United States will never hand over Donald Rumsfeld. ‘It looks like the attempt to bring him to trial is a publicity stunt against the war in Iraq.’ Frederike hopes so, because if Rumsfeld were tried and found guilty it would lead to a real worsening in the relations between Germany and the United States. ‘And they are bad enough since Germany has declared itself so openly against the war in Iraq.’ / Teun Hofmeijer
TOP JOB FOR RABBINGE University professor Rudy Rabbinge has been appointed chairman of the Science Council of the Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR), the umbrella organisation for agricultural research institutes including the rice institute IRRI and the maize institute CIMMYT. Rabbinge will take up the position on 1
Im re ge W De te Jo
RN m Vi m wo int sc wh
Frederike, a third-year bachelor’s student in Nutrition and Health comments, ‘I don’t think he’ll ever come to trial.’ The American human rights lawyers are trying to get the case to go through in Germany because they say that neither in Iraq nor in the United States have any high-ranking officers or politicians been punished for abuse of detainees in the prison. Germany has had an International Criminal Law Code since 2002, which makes it mandatory to prosecute for war crimes committed anywhere in the world, as it is based on the principle of universal jurisdiction. This means that Germany can bring non-Germans to trial for war crimes committed elsewhere. The news of the attempt to put Rumsfeld in the dock surprised Frederike. ‘To start with I was not aware that this was possible in our country. At least, I can’t say I noticed the changes in 2002. Nevertheless I think it’s good that Germany has legislation which makes it possible to try people for war crimes committed abroad. In the United States they would never even consider bringing someone like Rumsfeld to trial. They just don’t want to face facts.’ Frederike thinks it’s a good thing because dictatorships lack the legal apparatus needed to bring war criminals to trial.
M
January, replacing the current chairman, Wageningen distinguished professor, Per Pinstrup-Andersen. Last year Rabbinge just missed a high international appointment. Against the wishes of Western governments, his Iranian competitor was appointed chairman of the FAO Council. According to Rabbinge, his new position is at least as
influential. ‘I have been congratulated by many parties on my appointment at CGIAR. This is much better than the FAO they said, and I agree with them. The FAO has a lot of organisational problems, which is a shame, but the situation is unlikely to change quickly. I try to do as much business as possible directly with the UN or the World Bank these days.’ / KV
d.’
ld
ey
r
y
ry
Resource 0613 20-24
29-11-2006
16:30
Pagina 21
30 NOVEMBER 2006
21
RESOURCE #13
CAREER Aneta Ciszewska from Poland, MSc Environmental Sciences 1999: ‘Back home I continued with a masters in engineering at the Warsaw Agricultural University. My first job was advertised in the newspaper. I worked as project co-ordinator and assistant to the president of the Polish National Conservation Agency, which promotes sustainable energy. A few years ago
I switched to a job at the Energy Department of the Ministry of Economics. I’m involved in policy issues on efficient energy use, which means I maintain contacts with diverse organisations, draft speeches and prepare reports. In Wageningen I learned the importance of working as a team member, especially in a multicultural environment. This helped at the start of my career. I value most the friends I made, and I’m still in touch with them. / YdH
MULTIPLE RESISTANCE IN PLANTS AT A STROKE Imagine being able to make plants resistant to lots of viruses with just one genetic intervention. It is possible, Wageningen virologists discovered. In December they publish details of the technology it takes, RNA silencing, in the Journal of General Virology. RNA silencing is a hot topic at the moment, says Dr Marcel Prince of the Virology Group. ‘Researchers working on medical applications of RNA silencing won a Nobel prize this year. There is less interest in what’s happening in plant sciences, and that’s a shame, because what we describe in this article is new.’ The article is based on the PhD work of Dr Etienne Bucher, who received his doctorate in May 2006 in Wageningen. In
the project Wageningen researchers perfected the method of using RNA silencing to make plants resistant to viral diseases. ‘RNA silencing happens in plants in the wild,’ says Prins. ‘We use the same mechanism in the cell, and make it more effective by introducing a new gene into the genome. It is a method that has relatively few other effects on the plant.’ RNA silencing is the name given to the mechanism whereby the plant cell destroys RNA strands of an attacking virus. The genetic material of most plant viruses consists of RNA. Viruses reproduce by forcing their way into cells, introducing their RNA stands and then making the cell reproduce this RNA. A key
role in this mechanism is played by a larger protein complex that attaches itself to the RNA strands and destroys them. If you attach a copy of a type of RNA to a protein, then that protein will recognise the particular RNA type as a molecule that must be destroyed. ‘We have shown that it is possible to attach different sorts of RNA to the protein,’ adds Prins. ‘And that by using a new gene with a protein attached to it you can produce a plant genome that can destroy various viruses. In this way you can make a plant resistant to all known virus diseases in one go.’ An additional advantage of the Wageningen method is that it can be used for all plant crops, and that it is surprisingly easy to give a plant the desired characteristics. Prins thinks that is why
there is so much interest in the method: ‘I’ve been doing science for a while now, but I’ve never had so many requests for reprints as for this publication.’ The seed companies involved in the research have already used the technology: crops with multiple resistance are available thanks to RNA silencing. The advantages are obvious says Prins. ‘Insecticide use can be reduced considerably with these multi-resistant crops. Many insects that land on plants are not dangerous themselves, it’s the viruses they transmit that destroy harvests.’ Nevertheless the companies involved are unlikely to do much with the new crops in Europe. ‘They are frightened of the consumer reaction,’ explains Prins. ‘They don’t want to get their fingers burned.’ / WK
WILL THE WORLD BE VEGETARIAN BY 2050? less meat. Meat production requires more inputs from scarce natural resources and eating less meat is known to be healthier. There’s a lot to be said for doing something now to ensure that there is a more fair distribution of protein consumption in the world. I am not vegetarian myself; I would describe myself as a frugal meat eater.’
In fifty years nobody will eat meat or fish anymore. This prediction appeared in New Scientist as part of the scientific weekly’s 50th anniversary celebrations. By then it will be possible to ‘read’ animals’ emotions, and this will lead to an irreversible rejection of the bioindustry and fisheries, according to the scientist who made the prediction. Resource posed the question, will we all soon be vegetarian?
Peter Heikoop, organic dairy farmer and meat eater
Professor Kees de Graaf, Professor of Eating Behaviour ‘Eating is about emotions, there’s no doubt about that. In the Netherlands we have become estranged from meat. Abattoirs used to be found in the town centre. Now meat in the supermarket is hardly recognisable as such. With a Spanish ham you can see the rump and the foot, but a Dutch ham is just a lump of meat. If technological advances enable us to make the emotions of animals visible, it might influence some people’s behaviour. But we should not forget that our attitudes to animals are to a large extent culturally determined. We find it difficult to wring a chicken’s neck, but I don’t think the Chinese do. In a large part of the world people have a very different attitude to food, what is taboo and what not when it comes to eating. ‘Humans are by nature omnivorous, but whether that means that consciously not eating meat is unnatural, I wouldn’t like to say. What does seem to be universal is the structure of a meal. Throughout the world a hot meal consists of three components: a starch-rich part, vegetables for taste and a protein part. This meal structure is unlikely to change. If we want more vegetarians, there’ll have to be more protein-rich alternatives available. We won’t be able to manage
‘It’s a ridiculous thought that if you are closer to animals you can’t eat them. I would say the opposite applies. My wife and I were vegetarian for years, but since I took over my father’s dairy farm we eat meat again.
Carcasses of cattle in an abattoir. / photo Bureau voor Beeld with the meat substitutes we have now. I’m not vegetarian myself, but my wife is, so I know from experience, it’s possible to live with it.’ Professor Johan van Leeuwen, Professor of Experimental Zoology ‘I’m not very optimistic about being able to ‘read’ animals’ emotions. We already make use of derived indicators of an animal’s well-being, such as body temperature, hormone levels and certain behavioural expressions. This is pretty
difficult, so if we really want to get to the emotions we’ll have to go directly into the neurological network. And the relation between neurological signals and feelings is completely unknown territory, even in humans. It is still impossible to measure what is going on inside another person, never mind being able to do it for other animals. ‘That everyone will be vegetarian in fifty years’ time would seem to me to be out of the question. Anyway, there are already enough arguments why we should eat
‘If you raise animals it makes you think. I used to be vegetarian as I didn’t know how meat was produced. Now I have my own farm it’s a different story. If you drink milk it’s natural to eat meat as well. You could even say it is unethical not to eat the animals. A cow only gives milk once it has had a calf. You can smash the brains of a calf in immediately after it is born, or you can make sure it has a good life for a year and then eat its meat. Accept this and eat meat, or become totally vegan, and that means not eating any dairy products at all. ‘Vegetarian cheese is made using non-animal rennet, but it’s still contradictory because the cheese is made from milk, for which a calf was produced. I am totally against the bio-industry. But if you choose to produce milk or eggs then I think you should eat up the animals as well. If you eat eggs, eat a soup chicken once a year. After a year a laying hen is past its best for eggs. It’s totally unethical to throw the chicken on the rubbish heap.’ / Laurien Holtjer, Gert van Maanen
Resource 0613 20-24
29-11-2006
16:30
Pagina 22
STUDENT
22
3 Het lijkt een grote grap maar restaurant Heart Attack Grill zou echt bestaan, in het stadje Tempe in Arizona. Op het menu staat onder meer de double bypass burger. Die wordt uitgeserveerd door dames in sexy verpleegsterskostuumpjes. Dit laatste is een vereniging van verpleegkundigen in het verkeerde keelgat geschoten: zij dreigt met een rechtszaak. Iets waarmee het restaurant weer koketteert.
Nu er in Groningen een bok is ontdekt die melk geeft, komt één van de tradities van de Leeuwarder studentenvereniging Osiris – het bokkenmelken - binnen handbereik. Tussen de achterpoten van de hermafrodiet hangen zowel testikels als uiers. Het driejarige dier is niet alleen een goede dekbok, maar staat ook wat melkgift betreft haar mannetje. Wie het niet gelooft kan zelf gaan kijken; geitenbedrijf Duinhoeve biedt speciale melkbok-arrangementen aan.
>
LIEVER BIJ CERES DAN ‘IN EEN VERBOUWDE KROEG’ Deze zomer verhuisde Nji Sri van Deventer naar Wageningen. De vereniging van hogeschoolstudenten opende een nieuwe sociëteit in voormalig Café Peer. Herendispuut Ardjoena brak echter met de vereniging en sloot zich aan bij het Wageningse corps Ceres. Op visite bij de eigenwijze heren in hun nieuwe dispuutshuis boven de videotheek aan de Bergstraat. Bezoekers van Club Isabelle, zoals het huis van Ardjoena is gedoopt, dienen zich bij binnenkomst in te schrijven in het gastenboek onder aan de trap. Boven verzamelen enkele Ardjoenaleden, gekleed in pak en stropdas, zich in de ruime kamer van Frank. Daar staan een leren bank en twee grote fauteuils. Aan de muur hangt de beeltenis van Ardjoena, een held uit de Oosterse mythologie. Op de vraag hoeveel dispuutsleden er zijn, antwoordt Frank: ‘We hebben honderdvijftig leden van wie er twaalf studeren. Maar een aantal is in Deventer achtergebleven, die zijn bezig met afstuderen.’ Niet alle negen huisbewoners in Wageningen zijn Ardjoenalid. ‘We zijn hier met vijf leden’, zegt Stijn, die net binnenkomt. ‘De anderen zijn aspirant-leden, die moeten zich nog bewijzen. Noem het maar ontgroening. Dat kan een maand duren, maar ook een half jaar. Je krijgt die mooie das niet zomaar.’ Ardjoena was voor de zomervakantie nog onderdeel van Nji Sri. De verhuizing van Van Hall Larenstein en de vereniging naar Wageningen, zorgde voor onenigheid. ‘Toen we wisten dat we naar Wageningen moesten verhuizen is meteen een com-
missie opgezet om naar de toekomst van Nji Sri te kijken’, vertelt Evert, voorzitter van het dispuut. ‘Uiteindelijk is ervoor gekozen onderdeel te worden van Ceres. Maar toen is er toch een groep gaan onderhandelen met Café Peer en Bavaria. Vlak voor de vakantie werd het plan gepresenteerd om autonoom verder te gaan. Maar wij hebben als dispuut gekozen om wel onderdeel te worden van Ceres.’ Binnen Nji Sri heerste enkele weken een hevig conflict. De ruzie was ook voor buitenstaanders te volgen. In het gastenboek op de website van Nji Sri werd flink met modder gegooid. ‘Tja, het werd wel wat gedramatiseerd. En in tijden van oorlog is er meer toegestaan’, zegt Stijn. ‘Het geeft denk ik vooral de bevlogenheid weer’, vult Wiebe aan. ‘Het kan ons echt iets schelen.’ Nu is de omgang met hun voormalig verenigingsgenoten wat genormaliseerd. Evert: ‘Er zijn wel wat personen waar ik even geen zin meer in heb, maar met de meeste praat ik gewoon. Er komen hier ook wel eens Nji Sri-leden een biertje drinken, hoor.’ Van de keuze voor Ceres hebben de heren nooit spijt gehad. ‘De mores binnen een corps, die passen bij ons’, zegt Frank. ‘Ik heb geen zin om in een verbouwde kroeg mijn studententijd door te brengen. Ceres heeft ook een heel breed scala aan activiteiten, van toneel tot een jachtgezelschap.’ Om toch voldoende binding te houden binnen het dispuut is naar een gezamenlijk huis gezocht. ‘We zijn er de hele zomer druk mee geweest’, zegt Evert. ‘Afgestudeerde leden van ons dispuut hebben ons
Ee on m he la om vo po an he tw die
Z
Pa in dr ga de ou wa m co
De ee te ku m Ab so
Leden van herendispuut Ardjoena met boven (vlnr) Wiebe, Frank en Stijn. Midden op de bank zit Evert. / foto GA geholpen. Er is een speciale stichting opgericht, Stichting Onderdak Ardjoena. Die is nu eigenaar van het huis.’ De dispuutsleden zijn erg blij met hun nieuwe huis, en niet alleen vanwege de woonruimte. ‘Bij Ceres heerst wel een kastencultuur’, zegt Frank. ‘Wil je een beetje overkomen, dan moet je een huis hebben.’ De dispuutsleden hebben nog aardig verbouwd, blijkt bij een rondgang door het
huis. ‘Het waren allemaal hele grote ruimtes. We hebben er zelf met gipsplaten kamers in gebouwd’, vertelt Frank. De studenten hebben een ruime keuken en huiskamer, en er is ook nog een groot dakterras. Omdat de jongens graag indruk maken, was daarop een jacuzzi gepland. ‘Maar dat gaat voorlopig niet lukken, zegt Frank. ‘Misschien wilden we iets te veel.’/ KM
‘EEN BLOGGER MOET DE INTIMITEIT OVERSTIJGEN’ Webloggen. Het is onnoemelijk populair, maar écht interessante sites zijn er weinig. De alom geprezen blogster Merel Roze gaf op donderdag 23 november tips tijdens een workshop webloggen in boekenwinkel Kniphorst in Wageningen. Terwijl veel bloggers niet verder komen dan het online delen van hun dagelijkse sores met één bezoeker per week, trekt de weblog van Merel Roze ruim vierduizend nieuwsgierigen per dag. Maar met haar sluike haar en soepjurk is ze in het echt veel minder hip dan haar populaire blog doet vermoeden. Bovendien lijkt het fenomeen webloggen bij Wageningse studenten nog niet te zijn doorgedrongen. Op internet zijn ze nauwelijks te vinden en ook onder de participanten van vanavond zijn ze zwaar ondervertegenwoordigd. Ondanks de nodige reclame gericht op jongeren ligt de gemiddelde leeftijd boven de dertig. Fam Charko is één van de sporadische studenten die wel naar de boekwinkel is gekomen. ‘Ik schreef vroeger veel korte verhalen. Nu niet meer, maar ik vind het erg leuk om te schrijven over mijn beleve-
Blogster Merel Roze gaf donderdag 23 november een workshop webloggen bij Kniphorst in Wageningen. / foto GA nissen als ik in het buitenland zit’, zegt de biologiestudente. ‘Ik kom hier voor tips.’ ‘Een weblog is geen dagboek’, benadrukt Merel Roze ondertussen. Daar gaan veel mensen volgens haar de fout in. ‘Je hebt wel een eigen blik nodig om iets toe te kunnen voegen, maar deze moet je niet
naar binnen richten. Een blogger moet de intimiteit overstijgen.’ Merel leest de verschillende do’s en don’ts voor van een blaadje. ‘Het hoeft niet allemaal waar te zijn wat je schrijft. Een blogger is niet gebonden aan nuances of betrouwbare bronnen zoals in de
journalistiek. Je mag zelfs overdrijven of liegen. Maar het belangrijkste is de eerste zin, daar draait het allemaal om. Begin midden in je verhaal en maak de lezer nieuwsgierig.’ De deelnemers worden aan de slag gezet. ‘Nee, zucht, kreun, alles beneden de gordel doet nog zeer’, leest biologiestudente Fam even later voor als haar eerste zin. Ze is eerder deze week van haar paard gevallen, blijkt als ze verder leest. Tijd voor een uitgebreide analyse van haar stuk is er niet. Niet erg, want plannen voor een weblog heeft Fam toch niet, evenmin als student Heleen van Kernebeek. Ze studeert Biologische productiewetenschappen aan Wageningen Universiteit. ‘Ik schrijf graag maar ga geen weblog beginnen, dat kost veel teveel tijd. Ik hou wel van de vrijheid in mijn creaties en kom hier om te horen hoe ik een stuk leuk op kan bouwen.’ Erg indrukwekkend vinden de studenten de cursus echter niet. Van de tips en oefeningen leren ze weinig nieuws. Desondanks vermaken ze zich. ‘Het is in ieder geval motiverend om er mee bezig te zijn. Ik heb zin om weer te gaan schrijven’, zegt Fam na een uur workshop. / LH
N
Va in en op bio
De ee vla la ee ze hij re
t
Resource 0613 20-24
29-11-2006
16:30
Pagina 23
30 NOVEMBER 2006
23 In London is een expositie van opgezette ijsberen geopend. De fototentoonstelling is het resultaat van de speurtocht naar opgezette beren in opslagkamertjes en statige buitenhuizen. De Brit Mark Wilson spoorde 34 vergeten ijsberen op die door aristocraten als trofee naar Engeland zijn verscheept. Hij kreeg daarbij hulp van een IJslandse collega met een veelzeggende naam: Bryndis Snaebjornsdottir – Sneeuwbeersdochter.
Een Leidse archeologe heeft zich in haar onderzoek toegelegd op iets dat de meeste mensen juist willen voorkomen: het laten aanbranden van pap. In laboratoriumproeven heeft ze de omstandigheden nagebootst die zich voordeden in Romeinse aardewerken potten. De moderne moleculaire analyses van aangebrande resten maken het mogelijk vast te stellen waar de tweeduizend jaar oude potten ooit voor dienden.
ZEG HET MET STIPPPEN Pastor Ben Engelbertink leefde vier jaar in een Australisch dorp tussen zwaar drinkende en met elkaar op de vuist gaande Aboriginals. Als alternatief voor de fles zette hij op verzoek van enkele oude vrouwen een cultureel centrum op, waar dorpelingen de traditie van het maken van schilderijen van stippencombinaties weer konden oppakken. De pastor gaf donderdag 23 november een workshop dotpainting bij het studentenpastoraat. ‘Een dotpainting is geen kunst zoals wij die kennen maar een manier om een verhaal te vertellen.’ Aboriginals vertellen bijvoorbeeld hun songline, een gang langs plekken die voor
RESOURCE #13 Herr Seele, de Vlaming die samen met Kamagurka de absurdistische strip Cowboy Henk bedacht, is benoemd tot beschermheer van de ‘Week van de Friet’. Die staat in het teken van de bedreigde puntzak. Er werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven en vijftien mensgrootte frietzakken worden nu geveild via eBay. De zak van Herr Seele viel niet in de prijzen, maar de kunstenaar is tevreden met zijn opname in de ‘Orde van de Gulden Puntzak’./GvM
HET ECHTE WERK
hun belangrijk zijn. Als ze een kangoeroe tegen kwamen, verschijnt die op het schilderij. ‘Voor alles is een symbool’, legt Engelbertink uit. ‘Zo is een mens een lijn van stippen die lijkt op onze letter U. Een man is een U met een speer, een vrouw een U met een stok.’ Met de dotpaintings konden de dorpelingen een centje bijverdienen. In de workshop is het de bedoeling dat de cursisten de techniek onder de knie krijgen. Dat geen van de aanwezigen uit Australië komt is geen probleem. Ze gaan hun eigen verhaal vertellen, volgens hun eigen traditie. ‘Je wordt vanavond heus geen Aboriginal, hoor’, lacht de pastor. / TH
p
ma-
ts
TUINIEREN IN DUBAI Studenten proberen volgens een Aboriginaltraditie met stipjes een verhaal te schilderen. / foto GA
NIEUWE MINOR DUURZAME ENERGIE Van Hall Larenstein in Leeuwarden start in september 2007 met de minor Bioenergie. De studierichting zal zich richten op windenergie en duurzame energie uit biomassa. De hogeschool slaat met de nieuwe minor een eigen weg in. Een poging om onder de vlag van Energy Valley met hbo’s uit Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel een stichting Toegepast Onderzoek op te zetten, is mislukt. ‘Nu doet iedereen waar hij zin in heeft en zijn we in feite concurrenten,’ concludeert Sietse Bottema, pro-
jectleider van de opleiding. Daarom heeft Van Hall Larenstein besloten zich grotendeels te concentreren op duurzame energie uit biomassa. Bottema: ‘Met onze kennis van de landbouw, voedselprocestechnologie en milieutechnieken hebben wij een unieke combinatie in huis. En wij zijn al betrokken bij tal van vergistinginstallaties in Noord-Nederland.’ De minor dient ook een strategisch doel, volgens Bottema. ‘Milieu is uit bij het gros van de havisten. Zij hebben geen boodschap aan gezeur, en deze opleiding draait om oplossingsgerichte innovaties.’ / WB
Hans Penders, student Tuin- en Landschapsinrichting op Van Hall Larenstein in Velp (op de foto rechts), liep een half jaar stage in de steenrijke oliestad Dubai. Hij werkte samen met studiegenoot Sander Singor (links) bij landschapsarchitectenbureau Cypark en hielp met ontwerpen van megatuinen, midden in de woestijn. ‘Het was wel even wennen om daar met groen bezig te zijn. Een privé-tuin is er tussen de vijf en twintig hectare groot. Dat noemen we in Nederland gewoon een park. En het ligt allemaal in de woestijn. Ze bouwen er een huis, zetten er een hek omheen en willen dan een mooie groene tuin maken van de woestijn. En dan gaat het bijna alleen om de uitstraling: ze willen vooral laten zien hoe welvarend ze zijn. Ook de huizen zijn hartstikke groot en mooi. Er mag niets mis mee zijn en alles moet van het beste materiaal, ook de dingen in de tuin. Ze willen ook allemaal het beste en duurste irrigatiesysteem, wat natuurlijk wel nodig is om in een woestijn een tuin in leven te houden. Ze hebben er alles voor over. Zelfs langs de weg van Dubai naar Abu Dhabi is alles groen.
Het werk was voor een deel wel vergelijkbaar met Nederland. We hebben bijvoorbeeld een ontwerp voor een grote tuin in Saudi-Arabië verder uitgewerkt in een 3D-presentatie. En ik heb veel technische tekeningen gemaakt, waarin ik tuinconcepten heb uitgewerkt. Het was wel raar dat alles zo groot is. Ik moest sowieso erg wennen aan alle luxe. We sliepen in een heel mooi appartement van het bedrijf, met beneden een zwembad, sauna en fitness. En we werden regelmatig uit eten genomen in een vijfsterrenhotel. Daar gingen we regelmatig heen omdat alleen hotels alcohol mogen schenken. Maar het is daar zo luxe dat ik in het begin niets durfde aan te raken. Het vreemdst vond ik de mensen. Ze zijn allemaal superrijk, hebben enorme huizen en tuinen en hartstikke dure auto’s, maar blijven heel gewoon en vriendelijk. Ze willen wel laten zien hoe rijk ze zijn, maar gedragen zich niet zo. Ze werken hard, zijn vaak druk bezig met de toekomst, en bouwen dingen voor hun kinderen. Dat vond ik toch wel mooi om te zien. Het gaat ze niet alleen meer om hun eigen rijkdom.’ / Koen Moons
Resource 0613 20-24
29-11-2006
16:30
Pagina 24
STUDENT
RESOURCE #13
24
PRIKBORD
[email protected]
VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON ‘Met een groepje tweedejaars deeltijdstudenten Bos- en natuurbeheer van hogeschool Van Hall Larenstein in Velp zijn we het bos in getrokken om onze eerste bomen te meten. Dit in het kader van het opstellen van een beheersplan’, mailde Bram Cornelissen op vrijdag 24 november. Hij stuurde een foto mee, van Fabian achter een boomstam. ‘Het was niet al te warm maar de stemming was oké! Het is moeilijk al te serieus te blijven als je de hele dag bomen staat te meten. Tegen het einde van de dag waren we dan ook behoorlijk melig. Afgelopen dinsdag hebben we de laatste plotjes opgemeten. Nu het rekenwerk nog.’
GESNAPT
NICOLETTE
LEUKE KETTING Mistroostige regen, bomen met zielig eenzame blaadjes, dikke jas aan. Al is het nog niet echt koud, het wordt wel steeds donkerder. En dan weet je het: Sinterklaas komt eraan, met zijn cadeautjes, handen vol pepernoten, warme choco met kaneel en speculaasbrokken.
WIE? Ate Poortinga, student Land- en waterbeheer aan Wageningen Universiteit, laadt maandagmiddag met zijn vader een vrieskist uit een auto en rijdt hem op een winkelwagentje de lift in van studentenflat Hoevestein. VRIESKIST? ‘Komt bij mijn ouders vandaan. Zij hebben na achttien jaar een nieuwe gekocht en wij konden op de afdeling wel een grotere gebruiken.’ WAARVOOR? ‘Pizza’s, frikadellen.’ Hij lacht. ‘Nee hoor, er zitten vooral zakken groente in. Net zo makkelijk en geen last van fruitvliegjes. We zetten er geen namen op. Je komt gewoon niet aan iets dat niet van jou is. Twee, drie keer per week wordt er gezamenlijk gekookt.’ EN HET KARRETJE? ‘Dat stond bij ons op de afdeling. Het gaat ooit wel weer eens terug.’ / YdH
De spanning die ik nog steeds voel als ik een zwarte piet zie. Hij kent mijn geheimen, de donkerste hoeken van mijn ziel. Hij gaat me voor schut zetten en in een zak stoppen. Met zijn enge witte ogen kan hij me tot een hoopje as reduceren. Dit jaar ga ik voor het eerst bij mijn schoonfamilie sinterklaas vieren. De meesten ken ik niet, en ik heb een lootje met de woorden: ‘Floortje, boek, douchegel, leuke ketting.’ Ze is de vriendin van de neef van mijn vriend, en mijn inspiratie is moeilijk op gang te krijgen. Met enige huivering stel ik me voor hoe het zal zijn. Tussen een heel hechte groep mensen die heel veel leuke grapjes maken die ik niet snap. Zwetend naast het haardvuur, misselijk van de chocomel,
knalrode wangen en angst in mijn ogen. Dan komt het gedicht dat ik gemaakt heb. ‘Beste Floortje, Sint zat te denken, wat de fuck is een leuke ketting?!?’ of ‘Sint vindt je een leuk kind, je zit op hockey, dat doe je met een stokkie.’ Grapjes die ik zelf niet eens leuk vind. En als ze de ketting ziet, moet ze eerst drie keer slikken voor ze het voor elkaar krijgt om te zeggen: ‘leuk...’. Hoe kan ik dat anders oplossen, wat moet ik doen? Help me! Opeens breekt het wolkendek open en komt de zon door: Hyves. Ik ga haar vinden op internet. Inmiddels weet ik op welke clubs ze zit, waar ze uitgaat, hoe ze eruitziet. En ja ja, ik heb haar zus gevonden en om hulp gevraagd. Sinds vanochtend ben ik alwetend. / Nicolette Meerstadt
