112 bellen met plaatsbepaling. Radiocommunicatie EU-subsidie voor ISI-prototype. Technologie Radiodekking op onmogelijke plaatsen

Vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven

Jaargang 31, januari 2010

Radiocommunicatie EU-subsidie voor ISI-prototype

Technologie Radiodekking op ‘onmogelijke’ plaatsen

Praktijk Sepura koppelt Scandinavische Tetra-netwerken

112 bellen met plaatsbepaling Ook simloze bellers op te sporen

Abonneer nu op

en mis geen nummer van hét vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven

Verbinding voor slechts E 54,95 per jaar.

Wilt u een abonnement op

(incl. 6% BTW)

Mail uw persoonsgegevens naar

[email protected]

Verbinding januari 2010

redactioneel | inhoud

Koppelen In dit eerste nummer van het nieuwe jaar veel aandacht voor het aan elkaar koppelen van radionetwerken, hetzij Tetra-netwerken onderling, hetzij Tetra-Tetrapol of zelfs Tetrapol-Tetrapol. Een succesverhaal als het gaat om het aan elkaar koppelen van Tetra-netwerken kon half december worden opgetekend op de Öresund-brug tussen Zweden en Denemarken. Het Zweedse Rakel- en het Deense Sine-netwerk werden voor de duur van de klimaattop in Kopenhagen aan elkaar gekoppeld om grensoverschrijdende communicatie mogelijk te maken op de brug tussen de twee landen. In eerdere edities besteedden we al aandacht aan de ‘inter system interface’ en aan Odini om netwerken aan elkaar te koppelen. Deze keer staan we stil bij de Motobridge-oplossing van Motorola, een oplossing die volgens woordvoerders van de leverancier al vele levens heeft gered. Motobridge is onder andere van grote waarde geweest tijdens de orkanen die de staat Florida in 2007 hebben geteisterd. Ondanks alle succesverhalen komt Hans Borgonjen in zijn artikel tot de enigszins pijnlijke conclusie dat ‘ondanks dat Tetra een Europese standaard is, waardoor internationale samenwerking mogelijk wordt, deze samenwerking in de praktijk nog maar beperkt is gerealiseerd’. Borgonjen zet in zijn artikel de stand van zaken uiteen op het gebied van de ISI en de langetermijnoplossing voor mobiele (data)communicatie. Binnen die langetermijnoplossing is overigens een prominente rol weggelegd voor Nederland dat eind februari of begin maart als gastheer zal optreden tijdens de eerste bijeenkomst van de ‘forerunner group’ waarin elf landen zijn vertegenwoordigd. Voor Nederland een mooie gelegenheid zijn reputatie hoog te houden, een reputatie die Nederland onder andere heeft te danken aan de drielandenproef met België en Duitsland. Een proef die jaren geleden al voor successen heeft gezorgd. Ferry Waterkamp [email protected]

3

Inhoud Nieuws

Eerste commerciële lte-netwerken live Alcatel-Lucent voorziet Kanaaltunnel van gsm-r Gastcolumn

Ronald Kraan van de VBV: Hoogglans verblindt Praktijk

112 bellen met plaatsbepaling Koppeling tussen Tetra-netwerken van Zweden en Denemarken QBuzz rust bussen uit met RoadCom Neo Radiocommunicatie

EU-subsidie voor ISI-prototype? Technologie

Radiodekking op ‘onmogelijke’ plaatsen Motobridge zet radio om in VoIP

9 14 10 11 16 22 18 23 26

En verder Wilt u in 2010 uw bedrijfsgegevens plaatsen in Verbinding én uw logo op de homepage van verbinding.nl?

Kort nieuws

4

Productnieuws

29

Column

34

René Frederick: Beheersbaar

Voor tarieven en reserveringen kunt u contact opnemen met: Kyra Veenhuijsen Tel: 023-5714745 e-mail: [email protected]

Meld je nu aan voor de nieuwsbrief van Verbinding Kijk op www.verbinding.nl!

kort nieuws

4


Subsidie voor cameratoezicht op brandweervoertuigen

De veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond krijgt van minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een subsidie van 125.400 euro voor cameratoezicht op brandweervoertuigen en de hierbij horende communicatiecampagne. De subsidie wordt verstrekt als onderdeel van het programma Veilige Publieke Taak, waarmee de brandweer Rotterdam-Rijnmond het geweld tegen hulpverleners wil aanpakken. De tankautospuiten van de beroepsposten van het district

Rijnmond-Zuid worden uitgerust met camera’s. Het beeldmateriaal dat hiermee wordt vastgelegd, is van hoge kwaliteit en kan daardoor voor mogelijke opsporing en vervolging worden ingezet. De veiligheidsregio gaat een communicatiecampagne opzetten om uit te dragen waarvoor de brandweer staat en wat zij doet. Daarnaast wordt een informatiecampagne opgezet om toelichting te geven over het nut en de noodzaak van de camera’s.

ABI Research introduceert 4G-researchservice ABI Research schat het huidige aantal Wimax-gebruikers op wereldwijd twee miljoen. ABI Research baseert haar cijfers onder andere op cijfers van Clearwire in de Verenigde Staten, waaruit blijkt dat het bedrijf 173.000 abonnees heeft. Ook het Russische Yota groeit aanzienlijk en heeft volgens de laatste cijfers 200.000 gebruikers. Een ander bedrijf waar ABI Research haar schatting op baseert is PacketOne in Maleisië, dat 130.000 gebruikers heeft. Niet alle bedrijven groeien echter zoals gepland. Het Japanse UQ Communications verwachtte 300.000 abonnees te hebben aan het eind van 2009. Helaas loopt het bedrijf bij de implementatie van Wimax achter op schema en daarom zal het dit aantal waarschijnlijk niet hebben gehaald. Samen hebben de bedrijven inmiddels echter een aanzienlijk deel van de verwachte twee miljoen gebruikers weten aan te trekken.

Om diepgaande analyses te kunnen leveren introduceert ABI Research de 4G-researchservice. Deze service bevat zowel kwalitatieve als kwantitatieve beoordelingen van de 4G-markten en belangrijke industriële ontwikkelingen. Een belangrijk onderdeel van de dienst

is 4G-marketdata, een update die elk kwartaal terugkomt met onder meer marktvoorspellingen die gebaseerd zijn op onder andere regio, land en apparaat.


5

Interoperabiliteit femtocellen testen T-Mobile, Ubiquisys en Huawei Technologies gaan samen de interoperabiliteit van femtocellen testen. De testen worden de komende zes maanden uitgevoerd in het laboratorium van T-Mobile. Femtocellen van zowel Ubiquisys als Huawei zullen worden getest. Tijdens de test communiceren de femtocellen met de 3GPP luh-gestandaardiseerde open interface. De femtocellen staan in verbinding met een Huawei femto gateway die in en T-Mobile’s netwerk is geplaatst.

Deutsche Telekom voert Volga-gesprek

Sterke toename aantal lte-implementaties 51 partijen houden zich bezig met de implementatie van lte-netwerken verspreid over 24 verschillende landen. Het aantal operators dat zich inzet voor de implementatie van lte is toegenomen met meer dan 96 % in de afgelopen acht maanden. Dit blijkt uit een rapport dat in december 2009 is gepubliceerd door Global mobile Suppliers Association (GSA). De meeste mobiele netwerkoperators bieden een mobiele breedbanddienst aan. Hspa is hierbij verreweg het populairst. In totaal worden 303 netwerken in 142 landen gebruikt voor commerciële diensten. Daarnaast zijn 51 van deze netwerken momenteel in ontwikkeling. Ook heeft 96 % van de wcdma-systemen in de wereld een hspa-upgrade geïmplementeerd. 66 operators houden zich bezig met hspa-evolution, ook wel bekend als hspa+.

De Scandinavische telecomoperator TeliaSonera biedt sinds half december als eerste operator ter wereld commerciële 4Gdiensten aan in het Zweedse Stockholm en het Noorse Oslo. In eerste instantie zullen alleen de zakelijke centra van beide steden worden bediend. Begin volgend jaar komen ook de andere grote steden in deze twee landen aan de beurt. Nederland komt nog niet voor in het overzicht van de GSA. De frequenties in de 2.6 Ghz-band, die kunnen worden gebruikt voor mobiele communicatie, worden in het eerste kwartaal van 2010 geveild. De veiling wordt door Agentschap Telecom uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.

Deutsche Telekom maakt bekend dat zij het eerste spraakgesprek heeft gevoerd via lte met spraakkwaliteit gebaseerd op Volga-techniek (voice over lte via generic access) en twee afzonderlijk testomgevingen in Duitsland. Hierbij ging het om een testsysteem op het hoofdkantoor van Deutsche Telekom in Bonn en een volledig gescheiden systeem van Alcatel-Lucent in haar testcenter in Stuttgart. Beide systemen ondersteunen zowel inbound als outbound spraakgesprekken en het versturen van sms-berichten tussen lte-apparatuur en standaard mobiele en vaste telefoons.

EC stelt Europese hulplijnen beschikbaar De Europese Commissie stelt telefoonnummers beschikbaar die in de hele EU moeten dienen als hulplijnen. Het gaat hierbij om hulplijnen voor slachtoffers van criminaliteit en voor EU-burgers die telefonisch contact willen opnemen met medische diensten voor niet-spoedeisende hulp. Het nummer 116006 is bedoeld voor de eerste groep. Door het nummer te bellen krijgen mensen informatie over hun rechten en de wijze waarop ze die kunnen doen gelden. Ook wordt informatie over procedures bij de lokale politie verschaft. Het nummer voor niet-spoedeisende medische hulp wordt 116117. Hier zullen oproepers worden doorverwezen naar medische bijstand.

6


Veiligheidsregio besteedt exploitatie OMS uit

De Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid heeft het voornemen de exploitatie van het OMS (openbaar meldsysteem) uit te besteden aan een externe partij. De veiligheidsregio heeft hiervoor inmiddels een aanbesteding uitgeschreven. Het OMS realiseert de verbinding tussen de brandmeldinstallatie van de abonnees en het GMS (geïntegreerd meldkamersysteem) in de GMC (Gemeenschappelijke Meldcentrale) te Dordrecht. Het GMS is het systeem dat automatisch het uitrukadres van een brandalarm vaststelt. Door de exploitatie uit te besteden hoopt de veiligheidsregio zich beter te kunnen concentreren op de kerntaken en te komen tot een bundeling van krachten op het gebied van de technische infrastructuren die nodig zijn voor het doormelden van brandalarmen. In de nieuwe situatie is een externe partij onder andere verantwoordelijk voor de doormelders bij circa 720 abonnees, de technische installatie en de technische infrastructuur met bijbehorende apparatuur.

a d v e r t e n t i e

MAXIMIZING MOBILITY, CREATING CONNECTIVITY VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK BESTAAT EEN OPLOSSING Maximale bereikbaarheid, altijd kunnen communiceren. Abiom levert al meer dan tien jaar hoogstaande communicatie-, navigatie- en signaleringstechnologie aan een brede groep professionals. Zoals het bedrijfsleven, de politie, ambulance- en beveiligingsdiensten, entertainment- en maritieme industrie. We bieden de meest geavanceerde producten van bekende fabrikanten, en daarnaast ontwikkelen en assembleren we zelf. VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK BESTAAT EEN OPLOSSING En is de oplossing niet ‘standaard’ voorhanden dan zorgen we dat er één komt. Abiom biedt een breed pakket diensten en producten aan. We onderscheiden drie gespecialiseerde businessunits: • Fleetsystems • Communication systems • Special products Abiom is marktleider in de Benelux en werkt nauw samen met verschillende toeleveranciers, in veel gevallen is er zelfs sprake van een exclusief partnership. Dankzij deze goede relaties kunnen wij productontwikkeling beïnvloeden en zodanig sturen dat we tegemoet komen aan de wensen van onze klanten.

Bijsterhuizen 2218, 6604 LD Wijchen Nederland Tel. +31 (0) 24 373 44 22 Fax +31 (0) 24 378 48 88 E-mail [email protected] Internet www.abiom.nl

Internationalelaan 55 F, 1070 Brussel / Bruxelles België Tel. +32 (0) 2 609 69 20 Fax +32 (0) 2 609 69 66 E-mail [email protected] Internet www.abiom.be

Compass House, Chivers Way Histon Cambridge CB24 9AD United Kingdom Tel. +44 (0) 1223 25 7550 Fax +44 (0) 1223 25 7551 E-mail [email protected] Internet www.abiom.co.uk


7

T-Mobile verzorgt internet in trein

Subsidieregeling voor AIS-transponder van kracht Staatssecretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat heeft een subsidieregeling ingesteld voor de aanschaf en installatie van een inland AIS-transponder (automatic indentification system), een systeem dat wordt gebruikt voor de communicatie tussen schippers onderling en tussen schip en wal. Een AIS is een aanvulling op het bestaande verkeersmanagement door Rijkswaterstaat en de huidige schip-schipcommunicatie. Door AIS moeten schippers onderling en met de wal

beter kunnen communiceren. Om gebruik te kunnen maken van AIS is echter een transponder aan boord van het schip nodig. Door de subsidie wordt het makkelijker voor schippers een AIS-transponder aan te schaffen. De subsidieregeling is gericht op alle bedrijfsmatig opererende schepen op de binnen wateren en alle schepen met een lengte van 20 m of meer. Schippers ontvangen 2.100 euro, waarna zij zelf een transponder kunnen uitkiezen en aanschaffen.

Gsm- en umts-frequenties beschikbaar voor lte Door een wijziging van het Nationaal Frequentieplan (NFP) kunnen mobiele telefoniebedrijven hun vergunningen voor gsm en umts (IMT-2000) straks ook voor andere technieken gaan gebruiken. Staatssecretaris Heemskerk wijzigt het NFP, zodat bedrijven hun gsm- en umts-vergunningen straks bijvoorbeeld ook kunnen gaan gebruiken voor lte, de verwachte opvolger van umts. Volgens Heemskerk ontstaat door de aanpassing van het NFP meer ruimte voor bedrijven om naar eigen inzicht te handelen en krijgt innovatie meer kans. Het gaat om de bestaande vergunningen voor gsm/dcs1800 (900 MHz-band en 1.800 MHz-

band) en umts (2.100 MHzband) die nu alleen nog mogen worden gebruikt voor of gsm of umts. Door de wijziging van Heemskerk zijn de bestemmingen van deze frequentiebanden nu verruimd naar mobiele communicatie in brede zin. De ‘flexibilisering’ van de regels past in het beleid van de staatssecretaris het frequentiebeleid zo technieken dienstenneutraal mogelijk te maken en bedrijven zo min mogelijk beperkingen op te leggen. Na publicatie in de Staatscourant en de inwerkingtreding kunnen de mobiele operators een verzoek tot wijziging van hun vergunningen indienen bij Agentschap Telecom.

De Nederlandse Spoorwegen (NS) en T-Mobile sluiten een driejarig contract om samen internet in de Nederlandse treinen te verzorgen. Door het contract worden de intercitytreinen voorzien van een T-Mobile hotspot. Hierdoor krijgen treinreizigers een draadloze internetverbinding via Wifi. De eerste treinstellen met draadloos internet worden vanaf 1 maart 2010 opgeleverd. De verdere implementatie van internet in de trein duurt naar verwachting tot eind 2012. Voor de realisatie van het project werkt T-Mobile samen met Nomad Digital, dat de IT-infrastructuur verzorgt.

Nieuwe directeur voor Sectra Communications Jeroen de Muijnck is aangesteld als directeur van Sectra Communications en oefent zijn nieuwe functie uit vanaf 1 januari 2010. De Muijnck is sinds 2006 site-manager in Nederland en heeft een wijd vertakt netwerk van contacten en een jarenlange ervaring met de markt, concurrenten en klanten. “Onze activiteiten in Nederland groeien en het land is momenteel een thuismarkt voor ons waarop we ons willen blijven concentreren”, zegt Michael Bertilsson, CEO van Sectra Communications. Het bedrijf biedt Nederlandse overheidsinstanties producten voor versleutelde telefonie. Het persoonlijke spraakencryptieapparaat Tiger XS van Sectra wordt momenteel door alle Nederlandse ministeries en de Nederlandse strijdkrachten gebruikt om staatsgeheimen tot op het rubriceringsniveau ‘Stg. Geheim’ veilig uit te wisselen.

8


Bluetooth geschikt voor kleine batterij De Bluetooth Special Interest Group (SIG) heeft in december 2009 versie 4.0 aangekondigd van de ‘Core specification’. Nieuw in deze versie is de ‘low energy’-uitvoering die is toegevoegd. De draadloze techniek komt daarmee ook beschikbaar voor apparaten die zijn uitgerust met zeer kleine batterijen. Volgens de SIG maakt deze uitvoering van Bluetooth interessante toepassingen mogelijk binnen onder andere de gezondheidszorg en beveiliging. Zo wordt het mogelijk draadloos lichaamsfuncties te meten en bewaken met zogenoemde telehealth-producten. De eerste producten met Bluetooth low energy worden in de loop van 2010 op de markt verwacht.

Rotterdamse parkeergarage Museumpark wordt SCL

De parkeergarage die momenteel wordt gebouwd onder het Rotterdamse museumpark wordt als SCL (special coverage location) voorzien van C2000-dekking. Het OntwikkelingsBedrijf Rotterdam heeft hiervoor een aanbesteding uitgeschreven die tot en met 15 januari 2010 is geopend voor inschrijving. Het is de bedoeling dat het signaal wordt betrokken uit de centrale locatie Schouw-

burgplein en via een glasvezelverbinding naar de parkeergarage wordt getransporteerd. Alarmmeldingen komen op de centrale locatie beschikbaar en zijn op afstand uit te lezen. Tevens is het mogelijk vanaf de centrale locatie het beheer uit te voeren. Functioneel moet de SCL geschikt zijn voor C2000 en FM/DAM via de centrale locatie en voor inkoppeling van gsm en private Tetra op de locatie Museumpark.

De bouw van de parkeergarage heeft sinds de start in 2005 een flink aantal tegenslagen te verwerken gekregen en is inmiddels algemeen bekend onder de bijnaam ‘de blunderput’. De huidige verwachting is dat de bouw rond de zomer van 2010 is afgerond.


9

nieuws

Ericsson en TeliaSonera bezorgen Stockholm primeur

Eerste commerciële lte-netwerken live Volgens analisten wordt 2010 het jaar van de commerciële ltenetwerken die in de loop van het jaar wereldwijd beschikbaar moeten komen. De Zweedse operator TeliaSonera gaf eind 2009 alvast een voorproefje. Op 15 december 2009 ging in de Zweedse hoofdstad Stockholm ’s werelds eerste commerciële 4G-lte-netwerk.

Ericsson en TeliaSonera kondigden begin 2009 de bouw aan van een commercieel lte-netwerk (long time evolution) dat dekking moet bieden aan de Zweedse hoofdstad Stockholm. Oorspronkelijk zou het netwerk in 2010 klaar zijn voor commercieel gebruik, maar dat is iets eerder geworden. Hierdoor heeft Stockholm de primeur van ‘de eerste en grootste commercieel beschikbare 4G-dienst wereldwijd’. Bijna gelijktijdig startte TeliaSonera met de levering van lte-diensten live in de Noorse hoofdstad Oslo. Dit netwerk is gebouwd met apparatuur van het Chinese Huawei. Voor Finland heeft TeliaSonera eveneens een 4G-licentie en zal daar binnenkort een 4G-pilot starten.

Hd-video “Het nieuwe tijdperk van mobiel breedband is vandaag aangebroken”, sprak een enthousiaste Carl-Henric Svanberg, CEO van Ericsson, op de dag van de lancering in Stockholm. “De lte-snelheid geeft een gevoel van moeiteloze breedbandtoegang.” Zo moet het mogelijk zijn via het lte-netwerk hd-video te versturen en te ontvangen. De binnenstad van Stockholm is voorzien van het Ericsson lte-netwerk, waarmee de stad de grootste ltetoepassing is op heden. TeliaSonera’s klanten hebben als eerste toegang tot de lte-service met Samsung lte-dongles. Ericsson levert TeliaSonera een lte-systeem met lte-radiobasisstations die deel uitmaken van de nieuwe RBS6000-serie. Daarnaast bestaat het systeem uit een EPC-netwerk

TeliaSonera’s klanten hebben als eerste toegang tot de lte-service met Samsung ltedongles.

(evolved packet core), een mobile backhauloplossing inclusief Smartedge 1200-routers, de nieuwste EDA multi-access aggregatie switch en een beheersysteem. Het lte-netwerk is gebaseerd op 3GPP-standaarden (3rd Generation Partnership Project), lte-radiotechniek en EPC-techniek.

Handover Ericsson en ST-Ericsson (een joint venture van STMicroelectronics en Ericsson) hebben het nieuwe netwerk inmiddels gebruikt om de interoperabiliteit tussen lte- en hspanetwerken te testen. Tijdens deze test werd op het lte-netwerk een breedbanddatagesprek opgezet. Dit gesprek werd vervolgens zonder onderbrekingen overgedragen aan een hspa-netwerk. Hierbij werd gebruikgemaakt

van een ‘multimode device’ met aan boord het nieuwe M710-platform van ST-Ericsson dat toegang biedt tot zowel lte- als hspa-netwerken en daarbij handover tussen de twee netwerken mogelijk maakt.

Doorontwikkeling Lte is een doorontwikkeling van umts en is gespecificeerd door het 3GPP. Lte moet nog hogere datasnelheden bieden dan umts/ hspa met een kortere vertragingstijd in het netwerk. Lte is volledig gebaseerd op pakketschakeling voor het datatransport van alle diensten, inclusief spraak. 3GPP-lte moet daarbij gebruik kunnen maken van de bestaande antennemasten. Door Ferry Waterkamp


column

10

Hoogglans verblindt ‘C2000: Snel, eenvoudig en betrouwbaar’. Met deze ‘glanzende’ slogan werd in het begin van het nieuwe millennium de digitale communicatietechniek C2000 in Nederland ingevoerd. De ‘zwaar verouderde’ analoge netten en apparatuur konden eindelijk op de schroothoop om plaats te maken voor één geavanceerd netwerk met randapparatuur, waaraan een hoeveelheid ‘schitterende’ voordelen werd toegeschreven.

Inmiddels zijn er omvangrijke problemen met C2000. De grote vraag is of deze problemen allemaal kunnen worden opgelost. Om alleen al de buitenhuisdekking naar het beoogde en noodzakelijke niveau te tillen zijn minimaal zestig extra (mast)opstelpunten vereist. De kosten hiervoor bedragen zo’n slordige 25 à 30 miljoen euro. Of deze aanvulling dan ook de binnenhuisdekking en andere problemen, zoals het gebrek aan capaciteit (wachtrijen) bij grootschalige calamiteiten of rampen, gaat oplossen, is nog maar zeer de vraag. Dat een gebrek aan capaciteit kan leiden tot lange wachtrijen en daarmee grote communicatieproblemen, is overigens al jaren bekend, maar sinds de poldercrash, de aanslag op de koningin en de rellen in Hoek van Holland, uiteindelijk ook in Nederland. Een groot deel van de participanten in het veiligheidsdomein is met recht ontevreden over de prestaties, betrouwbaarheid en extreem hoge kosten van het buitengewoon complexe en computergestuurde C2000-systeem, wat onlangs in een uitzending van Zembla breed tot uiting kwam. Vreemd is echter dat vooral bestuurders en betrokken leveranciers (multinationals) het systeem bejubelen, terwijl deskundigen uit de wereld van de mobiele communicatie de betrouwbaarheid van digitale systemen in ‘mission critical’-situaties, betwijfelen. Eén ervan beweert zelfs dat wanneer Marconi eerst de digitale geluidstransmissie had uitgevonden in plaats van de analoge, wij heden de digitale techniek zo snel mogelijk zouden ontmantelen en reikhalzend zouden uitkijken naar de grote voordelen en bovenal betrouwbare mogelijkheden van de analoge techniek. Wie dus écht de moeite neemt eens een zonnebril tegen de verblindende slogans op te zetten en een objectieve afweging maakt tussen alle voor- en nadelen, komt tot verrassende ontdekkingen en conclusies. De Algemene Rekenkamer deed dat al in juni 2003 en concludeerde in haar rapport over het project C2000, dat niet duidelijk is welke kosten er uiteindelijk met het project C2000 zullen zijn gemoeid. Wat een vooruitziende blik! Anno 2010 zien de gemeenten zich geconfronteerd met een veelvoud van de kosten (een stijging van 300 % tot wel 700 %) in vergelijking met de analoge netwerken en apparatuur, terwijl de beloofde mogelijkheden en vooral de betrouwbaarheid ver achterblijven. Voor brandweerlieden betekenen de problemen met de digitale objectcommunicatie nog eens een extra levensbedreigende factor, wanneer de verbinding wegvalt tijdens hun gevaarlijke werk. Nadat brandweer Ede in februari 2009 de kat de bel had aangebonden door de digitale porto’s te weren, bleken er ‘ineens’ veel meer korpsen in Nederland last te hebben van wegvallende verbindingen bij het gebruik van DMO. Ook deze problemen waren al lang bekend, voordat C2000 in Nederland werd uitgerold, maar op dat moment waren waarschijnlijk de zonnebrillen zoek. Dat deze omstandigheden levensgevaarlijke situaties kunnen veroorzaken, is ook al lang bekend. Voor een bloemlezing over de problemen met digitale communicatieapparatuur kunt u de volgende site raadplegen: http://blog.tcomeng.com/. Mijn advies: zet een zonnebril op en houdt u vast! Door Ronald Kraan Ronald Kraan is dossierhouder C2000 Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers. http://www.brandweervrijwilligers.nl/dossiers_c2000.html

11

PRAKTIJK


112 bellen met plaatsbepaling

“Ook simloze misbruikbellers zijn nu op te sporen” Met ingang van 7 december 2009 kan de 112-centrale voor het mobiele telefoonverkeer in Driebergen met een redelijke nauwkeurigheid de locatie van mobiele bellers vaststellen. Een nieuwe troef in de strijd tegen misbruik van het landelijk alarmnummer en tegelijk een nuttige functie om mensen te kunnen opsporen die wel in nood zijn, maar die niet weten waar zij zijn of die niet meer in staat zijn hun positie door te geven. Slimme techniek in de geheel vernieuwde, landelijke 112-centrale biedt nieuwe functionaliteiten die het werk van de centralisten prettiger moeten maken. Tegelijkertijd wordt ook de efficiëntie van de afhandeling van 112-meldingen bevorderd. Dat betekent: kortere wachttijden en dus snellere hulpverlening aan mensen in nood.

12


De landelijke 112-centrale voor het mobiele telefoonverkeer is ondergebracht in het gebouwencomplex van het Korps landelijke politiediensten in Driebergen. De centrale werd in 1998 in gebruik gesteld en was een oplossing voor het feit dat 112-meldingen via mobiele toestellen niet rechtstreeks naar een regionale 112-centrale konden worden geleid. Al sinds de invoering van het landelijk alarmnummer worden zowel de landelijke centrale als de regionale centrales geplaagd door extreem misbruik en door oneigenlijk gebruik. In totaal is in 65 % van alle 112-meldingen sprake van misbruik of oneigenlijk gebruik. Bij het mobiele telefoonverkeer valt zelfs driekwart van de binnenkomende telefoontjes in deze categorie. Het mag dus duidelijk zijn dat de geplaagde centralisten dan ook lange tijd reikhalzend hebben uitgezien naar technische mogelijkheden de ‘mobiele plaag’ effectief aan te pakken.

Nieuwe 112-campagne In december 2009 is het ministerie van BZK een nieuwe campagne gestart om enerzijds de bekendheid met het alarmnummer 112 te verbeteren en anderzijds het juiste gebruik van 112 te bevorderen en misbruik te ontmoedigen. Uit recent onderzoek is gebleken dat de bekendheid met het alarmnummer in de praktijk op een aantal plaatsen verontrustend laag is. Ook blijkt er bij veel mensen onduidelijkheid te bestaan over de situaties waarin 112 mag worden gebeld. Deels is die onduidelijkheid het gevolg van de oude kernboodschap die de overheid vanaf de introductie van 112 heeft afgegeven. Die boodschap luidde dat 112 alleen bedoeld was voor situaties waarin sprake was van direct levensgevaar. De nieuwe kernboodschap van de overheid is: ‘112, als iedere seconde telt’. Zo moeten meer mensen worden gestimuleerd het nummer ook te bellen wanneer mensen bijvoorbeeld getuige zijn van een inbraak, overval of insluiping of een vechtpartij. Tegelijk zet het ministerie met de campagne in op het gerichter aanpakken van oneigenlijk gebruik en misbruik. Met name de jeugd is een belangrijke doelgroep, omdat het overgrote deel van misbruik wordt gepleegd door jongeren. Met spotjes op internet, radio en tv wordt deze groep duidelijk gemaakt dat de pakkans bij misbruik van de ‘lifeline’ voor mensen in nood aanzienlijk is vergroot, omdat de plaatsbepalingstechniek kan helpen de bellers op te sporen. Het ‘uit de anonimiteit’ halen van jeugdige plaagbellers en de dreiging van forse straffen, moet leiden tot een afschrikeffect.

Nummerherkenning Tot voor kort waren de technische mogelijk heden misbruikers op te sporen beperkt. Vooral de jeugd maakt op grote schaal misbruik van de ooit door de politiek bedongen voorwaarde dat ook met mobiele telefoons zonder simkaart het alarmnummer moet kunnen worden gebeld. Het belang van hulpverlening aan burgers in nood, zelfs als zij hun telefoonrekening niet betalen of geen belte-

goed meer hebben, stond daarbij voorop. Bij ‘simloos bellen’ is geen sprake van nummerherkenning, de functionaliteit die tot dusver voor de 112-centrales en hulpverleningsmeldkamers het enige houvast was misbruikers op te sporen. Ook de reeds eerder ingevoerde responsmaatregelen, zoals misbruikers en ‘broekzakbellers’ automatisch terugbellen en

In totaal is in 65 % van alle 112-meldingen sprake van misbruik of oneigenlijk gebruik.

sms-bombardementen met waarschuwingen versturen, is niet mogelijk zonder simkaart. De techniek van de nieuwe landelijke 112centrale in Driebergen biedt nieuwe mogelijkheden. Identificatie van de beller is nu ook mogelijk aan de hand van het zogenoemde IMEI-nummer in het toestel, dat te allen tijde wordt geregistreerd en door de gebruiker niet kan worden uitgeschakeld. De mogelijkheid voor responsmaatregelen op afstand wordt bij simloze toestellen nog steeds beperkt, omdat die geen berichten kunnen ontvangen, maar uitsluitend kunnen uitbellen naar 112. Hier komt het grote belang van automatische plaatsbepaling in beeld.

Europese regelgeving De Europese Commissie heeft enige jaren geleden al bindende regelgeving vastgesteld, die de lidstaten verplicht de locatie van mobiele bellers bij aanname zichtbaar te maken. Hiermee wordt zowel het belang van gedesoriënteerde of deels onmachtige hulpvragers gediend als het belang van de overheid het misbruik te beperken. Het zichtbaar maken van de locatie van de beller, via technische gegevens van de netwerkproviders, biedt centralisten de kans ‘vermiste’ hulpvragers op te sporen, die bijvoorbeeld met hun auto van een talud van een snelweg zijn gerold en buiten het zicht liggen. Tegelijk kan bij ernstig misbruik ook gerichter actie worden ondernomen door de politie, omdat zichtbaar is vanaf welke locatie wordt gebeld. De oude 112-centrale in Driebergen beschikte nog niet over de mogelijkheden de plaatsbepalingsinformatie afkomstig van de masten van de netwerkproviders weer te geven.


13

De nauwkeurigheid van de plaatsbepaling wordt in hoofdzaak bepaald door de dichtheid van de masten en is daarom providerafhankelijk. Daardoor was Nederland een van de laatste landen in Europa zonder automatische weergave van de plaatsbepaling bij ontvangst van 112-meldingen. Brussel heeft Nederland hiervoor zelfs officieel in gebreke gesteld. Chris van Hunnik, projectleider voor de landelijke 112-centrale, licht toe waarom Nederland nog niet aan zijn verplichtingen kon voldoen. “De benodigde techniek vergt een forse investering. Omdat er al lange tijd plannen bestonden voor vervanging van de oude centrale door een nieuwe inrichting met nieuwe generatietechniek, wilden we geen grote investeringen meer doen in de oude techniek. Dat zou immers kapitaalvernietiging zijn. Met de centrale die we nu hebben, zijn we echter ‘state of the art’ en voldoen we volledig aan de Europese regelgeving.”

Gefaseerd De nieuwe 112-centrale is gefaseerd in gebruik genomen. In juni 2008 is de centrale opgeleverd en zijn de spraakfunctie en de software voor het ‘verkeersmanagement’ van binnenkomende meldingen in gebruik gesteld. De nieuwe techniek verdeelt binnenkomende meldingen geheel automatisch over de operators en vereenvoudigt de aanname op de werkplek. Dat leidt tot een snellere verwerking van meldingen, waardoor naar verwachting minder lange wachttijden zullen ontstaan op piekmomenten. Het management van de landelijke 112-centrale verwacht dat 92 % van de binnenkomende hulpvragen binnen 10 s kan worden beantwoord en binnen 20 s kan worden doorgeschakeld naar een

regionale meldkamer voor politie, brandweer en ambulancezorg. In april 2009 is ook de plaatsbepalingsfunctie geactiveerd en in november 2009 de mogelijkheden om – voor een proefperiode van een maand – misbruik effectiever te kunnen bestrijden. Na gebleken goed functioneren, waarbij zelfs enkele gevallen van misbruik daadwerkelijk konden worden opgespoord, is ook deze functie sinds 7 december 2009 volledig operationeel.

Beperkte nauwkeurigheid De nauwkeurigheid van de plaatsbepaling wordt in hoofdzaak bepaald door de dichtheid van de masten en is daarom providerafhankelijk. Ook aanvullende techniek, die per provi-

der kan verschillen, kan de nauwkeurigheid verder verhogen, door bijvoorbeeld op basis van de signaalsterkte van het bellende toestel de afstand tot de antennemast te berekenen, in combinatie met de richting waar de beller zich bevindt. Duidelijk is dat in stedelijk gebied met een dichtere spreiding van gsm- en umts-masten een veel nauwkeuriger plaats berekening mogelijk is dan in landelijk gebied met een veel geringer aantal opstelpunten. Ten aanzien van geavanceerdere technieken voor plaatsbepaling in de infrastructuur, hebben vooral veel landen in Oost-Europa volgens Van Hunnik een ‘generatievoordeel’ ten opzichte van Nederland. “In West-Europa hebben we al een lange voorgeschiedenis achter de rug van de bouw van de eerste generaties mobiele telefonienetten tot en met de huidige gsm-, gprs- en umts-netten. De huidige netten beschikken nog niet allemaal over de nieuwste techniek. De Oost-Europese lidstaten missen die hele voorgeschiedenis en zijn de afgelopen jaren in versneld tempo gaan bouwen aan umts-netten van de nieuwste generatie. Daarmee is veel meer mogelijk op het gebied van plaatsbepaling. Ook in Nederland zijn de overheid en de telefonie providers in overleg over verdere verbreding van de technische mogelijkheden, maar daarbij komt ook de vraag aan de orde wie de benodigde technische aanpassingen moet betalen. Dat is bij dit type publiek-private projecten altijd een lastig punt.” Door Rob Jastrzebski

14


nieuws

Eurotunnel moderniseert communicatie-infrastructuur

Alcatel-Lucent voorziet Kanaaltunnel van gsm-r

Eurotunnel, de uitbater van de spoorverbinding in de Kanaaltunnel, investeert 21,5 miljoen euro in de aanleg van een gsm-r-systeem dat speciaal is bedoeld voor een veilige communicatie op het spoor. Het systeem moet nog voor de Olympische Spelen van 2012 volledig operationeel zijn. De modernisering van de communicatieinfrastructuur in de Kanaaltunnel wordt uitgevoerd door Alcatel-Lucent. Het FransAmerikaanse bedrijf rolt zijn gsm-r-oplossing

uit over het volledige Eurotunnel-netwerk en het draagt zorg voor de installatie, volledige integratie en het onderhoud van het systeem. Het nieuwe systeem betekent volgens de

betrokken partijen ‘een uitbreiding van de communicatiecapaciteit in de tunnel en een verdere verbetering van de veiligheid en betrouwbaarheid van de


15

Gsm-r Gsm-rail (gsm-r) is een belangrijk onderdeel van het ERTMS (European Rail Traffic managementsysteem), een Europese standaard om te komen tot grensoverschrijdende interoperabiliteit van besturings- en signaleringssystemen op het spoor. Gsm-r is gebaseerd op gsm, maar maakt gebruik van andere frequenties. Het is dan ook onzichtbaar voor normale mobiele telefoons. De frequentieband die wordt gebruikt voor de uplink is 876 – 880 MHz en voor de downlink 921 – 925 MHz. Daarnaast biedt gsm-r extra functionaliteit, speciaal voor het gebruik in de spoorwegwereld. De extra faciliteiten die gsm-r biedt, zijn onder andere de groepsoproep, zoals we die kennen bij conventionele portofoons, en het omroepbericht waarbij één partij meerdere partijen oproept en de overige partijen alleen kunnen luisteren. Behalve op zijn eigen telefoonnummer is een gsm-r-mobieltje ook te bereiken op zijn functionele (trein)nummer (functionele adressering), zodat een treindienstleider door het treinnummer in te toetsen direct de machinist van de betreffende trein te spreken krijgt zonder dat hij weet welk mobiel nummer de machinist heeft. Afhankelijk van de locatie van de mobiele gebruiker kan het gesprek ook naar een bepaald nummer worden gerouteerd (locatieafhankelijke adressering). Het gsm-r-systeem is in Nederland gekoppeld aan het VPT-systeem van ProRail om de treinposities te kunnen bepalen. ProRail is verantwoordelijk voor het gsm-r-netwerk in Nederland. Dit netwerk is de afgelopen jaren gebouwd en sinds juni 2003 is het gehele Nederlandse spoorwegnet van gsm-r-radiodekking voorzien. Concreet betekent dit onder andere dat er meer dan driehonderd opstelpunten (basisstations) zijn gebouwd, dertien verkeersleidingsposten zijn aangepast en alle spoortunnels van speciale apparatuur zijn voorzien. De ERTMS-standaarden zijn sinds 2005 verplicht op alle nieuw aan te leggen hogesnelheidslijnen in Europa, zoals de Nederlandse Hogesnelheidslijn (HSL-Zuid) die op 13 december 2009 in zijn geheel in gebruik werd genomen. Via zeventien zendmasten is er dekking langs de gehele lijn, en door additionele middelen ook in tunnels. De HSL-Zuid is voorzien van ERTMS level 2. De maximale snelheid voor treinen onder level 2 op de HSL-Zuid bedraagt 300 km/u.

communicatie-infrastructuur’. “De state-ofthe-artcommunicatietechniek die we in de tunnel installeren, helpt ons niet alleen de veiligheid te verbeteren, maar stelt ons ook in staat het ‘cross channel’-verkeer efficiënter te beheren”, stelt Jacques Gounon, CEO van Eurotunnel. Een van de belangrijkste applicaties van het communicatiesysteem is de radiocommunicatie tussen het Railway Control Centre en de treinbestuurder. Een moeilijk punt is hier de interoperabiliteit, omdat Eurotunnel samenwerkt verschillende spoorwegondernemingen in diverse landen. Een andere belangrijke toepassing van het gsm-r-systeem is dat de communicatie kan worden opgenomen.

Nieuwe porto’s

Een andere belangrijke toepassing van het gsm-r-systeem is dat de communicatie kan worden opgenomen.

Eurotunnel investeert zwaar in een veilige communicatie in de Kanaaltunnel tussen Frankrijk en Engeland. Vorig jaar kregen de Franse en Engelse hulpdiensten die actief zijn in de Kanaaltunnel al de beschikking over nieuwe Tetra-portofoons. Gekozen werd toen voor de STP8000 van Sepura, onder andere omdat deze portofoon beschikt over een ingebouwde DMO-repeater die het signaal verlengt. De Kanaaltunnel bestaat in feite uit drie tunnelbuizen en vervoert per jaar ruim 8 miljoen passagiers, 2 miljoen auto’s en bijna 1,5 miljoen vrachtwagens. De tunnel kwam op 11 september 2008 in het nieuws toen er brand uitbrak in één van de tunnelbuizen, waarna 32 mensen werden geëvacueerd via een servicetunnel. Het kostte de meer dan driehonderd Britse en Franse brandweerlieden 16 uur om het vuur te bestrijden. Het vuur zou op sommige plaatsen temperaturen van 1.000 °C hebben bereikt. In december 2009 kwamen drie Eurostar-treinen vast te zitten in de Kanaaltunnel. Door Ferry Waterkamp


praktijk

16

Sepura coördineert communicatie op Öresund-brug

Koppeling tussen Tetra-netwerken van Zweden en Denemarken De klimaattop die half december plaatshad in de Deense hoofdstad Kopenhagen, heeft voor een succes gezorgd op communicatiegebied. Door een samenwerking tussen het Zweedse Tetra-netwerk Rakel en de Deense tegenhanger Sine waren de twee netwerken tijdelijk aan elkaar gekoppeld. De koppeling werd tot stand gebracht om grensoverschrijdende communicatie mogelijk te maken op de 16,4 km lange Öresundverbinding tussen het Deense Kopenhagen en het Zweedse Malmö. Deze verbinding bestaat uit een bijna 8 km lange brug, een tunnel met

een lengte van 4 km en een kunstmatig eiland dat de brug met de tunnel verbindt.

Digitaal gekoppeld De tijdelijke oplossing is ontwikkeld door Swedish Radio Supply (SRS) en Radiocom Den-

mark, beide partners van Sepura. De Tetranetwerken zijn digitaal aan elkaar geknoopt met twee Sepura SRG3500 Tetra-gateways die waren verbonden aan Pandora. Pandora is het communicatieplatform dat controle had over de PEI-interfaces van beide SRG3500-


17

Het tijdelijke systeem dat voor de klimaattop is opgezet, zal nog worden geëvalueerd en mogelijk de basis vormen voor een definitieve oplossing. Tetra in Scandinavië

De twee SRG3500 Tetra-gateways die zijn gebruikt voor de verbinding op de Öresund-brug.

mobilofoons. “De audio in Pandora is digitaal en heeft een dynamische delay zodat we geen enkel woord van een conversatie missen”, zegt Uno Zell van SRS. Door de koppeling konden Rakel-gebruikers in dezelfde gespreksgroep naadloos communiceren met Sine-gebruikers en omgekeerd. Het systeem maakte het bovendien mogelijk de status, latency en foutmeldingen van beide netwerken te monitoren. De oplossing voor de Öresund-brug is volgens Lars-Magnus Gustafsson, bij Sepura verantwoordelijk voor business development, het resultaat van de ‘excellente samenwerking tussen MSB en Sine, de netwerkoperators van respectievelijk het Zweedse en het Deense

Tetra-netwerk’. “Dit unieke project is tot stand gekomen door gebruik te maken van de aanvullende vaardigheden van alle betrokken organisaties en bevestigt de veelzijdigheid van onze SRG-radio.”

Zweden is in 2005 gestart met de uitrol van zijn Tetra-systeem Rakel dat in 2009 voor 70 % gereed was. In totaal zijn er nog zo’n tweehonderd analoge systemen in gebruik. Het Deense parlement heeft pas in 2007 opdracht gegeven tot de aanleg van het Tetra-netwerk Sine (SikkerhedsNettet) waarvan alle Deense hulpdiensten gebruik moeten maken. Er is een (beginnende) samenwerking in de vier Scandinavische landen om tot koppeling van de vier Tetra-netwerken te komen. Ook is er een samenwerkingsverdrag tussen Denemarken en Zweden in verband met de brug tussen de twee landen. Het tijdelijke systeem dat voor de klimaattop is opgezet, zal nog worden geëvalueerd en mogelijk de basis vormen voor een definitieve oplossing. Door de grote verkeersdrukte op de Öresundbrug wordt communicatie tussen de Deense en Zweedse hulpdiensten gezien als cruciaal voor de veiligheid in het Öresund-gebied. Door Ferry Waterkamp

a d v e r t e n t i e

Alles weten over IP-technologie? Kijk op www.ipworks.biz


radiocommunicatie

18

EU-subsidie voor ISI-prototype?

Europese samenwerking voor radiocommunicatie wordt concreter Ondanks dat Tetra een Europese standaard is, waardoor internationale samenwerking mogelijk wordt, is deze samenwerking in de praktijk nog maar beperkt gerealiseerd. Het Europese overlegplatform ‘Police Cooperation’ wil daarin verandering brengen en de ‘radio-expertgroep’ moet hiervoor aanbevelingen doen. Een overzicht van de stand van zaken op het gebied van de ISI (inter system interface) en de lange-termijnoplossing voor mobiele (data)communicatie.


19

De gehele Europese Unie is betrokken Police Cooperation (in goed Nederlands: politionele samenwerking) is op EU-niveau het overlegplatform voor politie- en justitie-aangelegenheden. Tijdens het Franse voorzitterschap was ‘grensoverschrijdende samenwerking’ in 2008 hoog op de agenda gezet. Om in kaart te brengen wat er (zowel operationeel als technisch) speelt, hadden de Fransen een workshop georganiseerd. Tijdens deze workshop, Eurocom genaamd, is geconstateerd dat grensoverschrijdende (radio)communicatie essentieel is voor de taakuitvoering van de politie en andere hulpdiensten, dat de huidige interoperabiliteit voor grensoverschrijdende radiocommunicatie in Europa onvoldoende is en dat datacommunicatie steeds belangrijker wordt. Verder moet worden gewerkt aan een lange-termijnoplossing voor mobiele (breedband)datacommunicatie. De ‘radio-expertgroep’ die ruim een jaar geleden is ingesteld, moet met aanbevelingen komen over techniek, frequenties, standaardisatie en dergelijke. De drie items waarvoor aanbevelingen moeten worden opgesteld, zijn: • korte- en middellange-termijnoplossingen voor grensoverschrijdende radiocommuni catie, gebaseerd op de huidige digitale radionetwerken (Tetra en Tetrapol); • standaard voor de lange-termijnbehoefte voor mobiele-breedbanddatacommunicatie; • geharmoniseerde frequentieband voor deze breedbanddata. De taken voor de groep zijn het onderzoeken van de benodigde extra frequentieruimte (met name voor mobiele data) en het opstellen van een voorstel voor relevante frequentieadministraties (onder andere Cept) om claims voor extra frequenties te onderbouwen. Ook is de groep belast met het opstellen van voorstellen om de interoperabiliteit te optimaliseren, waarbij de ISI (inter system interface) het belangrijkste is. Het resultaat van de onderzoeken wordt in een aantal rapporten neergelegd. Hierin worden voorstellen meegenomen voor een geharmoniseerde oplossing voor de middellange en lange termijn en een geharmoniseerde frequentieoplossing. Ook wordt input geleverd voor Etsi, zodat zij aan de technische standaard voor de lange-termijnoplossing kan werken (met name mobiele breedbanddata).

Council recommendation Eind oktober 2009 is in Stockholm de vierde bijeenkomst gehouden van de ad hoc radioexpertgroep onder de EU Police Cooperation Working Group (PCWG). Zo’n twintig landen met ruim dertig personen waren aanwezig. Na de drie meetings in Parijs en Praag was de bijeenkomst dit keer in Stockholm, omdat Zweden het voorzitterschap van de EU voerde de tweede helft van 2009. Alle landen zijn ervan overtuigd dat mobielebreedbanddatatoepassingen een vlucht zullen nemen. Er is wel verschil over de verwachting hoe snel dit zal gaan. De meeste landen vinden openbare netwerken te weinig betrouwbaar zijn en voorzien daarom (op middellange tot langere termijn) een ‘dedicated’ voorziening voor ‘mission critical’ mobiele-breedbanddata náást hun Tetra- of Tetrapol-netwerk voor ‘mission critical’ spraakcommunicatie. Voor een dedicated voorziening zijn uiteraard wel frequenties nodig. Helaas duurt dit soort procedures erg lang. Dit betekent nú beginnen als de voorziening over vijf tot zeven jaar nodig is! Zwaartepunt van de bijeenkomst was echter de middellange-termijnoplossing om binnen de bestaande radionetwerken grensoverschrijdende radiocommunicatie mogelijk te maken.

In mei 2009 heeft het Franse voorzitterschap een ‘draft Council recommendation’ gerealiseerd voor zowel de middellange- als lange-termijnoplossing. De middellange termijn bevat de conclusie dat er meer aandacht moet komen voor het verbinden van de radionetwerken van de diverse landen om grensoverschrijdende radiocommunicatie mogelijk te maken. Om dit proces te versnellen is de aanbeveling een Tetra-Tetra ISI, een Tetrapol-Tetrapol ISI en een oplossing voor Tetra-Tetrapol te realiseren en om daarvoor subsidie bij de EC aan te vragen. De lange termijn bevat de conclusie dat mobiele datacommunicatie in de toekomst zal toenemen en dat in elk geval een (groot?) deel daarvan ‘mission critical’ zal zijn. Daarom is geconcludeerd dat openbare netwerken minder geschikt zijn (risico op uitval en congestie) en daaruit vloeit de wens voort om op termijn (ook) eigen voorzieningen te realiseren. Het voorstel is om dit via een geharmoniseerde Europese oplossing te doen, wat betekent dat er een gezamenlijke keuze voor de technische oplossing moet komen, en een geharmoniseerde frequentieband om deze dedicated datanetwerken te kunnen realiseren. De aanbeveling voor ‘een geharmoniseerde frequentieband met voldoende spectrum voor de mobiele-breedbanddatabehoefte op de lange termijn’ is inmiddels in verschillende stappen tot het hoogste niveau doorgeleid. Het inmiddels bereikte stadium is een officiële aanbeveling van de ‘EU politiekolom’ naar de ‘EU telecommunicatiekolom’. Een uniek resultaat. Het Zweedse voorzitterschap heeft eind 2009 een brief aan Cept-Ero gestuurd met het verzoek een claim voor extra frequenties te honoreren, plus een brief aan Etsi met de vraag te helpen met de technologiekeuze.

In Stockholm is afgesproken dat er twee subgroepen komen: een subgroep voor de middellange oplossing (de ‘ISI-subgroep’) en een voor de lange termijn (de ‘forerunner group’ die verdere invulling moet geven aan de diverse items voor de langere termijn).

Middellange-termijnoplossing met ISI-subgroep Zoals bekend zijn er in Europa twee technologieën in gebruik bij de OOV-diensten: de meeste landen gebruiken de Tetra-standaard, maar de Franse Tetrapol-technologie wordt

20


‘Forerunner groep’ gaat onder leiding van Nederland een aanzet geven voor mobiele datacommunicatie op de lange termijn. ook in een paar landen gebruikt. Voor de diverse varianten moet er een oplossing komen (zie kader ‘De gehele Europese Unie is betrokken’): Tetra-Tetra (bijvoorbeeld Duitsland-België-Nederland en onder andere de Scandinavische landen), Tetra-Tetrapol (bijvoorbeeld België-Frankrijk en SpanjePortugal) en Tetrapol-Tetrapol (bijvoorbeeld Spanje-Frankrijk). De Fransen (en ook andere Tetrapol-landen als Spanje en Zwitserland) zijn akkoord gegaan met een verschil in tempo en ambitie tussen Tetra en Tetrapol. De uitkomst van de discussie is dat er direct een Tetra-Tetra-prototype moet worden nagestreefd en dat er eerst een haalbaarheidstudie moet worden uitgevoerd naar de interoperabiliteitsmogelijk heden van Tetra-Tetrapol en Tetrapol-Tetrapol. De reden hiervoor is dat vrijwel al het werk voor de Tetra-ISI reeds door Etsi is gedaan en er al gedetailleerde gebruikerseisen en dergelijke zijn. Ook de drie-landenpilot geeft een goede basis. Voor Tetrapol (zowel Tetra-Tetrapol als Tetrapol-Tetrapol) is er nog geen voorwerk

edaan, zodat eerst een onderzoek nodig g is om de beste oplossingsrichting vast te kunnen stellen. Eads is hierbij als leverancier van de Tetrapol-technologie uiteraard de belangrijkste partij. België, Frankrijk, Duitsland en Nederland

gaan de ISI vlot trekken. Het meeste werk zal liggen in het verkrijgen van subsidie en dat zal ook het lastigste zijn. De basis hiervoor is de brief van de vier ministers van deze vier landen van een paar jaar geleden, waarin is afgesproken nauwer samen te werken


21

Bijeenkomst ISI-subgroep Brussel

op gebied van grensoverschrijdende (radio) communicatie. Andere landen (bijvoorbeeld Scandinavië) kunnen aanhaken. De eerste bijeenkomst van de ISI-subgroep (samen met de industrie) is begin december bij onze zuiderburen bij Astrid geweest (zie kader ‘Bijeenkomst ISI-subgroep Brussel’).

Lange-termijnoplossing Voor de lange-termijnoplossing is een ‘forerunner group’ opgericht met tot nu toe elf deelnemende landen. Het doel is de andere

scope, werkwijze en dergelijke van de groep te bepalen, en de tweede helft van de dag zal de focus op frequenties liggen. Dit laatste omdat in maart 2010 de belangrijke workshop van Cept-FM38 in Mainz plaatsheeft, waar een advies moet worden gerealiseerd over frequenties voor PublicSafety. De bedoeling is dat de forerunner group een statement of iets dergelijks opstelt om de noodzaak voor frequenties te onderbouwen. Wellicht is het haalbaar een brief of petitie door zoveel mogelijk landen te laten

‘Council recommendation’: aanbevelingen op het hoogste EU-niveau voor ISI en lange-termijnoplossing. aanbevelingen van PCWG vorm te geven, onder andere de technische oplossing en de benodigde frequenties voor mobile-breedbanddata. De expertgroep heeft Nederland gevraagd de eerste bijeenkomst te organiseren. Nederland heeft voorgesteld dit eind februari of begin maart 2010 te organiseren. De opzet van de bijeenkomst is een halve dag om de

ondertekenen. Zo’n verklaring zou enorm kunnen helpen tijdens de discussie in de FM38-frequentieworkshop. Door Hans Borgonjen Hans Borgonjen is ‘kennismanager’ bij de vts Politie Nederland, voorzitter Public Safety Radiocommunication Group (PSRG) en vicevoorzitter van de Tetra Association.

Astrid was de gastheer voor deze eerste bijeenkomst van de ISI-subgroep begin december 2009. Naast de vier ‘startlanden’ België, Frankrijk, Duitsland en Nederland waren ook de drie relevante leveranciers van landelijke OOV-radionetwerken aanwezig: Eads, Motorola en Selex. Er is nieuwe regelgeving in Europa betreffende EU samenwerking voor onderlinge hulp bij ‘environment’ problemen, zoals bosbranden, overstromingen, aardbevingen en grote vervuiling. Dit betekent niet alleen ‘crossborder communication’, maar houdt tevens in dat eenheden vanuit ook niet-buurlanden met apparatuur een ander EU-land komen assisteren na bijvoorbeeld een zware aardbeving. De EU kent diverse subsidieprogramma’s, waarvan voor de ISI het researchprogramma het meest relevante is. FP7 (zevende ‘framework programm’ voor research) heeft in totaal 250 miljoen beschikbaar. Omdat er een demonstrator wordt nagestreefd, valt het in de zwaarste categorie. Voor afgelopen Kerst is er een ‘topic document’ opgesteld; dit is een document van twee pagina’s met de essentie van de aanvraag. In maart komt er dan reactie vanuit de EC of het op de shortlist staat of niet. De volgende stap is het indienen van het complete voorstel uiterlijk november 2010. Daarop komt dan begin 2011 een reactie en als alles goed gaat, is het budget midden 2011 beschikbaar. De discussie over de haalbaarheidstudie voor Tetra-Tetrapol is uiteraard minder interessant voor Nederland omdat we geen ‘Tetrapol-buurlanden’ hebben.

22


praktijk

Track & trace verhoogt veiligheid in bussen

QBuzz rust bussen uit met RoadCom Neo QBuzz gaat als eerste busonderneming in Nederland de veiligheid van passagier en chauffeur verhogen met het systeem RoadCom, dat door het Rotterdamse bedrijf Electronic Equipment Service (E.E.S.) is ontwikkeld. Het gaat om een ‘track & trace’-systeem voor spraak- en tekstverkeer, waarmee ook statusberichten kunnen worden verzonden en dat bovendien is uitgerust met een noodknop in geval van calamiteiten.

De eerste Nomad-versie van RoadCom is al vanaf 2004 op de markt en is ontwikkeld als opvolger van Traxys. RoadCom Nomad wordt onder andere gebruikt in de transportwereld en bij dierenambulances en taxibedrijven voor de communicatie tussen de thuishaven en het voertuig en voor de track & trace van het voertuig. De voertuigen worden uitgerust met een zogenoemde Nomad-portofoon voor onder andere het afgeven van statusmeldingen en tekstberichten en voor persoonsvolging. Op

één of meer pc’s op de thuisbasis worden de RoadCom dispatch-software en Microsoft MapPoint-software geïnstalleerd. De pc wordt aangesloten op het dispatch-bedientoestel en vervolgens via internet verbonden met de RoadCom-server. Alle informatie van en naar aangesloten RoadCom-apparatuur verloopt via deze RoadCom-server.

Tweede generatie In de bussen van Qbuzz, dat diensten heeft in Rotterdam en Zuidoost-Friesland, wordt de

De werking van het RoadCom-systeem.

E.E.S. Het Rotterdamse Electronic Equipment Service (E.E.S.) heeft ruim dertig jaar ervaring in de markt voor portofoons, mobilofoons en semafoons en is inmiddels uitgegroeid tot een ‘totaalbedrijf’ voor mobiele communicatie. E.E.S. bedient onder andere bedrijven in de petrochemie en de bouw en lokale en landelijke overheden, zoals politie en brandweer.

tweede generatie van het RoadCom-systeem geïnstalleerd. Het gaat daarbij om de RoadCom Neo waarbij de portofoon is vervangen door een portable die lijkt op een smartphone en waarmee full duplex kan worden getelefoneerd. De noodknop waarmee het vernieuwde sys teem is uitgerust, was voor Qbuzz een belangrijke reden om voor RoadCom Neo te kiezen. Zodra zich calamiteiten voordoen wordt via deze knop een aantal hulpvariabelen geactiveerd. Op het moment dat een chauffeur deze knop indrukt, wordt bijvoorbeeld de positie van de bus doorgegeven en kan een centrale bewakingspost binnen de busonderneming via een gevoelige microfoon afluisteren wat er in de bus gebeurt. Door Hans Vandam

Technologie


Gsm-signaal actief of passief boosten

Radiodekking op ‘onmogelijke’ plaatsen Gsm biedt de laatste jaren buiten overal voldoende radiodekking. Dat wil niet zeggen dat u overal kunt communiceren. De provider voelt zich verantwoordelijk voor de outdoordekking, maar in het algemeen niet voor indoordekking. Dat is niet onlogisch, omdat die indoorsituatie veelal niet onder controle staat van diezelfde provider. Gsm-boosters bieden binnenshuis mogelijk een oplossing.

23

24


Iedereen is wel bekend met de soms gebrekkige kwaliteit van de indoordekking die providers leveren. Het is bepaald niet onbelangrijk om de oorzaken van slechte dekking aan te wijzen, omdat er dan in nieuwbouw en soms in renovatieomgevingen nog rekening mee kan worden gehouden ter bevordering van inpandige dekking. Het gaat dan om bouwkundige zaken, zoals zonwerende metaalcoating op het vensterglas, de aanwezigheid van metalen tussenwanden en archiefkasten en dikke betonnen muren met staalwapening.

Techniek Er zijn los van deze bouwkundige aspecten, die belemmerend zijn voor de gsm-dekking, ook

technische middelen om de radio dekking voor gsm-communicatie inpandig te verbeteren. Het gaat dan veelal om de volgende mogelijkheden: 1. Passief doorzetten van het gsm-signaal van buiten het pand. 2. Actief doorzetten van het gsmsignaal van buiten het pand. Als derde mogelijkheid kan nog het gebruik van de inmiddels ‘overtollige’ dect-guardband voor gsm-toestellen worden genoemd. In dat geval wordt er gebruikgemaakt van kleine gsm-basisstations met een laag vermogen (picocellen), die ervoor zorgen dat gsm-toestellen inpandig via de pabx- of voip-centrale kunnen communiceren.

De eerste twee mogelijkheden zijn interessant om gsm-radio dekking inpandig mogelijk te maken, zonder overigens extra functies toe te voegen. De basis voor de uitwerking van deze punten is het meten van de radiodekking, om zo tot inzicht te komen welke van de twee mogelijkheden de beste optie is. Daarna kan worden ingeschat wat het kost om de dekking te verbeteren. Wellicht ten overvloede: deze twee mogelijkheden lossen een eventueel tekort aan communicatiekanalen bij de leverancier niet op.

Passieve oplossing Een passieve repeater vangt buiten het signaal op en reproduceert/regenereert het binnen

Een passieve repeater vangt buiten het signaal op en reproduceert/ regenereert het binnen weer, zonder hier iets aan toe te voegen.

weer, zonder hier iets aan toe te voegen. De middelen die op de markt zijn bieden deze mogelijkheid voor de gebruikelijke gsm-frequenties, maar ook voor umts-frequenties. Soms wordt ervoor gekozen om alleen het signaal van de ‘eigen’ provider door te zetten, en dus niet de signalen van andere operators. Om het signaal ‘binnenshuis’ dichter bij de gebruiker te brengen, wordt gebruikgemaakt van een ‘lekkende’ coax. Dat is een coax waarin in de buitenmantel van de coaxkabel verstoringen zijn aangebracht, zodat het signaal in de kern van de coax kan ontsnappen.

Actieve oplossing In de actieve oplossing wordt gebruikgemaakt van actieve apparatuur in het frequentie gebied van de operator, dus waar de gsm-abonnementen zijn ondergebracht. Er zijn ook systemen die de gehele gsmfrequentieband versterken en dus ook bruikbaar zijn met andere abonnementen. Deze methode voegt altijd een component toe aan het mobiele netwerk van één of alle operators en is dus gebonden aan regelgeving. Hierop komen we zo dadelijk nog terug. Juist bij deze actieve apparatuur is het van belang dat de kwaliteit goed is en past in het netwerk van de betreffende operator. Deze zal dan ook zijn toestemming moeten geven voordat de gebruiker ze mag inzetten. Daarmee wordt veel ellende voorkomen. Uitzenden op onbedoelde frequenties kan het netwerk van andere operators negatief beïnvloeden. In de praktijk werkt dit soort systemen goed, mits in goed overleg met de provider waarvan de frequenties mogen worden gebruikt. Wat wel aandacht vergt, is dat deze vorm van dekkingsrealisatie naast investeringen in de actieve repeater apparatuur bij gebruik ook de gebruikelijke tikkenkosten met zich meebrengt, ook als er inpandig communicatie plaatsheeft van gsm naar gsm of van een vast toestel naar gsm.


25

In de actieve oplossing wordt gebruikgemaakt van actieve apparatuur in het frequentiegebied van de operator, dus waar de gsm-abonnementen zijn ondergebracht. Picocellen Sinds enige tijd is het ook mogelijk om laagvermogen gsm-basisstations in te zetten en die te koppelen aan een voip-centrale. Het gaat dan om gebruik van de zogenoemde dect-guardband. Deze frequentieband is vrijgekomen door de verbeterde zenden ontvangstkwaliteit van dect- en gsm-systemen, waardoor er geen frequentiebandafstand meer hoeft te zijn tussen deze twee soorten systemen (dect, gsm). De gsm-toestellen kunnen op die wijze met de picocellen worden gekoppeld aan de voip-centrale en zijn daarmee een verlengstuk geworden voor de behoefte aan draadloze communicatie. Hiermee worden ze als draadloos

toestel dus een concurrent van dect- en wifi-communicatie. De picocellen werken in de praktijk goed en zijn bruikbaar in organisaties waar een behoorlijk gsm-dichtheid is en enige communicatiefaciliteiten gevraagd worden anders dan alleen bellen en gebeld worden. Ander pluspunt is dat het intern bellen met het gsm-toestel in deze oplossing dus niet leidt tot extra kosten.

Regelgeving Het is wettelijk vastgelegd dat actieve gsm-systemen een licentie van de betreffende operator vergen. Dat is ook logisch: de frequentiebanden zijn geveild en de operator heeft voor het exclusieve gebruik betaald. Daar-

naast, niet minder belangrijk, de provider heeft een frequentieplan dat ervoor zorgt dat er geen conflicterende frequentiezaken in zijn netwerk plaatsvinden. Bij een uitbreiding zal een operator dus moeten nagaan of het systeem in zijn netwerk past zonder storingen voor de omgeving. Het gaat hier dus om het zenden en niet om het ontvangen. Voor het ontvangen zijn (uiteraard) geen beperkingen opgelegd.

Conclusie Gsm-boosters, passief of actief, maar ook picocellen leiden tot een sterk verbeterde inpandige radiodekking en vormen daarmee een basis voor een betere bereikbaarheid. Overleg met de

provider is echter vereist om tot een correcte oplossing in het kader van techniek en regelgeving te komen. Daarnaast, door de verschillen in oplossing is het zinvol om een beknopte business case te maken om te zien welke oplossing financieel, maar ook functioneel het beste past. Door Maarten Oberman Maarten Oberman ([email protected]) is directeur van Oberman Telecom Management Consultants (www.otmc.nl).

26


technologie

Motorola slaat brug tussen radionetwerken

Motobridge zet radio om in VoIP

Motobridge van Motorola is al een tijdje op de markt en maakt het mogelijk incompatibele radio systemen via IP aan elkaar te koppelen. Bij een grootschalige ramp kunnen dan de diverse hulpdiensten via één netwerk met elkaar communiceren. Behalve radionetwerken kunnen ook telefonienetwerken en pc-gebaseerde applicaties worden gekoppeld. De oplossing is voor een groot deel ontwikkeld in Motorola’s Design Center in Israël en vindt haar oorsprong bij de terroris tische aanslagen van ‘9/11’. De aanwezige brandweerkorpsen kwamen er toen achter dat ze niet in realtime met elkaar konden communiceren. Motobridge is onder andere in gebruik

Het is mogelijk uiteenlopende communicatiesystemen aan elkaar te koppelen met oplossingen als Tetra-ISI en Odini. Nog een oplossing is Motobridge van Motorola waarmee in geval van nood snel een brug kan worden geslagen tussen (geografische gescheiden) radionetwerken. Motobridge is onder andere in gebruik in de Amerikaanse staat Florida en is van grote waarde geweest tijdens de orkanen die de staat in 2007 hebben aangedaan, aldus woordvoerders van Motorola. in de Amerikaanse staat Florida. Volgens woordvoerders van Motorola is de oplossing van grote waarde geweest tijdens de orkanen die de staat in 2007 hebben geteisterd.

Brug Interoperabiliteit tussen uiteenlopende radionetwerken is niet eenvoudig te bereiken, zeker gelet op het aantal typen netwerken van verschillende leveranciers, die

bijvoorbeeld binnen Europa in gebruik zijn. Zoals op pagina 16 is te lezen is het al een hele uitdaging om met elkaar te communiceren op een brug tussen twee landen. Een eenvoudige manier om twee


(overlappende) systemen aan elkaar te koppelen, is het gebruik van een gateway. In de white paper ‘Enabling multi-agency communications’ onderscheidt Motorola twee veelgebruikte typen gateways: • console patch gateway. Hiermee kan de dispatcher een tijdelijke verbinding opzetten tussen twee netwerken. De patch

van de componenten faalt het netwerk niet plat komt te liggen. Het systeem is IP-gebaseerd, waardoor ook geografische gescheiden netwerken aan elkaar kunnen worden gekoppeld. Motobridge converteert alle radioberichten naar het VoIP (voice over Internet Protocol). De gedigitaliseerde informatie kan vervolgens over elk willekeurig IP-netwerk

De componenten In het schema is te zien uit welke componenten een Motobridgeoplossing is opgebouwd. Het belangrijkste component is de gateway-unit die kan worden geconfigureerd als een RGU (radio gateway-unit of als een WSGU (workstation gateway-unit). De RGU wordt gebruikt om tot acht aparte systemen te koppelen

27

pc’s hebben beschikking over de dispatch-applicatiegebruikers interface om het radionetwerk op afstand te beheren. De dispatch applicatie toont de verbindingen die zijn opgezet en de status van de radioapparatuur. Ook worden zaken als pakketverlies en vertragingen getoond. Vier softphone-modules maken het mogelijk tot maximaal

THE MOTOBRIDGETM IP SYSTEM

KEY RGU = Radio Gateway Unit Interface to Radio Systems WSG = Work Station Gateway Unit Interface to Dispatcher Consoles/ Administrator Workstations OMC = Operations Management Center Network Management Servers ACP= Administrator Control Panel Monitors status of entire MOTOBRIDGE network SIP = Session Initiation Protocol (SIP) Proxy Server Standard Protocol to Interface to Telephone Network Motobridge koppelt radiosystemen via IP.

gedraagt zich als een switch die de audio- en controlesignalen routeert tussen de apparatuur van de twee netwerken. • interface box gateways. Deze gateways zitten tussen twee netwerken in en wisselen alleen audio uit als ze zijn geactiveerd. Motobridge gaat uit van hetzelfde principe, maar pakt de zaken iets anders aan door een gedistribueerde architectuur te bieden. Bij Motorola is geen sprake van een centraal component waarlangs alle communicatie moet lopen. In plaats daarvan maakt het systeem gebruik van een peer-to-peer-architectuur (in dit geval gateway-to-gateway). Dit heeft als voordeel dat als een

worden verstuurd. Dat IP-netwerk kan een draadloos netwerk zijn, maar ook glasvezel of T1. Daarnaast is het systeem volgens Motorola onbeperkt schaalbaar. Beheerders en dispatchers kunnen gespreksgroepen remote beheren.

aan het Motobridge-netwerk. Radio-, telefoon- en pc-gebruikers hebben via de RGU’s toegang tot de gekoppelde radiosystemen. Verbindingen kunnen tijdens de installatie voor permanent gebruik worden opgezet, of dyna-

vier PSTN- of IP-gesprekken op te zetten. Met de virtual control head functie kan een dispatcher alle functies van een aangesloten Motorola-radio bedienen en wijzigen. Een dispatch applicatie kan tot maximaal zeven remote

Motobridge is IP-gebaseerd, waardoor ook geografisch gescheiden netwerken aan elkaar kunnen worden gekoppeld. Noodsignalen worden naar alle gebruikers gestuurd, zodat iedereen weet als een hulpverlener in nood verkeert.

misch via de dispatch applicatie. De WSGU koppelt tot maximaal acht pc-clients aan de Motobridge-oplossing. De gekoppelde

dispatch applicaties hosten. Met deze softwareapplicatie kunnen pc-gebruikers over IP contact maken met het Motobridge-netwerk.

28


Odini Grotere Motobridgenetwerken Voor Motobridge-systemen die bestaan uit meer dan acht gateway-units, is er een OMC-server (Operations Management Center) die helpt bij het beheer van het netwerk. De OMC-server bevat de database waarin alle apparatuur en de gebruikers zijn opgeslagen. Daarnaast heeft de OMC-server nog een ACP-client (administrator control panel) aan boord om het gehele gedistribueerde netwerk te bekijken. Vanaf deze plaats is het ook mogelijk beslissingen op dispatch-niveau terug te draaien. Het laatste component is de SIP-proxyserver die eveneens is bedoeld voor systemen met meer dan acht gateways. Het Session Initiation Protocol is een standaardsignaleringsprotocol om communicatie op te zetten tussen twee apparaten over IP. De SIP-server beheert de VoIPverbindingen en legt contact met de gateway-units die zijn voorzien

van een SIP-user-agent. De SIPserver is volgens Motorola geen ‘single-point-of-failure’ in het systeem; als een gateway geen contact krijgt met de SIP-server, wordt het OMC gebruikt om de verbinding op te zetten. Als ook het OMC het laat afweten, zal de gateway-unit verbinding maken met laatst bekende IP-adres.

Configuraties Motobridge is beschikbaar in vier configuratie. Met de Motobridge G1 en G8 kunnen respectievelijk 8 en 64 verbindingen worden opgezet. Deze configuraties zijn nog eenvoudig vervoerbaar om in het veld via een satellietverbinding te worden ingezet. Motobridge GX ondersteunt tot maximaal 392 koppelingen met 50 gatewayunits. Met de Motobridge MX tot slot kunnen duizenden netwerken aan elkaar worden gekoppeld en deze configuratie is bedoeld om grote geografische gebieden af te dekken.

Motorola’s Motobridge lijkt in meerdere opzichten op Odini dat is geïnitieerd door het Nederlandse Rohill. Ook de ‘on-demand intelligent network interface’ maakt gebruik van IP om radio netwerken aan elkaar te koppelen. Naast radionetwerken richt Odini zich eveneens op telefonie en pc-gebaseerde applicaties. Volgens de supporters van Odini zijn er echter ook belangrijke verschillen. Zo is Motobridge alleen geschikt om een ‘tactische patch’ op te zetten en worden scenario’s voor uitbreiding van de dekking en migratie naar een ander netwerk niet ondersteund. Ondersteuning voor individuele gesprekken en short data message service ontbreken. Bij Odini is de uitbreiding van de functionaliteit een stap dichterbij gekomen met de publicatie van de ‘draft-specificaties’ voor Odini versie 2.0. De Odini 2.0-specificatie bestaat momenteel uit drie onderdelen: service provisioning, speech calls and speech items.

Meer informatie In vorige uitgaven van Verbinding is aandacht besteed aan oplossingen als Tetra-ISI (Verbinding 8/2009) en Odini (Verbinding 9/2009). Door Ferry Waterkamp

De SIP-server beheert de VoIPverbindingen en legt contact met de gateway-units die zijn voorzien van een SIP-user-agent.

productnieuws


29

Yokogawa introduceert nieuwe serie oscilloscopen

Yokogawa introduceert de DLM6000/DL6000-serie, een nieuwe serie oscilloscopen. De DLM6000 mixed-signaaloscilloscoop is het vlaggenschip van de serie en heeft een bandbreedte tot 1,5 GHz. Ook is het apparaat voorzien van een geheugen per kanaal van 6,25 M-punten en geavanceerde analysefuncties. In totaal bestaat de serie uit vijf 4-kanaalsmodellen. Het gaat hierbij om twee mixed-signaaloscilloscopen met

een capaciteit van 16 of 32 bit-logic en bandbreedten van 500 MHz en 1 GHz en drie oscilloscopen met een bandbreedte van 500 MHz, 1 of 1,5 GHz. Alle uitvoeringen, met uitzondering van de DL6154, hebben een bemonsteringsfrequentie van 5 GS/s. Bij de DL6154 is dit 10 GS/s. De 16 bit-oscilloscoop met 100 MHz logic-sensor (type DLM6054) is al leverbaar vanaf 10.900 euro. Meer informatie: http://tmi.yokogawa.com/ea

PoliceSpotter waarschuwt voor controles

Het Belgische Etri introduceert PoliceSpotter, een smartphoneapplicatie die de gebruiker live informeert over snelheids- en alcoholcontroles in de directe omgeving. Deze applicatie wordt begin 2010 ook op de Nederlandse markt uitgebracht. “PoliceSpotter vestigt de

aandacht van de autobestuurder op de vele politiecontroles die tegenwoordig plaatshebben, om hem op die manier aan te zetten tot veilig rijgedrag en om boetes te vermijden”, zegt Vincent Parisis van Etri. “Daarvoor maken we gebruik van alle informatie die we via legale weg kunnen

verzamelen, een werkwijze waarmee we de voorbije jaren al heel wat expertise hebben opgebouwd. Het is aan de automobilist te beslissen wat hij of zij met de aangeboden informatie doet, maar uiteraard zet het aan tot een voorzichtiger rijgedrag.” Voorlopig is de PoliceSpotter beschikbaar voor de iPhone, de Blackberry, Nokia-smartphones of Windows Mobile. Binnenkort komen daar nog meer typen bij. Er zijn ook varianten van de applicatie verkrijgbaar voor eenvoudigere gsm’s. Het gebruik van PoliceSpotter kost 10 euro per maand (inclusief btw) en een beetje asociale verkeersdeelnemer heeft dat dus erg snel terugverdiend. Meer informatie: www.policespotter.be

30


KPN introduceert mobiele persoonsalarmeringsdienst KPN introduceert de Lokafoon, een mobiele persoons alarmeringsdienst voor cliënten van zorginstellingen. Het apparaat heeft het formaat van een polshorloge en zorgt ervoor dat de drager altijd in contact staat met de service centrale. Hierdoor hoeft de gebruiker niet langer van persoonlijk toezicht afhankelijk te zijn en krijgt daardoor meer bewegingsvrijheid. Het systeem is tijdens een pilot van twee maanden door vijftig zorgcliënten van verschillende thuiszorginstellingen getest. De Lokafoon is voorzien van een knop die een directe spreek-luisterverbinding met de centrale opzet. Een nummer intoetsen is dus niet nodig. Het apparaat is voorzien van een gps-ontvanger waardoor de drager kan worden gelokaliseerd. De locatiegegevens worden naar een beveiligde website verzonden die alleen door de servicecentrale kan worden bekeken. Het is ook mogelijk drie nummers voor te programmeren. Meer informatie: www.kpn.com

Knürr presenteert ErgoCon Control Room Console

Knürr Technical Furniture presenteert de ErgoCon Control Room Console tijdens Intersec, een beveiligingsbeurs die van 17 tot 19 januari 2010 plaatshad in Dubai. De ErgoCon Control Room Console is ontwikkeld voor de toenemende vraag naar visualisatie in monitoring en beveiliging. Medewerkers in de controlekamer moeten vaak overzicht hebben over meerdere monitoren, waardoor geschikte meubels van belang zijn. ErgoCon van Knürr levert onder andere een verstelbare werkhoogte en rugleuning.

Ook kan de hoek van de beeldschermen worden gedraaid. Dit komt vooral van pas in situaties waar gewerkt wordt met verschillende diensten, waarbij veel verschillende werknemers gebruikmaken van dezelfde werkplek. Op de beurs Intersec worden elk jaar leveranciers in de beveiligingsindustrie verzameld. Hierbij is ruimte voor ongeveer zevenhonderd bedrijven. Naar verwachting hebben dit 17.200 mensen uit 96 landen het evenement bezocht. Meer informatie: www.knuerr.com


Abiom dealer Tetra-zenders van Damm Leverancier Abiom uit Wijchen heeft zijn portfolio uitgebreid met de Tetra-zenders van het Deense Damm. Het betreft Damm TetraFlex, een volledig op IP-gebaseerd digitaal trunkingsysteem voor organisaties met 25 tot 500 portofoongebruikers. De toegepaste TDMA-techniek zorgt voor een hoge gesprekscapaciteit. Een systeem wordt standaard geleverd met beheersoftware. Damm is een leider op de wereldmarkt op het gebied van schaalbare, flexibele, gebruiksvriendelijke en kostenbesparende Tetra-infrastructuurproducten voor overheden, industrie en de commerciële sector. Meer informatie: www.abiom.nl

BT en Cisco stoppen UC in de cloud BT en Cisco hebben vandaag hun langdurige samenwerking verstevigd door de aankondiging van een wereldwijde, op de cloud-gebaseerde IPT-oplossing (IP-telefonie) die deel uitmaakt van BT’s Onevoice UCC-portfolio. Bedrijven rekenen alleen het daadwerkelijke gebruik af. Deze gehoste IP-telefoniedienst is wereldwijd de eerste dienst die Cisco Hosted UC-services als platform gebruikt. Met de op cloudcomputing-gebaseerde techniek van BT en Cisco kunnen bedrijven spraak, mobiele en datadiensten samenbrengen op elke desktop in hun organisatie. De dienst voor gehoste IP-telefonie is nu al beschikbaar in het Verenigd Koninkrijk en zal in 2010 ook beschikbaar zijn voor bedrijven in de Verenigde Staten en EMEA, gevolgd door Azië.

Kenwood breidt Nexedge-portfolio uit

Meer informatie: www.cisco.com en www.bt.com

Kenwood heeft zijn Nexedge-portfolio uitgebreid met twee single-site repeaters. Het gaat om de VHF NXR-710 en de UHF NXR-810 die analoog opereren op de 25 kHz- en 12,5 kHz-kanalen en digitaal op de 12,5 kHz- en 6,25 kHzkanalen. Met een adviesprijs van 2.150 dollar zijn de nieuwelingen bedoeld als een goedkoop alternatief voor de duurdere modellen die gelijktijdig LTR- en Nexedgeverkeer kunnen afhandelen. Meer informatie: www.kenwood.com

31

32


Distributeur voor de Benelux van ICOM radiocommunicatie AMCOM Luzernestraat 24 Postbus 215 2150 AE Nieuw Vennep

T F E I

GPS, C2000 EN GSM ANTENNE OPLOSSINGEN

+31 (0) 252-629370 +31 (0) 252-629371 [email protected] www.amcom.nl

WWW.GLOBAL.NL

Wilt u in 2010 uw bedrijfsgegevens plaatsen in Verbinding

Televisieweg 26, 1322 AL Almere Telefoon: 036 538 70 70

én uw logo op de homepage van

IN-CAR LAAD EN MONTAGE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL

Hutronic Telecommunicatie bv T Johan van Oldenbarneveltlaan 44 F E 3705 HH Zeist I

verbinding.nl? (030) 6999100 (030) 2213330 [email protected] www.hutronic.nl

Voor tarieven en reserveringen


www.ceotronics.com

CeoTronics AG Communication Headset & Systems Tel. +49 60 74 87 51-0 Mobile +31 6 53 56 92 41 E-Mail [email protected]

DTM-Products BV Postbus 2148 6020 AC Budel

T F E I

kunt u contact opnemen met:

KPN BMS Postbus 16118 2500 BC Den Haag T F E I

(010) 457 27 27 (084) 222 01 36 [email protected] www.kpn.com/portofoons

MULTIMEDIA EN COMMUNICATIE OPLOSSINGEN

(0495) 492335 (0495) 493710 [email protected] www.dtm.nl

WWW.GLOBAL.NL

Gannexion bv

Transistorstraat 71A Postbus 60187 1320 AE Almere

T F E I

(036) 5498814 (036) 5498815 [email protected] www.gannexion.com

Kyra Veenhuijsen Tel: 023-5714745 [email protected]

Selecsys

T (0529) 488888 Mobiele Communicatie Nederland B.V. F (0529) 488889 Rollecate 65-11 E [email protected] I www.selecsys.nl 7711 GG Nieuwleusen


Raca Batteries Nederland B.V. Satellietbaan 10A 2181 MH HILLEGOM Postbus 75 2180 AB HILLEGOM Tel: +31 (0)252-227070 Fax: +31 (0)252-533922 Internet: www.racabatteries.nl

Aggregaten & Noodstroom voorzieningen Parkweg 9, 4153 XK Beesd T 0345 684000 - F 0345 680907 info @ voetverhuur.nl - www.voetverhuur.nl

Importeur van o.a.

Safety-Lux Nederland BV Nijverheidswerf 37 1402 BV Bussum

T F E I

(035) 6914476 (035) 6915474 [email protected] www.safety-lux.nl

Voorhout Data Connection Productieweg 7 3481 MH Harmelen

T F E I

(0348) 443557 (0348) 444951 [email protected] www.vdcinfo.nl

ADVERTEERDERS INDEX Abiom IP Works Vidicode

6 17 36

Accessoires

Meetapparatuur

Producent

Advisering

Meldkamer apparatuur

Provider

Amateurapparatuur

Meldkamer inrichting

Randapparatuur

Antennes

Netwerkaanleg

Software

Batterijen

Netwerken

System integrator

Beveiliging

Operator

Telecomdealers

Groothandel

P(A)RM

Verhuur

GSM

Paging

Verlichting

Importeur

Plaatsbepaling


33

Nieuwe Atex-portofoon

Kenwood

Tandberg lanceert Movi 3 Videospecialist Tandberg introduceert versie 3 van de Tandberg Movi, waarmee nu ook content kan worden gedeeld tijdens videosessies. Tandberg Movi is een videoconferentieproduct voor de pc, waarmee medewerkers visueel kunnen communiceren vanaf een willekeurige locatie. Telewerkers kunnen hiermee via hun laptop moeiteloos face-to-face vergaderen met collega’s en met klanten die dezelfde voorzieningen hebben als collega’s op kantoor. De upgrade naar Movi 3 biedt een aantal nieuwe mogelijkheden, waardoor het nog eenvoudiger wordt te tele werken. Voorbeelden hiervan zijn de nieuwe gebruikersinterface, waarmee

Movi 3 makkelijker is te gebruiken. Maar de grootste verandering ten opzichte van zijn voorganger is de mogelijkheid content te delen met andere deelnemers aan het videogesprek. Nu kunnen Movi-gebruikers niet alleen deelnemen aan een videoconferentie, maar ook zelf als host optreden van een vergadering, waarbij content wordt gedeeld vanaf de laptop. In combinatie met de Tandberg Video communication server maakt de Movi het mogelijk met elke pc in hd in te bellen op een willekeurige andere, op standaarden gebaseerde H.323- en SIP-sessie of videoconferentie.

Kenwood presenteert met de TK-2260EXE/TK-3260EXE een nieuwe Atex-portofoon die volledig is gecertificeerd conform de Atex-normering, zoals deze geldt vanaf 2010. De portofoon is gecertificeerd volgens de specificaties II 2 G Ex ib IIC T4 (gas), II 2 D Ex tD ibD A21 IP6x T110 (stof) en 1 M2 Ex ib 1 (mijnbouw). Leverancier Koning & Hartman belooft verder een eenvoudige bediening, betrouwbare werking en beschikbaarheid. Daarnaast worden belangrijke functies ondersteund als man down, voting, priority scan en fleetsync. Ook heeft de TK-2260EXE/TK-3260EXE een extra lange batterijduur. Meer informatie: www.koningenhartman.com

Meer informatie: www.tandberg.nl

Aastra breidt beschikbaarheid Mobile client uit Aastra stelt zijn ‘Aastra Mobile client’ beschikbaar voor het hele gamma oproepmanagers. Op deze manier hoopt het bedrijf convergentie van het vaste en mobiele telefoonverkeer (FMC) mogelijk te maken voor ondernemingen van elke omvang. De Mobile client biedt een eenvoudige manier mobiele toestellen te integreren in de bedrijfscommunicatie zodat functies, zoals telefoonconferenties, automatische oproepdoorschakeling en voorgeprogrammeerde nummeroproeping, ook beschikbaar zijn voor mobiele telefoons. De Aastra Mobile client is reeds beschikbaar op Aastra’s IntelliGate en MX-One oproepmanagers voor telefoonservers die zich richten op kleine en middelgrote ondernemingen en komt nu ook beschikbaar voor grotere ondernemingen die Business phone-toepassingen gebruiken. Meer informatie: www.aastra.com

34

Verbinding | januari 2010

Colofon Verbinding is een vakblad over mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector.

column

Jaargang 31, januari 2010, nr 1

Beheersbaar De jaarwisseling schijnt dit jaar rustig te zijn verlopen. Vertegenwoordigers van politie en politiek hebben de viering van oud en nieuw eerder deze maand ‘beheersbaar’ genoemd. En toch verbaasden ze zich erover dat we in Nederland zoveel moeite hebben beheerst een feestje te kunnen vieren. Op diverse plaatsen is de situatie uit de hand gelopen ondanks duizenden agenten meer op straat dan vorige jaren. Ik ben vooral verbaasd over de idiotie van mensen in hun omgang met anderen. Afgelopen jaren werden al gedomineerd door bijzondere gebeurtenissen in de OOV-sector en door een verheviging van het geweld, met Hoek van Holland als voorlopig dieptepunt. 2010 zou zomaar eens een bijzonder jaar kunnen worden. Ook omdat hulpdiensten in toenemende mate worden geconfronteerd met situaties van de categorie ‘dat verzin je toch niet’. Zomaar wat voorvallen van rond de jaarwisseling. Onverlaten in de gemeente Zuidland op de Zuid-Hollandse eilanden bedachten dat het wel leuk zou zijn een C2000-mast te saboteren. Dit is verhinderd waardoor agenten of beveiligers uit Voorne-Putten de mast continu moesten bewaken. Zo kom je wel toe aan je taken. Een gehandicapte senior uit Rotterdam zag zijn nieuwe jaar opgeschrikt door een vuurwerkbom die zijn invalidewagen totaal aan gort hielp. Een vuurwerkbom? Aan de foto te zien, is het een heftige knal geweest. En wat te denken van de taxichauffeur uit Tegelen die een 94-jarige demente vrouw afzet bij een woning en haar buiten achterlaat. Na twee uur in de vrieskou was het bijna met haar gedaan. Service van de zaak, zullen we maar zeggen. Dan heb ik het nog niet eens over de twee pijnlijkste situaties van de jaarwisseling. De situatie in Culemborg die helemaal uit de hand loopt en de zinloze dood van de 26-jarige Rotterdamse jongeman Wilson Gomes. Ik moest even aan Kerwin Duijnmeijer denken. Toegegeven, ik put in mijn voorbeelden uit verslaggeving van de algemene media die sommige aspecten van zaken wel eens willen accentueren met sterk aangezette terminologie. Zoals de Telegraaf refereerde aan ‘rassenrellen’ in Culemborg. Wat er in Gelderland precies aan de hand is, laat zich raden. Een discussie bij Pauw & Witteman tussen enkele betrokkenen voorspelt weinig goeds voor een constructieve dialoog. Noch in Culemborg, noch in het algemeen in Nederland. En dus zijn Justitie en politie in toenemende mate creatief als het gaat om crime fighting, zoals we de afgelopen jaren ook hebben gezien. Zo zijn tijdens de jaarwisseling op grote schaal de headcams gebruikt waarover ik vorige maand schreef. Verder heeft de KLPD maar liefst zes helikopters aangeschaft om in actie te kunnen komen bij arrestaties en heeft het OM aangegeven op grotere schaal te willen gaan werken met zwarte dozen in auto’s bij de bestraffing van asociaal weggedrag. De eerste die hiervoor in aanmerking komt, is de gestoorde (excusez le mot) Schiedammer die 147 km/u reed waar hij maar 30 km/u mocht. Mijn eerste gedachte was, dit is een foutje in de berichtgeving. Blijkbaar komen ze voor. De incidenten werpen in mijn optiek een relatief nieuw licht op hoe we als burgers en dienders met elkaar willen omgaan in de toekomst. Gezond verstand van burgers en empathisch vermogen van onze overheid en OOV zouden daarbij wat mij betreft in harmonie moeten zijn. Zo hoorde ik op Radio 1 dat een 14-jarig meisje ergens in Nederland naar bureau HALT was gebracht en een taakstraf had gekregen, omdat ze een rotje had afgestoken buiten de ‘vuurwerktijden’. Nou ja, waar slaat dat op en waar is de wijkagent, denk ik dan. Waarschijnlijk wegbezuinigd. Dat is nou jammer, omdat die servicegerichte aanpak in een vroeg stadium op termijn veel grotere rotzooi kan voorkomen. Ik wens u een succesvol en veilig 2010. Ren Frederick Uitgever Verbinding

Verbinding verschijnt tienmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnementsbasis en middels controlled circulation. Uitgever René Frederick Hoofdredactie Ferry Waterkamp Eindredacteur M. Rubel Redactie Postadres Postbus 82, 2460 AB Ter Aar Telefoon: 0172-782120 Administratie: [email protected] Abonnementen: [email protected] Redactie: [email protected] Website: www.verbinding.nl Advertentie-exploitatie Bureau van Vliet B.V. Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Telefoon: 023-5714745 [email protected] In dit nummer bijdragen van Hans Borgonjen, René Frederick, Wouter Hoeffnagel, Rob Jastrzebski, Ronald Kraan, Maarten Oberman, Hans Vandam, Ferry Waterkamp Druk Drukkerij JB&A van Driel, Rotterdam Een jaarabonnement op VERBINDING kost € 54,95 inclusief 6% BTW, over te maken op bankrekening 1062.74.619 t.n.v. FenceWorks B.V. in Alphen aan den Rijn, onder vermelding van ‘jaarabonnement Verbinding’. Een jaarabonnement loopt gelijk met het kalenderjaar. Een jaarabonnement wordt aangegaan tot schriftelijke wederopzegging en automatisch gecontinueerd indien niet voor één november van het lopende jaar schriftelijk is opgezegd. Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen hoeven niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie te vertegenwoordigen. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘Overgenomen uit Verbinding, vakblad voor professionele telecommunicatie’. Met de vermelding van het jaar en het nummer. ISSN-nummer 1386-4300 VERBINDING is een uitgave van FenceWorks BV.

Verbinding ook online

Kijk voor alle artikelen uit Verbinding en het laatste nieuws op

www.verbinding.nl

112 bellen met plaatsbepaling. Radiocommunicatie EU-subsidie voor ISI-prototype. Technologie Radiodekking op onmogelijke plaatsen

Recommend Documents