‘Ik kap ermee!’
%001
100% Begeleiding voor leerlingen en docenten ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten (VSV)
Creation Factory & Reijmerink Coaching
Voorwoord
100%
Een antwoord op ‘Ik kap ermee!’
Beste docent of schoolleider, Hoe reageert u, als uw leerling zegt: ’Ik kap ermee?’ Hij of zij wil niet meer, laat school het liefst voor wat het is en dreigt hiermee vroegtijdig de school te verlaten. En wat doet u, wanneer u zelf de neiging krijgt het bijltje erbij neer te gooien? Wanneer u constateert dat u wilt stoppen met investeren in deze leerling? Misschien omdat u denkt alles te hebben geprobeerd of omdat de tijd voor meer of
betere begeleiding ontbreekt? Of omdat de leerling onwillig lijkt of omwille van de klasgenoten die ook aandacht verdienen? Jaarlijks vallen er zo’n tienduizend leerlingen uit. Tienduizend jonge mensen die in ons huidige onderwijssysteem hun draai niet kunnen of willen vinden. Deze groep brandt op en zit vervolgens passief thuis op de bank, zonder perspectief. Zowel de betrokken leerlingen, hun ouders als de scholen weten niet meer hoe ze de neergang en uiteindelijk het verlaten van het onderwijs kunnen tegengaan.
100% biedt een handelingsperspectief voor zowel leerlingen als docenten - dat schooluitval tegengaat. We bieden samen met de school een mogelijkheid waarbij de leerling zijn plek binnen de school kan behouden en zélf oplossingen zoekt voor zijn eigen problematiek. 100% zorgt ervoor dat dit eindstation een nieuw vertrekpunt wordt. Bij deze leerlingen lijkt de tijd van aansturen voorbij. Het is tijd ze zelf het stuur in handen te geven, om hun vertrouwen te geven en te laten zien dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leven. Daarbij begeleiden wij, stimuleren wij maar bepalen zij. Voor u ligt de brochure van het 100%-handelingsperspectief. Hierin leggen wij uit wat onze uitgangspunten zijn en vertellen enkele gecoachte leerlingen en studenten, ouders en schoolleiders welke betekenis 100% voor hen heeft gehad. Lees wat ons handelingsperspectief ook uw potentiële uitvalleerlingen te bieden heeft. Omdat ook zij het 100% waard zijn. Deze jongeren verdienen een individuele begeleiding waarbij ze worden gezien en gehoord.
Samen met u kunnen we ervoor zorgen dat zij binnenboord blijven en de eindstreep halen. Met hartelijke groet, Marnix Reijmerink en Joris Olde Rikkert
1. Waarom kiezen voor 100%?
De afgelopen jaren is er sprake van een toenemend aantal leerlingen en studenten dat het in ons reguliere onderwijssysteem van VO tot HO niet redt. Het ministerie van OCW probeert al enige tijd te voorkomen dat leerlingen hun schoolcarrière beëindigen zonder een diploma te halen. Iedere school wordt geacht deze leerlingenuitval terug te brengen. Dat is nog niet zo gemakkelijk, want iedereen kent wel voorbeelden van leerlingen die in ons reguliere schoolsysteem niet gedijen.
Potentiële uitvallers lijken zichzelf en de ander niet te begrijpen. Ze hebben moeite met het ontdekken van wat de oorzaak is en wat hun rol daarin is. Op school leven ze niet in het hier en nu en overzien dan ook niet of nauwelijks de gevolgen van hun gedrag. Leerlingen blijken kinderen die in de war zijn over oorzaak en gevolg in hun bestaan; verder voelen ze zich nauwelijks verantwoordelijk voor hun eigen leven. Het vroegtijdig stoppen met school of studie is een van de mogelijke gevolgen.
Wij hebben 100% in het leven geroepen omdat ook wij erkennen dat een aanzienlijk deel van de leerlingen in het huidige onderwijssysteem helaas niet tot zijn recht komt. Vaak is dit het geval omdat er weinig ruimte mogelijk is voor persoonlijke vrijheid, waardoor deze leerlingen uitvallen. Samen met u onderzoeken we wat hen drijft en in beweging kan zetten. Samen kunnen we ervoor zorgen dat ook deze potentiële uitvallers de eindstreep halen. Wij zijn ervan overtuigd, dat kennis en inhoud vanzelf volgen, wanneer ontplooiing en ontwikkeling van de mens achter de leerling centraal staan. Het is essentieel om naast een leerling te gaan staan en hem of haar ertoe aan te zetten te reflecteren op hun eigen keuzes. Het resultaat van 100%-begeleiding is doorgaans dat leerlingen meer gemotiveerd zijn, omdat ze zichzelf voor vol leren aanzien. Leerlingen die begeleid worden, zullen beter zicht krijgen op hun wensen en idealen, beter presteren en daardoor minder snel uitvallen.
Waarom kozen zij voor 100%?
BAS [leerling 4 vmbo]: ‘Als ik lessen volgde, had ik niet het idee dat ik er veel wijzer van werd. De stof vond ik niet interessant. Of die werd niet interessant gebracht of niet goed uitgelegd. Ik wist al wel in de derde dat ik óf verder wilde in de muziek óf de sociaal-culturele kant op wilde, maar realiseerde me niet dat ik daarvoor dat papiertje nodig had. Het examen was nog heel ver weg.’ MUHAMMED [leerling 5 havo]: ‘Toen ik het jaar over moest doen, was ik duidelijk ouder dan de rest. Ik had er een beetje genoeg van allemaal. Omdat ik niet naar het vavo wilde, bleef ik maar op school. Als het
om een interessant onderwerp ging, dan wilde ik best nog wel leren. Maar meestal kreeg je allemaal van die droge stof. Ik was van het type dat precies nét genoeg wil doen: zoveel mogelijk resultaat met zo min mogelijk inzet. Ik verwachtte dat dit jaar een makkie zou zijn, omdat alles in principe herhaling was, maar de stof voelde als nieuw.’ MARC [eerstejaars hbo-student]: ‘In mijn eerste jaar heb ik veel gestapt, ging ik bijna niet naar college en kon ik me slecht focussen op studeren voor een tentamenweek. Ik wist helemaal niet hoe ik dat gestructureerd moest doen, met al die jaartallen onthouden
en samenvatten. Waar twee weken voltijdstudie voor stond, dat dacht ik in een middagje doorbladeren wel te kunnen doen. Opdrachten leverde ik te laat in of helemaal niet. De herkansing hiervan moest ik dan in een keer halen, terwijl al het werk zich opstapelde. Kortom: weer een hoop stress en een slecht resultaat.’ NIELS [leerling 5 havo]: ‘Huiswerk maken heb ik altijd onzin gevonden. Ik wéét wel dat je zo routine krijgt en dat je ervan leert… maar ik redde het ook, als ik niets deed. Ik hoef een boek maar de avond van te voren een keer door te lezen en ik ken de inhoud. Maar ja, dan moet je dat natuurlijk wel doen en zover kwam ik vaak niet. De keus is snel gemaakt als het erom gaat te kiezen tussen lekker voetballen met vrienden of braaf huiswerk zitten maken. Het vroege opstaan werkte ook niet voor mij. De eerste uren was ik er nooit. Zeker toen ik ging blowen en meer ging drinken, hing ik alleen wat in de les maar kón ik niet eens informatie opnemen. Ik wilde niet naar school, maar wilde wel mijn diploma halen dus ging ik akkoord met begeleiding.’ HENK [ouder]: ‘Zowel in ons gezin als op school waren we uitgespeeld op de voor de hand liggende paden. Straffen, belonen, wel helpen, juist niet helpen… we hadden alles met Niels geprobeerd. Hij was niet eens zo zeer een lastige puber,
niet een met wie geen land te bezeilen was, maar hij was simpelweg niet vooruit te branden. Wat een psycholoog, studiebegeleiding, één-op-één-begeleiding op school en wij als ouders niet voor elkaar kregen, lukte 100% wel.’ JAN SMOLENAARS [schoolleider]: ‘Je kunt als school helaas vaak je leerlingen niet optimaal individueel begeleiden. Als lik-op-stukbeleid en leerplicht niet meer helpen, moet je naar een andere oplossing zoeken om die leerlingen in beweging te krijgen. 100% is een uniek traject dat meer op maat richting diploma begeleidt. Door de juiste en andersoortige vragen te stellen leren leerlingen nadenken over waar ze nu mee bezig zijn en hun leven weer in beweging te brengen. Dat verdient iedere leerling.’ FABIAN [tweedejaars hbo-student]: ‘Na mijn examen heb ik twee jaar gereisd en gewerkt. Daardoor was ik helemaal uit het schoolse systeem en moest ik weer ‘leren leren’. Het was lastig voor me om te bepalen hoeveel tijd ik in een project of toets moest steken om een voldoende te halen. Het schrijven van mijn stageverslag stelde ik eindeloos uit, net als het meeste eigenlijk. Ik had hulp nodig bij mijn planning.’
2. Wat biedt 100%?
Onze begeleiding richt zich zowel op leerlingen als docenten in het VO, MBO en HBO, individueel en in groepsverband. Wij hebben veel ervaring met begeleiding van individuele leerlingen, maar willen ons juist richten op het ondersteunen van docenten die vanuit de 100%-benadering zelf leerlingen individueel coachen. Samen met deze coaches onderzoeken we waardoor leerlingen vastlopen en wat hen weer in beweging kan brengen.
In onderling overleg stellen we een traject op maat voor de docentbegeleiding samen. Dit zal resulteren in één-op-één-coaching van leerlingen door docenten, gebaseerd op vertrouwen, samenwerking en durf. Samen met de coaches stellen we leerlingen in staat om intrinsiek gemotiveerd keuzes te leren maken. Daarbij leren ze oorzaak en gevolg van hun eigen handelen te zien. Bovendien onderzoeken ze wat hun gewenste doelen zijn en wat ervoor nodig is om deze te bereiken.
Wat bracht 100% hen?
NIELS [leerling 5 havo)]: ‘Een maand voor het eind van het schooljaar waarin ik opnieuw leek te blijven zitten, stond ik 16 tekortpunten. Een dramatische toestand dus. Toen kreeg ik 100% toegewezen. Terwijl mijn vrienden lekker vakantie aan het vieren waren, zat ik op school te werken. In vier weken tijd heb ik mijn achterstand weggewerkt. Ik ben uiteindelijk zonder onvoldoendes geslaagd!’ FABIAN [tweedejaars hbo-student]: ‘Het is me veel duidelijker geworden waarom ik dingen niet of niet direct doe. Ik weet nu hoe ik die zaken belangrijker voor mezelf kan maken, zodat ik ze wél doe.
Ook heb ik geleerd dat ik mijn doelen niet te hoog moet of hoef te stellen. Daardoor beleef ik nu eerder een succeservaring. Dat scheelt teleurstelling en werkt veel motiverender.’ MUHAMMED [leerling 5 havo]: ‘Nu zie ik in dat ik weliswaar aan mijn behoeftes wilde voldoen, maar daarbij altijd alleen naar de korte termijn keek. Door het maken van schema’s kreeg ik op een rij wat er voor mij op korte en lange termijn speelt.’ MARC [eerstejaars hbo-student]: ‘Helaas heb ik uiteindelijk ook dit jaar te weinig studiepunten gehaald. Ik heb besloten te
stoppen met studeren en zie in dat dat oké is. Door mijn begeleiding kreeg ik wel meer studiediscipline, maakte ik meer tijd vrij voor het leren van tentamens. Ik leerde beter focussen en had een groter bewustwording van mijn eigen handelen. Door onze gesprekken merkte ik dat ik meer zelf kon en zelfredzamer werd.’ AGNES [ouder]: ‘Achteraf gezien zat ik Marc vorig jaar te dicht op zijn huid toen hij nog thuis woonde. ‘Heb je dit al gedaan? Is dat al af? Denk je eraan dat…,’waren vragen die ik regelmatig op hem afvuurde. Joris heeft hem geleerd zelf die verantwoordelijkheid te nemen. Marc liet vroeger alles steeds los en daarmee ook zichzelf. Joris hield hem vast, hield hem erbij. Marc vertrouwde hem. Daardoor kon hij maximaal groeien en van zijn hulp profiteren. Hij kreeg het gevoel dat hij ertoe deed. Hij ziet zichzelf niet langer als een loser die niets kan. Nu is hij sterker, steviger en zelfbewuster en heeft geleerd ergens vol voor te gaan.’
3. De werkwijze van 100%
100% is gebaseerd op het idee dat leerlingen zelf verantwoordelijkheid (leren) nemen voor hun handelen en voor de keuzes die hun toekomst bepalen. Samen met de docent leren we de leerlingen om in de spiegel te kijken. Het is daarbij van fundamenteel belang dat de begeleider ver uit de buurt blijft van ‘schuld en boete’. ‘Wat wil de leerling; wat is zijn wens’ moeten de uitgangspunten worden. En hoe denkt hij of zij dat te bereiken?
Het gaat bij deze begeleiding om een persoonlijke en individuele benadering, waarbij leerlingen bij voorbaat het gevoel gegeven wordt dat ze oké zijn. Ze krijgen zicht op hun eigen (ineffectieve) handelen en leren zien dat ze zelf de touwtjes in handen hebben. Begeleiding is in onze ogen ontmoeten in plaats van voorschrijven hoe het moet. De coach kijkt met de leerling mee, motiveert, zet aan het denken en stelt vragen en stopt niet bij het eerste antwoord. Hij neemt zijn leerlingen serieus.
Hoe hebben zij 100% ervaren?
ROB DE HAAN [schoolleider]: ‘100% is in staat de jongeren met zichzelf te confronteren. Dat krijgen ze op geheel eigen wijze voor elkaar.’ BAS [leerling 4 vmbo]: ‘We hebben heel veel gepraat. Vooral over het feit dat ik school voor mezelf moest doen, mezelf moest zien te motiveren. Toen pas zag ik in dat ik deze school misschien niet leuk vond, maar dat ik hier nóg een jaar zou zitten als ik niet beter mijn best zou doen. En dat het volgend jaar hier waarschijnlijk echt niet beter zou gaan, terwijl ik na het slagen voor het examen iets kon gaan doen wat ik wél leuk vond. Andere
mensen zullen me dat vast eerder ook wel duidelijk hebben willen maken. Nu pas kwam het aan. Ik werd flink op mijn plaats gezet. Dan kreeg ik te horen dat ik een enorme sukkel was, maar dan wel goed bedoeld. Met een grijns en een klop op mijn schouder. Dit voelde goed.’ MUHAMMED [leerling 5 havo]: ‘Mijn begeleider regelde dat ik 1 uur minder per week een saai vak hoefde te volgen, zodat ik op dat moment op school huiswerk kon maken. Ik had niet de discipline om thuis aan de slag te gaan. Hier op school kreeg ik een lokaal toegewezen om ook na schooltijd te leren.’
NIELS [leerling 5 havo]:
manier sprak me wel aan.
‘Ik dacht eerst: waar ben ik nu weer in verzeild
Het contact met Joris was vaak supergezellig,
geraakt? We hebben vervolgens drie keer
maar soms ook behoorlijk pittig. Dan kreeg ik
drie uur in een restaurant koffie gedronken.
ineens keihard een spiegel voor mijn neus en
We praatten over school, thuis, van alles…
dat riep bij mij dan irritatie op. Dan liet hij me
Een heel andere aanpak dan ik gewend was.
vervolgens zien dat ik eigenlijk niet boos was
Mijn 100%-begeleider plande samen met me,
op hem, maar op mezelf. Op die manier werd
motiveerde me en was contactpersoon voor
ik me dus bewuster van mijn eigen denken en
docenten.
patronen. Confronterend maar leerzaam.’
Hij is meer een vriend die me helpt, niet een leraar. Hij scheldt als hij het terecht vindt, maar
FABIAN [tweedejaars hbo-student]:
geeft me ook een knuffel als ik het wel goed
‘Bij 100% ben jij degene die telkens contact
doe. Ik wilde niet dat hij dacht: dat rotjoch heeft
zoekt. Je moet bewijzen dat je echt wilt. Ze wil-
weer niets gedaan. Dat maakte me bij andere
len je wakker maken, zodat je inziet dat je met
mensen niet uit. Een opmerking van hem is
iets bezig bent, dat je begeleiding hebt en daar
anders dan van je vader: die hoor je elke dag.
dus gebruik van kunt maken.’
Het raakt me wel als ik weet dat mijn ouders zich zorgen om me maken, maar toch gaat er
MUHAMMED [leerling 5 havo]:
dan geen knop om.
‘Ik vond mijn coach direct een aardige, interes-
Hij laat de dingen in mijn handen. Hij zegt: ‘Bel
sante gozer, maar in het begin ook een beetje
me maar… en als je dat niet doet, dan niet.’ Dan
zweverig. Ik dacht: hoe gaat hij me helpen?
weet ik: ‘Ik moet wél bellen!’
Wat voor zin heeft het om een keer in de week even met hem te praten? Maar we hadden
MARC [eerstejaars hbo-student]:
goede gesprekken: over wat mijn interesses en
‘Van Marnix kreeg ik concrete studievaardig-
verwachtingen waren, en wat hij vond dat mijn
heidstips, bijvoorbeeld om op een speelse
verplichtingen waren. Op zich zat mijn drive er
manier met kaartjes al die jaartallen te leren.
wel, maar die moest weer even op gang worden
Ik ben absoluut geen theoreticus, dus deze
gebracht.
Ik zie mijn coach nog steeds als een vriend, die
HENK [ouder]:
me wil helpen. Het voelt goed om met hem te
Bij 100% zijn ze scherp als het gaat om het zien
praten, want hij trekt me weer de realiteit in. Hij
wat mensen doen en denken. Bij jonge gasten
doet niet aan sancties want die geven druk en
weten ze de juiste toon aan te slaan, de juiste
stress. In plaats daarvan laat hij merken dat hij
golflengte te vinden en ze blijven weg bij het
vertrouwen in me heeft. Het effect van vertrou-
schoolse. Niet het standaardgedoe over wel
wen dat iemand in je stelt, wordt vaak onder-
of geen huiswerk hebben gedaan. Ze laten
schat. Het werkt veel beter dan straffen.’
leerlingen hun probleem zelf oplossen, laten het bij hún liggen en nemen het niet over. Ze
AGNES [ouder]:
confronteren en maken helder dat acties con-
‘Marc is de afgelopen twee jaar effectief
sequenties hebben. Zij vonden het ‘aan-knopje’
gecoacht: helder en duidelijk, streng en con-
van Niels’ motivatie en kregen hem weer in
fronterend, maar ook gecommitteerd en liefde-
beweging.’
vol. Niet alleen op cognitief niveau maar ook op het vlak van persoonlijke ontwikkeling.’
4. Wie haalt u met 100% in de school?
100% is een samenwerkingsverband tussen Marnix Reijmerink (Reijmerink Coaching) en Joris Olde Rikkert (Creation Factory). Als u meer te weten wilt komen, neemt u dan gerust vrijblijvend contact met ons op.
Meer informatie?
www.honderdprocent.org
[email protected] www.facebook.com/honderdprocent
Het 100%- duo MARNIX Reijmerink & JORIS Olde Rikkert
Wie is Joris Olde Rikkert?
Joris Olde Rikkert (1965) volgde een theateropleiding aan ArteZ Hogeschool in Arnhem. Hij maakt door middel van rollenspellen dankbaar gebruik van deze achtergrond tijdens zijn trainingen in organisaties. Olde Rikkert maakt mensen en organisaties bewust van hun handelen. Dat is een belangrijke voorwaarde om in beweging te komen, om veranderingen in werking te zetten. Joris werkt veel in het middelbaar en hoger onderwijs en begeleidt daar docententeams, klassen maar ook individuele
docenten en leerlingen. Op de Hogeschool Arnhem Nijmegen draaide hij het door hem ontwikkelde programma ‘Van scholier naar student’. Binnen 100% coacht Joris ‘opgegeven’ leerlingen van wie docenten en ouders niet meer weten hoe ze te bereiken. Samen met Marnix ondersteunt hij docententeams, die het 100%-perspectief op hun school introduceren, door middel van intensieve en speelse trainingen.
Wie is Marnix Reijmerink?
Marnix Reijmerink (1978) studeerde Duitse taal en cultuur in Utrecht en werkt als docent Duits en teamleider 3-4-5 havo op het A. Roland Holst College in Hilversum. Vanuit zijn ervaring in de lespraktijk en zijn achtergrond in het onderwijsmanagement richtte hij in 2012 Reijmerink Coaching op. Met zijn coachingsbureau streeft hij ernaar vraagstukken in het onderwijsveld te doorgronden en ervoor te zorgen dat mensen met nieuwe inzichten en energie verder kunnen.
Zo traint en coacht hij individuele docenten, leidinggevenden en teams in het (middelbaar) onderwijs. Samen met Joris ontwikkelde hij de 100%-onderwijsmethodiek om voortijdig schoolverlaten (VSV) tegen te gaan.
COLOFON
Geïnterviewden: wie is wie?
Niels (19), leerling 5 havo A. Roland Holst College Hilversum. Muhammed (18), leerling 5 havo A. Roland Holst College Hilversum. Bas (15), leerling 4 vmbo Einstein College Hoogvliet. Marc (24), eerstejaars hbo-student lerarenopleiding geschiedenis. Fabian (20), tweedejaars hbo-student lichamelijke opvoeding. Henk, vader van Niels. Agnes, moeder van Marc. Jan Smolenaars, directeur A. Roland Holst College Hilversum. Rob de Haan, directeur Einstein College Hoogvliet.
De namen van geïnterviewde leerlingen, studenten en ouders zijn vanwege privacyredenen gewijzigd.
Met dank aan:
Agnes, Bas, Billy, Demi, Fabian, Gerald, Gita, Henk, Henk, Izel, Jan, Jelle, Jobo, Johan, Jola, Lars, Laurent, Levi, Marc, Marcel, Marthe, Mathies, Max, Muhammed, Niels, Paula, Rob, Sam, Tibbe, Tom en Zeanne. Redactie: Vormgeving: Fotografie:
Sandra Ekkelboom Peter John Mäki Sander Jumelet
www.sandraspelt.nl www.whiteherring.co.uk www.sanderjumelet.nl
%001
100%
