1. Voorwoord Jaap de Wit jr. van staartbijten

2015

KDV IN CIJFERS

KETEN DUURZAAM VARKENSVLEES // JAARVERSLAG 2015

Inhoud

Kamerlingh Onneslaan 18 3401 MZ IJsselstein [email protected] Tel: 0348 565208

1.

Voorwoord Jaap de Wit jr.

2.

Beloftes en resultaten 2.1 Sterkere focus op smaakbeleving 2.2 Duurzame stallen van de toekomst bouwen 2.3 Verduurzamen sojaproductie 2.4 Inzicht krijgen in complexe oorzaken van staartbijten 2.5 Groter aandeel KDV in ‘Het varken van Morgen’ en ‘Beter Leven‘

3.

Op naar 2016 3.1 Varkensvlees met ‘antibioticavrij leven’ garantie 3.2 Smaak en smaakbeleving verder uitbouwen 3.3 Vierkantsverwaarding vlees supermarkten 3.4 Duurzame Stallen van de Toekomst erkend stalsysteem 3.5 Verder inzicht krijgen in de complexe oor zaken van staartbijten 3.6 Een stap dichter bij de energieneutrale varkenshouderij 3.7 KDV over de grens

4.

Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees 4.1 Missie 4.2 Bestuur 4.3 Raad van advies 4.4 Onafhankelijke certificering 4.5 Financiële middelen

5.

KDV in cijfers

PAG. 2


1 Voorwoord

We hebben een uitdagend jaar achter de rug. 2015 was een jaar waarin het niet altijd makkelijk was, zeker niet voor de boeren. Toch moesten er ook stappen vooruit gezet worden. Belangrijke stappen om onze keten voor te bereiden op 1 januari 2016. Zoals je waarschijnlijk weet verkopen de Nederlandse supermarkten vanaf 1 januari 2016 alleen nog maar vers varkensvlees met het Beter Leven en Varken van Morgen certificaat. Aangezien we vanuit onze keten zeven Nederlandse retailers beleveren was dit een belangrijke opgave. Na een aanvankelijk trage start hebben we uiteindelijk honderd boerderijen weten te interesseren voor dit traject. Hiermee liggen we mooi op schema. Succesvolle strategie KDV heeft zich de afgelopen jaren op verschillende manieren weten te onderscheiden in de markt. We hebben dit voor elkaar gekregen door zelf onderzoek te doen. Samen met overheid, onderzoekscentra, universiteiten en NGO’s. Vanuit dit onderzoek konden we praktijkgerichte oplossingen ontwikkelen. Dat deden we óp de boerderij vaak samen met leveranciers. En als we bruikbare oplossingen hadden gevonden dan ondersteunden we onze boeren actief bij de implementaties. De strategie van onderzoek, ontwikkeling en ondersteuning is een succesvolle strategie: een heel aantal van onze innovaties zijn sectorbreed geïmplementeerd en opgenomen in het Varken van Morgen. Uniek Met deze ketengedachte waarin we samen onderzoeken, ontwikkelen en ondersteunen zijn we uniek in de sector. Ook in 2015 zijn we nieuwe onderzoeken gestart en hebben we gewerkt aan praktijkgerichte oplossingen. We verwachten dat we in 2016 de markt weer kunnen verrassen met innovaties. Innovaties die onze deelnemende boeren helpen zich verder te ontwikkelen én innovaties die inspelen op de behoeftes van de consument. Jaap de Wit jr. Voorzitter Stichting Keten Duurzaam Varkensvees

PAG. 3


2

In 2014 behaalde Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees mooie resultaten op het gebied van dierwelzijn, communicatie, transport en milieu. Voor 2015 had KDV nieuwe uitdagende doelen gesteld en er zijn ook weer mooie resultaten behaald.

Wat beloofde KDV in 2015?

Beloftes en resultaten Belofte 1 Sterkere focus op smaakbeleving

De beloftes die Keten Duurzaam Varkensvlees deed voor 2015: 1. Sterkere focus op smaakbeleving 2. Duurzame stallen van de toekomst bouwen 3. Verduurzamen sojaproductie 4. Inzicht krijgen in complexe oorzaken van staartbijten 5. Groter aandeel KDV in ‘Het varken van Morgen’

2.1 Sterkere focus op smaakbeleving In 2014 was KDV al begonnen om meer focus te leggen op de smaak en kwaliteit van ons varkensvlees. Zowel in de productie als in de communicatie, zowel in smaakverbetering als in smaakbeleving. In 2015 hebben we hier op verschillende manieren aan gewerkt. Smaakverbetering project 1: verstrekken Luzerne-mix Om de smaak van het varkensvlees nog verder te verbeteren zijn er in 2015 verschillende projecten gestart. Eén van deze projecten heeft betrekking op het voer voor de dieren. Wat het varken eet, kan namelijk invloed hebben op de smaak. KDV verstrekt sinds november 2015 op tachtig boerderijen Luzerne. Luzerne is een klaverachtig ruwvoer dat de boeren dagelijks handmatig aan de varkens verstrekken. De Luzerne-mix van KDV is een mix van Luzerne aangevuld met zonnebloemolie en cichorei, wat het nog aantrekkelijker maakt voor de dieren. Het verstrekken van de mix komt niet alleen ten gunste van de smaak van het vlees, het fungeert ook als aanvullend afleidingsmateriaal voor de dieren. De Luzerne wordt los gestrooid in de hokken en daagt de varkens uit om te onderzoeken, ruiken, wroeten alvorens ze het opeten. Doordat de boeren de Luzerne dagelijks handmatig verstrekken, ontstaat er bovendien beter contact met de dieren en kunnen de varkenshouders bij de verstrekking direct zien hoe en óf de dieren reageren op het voer. Smaakverbetering project 2: nieuwe rassen In 2015 is KDV verschillende proefprojecten gestart met nieuwe smaakvolle varkensrassen. In samenwerking met Topigs Norsvin, een wereldspeler op het gebied van varkens genetica, hebben we deze zomer de Noorse Duroc uit Noorwegen laten overkomen. Een varkensras met meer intramusculair vet, wat het varken malser zou maken. In 2016 verwachten we de eerst resultaten van de proefprojecten en kunnen we de rassen gaan evalueren. Kwaliteitsverbetering in de duurzame slachterij In 2014 startte Westfort met de bouw van de meest duurzame slachterij van de wereld en eind 2015 is de nieuwe slachterij van start gegaan. De innovaties die Westfort heeft doorgevoerd zijn gericht op dierenwelzijn, automatisering en duurzaamheid. De stressvrije omgeving in de slachterij heeft een positieve invloed op de kwaliteit van het vlees. In de nieuwe slachterij hebben we daarom gezorgd voor ruime losplaatsen, voor stressvrije ontvangst en comfortabele stallen met vloerverwarming. Bij de ontvangst en in de stallen zorgen we voor ‘rust, reinheid en ruimte’ voor de varkens en er is 24/7 cameratoezicht om het welzijn van de dieren te monitoren. De varkens worden tot slot verdoofd in dipliften die zorgen voor diervriendelijke verdoving.

PAG. 4


Verbetering smaakbeleving met gerichte consumentencommunicatie Naast smaak- en kwaliteitsverbetering werken we ook hard aan het verbeteren van de smaakbeleving van de consument, om consumenten zo bewuster te maken van de mooie smaken van (duurzaam) varkensvlees. Dit deden we met de volgende initiatieven. Thuisfagehaald.nl: We hebben in 2015 onze samenwerking met Thuisafgehaald.nl gecontinueerd en verder verstevigd. We organiseerden gezamenlijk workshops voor de thuiskoks waardoor we ze inspireerden om meer en meer met duurzaam varkensvlees te koken. In het najaar van 2015 organiseerden we bijvoorbeeld de workshop ‘rollade maken’, waar twintig thuiskoks aan meededen, en organiseerden we een wedstrijd voor ‘de beste rollade van Nederland.’ De workshop en de wedstrijd waren onderdeel van het Weekend van het Varken. Tijdens dit weekend kon publiek diverse boerderijen bezoeken en meedoen aan een vleesproeverij. Het weekend werd door 25.000 mensen bezocht. Ambassadeurboerderijen: In 2014 zijn we gestart met zes KDV-ambassadeurboerderijen verspreid over het hele land. Op deze boerderijen kan iedereen met eigen ogen zien wat duurzame varkenshouderij inhoudt. In 2015 hebben we dit programma verder uitgebouwd: de slagerijen communiceren actief over de ambassadeurboerderijen in folders en met informatie in de winkel en op hun website. Boerderijverkoop: Naast de verkoop aan consumenten via winkels zijn er in 2015 125 pakketten verkocht via de boerderijen zelf. Ook met als doel meer betrokkenheid bij het vlees te creëren. We hebben hier veel van geleerd over de inhoud, de grootte en de verpakkingen van het vlees en hebben geconstateerd dat er op dat vlak nog verbeteringen mogelijk zijn. De Universiteit van Wageningen is in opdracht van KDV een onderzoek gestart naar de succesfactoren van boerderijverkoop, waarmee we in 2016 verder aan de slag gaan.

PAG. 5


Belofte 2 Duurzame stallen van de toekomst bouwen

PAG. 6

2.2 Duurzame stallen van de toekomst bouwen De stal van de toekomst is in 2015 volledig in bedrijf gegaan. Er zijn in totaal 4.296 varkens opgelegd en de resultaten zijn zeer goed. De varkens in de nieuwe stal gedragen zich socialer, zijn relaxter en groeien goed. In 2014 ontving de familie Verhoeven in 2014 prijzengeld toen zij gekozen zijn tot ‘Agrarisch Ondernemer van het jaar 2014’. In 2015 is dit geld gebruikt voor de aankleding van de stal aan de buitenkant: rondom het hele erf is nieuwe beplanting geplaatst in de vorm van lage struiken en bomen. Hierdoor zijn natuurlijke leefplekken ontstaan voor allerlei dieren rondom de boerderij, zoals vogels en egels. Van proefstatus tot erkend systeem De stal van de toekomst kon gerealiseerd worden doordat de ‘proefstalstatus’ was verleend. Met deze status mag je van de overheid met ontheffing een stal naar eigen inzicht bouwen. De volgende stap was: zorgen dat dit systeem een officieel erkend systeem wordt, zodat ook andere boeren het systeem kunnen implementeren en de hele varkenshouderij en samenleving van het concept kunnen profiteren. Daarvoor moet het systeem zich op drie verschillende locaties bewijzen. Als dit stalsysteem niet alleen op De Hoeve, maar ook bij drie andere varkenshouders werkt, dan acht de overheid het systeem bewezen, ongeacht de managementinvloeden op de verschillende boerderijen.

Jan Huibers WESTELBEERS

Erwin van der Wielen

VINKEL

2015 heeft in het teken gestaan van het werven van twee boeren voor de proefstal op andere locaties, het onderzoeken van verschillende financieringsmogelijkheden en start van de bouw. Eind 2015 zijn deze twee locaties definitief gekozen. De nieuwe stallen zullen in 2016 gebouwd worden in Vinkel en Westelbeers


Belofte 3 Verduurzamen sojaproductie

2.3 Verduurzamen sojaproductie Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV) werkt op alle denkbare onderdelen van de bedrijfsvoering aan hoger dierenwelzijn en een beter milieu. Duurzamer diervoer valt daar ook onder. De wijze waarop diervoer wordt geproduceerd bepaalt mede hoe duurzaam het varkensvlees is. Een belangrijke component hierbij is de grondstof soja. Varkensvoer bestaat gemiddeld voor 9,8% uit soja schroot, afhankelijk van de bestemming van het voer. De productie van soja heeft impact op landgebruik en op boeren en hun gezinnen in ontwikkelingslanden. In 2015 heeft KDV samen met Solidaridad gewerkt aan het verduurzamen van de sojaproductie. KDV en Solidaridad hebben er niet voor gekozen om op de vrije markt certificaten te kopen, omdat het geld van deze certificaten bij de grote sojaplantages terecht komt en de lokale bevolking daar geen voordeel van heeft. Wij hanteren een aanpak waarbij we investeren in een eigen project (in Mozambique), zodat we zelf regie kunnen houden over de herkomst en de besteding van het geïnvesteerde geld. Deze aanpak is duurder dan het kopen van certificaten op de vrije markt maar geeft wel de garantie dat de lokale bevolking betere omstandigheden krijgt (zoals mensenrechten, arbeidsomstandigheden en scholing voor kinderen). In 2015 hebben we 2.000 boerengezinnen ondersteund om hun productie te verduurzamen.

PAG. 7


Belofte 4 Inzicht krijgen in complexe oorzaken van staartbijten

2.4 Inzicht krijgen in complexe oorzaken van staartbijten Het couperen van staarten bij varkens staat hoog op de maatschappelijke agenda en op de agenda van de KDV-boeren. Staartbijten is echter een complex onderwerp met een veelheid aan oorzaken en factoren, dat niet op te lossen is met een simpele maatregel. In 2015 zijn we een onderzoek gestart naar manieren om staartbijten te voorkomen. Door de goede resultaten in de stal van de toekomst in Valkenswaard en door goede voorbeelden die we zagen tijdens werkbezoeken in Noorwegen werd duidelijk welke aanpassingen nodig waren op de demoboerderij om de volgende stap te nemen in dit project. In het najaar van 2015 zijn diverse aanpassingen gedaan in de stal van de gespeende biggen. Dankzij fondsvorming van Unilever, die KDV voor 50% steunt in dit project, hebben we de oude stal kunnen aanpassen aan de nieuwe eisen: • De kunststofroosters zijn vervangen door beton en de vloer bestaat nu voor veertig procent uit stalen roosters en voor zestig procent uit een dichte betonnen vloer die zowel verwarmd als gekoeld kan worden. • Het watersysteem is aangepast: de stallen hebben een rondpompsysteem voor het water, waardoor het water nooit stil staat en daardoor koeler blijft. • Het voer en het water zijn gescheiden van elkaar, de biggen krijgen extra afleidingsmateriaal en we strooien Luzernehooi waarin ze meer kunnen wroeten. In november 2015 is Hans Verhoeven gestart met de eerste lichting ongecoupeerde biggen, waarmee de eerste biggen met lange staarten een feit zijn.

Belofte 5 Groter aandeel KDV in ‘Het varken van Morgen’ en ‘Beter Leven’

2.5 Groter aandeel KDV in ‘Het varken van Morgen’ en ‘Beter Leven’ Het Varken van Morgen is een programma van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) om al het varkensvlees in de supermarkten te verduurzamen. De eisen die aan het Varken van Morgen worden gesteld komen grotendeels overeen met de eisen van het KDV-varken en die van Beter Leven 1 ster. Om onze klanten optimaal van het Varken van Morgen te kunnen voorzien, moeten honderd van de driehonderd KDV-boerderijen hiervoor geschikt zijn. In 2015 zijn we al gegroeid van veertig naar tachtig boerderijen die voldoen aan de eisen van het Varken van Morgen en KDV-Beter Leven. Gezien het aantal boerderijen dat nu in het certificeringstraject zit, verwachten we dat dit aantal begin 2016 oploopt naar de honderd.

PAG. 8


3 Op naar 2016 Uitdaging 1 Varkensvlees met ‘antibioticavrij leven’- garantie

2016 wordt een spannend jaar. Keten Duurzaam Varkensvlees gaat een paar grote stappen maken. Bijvoorbeeld met vlees van varkens met een antbioticavrij leven. Ook zullen we flink inzetten op smaak en smaakbeleving.

Uitdagingen 2016 3.1 Varkensvlees met ‘antibioticavrij leven’garantie Binnen onze keten is preventief gebruik van antibiotica al sinds lange tijd niet toegestaan. Maar wij gaan verder dan dat, om zo de ontwikkeling van antibioticaresistentie bij mensen een halt toe te roepen. In de afgelopen jaren hebben we grote stappen gezet in het terugdringen van antibioticagebruik. Onderzoek en kennisdeling heeft er inmiddels al toe geleid dat op KDV-boerderijen tot 95% minder antibiotica wordt ingezet. In 2016 introduceren we varkensvlees van dieren met een antibioticavrij leven. We gaan dus verder op de ingeslagen weg. 2010: fase 1 Kennis vergaren In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken startte we in 2010 bij zeven KDV-bedrijven het antibioticaonderzoek. In samenwerking met het InnovatieNetwerk maakten we inzichtelijk wanneer antibiotica werd ingezet en waarvoor. Toen de beginsituatie helder was, konden we de oorzaken van de inzet van antibioticagebruik gaan wegnemen. Na anderhalf jaar hadden de deelnemende bedrijven hun antibiotica inzet al sterk verminderd. 2012: fase 2 Kennis inzetten De kennis die we hebben opgedaan in fase 1 hebben we vanaf 2012 gedeeld en gebruikt op dertig andere KDV-boerderijen. Deze boerderijen werden bezocht en begeleid door onafhankelijke ketencoaches op het gebied van drinkwater, voeding klimaat en diergezondheid. Door de kennis uit de eerste fase en de ondersteuning van de coaches kon al heel snel inzichtelijk worden waar op een bedrijf de belangrijkste knelpunten zitten wat gezondheid betreft.

PAG. 9


Resultaten antibioticareductie De resultaten van het antibioticaproject zijn goed. Het antibioticagebruik binnen de keten is inmiddels gedaald naar: • 3,1 DDD bij de zeugen • 3,1 DDD bij de vleesvarkens • 8,2 DDD bij de gespeende biggen. Vanaf 2015 wordt ook het antibioticagebruik bij de categorie gespeende biggen apart bijgehouden.

2014: fase 3 maatregelen invoeren Met deze nieuwe kennis in de hand was het mogelijk om ketenbreed generieke maatregelen in te voeren, bijvoorbeeld op het gebied van drinkwater, of het verhogen van de speenleeftijd. Onze ketencoaches ondersteunen onze boeren actief. Dit zorgt voor een stevige basis, voor een snellere toepassing in de praktijk en voor een verdere antibioticareductie. 2016 Introductie vlees van varkens met antibioticavrij leven Onze strategie is succesvol geweest. We zijn er trots op te kunnen zeggen dat KDV vanaf 2016 weer een stap verder kan gaan en dat we ons nieuwe keurmerk KDV+ kunnen introduceren. Vlees met dit keurmerk is van varkens die gegarandeerd nooit behandeld zijn met enige vorm van antibiotica. Varkens met een antibioticavrij leven dus. KDV+ is bedoeld voor retailers die zich nog verder willen onderscheiden op het gebied van gezondheid, smaak, dierwelzijn en milieu. Met dit keurmerk gaan we een stap verder dan de inachtneming van de wettelijke wachttermijnen. KDV+ voldoet bovendien aan alle eisen voor zowel het 1 sterrenvlees van Beter Leven als het Varken van Morgen.

3.2 Smaak en smaakbeleving verder uitbouwen Uitdaging 2 Smaak en smaakbeleving verder uitbouwen

De smaak en kwaliteit van varkensvlees wordt voor klanten meer en meer belangrijk. In 2015 zijn we verschillende projecten gestart gericht op smaak. 2016 wordt het jaar om deze verbeteringen door te voeren, nader te onderzoeken en verder te verbeteren, zodat KDV zich hierin blijft onderscheiden. Smaakproject 1: verstrekken Luzerne-mix Sinds november 2015 verstrekt KDV op tachtig boerderijen Luzerne. 2016 geldt als proefjaar voor het Luzerne-project. In dit jaar onderzoeken we in samenwerking met de Universiteit van Wageningen wat de effecten zijn van het gebruik van Luzerne. De proefperiode en het onderzoek duren tot het najaar van 2016, waarna we in samenwerking met de Dierenbescherming beoordelen of het dagelijks verstrekken van Luzerne officieel goedgekeurd wordt als afleidingsmateriaal.

PAG. 10


Smaakproject 2: nieuwe rassen In 2015 is KDV samen met de wereldspeler in varkensgenetica, Topigs Norsvin, een proefproject gestart met nieuwe smaakvolle varkensrassen. Zo hebben we deze zomer de Noorse Duroc uit Noorwegen laten overkomen; een varkensras met meer intramusculair vet, wat het varken malser maakt. Nu de nieuwe slachterij is gerealiseerd hebben we meer ruimte om verschillende andere rassen en hun mogelijkheden te onderzoeken. Ons voornemen is dan ook om 2016 ten minste vijf verschillende rassen beoordeeld te hebben in de slachterij, zodat we eind 2016 in beeld hebben met welke rassen KDV verder gaat en hoe we dit kunnen realiseren. Kwaliteitsverbetering in de duurzame slachterij Om aan de vraag van bijvoorbeeld toprestaurants naar premium varkensvlees te kunnen voldoen gaan we in de nieuwe slachterij nog meer focussen op de selectie van het vlees. Op verschillende plekken in de slachtlijn is ruimte voor speciale keurmeesters die de selectie in het vlees zullen maken.

Uitdaging 3 Vierkantsverwaarding vlees supermarkten

Uitdaging 4 Duurzame Stallen van de Toekomst erkend stalsysteem

3.3 Vierkantsverwaarding vlees supermarkten Varkensvlees is weer een schaars goed geworden. Met de komst van het Varken van Morgen is varkensvlees beperkter beschikbaar geworden. Dit is een uitdaging voor de hele keten die we gezamenlijk willen oppakken. De supermarkten zullen anders met de inkoop van varkensvlees omgaan, omdat alle onderdelen van het varken naar beschikbaarheid moeten worden ingekocht (de vierkantsverwaarding van het varken wordt belangrijker). Dit biedt kansen voor een vernieuwde samenwerking tussen de supermarkten, boeren, vleeswarenproducten en andere ketenpartijen om er voor te zorgen dat ieder stuk van het varken op het juiste moment op de juiste plek terecht komt.

3.4 Duurzame Stallen van de Toekomst erkend stalsysteem In 2015 is de Stal van de Toekomst in Valkenswaard succesvol van start gegaan en hebben twee KDV-boeren contracten getekend voor het bouwen van hetzelfde stalsysteem. In 2016 beginnen de twee boeren aan de bouw van de nieuwe stallen, zodat ze eind 2016 operationeel zijn en dan volgens de officiële metingen beoordeeld kunnen worden. Uiteindelijk doel is dat er drie boerderijen gaan meedoen en worden goedgekeurd, zodat ons duurzame stalsysteem erkend wordt als goedgekeurd stalsysteem. Stal 1: Erwin van de Wielen Erwin van de Wielen heeft een speenbiggenbedrijf in Vinkel met 2.200 speenbiggen, van vier tot tien weken oud. Daarnaast is hij specialist op het gebied van drinkwaterkwaliteit en onafhankelijk coach van KDV. Erwin: “Ik geloof in het concept van de nieuwe stal met onder andere dagontmesting, waardoor we de factoren geur, fijnstof en ammoniak bij de bron kunnen aanpakken.” Stal 2: Jan Huybers Jan Huybers runt een varkensbedrijf in Westelbeers met op dit moment 1.800 vleesvarkens. Met de nieuwe stal die hij in de loop van 2016 wil bouwen komen daar 1.350 vleesvarkens bij. De belangrijkste reden voor Jan om te kiezen voor de stal van de toekomst is de nieuwe manier van ventileren. De huidige end-of-pipe-oplossing is voor hem niet langer acceptabel. Jan: “Met de huidige technieken wordt de lucht aan het einde van de stal gezuiverd van ammoniak. Dat is goed voor het milieu buiten de stal, maar niet goed voor de verzorger en de dieren. In de stallen van de demoboerderij werd het voor mij direct duidelijk wat de nieuwe techniek kan bieden. Je ruikt de varkens minder en het klimaat is beter.”

PAG. 11


Uitdaging 5 Verder inzicht krijgen in de complexe oorzaken van staartbijten

3.5 Verder inzicht krijgen in de complexe oorzaken van staartbijten In 2015 is de demoboerderij in Valkenswaard succesvol gestart met het project lange staarten. Fase 1, de biggenfase, verloopt goed. De eerste resultaten van het project zullen in het eerste kwartaal van 2016 bekend zijn, als de eerste lichting varkens naar de slachterij is gegaan (april 2016). Als de resultaten en ervaringen van dit eerste project positief zijn, wil KDV het project uitbreiden naar circa vijf andere locaties, zodat we de kennis uit fase 1 in verschillende stalsystemen in de praktijk kunnen brengen, kunnen toetsen en nieuwe kennis kunnen vergaren.

Uitdaging 6 Een stap dichter bij de energieneutrale varkenshouderij

3.6 Een stap dichter bij de energieneutrale varkenshouderij In 2016 maakt KDV weer een stap verder in de doelstelling om de varkenshouderij energieneutraal te maken. Op onze demoboerderij in Valkenswaard wordt begin 2016 een monovergister geïnstalleerd. Deze monovergister is een propstroomvergister. Dankzij deze techniek wint de boer aanzienlijk meer methaan uit zijn mest, waarmee hij zelf elektriciteit kan winnen. Bijkomend voordeel van deze monovergister is dat het beter is voor de volksgezondheid doordat de ziektebacteriën in de mest worden gedood gedurende de twaalf dagen dat de mest in de installatie zit. Begin 2016 wordt de monovergister in Valkenswaard geplaatst. Voorjaar 2016 verwachten we met de eerste resultaten te kunnen komen, zodat we in de zomer van 2016 met gedegen informatie voor een aantal andere boerderijen subsidieaanvragen kunnen gaan doen. Eind 2016 hopen we dan op vijf andere boerderijen met de installatie van monovergisters te kunnen komen.

Uitdaging grens

7

KDV over de

3.7 KDV over de grens Ook in het buitenland wordt dierwelzijn en milieu steeds belangrijker, wat nieuwe exportkansen biedt voor KDV. Een belangrijke stap voor onze buitenland-acitviteiten was het vertalen van onze website in het Engels: www. sustainable-pork.com. In 2016 gaan we de buitenlandse markt proactiever benaderen. In zowel China als de Scandinavische landen zien we op het gebied van antibioticavrij vlees kansen. Op de Britse markt zien we vanaf 2016 meer mogelijkheden omdat we verwachten in 2016 Tesco-gecertificeerd te zijn. Deze certificering zal nieuwe deuren openen voor KDV.

PAG. 12


4 Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees

Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees is een samenwerkingsverband van Nederlandse varkensboeren, slachterijen, grossiers, slagers, vleeswarenproducenten, retail bedrijven en cateraars.

4.1 Missie De missie van onze stichting is: een energieneutrale varkenshouderij en gezond en smakelijk vlees op tafel. Duurzaam betekent bij ons dat we ons richten op dierenwelzijn én milieu. Deze benadering onderscheid ons van ‘single issue’-initiatieven die over het één of het ander gaan. Om deze missie te bereiken stellen we aan de ene kant eisen aan onze partners, maar aan de andere kant faciliteren en helpen we hen ook om aan de strenge eisen voor dierwelzijn en milieu te voldoen. Dit doen we door actief de ontwikkelingen op de boerderij te stimuleren en te faciliteren. We voeren samen met de boeren innovaties op de boerderijen door die ze alleen niet hadden kunnen oppakken. We onderzoeken hoe het beter kan, testen nieuwe ideeën en zetten gezamenlijk de schouders onder onze missie. Daarnaast zien we het als onze missie om consumenten bewust te laten worden. Bewust van de duurzame keuzes die er zijn en van de mooie smaken die varkensvlees biedt. En door consumenten, koks en slagers met elkaar in contact te brengen zodat ze aan de slag gaan met deze mooie producten. Dit alles doen wij zonder winstoogmerk, maar met hart en ziel.

4.2 Bestuur Stichting KDV Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees is opgericht door Jaap de Wit jr (Inkoop Oudewater), Hans Verhoeven (De Hoeve BV), Piet Lunenburg (Westfort) en Egbert Kruiswijk (Westfort). Alle vier komen zij uit de varkensvleessector en elk hebben zij hun eigen expertise in het verduurzamen van de branche. Voorzitter Jaap de Wit jr. Jaap de Wit jr. is verantwoordelijk voor de inkoop van de varkens. Hij is de derde Jaap de Wit in rij die in de veehandel zit. In 1995 richtte zijn vader Jaap de Wit sr. Inkoop Oudewater B.V. op. Deze B.V. werd verantwoordelijk voor de inkoop voor Lunenburg Vlees B.V. en later ook voor Egbert Kruiswijk Vleesproducten. Jaap jr. werkte na zijn studie Communicatie drie jaar op de beursvloer als marketmaker. In 2003 gebeurde het onvermijdelijke; ook deze Jaap begon bij Inkoop Oudewater en kwam zo toch in de varkensvleessector terecht. Nu is hij verantwoordelijk voor de inkoop maar vanuit zijn zijn expertise op het gebied van marketing en communicatie ook voorzitter van Stichting Keten Duurzaam Varkensvlees. Leden Hans Verhoeven Hans Verhoeven is varkenshouder in Valkenswaard en initiatiefnemer van Keten Duurzaam Varkensvlees. In 1997 startte Hans samen met Mark van den Eijnden Keten Duurzaam Varkensvlees. Nu vormen Hans en Mark samen de Hoeve BV. Dit bedrijf is verantwoordelijk voor de certificering, innovatie en ontwikkeling van het eisenpakket van Keten Duurzaam Varkensvlees. Daarnaast fungeert de boerderij van Hans als demobedrijf voor Keten Duurzaam Varkensvlees. Alle innovaties en ontwikkelingen worden hier eerst getest voordat ze bij alle varkensboerderijen van de keten worden toegepast.

PAG. 13


Piet Lunenburg Piet Lunenburg is algemeen directeur van Westfort. Daar is hij verantwoordelijk voor financiële zaken, automatisering en informatisering. Na zijn opleiding HEAO Bedrijfseconomie werkte hij tien jaar lang in de ICT branche en zes jaar in de vleesbranche in het bedrijf van zijn broers. In dit familiebedrijf is hij met name verantwoordelijk geweest voor automatisering en informatisering. Als managementlid wendt Piet zijn vakkennis aan om het ICT-beleid en financiële beleid van Westfort in goede banen te leiden. Egbert Kruiswijk Egbert Kruiswijk is commercieel directeur van Westfort. In 1986 begon Egbert als slagersgrossier op de boerderij van zijn vader in Loenen aan de Vecht, waar hij ook opgroeide. Nadat Egbert in zijn jonge jaren de landbouwschool doorliep koos hij definitief voor de vleesbranche. Hij volgde de slagersvakschool in Utrecht, werkte vier jaar in een grote slagerij in Breukelen en kwam uiteindelijk in de vleesgroothandel terecht. Vanuit zijn achtergrond en opleiding heeft hij een grote affiniteit met de ambachtelijke kant van het vak en zodoende heeft hij zich gespecialiseerd in de belevering van binnenlandse slagers en supermarkten, én in de productie van verschillende hoogwaardige vleeswaren.

4.3 Raad van Advies Na de oprichting van de stichting is de Raad van Advies benoemd die mede bewaakt dat Keten Duurzaam Varkensvlees zich richt op de behoeftes van de consument, de maatschappij en de branche. De Raad van Advies houdt een kritische blik op onze innovaties en draagt ideeën aan. Daartoe komen de leden van de Raad van Advies twee keer per jaar bij elkaar. Zo zorgen we ervoor dat we proactief aansluiten bij ontwikkelingen nu en in de toekomst. In onze Raad van Advies nemen plaats: • Sijas Akkerman (Stichting Natuur en Milieu) • Jaap de Wit sr. (Westfort Vlees producten) • Gert van der Bijl (Stichting Solidaridad) • Lenie Klein Holkenborg (dierenarts) • Henk Jans (arts Maatschappij en Gezondheid) • Ad Romme (Boer) • Ad van den Tillaart (Veehandel) • Eline Poels (Superunie) • Mark van den Eijnden (De Hoeve – secretaris) Sijas Akkerman // Stichting Natuur en Milieu ir. Sijas P. Akkerman is teammanager Landbouw en Economie bij Natuur & Milieu. Hij groeide op in het dorpje Eastermar in Friesland, waar hij vooral via zijn vrienden en zijn oom de wereld van de landbouw leerde kennen. Struinen door de lânnen en langs de Leijen deed hij al vanaf zijn vijfde. Na de LTS, MTS en HTS studeerde Sijas ‘Wijsbegeerte van Wetenschap en Technologie’ aan de Universiteit Twente. Hij combineerde tijdens die studie chemie met filosofie en werkte bij UT Nieuws. Na zijn studie stapte Sijas over naar het centrum van de macht. Hij werkte bij het beleidsbureau van de UT en de concernstaf van de gemeente Enschede. Om in 2003 te gaan werken bij het projectbureau van Balkenende’s Innovatieplatform. Een baan op het snijvlak van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. In 2008 werd hij teammanager bij Natuur & Milieu. Jaap de Wit Sr. // Westfort Vleesproducten Jaap de Wit (sr) is woordvoerder van de nieuwe organisatie Westfort Vleesproducten. In 1995 richtte hij Inkoop Oudewater B.V. op en werd daarmee verant-

PAG. 14


woordelijk voor de inkoop voor Lunenburg Vlees B.V. en later ook voor Egbert Kruiswijk Vleesproducten. Van begin 1988 tot eind 1994 was hij verantwoordelijk voor de inkoop van varkens voor Goedhart Vlees B.V, een slachterij in Hilversum. Na de middelbare school werkte Jaap de Wit (sr) eerst in het bedrijf van zijn vader, wat naast een veehandel, ook een machinehandel was. In 1974 koos hij definitief voor de veehandel en is daarin als zelfstandig handelaar, met de nadruk op de varkenshandel, werkzaam geweest tot aan de oprichting van Inkoop Oudewater B.V, dat inmiddels onderdeel is van Westfort Vleesproducten. Gert van de Bijl // Solidaridad Gert van der Bijl is sinds 2009 internationaal coördinator van het sojaprogramma van Solidaridad. Hij is verantwoordelijk voor het Solidaridad Sojaprogramma met projecten gericht op verduurzaming van sojaproductie in China, India, Afrika en Zuid Amerika. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor marktontwikkeling en samenwerking met bedrijven in de sojaketen en is hij lid van het bestuur van de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja (RTRS). Gert is afgestudeerd als ontwikkelingseconoom aan Wageningen UR. Daarna werkte hij voor het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), Centrum voor Landbouw & Milieu (CLM) en voor het Nederlandse ministerie van landbouw. Lenie Klein Holkenborg // Onafhankelijk voorzitter Lenie Klein Holkenborg studeerde aan de Radboud Universiteit Nijmegen Bedrijfskunde en Sociale Geografie. Na haar studie ging ze in 1992 aan de slag bij het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Daarna was Lenie afdelingshoofd agro bij Stichting Milieukeur waar ze zich bezighield met het opstellen van verschillende eisenpakketten voor verduurzaming van productieprocessen. Nu werkt ze als zelfstandig ondernemer. Ze adviseert en ondersteunt bedrijven bij het zetten van stappen in verduurzaming. Henk Jans // Arts Maatschappij en Gezondheid Henk Jans is per 2015 nieuw in onze Raad van Advies en met zijn achtergrond een mooie aanvulling. Henk was van 1986 tot 2010 inhoudsmanager van het bureau Gezondheid Milieu en Veiligheid van de GGD’en Brabant en Zeeland. Hij was daar specialist als arts op het gebied van milieu en gezondheid en op het gebied van calamiteiten en ongevallen met gevaarlijke stoffen. In de functie als arts, medische milieukunde heeft hij ruime ervaring: • op het gebied van risicobeoordelingen bij verschillende kleinschalige en grootschalige milieu-incidenten; • in het afstemmen van medisch milieukundige problemen en samenwerken met groot betrokken aantal organisaties (zowel bestuurlijk als ambtelijk in reguliere zorg als ook in opgeschaalde zorg); • in overdracht naar en communiceren met bevolking. De laatste 8 jaar is Henk als deskundig arts zowel vanuit de GGD’en Brabant als vanuit de Provincie Noord-Brabant zeer actief betrokken bij de ontwikkeling van de intensieve veehouderij. Verder heeft Henk 8 jaar voor de klas gestaan als docent scheikunde en in de afgelopen 25 jaar heeft hij een groot aantal cursussen, colleges en presentaties verzorgd voor medewerkers van GHOR, milieugezondheidskundigen, studenten (HBO en WO). Ad Romme // Varkenshouder Ad Romme is varkenshouder in Ysselstein en vanaf het eerste uur (1998) betrokken bij Keten Duurzaam Varkensvlees. Op zijn boerderij houdt hij 4400 vleesvarkens. in de tijden dat dat varkensvlees negatief in het nieuw belandde werd hem steeds duidelijker dat je als individuele varkenshouder daar niets

PAG. 15


tegen begint en dat er collectief iets moest gebeuren. Romme: “Door me aan te sluiten bij KDV blijf ik alert en werk ik aan de continuïteit van mijn bedrijf. Engeland is een voorloper op het gebied van duurzaam produceren van varkensvlees en je ziet dat iedereen in Nederland nu ook bijna om is. De markt verandert en de keten draagt hieraan bij.” Ad van de Tillaart // Tillaart varkenshandel Ad van den Tillaart is sinds 1988 eigenaar van Varkenshandel Van den Tillaart en is gevestigd in het Brabantse Zijtaart. Hij handelt in varkens, zeugen en biggen. Het is een familiebedrijf waarin hij samenwerkt met zijn vrouw Willemien en zijn zoon Stijn. Het bedrijf is sinds 2007 verbonden aan Keten Duurzaam Varkensvlees. Ad heeft gekozen voor de samenwerking met KDV omdat hij gelooft in de visie en er dan ook pal achter staat. Thema’s als energieneutraal, welzijn en diergezondheid moeten wat hem betreft opgenomen worden in de varkenshouderij. Ad van den Tillaart is lid van de Raad van Advies omdat hij de boeren en handelaren wil vertegenwoordigen. Zodat het gevoel wat onder hen leeft goed meegenomen wordt in de verdere ontwikkelen van de keten. Eline Poels // Superunie Eline werkt sinds 2010 als Coördinator Duurzame Handel bij Superunie. Centraal staat de verduurzaming van de eigen merk en versproducten die de vereniging voor 13 verschillende Nederlandse retailers inkoopt. Niet alleen op varkensvlees wil Superunie stappen maken, maar op alle eigen merkproducten, dus ook de tandenborstels, het groente & fruit en de wijn, om maar eens een paar te noemen. Na haar studie Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam, ging ze aan de slag voor ontwikkelingsorganisatie ICCO, eerst een half jaar in Mozambique, daarna drie jaar vanuit Nederland bij de afdeling Duurzame Economische Ontwikkeling. Daar heeft ze gezien hoe boeren en producenten aan het begin van verschillende internationale waardeketens werken en wat hun uitdagingen zijn. Mark van den Eijnden // De Hoeve – secretaris Mark van den Eijnden ging in 1976 studeren aan de Landbouwhogeschool te Wageningen.In 1984 richtte hij het eerste regionale ontwikkelingsbureau voor de agrotechnologie op. Een bedrijf dat hij in 2005 weer verkocht. Mark is een van de grondleggers van Keten Duurzaam Varkensvlees. In 1995 richtte hij samen met Hans Verhoeven KDV op. Binnen de keten is hij verantwoordelijk voor certificering en innovatie bij de boeren. En dat betekent dat hij doet wat hij het liefste doet: zoeken naar nieuwe oplossingen, naar manieren die je niet direct ziet. Zijn credo daarbij is: samenwerken met open vizier. En zo heeft hij al veel innovaties binnen KDV weten te bewerkstelligen.

4.4. Onafhankelijke certificering Alle partners van Keten Duurzaam Varkensvlees werken volgens strenge eisen voor milieu en dierenwelzijn. Deze eisen zijn niet vrijblijvend maar worden met vaste regelmaat gecontroleerd. Als aan alle eisen is voldaan wordt de ketenpartner gecertificeerd. Voor iedere partij – varkenshouders, vleesverwerkers, grossiers, retail en horeca – gelden andere eisen en zijn eigen eisenpakketten geformuleerd. Controle en certificering op de boerderij Alle KDV-boeren houden in hun managementsystemen gegevens bij op het gebied van dierwelzijn en milieu (bijvoorbeeld over energieverbruik of antibioticagebruik). KDV heeft inzicht in deze managementsystemen van de boeren en op basis van de cijfers uit deze systemen beoordeelt KDV ieder jaar opnieuw of de boeren nog aan de strenge eisen voldoen. Daarnaast bezoeken coaches vanuit de keten de boeren jaarlijks om de resultaten te bespreken en waar nodig ondersteuning te bieden.

PAG. 16


De boeren worden gecertificeerd door het onafhankelijke certificeringsbureau CGD BV. Nieuwe deelnemers krijgen een ingangscontrole, uitgevoerd door certificeringsbureau CGD en bestaande deelnemers worden door dit bureau bezocht en gecontroleerd volgens een steekproef. Controle bij de afzetpartijen Alle afzetpartijen, zoals groothandel, retailers of horeca worden continue gemonitord op de eisen die Keten Duurzaam Varkensvlees stelt op gebied van energie, milieu, communicatie en kanalisatie van ons varkensvlees. Er vindt continue controle plaats op de kilo’s verwerkt varkensvlees, zodat zeker is dat wat de afzetpartijen als duurzaam varkensvlees verkopen ook inderdaad duurzaam varkensvlees is. Dit wordt gecontroleerd door inzicht in de inkoopfacturen en inzicht in de administratie van de deelnemende bedrijven. We vergelijken de inkoopadministratie van de deelnemende bedrijven met de verkoopadministratie en vergelijken het aantal kilo’s. Daarnaast worden alle afzetpartijen meerdere keren per jaar bezocht door de KDV ketencoach voor controle en ondersteuning. Controle slachterij De slachterij werkt volgens strenge normen op gebied van dierenwelzijn. Zo is een varkensfluisteraar werkzaam die de medewerkers schoolt in omgang met de dieren en inzicht geeft in het natuurlijk gedrag. Daarnaast is er continue cameratoezicht zodat dierenwelzijn geborgd en gecontroleerd wordt. De vleesstromen worden vanaf slachterij gemonitord tot aan de winkelvloer door inzicht in de administratie. De slachterij wordt jaarlijks bezocht en gecontroleerd door certificeringsbureau CGD.

4.5. Financiële middelen Keten Duurzaam Varkensvlees stelt eisen aan de ketenpartners, certificeert de partners en zorgt er ook voor dat de partners in staat zijn om aan de eisen te kunnen voldoen. Daar is geld voor nodig, op jaarbasis circa €700.000,-. Dit geld wordt als volgt verdeeld:

• • •

Ongeveer 50% van het budget is bestemd voor de controles, de voorbereiding van die controles en de certificatie; Ongeveer 35% van het budget is bestemd voor innovaties: voor onderzoek, ontwikkeling en implementatie; Ongeveer 15% van het budget gaat naar communicatie, naar zowel deelnemers als consumenten.

Dat geld komt ook ergens vandaan. Zowel de boeren, als de afnemers en Westfort Vleesproducten verzorgen allemaal een derde van de funding: iedere boer levert een kleine bijdrage per varken dat ze leveren en iedere partner die vlees met het KDV-logo verkoopt, betaalt ook een bijdrage. Verder zorgt Westfort Vleesproducten voor een derde van de funding. Omdat zij duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan en ze Keten Duurzaam Varkensvlees als belangrijke partner van het bedrijf zien.

PAG. 17


5 KDV in cijfers

PAG. 18

Energieverbruik [MJ/1000 kilogram groei] Jaar

2012

2013

2014

Vermeerderaar

2928

2328

1882

Semi - gesloten

1702

1362

1040

Vleesvarkens

698

473

334

De vermeerderaars : 19,16% minder energieverbruik vergeleken met vorig jaar de gesloten bedrijven: 23,64% minder energieverbruik vergeleken met vorig jaar de vleesvarkens bedrijven: 29,39% minder energieverbruik vergeleken met vorig jaar

antibiotica / DDD Jaar

2012

2013

2014

2015

KDV zeugen biggen

5,2

5,07

5,2

3.3*

KDV gespeende biggen

-

-

-

8,2*

NL gemiddelde zeugen biggen

14,6

10,9

9,34

onbekend

KDV vleesvarkens

3,8

3,4

3,4

3,1*

NL gemiddelde vleesvarkens

9,2

5,7

5,06

onbekend

In 2014: Zeugen en biggen: 44,33% minder dan NL gemiddelde Vleesvarkens: 32,82% minder dan NL gemiddelde Fosfaat excretie per 1000 kg groei [kg] Jaar

2012

2013

2014

Vermeerderaar

Niet bekend

17,2

16,5

Gesloten bedrijf

15,3

14,3

14

Vleesvarkens

13,8

12,9

13,2

Stikstof excretie per 1000 kg groei [kg] Jaar

2012

2013

2014

Vermeerderaar

Niet bekend

37,4

34,6

Gesloten bedrijf

38,8

37,4

34,6

Vleesvarkens

38,1

37,2

35,9

Koper aanvoer per 1000 kg groei [gr] Jaar

2012

2013

2014

Vermeerderaar

Niet bekend

184,9

167,1

Gesloten bedrijf

125,8

113

103,7

Vleesvarkens

90,1

82,8

71,7

Zink aanvoer per 1000 kg groei [gr] Jaar

2012

2013

2014

Vermeerderaar

Niet bekend

319,7

289,8


PAG. 19

Gesloten bedrijf

302,9

279,3

241,5

Vleesvarkens

297

254

213,6

Uitval %

2014

gespeende biggen

1,92

vleesvarkens

1,66

Slachtafwijkingen %

2014

borstvlies

4,1

karkas

0,1

orgaan

3,6

Ammoniak %

2014

Keten totaal

727.941 KG NH3 per jaar

Norm voor de keten

865.311 KG NH3 per jaar

16% beter dan de norm

1. Voorwoord Jaap de Wit jr. van staartbijten

Recommend Documents