1 April september 2008

Titel project

Duurzaam en ondernemend loopbaanmanagement binnen de vmbo-TL

Projectnummer

IA05045

Contactpersoon

Dhr. Kees van Ruitenbeek

Begin- en einddatum van het project

1 April 2006 – 30 september 2008

A. Uitgangspunten voor project 1. Beschrijf kort de aanleiding of het probleem dat het project beoogt op te lossen, spits dit toe op de regio / sector en betrokken opleidingen Beschrijf het probleem dat het project beoogt op te lossen, de situatie wordt verbeterd in termen van regio / sector en betrokken opleidingen 1.

2.

Leerlingen van de vmbo Theoretische Leerweg worden onvoldoende voorbereid op vervolgonderwijs binnen het ROC en op de beroepenwereld. In de regio Amsterdam is sinds 2004 het Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam (RABA) in uitvoering met 14 RABA-programma’s. Kenmerkend voor alle programma’s is het streven dat elke leerling zijn talenten in het onderwijs en daarbuiten optimaal moet kunnen ontplooien. Richtinggevend voor het herontwerp is, dat de loopbaan van de leerling centraal staat. Het RABA-programma voor de theoretische leerweg (TL) maakt deel uit van deze innovatieve omgeving. Binnen het RABA-TL programma is in het schooljaar een inventariserend onderzoek verricht op de scholen met een TL-afdeling, naar beleid en praktijk met betrekking tot de oriëntatie van de leerlingen op het vervolgonderwijs en de beroepenwereld. Uit het onderzoek wordt duidelijk dat het overgrote deel van de TL-gediplomeerden (80-90%) doorstroomt naar een ROC, maar dat van een gedegen voorbereiding op het beroepsonderwijs bij de meeste scholen geen sprake is. Ofschoon de TL als onderdeel van het vmbo een voorbereidende beroepsopleiding is, kent het geen beroepsgerichte vakken, maar louter theorievakken. Het ontbreken van een aantrekkelijk perspectief op deelname aan de wereld van beroep en bedrijf, leidt bij teveel leerlingen in het vmbo TL tot een gebrek aan motivatie. Mede daardoor is schooluitval binnen het vmbo of later binnen het mbo te vaak het gevolg. In het onderzoek wordt daarom aanbevolen om het programma voor de TL te versterken met een leerlijn voor integrale loopbaanontwikkeling, waarbij het gehele curriculum van de TL betrokken wordt. Verder wordt in het onderzoek geconstateerd, dat de vereiste deskundigheid van TL-docenten om leerlingen bij zo’n loopbaanontwikkeling te begeleiden, in onvoldoende mate aanwezig is. Een gunstige uitzondering op de geschetste situatie vormt de binnen RABA ontwikkelde TechnoROUTE. Door de intensieve samenwerking van de deelnemende TL-scholen met het mbo en het bedrijfsleven – waarbij de loopbaan van de leerling daadwerkelijk centraal staat – zijn de problemen bij de doorstroming van vmbo naar mbo beduidend minder. Aanbevolen wordt dan ook om het opleidingsmodel van de TechnoROUTE te verbreden met soortgelijke routes naar de andere sectoren binnen het vmbo. Samenwerking met bedrijven door middel van stages is te beperkt. Op bedrijven wordt in toenemende mate een beroep gedaan om te innoveren en om dus te investeren in talentontwikkeling, in scholing van nieuwe medewerkers, ‘mensen met ideeën en lef, die innovatie brengen’. De TL leerlingen vormen de groep die in de toekomst als middenkaderfunctionarissen daarbij een belangrijke rol moeten spelen. Uit de praktijk blijkt dat daar, waar de leerlingen in bedrijven stages doen, de bedrijven vaak ontevreden zijn. Ze vinden de stages te kort, te schools, er is te weinig begeleiding, het kost veel energie en tijd

en het levert het bedrijf nauwelijks iets op. Vraag is dan hoe die leerlingen tijdig en op adequate wijze met de wereld van bedrijven en beroepen in contact kunnen komen zodat beide belanghebbenden elkaar productief weten te vinden.

2. Beschrijf de doelen in termen van beoogde effecten en resultaten, d.w.z. specifiek, meetbaar, realistisch en tijdgebonden. Beschrijf de doelen / het doel van het project Het project beoogt een herontwerp van de Theoretische Leerweg op een drietal projectlijnen: I. Ontwikkelen van integrale loopbaanbegeleiding binnen de TL II Uitbreiden en intensiveren van de samenwerking tussen school en bedrijf III Uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen TL en ROC Elk van deze dimensies zal in een aantal themalijnen met een beschrijving van effecten en resultaten nader worden uitgewerkt. Daarnaast wordt beschreven hoe bij het proces van herontwerp TL de lerarenopleiding Educatieve Faculteit Hogeschool van Amsterdam (EhvA) wordt betrokken, om met inzet van studenten het ontwikkelwerk van docenten te ondersteunen. Tenslotte wordt aangegeven dat vanuit de Universiteit van Amsterdam, via onderzoek de monitoring en evaluatie van het project zal plaatsvinden. Projectlijn I: Ontwikkelen van integrale loopbaanbegeleiding binnen de TL Integrale loopbaanbegeleiding is in essentie gericht op identiteitsontwikkeling van de leerling in het perspectief van vervolgopleiding en beroepsontwikkeling. Daarbij kan een aantal themalijnen worden onderscheiden die in een program van activiteiten zullen worden uitgewerkt. 1. Van loopbaanoriëntatie naar een leerlijn loopbaanmanagement Uit onderzoek naar loopbaanontwikkeling komt naar voren, dat loopbaanoriëntatie in de traditionele zin van het aanbieden van informatie en keuzemogelijkheden weinig effect oplevert. Daarvoor is het veel meer noodzakelijk dat de leerling zelf actief vormgeeft aan zijn leerloopbaan: ‘je loopbaan is jouw onderneming’. Loopbaanoriëntatie verandert dan in loopbaanmanagement, in de zin van zelfmanagement, waarbij het gaat om een aantal vragen waarop de leerling steeds – in onderzoekende zin - het antwoord moet geven: - wie ben ik: een onderzoek naar je houding (waarden drijfveren. overtuigingen) en je persoonskenmerken (aangeboren kwaliteiten en talenten); - wat kan ik al: onderzoeken van de sterke en zwakke punten in je kennis- en vaardighedenpakket binnen het perspectief van bepaalde beroepsopties; - waar pas ik: In welke situaties in perspectief op beroepen die je aantrekken, werk je het meest effectief; - wat wil ik worden: onderzoek je welke beroepen het best passen bij houding, kennis en vaardigheden; - wat moet ik nog doen: onderzoek je wat je nog moet verbeteren aan kennis, vaardigheden en houding; Binnen het project zal een draaiboek worden ontwikkeld voor een leerlijn loopbaanmanagement, waarbij bovengenoemde vragen richtinggevend zijn. 2. Ontwikkelen van methodieken die beroepen zichtbaar maken en waarmee leerlingen zelf competenties in kaart brengen Uit onderzoek van F. Meijers naar identiteitsontwikkeling bij loopbaanoriëntatie in school en bedrijf, komt naar voren dat voor het ontwikkelen van een beroepsbeeld leerlingen meer gelegenheid moeten krijgen om op wezenlijke manier kennis te maken met de wereld van beroepen en bedrijven. In veel gevallen voldoet de opzet van een klassieke stage hieraan niet. Er moet meer gelegenheid geboden worden om zicht te krijgen op kritische beroepssituaties en dilemma’s waar werknemers mee te maken krijgen in de uitoefening van hun beroep en de competenties die ze daarvoor moeten bezitten. Voor een dergelijke ontmoeting moeten methodieken ontwikkeld worden waarmee de leerling zich daadwerkelijk een beeld kan vormen van de zichtbare én onzichtbare beroepspraktijk, om vervolgens voor

zichzelf te bepalen, wat kan ik en wat wil ik ermee en wat ga ik daar aan doen. Voorbeelden daarvan zijn methodieken als: het career-style interview, work-shadowing, en het triadeconsult. 3. Verankeren van loopbaanmanagement in een (digitaal) portfolio. Voorwaarde voor duurzaam leren is, dat de leerling het continue proces van oriënteren tot en met evalueren vastlegt en documenteert, zodat hij de bevindingen in positieve en negatieve zin kan verantwoorden naar zichzelf en naar belanghebbenden binnen de school en het bedrijf waar hij werkzaam is. Het bijhouden van een (digitaal) loopbaanportfolio is daarvoor onontbeerlijk. Uit de reeds bestaande portfoliosystemen zal een keuze worden gemaakt voor een instrument waarmee de leerlingen hun activiteiten, producten en ervaringen binnen de leerlijn loopbaanmanagement kunnen opslaan en verantwoorden naar de benodigde competenties voor vervolgonderwijs op het ROC. Een eerste aanzet hiertoe is reeds gerealiseerd op het ROCvA-Airport, waar ervaring is opgedaan met het speciaal ontwikkelde Europees Talenportfolio. Leerlingen bepalen zelf en documenteren met bewijsstukken het niveau waarop zij met hun taalontwikkeling verkeren. Onderzocht dient te worden hoe het Europees Taalportfolio gebruikt kan worden in TL 3 en 4 voor niveaubepaling van de leerling zodat hij op het ROC op hetzelfde niveau verder kan gaan. De leerling kan zich dan via deze doorlopende leerlijn op individueel niveau verder ontwikkelen en het mbo doet recht aan wat de leerling al beheerst: het wordt erkend en verder gespecialiseerd. 4. Verankeren van loopbaanmanagement in het curriculum van de TL. Willen leerlingen daadwerkelijk gelegenheid krijgen om duurzaam (in de betekenis van continu en structureel) met loopbaanmanagement bezig te zijn, dan moet er ruimte worden gevonden binnen het curriculum van de TL. Uit het eerder genoemde RABA onderzoek naar de TL in Amsterdam wordt duidelijk dat het creëren van de benodigde ruimte naast de verplichte vakken binnen het examenprogramma voor de TL maar een deel van de oplossing oplevert. Vooruitlopend op een nieuwe examenregelgeving voor het vmbo, moet gezocht worden naar mogelijkheden om binnen het programma van de examenvakken de ruimte te vinden. Om structureel tot een herontwerp binnen het curriculum te komen zal onderzocht worden hoe de leerstof binnen de vakken mogelijkheden biedt om aan te sluiten bij de kennis en vaardigheden die de leerlingen opdoen in de praktijk bij beroep en bedrijf. 5. Loopbaanmanagement zichtbaar maken in de school: de loopbaanWIJZER Op veel scholen is men met allerlei vernieuwingen druk doende. Het leren van elkaar door wederzijds informeren en uitwisselen van de ervaringen met de vernieuwingen, vindt echter nauwelijks plaats. Bij de uitwerking van een leerlijn loopbaanmanagement zal gebruik worden gemaakt van een digitaal communicatieplatform – de loopbaanWIJZER - waarmee hetgeen hierboven aan activiteiten is beschreven, met de bijbehorende resultaten, voor een ieder binnen de school toegankelijk wordt gemaakt mét de uitnodiging om er wat mee te doen in de zin van feedback geven en/of er mee verder werken. Projectlijn II:

uitbreiden en intensiveren van de samenwerking tussen school en bedrijf. Bij de probleembeschrijving van het project hierboven (1), is gesteld dat juist voor de leerlingen TL als toekomstige middenkaderfunctionarissen, naar nieuwe vormen van samenwerking met de bedrijven dient te worden gezocht, waarmee ze op een uitdagende wijze kennis kunnen maken met de wereld van bedrijf en beroep. Voor de uitwerking van deze projectlijn wordt voortgebouwd op het opleidingsmodel van de TECHNOROUTE, dat door het Regionaal Techno Centrum Amsterdam (RTCA) voor vmbo-tl scholen in de sector techniek is ontwikkeld. Binnen de TECHNOROUTE is een aantal nieuwe varianten voor samenwerking met bedrijven en de ROC’s ontworpen en in diverse pilots uitgevoerd. Hierbij zijn op de verschillende scholen initiatieven ontplooid om de keuze voor een carrière in de techniek mee te laten nemen in het keuzeproces van de leerlingen. Modellen voor betekenisvolle stages, voorlichting door MBO-ers, op het VMBO, meeloopdagen op het ROC zijn voorbeelden van concrete samenwerking tussen de TL scholen, de bedrijven en de ROC’s. Van de varianten die in de pilot zijn beproefd, kunnen twee onderling binnenden activiteiten worden genoemd die door scholen én bedrijven als zeer succesvol worden gewaardeerd: de ‘Future-

Expedition’ en de ‘Tour de Branche’. - Bij de ‘Future-Expedition’ maken leerlingen vmbo-tl, met hun docenten, expedities naar bedrijven en instellingen, waarbij ze met uitdagende en spannende (interview-) opdrachten kennismaken met voorbeeldfiguren uit een bedrijf en waarbij ze ook de bedrijfsorganisatie en de bedrijfscultuur in kaart brengen. Binnen een lespakket van zo’n 5 lessen wordt de expeditie voorbereid, uitgevoerd en met reflecties verwerkt tot een presentatie, die vervolgens wordt opgenomen in een themakrant over de expedities, te verspreiden over de deelnemende scholen en bedrijven. De expeditities worden vormgegeven door de samenwerking tussen docenten en bedrijven die in dialoog met elkaar de expeditie vormgeven. - Met de ‘Tour de Branche’ brengen docenten in groepjes bezoeken aan innovatieve bedrijven. Naast een bedrijfspresentatie en een rondleiding, nemen ze ook deel aan een workshop waar ze al doende ervaren wat het bedrijf aan kennis en vaardigheden van (toekomstige) werknemers verwacht. Deze praktijk blijkt heel vruchtbaar voor school en bedrijf om elkaar te leren kennen, naar opvattingen, beelden en verwachtingen. Met name de succesvolle varianten binnen de samenwerking tussen scholen en bedrijven, zoals die voor de sector techniek zijn ontwikkeld, zullen ook voor de andere sectoren in het vmbo (zorg en welzijn, economie en landbouw) toegankelijk worden gemaakt. Daarvoor wordt een beroep gedaan op de binnen het Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam (RABA) opgerichte Diensten Desk Amsterdam (DDA), die als coördinatiepunt voor samenwerking tussen scholen en bedrijfsleven reeds contacten heeft gelegd met bedrijven die gelieerd zijn aan de sectoren, economie, zorg en welzijn en landbouw, om aan de nieuwe opzet van samenwerking mee te doen. Bovendien legt DDA als intermediair niet alleen contacten tussen scholen en bedrijven, maar ontwikkelt ze zelf ook nieuwe vormen van samenwerking met bedrijven. Voorbeeld daarvan zijn: - de ‘TRIGGER-projecten’, die leerlingen stimuleren hun persoonlijke drijfveren te ontdekken binnen uitdagende bedrijfssituaties. - De ‘Portretten-galerij’, die wordt samengesteld door leerlingen op basis van interviews en fotoreportages met werknemers binnen een bedrijf. Het uiteindelijke resultaat is een digitale presentatie in PowerPoint op de school- en de bedrijfssite, die start met een actiefoto van de werknemer en waarna vervolgens de praktijk, beleving, kwaliteiten en opleiding van de werknemer in steekwoorden worden uitgewerkt - Het MENTOR- project, waarbij werknemers uit een bedrijf de taak op zich nemen om leerlingen én docenten bij het uitvoeren van taken binnen loopbaanmanagement (in school en in bedrijf) te coachen. Van deze door DDA ontwikkelde vormen van samenwerking (ook wel partnerships genoemd) zal in het project vmbo-Tl gebruik worden gemaakt. Projectlijn III: ·uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen TL en ROC’s. Bij het uitwerken van alternatieve vormen van samenwerking met bedrijven en instellingen, zoals die in navolging van de TechnoROUTE ook voor de andere sectoren binnen het vmbo zullen worden ontwikkeld, zal steeds de vraag aan de orde zijn, hoe cursisten van de ROC’s hierin op structurele wijze een begeleidende rol kunnen spelen. Voorbeelden daarvan, op dit moment al in pilots in uitvoering, zijn: - ‘Toekomst voor Talent’, een project waarin leerlingen van vmbo-tl samen met mbo-leerlingen werken aan bedrijfsopdrachten, waarbij de tl-leerlingen vooral doende zijn met de onderzoek- en de ontwerpfase en waarbij de ROC-leerlingen zorgdragen voor de begeleiding van de tl-leerlingen en daarnaast de eerstverantwoordelijken zijn in de uitvoerings- en realisatiefase. - ‘De doorlopende route Technologica van het Caland Lyceum’ waarbij er een doorlopende leerlijn vanuit 1e klas vmbo naar mbo zichtbaar gemaakt is, met daarbij een ontwikkelingslijn van een beroepsidentiteit met activiteiten, waarbij ROC- docenten, bedrijven en leerlingen een belangrijke rol spelen. - ‘Ontwerp je eigen huis’, een project waarin 3e jaars mbo-Bouwleerlingen de begeleiders zijn waarbij vmbo-tl leerlingen hun eigen huis gaan ontwerpen en een maquette gaan maken. MBO-docenten ondersteunen het project en gegeven met hun TL-collega’s vorm. - Op een zestal scholen voor TL wordt vanaf augustus 2005 geëxperimenteerd met het

inrichten van nieuwe leeromgevingen, in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en het vervolgonderwijs binnen de twee ROC’s. Voorbeelden zijn: een press-centre, een uitzendbureau maatschappelijke zorg, een bureau voor toerisme en een financiële recherche van het schoolboekenfonds. Deze scholen zullen als voorhoedescholen, in de eerste fase van het project, de ervaringen die hiermee zijn opgedaan, ter vertaling voorleggen aan de andere deelnemende scholen. - een bijzonder voorbeeld is de “favoriete docentendag”, waarbij leerlingen op het ROC voor één dag een favoriete docent uit hun vmbo schooltijd mogen uitnodigen, daarvoor een programma verzorgen om de docent een indruk te geven hoe zij leren in het mbo en waarin ze met de docent in gesprek gaan over de verschillen in aanpak tussen de beide schooltypen. Voor het verder uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen vmbo-tl en het mbo, hebben zowel het ROC van Amsterdam als het ROC ASA, hun medewerking in personele en financiële zin toegezegd. De rol van de ROC’s zal zowel bestaan uit het faciliteren van vragen die voortkomen uit de concrete vragen uit dit project rond mentoren, voorbeeldfiguren, begeleiders, netwerken enz als het vinden van antwoorden op het maatwerk van de instromende vmbo-tl leerlingen die straks concreter aan kan geven wat hij/zij al in huis heeft en wil leren. Ondersteuning ontwikkelwerk door studenten lerarenopleiding EhvA. Binnen de regio Amsterdam werkt een aantal scholen als zogenaamde ‘opleidingsschool’ samen met de lerarenopleiding EHvA (Educatieve Hogeschool van Amsterdam). Studenten van de lerarenopleiding verblijven dan als LIO (leraar in opleiding) een groot deel van hun opleidingstijd in de school en zij werken daarbij aan vernieuwende ontwerptaken – de zogenoemde leerwerktaken - voor de school. Studenten hebben dan gelegenheid om (mogelijk samen met bedrijven) vanuit hun vakgebied lesmateriaal te ontwikkelen voor de aansluiting met loopbaanmanagement. Met het ontwikkelde materiaal kunnen zij vervolgens de al werkzame docenten op weg helpen om vanuit hun vakkennis de vereiste brug naar loopbaanmanagement te slaan en de daarbij benodigde expertise te ontwikkelen. De EHVA zal met haar opleidingscoördinatoren, die de contacten met de opleidingsscholen onderhouden, een format ontwerpen voor leerwerktaken, waarmee LIO’s de docenten en de leerlingen in de vmbo-tl scholen met de ontwikkeling van loopbaanmanagement en bedrijfsopdrachten kunnen ondersteunen. Kwaliteit van ontwikkeling loopbaanmanagement borgen met actieonderzoek. Innovatie en schoolontwikkeling zijn onlosmakelijk verbonden met kwaliteitszorg. Dat heeft een tweeledig doel: enerzijds dat de school leert van de ervaringen en anderzijds dat de school verantwoording aflegt over keuzes en resultaten aan overheid en belanghebbenden. Binnen het AIOO (Amsterdams Instituut voor Onderwijs en Onderzoek) waarin de lerarenopleidingen van Hogeschool en Universiteit van Amsterdam institutioneel samenwerken. Binnen de vakgroep Onderwijskunde is S.J. Karsten als hoogleraar benoemd voor beleid en organisatie van het beroepsonderwijs. Vanuit die post heeft hij toegezegd om met inzet van studenten, actieonderzoek te organiseren om de kwaliteit van de innovatie te borgen.

3. Thema’s van het project Het project is gericht op versterking van de relatie onderwijs – bedrijfsleven: vergroting van de externe gerichtheid van het beroepsonderwijs en de oriëntatie van het beroepsonderwijs op de vraagzijde, in het bijzonder het bedrijfsleven bevordering van de leerloopbaan van de leerling/student en de doorstroom in het beroepsonderwijs verhoging van de professionaliteit van degene die het beroepsonderwijs heeft afgerond Innovatie van de pedagogiek en didactiek van het beroepsonderwijs

Ja XX XX XX XX

Nee

4. Beschrijf de samenstelling, inhoudelijke inbreng en expertise van het samenwerkingsverband Naam partner samenwerkingsverband Scholen voor VMBO TL

Omschrijving inhoudelijke inbreng De 15 deelnemende scholen voor VMBO met een TL afdeling vormen de kern van het project. Zij zijn elk - met minimaal één docent - de hoofdrolspelers bij het vormgeven en implementeren van het beschreven herontwerp TL, naar elk van de drie dimensies. Zij bouwen daarbij voort op hetgeen eerder binnen de scholen aan bouwstenen voor een herontwerp TL is ontwikkeld. Zij verzorgen de opleiding, begeleiding en examinering van de leerlingen TL die deelnemen aan het project. Zij organiseren daarbij de beschikbare inzet van LIO’s uit de lerarenopleiding. Zij organiseren de inbreng van respondenten voor monitoring binnen het onderzoek. Leveren teamleden voor projectgroep.

ROC van Amsterdam

levert de projectleider

Esprit Scholengroep

Levert de financiële administratie

Omschrijving deskundigheid Deskundig in schoolontwikkeling gericht op loopbaanoriëntatie van de leerling TL, in samenwerking met bedrijfsleven en vervolgonderwijs. De inhoudelijke en programmatische invulling hiervan verschilt sterk per school. Deskundig in de opleiding van leerlingen TL binnen de doorstroming van vmbo naar mbo, maar missen nog de slag naar competentiegericht opleiden. De meeste scholen hebben als opleidingsschool van de EHvA deskundigheid in het organiseren van werkplekleren voor leraren in opleiding, inclusief het verrichten van (actie)onderzoek. Deskundigheid rond het contextrijkleren van de TechnoROUTE Deskundig in projectmanagement Deskundigheid is gegarandeerd

ROC van Amsterdam ROC ASA

Centrum voor Nascholing Amsterdam (CNA)

Price, Wouters & Partners: Diensten Desk Amsterdam

Regionaal Technocentrum Amsterdam (RTCA)

1: Faciliteren concrete vragen die voortkomen uit de activiteiten van dit project rond loopbaan-management en contextrijk leren, In de vorm van experts, openstellen netwerken, partner zijn in gezamenlijke activiteiten, mentoren aanleveren. 2: Vertalen van de individuele leerroutes in het curriculum op het ROC die voortkomen uit dit project, zoals b.v. het doorvertalen van maatwerk aan de hand van het Europees Taalportfolio rond moderne vreemde talen en het betekenis geven aan de totale portfolio’s van de vmbo-tl leerlingen. Daarnaast organiseren zij de inzet van docenten en studenten mbo binnen de ontwikkelgroepen en bij de praktijkprojecten in de scholen en de bedrijven.

Deskundigheid rond beroepsopleidingen en het werkveld.

CNA verzorgt ondersteuning van de projectleider en het projectteam bij de concept- en methodiek-ontwikkeling, training en coaching binnen de ontwikkel/werkgroepen. Levert de rapportage. Adviseert over de betekenis (digitale) portfolio’s en elektronische) leeromgevingen. Secretariaat van het project. Nieuwsbrief project opstellen. Zet als intermediair relaties en contacten met bedrijven in. Verricht vooronderzoek voor ontwerp van LoopbaanWIJZER. Zet als intermediair relaties en contacten in met bedrijven in de sector techniek. Stelt methodieken ter beschikking om kennisuitwisseling en uitwisseling van personen tussen scholen en bedrijven te

Deskundig in inhoudelijke, programmatische en organisatorische ondersteuning van vernieuwingstrajecten. Inclusief de rapportage ervan. Deskundig in implementatie van elektronische leeromgevingen, inclusief portfolio’s. Deskundig in secretariële dienstverlening voor een breder project met externen.

Deskundig in de opleiding van praktijkopleiders. Deskundig van in- en doorstroom van vmbo TL leerlingen op het mbo Deskundigheid op het gebied van competentiegericht onderwijs. De faciliteiten van de ROC’s zijn geborgd via de cofinanciering. Doorstroom coördinatoren van de ROC’s onderhouden hun netwerk met de VMBO’s Deskundigheid in het ontwikkelen met de vmboscholen in loopbaaninstrumenten

Deskundig in relatie- en projectmanagement bij samenwerking met het regionale bedrijfsleven. Deskundig in het makelen en schakelen tussen onderwijs en bedrijfsleven. Beschikt over een groot netwerk en goede relaties met het regionale bedrijfsleven.

organiseren Deelnemende bedrijven:

Educatieve Hogeschool van Amsterdam (EHvA)

Universiteit van Amsterdam, vakgroep Onderwijskunde

De bedrijven bieden de mogelijkheid aan leerlingen (én docenten) om in het kader van loopbaanmanagement, opdrachten te verrichten (ook wel prestaties genoemd), binnen de werkomgeving als contextrijke leer-omgeving. Zij stellen werknemers beschikbaar voor advisering en coaching. Zij bundelen de gezamenlijke expertise in een te organiseren bedrijvenkenniskring Organiseert via de opleidingscoördinatoren, in samenwerking met de coördinatoren op de (vmbo) opleidingsschool, de inhoudelijke en organisatorische ondersteuning van leraren in opleiding (LIO’s) bij de ontwikkeling en invoering van loopbaanmanagement en nieuwe samenwerkingsvormen met bedrijven. De LIO’s zullen actief ingezet worden als begeleiders in het loopbaantraject van de vmbo-TL leerlingen Ondersteunt conferenties met expertises op dit punt

Deskundigheid m.b.t. ontwikkelingen in de branche en de regio. Het merendeel van de bedrijven is geaccrediteerd en beschikt dus over de benodigde opleidings- en begeleidingsexpertise. Deskundigheid rond competentieontwikkeling personeel en loopbaanmanagement binnen het bedrijfsleven.

Onder leiding van de hoogleraar voor beleid en organisatie van het beroepsonderwijs, inzet van studenten die via monitoring en evaluatie onderzoek verrichten naar de kwaliteit van het project.

Grote deskundigheid in (evaluatief) onderzoek. Deskundig op terrein van beleid en praktijk van het beroepsonderwijs.

Deskundig in organiseren en begeleiden van duale opleidingstrajecten van LIO’s in opleidingsscholen. Inhoudelijk deskundig waar het gaat om concepten, methodieken en instrumenten voor kennisontwikkeling en – uitwisseling binnen werkplekleren. Beschikt over een groot netwerk en goede contacten met de scholen voor vmbo TL in de regio.

5. Beschrijf de innovatie in het project Beschrijf de innovatie in het project: Met het beschreven project kan gesproken worden van een innovatie met een dieptestrategie, omdat met het project wordt voortgebouwd op het stedelijk innovatieprogramma voor het beroepsonderwijs binnen RABA. In het bijzonder geldt dit voor de samenwerking tussen scholen en bedrijven via DDA en Campus West en ook voor het leerarrangement van de TechnoROUTE als lopende succesvolle innovatie. Van werkelijke vernieuwing is sprake omdat het project wordt geïmplementeerd op vier invoeringsniveaus die elk nieuwe onderwijs opleveren - naar inhoud en organisatie - en die elkaar in hun onderlinge samenhang versterken en tot meerwaarde leiden: - nieuw beroepsonderwijs – in didactiek en organisatie -: nieuwe flexibele leerroutes vmbombo, met als kern integraal loopbaanmanagement inclusief het loopbaanportfolio: een proeve van ondernemend onderwijs met duurzaam karakter; - ontwikkeling van kwalitatief nieuwe samenwerkingsrelaties tussen scholen, bedrijven (de ‘TRIGGER-projecten’) en lerarenopleiding; - transparante schoolontwikkeling door verspreiden en verankeren van de vernieuwing via de loopbaanWIJZER in de school en tussen de scholen, - actieonderzoek om de kwaliteit van de vernieuwing tijdens de projectperiode te verbeteren.

Overzicht van vernieuwingsprojecten binnen het samenwerkingsverband Naam partner Naam project Korte omschrijving Alle vmbo scholen en beide ROC’s RABA (Regionaal In de regio Amsterdam is sinds 2004 het Regionaal Arrangement Diensten Desk Amsterdam Arrangement Beroepsonderwijs Adam (RABA) in Beroepsonderwijs uitvoering met 14 RABAAmsterdam) programma’s. Kenmerkend voor alle programma’s is het streven dat elke leerling zijn talenten in het onderwijs en daarbuiten optimaal moet kunnen ontplooien. Richtinggevend voor het herontwerp is, dat de loopbaan van de leerling centraal staat. Het RABAprogramma voor de theoretische leerweg (TL) maakt deel uit van deze innovatieve omgeving. ROC van Amsterdam, ROC Asa en TechnoROUTE een tiental scholen voor vmbo – TL

Een samenwerkingsproject van vmbo-tl en mbo, gericht op het vergroten van de instroom in het techniek-onderwijs niveau 3,4. Bij dit project is er reeds de nodige stedelijke ervaring opgebouwd rond het creëren van krachtige leeromgevingen om het loopbaanleren van de vmbo-tl op gang te brengen.

Heeft het samenwerkingsverband zich georiënteerd op vergelijkbare innovatieve projecten?

Ja

Nee

Ja

Zo ja, omschrijf de wijze van oriëntatie, de resultaten van de oriëntatie, hoe gebruik is gemaakt van deze resultaten en waarin het eigen project onderscheidend is. Het samenwerkingsverband heeft zich georiënteerd op andere innovatieve projecten of praktijken waarbij scholen voor (v)mbo intensief samenwerken met bedrijven en waar loopbaangericht opleiden centraal staat: - via kennisbanken op Internet(o.a. Platform Beroepsonderwijs, vmbo-plein, kennisnet.innovatie, Deltapunt Techniek; - deelname aan kenniskringen en andere innovatieve bijeenkomsten (o.a. De Loopbaan de Klos, adviesgroep vmbo, co-innovatoren, scholennetwerk vmbo) - door het eigen netwerk aan te boren en contacten te leggen (via RABA naar andere regionale innovatieprogramma’s - via werkbezoek aan Leeds Action Zone (UK), waar allianties tussen scholen en bedrijven behoren tot de taak van scholen én bedrijven; Daarbij zijn meerdere innovatieve praktijken gevonden, o.a.: - intensieve samenwerking tussen scholen en bedrijven op basis van gelijkwaardigheid (Leeds); - de loopbaan ècht centraal (Noorderpoort Groningen en ‘Beter Kiezen’ van Deltapunt Techniek); - competentiegericht leren met digitaal portfolio (Purmerendse Scholengemenschap en Openschool Bijlmer: - netwerkstructuren tussen scholen en bedrijven (TechnoROUTE en MTSPLUS); - continue en intensieve samenwerking met de lerarenopleiding bij schoolontwikkelprojecten (Fontys). Deze voorbeelden hebben zeker lering en inspiratie opgeleverd, maar specifiek naar de beschreven projectopzet, zijn er geen voorbeelden gevonden waar echt sprake is van loopbaanmanagement binnen competentiegericht opleiden. De voorbeelden van bedrijfsprojecten die in Leeds binnen de allianties tussen scholen en bedrijven zijn ontwikkeld, hebben we in eigen land binnen het beroepsonderwijs nog niet gevonden.

Omschrijf hoe docenten en management bij de ontwikkeling van de innovatie zijn betrokken. Het management van de scholen voor vmbo en mbo komt regelmatig bijeen in het directeurenoverleg RABA, waar dit project één van de onderwerpen op de agenda zal zijn. Daarnaast zitten 3 directeuren vmbo, en 2 directieleden ROC’s in de project-stuurgroep en nog eens 4 in de klankbordgroep. De docenten (van elke deelnemende school minstens één vertegenwoordiger) zullen aan de ontwikkel- en productgroepen binnen het project deelnemen. Ook bij de uitwisseling e3n ontwikkelen met het bedrijfsleven zijn de docenten intensief betrokken.

B. Operationaliseren van aanpak 6. Beschrijf de operationele activiteiten (desgewenst kunt u de samenhang tussen de activiteiten in een schema weergeven) Beschrijf de samenhang en planning van fasering, (operationele) activiteiten en mijlpalen in het project (zoals de tussenrapportage).

Fase 1

Fase 1 (1 april 2006 – 1 september 2006) Voorbereidings- en inrichtingsfase

looptijd:

Activiteit 1: Inrichten projectorganisatie Activiteit 2: Bemensen projectorganisatie Activiteit 3: Uitwerken van de drie projectlijnen herontwerp TL Activiteit 4: Voorbereiden startconferentie begin september 2006 mijlpaal: voortgangsrapportage RABA projectmanagementgroep

Fase 2 looptijd:

Fase 2 (1 september 2006 – 1 september 2007) Ontwikkelfase Activiteit 5: Startconferentie met alle betrokkenen mijlpaal: eerste tussenrapportage Activiteit 6: Ontwikkelen van de flexibele opleidingsarrangementen vmbo-mbo naar opleidingsmodel van de TechnoROUTE voor sectoren economie en zorg en welzijn; met uitbreiding naar partnerships met bedrijven Activiteit 7: ontwikkelen leerlijn loopbaanmanagement binnen competentiegericht opleidingsmodel TL, schoolintern binnen afdelingscurriculum en extern in samenwerking met bedrijven; onderzoek naar passend digitaal (loopbaan)portfolio Activiteit 8: definitiestudie over de loopbaanWIJZER als multi-mediaal ontwerp voor presentatie en uitwisseling van de ontwikkelde producten en als communicatieplatform tussen alle partners Activiteit 9: Eerste try-outs op kleine schaal binnen 6 voorhoedescholen. Planning en programmering (plan van aanpak) van deelprojecten invoering op de volgscholen per september 2007 Mijlpaal: tweede tussenrapportage + financiële rapportage

Fase 3

Fase 3 (1 september 2007 – 30 september 2008) Pilots, evaluatie, overdracht Activiteit 10: Overdracht van resultaten van try-outs (fase 9) en start van de deelprojecten op de deelnemende scholen – in samenwerking met bedrijven en ROC volgens plan van aanpak per school; met inzet van digitaal (loopbaan) portfolio Activiteit 11: Ontwerp prototype loopbaanWIJZER; programma van eisen en functionaliteitenprofiel en uitvoering op een pilot van enkele scholen met een aantal bedrijven Activiteit 12: langdurige uitwisseling van ervaringen tussen scholen en bedrijven op grotere schaal Activiteit 13: Evaluatie van de pilots en instrumenten Activiteit 14: Bijstelling van de producten en slotconferentie Mijlpaal: eindrapportage + financiële rapportage & slotconferentie

Activiteit 1: Inrichten projectorganisatie Omschrijving: De projectorganisatie (zoals hierna globaal beschreven) wordt nader uitgewerkt. Van ieder orgaan in het organogram wordt beschreven wat precies de functie en taakstelling is in het kader van het project en welk type functionarissen aan welk orgaan deel neemt. Tijdplanning: Tijdplanning: 1 april – 1 mei 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Goed uitgewerkte en beschreven projectorganisatie beschikbaar. Activiteit 2: Bemensen projectorganisatie Omschrijving: De projectorganisatie en de organen die daar toe behoren, dienen te worden bemenst met concrete en daarvoor geschikte personen. Met name voor de VMBO scholen en de ROC’s is het van groot belang dat dit gebeurt voor de zomervakantie aangezien dan de planning en roostering van de mensen voor het jaar daarna wordt vastgelegd. Tijdplanning: 1 mei – 1 juli 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Organogram met een concrete invulling van namen bij alle posities.

Activiteit 3: Uitwerken van de 3 projectlijnen Omschrijving: De 3 projectlijnen: I Ontwikkelen van een integrale loopbaanbegeleiding binnen de TL II Uitbreiden en intensiveren van de samenwerking tussen school en bedrijf III Uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen TL en ROC) dienen nader uitgewerkt te worden. De twee projectjaren (fasen 2 en 3) worden daarbij voorzien van een concrete tijdsplanning en gedetailleerd overzicht van op te leveren producten. Tijdplanning: 1 april – 1 september 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Uitgewerkte projectlijn Ontwikkelen van een integrale loopbaanbegeleiding binnen de TL. Uitgewerkte projectlijn Uitbreiden en intensiveren van de samenwerking tussen school en bedrijf. Uitgewerkte projectlijn Uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen TL en ROC.

Activiteit 4: Voorbereiden startconferentie begin september 2006 Omschrijving: De bedoeling is om begin september 2006 een startconferentie te organiseren met alle deelnemende partijen aan het project. De uitwerking van het project in de drie projectlijnen zal dan uitgebreid met elkaar doorgesproken worden, inclusief de rollen, taken en verantwoordelijkheden die bij de verschillende deelnemende organisaties en personen berusten. Uiteraard komt ook de wijze van samenwerking aan de orde en de concreet beoogde resultaten en producten in projectfase 2. Tijdplanning: 1 april – 1 september 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Programma startconferentie Uitnodiging aan alle deelnemers voor de zomervakantie 2006

Activiteit 5: Startconferentie met alle betrokkenen Omschrijving: Zie de omschrijving bij activiteit 4 Tijdplanning: september 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Goed bezochte Startconferentie Alle deelnemers zijn goed geïnformeerd over wat van hen verwacht wordt in het kader van het project.

Activiteit 6: Ontwikkelen van een flexibele opleidingsarrangementen vmbo-mbo Omschrijving: Het gaat om de ontwikkeling van flexibele opleidingsarrangementen voor de doorstroming vmbo – mbo, naar opleidingsmodel van de TechnoROUTE voor sectoren economie en zorg en welzijn; met uitbreiding naar partnerships met bedrijven. Hiervoor wordt een ontwikkelgroep ingesteld die samenkomt op een drietal themabijeenkomsten voor de uitwerking van het concept naar opleidingspraktijken en een plan van aanpak per school. Verdieping vindt plaats via inbreng van externe deskundigen en via het bezoeken van good practices. Er wordt gewerkt met een binnenkring bestaande uit vertegenwoordigers van de 6 voorhoedescholen, die al enige ervaring hebben opgedaan en met een buitenkring van scholen die voor het eerst gaan beginnen. Tijdplanning: 1 september 2006 – 1 september 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: . Opleidingsarrangementen vmbo - mbo, passend bij het TechnoROUTE onderwijsconcept, inclusief: - leertrajecten; - begeleidingsarrangement; - leer-werkmaterialen; - procedures voor assessment en evc; - wijze van toetsing en examinering - programma voor samenwerking met bedrijven - plan van aanpak per school voor uitvoering in schooljaar 2007 - 2008

Activiteit 7: ontwikkelen leerlijn loopbaanmanagement Omschrijving: Beoogd wordt een leerlijn loopbaanmanagement, verankerd binnen een competentiegericht opleidingsmodel TL, die schoolintern is opgenomen binnen het afdelingscurriculum TL en die extern in samenwerking met bedrijven is ontworpen en gevalideerd. Daaraan wordt gekoppeld een onderzoek naar een passend digitaal (loopbaan)portfolio. Hiervoor wordt een ontwikkelgroep ingesteld die samenkomt op een drietal themabijeenkomsten voor de uitwerking van het concept naar opleidingspraktijken en een plan van aanpak per school. Verdieping vindt plaats via inbreng van externe deskundigen en via het bezoeken van good practices. Tijdplanning: 1 september 2006 – 1 september 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: - leertrajecten; - begeleidingsarrangement; - leer-werkmaterialen; - procedures voor assessment en evc; - wijze van toetsing en examinering - programma voor samenwerking met bedrijven - voorstel voor digitaal (loopbaan)portfolio - plan van aanpak per school voor uitvoering in schooljaar 2007 - 2008

Activiteit 8: vooronderzoek naar de loopbaanWIJZER Omschrijving: Een vooronderzoek naar een programma van eisen met functionaliteitenprofiel voor het concept loopbaanWIJZER, als multi-mediaal ontwerp voor presentatie en uitwisseling van de ontwikkelde producten en als communicatieplatform tussen alle partners Tijdplanning: 1 september 2006 – 1 september 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Een rapport met een inventarisatie van behoeften en wensen vanuit de partners in het project en met aanbevelingen voor de doorontwikkeling van het concept naar mogelijke ontwerpen Activiteit 9: Eerste try-outs op kleine schaal binnen 6 voorhoedescholen. Omschrijving: De onder activiteiten 6 en 7 uitgewerkte opleidingsmodellen worden op kleine schaal uitgeprobeerd binnen de 6 voorhoedescholen, met enkele docenten, geëvalueerd en zonodig bijgesteld of verder uitgewerkt. Mijlpaal: tweede tussenrapportage + financiële rapportage Tijdplanning: 1 april 2007 – 1 september 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Enkele praktijkervaringen met de uitgewerkte modellen Bijgestelde uitwisselingsmodellen

Activiteit 10: Overdracht van resultaten van try-outs (fase 9) en start van de pilotprojecten. Omschrijving: Overdracht van resultaten van try-outs (fase 9) en start van de pilotprojecten op de deelnemende scholen – in samenwerking met bedrijven en ROC -volgens plan van aanpak per school; met inzet van digitaal (loopbaan) portfolio. Tijdplanning: 1 september 2007 – 1 augustus 2008 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Ervaring met de leerarrangementen vmbo TL, geschikt voor (drempelloze) doorstroming vmbo mbo, inclusief: - leertrajecten; - begeleidingsarrangement; - leer-werkmaterialen; - procedures voor assessment en evc; - wijze van toetsing en examinering - programma voor samenwerking met bedrijven - voorstel voor digitaal (loopbaan)portfolio - plan van aanpak per school voor uitvoering in schooljaar 2008 – 2009 Ervaring met de leerlijn loopbaanmanagement, verankerd binnen een competentiegericht opleidingsmodel TL, inclusief: - leertrajecten; - begeleidingsarrangement; - leer-werkmaterialen; - procedures voor assessment en evc; - wijze van toetsing en examinering - programma voor samenwerking met bedrijven - voorstel voor digitaal (loopbaan)portfolio - plan van aanpak per school voor uitvoering in schooljaar 2008 - 2009

Activiteit 11: Ontwerp prototype loopbaanWIJZER Omschrijving: Uitwerking definitiestudie voor loopbaanWIJZER met programma van eisen en functionaliteitenprofiel en uitvoering op een pilot van enkele scholen, samen met een aantal bedrijven, gericht op ontwikkeling van een prototype van de loopbaanWIJZER. Tijdplanning: 1 april – 1 september 2005 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Definitiestudie voor het ontwerp en Plan van aanpak invoering loopbaanWIJZER Activiteit 12: langdurige uitwisseling van ervaringen Omschrijving: Er worden drie conferenties georganiseerd voor de uitwisseling van de opgedane ervaringen met de pilots binnen de scholen, met deelname vanuit de betrokken bedrijven. Tijdplanning: 1 september 2007 – 1 augustus 2008 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Gesystematiseerde beschrijving van de ervaringen (inclusief voorstellen tot bijstelling) met de uitgewerkte modellen bij toepassing op grotere schaal

Activiteit 13: Omschrijving: De pilots en de daarbij gehanteerde instrumenten en modellen zullen worden geëvalueerd onder de deelnemers aan de pilots, vanuit de scholen en vanuit de bedrijven. Tijdplanning: 1 juni 2008 – 1 juli 2008 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Evaluatie van de opleidingsarrangementen vmbo-mbo Evaluatie van de leerlijn loopbaanmanagement Evaluatie van het prototype loopbaanWIJZER Evaluatie van de uitwisselingsbijeenkomsten

Activiteit 14: : Bijstelling van de producten en slotconferentie Omschrijving: Op basis van de evaluatie onder activiteit 13 zullen de opleidingsarrangementen, de leerlijn loopbaanmanagement en het prototype loopbaanWIJZER, worden bijgesteld. Presentatie van dit alles op een slotconferenties voor alle betrokkenen en geïnteresseerden van buiten het project. Tijdplanning: 1 juli 2008 – 30 september 2008 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Bijgestelde opleidingsarrangementen vmbo-mbo Bijgestelde leerlijn loopbaanmanagement Bijgesteld prototype loopbaanWIJZER De eendaagse slotconferentie ter afsluiting en voor nieuw perspectief 7. Beschrijf de projectorganisatie Beschrijf de projectorganisatie Voor de voorbereiding van het Innovatiearrangement-project is reeds een projectleider beschikbaar en benoemd vanuit het RABA programma VMBO TL. De projectorganisatie voor het project wordt vormgegeven en ingericht tijdens de voorbereidingsfase. Op dit moment wordt hierbij gedacht aan de volgende structuur: Een stuurgroep, bestaande uit drie schoolleiders VMBO, en 1 directielid van de ROC’s en de projectleider. De projectleider heeft een projectteam ter beschikking dat bestaat uit drie schoolleiders/coördinatoren VMBO TL en een ondersteuner. Daarnaast beschikt de projectleider over een klankbordgroep, waarin schoolleiders VMBO, vertegenwoordigers van de beide ROC’s, een vertegenwoordiger van de lerarenopleiding en vertegenwoordigers van het MKB, de deelnemende bedrijven, RTCA en RABA, meedenken over de projectstrategie en de te ontwikkelen instrumenten en modellen. Onder het projectteam functioneren twee ontwikkelgroepen: een voor de leerlijn loopbaanmanagement en een voor de doorlopende leerlijn vmbo-mbo, samen te stellen met deelnemers vanuit VMBO, ROC, EHvA en de bedrijven De lerarenopleiding: participeert met inzet van opleidingscoördinatoren voor organisatie en begeleiding van de LIO’s die in de opleidingsscholen VMBO gekoppeld zijn aan de deelnemende docenten in de tl afdeling. Het onderzoek: is als externe participant betrokken op en actief naar elk van de onderscheiden groepen.

8. Maak een organigram om de projectorganisatie in beeld te brengen Organigram Organigram: Project Duurzaam en ondernemend loopbaanmanagement binnen de vmbo-TL in de periode 1 april 2006 – 1 september 2006

stuurgroep

Actie Onder zoek

Bedrijfs -leven

projectteam

Ontwikkelgroep loopbaan management

Klankbord-groep

Ontwikkelgroep leren onderwijs-arbeid (deelnemers uit vmbo,roc, EhvA en bedrijven)

(deelnemers: vmbo,roc, EhvA en bedrijven)

Toelichting: - stuurgroep: 3 schoolleiders VMBO, 1 directielid van de ROC’s en projectleider - projectteam: 3 schoolleiders/coördinatoren VMBO TL, projectleider en een ondersteuner - klankbordgroep: schoolleiders VMBO, vertegenwoordigers van ROC, MKB, deelnemende bedrijven, RTCA en RABA en vertegenwoordigers lerarenopleiding EHvA - ontwikkelgroep loopbaanmanagement: met deelnemers vanuit VMBO, ROC, EHvA en de bedrijven - ontwikkelgroep leren onderwijs-arbeid: met deelnemers vanuit VMBO (per sector), ROC, EhvA, de deelnemende bedrijven, DDA en technocentrum - lerarenopleiding: participeert met de opleidingscoördinatoren voor de inzet van LIO’s in de opleidingsscholen, gekoppeld aan docenten - onderzoek: is als externe participant betrokken op elk van de onderscheiden groepen

9. Beschrijf planmatig de wijze waarop de verspreiding en implementatie van projectresultaten worden gerealiseerd Het verspreiden en implementeren van projectresultaten zijn geen activiteiten die voor subsidiering vanuit de subsidieregeling Innovatiearrangementen 2005 in aanmerking komen. Tegelijkertijd is in het kader van de regeling van belang dat perspectief op implementatie bestaat. Beschrijf de implementatieactiviteiten, planning en betrokkenheid van de partners van het samenwerkingsverband. Geef aan welke afspraken zijn gemaakt, hoe de financiering is geregeld en hoe de projectresultaten publiek beschikbaar komen. Beschrijf planmatig de wijze waarop de verspreiding en implementatie van projectresultaten wordt gerealiseerd Het Projectteam zal op verschillende manieren aan verspreiding en implementatie doen. De verspreiding en implementatie VMBO TL intern vindt plaats door: - Mailingen/nieuwsbrief aan deelnemers aan het project; - vergaderingen met directeuren en coördinatoren van de deelnemende scholen over de projectresultaten én over de verankering van het project binnen de gehele schoolontwikkeling; - informeren over vergaderingen van de Ontwikkelgroepen, Projectteam, Stuurgroep en Klankbordgroep; - ter beschikking stellen van alle producten; - informatie in de Nieuwsbrieven van de deelnemende scholen en bedrijven; - opname van producten in het projectbeheersysteem van VMBO TL - organiseren van pilots op de VMBO scholen - via de LoopbaanWIJZER, als digitaal instrument voor informeren en reageren, in de deelnemende scholen - Ontwikkelen bindende activiteiten om opbrengsten op de agenda te houden, zoals bv. Tour de Branche. De verspreiding en implementatie van projectresultaten extern wordt gerealiseerd door: - informatie over het project op de website van VMBO-TL; - verspreiding van informatie en producten via het RABA kenniscentrum; - deelname aan kenniskringen, waaronder de bedrijven-kenniskring; - artikelen in vakbladen over het project; - workshops verzorgen over het project op conferenties in het veld; - via het Platform Beroepsonderwijs en Kennisnet.Innovatie.nl Voor de verankering bovenschools binnen het stedelijk beleid, zal het project ter bespreking worden aangeboden aan het OSVO (het Overlegorgaan voor Schoolbesturen Voortgezet Onderwijs in Amsterdam). Het Dagelijks Bestuur van het OSVO zal het project inbrengen in het periodiek overleg dat zij voert met de wethouder van onderwijs van Amsterdam over stedelijke programma’s en de financiering ervan. Bovendien wordt het project opgenomen binnen het Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs (PAO), een samenwerkingsverband van gemeentebestuur, het georganiseerde bedrijfsleven en de onderwijssector in Amsterdam en dat zich ten doel stelt om door publiek private samenwerking te komen tot een goed werkende lokale en regionale arbeidsmarkt.

10. Beschrijf de wijze van evaluatie van project Evaluatiemethode Gedurende de looptijd van het project zal vanuit het Platform Beroepsonderwijs (HPBO) worden gemonitord of de beoogde resultaten zoals geformuleerd in prestatie-indicatoren bij de activiteiten worden behaald. Tevens worden 2 voortgangsrapportages en een eindrapportage gemaakt en zal een auditcommissie vanuit het Platform Beroepsonderwijs de voortgang van het project enkele malen kritisch volgen. Eveneens zal, gedurende de looptijd van het project, via monitoring en evaluatie een onderzoek plaatsvinden onder aupiciën van de hoogleraar voor beroepsonderijs aan de Universiteit van Amsterdam, prof. Dr S.J. Karsten. Via vragenlijsten, interviews en observaties, zal het project vanuit de doelstellingen voortdurend op voortgang en resultaten worden gespiegeld.

C. Samenvatting 10. Geef een samenvatting van uw project in maximaal 1 A4 De hier gegeven samenvatting wordt mede gebruikt voor communicatiedoeleinden als het project wordt toegekend. Geef kort een samenvatting met achtereenvolgens doelen, activiteiten en beoogde resultaten en kern van de innovatie in het project.

Het project “Duurzaam en ondernemend loopbaanmanagement binnen de vmbo-TL” beoogt een herontwerp VMBO TL, gericht op een betere doorstroming van de VMBO TL- leerling naar ROC en het bedrijfsleven. Daartoe ontwikkelt het project zich op een drietal projectlijnen: I. Ontwikkelen van een integrale loopbaanbegeleiding binnen de TL II Uitbreiden en intensiveren van de samenwerking tussen school en bedrijf III Uitbreiden en verdiepen van de samenwerking tussen TL en ROC 15 Amsterdamse scholen met vmbo-tl, 2 ROC’s, 16 bedrijven verdeeld over de 3 sectoren van het vmbo, en de lerarenopleiding zullen in dit project nauw samenwerken. Het project ambieert een verbreding en verdieping van het innovatieprogramma TL, dat onderdeel uitmaakt van RABA (Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam) en dat wordt uitgevoerd op de scholen voor VMBO TL in Amsterdam, in nauwe samenwerking met de twee ROC’s en het Amsterdams bedrijfsleven. Het project “Duurzaam en ondernemend loopbaanmanagement binnen de vmbo-TL” beoogt de volgende effecten: - Een betere doorstroming van leerlingen TL naar mbo en vervolgens naar bedrijfsleven; - Leerlingen TL die hun talentontwikkeling als een eigen onderneming ter hand nemen binnen loopbaan(zelf)management; - Een betere communicatie binnen de scholen en tussen de scholen en bedriijven in de regio, zichtbaar in een multi-mediaal platform, de loopbaanWIJZER; - Realiseren van regionale samenwerkingsverbanden waarin scholen voor VMBO, ROC’s en bedrijven, samen kennis delen en werken aan talentontwikkeling voor de toekomst. - Opleiding van leraren en onderzoek gekoppeld aan innovatief schoolbeleid binnen VMBO TL. Het project bestaat uit drie projectlijnen, met bijbehorende resultaten: 1. De ontwikkeling van flexibele opleidingsarrangementen voor de doorstroming vmbo – mbo,

naar opleidingsmodel van de TechnoROUTE voor sectoren economie en zorg en welzijn; met uitbreiding naar partnerships met bedrijven. 2. Ontwikkelen van een leerlijn loopbaanmanagement, verankerd binnen een competentiegericht opleidingsmodel TL, die schoolintern is opgenomen binnen het afdelingscurriculum TL en die extern in samenwerking met bedrijven is ontworpen en gevalideerd. Daaraan wordt gekoppeld een betekenisvol (digitaal) loopbaanportfolio. 3. Ontwikkelen van nieuwe en gevarieerde samenwerkingsvormen van VMBO-TL met bedrijven, die er toe leiden dat TL leerlingen in nauwe samenwerking met voor hen relevante beroepsbeoefenaren in een bedrijf functioneren en die zo zijn georganiseerd dat ook bedrijven er hun voordeel mee kunnen doen. Dus krachtige leeromgevingen voor de vmbo-tl leerling op zijn loopbaanleren op gang te brengen. Deze leeromgevingen zijn de opbrengst van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. 4. De ontwikkeling van een loopbaanWIJZER, als multi-mediaal ontwerp voor presentatie en uitwisseling van de ontwikkelde producten en als communicatieplatform tussen alle partners. Achtergrond van het project zijn de volgende ervaringen: - Leerlingen van de vmbo Theoretische Leerweg worden onvoldoende voorbereid op vervolgonderwijs binnen het ROC en op de beroepenwereld. Uit een onderzoek dat in het kader van RABA in Amsterdam onder de scholen voor VMBO met TL is verricht, wordt duidelijk dat het overgrote deel van de TL-gediplomeerden (80-90%) doorstroomt naar een ROC, maar dat van een gedegen voorbereiding op het beroepsonderwijs bij de meeste scholen geen sprake is. Ofschoon de TL als onderdeel van het vmbo een voorbereidende beroepsopleiding is, kent het geen beroepsgerichte vakken, maar louter theorievakken. Het ontbreken van een aantrekkelijk perspectief op deelname aan de wereld van beroep en bedrijf, leidt bij teveel leerlingen in het vmbo TL tot een gebrek aan motivatie. Mede daardoor is schooluitval binnen het vmbo of later binnen het mbo te vaak het gevolg. - Samenwerking met bedrijven door middel van stages blijkt te beperkt. Op bedrijven wordt in toenemende mate een beroep gedaan om te innoveren en om dus te investeren in talentontwikkeling, in scholing van nieuwe medewerkers, ‘mensen met ideeën en lef, die innovatie brengen’. De TL leerlingen vormen de groep die in de toekomst als middenkaderfunctionarissen daarbij een belangrijke rol moeten spelen. Uit de praktijk blijkt dat daar, waar de leerlingen in bedrijven stages doen, de bedrijven vaak ontevreden zijn. Ze vinden de stages te kort, te schools, er is te weinig begeleiding, het kost veel energie en tijd en het levert het bedrijf nauwelijks iets op. Vraag is dan hoe die leerlingen tijdig en op adequate wijze met de wereld van bedrijven en beroepen in contact kunnen komen zodat beide belanghebbenden elkaar productief weten te vinden.