08, november 2001 ISSN , ISBN

Cijfers in beeld Toezicht op de informatievoorzieningstaak Lisv en SVB

R01/08, november 2001 ISSN 1383-8733, ISBN 90-75605-99-4 Auteur: drs. G.J. Meurs-Kruijs College van toezicht sociale verzekeringen Bredewater 12 Postbus 100 2700 AC Zoetermeer Telefoon Telefax

(079) 329 16 00 (079) 329 16 02

Het Ctsv is een onafhankelijke organisatie die toezicht houdt op de uitvoering van de sociale verzekeringswetten. Met zijn toezicht wil het Ctsv de samenleving het vertrouwen bieden dat die uitvoering naar behoren functioneert. Het Ctsv is gecertificeerd volgens de ISO-9001 norm.

Ctsv - Cijfers in beeld

2


Inhoud Samenvattend oordeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.1 1.2 1.3

Aanleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Doel en vraagstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Werkwijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2

Volledigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.4

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Aanpak knelpunten vorig jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Algemene beschouwing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Verantwoordingsinformatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3

Validiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.4

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanpak knelpunten vorig jaar Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene beschouwing . . . . Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verantwoordingsinformatie .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

23 23 23 25 25 25 28 28

4

Beschikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.4

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanpak knelpunten vorig jaar Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene beschouwing . . . . Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verantwoordingsinformatie .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

33 33 33 33 34 34 39 40

5

Doelmatigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

5.1 5.2 5.2.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Aanpak knelpunten vorig jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

3


5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2

4

SVB . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene beschouwing Lisv . . . . . . . . . . . . . . . . SVB . . . . . . . . . . . . . . . .

.. . .. ..

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

46 46 46 47

6

De toekomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

6.1

Toezicht op de informatievoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49


Samenvattend oordeel Het Ctsv beoordeelt jaarlijks de uitvoering van de informatievoorzieningstaak door het Lisv en de SVB. Daarbij wordt enerzijds gekeken naar de voortgang in de aanpak van knelpunten genoemd in de voorgaande rapportage, anderzijds passeren onderwerpen uit het verslagjaar zelf de revue. De oordelen van het Ctsv zijn gebaseerd op een toetsingskader dat mede door de beide uitvoerders en de belangrijkste afnemers (SZW, CBS en Ctsv) wordt onderschreven (bijlage 1). In het toetsingskader staan de begrippen volledigheid, validiteit, beschikbaarheid en doelmatigheid uitgewerkt.

1

Lisv Volledigheid Het Ctsv ziet dat het Lisv een tweetal knelpunten uit 1999 grotendeels heeft opgelost. Het eerste knelpunt betreft het realiseren van koppelingen met Arbvo-bestanden teneinde gegevens over de fase-indeling van WW-gerechtigden te verkrijgen. Wel maakt het Ctsv de kanttekening dat er momenteel een dubbele uitvraag plaatsvindt, aangezien ook via de reguliere gegevensuitvraag gegevens over de fase-indeling worden opgevraagd. Een dergelijke dubbele uitvraag is ongewenst en moet zo snel mogelijk ongedaan worden gemaakt. Het tweede knelpunt, het niet realiseren van een tweetal nieuwe informatievoorschriften op het terrein van handhaving, is ten dele opgeheven nu in 2000 de informatievoorschriften zijn vernieuwd. De facto heeft dit in 2000 nog niet tot verbetering geleid; de levering van de nieuwe gegevens zal pas in 2001 op gang komen. Wanneer hiernaast nieuwe ontwikkelingen uit 2000 worden geplaatst, komt het Ctsv tot het overall oordeel dat het Lisv voldoende geslaagd is in het oppakken en vertalen van informatiewensen van afnemers in informatievoorschriften en/of –producten. Dit ondanks verschillende niet gerealiseerde of nog openstaande wensen van afnemers. Wel moet het Lisv afnemers consequent op de hoogte blijven houden van de voortgang in de afhandeling van informatieverzoeken. Meerdere afnemers gaven aan soms het zicht op de voortgang kwijt te zijn.

Validiteit In 1999 signaleerde het Ctsv dat de validiteit van de fraude- en WW-statistiek nog voor verbetering vatbaar was. Het Lisv heeft altijd aangegeven dat de validiteit van de fraude-statistiek hoger zal zijn na het verbeteren of vernieuwen van de bestaande informatievoorschriften op dit terrein. Omdat de nieuwbouw in 2000 grotendeels voltooid is, maar de gegevensstroom vanuit de uitvoeringsinstellingen nog niet goed op gang is gekomen, is de validiteit in 2000 nog niet structureel verbeterd. Toch is het Ctsv positief over het vooruitzicht dat dit in 2001 wel zal worden gerealiseerd. De lange doorlooptijd maakt overigens duidelijk dat handhaving een terrein is waar de begripsvorming nog niet volledig uitgekristalliseerd is.

5


Ook op het terrein van de WW-statistiek heeft het Lisv zich vele inspanningen getroost om de validiteit beter te waarborgen. Dit heeft geleid tot verbeteringen in de validiteit en tijdigheid van leveringen door enkele uitvoeringsinstellingen, maar van een stabiele situatie is nog geen sprake. Het Ctsv stelt vast dat door de nieuwbouw van de WW-systemen bij het Lisv en de uitvoeringsinstellingen een trendbreuk zichtbaar is ontstaan bij een tweetal uitvoeringsinstellingen die, zoals nu blijkt, niet meer te repareren is. De oorzaak voor deze trendbreuk ligt primair bij de uitvoeringsinstellingen. Het Ctsv is van mening dat het Lisv voldoende heeft gedaan om de gevolgen van de trendbreuk te minimaliseren. In het algemeen constateert het Ctsv dat het Lisv zich bewust is van het feit dat de validiteit van met name de “nieuwe” gegevensstromen (leveringen op basis van informatievoorschriften die pas zijn vastgesteld) nog niet op orde is. Gegeven de afhankelijkheid van uitvoeringsinstellingen en de onmogelijkheid op korte termijn valide leveringen af te dwingen, is het te waarderen dat het Lisv aan afnemers van informatie-producten in toenemende mate informatie verstrekt over de mate waarin leveringen valide zijn. Ziet het Ctsv duidelijk dat het Lisv actief is met het verbeteren van de validiteit van gegevensleveringen, om uiteenlopende redenen geldt dit in onvoldoende mate voor de gegevensleveringen op het terrein van verantwoordingsinformatie (GIM-v). Het Lisv gaat voor wat betreft de validiteit van deze gegevensstromen te veel uit van het standpunt dat deze gegevens door de interne accountantdiensten van de uitvoeringsinstellingen worden gecontroleerd. Uit het rechtmatigheidsonderzoek van het Ctsv is gebleken dat IAD’n van de uitvoeringsinstellingen in 2000 echter vraagtekens hebben gesteld bij de aantallen door de uitvoeringsinstelling gedeclareerde diensten. Het Lisv had, als reactie hierop, additionele werkzaamheden moeten verrichten om de validiteit van de gegevensstroom te verbeteren. De opstelling van het Lisv (terughoudendheid voor wat betreft investeren in vergroting van de validiteit van GIM-v) wordt overigens mede ingegeven door de onzekerheid over de toekomst van GIM-v.

Beschikbaarheid Tijdige en juiste leveringen door uitvoeringsinstellingen zijn nog altijd het grootste probleem voor het uitvoeren van de informatievoorzieningstaak door het Lisv. In 2000 was er sprake van een leveringsachterstand van bijna 20%. Het Lisv steekt veel energie in het verbeteren van de performance op dit terrein - dit wordt door het Ctsv als positief beoordeelt - maar lijkt vooralsnog nauwelijks te slagen. Wel nemen langdurige achterstanden af, zodat de informatievoorziening structureel minder in de knel komt. Het Lisv en de belangrijkste afnemers (SZW, CBS en Ctsv) lijken beter op elkaar ingespeeld te raken. De communicatie wordt in toenemende mate ingevuld naar de wensen van beide partijen, hoewel ook hier geldt (zie ook volledigheid) dat het Lisv alert moet blijven in het op de hoogte houden van afnemers over de realisatie van informatieverzoeken.

6


De omvang van het aantal informatieproducten (regulier, themanummers, ad hoc producten) is in 2000 voldoende, maar door capaciteitsgebrek is het uitbengen van reguliere publicaties in de tweede helft van 2000 onder druk komen te staan. De beschikbaarheid van verantwoordingsinformatie (GIM-v) wordt negatief beïnvloed door de onzekere toekomst van het systeem van referentiediensten dat ten grondslag ligt aan de verantwoordingsinformatie. De onduidelijk leidt ertoe dat uitvoeringsinstellingen afzien van grootschalige investeringen waardoor verantwoordingsinformatie niet voor het Lisv beschikbaar komt.

Doelmatigheid Mede door de SUWI-ontwikkelingen werd IPG in 2000, evenals in voorgaande jaren, geconfronteerd met een structureel personeelstekort. Hierdoor moesten noodgedwongen duidelijke prioriteiten worden gesteld. Veel voorgenomen activiteiten uit het plan van werkzaamheden zijn niet of slechts gedeeltelijk uitgevoerd. Het betreft hier veelal zaken die verder gaan dan de dagelijkse praktijk van het tijdig en juist binnenhalen en verwerken van gegevens vanuit de uitvoeringsinstellingen (heroverwegen relevantie lopende gegevensstromen, participatie in projecten andere beleidsafdelingen, enz.) Toch zijn de belangrijkste afnemers tevreden over de wijze waarop het Lisv met de beschikbare middelen de kernfuncties van de informatievoorziening overeind heeft kunnen houden. Het Ctsv sluit zich in zijn oordeel hierbij aan. Een meer kritisch oordeel past bij de wijze waarop het Lisv is omgegaan met de implementatie van het Verbeterplan Informatievoorziening sv. Hierin wordt een analyse gemaakt van de oorzaken waarom uitvoeringsinstellingen niet tijdig de juiste gegevens leveren. Gegeven de omvang van de problematiek had het Lisv hier meer voortvarend mee om moeten gaan.

Eindoordeel Lisv Het Ctsv is van mening is dat het Lisv gesignaleerde problemen op een aantal terreinen heeft opgelost. Knelpunten blijven de tijdige en juiste aanlevering van gegevens door uitvoeringsinstellingen (extern) en de onderbezetting (intern). Het Ctsv is van mening dat het Lisv zich voldoende inspanningen getroost om het eerste knelpuntt (tijdige en juiste levering van gegevens door uitvoeringsinstellingen) te minimaliseren. Veelvuldige communicatie met leveranciers en een adequaat stelsel van statistische toetsen op de validiteit van de geleverde data zijn goede middelen om het knelpuntt te minimaliseren. Dit heeft op deelterreinen succes opgeleverd. Er is een toenemende beschikbaarheid van beleidsrelevante informatie. Het is dan ook logisch dat afnemers tevreden zijn over het (weer) beschikbaar komen van kwantitatieve informatie op diverse beleidsterreinen. In het licht van de SUWI-ontwikkelingen zal het tweede knelpuntt (te krappe personeelsbezetting) op korte termijn ook verholpen zijn.

7


Dit positieve eindoordeel houdt echter niet in dat het Lisv de informatievoorziening volledig op orde heeft. Uit een Ctsv-onderzoek naar de kwaliteit van de WAOinstroomcijfers wordt duidelijk dat, nu reguliere gegevensstromen langzamerhand op gang zijn gekomen, het tijd wordt nog intensiever naar de kwaliteit van de data te gaan kijken en ook tevens meer beleidsmatig na te gaan denken over de betekenis die verschillende informatiestromen hebben voor de inhoudelijke kwaliteit van de informatievoorziening. Projecten als bijvoorbeeld de systematische analyse van beleidsbehoeften, zijn in de afgelopen jaren onder andere door bezettingsproblemen in een werkomgeving waarin het binnenhalen van bestanden de hoogste prioriteit heeft (mede onder druk van afnemers) al snel als “franje” betiteld. Misschien stimuleert de vorming van het UWV deze meer inhoudelijke discussies wel.

2

SVB Over het verslagjaar 1999 heeft het Ctsv vorig jaar opgemerkt dat de implementatie van een nieuw frauderegistratiesysteem (FRES) naar verwachting positieve gevolgen zal hebben voor de volledigheid, validiteit en beschikbaarheid van beleidsinformatie op het terrein van handhaving. Verbeteringen waren noodzakelijk omdat in 1999 op dit terrein nog manco’s in de informatievoorziening werden geconstateerd. De toen uitgesproken verwachting is in 2000 uitgekomen. Het Ctsv constateert dat de belangrijkste afnemers tevreden zijn over de omvang en kwaliteit van de handhavingsgegevens. De enige kanttekening is dat door de nieuwbouw van een volledig nieuw systeem een trendbreuk in de informatievoorziening is opgetreden; cijfers uit 2000 zijn niet meer te vergelijken met cijfers uit 1999 en voorgaande jaren. Desalniettemin onderschrijft het Ctsv het standpunt van de SVB dat deze trendbreuk acceptabel is in het licht van de kwalitatieve verbetering die de informatievoorziening op het terrein van de handhaving nu heeft ondergaan. Met het op orde maken van de informatievoorziening op het terrein van de handhaving geeft de SVB over de hele linie adequaat invulling aan de informatievoorzieningstaak. Dit resulteert in tevredenheid bij de belangrijkste afnemers over de volledigheid, validiteit en beschikbaarheid van beleidsinformatie op het terrein van de volksverzekeringen.

8


1

Inleiding

1.1

Aanleiding Op grond van de Osv’97 dient het Ctsv een oordeel te vellen over de uitvoering van de informatievoorzieningstaak (info-taak) door het Lisv en de SVB. Dit is de derde rapportage die het Ctsv over dit belangrijke beleidsterrein uitbrengt.

1.2

Doel en vraagstelling In het licht van de positieve ervaringen van vorig jaar worden de volgende doelen nagestreefd: ● het vellen van een gefundeerd oordeel over de uitvoering van de info-taak door het Lisv en de SVB; ● het leveren van een bijdrage aan de verbetering van de kwaliteit van de uitvoering op onderdelen die nog voor verbetering vatbaar zijn; ● het vaststellen van een mogelijk leereffect bij de uitvoerders van de informatievoorzieningstaak door te bekijken hoe de uitvoerders met knelpunten uit de voorgaande rapportage zijn omgegaan. Een randvoorwaarde is dat de onderzoeksbelasting bij alle betrokken partijen moet worden geminimaliseerd. Dit gebeurt door het onderzoek grotendeels te baseren op de kennis opgedaan in voorgaande jaren (zie tweede onderzoeksvraag). Continuïteit in doelstellingen leidt tot een ongewijzigde vraagstelling. Aan de hand van een drietal vraagstellingen wordt getracht bovenstaande doelen te bereiken. De eerste vraagstelling heeft te maken met de beschikbaarheid van basisgegevens bij het Lisv en de SVB. Basisgegevens zijn kwantitatieve gegevens waaruit statistische informatieproducten worden afgeleid. Het zijn dus de bouwstenen waarmee informatieproducten worden gemaakt. Informatievoorziening zonder basisgegevens is niet mogelijk en daarom kijkt het Ctsv expliciet naar de aanwezigheid van (valide) bestanden bij de producenten, i.c. het Lisv en de SVB. Zijn basisgegevens aanwezig, dan kunnen beide organisaties belanghebbenden informeren. Eén van de middelen hiertoe is het uitbrengen van publicaties. Hoewel er meerdere vormen zijn, wordt hier toch bij het publiceren stilgestaan. Want de inhoud en tijdigheid van publicaties geeft een goed beeld van de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de informatievoorzieningstaak. Deze overwegingen leiden tot de eerste onderzoeksvraag: 1 Zijn goedgekeurde statistische bestanden bij het Lisv en de SVB in 2000 tijdig beschikbaar en worden publicaties tijdig uitgebracht? Met een tweede onderzoeksvraag poogt het Ctsv na te gaan in hoeverre het Lisv en de SVB op het terrein van de info-voorziening als lerende organisaties te kenschetsen zijn. Tegelijkertijd wordt vastgesteld of vorig jaar gesignaleerde knelpunten feitelijk zijn opgelost. De tweede vraagstelling luidt:

9


2 In hoeverre zijn in de rapportage over de verslagperiode 1999 gesignaleerde knelpunten door het Lisv en de SVB opgepakt en opgelost? Beperking van het onderzoek tot beide vraagstellingen levert nog geen integraal oordeel over de uitvoering van de info-taak op. Er zijn in 2000 nieuwe ontwikkelingen geweest die aandacht behoeven. Door alleen naar de knelpunten van 1999 te kijken worden deze over het hoofd gezien. Dit verkleurt de oordeelsvorming over 2000 omdat vanuit gebreken van de uitvoering in 1999 wordt geredeneerd. Met de volgende, tweeledige onderzoeksvraag is getracht actuele ontwikkelingen in kaart te brengen en te beoordelen zodat het oordeel over de uitvoering in 2000 echt integraal te noemen is: 3a Welke onderwerpen hebben in “2000” centraal gestaan bij de uitvoering van de info-taak door het Lisv en de SVB, hetzij omdat er sprake was van nieuwe ontwikkelingen die veel energie en capaciteit hebben opgeslokt, hetzij omdat knelpunten ontstonden die moesten worden opgelost? 3b Was het handelen van het Lisv en de SVB met betrekking tot de gevonden onderwerpen in overeenstemming met de normen vastgelegd in het toetsingskader? In de vraagstelling is het verslagjaar tussen aanhalingstekens gezet omdat ook, anders dan in voorgaande jaren, naar enkele ontwikkelingen in 2001 (en verder) wordt gekeken. De SUWI-operatie werpt ook op het terrein van de info-voorziening zijn schaduw vooruit. Gezien de actualiteit is het belangrijk recente ontwikkelingen in 2001 zoveel mogelijk mee te nemen. In een slothoofdstuk wordt zelfs nog verder gegaan door concrete aanbevelingen te formuleren voor het toezicht op de informatievoorziening na 1 januari 2002. Op die datum gaat de informatievoorzieningstaak over van het Lisv naar het UWV. Evenals vorig jaar vallen onder de info-taak vooralsnog niet de taken die samenhangen met operationele processen als de gegevenslevering van de uvi’s aan het Lisv in het kader van fondsbeheer, noch de taken die voortvloeien uit het opstellen van jaarplannen en begrotingen van het Lisv en de SVB. Het onderzoek naar de uitvoering van de info-taak beperkt zich in eerste instantie tot de statistische informatie. Een uitzondering betreft het meenemen van de informatievoorziening die voortkomt uit de zogenaamde verantwoordingsinformatie die uitvoeringsinstellingen aan het Lisv moeten leveren. Het gaat hier om procesinformatie die ook veelvuldig door beleidsmakers wordt gebruikt. Omdat beleidsinformatie en verantwoordingsinformatie in toenemende mate naar elkaar toe groeien, is besloten hier apart bij stil te staan. Aan de kwaliteit van Gim-v mogen hoge eisen worden gesteld. De rechtmatigheid van de uitvoeringskosten (kleine geldstroom) wordt in belangrijke mate bepaald door de juistheid van de geleverde gegevens. Gezien deze relevantie wordt binnen dit onderzoek apart ingegaan op de volledigheid, validiteit, beschikbaarheid en doelmatigheid van de informatievoorziening op het terrein van verantwoordingsinformatie.

10


1.3

Werkwijze Oordeelsvorming is op de volgende activiteiten gebaseerd: 1 een risicoanalyse waarmee de belangrijkste issues op het terrein van de informatievoorziening in 2000 zijn getraceerd. De risicoanalyse bestaat uit het doornemen van relevante documenten: – verslagen van bijeenkomsten van het Forum Informatievoorziening sv (afstemmingsplatform producenten en afnemers) – bestuursverslagen Lisv en SVB – kwartaal- en jaarevaluaties van organisaties waarop toezicht wordt gehouden 2 gesprekken met alle relevante afnemers (te weten SZW, CBS en Ctsv) over ervaringen met de uitvoering van de informatievoorzieningstaak door het Lisv en de SVB. Leidend was het door het Ctsv vastgestelde en door alle andere partijen onderschreven toetsingskader (zie bijlage 1); 3 het stellen en verwerken van schriftelijk vragen aan het Lisv en de SVB; 4 analyse van de verschijning van publicaties. De aldus verkregen informatie is gebruikt voor het vervaardigen van een conceptrapportage die met alle betrokken partijen besproken is. Uiteindelijk heeft het College de definitieve rapportage vastgesteld.

11


12


2

Volledigheid

2.1

Inleiding Dit hoofdstuk start met een analyse van uitvoeringsprocessen welke in de voorgaande rapportage als kritisch zijn beoordeeld. Het gaat dus om de beantwoording van de tweede onderzoeksvraag: wat hebben het Lisv en de SVB gedaan met de gesignaleerde knelpunten uit 1999? Zijn er verbeteringen in de uitvoering waarneembaar? Daarna volgt een meer algemene analyse van de wijze waarop het Lisv en de SVB met het begrip ‘volledigheid’ zijn omgegaan.

2.2

Aanpak knelpunten vorig jaar

2.2.1 Lisv Terugblik De belangrijkste over het jaar 1999 gesignaleerde knelpunten zijn: 1 niet realiseren van een koppeling van eigen bestanden met die van Arbvo om additionele kenmerken van WW-gerechtigden te verkrijgen (fase-indeling). Dit kwam, zoals vorig jaar is geconstateerd, vooral door externe factoren, te weten een andere prioritering van Arbvo. 2 niet volledig ontwikkeld zijn van een tweetal informatievoorschriften handhaving.

Beschrijving Het Lisv heeft in 2000 alsnog een viertal koppelingen van het WW-bestand met bestanden van ARBVO gerealiseerd, waardoor inzicht ontstaan is in de fase-indeling van WW-ers. Het Lisv is gedurende het gehele jaar 2000 bezig geweest met de aanpassing van het informatievoorschrift over werknemersfraude (CDF).1) Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het nieuwe voorschrift op 1 januari 2001 operationeel zou worden, maar dit is 1 april 2001 geworden. Reden voor de vertraging was dat sommige uitvoeringsinstellingen hun systeem niet tijdig aan de nieuwe eisen konden aanpassen. Bovendien bleken aanvullende instructies nodig voor medewerkers van uitvoeringsinstellingen die met het informatievoorschrift moeten werken. Ook het informatievoorschrift over de uitvraag van gegevens op het terrein van werkgeversfraude is in 2000 nog aangepast. Ook hier doet zich het probleem voor dat uitvoeringsinstellingen moeite hebben met het implementeren van het voorschrift.2)

1) Recordsoort 5 “Herziening” en recordsoort 7 “Incasso” zijn komen te vervallen. In plaats daarvan is toegevoegd recordsoort 8 “Invordering”, waarin de wijze van invordering en de ingevorderde bedragen uitgevraagd worden. De definities van een aantal rubrieken zijn aangescherpt. 2) Zo zal het GUO pas in mei 2001 beginnen met de eerste proefleveringen. De andere uvi’s hebben over het derde kwartaal van 2000 proefleveringen gedaan.

13


Analyse Het realiseren van de koppelingen met Arbvo-bestanden heeft veel inzet gekost.1) Hoewel succes is bereikt, heeft het Lisv uiteindelijk toch besloten om de fase-indeling ook als variabele in de nieuwe WW-statistiek op te nemen. Omdat het Lisv geconfronteerd wordt met het feit dat de vulling van deze variabele in de systemen van de uitvoeringsinstellingen nog beperkt is, is besloten de koppelingen met Arbvobestanden ook in 2001 te continueren. Het koppelen van bestanden past bovendien in het algemene streven van SZW om op termijn, in het kader van het zogenaamde knooppunt informatievoorziening, meer gegevens via koppelingen te genereren.2) Het niet klaar komen van beide informatievoorschriften op het terrein van de handhaving is volgens SZW belemmerend geweest omdat SZW geen volledige informatie had over de hele beleidsketen. In enkele gevallen is dit tekort aan informatie opgevangen door het (laten) uitvoeren van een eenmalig onderzoek. In het algemeen constateren medewerkers van SZW dat voortdurend een afweging moet worden gemaakt hoe informatie over de uitvoering moet worden verkregen: door het opzetten van een reguliere statistiek of het uitvoeren van eenmalige onderzoeken naar bepaalde facetten van de uitvoering. Onderzoeken zijn minder frequent, maar de diepgang kan groter zijn. Onderzoek zou een tijdelijke oplossing kunnen zijn zolang de ontwikkeling van een informatievoorschrift nog niet afgerond is. Een combinatie is natuurlijk ook denkbaar. In een voorgaande rapportage heeft het Ctsv zich in positieve zin uitgelaten over het streven van het Lisv materiedeskundigen bij de ontwikkeling van beleidsinformatie te betrekken. Uit documenten over de ontwikkeling van de informatievoorschriften op het terrein van handhaving blijkt dat dit daadwerkelijk gelukt is. Echter, aan het inschakelen van deskundigen zitten ook nadelen. Tijdens de bijeenkomsten over de inhoud van het voorschrift kan dit leiden tot casuïstiek als het gaat om de definiëring van begrippen. Bij één van de bijeenkomsten tussen het Lisv en de uitvoeringsinstellingen is uitvoerig gesproken over invulling van het begrip ‘’nalatigheid’. Eén van de deelnemers vroeg zich af hoe uitvoeringsinstellingen in dit verband moesten omgaan met een situatie waarbij een cliënt door autopech een half uur te laat bij een verzekeringsarts verschijnt. Het doornemen van praktische voorbeelden is een goede ontwikkeling, daarmee krijgen medewerkers van de uitvoeringsinstellingen een houvast bij het goed vullen van de statistiek, maar de keerzijde van deze ontwikkeling is dat de oplevering van een informatievoorschrift kan worden vertraagd. Hiermee wordt geen pleidooi gehouden voor het niet meer inschakelen van materiedeskundigen. Dit lost niets op omdat je dan keuzes bij de invoer overlaat aan degene die de invoer verzorgt. Het Lisv moet wel te allen tijde nadenken over de vraag op welk niveau de gegevensuitvraag moet worden vormgegeven.

14

1) Dit valt o.a. op te maken uit de verslagen van het Forum Informatievoorziening sv, waarin het Lisv frequent rapporteerde over de voortgang van de koppelingen. 2) Met het knooppunt wil SZW meer beleidsinformatie voor analyse-doeleinden verzamelen. Hier moeten bestanden uit de sz-kolommen (uitvoeringsinstellingen/Lisv, gemeenten, Arbvo) worden gekoppeld.


Oordeel Het uiteindelijke doel van de koppelingen, het verkrijgen van informatie over de faseindeling van WW-gerechtigden, is in 2000 gerealiseerd. Dit wordt positief beoordeeld. Het Ctsv is nog wel van mening dat het noodzakelijk is kritisch naar de dubbele uitvraag van de fase-indeling te kijken. Uiteindelijk zou moeten kunnen worden volstaan met een reguliere uitvraag bij uitvoeringsinstellingen. Een relevant gegeven als fase-indeling mag natuurlijk niet ontbreken in de systemen van uitvoeringsinstellingen. Ondanks de vertraging in de totstandkoming van de nieuwe informatievoorschriften handhaving is het Ctsv toch van mening dat het Lisv een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de realisatie van informatiewensen op het onderhavige terrein. Dat een integrale levering van gegevens door alle uitvoeringsinstellingen nog op zich laat wachten is helaas een gegeven waar afnemers mee te maken krijgen.

2.2.2 SVB Terugblik Met betrekking tot de SVB zijn over het jaar 1999 niet direct knelpunten gesignaleerd. Wel is aangegeven dat het oordeel over het nieuwe frauderegistratiesysteem (FRES) voorlopig moet zijn omdat de werking van het systeem nog niet kan worden getoetst. Het systeem is pas vanaf 1 januari 2000 operationeel.

Beschrijving en analyse Bij de invoering van FRES heeft SZW als opdrachtgever een duidelijke inbreng gehad. Hierdoor kon SZW naar eigen zeggen hun informatiewensen goed kwijt. Het nieuwe systeem is bovendien geschikt voor het realiseren van de belangrijkste informatiewensen, met name omdat het integraal onderdeel uitmaakt van de uitkeringssysteem. Andere afnemers hebben nog geen directe ervaring met het vertalen van informatiewensen naar FRES.

Oordeel De SVB is erin geslaagd een adequaat systeem te implementeren voor het genereren van beleidsinformatie op het terrein van handhaving.

2.3

Algemene beschouwing

2.3.1 Lisv Beschrijving De belangrijke informatiewensen van SZW in 2000 liggen, evenals in 1999, op het terrein van de ao-wetten, reïntegratie van arbeidsgehandicapten en werklozen en

15


handhaving. Ten dele betreft het wensen die al in 1999 bij het Lisv zijn neergelegd (omvang medische arbeidsongeschikten (80-100%), omvang en kwaliteit herbeoordelingen, verantwoordingsinformatie handhaving). Op alle onderdelen ziet SZW dat er door het Lisv belangrijke vorderingen zijn gemaakt met het realiseren van de wensen. Wat resteert zijn het vraagstuk van de herbeoordelingen dat volgens SZW nog niet geregeld is en het vraagstuk van ‘medisch 80-100’ (GDBM) dat deels is opgelost. Het Lisv heeft dienaangaande enquêtes gehouden en een werkdocument gemaakt. Wat nog ontbreekt is een reguliere informatievoorziening. In paragraaf 2.2.1. is al uitvoering ingegaan op de wens informatie over de fase-indeling van WW-ers te hebben. In het kader van het Plan van Aanpak WAO heeft SZW een verzoek gedaan om structureel meer procesinformatie te ontvangen. SZW wil een set van kerncijfers (bijvoorbeeld in de vorm van een kwartaalrapportage, met daarbij een soort oplegnota met kerncijfers) waarmee de problematiek van de achterstand in de claimbeoordeling en de herbeoordelingen kan worden gevolgd. De kwartaalrapportage moet, naast informatie over tijdigheid, achterstanden, workload, etc , bijvoorbeeld ook informatie over het aantal ziekmeldingen, aantal keuringen, diagnose en uitstroom bevatten. De eerder genoemde informatiewensen met betrekking tot GDBM en herbeoordelingen zouden hierin passen.1) Een deel van de informatie kan uit lopende gegevensstromen worden gehaald. SZW wil met het Lisv bekijken hoe ontbrekende informatie via een informatievoorschrift kan worden uitgevraagd.2) Het Lisv heeft al op dit verzoek geanticipeerd en heeft laten weten begin 2001 te starten met het ontwikkelen van een informatievoorschrift over achterstanden bij de claimbeoordeling en herbeoordeling. SZW heeft als randvoorwaarde gesteld dat de totstandkoming van een rapportage moet passen in een SUWI-context, omdat de prestatie-indicatoren mede gebruikt worden voor de evaluatie van wet SUWI. SZW is beducht voor het neerleggen van verzoeken bij het Lisv die door SUWI achterhaald worden. Daarom worden de informatiewensen op dit terrein niet alleen met het Lisv, maar ook met het Verandermanagement besproken.3) Het Ctsv heeft in 2000 incidenteel nieuwe informatiewensen bij het Lisv neergelegd. Sommige wensen, zoals bijvoorbeeld op het terrein van het ontslag van oudere werknemers, konden niet door het Lisv worden ingewilligd omdat uit overleg met de uitvoeringsinstellingen bleek dat deze de betreffende gegevens niet registreerden.

16

1) De wens procesinformatie te hebben, is niet alleen met het Lisv besproken, maar bij de bespreking hierover zijn ook de uitvoeringsinstellingen betrokken. Dit was een uitdrukkelijke wens van de staatssecretaris die daarmee het belang van de informatie wilde benadrukken. 2) De wens procesinformatie te hebben, is niet alleen met het Lisv besproken, maar bij de bespreking hierover zijn ook de uitvoeringsinstellingen betrokken. Dit was een uitdrukkelijke wens van de staatssecretaris die daarmee het belang van de informatie wilde benadrukken. 3) Het Verandermanagement (VM) is een onderdeel van het Ministerie van SZW dat in het leven is geroepen om de nieuwe organisatiestructuur vorm te geven. Een van zijn taken is het inrichten van de informatievoorziening.


Het CBS heeft in 2000 geen nieuwe informatiewensen voor het Lisv geformuleerd. Het CBS gaat zoveel mogelijk uit van de gegevens die beschikbaar zijn bij de uitvoeringsinstellingen. Met het Lisv is regulier contact over de gegevensleveringen. Na formulering van structurele informatiebehoeften door afnemers dient het Lisv de wensen in informatievoorschriften te vertalen (of aan te geven waarom dit niet haalbaar is). Het Lisv heeft in 2000 een vijftal informatievoorschriften vastgesteld: Reïntegratie WW-gerechtigden, Belastingherziening 2001 en GIM-S, WW Ontslagwerkloosheid, Controle en sanctiestatistiek distribuerende functie en Premiedifferentiatie WAO. De laatste drie betreffen aanpassingen van al bestaande voorschriften.

Analyse De belangrijkste afnemers van beleidsinformatie zijn positief over de manier waarop het Lisv informatiewensen oppakt en heeft vertaald in informatievoorschriften. Met de beschikbare kanalen kunnen medewerkers van SZW, CBS en Ctsv over het algemeen hun informatiewensen bij het Lisv neerleggen. Met name SZW wijst op het nuttige overleg op medewerkerniveau in combinatie met het schriftelijk vastleggen van nieuwe informatiewensen.1) Het CBS stemt de uitvraag van gegevens bij uvi’s af met het Lisv. Tegelijkertijd heeft het CBS ook het uitgangspunt dat ze geen gegevens uitvragen als ze weten dat het gegeven niet beschikbaar is. Ontbrekende gegevens worden bijvoorbeeld via aanvullend onderzoek achterhaald. Het CBS weet op basis van de bestaande mededelingen welke informatie het Lisv heeft. Toch noemen medewerkers van deze organisaties ook voorbeelden waarin de communicatie niet goed verliep. Bij het eerder genoemde verzoek van SZW om een set kerncijfers over de WAO bleef het volledig stil van de zijde van het Lisv. Het verzoek is schriftelijk aan het Lisv voorgelegd, waarna SZW nooit meer iets gehoord heeft. Dat raakt volgens SZW een beetje aan het probleem dat het Lisv zaken die op lange termijn spelen soms op een grote stapel leggen omdat de prioriteit bij andere zaken komt te liggen, maar dan ook geen reactie geven over de termijn waarop wel geleverd zal worden. De prioriteit van het Lisv ligt, aldus SZW, nog altijd bij het lopende proces.2) Medewerkers van SZW kunnen zich wel voorstellen dat het Lisv - gezien de SUWI-ontwikkelingen - bepaalde zaken nu niet kan oppakken, maar dit laat onverlet dat het Lisv had moeten melden hoe en wanneer de vraag wel zal worden opgepakt. De informatie die SZW wil hebben is overigens niet van vitaal belang, anders hadden het ministerie zelf wel aan de bel getrokken. Bij urgente vragen heeft SZW de

1) Vorig jaar zijn medewerkers van SZW met het Lisv op bezoek geweest bij een uitvoeringsinstelling om een beeld te krijgen van de problemen bij de implementatie van een informatievoorschrift handhaving. Toen bleek dat de betreffende afdeling binnen die uitvoeringsinstelling door SUWI geen aandacht meer bij het hogere management kon vragen voor aanpassing van systemen. Door het bezoek van SZW zijn er toen wel afspraken gemaakt over te nemen maatregelen. 2) Dit probleem is in de voorgaande rapportage ook al gesignaleerd.

17


ervaring dat het Lisv adequaat reageert.1) Een mogelijke oplossing voor dergelijke problemen ziet SZW in het hanteren van een actielijst bij het periodieke overleg.2) Dat de informatievoorziening over herbeoordelingen nog niet volledig op orde is, komt volgens SZW misschien omdat het primaire proces van herbeoordelingen überhaupt nog niet goed op orde is. Dat is natuurlijk een extra complicatie voor een organisatie die zich met de informatievoorziening bezig houdt. Helaas is het in 2000 nog niet mogelijk gebleken gegevens van uitvoeringsinstellingen te ontvangen op basis van de nieuwe informatievoorschriften handhaving. Hierdoor is er nog altijd een lacune in de informatievoorziening. Het Forum Informatievoorziening sv (FISV) is een belangrijk medium voor het Lisv om afnemers te informeren over de ontwikkeling van nieuwe informatievoorschriften. In 2000 zijn volgens leden van het FISV (ook het Lisv zelf) wel afspraken gemaakt over de verspreiding van nieuwe info-voorschriften. In één geval, bij het nieuwe WW-informatievoorschrift WIN, bleken deze niet afdoende te zijn, waardoor de verspreiding van dit voorschrift niet goed is verlopen. Bij de andere voorschriften is wel voldoende gecommuniceerd. Op basis van deze ervaring zijn nieuwe afspraken gemaakt over de verspreiding van nieuwe (concept-)informatievoorschriften.

Oordeel Het Lisv is er in geslaagd de belangrijkste informatiewensen van afnemers te vertalen naar informatievoorschriften of heeft het verzoek om een structurele informatiestroom te ontwikkelen goed opgepakt. De hiervoor beschreven problemen doen hier geen afbreuk aan. Deze voorbeelden maken echter wel duidelijk dat het Lisv alert moet blijven in de communicatie met afnemers over met name het tijdpad waarbinnen informatiewensen zullen worden gerealiseerd. Het op gang komen van de gegevensstroom op het terrein van de handhaving blijft het Ctsv zorgen baren, hoewel met de implementatie van de twee voorschriften inhoudelijk wel een belangrijke stap vooruit is gezet.

2.3.2 SVB Beschrijving De SVB streeft naar een situatie waarin in principe alle beleidsinformatie onderdeel uitmaakt van het integrale uitkeringssysteem. In het licht hiervan vereist het opnemen van nieuwe klantkenmerken een nauwkeurige kosten-batenafweging.

18

1) Een medewerker van SZW geeft drie mogelijke verklaringen voor het niet goed lopen van de communicatie: de werkdruk bij het Lisv het “duikboot-” effect: er gebeurt van alles, maar je ziet er weinig van; met enige traagheid kijkt het Lisv naar de materie, door andere prioriteitstellingen blijft het een tijd liggen, na een vraag van de kant van SZW wordt er weer naar gekeken. 2) Het is de bedoeling dit in de relatie naar het UWV toe expliciet te regelen.


De laatste jaren is de behoefte aan nieuwe beleidsinformatie toegenomen, mede door de invoering van nieuwe weten regelgeving op het terrein van sv en niet-sv wetten (TOG, TAS). Doelmatigheidsoverwegingen hebben ertoe geleid dat voor de TAS (asbestregeling) een uitzondering is gemaakt op de regel dat gegevens in het uitkeringssysteem worden opgenomen. De TAS wordt uitgevoerd door Kantoor Verzekeringen van de SVB. De aantallen gerechtigden zijn zo laag dat opname in het uitkeringssysteem niet nodig is, aldus de SVB. Bovendien is het een eenmalige uitkering, dus een zeer eenvoudige regeling wat de informatievoorziening betreft. Daarvoor wordt bij Kantoor Verzekeringen een aparte database bijgehouden. De tellingen daaruit worden aan P&S ter beschikking gesteld. Daarmee kunnen vooralsnog alle informatiewensen over de TAS worden beantwoord.

Analyse Ondanks de uitbreiding van het aantal informatiewensen kon de SVB in 2000 voldoen aan de informatiewensen van de (belangrijkste) afnemers. Dit hangt in belangrijke mate samen met de reeds gememoreerde integratie van beleidsinformatie- en uitvoeringsprocessen. Natuurlijk uiten afnemers soms informatiewensen die niet in de systemen zijn opgenomen omdat ze niet relevant zijn voor de uitvoering. Door creatief oplossingen te verzinnen, probeert de SVB afnemers toch hun informatie te laten toekomen.1) SZW meldt dat ze momenteel bezig is met het opnieuw analyseren van zijn toekomstige informatiewensen richting de SVB.2) Belangrijkste vraag is of de bestaande informatiewensen nog aansluiten bij de dagelijkse informatiebehoefte van het ministerie. Vooralsnog is dit een interne exercitie binnen SZW. Er is nog nauwelijks (in)formeel overleg geweest met de SVB over aanpassing van de informatiewensen. Wel poogt SZW nu al bij de formulering van zijn toekomstige informatiewensen rekening te houden met het haalbaarheidscriterium. Volgens SZW is dit mogelijk omdat men een redelijk beeld heeft van de voorhanden zijn de basisgegevens bij de SVB. Bovendien kunnen de verkenningen grotendeels geplaatst worden in het licht van de huidige reguliere uitvraag en in het kader van ad hoc vragen die SZW aan de SVB stelt. Afgezien van deze activiteit typeert SZW de informatiebehoefte in 2000 als een lopende stroom. Er zijn geen nieuwe informatievragen ontstaan. Een paar jaar geleden vonden enkele majeure wetswijzigingen plaats (ANW, AKW). Het Ctsv en CBS uitten zich in vergelijkbare termen.

1) Een voorbeeld hiervan is een informatieverzoek van SZW in het kader van de evaluatie van de Anw. Het onderzoeksbureau Regioplan (uitvoerder) vroeg om een splitsing van Anw-gevallen naar reden van beëindiging. Dit gegeven is voor de uitvoering niet relevant. Door een combinatie van variabelen kon desondanks 95% van de betreffende populatie in categorieën worden ingedeeld. De onbekenden zijn vervolgens op basis van dossieronderzoek gecategoriseerd. 2) SZW constateert dat de volksverzekeringen op dit moment in zekere zin een beleidsarm terrein zijn. Ook SZW is nog volop bezig met ontwikkelingstrajecten. Daarbovenop geldt dat voor SZW het accent voor wat betreft verbetering van de informatievoorziening op het terrein van pensioenen ligt.

19


De groeiende aandacht voor verantwoordingsrapportages heeft wel belangrijke gevolgen voor de informatiewensen waar de SVB mee wordt geconfronteerd. Jaarlijks maakt de SVB nu een eigen verantwoordingsrapportage handhaving.1) SZW gebruikt deze rapportage onder andere voor zijn eigen verantwoording naar de Tweede Kamer toe. De eerste ervaring (1999) resulteerde volgens het Ctsv en SZW in een goede rapportage die op een aantal onderdelen voor verbetering vatbaar is. Belangrijkste conclusie is dat de SVB een redelijke beschrijving heeft gegeven van de processen op het terrein van de handhaving, maar nagelaten heeft een adequate analyse te plegen op basis van de weergegeven feiten. Verder meent SZW dat de SVB toch een betere cijfermatige onderbouwing had kunnen geven van bepaalde deelprocessen. Dit was mogelijk geweest omdat SZW de indruk heeft dat de SVB deze cijfers “in huis” heeft. In termen van het toetsingskader informatievoorziening: de volledigheid van de gewenste verantwoordingsinformatie op het terrein van handhaving is volgens SZW niet in het geding, de beperking lag op het terrein van het publiceren van de cijfers (beschikbaarheid). Deze conclusie wordt op hoofdlijnen gedeeld door het Ctsv.

Oordeel Ondanks de toegenomen informatiebehoefte van afnemers in de afgelopen jaren, er is een groeiende behoefte aan verantwoordingsinformatie en beleidsinformatie, kan de SVB informatiewensen vooralsnog realiseren. Op het terrein van de handhaving is de introductie van FRES een belangrijke stap vooruit geweest. Het College is dan ook positief over de wijze waarop de SVB invulling geeft aan het volledigheidscriterium.

2.4

Volledigheid Verantwoordingsinformatie Beschrijving Nadat het Lisv in 1997 verantwoordelijk werd voor de uitvoering van sv-wetten, maar de uitvoering moest overlaten aan de uitvoeringsinstellingen, is het Lisv begonnen met het formuleren van verantwoordingsinformatie waarmee het Lisv zijn contractuele afspraken kon bewaken. De verantwoordingsinformatie (Gim-v) wordt met een drietal informatievoorschriften uitgevraagd. Twee bevatten een uitvraag van gegevens over de kwantiteit en tijdigheid van referentiediensten. Het derde schrijft een kwartaalrapportage voor over geleverde dienstaantallen, projecten, voorzieningen en RM-scores. Het ontwikkelen van Gim-v heeft veel tijd gekost. Pas in 1999 zijn uitvoeringsinstellingen daadwerkelijk gegevens gaan leveren.

Analyse De volledigheid van de kwantitatieve aspecten van GIM is gewaarborgd omdat GIM direct is afgeleid van de referentiediensten; GIM-V heeft een één op één relatie met de referentiediensten. Anders ligt het bij de tijdigheidaspecten. Het model verschaft

20

1) In de toekomst zal het aantal verantwoordingsrapportage toenemen. Organisaties moeten zich in toenemende mate verantwoorden over hun werkwijze en de resultaten die geboekt zijn bij het realiseren van de eigen doelstellingen en de doelstellingen van de wetgever (en toezichthouder).


meer speelruimte om verschillende kengetallen met betrekking tot de tijdigheid van processen te ontwikkelen. Zo heeft het Lisv besloten veelal scherpere tijdigheidnormen te hanteren dan in de wettelijke termijnen staan. Door de grotere speelruimte en de afwijkende normstelling is er tussen het Lisv en de uitvoeringsinstellingen meer overleg geweest over de tijdigheid- dan over de kwantitatieve aspecten. Hieruit leidt het Lisv af dat het moeilijker is zaken af te dwingen als de eis van het Lisv strenger is dan de wettelijke eis. Voor wat betreft de inhoud en vulling van Gim-v staat momenteel het verbeteren van de beschikbare informatie centraal en niet zozeer om de ontwikkeling van nieuwe indicatoren. Het Lisv is in 2000 in overleg met uitvoeringsinstellingen bezig geweest met het herdefiniëren van verschillende referentiediensten, onder andere door het samenvoegen van enkele kleine diensten. Dit moet de bruikbaarheid ten goede komen. Voorheen waren referentiediensten gericht op een budgetteringssysteem, met het oog op de introductie van marktwerking en om de sectorraden een rol te kunnen geven. Inmiddels is dit vervangen door een systeem van outputfinanciering. Wel bleef er sprake van een behoefte aan gestandaardiseerde informatie vanuit de uitvoeringsinstellingen over de kwantitatieve en tijdigheidaspecten van de uitvoering van de referentiediensten. Uit andere Ctsv-onderzoeken is echter gebleken dat standaardisatie van referentiediensten, door het hanteren van uniforme definities, nog een lange weg te gaan heeft. De verantwoordingsinformatie van de verschillende uitvoeringsinstellingen is hierdoor onderling nog moeilijk vergelijkbaar.

Oordeel Door de één op één relatie van GIM-v met de referentiediensten is de volledigheid van de verantwoordingsinformatie voldoende afgedekt. Wel dient er nog gewerkt te worden aan het verbeteren van uniforme definities zodat uitvoeringsinstellingen vergelijkbare gegevens aanleveren.

21


22


3

Validiteit

3.1

Inleiding

3.2


3.2.1 Lisv Terugblik In de rapportage over het jaar 1999 zijn een tweetal beleidsterreinen expliciet benoemd waarop de validiteit van de basisgegevens problematisch was: handhaving en de WW. Het niet valide zijn van de beleidsinformatie op het terrein van de handhaving hangt in eerste instantie samen met het niet operationeel zijn van een tweetal informatievoorschriften.

Beschrijving Begin 2001 zullen de nieuwe informatievoorschriften CCF en CDF ingaan. Met het op gang komen van de gegevenstroom hoopt het Lisv meer mogelijkheden te krijgen om de validiteit van de gegevens te beoordelen. Wanneer meerdere uitvoeringsinstellingen gaan leveren kan het Lisv de gegevens onderling gaan vergelijken. Daarnaast kunnen de uitkomsten van CCF en CDF worden gelegd naast de uitkomsten op basis van de “oude” statistiek (Boete en Maatregelen en Fraudestatistiek Werknemers), tenminste voor zover de definitie van gegevens in beide statistieken identiek zijn. De validiteit van de nieuwe statistiek is eveneens toegenomen omdat verschillende begrippen aangescherpt zijn (zie paragraaf 2.2.1). Omdat deze activiteiten in 2000 nog niet uitgevoerd zijn, mag worden aangenomen dat de validiteit van de fraudegegevens in 2000 nog niet significant beter was dan in 1999. Problemen met de validiteit van de informatievoorziening op het terrein van de WW1) zijn ten dele voortgekomen uit wens van het Ctsv2) en het Lisv om de wijze van uitvraag te veranderen. Aan uitvoeringsinstellingen is gevraagd een integraal bestand van WW-ers aan het Lisv te leveren, waarna het Lisv zelf de relevante kengetallen berekent (nieuwe, lopende, beëindigde gevallen naar populatiekenmerken). Dit maakte nieuwbouw van informatiesystemen bij de uitvoeringsinstellingen noodzakelijk. Bij verschillende uitvoeringsinstellingen leidde dit tot problemen. Met name het GUO, SFB en Cadans ondervinden problemen bij het aanpassen van hun systemen aan de eisen van het Lisv. Bij het SFB zijn de problemen vooral ontstaan omdat deze uitvoeringsinstelling in 1998, los van de eisen van het Lisv, een nieuw WW-systeem heeft gebouwd. 1) Deze thematiek zou ook in het voorgaande hoofdstuk (volledigheid) of het volgende hoofdstuk (beschikbaarheid) kunnen worden behandeld. Het niet-valide zijn van data hangt in dit geval nadrukkelijk samen met het niet volledig kunnen leveren conform het informatievoorschrift. 2) Tot 1997 droeg het Ctsv nog de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de informatievoorzieningstaak.

23


De (aanloop)problemen hebben belangrijke repercussies voor de validiteit van de informatievoorziening op het gebied van de WW. Er is sprake van een trendbreuk in de statistiek die zich concentreert bij de overgang van 1998 op 1999. Gaandeweg het jaar 2000 is de situatie bij de uitvoeringsinstellingen gestabiliseerd, met uitzondering van het GUO en Cadans.1) Deze uitvoeringsinstellingen zijn nog altijd niet in staat om volledig conform de eisen van het Lisv te leveren. Het GUO is momenteel zelfs bezig met de bouw van een nieuw systeem.

Analyse SZW en het Ctsv veronderstellen dat met de implementatie van CDF en CCF de validiteit van de beleidsinformatie aanmerkelijk zal verbeteren. Van de zijde van SZW wordt wel opgemerkt dat de mate waarin het doel, valide beleidsinformatie op het terrein van handhaving, bereikt kan worden mede bepaald wordt door de mate waarin de uitvoeringsprocessen op het terrein van handhaving zelf op orde zijn. Dit geldt voor de processen binnen de diverse organisaties, maar ook de samenwerking tussen organisaties is cruciaal. In dit verband wordt gewezen op de situatie na 1 januari 2002, wanneer verschillende kolommen (uitvoeringsinstellingen werknemersverzekeringen, Sociale Verzekeringsbank en gemeenten) meer nog dan voorheen moeten gaan samenwerken aan een integraal fraudebeleid. Ligt het accent tot dusverre op uniformering van begrippen binnen de kolommen, vanaf 1 januari 2002 zal dit breder moeten worden bekeken. Het Lisv heeft zich intensief bezig gehouden met het trachten te voorkomen van een trendbreuk in de WW, of meer specifiek, de problemen van een drietal uitvoeringsinstellingen met de validiteit van de WW-gegevens. Overleg over verbetering van de WW-leveringen is uiteindelijk op directieniveau gevoerd. Besloten is dat verbeterprocessen bij het SFB en GUO rechtstreeks onder aansturing van de directie vallen. Dit heeft volgens het Lisv succes gehad: bij het SFB is de levering tenminste weer op gang gekomen. Het GUO gaat een aparte eenheid onder de directie plaatsen die belast zal worden met de levering van statistische gegevens aan het Lisv. Daar is nog geen sprake van een stabiele situatie. Bij Cadans is een algemeen plan van aanpak gegevensleveringen tot stand gekomen. Nu zijn WW-leveringen tijdig, maar wisselend van kwaliteit, zo constateert het Lisv. Ondanks alle inspanningen is het Lisv uiteindelijk toch tot de conclusie gekomen dat de gesignaleerde trendbreuk onvermijdelijk is. Deze problematiek maakt duidelijk dat er een immanente spanning bestaat tussen het vernieuwen c.q. verbeteren van informatiestromen en de eis dat statistische informatie uit die stromen gekenmerkt wordt door continuïteit.

Oordeel Door het nog niet operationeel zijn van de nieuwe informatievoorschriften laat de validiteit van de fraudestatistiek op basis van de oude stroom nog altijd te wensen over. Het mag echter worden verwacht dat dit in 2001 aanmerkelijk beter zal zijn. Een voorwaarde hiervoor is dan wel dat alle uitvoeringsinstellingen de gegevens kunnen gaan leveren.

24

1) Bij Cadans is een algemeen plan van aanpak gegevensleveringen tot stand gekomen. Nu zijn WW-leveringen tijdig, maar wisselend van kwaliteit.


Dat de validiteit van statistische informatie met de implementatie van een informatievoorschrift nog niet gegarandeerd is, bewijst de WW-statistiek. Op grond van meerdere bevindingen1) komt het Ctsv vooralsnog tot de conclusie dat het Lisv voldoende inspanningen heeft verricht om de gevolgen van de trendbreuk te minimaliseren. Dat het doel - opheffing van de trendbreuk - niet bereikt is, mag niet op het conto van het Lisv worden geschreven.

3.2.2 SVB Terugblik Vorig jaar is in het kader van dit onderzoek de verwachting uitgesproken dat - met het operationeel worden van een nieuw frauderegistratiesysteem (FRES) - de SVB een oplossing heeft gevonden voor het een jaar eerder gesignaleerde probleem dat de fraudestatistiek niet in alle opzichten valide is. Fraudegegevens zijn vanaf 1 januari 2000 rechtstreeks afkomstig uit de primaire uitkeringssystemen van de SVB. Hierdoor maakt de controle op de validiteit van de gegevens onderdeel uit van de reguliere controle van de interne controledienst (IAD). Omdat de implementatie van FRES samenviel met het voorgaande onderzoek kon de juistheid van de veronderstelling nog niet worden getoetst.

Analyse Volgens de belangrijkste afnemers is de validiteit van de fraudegegevens met de introductie van FRES toegenomen. Met betrekking tot de IAD-controle constateert de SVB overigens wel dat deze controle ligt op het niveau van het onderzoek naar de getrouwheid van de jaarrekening. Als de statistiek afdeling (P&S) fraudegegevens gebruikt ten behoeve van de informatieverstrekking, zal de zekerheid die de SVB kan geven niet hoger zijn. Deze stelling wordt onderschreven door de belangrijkste afnemers van fraudegegevens.

Oordeel Met het implementeren van FRES heeft de SVB een belangrijke verbetering aangebracht in de validiteit van de statistiek op het terrein van de handhaving.

3.3


3.3.1 Lisv Beschrijving Een hardnekkig probleem voor het Lisv betreft de validiteit van de basisgegevens. Tabel 1 biedt inzicht in de omvang ervan. Van alle bestanden die het Lisv van uitvoeringsinstellingen ontvangt, was minimaal 25% (kwartaal 4) en maximaal 50 % (kwartaal 3) niet valide (= niet akkoord). Het lage percentage accorderingen in het 1e kwar1) Vorig jaar heeft het Ctsv al eens eerder gekeken naar de oorzaken en effecten van de gesignaleerde trendbreuk.

25


taal (23%) komt omdat een groot deel van de in dat kwartaal geleverde bestanden ultimo het kwartaal nog niet beoordeeld was. Tabel 1

Kengetallen Gegevensintake en controle, per kwartaal

2000 4e kw

2000 3e kw

2000 2e kw

2000 1e kw

te ontvangen bestanden

584

584

584

584

j

akkoord

278

194

337

144

k

niet akkoord

118

180

153

242

l

nog niet beoordeeld

70

27

96

245

23%

a i

m

akkoord %

60%

48%

58%

n

niet akkoord %

25%

45%

26%

38%

o

nog niet beoordeeld %

15%

7%

16%

39%

NB Te ontvangen bestanden: formeel volgens Informatievoorschriften te ontvangen bestanden over verslagperiode (excl Zowat-staten)

Het niet-valide zijn van gegevens concentreert zich vooral bij relatief nieuwe informatiestromen. De in paragraaf 2.2.2 gesignaleerde aanloopproblemen op het terrein van de handhaving zijn hiervoor een voorbeeld. Ook de bestanden waarmee de effecten van reïntegratie-inspanningen worden gemeten (REMON) zijn nieuw en kampen met een gebrek aan valide data.

Analyse Als uitvoeringsprocessen en gegevensstromen nog in de kinderschoenen staan heeft dit zijn weerslag op de kwaliteit van de gegevens die worden gegenereerd. Het duurt enige tijd voordat sprake is van een stabiele situatie met valide gegevens. In het licht van deze wetmatigheid staat de vraag centraal hoe het Lisv de duur van deze onzekerheid over de validiteit van basisgegevens tracht te minimaliseren. Vanuit zijn verantwoordelijkheid als uitvoerder van de informatievoorzieningstaak heeft het Lisv verschillende instrumenten gekregen om in te grijpen in uitvoeringsprocessen die niet goed verlopen. Uit zelfevaluaties blijkt dat het Lisv zich bewust is van de ernst van het probleem (zie citaten onder ‘beschrijving’). Een groot deel van de capaciteit van IPG wordt ingezet om de validiteit van binnenkomende bestanden te toetsen. In veel gevallen leidt dit tot de conclusie dat bestanden moeten worden geretourneerd. Het Lisv heeft volgens SZW in het afgelopen jaar veel geïnvesteerd om de validiteit van de handhavingsgegevens te vergroten. SZW ziet de dichtheid van de statistiek met de jaren toenemen. In 1998 en 1999 heeft het Lisv nog oude gevallen uit 1997 verwerkt, waardoor de betrouwbaarheid toeneemt. Wel onderschrijft het ministerie de noodzaak om bepaalde definities nog aan te scherpen.

26


Een belangrijk winstpunt ziet SZW in het streven van het Lisv afnemers expliciet te informeren over de mate waarin de geleverde gegevens valide zijn. Afnemers kunnen dan zelf inschatten welk risico verbonden is aan het gebruik van data. Het is dan wel zaak dat het Lisv dit consequent doet. Vorig jaar heeft SZW enkele situaties meegemaakt waarin het Lisv “vergeten was” de mate van validiteit te duiden, waardoor SZW met niet-valide cijfers heeft gewerkt.1) Een verklaring hiervoor is volgens SZW dat het Lisv mogelijk onder tijdsdruk cijfers moest leveren.2) SZW streeft ernaar dat vanaf 2002 producenten jaarlijks een rapportage uitbrengen over wijze waarop zij de kwaliteit van de gegevens garanderen en bewaken.3) Een rapportage over de kwaliteit van de gegevens van de uitvoeringsinstelling was oorspronkelijk ook het streven van het Lisv, zo bleek vorig jaar tijdens het onderhavige onderzoek. Een dergelijke rapportage is momenteel echter nog niet beschikbaar. Het Lisv heeft nu aangegeven4) dat pas medio 2002 een dergelijke rapportage voor het eerst zal verschijnen. Het Lisv kan niet volstaan met het verbeteren van de validiteit van data die men ontvangt op grond van een specifiek informatievoorschrift. Het Ctsv heeft in 2000 geconstateerd dat de weergegeven uitstroom uit de arbeidsongeschiktheidskeuringen niet overeen komt met de instroom in arbeidsongeschiktheidsregelingen. Volgens het Lisv heeft dit administratieve oorzaken. Hier is sprake van meerdere systemen binnen de uitvoeringsinstelling waaruit informatie wordt gegenereerd voor verschillende informatievoorschriften. Dit voorbeeld toont aan dat validiteit niet bereikt kan worden door uitsluitend naar één gegevensstroom te kijken. Vergelijkbare indicatoren voor beleidsprocessen die uit verschillende systemen bij uitvoeringsinstellingen worden gehaald, dienen natuurlijk een gelijke uitkomst te hebben.

Oordeel Het Lisv heeft in 2000 veel inspanningen verricht om de validiteit van gegevensleveringen door uitvoeringsinstellingen te verbeteren. Het Lisv is zich bewust van de urgentie van dit probleem. Inspanningen leiden echter niet altijd tot resultaat. Dit is het Lisv niet altijd euvel te duiden. Positief is dat het Lisv in toenemende mate met afnemers communiceert over de validiteit van geleverde informatieproducten. Afnemers kunnen zo de bruikbaarheid van het desbetreffende product inschatten. Ondanks alle inspanningen is het teleurstellend dat de ontwikkeling van een rapportage over de kwaliteit van de gegevensleveringen door uitvoeringsinstellingen pas medio 2002 zal zijn afgerond.

1) Dit is bijvoorbeeld gebeurt bij een gegevenslevering in het kader van de wet REA. 2) De betrokken medewerker van SZW maakt wel de kanttekening dat het goed zou zijn als het Lisv niet alleen de uitkomst van de controle op de validiteit kenbaar maakt, maar ook inzicht verschaft in de normen die bij de controle zijn gehanteerd. 3) Dit zou geregeld moeten worden via de Ministeriële Regeling Informatievoorziening. 4) In het Verbeterplan Informatievoorziening.

27


3.3.2 SVB Beschrijving en analyse Met het opnemen van fraudegegevens in de reguliere uitkeringssystemen heeft de SVB de validiteit van de fraudestatistiek op het niveau van de andere gegevens gebracht. Daarmee wordt de vraag gesteld hoe valide gegevens in de uitkeringssystemen van de SVB zijn. De SVB moet voor de verstrekking van uitkeringen een groot aantal gegevens in zijn systeem invoeren. Controle op de validiteit van de ingevoerde gegevens is daarbij belangrijk. Een deel van de gegevens (bijvoorbeeld de naw-gegevens) controleert de SVB met behulp van een externe bron, namelijk de Gemeenschappelijke Basisadministratie (GBA). De SVB hoeft geen additionele controles uit te voeren indien zijn gegevens overeen komen met de gegevens in het GBA. Een tweede vorm van controle betreft het zodanig inrichten van het invoerproces dat fouten vermeden worden, dan wel in een vroegtijdig stadium kunnen worden getraceerd zodat correcties kunnen worden aangebracht. Uit het rechtmatigheidsonderzoek van het Ctsv blijkt dat de werking van de ao/ic nog altijd niet zodanig is dat voorkomen wordt dat foute gegevens worden ingevoerd. De kans op foutieve invoer wordt groter naarmate het gaat om gegevens waaraan geen financiële consequenties zitten. Dit omdat invoer waar duidelijke financiële consequenties uit voortvloeit, de aandacht heeft van de interne accountantdienst van de SVB. De IAD kijkt niet naar invoergegevens waaruit geen directe financiële beslissingen voortvloeien.1) Vorig jaar is al opgemerkt dat additionele controles op niet-financiële gegevens door P&S worden uitgevoerd op het moment dat een publicatie wordt uitgebracht dan wel een afnemer eenmalige informatie ontvangt. Uit de gesprekken met de belangrijkste afnemers komt het beeld naar voren dat de validiteit van dergelijke gegevens voldoende gewaarborgd is. In dit onderzoek heeft het Ctsv echter niet rechtstreeks gekeken naar het voorkomen van dergelijke fouten.

Oordeel Ondanks de onduidelijkheid over de juiste invoer van sommige basisgegevens niet altijd gewaarborgd is, is het Ctsv toch van mening dat het informatievoorzieningsproces dusdanig ingericht is dat de validiteit van de informatievoorziening op orde lijkt te zijn. Er zijn geen contra-indicaties (bijvoorbeeld uit controles die afnemers op SVB-cijfers verrichten) dat de validiteit niet voldoende is. De SVB neemt verschillende maatregelen om de validiteit maximaal te garanderen.

3.4

Validiteit verantwoordingsinformatie Beschrijving De controle op de validiteit van de Gim-v gegevens richt zich in eerste instantie op de kwantitatieve aspecten. Het Lisv baseert zijn oordeel hieromtrent primair op de controle van de interne accountant (IAD) van de uitvoeringsinstellingen. IAD’n kijken

28

1) Voor de AOW is het relevant te bekijken of een aanvrager ouder dan 64 jaar is. Het is niet relevant te weten of de betrokkene 76 of 77 jaar oud is.


naar de aantallen opgegeven diensten en geven daar jaarlijks een verklaring bij. Waar het gaat om de inhoudelijke juistheid van de gegevens die de uvi uiteindelijk aan het Lisv levert, vertrouwt het Lisv dus hoofdzakelijk op de IAD van de uvi zelf. Omdat IAD’n niet naar de juistheid van de gegevens over de tijdigheidaspecten van referentiediensten kijken, moet het Lisv hier meer zelf controleren. Bij binnenkomst van kwartaalbestanden doet de afdeling IPG een leestoets (dit geldt overigens ook voor de kwantitatieve aspecten).1) Daarna gaan de bestanden naar de afdeling DPK. Daar leest een medewerker de bestanden in en zet deze om in Excel-format. Bij die omzetting wordt een rudimentaire technische controle op de juistheid gedaan. Een meer inhoudelijke controle geschiedt door de senior relatiebeheerder. Hiervoor zijn geen standaardroutines ontworpen. Iedere relatiebeheerder handelt naar eigen inzicht. De gegevens worden mede aan de hand van managementrapportages e.d. beoordeeld. Opvallende zaken worden eerst binnen de eigen afdeling (DPK) besproken of worden voorgelegd aan IPG. In tweede instantie kan eventueel met de uvi worden overlegd. In het uiterste geval wordt een notitie geschreven voor het reguliere overleg tussen het Lisv-bestuur en de uvi-directie (dan wel de Lisv-directie en de uvi-directie). Bij kwartaalleveringen wordt niet structureel aandacht besteed aan afwijkingen. Gegevens lopen namelijk vaak net over een kwartaal heen. Uitschieters in een bepaald kwartaal zijn dan niet uitzonderlijk. Omdat Gim-v met name dienstig is aan de contractrelatie met uitvoeringsinstellingen staat voor het Lisv primair voorop dat de eindafrekening in orde moet zijn. Het overheersende financiële aspect blijkt ook uit het feit dat ten behoeve van de afrekening alleen een financiële, geen inhoudelijke evaluatie plaatsvindt. Andere, aanvullende controles worden soms wel uitgevoerd wanneer er een informatieverzoek uit bijvoorbeeld de eigen organisatie komt.

Analyse Uit de bovenstaande beschrijving blijkt dat voor wat betreft de controle op de validiteit van de gegevens over de kwantitatieve aspecten het Lisv sterk leunt op de bevindingen van de interne accountantdienst van de uitvoeringsinstelling. Naast het principiële argument dat dit het beste past in de verhouding tussen het Lisv en de uvi’s wordt als praktische argument genoemd dat het Lisv momenteel duidelijk keuzes moet maken voor de inzet van personele capaciteit. In het licht van de onzekere toekomst van de referentiesystematiek is gekozen voor het gedoseerd inzetten van middelen ter verhoging van de validiteit van de Gim-v gegevens. Het steunen op de bevindingen van de IAD’n van de uitvoeringsinstellingen blijkt echter lastig te zijn, omdat over de boekjaren 1999 en 2000 alle IAD’n geconcludeerd hebben dat het lastig is een betrouwbare uitspraak te doen over de juistheid van de opgave van het aantal diensten door uitvoeringsinstellingen. Dit wetende mag de vraag worden gesteld hoe het Lisv hiermee zou moeten omgaan. Heeft het Lisv een adequaat tijdpad uitgezet om tot verbetering van de validiteit van de gegevens te komen? Dat de validiteit van de kwartaalleveringen soms (nog) onvoldoende is, blijkt uit de afwijkingen in aantallen diensten weergegeven in de verschillende uvi-rapportages

1) Bekeken wordt of alle records op het bestand te lezen zijn.

29


en de uiteindelijk door de accountant gefiatteerde aantallen. Het niet volledig betrouwbaar zijn van de kwartaalleveringen impliceert dat kwartaalcijfers met de nodige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd. In 2000 heeft het Lisv op enkele terreinen actie ondernomen: 1 Informatievoorschriften waarmee Gim-v gegevens worden uitgevraagd, zijn aangepast. Het Lisv heeft in overleg met uitvoeringsinstellingen besloten verschillende indicatoren te schrappen omdat de zinvolheid, haalbaarheid en meetbaarheid van de gegevens in het geding was.1) Daarmee is echter nog geen oplossing gevonden voor de problemen rond de validiteit van de resterende indicatoren. 2 Met het SFB zijn intensieve gesprekken gevoerd over levering van Gim-v gegevens2) conform de eisen die het Lisv stelt. De conclusie luidde dat er een miljoeneninvestering noodzakelijk zou zijn om dergelijke leveringen te realiseren. Daarop is onder andere overeengekomen dat het SFB zijn gegevensleveringen (tijdigheidaspecten) mocht baseren op de inhoud van de eigen bestaande systemen. Dat forse investeringen momenteel niet opportuun zijn, is ook de opvatting van SZW. Zolang de discussie over de toekomst van de referentiediensten systematiek nog open is, acht SZW het niet verstandig een dergelijke forse investering te plegen.3) Dit betekende wel dat SZW besloot in 2000 opgevraagde Gim-v gegevens niet te gebruiken voor analyses binnen het ministerie. Hierdoor heeft het lang geduurd voordat Kamervragen konden worden beantwoord. Volgens SZW zijn de cijfers van uvi’s gaandeweg wel beter vergelijkbaar geworden. Het Lisv heeft nu beter zicht op de verschillen en heeft enkele stappen gezet op weg naar meer uniformering. Dat hierbij nog een lange weg te gaan is, wordt duidelijk uit analyses die het Ctsv heeft uitgevoerd. In het kader van het doelen rechtmatigheidsonderzoek 2000 heeft het Ctsv op basis van informatie uit Gim-v gekeken naar de bekostigingssystematiek van de belangrijkste referentiediensten. Belangrijkste conclusie is dat de kostprijs per referentieproduct door de jaren heen sterk fluctueert. Eén van de verklaringen hiervoor is het niet duidelijk gedefinieerd zijn van een referentieproduct, wat natuurlijk directe consequenties heeft voor de validiteit van de gegevens in Gim-v.

Oordeel Ondanks beperkende factoren (verouderde systemen bij uitvoeringsinstellingen, onzekere toekomst Gim-v) had het Lisv in 2000 meer effort moeten steken in het valide maken van Gim-v. Het belang van Gim-v voor het bepalen van de omvang van de kleine geldstroom is dusdanig groot dat uitstel moeilijk te accepteren is. Het Lisv kan zich hierbij niet beroepen op het oordeel van de interne accountantdiensten die geen uitspraak hebben kunnen doen over de betrouwbaarheid van de opgegeven aantal-

30

1) Zie inleiding informatie-voorschrift M 00 117. 2) Het SFB heeft om principiële redenen lange tijd afgezien van het leveren van Gim-v gegevens. Pas na jarenlange onderhandelingen is besloten dat het SFB vanaf het 1e kwartaal 2001 gegevens gaat leveren. 3) Bovendien is door de UWV-werkgroep informatievoorziening per 1 juli 2001 een moratorium ingesteld voor systeemaanpassingen met het oog op het UWV.


len diensten. Door te verwijzen naar de onzekere toekomst van de referentiedienstensystematiek zijn enkele jaren voorbijgegaan zonder dat op een fundamentele wijze de problematiek van de validiteit wordt aangepakt.

31


32


4

Beschikbaarheid

4.1

Inleiding

4.2


4.2.1 Lisv Terugblik Met betrekking tot het criterium ‘beschikbaarheid’ zijn vorig jaar de volgende problemen gesignaleerd: 1 Tijdige en juiste aanlevering van gegevens door uitvoeringsinstellingen 2 Communicatie Lisv met afnemers over planning oplevering producten 3 Realisatie publicaties Omdat deze knelpunten de kern zijn van het criterium ‘beschikbaarheid’, is besloten de beschrijving en analyse ervan samen te laten vallen met de algemene beschouwing (paragraaf 4.3).

4.2.2 SVB Terugblik Door het niet operationeel zijn van het nieuwe frauderegistratiesysteem (FRES) hadden afnemers niet de beschikking over alle gewenste beleidsinformatie op het terrein van handhaving

Beschrijving en analyse Vanaf 1 januari 2000 is het nieuwe frauderegistratiesysteem operationeel. Dit houdt in dat fraudegegevens vanaf die datum integraal opgenomen zijn in de uitkeringssystemen van de SVB. Dit heeft op zijn beurt weer tot gevolg dat de tijdige beschikbaarheid van de gegevens voor de afdeling P&S gegarandeerd is. Immers, P&O ontvangt maandelijks een selectie van gegevens uit het integrale uitkeringsbestand. Het vernieuwen van de frauderegistratiesystemen heeft echter ook een keerzijde. Door de systeemnieuwbouw is een trendbreuk zichtbaar in de reguliere fraudestatistiek. Fraudegegevens uit 2000 zijn niet meer te vergelijken met die uit 1999. Dit heeft te maken met verschillende oorzaken: herformulering van definities, het beter gevuld worden van de sommige variabelen, etc. Hier wringt zich dat enerzijds de wens bestaat om de statistiek te verbeteren, anderzijds dat continuïteit een groot goed is binnen het beleidsterrein van de informatievoorziening. In het licht van de grote problemen die er waren met de informatievoorziening op het terrein van de handhaving is afzien van nieuwbouw echter geen reële optie.

33


4.3


4.3.1 Lisv Beschrijving De tijdige levering van gegevens op basis van de vastgestelde informatievoorschriften blijft ook in 2000 een zorgenkind. Dit wordt ook door het Lisv erkend. Het volgende citaat uit de jaarevaluatie van IPG is duidelijk op dit punt. 1. Een dikwijls ontoereikende kwaliteit van de aangeleverde gegevens. Bij meer dan de helft van de aangeleverde gegevens is het noodzakelijk dat beleidsmedewerkers van IPG zich in meer- of mindere mate inhoudelijk verstaan met de verantwoordelijke aanleverende uvi-contactpersoon. Pas hierna kunnen gegevens gebruikt worden voor informatievoorziening. …. Uitgebreid onderzoek van de afdeling IPG heeft aangetoond dat op uiteenlopende punten niet alleen de levering maar ook de registratie van gegevens binnen de primaire procesuitvoering (van de uitvoeringsinstellingen) tekortschiet. … 2. Een netto achterstand in gegevenslevering van gemiddeld 18,7% (vorig verslagjaar: 19,7%). Er is in tegenstelling tot het voorgaande jaar echter geen sprake meer van structurele achterstand (over meer dan twee maanden), zodat de informatievoorziening door IPG niet ernstig in gevaar komt, zoals in 1999 het geval geweest is met de informatievoorziening WW. Er is wel sprake van veel noodzakelijke herleveringen en naijlende “beperkt vertraagde” leveringen. Elk kwartaal wordt gemiddeld 22% extra aan bestanden ingelezen (veelal vanwege een herlevering t.b.v. noodzakelijke kwaliteitsverbetering van de oorspronkelijk geleverde gegevens). Het Lisv kent een procedure ingeval uitvoeringsinstellingen nalatig zijn bij het leveren van gevraagde gegevens. De procedure start met overleg op medewerkerniveau. Leidt dit niet tot resultaat, dan wordt het management van de uitvoeringsinstelling aangesproken. Het Lisv heeft voorbeelden laten zien waarin sprake was van overleg op directieniveau. Verzuimt een uitvoeringsinstelling zonder noemenswaardige redenen toch te leveren, dan kan het Lisv overgaan tot het opleggen van een boete. In 2000 is dit viermaal gebeurd.1)

Analyse Een belangrijke indicator voor het meten van het criterium ‘beschikbaarheid’ is de mate waarin het Lisv te maken heeft met achterstanden in het aanleggen van een eigen valide database waaruit gegevens kunnen worden gehaald voor het vervaardigen van informatieproducten (tabel 2). De belangrijkste knelpunten liggen op het terrein van Vangnet ZW, de Reintegratiemonitor (Remon) en de reintegratiemonitor WW en handhaving. Dit betreft zonder uitzondering informatievoorschriften die recentelijk van kracht zijn. Gegevensstromen die al langer bestaan, worden in het algemeen minder getroffen door vertragingen.

34

1) Het eerste geval betrof Cadans-levering M98.113 (VPD). Verder is het GUO driemaal beboet i.v.m. niet voldoen aan de leveringsverplichtingen CDF, ZOWAT-staten 1999 en Tijdigheidaspecten Referentiediensten.


Het Ctsv beschikt niet over cijfers over realisaties in het voorgaande jaar, maar de indruk bestaat dat de structurele achterstand minder is geworden. Dit wordt bevestigd in de gesprekken met het Lisv zelf en de belangrijkste afnemers. Tabel 2

Planning en realisatie gegevens in Lisv-database (meetmoment 1 januari 2001)

gegevensstroom

goed lopend t/m

huidige praktijk t/m

WW-Ontslagwerkloosheid

oktober 2000

september 2000

WAO/WAZ/Wajong

oktober 2000

oktober 2000

Ziektewet

oktober 2000

september 2000

dienstverbanden

3e kwartaal 2000

3e kwartaal 2000

Remon

3e kwartaal 2000

3e kwartaal 2000

oktober 2000

augustus 2000

verzekerde personen/

fraude werknemers/ werkgevers Lover (jaarlevering ‘jaar-1’ in oktober) einde wachttijd CDF reïntegratie WW / sluitende aanpak

1999

1999

3e kwartaal 2000

3e kwartaal 2000

2000

–

oktober 2000

december 1999

Het Lisv heeft zich voor 2000 tot doel gesteld eerst de beschikbaarheid te verbeteren van informatiestromen waar de meeste vraag naar is (Einde Wachttijd, Sluitende aanpak en Handhaving). Gezien eerdere opmerkingen over de validiteit van deze stromen (validiteit is een eerste primaire voorwaarde voor beschikbaarheid) moet worden geconstateerd dat het Lisv wel aanzetten heeft gedaan om dit doel te realiseren, maar hier om uiteenlopende redenen nog niet volledig in geslaagd is. Deze opvatting wordt gedeeld door de belangrijkste afnemers van Lisv-producten. SZW heeft in 1999 en 2000 enkele malen aanvullende subsidies verstrekt aan het Lisv om versneld nieuwbouw van systemen bij uitvoeringsinstellingen mogelijk te maken. Een kosten-baten-analyse (invloed UWV-vorming) heeft in enkele situaties geleid tot het nemen van de beslissing om hiervan af te zien. De keus om af te zien van miljoeneninvesteringen heeft wel tot gevolg dat tenminste een jaar lang de kwaliteit van de informatievoorziening onvoldoende is.1) Het tijdig aanleveren van valide bestanden door uitvoeringsinstellingen is een eerste vereiste voor het Lisv om te kunnen voldoen aan het criterium ‘beschikbaarheid’. Zijn bestanden eenmaal geleverd, dan moet het Lisv er zorg voor dragen dat deze snel worden gevalideerd en opgeslagen in de eigen database zodat concrete informatieproducten kunnen worden gegenereerd. SZW ziet belangrijke vorderingen in 2000 ten aanzien van het tijdig leveren van gewenste gegevens. Als redenen hiervoor worden genoemd.

1) Bespiegelingen zijn niet gemaakt, maar het valt niet te verwachten dat met de UWV-vorming op 1 januari 2002 de problemen onmiddellijk verholpen zijn. SZW verwacht dat in de tussentijd toch nog wel gegevens van de uitvoeringsinstellingen te verkrijgen zijn.

35


1 Medewerkers van SZW en het Lisv kennen elkaar beter, waardoor men op elkaar ingespeeld raakt. 2 Communicatie ligt primair op het niveau van medewerkers (werkvloer). Het management verricht slechts een coördinerende rol. 3 Het Lisv lijkt meer deskundigheid te hebben opgebouwd bij het koppelen van bestanden zodat sneller dwarsverbanden tussen verschillende gegevensstromen kunnen worden gelegd. In het algemeen signaleert SZW dat spoedeisende zaken (politieke issues) snel worden afgehandeld (REA evaluatie, sectoranalyse, quick scan). Daartegenover staat dat vragen in het kader van nieuwe informatievoorschriften of een nieuwe publicatie vaker blijven liggen. Soms geldt dit ook voor al langer bestaande gegevensstromen (als er bijvoorbeeld een selectie moet worden gemaakt uit gegevens die het Lisv al bezit). Naast ziekte en communicatieproblemen geeft SZW als verklaring ook dat het Lisv mogelijk bevreesd is dat zijn informatievoorzieningstaak zal worden uitgehold. Door de overdracht van de informatievoorzieningstaak naar het UWV zou deze vrees aangewakkerd zijn. Overleg tussen SZW en het Lisv heeft er aan bijgedragen dat dit volgens SZW goed is uitgesproken.1) Voor het CBS was de beschikbaarheid van gegevens in 2000 nog niet helemaal volledig (bijvoorbeeld aanvragen WW GUO). Het Lisv heeft aanvragen wel in een voorschrift staan, maar het GUO kan dit niet leveren. Een tweede omissie is het ontbreken van informatie over zogenaamde herlevers WAO die niet door Cadans kunnen worden geleverd. Hierdoor kan het CBS niet duidelijk bepalen of iemand een nieuw of lopend geval is. Dit probleem heeft het CBS met het Lisv besproken. Besloten is om medio 2000 gezamenlijk naar deze uitvoeringsinstellingen te gaan om dit probleem te bespreken. In het algemeen ervaart het CBS het samen optrekken als positief, maar het resultaat blijft nog uit. Het Lisv heeft wel voldoende inspanningen verricht. Ondanks deze positieve ervaringen van het CBS blijft de communicatie met afnemers een punt van voortdurende aandacht voor het Lisv. SZW geeft evenals vorig jaar, voorbeelden van verzoeken om informatie die blijven liggen zonder dat SZW op de hoogte wordt gehouden van de vorderingen in de realisatie van het verzoek. Dit doet zich vaker voor indien de urgentie van een verzoek minder groot is. SZW heeft de indruk dat het Lisv meer expertise met het koppelen van bestanden heeft opgebouwd. Het Lisv heeft dit als een van zijn speerpunten benoemd. In het kader van het zogenaamde dynamisch bestandsbeheer wil het Lisv al enige jaren toewerken naar een situatie waarin sprake is van een ‘dataware house’-concept. Beleidsuitkomsten (in de vorm van publicaties of ad hoc leveringen) moeten direct uit een databasestructuur kunnen worden gehaald waarin maximale samenhang tussen de gegevens bestaat. Het Lisv lijkt met het lanceren van dit zogenaamde ‘datawarehouse’ concept een stap te hebben gezet op weg naar een verbetering van de levering van informatieproducten. In de praktijk blijkt realisatie van dit voorne-

36

1) Het ging hier om de levering van bestanden die door een door SZW ingeschakeld extern bureau moest gebruiken voor een beleidsevaluatie op het terrein van de sluitende aanpak WW.


men echter lastig te zijn. Realisatie van dit voornemen wordt telkens in de tijd vooruitgeschoven.1) In zijn eigen doelmatigheidsrapportage stelt het Lisv daarom terecht dat in 2000 de (tussen)doelen op dit terrein onvoldoende bereikt zijn. Belangrijkste oorzaak was het capaciteitsgebrek binnen de afdeling IPG. Door de beperkte capaciteit heeft het Lisv al in zijn Plan van werkzaamheden de keus gemaakt prioriteit te geven aan het uitbrengen van reguliere publicaties en het verzorgen van enkele speciale themanummers (‘Werkende AO-uitkeringsgerechtigden’, ‘Instroomkans WAO en bedrijfsgrootte’, ‘Gebruik FIS-monitor’). In de praktijk is gebleken dat het maken van de themanummers een groter beslag op de capaciteit heeft gelegd dan was ingepland, waardoor de productie van reguliere publicaties met name in de tweede helft van 2000 onder druk is komen te staan. Voor het meten van de doelbereiking op het terrein van het publiceren kent het Lisv drie kengetallen: ● Diversiteitspercentage (aantal publicaties waarvan tenminste één nummer is verschenen / aantal geplande publicaties) x 100% ● Uitgavepercentage = (aantal feitelijk verschenen nummers / aantal geplande nummers) x 100% ● Tijdigheidpercentage = (aantal tijdige, feitelijk verschenen nummers / aantal feitelijk verschenen nummers) x 100% In deze kengetallen zit al opgesloten dat het Lisv vooraf, in het activiteitenplan, al een inschatting maakt van de haalbaarheid van het regulier uitbrengen van publicaties. Dit heeft ertoe geleidt dat sommige publicaties zijn samengevoegd. Zo zijn enkele maandpublicaties samengevoegd tot kwartaalpublicaties. Het is duidelijk dat dit een positieve invloed heeft om de genoemde kengetallen. Net als in de voorgaande rapportages wil het Ctsv vooralsnog vasthouden aan het principe dat de periodiciteit een belangrijk gegeven is. De norm voor het uitbrengen van maandelijkse publicaties is dat een dergelijke publicatie 12x in een jaar verschijnt, etc. Er mag slechts van deze norm worden afgeweken als blijkt dat afnemers geen bezwaar hebben tegen een lagere frequentie van publicatie. Een dergelijke analyse is door het Lisv bij het opstellen van het activiteitenplan niet gemaakt. Uit tabel 2 valt af te lezen dat het hanteren van verschillende normen tot duidelijk verschillende uitkomsten kan leiden. Op basis van zowel de Lisv- als de Ctsv-berekening kan wel de conclusie worden getrokken dat gaandeweg het jaar het uitbrengen van publicaties meer onder druk is komen te staan. De redenen zijn hiervoor al aangestipt (prioriteit op het uitbrengen van enkele signalementen, vertrek van medewerkers waardoor er een capaciteitsprobleem ontstond).

1) Belangrijkste argument was telkens dat de definiëring van het begrip ‘datawarehouse’ wijzigt. Het voert te ver om hier diepgaand op in te gaan. Nu concludeert het Lisv dat gezien de SUWI-ontwikkelingen het verder uitwerken van het concept ‘datawarehouse’ niet opportuun is omdat een SUWI-werkgroep hier specifiek mee bezig is.

37


Tabel 2

Uitgave% volgens definitie Lisv en Ctsv

volgens Lisv-norm

volgens Ctsv-norm

1e kwartaal

76%

52%

2e kwartaal

81%

42%

3e kwartaal

61%

35%

4e kwartaal

Het Ctsv onderschrijft de definitie van het diversiteitspercentage. Uit de eigen evaluatie van het Lisv blijkt dit op 85% te liggen. In 1999 bedroeg het diversiteitspercentage nog 81%. Het tijdigheidspercentage bedraagt volgens het Lisv in 2000 76% (1999: 74%). Uitgaande van de Ctsv-norm1) geeft dit cijfer een te rooskleurig beeld van de werkelijkheid.

Oordeel Het Lisv heeft in 2000 veel inspanningen gedaan om de tijdige aanlevering van kwalitatief goede gegevens door uitvoeringsinstellingen te verbeteren. Op deelterreinen is het Lisv hierin geslaagd. De materie blijkt echter dusdanig zwaar te zijn dat niet mag worden verwacht dat op korte termijn resterende problemen zullen worden opgelost. De kern van het probleem ligt bij enkele uitvoeringsinstellingen die niet kunnen voldoen aan de eisen die het Lisv aan de leveringen stelt. Vervanging van verouderde, niet goed geëquipeerde systemen is naar de mening van de belangrijkste partijen (uvi, Lisv en SZW) een te kostbare zaak. Op grond hiervan oordeelt het Ctsv dan ook dat de sleutel voor het verder optimaliseren van de gegevensleveringen bij de uitvoeringsinstellingen ligt. Het publiceren van reguliere publicaties, het uitbrengen van themanummers en andere relevante werkdocumenten is in 2000 op een positieve wijze opgepakt door het Lisv, maar de keerzijde is dat het gelijktijdig uit willen brengen van een groot aantal publicaties geleid heeft tot een vermindering van de productie van reguliere publicaties. Het bezig zijn met een groot aantal projecten kan ten grondslag hebben gelegen aan de constatering van bijvoorbeeld SZW dat in sommige situaties de communicatie over de voortgang in de realisatie van informatieverzoeken te wensen heeft overgelaten. Een adequaat bewakingsysteem zou dit zeker hebben voorkomen. De opstelling van het Lisv lijkt nu nog teveel ingegeven te zijn door ad hoc keuzes om die werkzaamheden op te pakken, die op dat moment urgent zijn.

38

1) De tijdigheid is gerelateerd aan de periodiciteit; een maandpublicatie moet 12x per jaar verschijnen binnen 2 maanden na het verstrijken van de maand (kwartaal en halfjaarpublicaties 3 maanden, jaarpublicaties 9 maanden). De tijdigheid wordt hier gekoppeld aan het uitgave% en niet, zoals het Lisv doet, aan het verschijnen van publicaties.


4.3.2 SVB Beschrijving en analyse SZW krijgt op verschillende momenten gegevens van de SVB: volumeramingen (1x per jaar), financiële gegevens en kwartaalberichten (op papier en geautomatiseerd). SZW heeft een standaard format van tabellen ontwikkeld die worden uitgevraagd. Met de SVB loopt de afspraak dat SZW in een vroegtijdig stadium concepten van financiële nota’s ter inzage krijgt, zodat SZW snel in staat is een reactie op de cijfers te formuleren. Daarnaast stellen medewerkers van SZW regelmatig ad hoc vragen (zie ook paragraaf 2.3.2), vaak op basis van een politieke vraag. Uit gesprekken met diverse medewerkers van SZW blijkt dat de SVB adequaat reageert op verzoeken om informatie. De gewenste informatie wordt meestal binnen de in de Ministeriële Regeling genoemde termijnen geleverd. SZW ziet een geleidelijke verschuiving van zijn informatiebehoefte. Lange tijd was de vraag gericht op de outcome van de uitvoering (aantallen uitkeringen, uitgekeerde bedragen, etc.). Geleidelijk neemt de belangstelling voor procesgegevens toe. Deze behoefte is ten aanzien van de processen bij de SVB wel minder dan bij die van de uitvoeringsinstellingen.1) Een belangrijk instrument om zicht te krijgen op processen is het uitbrengen van verantwoordingsrapportages door organisaties die de wetten moeten uitvoeren. In deze rapportages wordt naast een evaluatie van de uitkomsten van de uitvoering ingegaan op procesmatige aspecten. De SVB is in 2000 begonnen met het uitbrengen van een verantwoordingsrapportage op het terrein van handhaving. In paragraaf 2.3.2 is hier reeds op ingegaan. SZW is positief over de wijze waarop de SVB een start heeft gemaakt met het beschikbaar stellen van informatie over het proces en de uitkomsten op het terrein van de handhaving. De verantwoordingsrapportage van de SVB was vorig jaar volgens SZW redelijk volledig. Wel ontbrak een stuk analyse op sommige gepresenteerde cijfers. Daarnaast waren sommige onderwerpen beleidsmatig niet voldoende uitgewerkt. Het was teveel beschrijvend en te weinig concluderend. Deze conclusie wordt op hoofdlijnen door het Ctsv onderschreven. Dit jaar is SZW weer duidelijk betrokken bij de opstelling van de verantwoordingsrapportage en medewerkers van SZW constateren dat er duidelijke verbeteringen zijn aangebracht. Wat nu een voordeel is, is dat de aanlevertermijn op verzoek van de Kamer verlengd is. SZW kan nu weer een beeld van een geheel kalenderjaar geven. Mede op verzoek van afnemers heeft de SVB vanaf vorig jaar besloten zijn jaarverslag eerder uit te brengen. Dit betekent dat sommige niet-financiële gegevens, die nog niet beschikbaar zijn op het moment van publicatie van het jaarverslag, als raming worden weergeven en niet meer als realisatie.2) Deze keus is mede gemaakt op basis van een enquête die de SVB onder afnemers van zijn informatieproducten heeft gehouden. 1) Mogelijke verklaringen hiervoor zijn: Cliënten van de SVB hebben minder klachten zijn over de kwaliteit van de uitvoering. Daardoor is er minder aandacht voor het uitkeringsproces zelf. De uitvoering is in hoge mate geautomatiseerd, waardoor de veronderstelling leeft dat processen rechttoe-rechtaan verlopen. 2) Een voorbeeld: realisatiecijfers van het aantal AKW-gerechtigden zijn pas na het verstrijken van het 1e kwartaal van het daaropvolgende jaar beschikbaar.

39


Deze enquête heeft er ook toe geleid dat de inhoud van de kwartaalberichten van de SVB aan de wensen van afnemers is aangepast.1) Eén van de aanpassingen betreft het opnemen van informatie over de uitvoering van de TOG. Beleidsmedewerkers bij SZW hebben veelvuldig overleg met beleidsafdelingen van de SVB over het aanleveren van verantwoordingsinformatie. Problemen met communicatie worden vermeden doordat bij structureel overleg medewerkers van de afdeling A&O aanwezig is. Bij incidentele vragen hebben medewerkers bij SZW meestal contact met de coördinator handhaving die de vragen verder uitzet in de organisatie. Alleen als er veel haast is, krijgt SZW soms wel bestanden van P&S. In het algemeen is SZW tevreden met deze werkwijze. De institutionele afnemers (SZW, CBS, en Ctsv) zijn tevreden over de tijdigheid van de levering van informatieproducten door de SVB. De wijziging van het kwartaalpublicaties heeft geleid tot een eenmalige vertraging van 6 weken in de oplevering van de publicatie.2) De SVB heeft de nodige maatregelen getroffen om herhaling te voorkomen.

Oordeel De SVB voldoet aan het criterium ‘beschikbaarheid’. Afnemers krijgen tijdig de juiste informatieproducten geleverd. De SVB houdt bovendien rekening met de wensen van afnemers bij de vervaardiging van publicaties; afnemers zijn geraadpleegd over de gewenste inhoud van de kwartaalpublicatie.

4.4

Beschikbaarheid verantwoordingsinformatie Beschrijving In het toetsingskader omvat ‘beschikbaarheid’ een tweetal dimensies: 1 uitvoeringsinstellingen moeten tijdig alle voorgeschreven gegevens aan het Lisv leveren. 2 afnemers moeten tijdig alle gewenste informatie krijgen (waarbij het Lisv natuurlijk een haalbaarheidsafweging moet maken). Kijkend naar de eerste dimensie moet worden geconstateerd dat niet alle uitvoeringsinstellingen in 2000 conform de voorschriften hebben geleverd en de wel gerealiseerde leveringen zijn vaak partieel. Grootste problemen lagen bij het SFB en het GUO. Het Lisv heeft beide uitvoeringsinstellingen herhaaldelijk aangesproken op hun leveringsgedrag. In de voorgaande paragraaf is de relatie met het SFB reeds beschreven. Het GUO heeft in 2000 een boete opgelegd gekregen voor het frequent niet leveren van tijdigheidaspecten. Intern wordt Gim-v binnen het Lisv voornamelijk gebruikt in het kader van de jaarlijkse contractafspraken met de uitvoeringsinstellingen. En dan gaat het nog primair

40

1) Oorspronkelijk was het de bedoeling om een aantal tabellen te vervangen door grafieken, waarbij de achterliggende cijfers niet meer zouden worden gepubliceerd. Op uitdrukkelijk verzoek van de afnemers zijn veel cijfers zowel grafisch als in tabelvorm (in een bijlage) weergegeven. 2) Dat werd met name veroorzaakt door de langere productietijd in de nieuwe vormgeving.


om de kwantitatieve aspecten. De “afgeleide informatie” (tijdigheidindicatoren) wordt binnen het Lisv niet structureel gebruikt om te sturen. Dit neemt niet weg dat incidenteel specifieke vragen vanuit de organisatie opkomen. Het meten van feitelijke gebruik van Gim-v cijfers bij de dagelijkse werkzaamheden is overigens moeilijk omdat Gim-v gegevens integraal op het netwerk van het Lisv staan. Het Lisv heeft geen beeld van het aantal keren dat Gim-v wordt geraadpleegd. Meer specifiek gaat de informatie uit Gim-v naar de “wets”mensen, de senior relatiebeheerders van de uitvoeringsinstellingen, de referentieteams en de cijfers worden teruggekoppeld naar de afdeling IPG die belast is met de intake van de kwartaalgegevens. Voor bestuur en sectorraden vindt er een bewerkingslag plaats. Een belangrijk aandachtspunt bij het intern gebruiken van Gim-v cijfers is dat de indicatoren consistent worden gebruikt. Extern zijn SZW en het Ctsv belangrijke afnemers van Gim-v gegevens. In de voorgaande paragraaf is al gewezen op de problemen die SZW had met het gebruik van Gim-v in 2000. Het Ctsv gebruikt de kwartaalgegevens uit Gim-v onder andere voor het onderhouden van een monitor waarmee uitvoeringsprocessen worden gevolgd. Daarnaast is Gim-v één van de bronnen die gebruikt wordt bij de beoordeling van de uitvoeringskosten. Tenslotte worden gegevens uit Gim-v gebruikt in het kader van het jaarlijkse recht- en doelmatigheidsonderzoek.

Analyse In het algemeen constateert het Lisv dat de beschikbaarheid van de kwantitatieve aspecten beter kan worden afgedwongen dan de tijdigheidaspecten. De levering van tijdigheidgegevens vertoont bij alle uitvoeringsinstellingen grote hiaten. Dit komt volgens het Lisv doordat kwantitatieve aspecten gebruikt worden in het kader van de contractonderhandelingen met uitvoeringsinstellingen. Het belang om deze gegevens beschikbaar te stellen is voor uitvoeringsinstellingen veel groter. Zij krijgen betaald voor het aantal diensten dat ze verantwoorden. SZW stelt dat met de opgave van het aantal diensten ook te zien is of het uitvoeringsbeleid de kant op gaat die de staatssecretaris wil. In de praktijk wordt dit instrument echter nog niet effectief ingezet omdat niet alle uitvoeringsinstellingen volledig leveren en de validiteit van de data ook nog niet volledig gegarandeerd is. Uit de gesprekken met medewerkers van SZW blijkt dat tijdigheidaspecten nog niet of nauwelijks gebruikt worden door de beleidsafdelingen. Alleen in het kader van de beslistermijnen wordt hier naar gekeken. Het Ctsv is eveneens terughoudend met het benutten van informatie uit Gim-v. De onduidelijkheid over de kwaliteit van de data is hier debet aan.

41


Oordeel De beschikbaarheid van Gim-v gegevens is nog niet optimaal geregeld. Op korte termijn valt ook niet te verwachten dat dit wel wordt gerealiseerd. Met name door de hoge kosten die gepaard gaan met systeemaanpassingen bij de uitvoeringsinstellingen is de doelstelling van volledige beschikbaarheid van gegevens van de baan totdat meer duidelijkheid zal bestaan over de toekomst van Gim-v. Het Lisv heeft, gegeven deze randvoorwaarden, verschillende pogingen in het werk gesteld uitvoeringsinstellingen te bewegen cijfers te leveren. Dit valt te waarderen, maar tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat meer inspanningen mogelijk waren om het doel, maximale beschikbaarheid in het licht van de voorlopig onoverbrugbare knelpunten bij sommige uitvoeringsinstellingen, te realiseren.

42


5

Doelmatigheid

5.1

Inleiding

5.2


5.2.1 Lisv Terugblik In 1999 is de afdeling IPG geconfronteerd met een beperkte capaciteit IPG in relatie tot het werkaanbod. Dit leidde ertoe dat veel van de geplande activiteiten geen doorgang konden vinden.

Beschrijving Ook in 2000 is sprake van een onderbezetting bij IPG (tabel 3). Tabel 3

Bezetting IPG (in fte’s)

1 jan

1 apr.

1 juli

1 okt.

1 jan.

2000

2000

2000

2000

2001

capaciteit begroot (FTE)

23,3

23,3

23,3

23,3

25,2

capaciteit werkelijk (FTE)

19,7

20,4

20,4

18,4

21,6

verschil in FTE capaciteitstekort/-overschot (%)

3,5

2,9

2,9

4,9

3,6

–15,0%

–12,4%

–12,4%

– 21,0%

– 14,3%

Bron: Lisv, jaarevaluatie IPG

Analyse Tijdens het veldwerk van de vorige rapportage sprak het Lisv de verwachting uit dat de onderbezetting van 25% in 1999 in de loop van 2000 zou verdwijnen, maar de bovenstaande cijfers tonen aan dat IPG in 2000 opnieuw met onderbezetting te maken kreeg. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de realisatie van de doelstellingen van de afdeling IPG. In welke mate dit het functioneren van IPG heeft beïnvloed, wordt natuurlijk ten dele bepaald door de vraag op welke terreinen de schaarste zich voordoet. Het Lisv zelf constateert in haar eigen jaarevaluatie dat het personeelstekort betrekking heeft op beleidsmedewerkers. Op het niveau van het management en senior beleidsmedewerkers is geen sprake van een tekort. Gelijktijdig concludeert het Lisv dat het vertrek van medewerkers beperkt blijft tot medewerkers met de minste dienstjaren bij IPG. Het gemiddeld aantal ervaringsjaren is hierdoor toegenomen. Deze zelfanalyse moet enigszins worden genuanceerd. Ook het Lisv wijst in zijn Dterapportage1) op de negatieve effecten van de onderbezetting. Aan het begin van 2000 heeft IPG in zijn Plan van werkzaamheden een achttal speerpunten benoemd op 1) Dte = Doeltreffendheid en Efficiency. Het Lisv spreekt zich jaarlijks uit over de eigen doelrealisatie.

43


het terrein van de informatievoorziening. Cursief is de bevinding van het Lisv ten aanzien van de doelbereiking samengevat. Aldus ontstaat het volgende beeld: 1 Systematische analyse beleidsbehoeften. Niet van de grond gekomen omdat de meeste informatievoorschriften al zijn vastgesteld en wijzigingsvoorstellen op verzet van uitvoeringsinstellingen stuiten. 2 Notitie over de wijze waarop gegevens worden uitgevraagd (reductie van belasting van uvi’s) Door capaciteitsgebrek is dit niet gerealiseerd. 3 Tijdige, valide leveringen van gegevens door uitvoeringsinstellingen Zie paragraaf 4.3.1. 4 Het meer pro-actief signaleren van beleidsrelevante ontwikkelingen door een intensieve samenwerking tussen beleidsafdelingen en IPG (o.a. het instellen van een denktank) en het definiëren van een probleemhouder die verantwoordelijk wordt voor de ontwikkeling van nieuwe informatievoorschriften. Er zijn samenwerkingsverbanden opgezet met beleidsafdelingen door het benoemen van een aantal informatiethemagebieden (handhaving, claimbeoordeling, risico-informatie). De denktank is op het terrein van de Poortwachtersfunctie actief geweest. 5 Uitbrengen van publicaties (lettend op diversiteit en aantal) De productie van reguliere publicaties kwam onder druk te staan door a. het vertrek van relatief veel medewerkers en b. door het uitbrengen van onder punt 6 genoemde thema’s. Deze thema’s hadden een hogere prioriteit. 6 Meer diepteanalyses op bepaalde onderwerpen Enkele (niet alle voorgenomen) thema’s zijn uitgebracht (werkende ao-ers, instroomkansen wao, etc.) 7 Opzetten evaluaties en monitoring sv-wetten Enkele panel-onderzoeken en secundaire analyses zijn uitgevoerd. 8 Vervaardiging van diverse trendrapportages Gerealiseerd. De bovenstaande opsomming maakt duidelijk dat IPG door de krappe bezetting noodgedwongen prioriteiten moest stellen. Leidend voor de toewijzing van capaciteit zijn in volgorde: de wensen van (de voorzitter van) het Lisv-bestuur en het management team (directie en hoofden), externe institutionele afnemers, overige afnemers. Prioriteiten werden vanzelfsprekend ook regelmatig doorgesproken met de senior-beleidsmedewerkers, de teamleider statistiek-automatisering en met individuele IPG-medewerkers. Volgens het Lisv zijn bij het vaststellen van prioriteiten de volgende afwegingen gemaakt: ● de kerngebieden in de informatievoorziening dienen gehandhaafd te blijven (AO/ WW). ● over het jaar heen dient tenminste een minimum-niveau van informatievoorziening te worden bereikt (diversiteitspercentage over het jaar: constant). ● zonodig de informatie uitsluitend op aanvraag beschikbaar stellen (publicatieproductieproces terugschroeven). ● zonodig moet tijdelijk minder effort geleverd worden voor de ontwikkeling van nieuwe gegevensuitvraag.

44


In tabel 3 staat aangegeven hoe dit uitgewerkt heeft naar de diverse werkzaamheden van IPG. Deze tabel geeft tevens informatie over de terreinen waarop de meeste knelpunten liggen. De inzet van extra middelen op het terrein van de gegevensintake, opslag en ter beschikking stelling komt grotendeels door de problemen die het Lisv heeft ondervonden met het binnenhalen van de reguliere bestanden van de uitvoeringsinstellingen.1) In 2000 heeft IPG 12% minder energie gestoken in ‘interne en externe coördinatie en afstemming’. Dit ondersteunt de eerder in deze paragraaf getrokken conclusie dat nieuwbouwactiviteiten door de prioritering naar de achtergrond geschoven zijn. Nieuwbouw van methoden en technieken had juist sterk te maken met het veranderen van de werkwijze van de afdeling door meer open te staan voor de inbreng van derden. Tabel 3

Uitputting begroting IPG naar type activiteit (in fte’s)

activiteit

begroting

realisatie

uitputting

ultimo

(in %)

4e kwartaal

ontwikkeling en onderhoud informatievoorschriften

6,9

4,5

– 2,4

gegevensintake, opslag en terbeschikkingstelling

24,9

40,0

+ 15,1

ontwikkeling, onderhoud en productie van informatiepublicaties

40,3

35,7

– 4,6

ad hoc-vraagbeantwoording

10,7

10,9

+ 0,2

interne en externe coördinatie en afstemming

17,2

5,1

– 12,1

3,8

+ 3,8

projecten 100,0

100,0

De capaciteitsproblemen zullen ook in 2001 nog niet verdwenen zijn. Het Lisv spreekt de verwachting uit dat bij een gelijkblijvende personeelsbezetting in 2001 de druk op de lopende werkzaamheden nog verder zal toenemen omdat verwacht mag worden dat de toekomstgerichte activiteiten (UWV-vorming) een steeds groter deel van het tijdsbeslag van medewerkers van de afdeling zal opeisen.

Oordeel Het Ctsv is van mening dat het Lisv op een doelmatige wijze de informatiewensen van afnemers heeft trachten te realiseren. Dat de relevante afnemers (CBS, SZW en Ctsv) desalniettemin enkele negatieve ervaringen hebben gehad heeft in belangrijke mate te maken met ontbreken van voldoende instrumenten om de voortgang van de realisatie van informatieverzoeken te bewaken. Omdat informatievoorziening per definitie gekenmerkt wordt door snel opkomende behoeften (bijvoorbeeld politieke actualiteit), is het zeer belangrijk de voortgang van projecten adequaat te monitoren. Anders dreigt het gevaar dat projecten verdrongen worden door urgent opkomende zaken.

1) In hoeverre de wisselende opvattingen binnen het Lisv over de invulling van het concept ‘data warehouse’ aan de de overschrijding heeft bijgedragen, is in het kader van dit onderzoek niet duidelijk geworden.

45


5.2.2 SVB Uit het onderzoek naar de uitvoering van de informatievoorzieningstaak in 2000 zijn geen specifieke knelpunten aan het licht gekomen voor wat betreft de doelmatigheid van de uitvoering, behalve het in voorgaande hoofdstukken reeds aangestipte probleem met de beschikbaarheid van trendgegevens op het terrein van handhaving.

5.3


5.3.1 Lisv Beschrijving en analyse In de voorgaande paragrafen (en hoofdstukken) is al voldoende ingegaan op twee van de drie dimensies van doelmatig handelen: doelmatigheid van beheer en doelmatigheid van beleid/functioneren. Dit behoeft geen verdere uitwerking. Over de laatste dimensie van doelmatigheid, de doelmatigheid van de organisatie, is het nog zinvol stil te staan bij de ontwikkelingen rond het zogenaamde Verbeterplan Informatievoorziening. Het slechte levergedrag van uitvoeringsinstellingen in 1998 en 1999 was voor het Lisv reden om, samen met SZW, een analyse te maken van de oorzaken voor deze problemen. In het Verbeterplan Informatievoorziening is een helder beeld gegeven van de achterliggende oorzaken voor het niet tijdig en juist leveren door uitvoeringsinstellingen. Het Verbeterplan is begin 2000 gereedgekomen. Voortbouwend op dit Verbeterplan Informatievoorziening zou het Lisv een implementatieplan opstellen waarin de belangrijkste conclusies vertaald worden naar concrete wijzingsvoorstellen in de organisatie van de informatievoorziening. Dit zou moeten leiden tot een verdere optimalisering van het uitvoeringsproces waarbij de achterstanden in leveringen niet meer zouden voorkomen. SZW en Ctsv constateren dat het Lisv “traag” heeft gehandeld bij het opstellen van dit implementatieplan. Toegezegde deadlines zijn zonder bericht overschreden. Het vermoeden bestaat dat de traagheid verband houdt met het telkens naar voren schuiven van deze activiteit onder druk van nieuwe prioriteiten. Dit betekent niet dat het Lisv stilgezeten heeft. SZW ziet dat een deel van de maatregelen die het Lisv uiteindelijk heeft voorgesteld in de loop van 2000 al effectief worden toegepast (bijvoorbeeld op het terrein van de communicatie tussen uitvoeringsinstellingen en Lisv). Dienaangaande is het implementatieplan niet meer dan een bestendiging van een net gestarte praktijk. De opstelling van SZW en Ctsv wordt mede ingegeven door de vraag welk belang het implementatieplan nog heeft, nu het zo laat is, met het oog op de UWV-vorming.

46


Beantwoording van deze vraag is slechts partieel mogelijk omdat de feitelijke inrichting van het nieuwe sv-stelsel nog niet bekend is.1) In het algemeen wordt wel duidelijk dat het implementatieplan voldoende elementen bevat die tijdbestendig zullen zijn (bijvoorbeeld de eerder gememoreerde algemene noties over communicatie).

Oordeel Het Lisv heeft na voltooiing van het Verbeterplan Informatievoorziening niet adequaat gehandeld ten aanzien van het opstellen van een implementatieplan. Toch is het positief te waarderen dat enkele elementen uit het implementatieplan in 2000 al daadwerkelijk geïmplementeerd zijn.

5.3.2 SVB Beschrijving De SVB heeft in 2000 te maken gehad met een reorganisatieproces op het hoofdkantoor. Voortvloeiend hieruit zal de afdeling P&S, die tot dusverre verantwoordelijk was voor het uitvoeren van de informatievoorzieningstaak, op 1 oktober 2001 samen met de afdeling Controlling opgaan in de afdeling Business Controlling (BC). De taken van P&S komen dan bij de sectie Informatievoorziening & Onderzoek (I&O) te liggen. De coördinatie van de (kwantitatieve) informatievoorziening wordt expliciet bij deze sectie belegd.

Analyse Uit de gesprekken met de belangrijkste afnemers blijkt dat deze geen negatieve gevolgen hebben ondervonden van het reorganisatieproces bij de SVB, tenminste voor zover het de informatievoorzieningstaak betreft.

Oordeel Aangezien in voorgaande hoofdstukken positief is gesproken over de wijze waarop de SVB invulling geeft aan de criteria uit het toetsingskader en in het licht van de voortdurende aandacht van de SVB om het proces nog verder te optimaliseren (zie het reorganisatieproces) spreekt het Ctsv een positief oordeel uit over de wijze waarop de doelmatigheid van de uitvoering van de informatievoorzieningstaak door de SVB is georganiseerd.

1) Eén van de belangrijkste aanbevelingen uit het implementatieplan is het definiëren van een aparte referentiedienst ‘informatievoorziening’. Gezien de ongewisse toekomst van de referentiesystematiek is het nog maar de vraag of dit zinvol is.

47


48


6

De toekomst In dit hoofdstuk komen aan de orde hoe in het post-SUWI tijdperk het toezicht op de informatievoorziening ingericht zou moeten worden. Er wordt alleen ingegaan op het toezicht op het UWV dat de informatievoorzieningstaak van het Lisv overneemt. Het toezicht op de SVB, die verantwoordelijk blijft voor de informatievoorziening op het terrein van de volksverzekeringen, zal minder ingrijpend veranderen. Wel zullen ook voor de SVB de nodige conclusies getrokken moeten worden voor wat betreft de reikwijdte en diepgang van het toezicht. De bij de werknemersverzekeringen geconstateerde noodzakelijke inzet van meerdere disciplines (zie 6.1.) zou mogelijk ook gevolgen kunnen hebben voor het toezicht op de SVB. Concrete voorstellen moeten echter nog worden uitgewerkt.

6.1

Toezicht op de informatievoorziening Met de invoering van de wet SUWI zal de organisatie van de informatievoorziening op het terrein van de werknemersverzekeringen drastische veranderingen ondergaan.1) Het Lisv zal ophouden te bestaan. De informatievoorzieningstaak wordt belegd bij het Uitvoeringsorgaan werknemersverzekeringen (UWV). Daarmee wordt een lijn gecontinueerd die al ingezet is toen de informatievoorzieningstaak van het Ctsv naar het Lisv ging; de uitvoerder wordt nog meer dan voorheen zelf verantwoordelijk. Het Ctsv heeft nu een drietal jaren ervaring opgedaan met het onderzoek naar de uitvoering van de informatievoorzieningstaak. De wijzigingen in de uitvoeringspraktijk moeten, voor zover noodzakelijk, doorvertaald worden naar een nieuw toezichtskader en toezichtsactiviteiten. In dit hoofdstuk worden puntsgewijs enkele noties weergegeven waar een toezichthouder rekening mee zou moeten houden. De noties zijn neergelegd in de vorm van stellingen. De stellingen zijn mede geformuleerd op basis van de gesprekken met de belangrijkste afnemers op het terrein van de informatievoorziening (SZW, Ctsv en CBS). Stelling 1. De criteria uit het toetsingskader (volledigheid, validiteit, beschikbaarheid, doelmatigheid) zijn universele waarden waaraan een goede informatievoorziening zou moeten voldoen en blijven voor de toezichthouder na 2002 dan ook leidend. Uitgaande van de bovenstaande stelling zullen hieronder per criterium met behulp van stellingen gewezen worden op risico’s voor de informatievoorziening die samenhangen met de transitie naar een nieuw stelsel.2)

1) Op het terrein van de volksverzekeringen zal minder veranderen omdat de SVB de producent van beleidsinformatie blijft. 2) De lezer moet overigens niet te absoluut vasthouden aan deze indeling naar criterium. Soms hebben sommige stellingen betrekking op meer dan één criterium.

49


A

Volledigheid Stelling A1. Een belangrijk speerpunt voor het toezicht op de informatievoorziening is de integratie van systemen bij het UWV, wat moet leiden tot meer uniforme beleidsinformatie. In deze rapportage is geconstateerd dat het niet realiseren van sommige informatiewensen van afnemers samenhangt met de diversiteit in systemen. Dit leidt er bijvoorbeeld toe dat de verantwoordingsinformatie uit GIM-v voor uitvoeringsinstellingen onderling niet vergelijkbaar is. Stelling A2. Het onderscheid tussen verantwoordingsinformatie en beleidsinformatie vervaagt. Dit moet ook tot uiting komen in het toezicht op de informatievoorziening. In Nederland wordt toegewerkt naar een situatie waarin een uitvoeringsorgaan zelf verantwoording aflegt over zijn handelingen. Onderdeel van die verantwoording is het verstrekken van beleidsinformatie. Daarmee wordt beleidsinformatie ook meer en meer een intern stuurinstrument voor de uitvoerder zelf. De informatiebehoefte van de nieuwe toezichthouder zal mede geënt zijn op dit samenvallen van beleidsen verantwoordingsinformatie. Stelling A3. In een Ministeriële Regeling moet de wetgever expliciet normen voor de kwaliteit en tijdigheid van de informatielevering door leveranciers formuleren en vastleggen welke omgangsvormen met afnemers dienen te worden aangehouden, maar het heeft geen zin om te beschrijven welke gegevens leveranciers aan SZW moet gaan leveren. In de huidige Ministeriële Regeling staan concrete informatieproducten die SZW van het Lisv verlangd te ontvangen, maar de praktijk leert dat deze lijst snel achterhaald is omdat telkens nieuwe wensen ontstaan. Het is natuurlijk wel zinvol duidelijk op papier te zetten welke structurele en incidentele informatieproducten SZW wenst te ontvangen, maar door dit op ambtelijk niveau te regelen kan meer flexibel op wijzigingen worden ingesprongen. Eisen ten aanzien van de kwaliteit en tijdigheid veranderen minder snel en kunnen daarom wel verwoord worden in een Ministeriële Regeling.

B

Validiteit Stelling B1. Toezicht op de informatievoorziening kan zich niet meer beperken tot de controle van de producent. De hele keten (vanaf de invoer van basisgegevens tot de productie van publicaties) moet het onderzoeksdomein zijn. Stelling B2. Om dit toezicht vorm te geven is een interdisciplinair team van specialisten nodig.

50


De nu afgeronde Ctsv-onderzoeken naar de informatievoorziening door het Lisv en het Ctsv-onderzoek naar de kwaliteit van de primaire gegevens bij de uitvoeringsinstellingen tonen aan dat manco’s in de informatievoorziening beginnen bij de bron: daar waar primaire gegevensinvoer plaatsvindt. In de huidige context is het Lisv in hoge mate afhankelijk van de wijze waarop uitvoeringsinstellingen gegevens aanleveren. Het Lisv heeft geen onbeperkte middelen om te controleren of de aangeleverde gegevens volledig voldoen aan de specificaties die het Lisv heeft opgegeven. Stelling B2. Door het samenvallen van de rol van leverancier (nu: uitvoeringsinstelling) en producent (nu: Lisv) in het UWV wordt de kwaliteit van de informatieproducten voor afnemers kritischer omdat er geen onafhankelijke partij meer is die de data screent voordat de afnemer ze ontvangt. In de nieuwe UWV-context is het aannemelijk dat een intern controleorgaan (bijvoorbeeld de interne accountantsdienst) de controletaak van het Lisv overneemt. Echter, in de afgelopen jaren is onder andere uit de beschrijving van de situatie bij de SVB al gebleken dat deze controle soms partieel is omdat de IAD gefocused is op gegevens waaraan financiële consequenties zitten.

C

Beschikbaarheid Stelling C1. Door de omvangrijke systeemaanpassingen die nodig zijn om het UWV in te richten komt de continuïteit van de informatievoorziening in gevaar. Door middel van gericht onderzoek zal het Ctsv nagaan of hiervan sprake is. Het bestaan van continuïteitsbreuken belemmert het meten van de bijdrage die het UWV (=som van de uitvoeringsinstellingen) heeft aan het bereiken van de stelseldoelen.

D

Doelmatigheid Stelling D1. De expertise die het Lisv heeft opgebouwd moet meegenomen worden naar het UWV. Hoewel het Lisv in de afgelopen jaren veel problemen heeft gehad met de uitvoering van de informatievoorzieningstaak, mag niet uit het oog worden verloren dat er ook veel positieve zaken zijn bereikt. Het uniformeren van de gegevensuitvraag door middel van mededelingen, de start met de validatie van de belangrijkste bestanden (bestandselementen) en het bedienen van vele afnemers door het beschikbaar stellen van een groeiende hoeveelheid informatie zijn enkele facetten die terug moeten komen in het werk van het UWV. De afdeling die zich bezig gaat houden met informatievoorziening zal een samenvoeging moeten zijn van IPG en de statistische afdelingen van de uitvoeringsinstellingen. Dit vereist de integratie van meerdere culturen.

51


52


Bijlage 1 Toetsingskader informatievoorzieningstaak 1

Inleiding In de Osv’97 staat dat het Lisv en de SVB de verantwoordelijkheid hebben voor de informatievoorziening over de sociale verzekeringen ten behoeve van beleids-, beheers- en toezichtsprocessen (SVB: art. 25 lid 1 onder e; Lisv: art. 38 lid 1, onder f). Onder de informatievoorzieningstaak vallen niet de taken die samenhangen met de operationele processen als de gegevenslevering van de uvi’s aan het Lisv in het kader van fondsbeheer, noch de taken die voortvloeien uit het opstellen van jaarplannen en begrotingen van het Lisv en de SVB.1) Het Ctsv is verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit, de beschikbaarheid en de betrouwbaarheid van die informatie (zie Memorie van Toelichting (MvT) bij de OSV97). Tevens dient door het Ctsv te worden vastgesteld in hoeverre de informatievoorzieningstaak doelmatig wordt uitgevoerd. In deze nota wordt uiteengezet op welke wijze het Ctsv de verantwoordelijkheid voor het toezicht op de informatievoorzieningstaak in wil vullen, of met andere woorden, hoe het Ctsv het toezicht op dit specifieke onderdeel vormgeeft. We spreken in dit verband van het toetsingskader informatievoorzieningstaak. Het Ctsv heeft bij het opstellen van dit toetsingskader gebruik gemaakt van de algemene uitgangspunten geformuleerd in de Ministeriële “Regeling informatievoorziening sociale verzekeringen” (24 juni 1997). Deze uitgangspunten zijn vertaald naar meer specifieke criteria. Dit was enerzijds noodzakelijk omdat de uitgangspunten in de Ministeriële Regeling - begrijpelijk - veelal in algemene termen geformuleerd zijn. Anderzijds is een aantal aspecten in de Ministeriële Regeling niet nader uitgewerkt. Zo ligt in de regeling het accent op de volledigheid en tijdigheid van aanlevering van gegevens en heeft de regeling primair betrekking op de informatieverstrekking van de SVB en het Lisv aan de Minister en niet aan het Ctsv en anderen. Met dit toetsingskader wil het College de criteria expliciteren op basis waarvan de uitvoering wordt beoordeeld. Daarmee wordt nog niets gezegd over de wijze waarop de toetsing geschiedt. Jaarlijks zal het College in een werkplan aangeven hoe zij deze toetsing vormgeeft. Daarbij wordt rekening gehouden met de kennis opgedaan in voorgaande jaren.

2

Rapportage Het Ctsv zal elk jaar zijn oordeel over de uitvoering van de informatievoorzieningstaak in het voorliggende kalenderjaar schriftelijk vastleggen. Nog bezien moet worden of een afzonderlijke nota wordt opgesteld, of dat het oordeel wordt opgenomen in een breder Ctsv-rapportage t.a.v. de uitvoering door het Lisv en de SVB. Bij de uitwerking van het plan van aanpak zal er voor gezorgd worden dat de afstemming met 1) Deze omschrijving staat in de Ministeriële Regeling en komt ook voor in het jaarplan van het Lisv. Bij het veldwerk zal worden nagegaan in hoeverre deze beperking van het domein van onderzoek nader afgebakend kan worden.

53


andere reguliere onderzoeken van het Ctsv (m.n. doelen rechtmatigheidsonderzoeken) zodanig zal zijn, dat doublures in de belasting van het Lisv en de SVB vermeden worden.1)

3

Toezichtsvragen Gesteld is dat het Ctsv dient te oordelen over de kwaliteit, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de informatie zelf en de doelmatigheid van de uitvoering van de informatievoorzieningstaak. Het Ctsv vertaalt dit in de volgende toezichtsvragen: 1 de vraag naar volledigheid: wordt de reguliere informatiebehoefte inhoudelijk adequaat afgedekt; 2 de vraag naar validiteit: wordt voldoende gewaarborgd dat de geproduceerde informatie inhoudelijk juist is; 3 de vraag naar beschikbaarheid: wordt de gevraagde informatie daadwerkelijk en tijdig geleverd; 4 de vraag naar doelmatigheid: wordt de informatievoorzieningstaak doelmatig uitgevoerd.

4

Controle op controle Leidend principe bij toezicht uitgevoerd door het Ctsv is het principe van controle op controle: waar mogelijk maakt het Ctsv gebruik van controle-bevindingen van anderen, zoals een interne controledienst en de interne of externe accountant. Op het specifieke onderdeel van de informatievoorzieningstaak is evenwel noch bij de SVB, noch bij het Lisv sprake van een onafhankelijke interne of externe partij die zich bezighoudt met de expliciete controle op de volledigheid, validiteit en beschikbaarheid van beleidsinformatie. Wel is het mogelijk dat op onderdelen bevindingen van de in- of externe accountant kunnen worden overgenomen, bijvoorbeeld wanneer statistische gegevens rechtstreeks zijn terug te voeren op gecontroleerde uitvoeringsbestanden of -systemen. Toepassing van controle op controle beperkt zich bij het nu te vormen eerste oordeel van het Ctsv over de informatievoorzieningstaak daarom noodgedwongen tot de vraagstelling aan Lisv en SVB in hoeverre zij, ten aanzien van de in de volgende paragraaf genoemde toetsingscriteria, bevindingen van een onafhankelijke partij kunnen produceren. Nog bezien moet worden wanneer een situatie van volkomen controle op controle haalbaar is, d.w.z. naar een situatie waarin Lisv en SVB zelf een onafhankelijke partij inschakelen om de uitvoering van de informatievoorzieningstaak te controleren. Dit is het einddoel van het Ctsv, maar zolang aan de basisvoorwaarden nog niet is voldaan zal het Ctsv door middel van eigen actie een oordeel vellen. Op basis van de ontwikkelingen bij het Lisv en de SVB ter zake en de uitkomst van het oordeel zal het Ctsv bepalen wanneer toepassing van de controle op controle wel haalbaar is.

54

1) Het vermijden van doublures door interne afstemming is een belangrijk aspect van het Toezichtbeleid van het Ctsv.


5

Toetsingscriteria

5.1

Volledigheid Lisv en SVB voldoen aan het criterium van volledigheid indien zij ervoor zorgdragen dat de basisgegevens, benodigd voor een adequate afdekking van de informatiebehoefte, tot hun beschikking komen. Om te kunnen voldoen aan het criterium volledigheid dienen Lisv en SVB in de eerste plaats de bestaande informatiebehoefte te kennen. Daarvan uitgaande dienen zij een vertaalslag te maken naar daarvoor benodigde basisgegevens. Vervolgens dienen zij vast te stellen of de inspanningen benodigd om die basisgegevens te verzamelen, opwegen tegen de opbrengst ervan. Zo ja, dan dienen zij te regelen dat die gegevens daadwerkelijk geregistreerd en verzameld gaan worden. In dit verband wordt van het Lisv en de SVB verwacht dat: ●

●

●

●

zij de kenbaar gemaakte informatiebehoefte van elk van de belangrijke afnemers (extern: de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het College van toezicht sociale verzekeringen en het Centraal Bureau voor de Statistiek; intern: de eigen organisatie1) registreren en op relevantie voor andere belangrijke afnemers beoordelen, teneinde de informatiebehoefte van alle belangrijke afnemers ter zake in kaart te krijgen;2) zij een actieve rol vervullen in het Forum Informatievoorziening sociale verzekeringen door de door één of meerdere van de belangrijke afnemers kenbaar gemaakte informatiewensen te bespreken indien deze wensen ook relevant zouden kunnen zijn voor de andere afnemers; zij zorgen voor transparantie ten aanzien van het keuzeproces welke gegevens wel en niet zullen worden verzameld. Dit kan door de belangrijke afnemers te betrekken in dat keuzeproces, dan wel door de gemaakte keuzen tijdig en onderbouwd door te communiceren aan die afnemers. Bij dit keuzeproces hoort ook de afweging van de haalbaarheid van de levering van de gegevens door de uitvoeringsinstellingen; zij duidelijke schriftelijke voorschriften opstellen t.a.v. de definitie, wijze van registratie en wijze van verzameling van de benodigde basisgegevens uit de uitvoering.

1) Mogelijk ten overvloede wordt nogmaals opgemerkt dat het hier nadrukkelijk niet om de informatie gaat die de eigen organisatie nodig heeft voor de uitvoering van haar eigen taken (bijvoorbeeld fondsbeheer, etc.), maar om beleidsinformatie. 2) Bij de oordeelsvorming zal het Ctsv slechts toetsen of het Lisv en de SVB voldoen aan de wettelijke plicht om de door de afnemers kenbaar gemaakte informatiewensen te inventariseren en te verwerken. Dit hoeft beide organisaties niet te weerhouden een meer actieve rol te vervullen. Zo kan in de dagelijkse praktijk blijken dat de doelmatigheid van het werk toeneemt als beide organisaties bij wetswijzigingen zelfstandig nadenken over de informatiebehoefte van de eigen organisatie of externe afnemers. Ook kan het doelmatig zijn bij systeemwijzigingen bij leveranciers te bekijken of eerder niet realiseerbare wensen alsnog gerealiseerd kunnen worden. Het Ctsv zal, samengevat, deze meer actieve rol toejuichen, maar niet in de uiteindelijke oordeelsvorming meenemen.

55


5.2

Validiteit Lisv en SVB voldoen aan het criterium van validiteit indien zij ervoor zorgdragen dat de verzamelde basisgegevens in voldoende mate juist en volledig zijn en dat er voldoende waarborgen bestaan dat de uit deze basisgegevens afgeleide informatieproducten inhoudelijk juist zijn. In dit verband wordt van het Lisv en de SVB verwacht dat: ●

●

●

5.3

de verzamelde basisgegevens worden onderworpen aan invoercontroles, te weten controles op: - het waardebereik (bv. geslacht 8 mag niet voorkomen); - logische relaties (bv. zwangere mannen mogen niet voorkomen); - plausibiliteit (bv. aanzienlijke verschillen met vorige leveringen of andere leveranciers, of inconsistentie met andere bronnen als bijvoorbeeld jaarverslagen van uitvoeringsinstellingen); en dat bij de controles betrekkelijk scherpe acceptatienormen zijn opgesteld en vastgelegd en worden gehanteerd. Goedgekeurde bestanden voldoen zodoende aan die normen; er een duidelijke terugkoppeling richting leverancier van de gegevens plaatsvindt, en wel zodanig dat die leverancier in voorkomende gevallen dezelfde gegevens/aantallen/informatie naar buiten toe zal hanteren; er procedures zijn beschreven en worden nageleefd om te voorkomen dat in de productie-slagen van basisgegevens naar informatieproduct (een publicatie, een werkbestand voor een afnemer e.d.) door het Lisv en de SVB nieuwe fouten worden geïntroduceerd.

Beschikbaarheid Lisv en SVB voldoen aan het criterium van beschikbaarheid indien zij ervoor zorgdragen dat de afnemers in voldoende mate en tijdig de beschikking krijgen over de gewenste gegevens en/of informatie, rekening houdend met privacybescherming van personen en instanties conform de wet op de persoonsregistratie. In dit verband wordt van het Lisv en de SVB verwacht dat: ●

●

●

●

56

er procedures zijn beschreven en worden nageleefd ten aanzien van de opslag, beveiliging en bewaartermijnen van de verzamelde basisgegevens (in verband met de beschikbaarheid van historische informatie); er procedures zijn beschreven en worden nageleefd ten aanzien van het tijdig beschikbaar hebben van actuele informatie. Onderdeel hiervan is tijdig en adequaat rappel bij aanleveranciers van basisgegevens als de aanlevering uitblijft of kwalitatief onder de maat is; informatieverzoeken van de belangrijke afnemers worden afgehandeld in de geest van de Ministeriële Regeling; er beleid is geformuleerd en wordt toegepast ten aanzien van de afhandeling van informatieverzoeken van anderen dan de belangrijke afnemers. Dit moet er toe


●

5.4

leiden dat ook anderen binnen een redelijke termijn en tegen redelijke kosten de beschikking dienen te kunnen krijgen over gewenste informatie op basis van de verzamelde basisgegevens; er een registratie wordt bijgehouden van informatieverzoeken en de afhandeling daarvan, waarin tenminste de inhoud van het verzoek, de vragende instantie en de afhandelingstermijn worden geregistreerd; er een privacyreglement is opgesteld en wordt toegepast ten aanzien van de verzamelde en aan derden te verstrekken gegevens en informatie, dat voldoet aan de wet op de persoonsregistratie (de WPR, en t.z.t. aan de opvolger daarvan de WPB) en aan de OSV.

Doelmatigheid Lisv en SVB voldoen aan het criterium van doelmatigheid indien ● de door hen gehanteerde structuren, procedures en methoden voldoende geschikt zijn en blijven om de door henzelf geformuleerde doelstellingen t.a.v. de informatievoorzieningstaak te bereiken (doelmatigheid van organisatie) én ● zij mensen en middelen van de juiste kwaliteit in de juiste hoeveelheid tegen minimale kosten inzetten bij het bereiken van het doel (doelmatigheid van beheer) én zij in voldoende mate het eigen doel en dat van de wetgever bereiken (doelmatigheid van beleid/functioneren). Het laatste aspect wordt afgedekt door de hierboven besproken drie criteria: als de informatievoorzieningstaak voldoet aan de criteria volledigheid, betrouwbaarheid en beschikbaarheid is, naar mening van de toezichthouder, het doel van zowel Lisv en SVB als dat van de wetgever in voldoende mate bereikt. Voor wat betreft de andere aspecten geldt dat een ‘absolute’ taakstelling of norm vooralsnog moet ontbreken. Het College zal de processen en de organisatie rond de informatievoorzieningstaak bij Lisv en SVB in kaart brengen en analyseren en eventuele evidente inefficiënties signaleren. Tot een oordeel over de doelmatigheid in normerende zin zal dat niet leiden, maar wel tot inzicht en mogelijk aanbevelingen terzake.

57


58


In de reeks rapporten zijn verschenen: 2001 R01/08 Cijfers in beeld Toezicht op de informatievoorzieningstaak Lisv en SVB R01/07 De productie van de WAO-instroomcijfers R01/05 De sociale verzekeringen in 2000 R01/04 Vijfde vervolgrapportage ontvlechting Onderzoek naar de financiële scheiding van publiek en privaat bij de uitvoering van de werknemersverzekeringen R01/03 Rapportage boedelbeschrijving (algemeen deel) R01/01 De kunst van het aanbesteden Onderzoek naar werking van de aanbestedingsprocedure bij inkoop van reïntegratieactiviteiten

2000 R00/09 Standaardrapportage De rol van de standaard ‘Geen Duurzaam Benutbare Mogelijkheden’ in de rapportages van verzekeringsartsen R00/08 Rechtmatigheidsverklaring ontvangsten betreffende de premies Ziekenfondswet 1999 R00/07 Doelmatigheidsrapportage 2000 R00/06 Rechtmatigheidsverklaringen werknemersverzekeringen 1999 R00/05 Rechtmatigheidsonderzoek volksverzekeringen 1999 R00/04 Rapport van bevindingen en conclusies inzake verbetering en sturing rechtmatigheid, voorjaar 2000 R00/03 In de spreekkamer van de verzekeringsarts Een onderzoek naar het verzekeringsgeneeskundige deel van de WAO claimbeoordeling

59


R00/02 Vierde vervolgrapportage ontvlechting Onderzoek naar de financiële scheiding van publiek en privaat bij de uitvoering van de werknemersverzekeringen R00/01 Zicht op reïntegratie Een onderzoek naar de uitvoering van de poortwachtersfunctie

Van de hiervoor genoemde publicaties zijn exemplaren beschikbaar voor gratis toezending aan functionele gebruikers. Ook beschikt het Ctsv over een eigen website: www.ctsv.nl. Hierop staan de integrale versies van alle publicaties. College van toezicht sociale verzekeringen afdeling Communicatie Postbus 100 2700 AC Zoetermeer

60

08, november 2001 ISSN , ISBN

Recommend Documents