~ Theo Koster: onze pastor ~ ~ De Psyche van Charlie Hebdo ~ ~ DE-Café: jouw eerste zoen ~

HERSENSPINSELS Tijdschrift Psychologie Nijmegen Februari 2015

~ Theo Koster: onze pastor ~ ~ De Psyche van Charlie Hebdo ~ ~ DE-Café: jouw eerste zoen ~ FEBRUARI 2015

1

Houden van

Ik hou van jou Vier simpele woorden Maar samen, Samen hebben ze lading. Bijzonder als je het echt meent, Want vaak wordt het zomaar gezegd. Ik, Ikzelf, de persoon die ik ben. Wie ik ben, dat weet ik zelf niet eens Dus hoe kan ik die vier simpele woorden echt menen, Als ik het eerste al niet ken Houden van Nog zo’n begrip, zo lastig, zo complex Ik hou van pizza en van dansen Maar dat is toch niet hetzelfde, Als houden van een persoon? Hoe kan dezelfde woordgroep dan toch Zo een bijzonder gevoel uiten? Jij Ja, weet ik wel wie jij bent Krijg ik niet alleen dat te zien Wat jij me wil laten zien? Hoe kan ik van je houden, als ik jou niet eens echt ken Ik hou van jou Ondanks alle twijfels, Zijn deze woorden toch Wat mijn hart mij ingeeft. 2



HERSENSPINSELS

DEZE KEER IN HERSENSPINSELS... Zingeving en liefde; het wordt op onze universiteit verenigd in één man. Ontmoet Theo Koster, onze studentenpastor.

Lees het op pagina 10

Eens moest de eerste keer zijn; hoe hebben anderen hun eerste zoen echter ervaren? We vroegen het in het DE-café.

Lees het op pagina 18

Terrorisme, haat en racisme waren de afgelopen tijd weer flink in het nieuws. Wat heeft de psychologie hierover te zeggen?

Lees het op pagina 20

INHOUDSOPGAVE

A PRIORI p. 4 SPIN PAGINA p. 5 DE SPiNCORRESPONDENT p. 6 JULES ELLIS p. 9 OP DE SOFA p. 10 PERSOON p. 14

DE-CAFÉ GEDRAG DE MIX BREIN BRATWURST UND BIER STUDEREN IN...

FEBRUARI 2015

p. 18 p. 20 p. 26 p. 28 p. 32 p. 34

3

A PRIORI

FREEK OUDE MAATMAN

A PRIORI

Het was/is flink koud buiten deze winter; zo koud dat ik regelmatig door de straat loop alsof ik een noodlottig ongeluk heb gezien waarbij iemands gezicht, handen en een duizendklapper betrokken waren. Met mijn mond en neus ‘beschermd’ door een sjaal en mijn vingers veilig weggestopt in mijn zakken durf ik nog net de enkele minuten durende exodus naar de supermarkt of het busstation te maken. Met enige schaamte, moet ik wel zeggen. Ik heb blijkbaar de koudetolerantie van - zoals ik zelf graag stel iemand uit het Middellandse Zeegebied, of zoals mijn vrienden liever zeggen: ‘een vrouw’. Persoonlijk verdenk ik mijn ouders van liegen over hun herkomst; ik ben ooit zelfs gevraagd of ik Turks bloed had – in een mannentoilet overigens, wat de stelling van mijn vrienden enigszins onderuit haalt.

Zoals een goed onderzoeker betaamt kon ik het echter niet bij een N=1 onderzoek laten. Een korte rondvraag over de koudeperceptie deze winter leverde voornamelijk met mij instemmende geluiden op… van vrouwen. Enige troost kon ik gelukkig vinden in deze HersenSPiNsels. Rebecca stelt namelijk in haar onderzoek naar relaties dat partners die op elkaar lijken een betere relatie hebben (dus dames ;)). De rest van deze editie gaat over andere dingen waar je het warm van krijgt. Mesian mengt zich zijdelings in het verhitte Charlie Hebdo-debat, Niree onderzocht de ‘geluksmonnik’ en Theo Koster laat zich hartverwarmend uit in zijn interview. Ook nu weer wens ik jullie veel leesplezier toe, maar dit keer met warme groeten.

COLOFON HERSENSPINSELS: Jaargang 7, nr. 2, 2015 Dit tijdschrift is onderdeel van Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN) en verschijnt vijf keer per jaar. Hoofdredactie: Freek Oude Maatman Redactie: Dimitrij Lintchuk, Mesian Tilmatine, Tamara van Seggelen, Daan Weevers, Rebecca van Eijden, Niree Bakker, Mare Derks en Heleen van Renesse Eindredactie: Renske van der Steen

4



HERSENSPINSELS

Extern consulent: Felix Klaassen Voorpagina: Lieke Klaassens Achterpagina: Daan Weevers Lay-out: Mare Derks, Niree Bakker Redactieadres: SPiN t.a.v. Hersenspinsels Montessorrilaan 3, A.00.05, 6525 HR, Nijmegen Telefoon: 024 - 3612588 E-mail: hersenspinsels@spin-nijmegen. com

TESS BOMBEECK

Het tweede semester is alweer in volle gang, en dat betekent dat iedereen weer in de hectiek van het dagelijks studentenleven is beland: je BSA binnenslepen, je bachelorscriptie schrijven, een bijbaantje erbij, je ouders en je vrienden niet verwaarlozen en tussendoor natuurlijk je studentenleven in Nijmegen onderhouden. Herkenbaar? Waarschijnlijk wel. Het leven als student is vaak één grote (maar wel heel gezellige) chaos. Maar terwijl je de hele dag op en neer rent om aan iedereens verwachtingen te voldoen, vergeet je vaak even stil te staan en te bedenken waar je nu écht gelukkig van wordt. En nee, wees maar niet bang, dit wordt geen preek over het belang van meditatie en een uitgebalanceerde geest. Ik heb het bijvoorbeeld over dat moment wanneer je na twee zware, alcoholvrije tentamenweken weer voor het eerst met een biertje in je hand Meter Maandag onveilig maakt. Of wanneer je de volgende ochtend wakker wordt en je beseft dat je de hele dag met je brakke hoofd in bed kan blijven liggen. Men zegt altijd dat je geluk niet kunt afdwingen, maar je kunt het lot natuurlijk wel een handje helpen. Ook de komende tijd helpt SPiN je natuurlijk maar al te graag om het geluk een beetje naar je hand te zetten. Zo krijg je op 25 februari de mogelijkheid je geluk in het spel te testen tijdens het Casino Royale SPiN-feest! En mocht het Rad van Fortuin die avond niet meewerken, wie weet brengt deze avond je dan wél wat geluk in de liefde… Op 16 maart is het voor de gelukkigen onder ons tijd om Nederland een weekje achter zich te laten en zich te begeven in de immense drukte van ‘The City That Never Sleeps’. Waren de kansen niet in jouw voordeel toen de inschrijvingen voor de studiereis plaatsvonden? Niet getreurd! Op 10 maart kun je alsnog in Amerikaanse sferen komen op het ‘Spring Break tijdens de Ragweek’-feest van SPiN en de JFV. Want waar word je nu gelukkiger van dan het goede doel te steunen door een avondje bier te drinken en ondertussen je eigen Hollandse Harvey Specter aan de haak te slaan? Zijn feestjes niet zo jouw ding, of heb je besloten tijdens je volgende tentamenperiode eens boven kansniveau te presteren? Hieronder vind je een overzicht van alle andere activiteiten die SPiN voor je in de aanbieding heeft. Hopelijk zie ik je daar! Liefs, Tess ACTIVITEITENOVERZICHT Debat Genderneutraliteit 23 februari Lezing Sekten 4 maart SPiN-feest ‘Casino Royale’ 25 februari Training Rattenbreinen 10 maart Diner Rouler 26 februari ‘Spring Break in 10 maart de Ragweek’-feest Halfjaarlijkse ALV 3 maart Studiereis New York 16-24 maart

FEBRUARI 2015

5

SPiNPAGINA

Lieve SPiN-leden,

Het Gala: Baroque of Grotesque?

DE SPiNCORRESPONDENT

SPiN organiseert door het jaar heen zo veel activiteiten dat je ze nooit allemaal kunt bezoeken. Misschien heb je ook wel eens de complottheorie gehad dat sommige activiteiten net zo nep zijn als de maanlanding. Wij van de HersenSPiNsels voelden ons - als officieel propaganda-orgaan van SPiN - dan ook geroepen om dit onafhankelijk voor jullie te checken met onze eigen Stig; de SPiN-correspondent. “Zie jij het niet meteen voor je? Al die gouden, glanzende jurken van de bekoorlijk geschminkte dames die elegant door de prachtige grote zaal van de Waagh heen dansen, geleid door jouw normaal zo gladjakkerige en hanerige, maar nu plotseling getemde, studievrienden; getemd en ineens een man door het dragen van een net pak.” De vieze, perfide glimlach van hoofdredacteur Freek wordt steeds breder tijdens het beschrijven van het SPiN-gala van dit jaar. Dan gaat hij verder: “Kort gezegd - een verschrikkelijke nachtmerrie. Gelukkig hoef ik er niet persoonlijk bij te zijn voor de HersenSPiNsels, daarvoor hebben we immers de SPiN-correspondent.” Shit, dat ben ik! Poeh. Geweldig. Een gala. Terwijl ik de rij aan een supermarktkassa al als een ondraaglijke ophoping van mensen beschouw. Omdat ik echter mijn gerechtvaardigde twijfel heb dat Freek een spontaan wanhopig gefingeerde coma als excuus voor het niet inleveren van dit artikel zou accepteren, heb ik dus geen andere keuze dan te gaan. God zegene de greep.

6



HERSENSPINSELS

Opvallend aan het gala van dit jaar is het thema: immers werden we in de Waagh (dat vet protserige huis aan de Nijmeegse Grote Markt) uitgenodigd op een waarachtig old-school bal masqué zoals men het kent uit E. A. Poe’s Masker van de Rode Dood of misschien toch eerder van Christopher Nolan’s Batman: The Dark Knight Rises. Althans, zo stelde ik me dat van tevoren voor. Er was echter een factor die ik niet bedacht had: gratis drankjes (kijk nou, misschien raak ik dus toch nog in coma). Toen ik met een origineel Italiaans langeneusmasker op mijn gezicht en twee niet-Italiaanse, maar toch buitengewoon aantrekkelijke meiden aan mijn zijde de Grote Markt opliep (uiteraard lekker op tijd), durfde ik mijn ogen nauwelijks te geloven: de rij om binnen te komen was langer dan die voor de meest hippe techno-clubs in Berlijn op een gemiddelde zaterdagavond. Natuurlijk. Wie wil er ook maar één minuut gratis alcohol missen? Ook hadden de gratis drankjes snel invloed op de heersende stemming: die veranderde

MESIAN TILMATINE

in een recordtempo van “kijk, ik heb een fancy masker op” naar “blableuhblah ik hou van iedereen” - dit volgens mijn kleine steekproeven ten minste. Dit had ook ten gevolge dat het al snel wat lastig werd om interviewbare mensen te vinden die ook eerlijk een negatieve mening over deze SPiN-activiteit zouden uiten. Het lukte me gelukkig toch om iemand te vinden die in een nog wat nuchterdere staat leek te zijn: bij de ingang, waar de ijskoude Nijmeegse januariwinden binnenwaaien, staat Kenneth de Rooij, 21 jaar, lid van de organiserende commissie, met waakzame ogen de rol van portier over te nemen. “Oh ja”, zegt hij, “het is wel een aardig goed gala, immers is het flink druk, en was het uitverkocht.” Misschien valt aan zijn expertise wat

FEBRUARI 2015

7

DE SPiNCORRESPONDENT

Professioneel voorbereidend onderzoek

dat betreft een beetje te twijfelen; immers is dit zijn “eerste keer op een gala”, maar toch, gedanst heeft hij vanavond al wel; “Met de commissie.” Ondanks zijn (relatieve) nuchterheid weet hij weinig wat te verbeteren valt voor volgende keren; de “locatie is echt iets bijzonders”, de muziek vindt hij daadwerkelijk “goed” [sic!], en het thema? “Nou, het thema. Dat past toch gewoon bij een gala, of niet? Je moet gewoon een thema hebben.” Wat later krijg ik de eer om met Elien van Rooijen, 20 jaar jong, penningmeester der SPiN, te spreken, en die heeft ondanks een heel vergelijkbare achternaam een iets andere kijk op het thema dan Kenneth; zij vindt het wat “ingewikkeld”. “Kijk, ‘t probleem is,”, zegt ze, “weet je, ‘t probleem is.. ik herken al die mensjes hewoon nie als ze allemaal maskers drage, en dan weet ik nie wie daa is.” In plaats van verder erop in te gaan wat in haar ogen dan het nut van maskers is, vertelt ze me nog hoe “lekker druk en gezellig” ze het hier vindt, met wie ze allemaal vanavond al “de heupe gewove” heeft - en met wie ze nog van plan is om dit te doen (“Met het bestuur ‘tuurlijk, en, met iederéén!”). “Zou je op dit moment niet eigenlijk aan het leren moeten zijn voor al die komende tentames?”, vraag ik. “Kijk, dit is Giulio, die vind ik keileuk”, antwoordt ze. “Valt er anders nog iets te verbeteren aan de organisatie van toekomstige SPiN-gala’s volgens jou?”, werk ik dapper mijn vragenlijst af. “Oh, kijk, da’s gezellie allemaal, maar ik zou trouwens wel aan het lere moete zijn op dit moment, weet je?”, antwoordt ze. “Wat

DE SPiNCORRESPONDENT

is het bijzondere aan het SPiN-gala?”, vraag ik. “Jij komt toch ook wel nog straks na het gala mee naar ‘t de Fuik, toch?”, antwoordt ze. Ik bedank haar voor het gesprek en denk dat ik net verliefd geworden ben. Dus, nog meer. Diepere gesprekken zoals die met Elien blijken echter met de voortschrijdende tijd zeldzamer te worden (of mijn notulen worden gewoon steeds moeilijker te lezen). In de rij voor het vrouwentoilet ontmoet ik Marissa Jeeninga, 20 jaar, tweedejaarsstudente Psychologie. Voor haar is het “niet het eerste gala ooit, maar wel de eerste met SPiN”. Het verschil? “Meer psychologiestudenten.” Toegegeven, dat was geen heel erg slimme vraag, als ik erover nadenk. Met wie danst ze vanavond? “Zeker niet met jou, joh!” Autsch. “Met mijn vrienden gewoon dus.” Autsch? Ik weet het niet zeker. “Wat vind je het bijzondere aan juist dit gala?” “Gratis wijn.” “Zou je het SPiN-gala dus aanbevelen?” “Gratis wijn.” “Zijn er verder geen negatieve punten?” “Aangezien de wijn gratis is; wat te weinig vrouwentoiletten.” “Wat vind je van het thema?” “Meh. Maskers maken je lelijk.” Ik krijg ondanks mijn masker toch nog een dansje met haar, ook al duurt die maar zo’n dertig seconden en gebeurt het meer toevallig, als ik bij haar .langs moet dringen om de wachtrij voor het toilet weer te verlaten. Close enough. Dat de rest van mijn notulen voornamelijk uit tekeningen, handtekeningen, versierzinnetjes, vochtplekken en de incomplete tekst van een Macedonisch luisterliedje bestaan,

8



HERSENSPINSELS

Interview-notulen van het gala zegt ook iets. Zo bleek bijvoorbeeld uit mijn notulen dat een Michelle de With een bijzondere nadruk wilde leggen op haar liefde voor mij én bier (waarop onder andere een Miriam Thelen, een Sara Ordanovski en bovengenoemde Kenneth de Rooij hun instemming gaven), terwijl een Leonie Müller de voor mij wat cryptische boodschap “favo leoni” achterliet. Aan het einde van de avond ben ik mijn twee dates, mijn sleutel, ID, paspoort, dertig euro en een klein stukje van mijn geheugen verloren en weet dus zeker wat ik in mijn hart de hele tijd al wist: dat een SPiN-gala nog zo barok kan worden, maar toch een grotesk toneelstuk blijft wat je nooit mag missen. En om met die gedachte af te sluiten: “Makedonsko devojče, kitka šarena. Volgradina nabrana, darpo darena. Dali ima, na ovoj beli svet, poubavo devojče od Makedonče? Nema, nema i ne ke se rodi? Poubavo devojče od Makedonče!” (zoek het maar zelf op en zing mee, bij YouTube vind je het onder de naam “Makedonsko”)

Soms vragen mensen waarom ik ben afgevallen. Ik was altijd een gepassioneerde roker. Ik wist wel dat het waarschijnlijk 10 jaar van mijn leven zou kosten, maar dacht ‘ach, dan wordt ik 70 in plaats van 80, die prijs is het me wel waard’. Dat eindigde toen ik besefte dat er tussen mijn 70ste en mijn 80ste misschien iets wordt uitgevonden waarmee ik 140 kan worden, en dat er vervolgens voor mijn 140ste misschien iets wordt uitgevonden waarmee ik 1000 wordt. Als ik dan op mijn 70ste sterf aan roken, verlies ik niet 10 jaar maar 930 jaar! Dat was op zichzelf echter nog niet voldoende om te stoppen met roken. De statistieken hierover geven naar mijn mening namelijk een valse voorstelling van zaken. Ze tonen hoeveel minder risico iemand heeft die stopt met roken. Ze vergelijken daarom mensen die zijn gestopt met roken met mensen die door zijn blijven roken. In de eerste groep zitten de mensen bij wie het stoppen gelukt is. Maar of het stoppen lukt, weet je niet van te voren. En een goede risico-analyse gaat niet alleen uit van het meest optimistische scenario, maar ook van andere scenario’s. Welnu, het meest realistische scenario is dat je stopt met roken, tien kilo zwaarder wordt, en dan weer begint met roken.

Die kans is 95%. En zwaarder worden heeft ook een gezondheidsrisico. Gezien mijn toenmalige gewicht, zou dat al de helft van de winst teniet doen als het stoppen lukt, en zou het risico verdubbelen als het stoppen niet lukt. Wat ze moeten vergelijken is dus “mensen die besluiten te stoppen met roken, inclusief degenen bij wie het stoppen mislukt en die dan 10 kilo zwaarder zijn en daaraan misschien sterven” met “mensen die niet besluiten te stoppen te roken”. En met mijn gewicht zou het dan juist riskanter zijn om te stoppen. Er waren dus twee oplossingen: Zorgen dat het stoppen lukte, of zorgen dat ik niet zwaarder werd. Voor de zekerheid ben ik daarom naast het stoppen ook gaan afvallen. Dat ging verrassend goed samen. Het nadeel van stoppen met roken is dat je de hele dag aan roken denkt. Het nadeel van afvallen is dat je de hele dag aan eten denkt. Maar dat gaat niet tegelijk. Zo werd het stoppen gemakkelijker door het afvallen. En beiden zijn een soort verslaving; dezelfde trucjes helpen. Bijvoorbeeld de gedachte “stel je eens niet zo aan, watje”.

FEBRUARI 2015

9

JULES ELLIS

Duizend

OP DE SOFA

Op de Sofa met: Theo Koster

Ben je op zoek naar wijze woorden? Ga dan naar Theo Koster. Hij is al bijna 23 jaar pastor van de Nijmeegse studentenkerk, en is daar drie dagen per week te vinden voor een goed gesprek en een kopje thee. Wij zijn bij Theo langs gegaan om hem te vragen over zijn achtergrond, de studentenkerk, liefde en de zin van het leven.

Naam: Theo Koster Beroep: Studentenpastor In zijn volgend leven wordt hij: politicus Bijnaam: de Brommer, omdat hij het meteen laat weten als hij het ergens niet mee eens is Waar komt u vandaan? ‘Ik kom uit de Achterhoek. Uit Groenlo, waar het Grolsche bier ook vandaan komt. Daar ben ik geboren en daar heb ik de eerste twaalf jaar van mijn leven doorgebracht. Daarna heb ik hier op een internaat in Nijmegen gezeten, de NEBO. Toen ben ik voor een tijdje weer teruggegaan naar Groenlo, maar uiteindelijk kwam ik weer terug in Nijmegen. Daar ben ik op mijn 19e Theologie gaan studeren.’ Waarom heeft u gekozen voor Theologie? ‘Ik wilde per se iets doen met mensen. Ik heb ook nog geneeskunde overwogen en dat vind ik nog steeds heel interessant. Toch koos ik voor Theologie omdat je dan veel verschil-

10



HERSENSPINSELS

lende terreinen van de mens bestudeert, ook de religieuze dimensie: de zin en de onzin van het leven. Als ik een volgend leven krijg, ga ik de politiek in. Dat lijkt me machtig interessant. Discussiëren en met mensen praten. Goed luisteren wat er gaande is en op basis hiervan tot een land komen waar voor iedereen ruimte is, want daar heeft ieder mens recht op.’ Uit wat voor gezin komt u? ‘‘Ik woonde in een warm gezin met negen kinderen, waarvan ik de twee na jongste was. We hadden een boerenbedrijf met koeien, varkens, kippen en een geweldige moestuin en hierdoor hadden we veel met de natuur te maken. Het was een gezellige en ook heel vrome tijd. We gingen iedere dag naar de kerk. Veel van mijn generatiegenoten hebben dat als een dwang ervaren, maar daar heb ik nooit last van gehad. Dat hoorde er gewoon bij zoals een hele hoop dingen erbij horen. Wat voor mij heel belangrijk is geweest is dat ik ouders heb gehad die consequent waren. Ik wist goed waar ik aan toe was omdat zij naar ons altijd één lijn trokken, ook als ze het heftig met elkaar oneens waren. We

MARE DERKS & HELEEN VAN RENESSE

Hoe was u als student? ‘Ik was een goede en zeer actieve student. Ik zat bijvoorbeeld in de faculteitsraad, waardoor ik kon meebeslissen over benoeming van docenten. Daarentegen was ik niet actief

in het uitgaansleven. In die zin ben ik blij dat ik niet meer jong ben want je moest er wel een beetje aan meedoen. Wat ik wel betreur is dat ik nooit fatsoenlijk dansles heb gehad. Dat was er niet bij op het internaat.’ Nu over liefde. U bent homoseksueel. Heeft u moeite gehad met uw geaardheid? ‘Nee. Ik was 23 toen ik erachter kwam dat ik homo was. Ik was denk ik al te oud om problemen met mijn geaardheid te hebben. Ik heb tijdens mijn studie een scriptie geschreven over homofilie en doordat ik toen heel veel bezig was met homoseksualiteit en meer mensen tegenkwam die homoseksueel waren, ging ik mezelf afvragen of dat misschien ook bij mij speelde. Toen ik mijn homoseksualiteit ontdekte, realiseerde ik me dat het bij mij hoorde net zoals mijn man-zijn. Ik heb geen partner gehad, wel wat avontuurtjes, maar het is nooit tot een relatie gekomen. Dat maakte mij helder dat ik voor het kloosterleven geboren ben. Als kloosterling mag je ook geen rela-

“Als ik zie dat op een relatie tussen twee mannen Gods zegen rust, bevestig ik hun relatie.” FEBRUARI 2015

11

OP DE SOFA

hadden fysiek weinig, maar psychisch veel meer ruimte dan de meeste kleine gezinnen van nu. In een groot gezin heb je de ruimte om geheimen te hebben omdat de ouders niet alles van iedereen kunnen bijhouden. Door het grote gezin had ik de ruimte om fouten te maken en daarvan te leren. Mijn moeder is vrij jong overleden. Ik was 16 toen ze overleed en zat toen nog op het internaat. Haar dood was niet onverwacht want ze had al lang kanker. Ze leefde toe naar het moment dat een van mijn broers priester zou worden en gelukkig heeft ze dat nog mee kunnen maken. Toen ik me net bij de Dominicanen (kloosterorde) aansloot, ging mijn broer weg bij zijn club. Hij verklaarde me voor gek. Hoe kon ik daar aan beginnen? In de jaren zeventig moest men niks meer van de kerk hebben.’

tie hebben. De geborgenheid en vertrouwdheid die je hebt in een relatie mis ik wel. We gaan allemaal eenzaam dood. Er zijn nogal wat medebroeders die er onder lijden dat ze geen kinderen hebben. Ik heb daar geen last van, omdat ik het gevoel heb dat andermans kinderen ook mijn kinderen zijn.’ U bent actief bij het Werkverband van Katholieke Homo Pastores. Wat houdt dat precies in? ‘De leden van dit werkverband zijn allemaal homoseksueel en ze hebben allemaal een speciale band met de katholieke kerk. We zijn opgericht in 1980. Toen had je nog een bisschop in Roermond, Gijsen, die zich fel verzette tegen homoseksualiteit. Er werden protesten gehouden om zich te verzetten tegen zijn beleid vanuit de homowereld. Bij zo’n demonstratie ontstond het idee om een verband te vormen. We zaten in een dubbel isolement. Aan de ene kant werd er anders naar je gekeken als je homoseksueel was, alsof je een beetje abnormaal was. Aan de andere kant moest je in de homowereld niet

12



HERSENSPINSELS

zeggen dat je priester of kloosterling was. Het Werkverband ging het als hun taak zien een ontmoetingsplaats te zijn voor lotgenoten. Daarnaast houden we ons bezig met studie. De kerk zegt wel allerlei dingen over homoseksualiteit, maar klopt dit allemaal wel? Tenslotte voeren we actie als er discriminatie van homoseksuelen plaatsvindt vanuit de kerk. Wij van het Werkverband zien, in tegenstelling tot de bisschoppen, geen reden om het huwelijk tussen homo’s te verbieden. Als ik zie dat op een relatie tussen twee mannen Gods zegen rust, bevestig ik hun relatie.’ U bent pastor van de Studentenkerk van Nijmegen. Wat is precies de functie van deze kerk? ‘In juni 1992 ben ik studentenpastor geworden, en ik vind het werken met studenten nog steeds zalig. De studentenkerk is een plek voor sociale contacten. Het viel mij op dat de campus tamelijk studentonvriendelijk is. In de zomer zie je overal buiten plukken studenten zitten, maar in

samen met mensen willen zijn. Je moet je durven laten corrigeren door anderen en op mensen durven afstappen. Ik merk dat dat nog een groot probleem is. Daarnaast is het belangrijk in je leven evenwicht te vinden tussen lichaam en geest. Ik merk dat studenten tegenwoordig erg in hun hoofd zitten. Niet alleen omdat we zoveel nadenken maar ook omdat we continu keuzes moeten maken; en doordat studenten getalenteerde jongelui zijn

“Het hoofd en het hart, zorg dat die in evenwicht blijven.” Hoe komen studenten bij de studentenkerk terecht? ‘Er zijn hardnekkige oordelen onder studenten dat je alleen naar de Studentenkerk gaat als je gelooft of als je problemen hebt. Dit klopt niet. Er komt maar een klein aantal studenten naar ons met problemen. Soms verwijzen psychologen studenten met problemen door naar ons, zij weten precies wie wij zijn en waar we goed in zijn, namelijk in het bespreken van levensvragen.’ Over levensvragen gesproken. Wat is volgens u de zin van het leven? ‘De zin van het leven is het leven zelf. Belangrijk momenteel is vooral dat je niet eenzaam wordt. Een mens is namelijk niets zonder anderen om zich heen. Tijdens je leven moet je evenwicht vinden tussen uniek willen zijn en

wordt hun keuze scala nog breder. Als ze gaan slapen dan begint het te malen, je kent het allicht. Daarvoor geef ik meditatiecursussen aan studenten. Dan leer je ook naar je lichaam te luisteren.’ Heeft u nog een wijze raad die u wil meegeven aan studenten? ‘Neem de tijd voor jezelf. Dan ga je mijmeren en nadenken over dingen. Neem de tijd voor sociale contacten. Doe spelletjes, ga samen zwemmen. Heb een plek waar je je verhaal kwijt kan. Zonder anderen om je heen ben je niets. Maar... hou het ook lekker luchtig, niet alleen ernstig discussiëren maar ook ouwehoeren met elkaar. Onderhoud daarmee niet alleen je hoofd, maar je hele lichaam. Het hoofd en het hart, zorg dat die in evenwicht blijven.’

FEBRUARI 2015

13

OP DE SOFA

de winter heb je geen uitnodigende plekken voor sociale contacten. Dit is juist ontzettend belangrijk want door sociale contacten leer je jezelf beter kennen. Om deze reden hebben we in de studentenkerk een ontmoetingsplaats ingericht: de Huiskamer. Je kan hier lekker hangen, kletsen, spelletjes doen. Gezelschapsspellen zijn weer helemaal terug. Je bent samen bezig, en ook heel belangrijk bij spel is dat je jezelf laat zien zoals je bent.’

De ultieme relatie?

PERSOON

Tot over je oren verliefd zweef je samen met die ene speciale persoon op een roze wolk. Helaas is verliefdheid niet voor eeuwig. Als je van die roze wolk af valt, bepalen veel verschillende kenmerken en eigenschappen je kans op een succesvol “happily ever after”. Denk jij snel dat meisjes je je vrijheid afnemen? Word jij snel verliefd op foute jongens die geen moeite voor jou doen? Grote kans dat dit komt doordat je in je kindertijd onveilig gehecht bent, zegt psychoanalyst Bowlby. Kinderen die veilig gehecht zijn zien hun ouders als een secure base. Wanneer een veilig gehecht kind opgroeit, zal het vergelijkbare relaties opbouwen met geliefden. Ze voelen zich veilig en verbonden met hun partner en kunnen zich vrij bewegen binnen de relatie. Ongeveer 60% van de mensen is veilig gehecht. Onveilige hechting kan bijvoorbeeld gebeuren als een moeder veel problemen heeft met zichzelf en daardoor niet in gaat op een huilend kind, waardoor het kind leert dat haar behoeftes niet worden vervuld. Hierdoor krijgen ze een verwachtingspatroon dat hechtingsfiguren hun emotionele behoeften niet zullen vervullen. Ze zijn daardoor afstandelijk en hebben moeite mensen dicht bij zich te laten komen. Dit heet een vermijdende hechtingstijl e n die toont zich ook in latere relaties. Zij bewaren vaak afstand in een relatie en vinden het vervelend als ze het gevoel hebben dat de ander wat van ze verwacht. Ze trekken zich terug als

14



HERSENSPINSELS

ze voelen dat ze onder druk komen te staan. Ongeveer 20% van de mensen is op deze manier gehecht. Een ander groep onveilig gehechte mensen ontwikkeld later een ambivalente of gepreoccupeerde hechtingsstijl. Ze zijn vaak open over hun gevoelens en zoeken snel intimiteit. Ze zoeken veel bevestiging en kunnen snel argwanend of jaloers zijn of claimend gedrag vertonen. Wat vaak gebeurt, is dat mensen onbewust een partner uit kiezen die hun verwachtingen bevestigen. Dit doen ze omdat hun hechtingstijl daar al op voorbereid is en omdat het vertrouwd voelt. Een persoon met een vermijdende hechtingsstijl heeft sneller de neiging om afstand te bewaren, omdat volgens hun werkmodel de manier om je behoeftes bevredigd te krijgen is door te doen alsof je ze niet hebt. Zij kiezen vaak als partner mensen die bezitterig en veeleisend zijn. Ook blijkt het dat mensen met een gepreoccupeerde hechtingstijl sneller een partner kiezen die moeite heeft met intimiteit en die afstand bewaart, terwijl ze zelf het gevoel hebben pas in hun behoeftes te worden voorzien als ze constant bij hun partner zijn. Dit kan ook komen doordat mensen zich

REBECCA VAN EIJDEN uit eigenschappen zoals sterk zijn, een eigen identiteit hebben en vrijheid hebben. Daardoor hebben mannen van vrouwen die een gepreoccupeerde hechtingsstijl hebben een grotere kans minder tevreden te zijn in hun relatie, omdat deze vrouwen hun vrijheid beperken. Daarnaast hebben mensen met bepaalde persoonlijkheden een grotere kans op relatiesucces dan anderen. Als we kijken naar de Big Five persoonlijkheidstrekken, blijkt het dat vriendelijkheid, emotionele stabiliteit en openheid de meest gewenstepersoonlijkheids-eigenschappen zijn in een partner. Extraverte mensen hebben een energieke en betrokken houding tegenover de wereld. Zij gaan relatief makkelijk relaties aan, maar omdat ze altijd behoefte hebben aan gezelschap en actie, gaan ze ook vaker buiten hun relatie op zoek naar avontuur. Introverte mensen hebben moeite met mensen leren kennen en zoeken minder snel intimiteit op. Als ze daarentegen een relatie hebben opgebouwd, is er een grotere kans dat ze veel moeite stoppen in het behouden en verdiepen

FEBRUARI 2015

15

PERSOON

veilig voelen in situaties die vertrouwd zijn. Daarom zoeken mensen met een onveilige hechting in de kindertijd dus ook onveilige hechtingen als volwassene op. Een onveilige hechting betekent overigens niet per definitie een onsuccesvolle relatie. Wanneer een onveilig gehecht persoon een langdurige relatie heeft met iemand die veilig gehecht is kan deze heel succesvol zijn. De onveilig gehechte persoon leert dat zijn behoeftes wel vervult worden en wordt op deze manier in zijn relatie wel veilig gehecht. Voor mannen en vrouwen verschilt de hechtingsstijl die het beste relatiesucces voorspelt. Dat komt door mannelijke en vrouwelijke rolpatronen. Vrouwen zoeken uit zichzelf meer steun bij anderen en dat wordt aangemoedigd vanuit de jeugd door het vrouwelijk rolpatroon. Daardoor zijn ze extra gevoelig voor hun partners vermogen om te luisteren en intiem te zijn. Ze zullen dus sneller ontevreden zijn in relaties met partners die een vermijdende hechtingstijl hebben. Mannelijke rolpatronen bestaan

PERSOON

van de relatie. Neuroticisme heeft een negatieve invloed op relatiekwaliteit, omdat neurotische mensen, dus emotioneel instabiele mensen, de neiging hebben om gebeurtenissen op een negatieve manier te interpreteren. Ook mensen met een lage zelfwaardering hebben een grotere kans om dit te doen. Er is gebleken dat zij er vaak van uit gaan dat hun partner hen op dezelfde negatieve manier ziet als dat ze zichzelf zien, en ze hebben zelfbeschermings-mechanismen waardoor ze er eerder vanuit gaan dat hun partner niet van hen houdt zodat ze later minder zullen worden gekwetst. In een studie was een groter deel van de mensen met een lage zelfwaardering en mensen met een partner die een lage zelfwaardering hadden ontevreden in de relatie, dan mensen die zelf of waarvan de partner een hoog zelfvertrouwen had. Volgens de onderzoekers zien mensen met een hoog zelfvertrouwen alles rooskleurig en zijn gemotiveerd om zich te gedragen op een manier die relatie succes bevordert. Mensen met een narcistische per-

16



HERSENSPINSELS

soonlijkheidsstoornis hebben ook een zeer laag zelfvertrouwen, wat ze compenseren door altijd bevestiging te zoeken van anderen en zich boven anderen te plaatsen. Ze krijgen hierdoor gevoelens van grootsheid en belangrijkheid. Ze gaan relaties voornamelijk aan omdat ze bewondering en bevestiging van hun belangrijkheid van deze partner kunnen krijgen. Narcisten kunnen wel verliefd worden op iemand anders en in het begin van relaties overspoelen ze hun partner vaak met liefde en aandacht. Dit is echter van korte duur. Uit onderzoek blijkt dat wanneer hun partner aan hen gebonden is, de narcist probeert de relatie op zo’n manier onder controle te houden dat hij zich niet echt hoeft te binden. Hij doet dit om te laten zien dat hij superieur is, om de ander afhankelijk van hem te maken en als een soort vernedering. Door de ander omlaag te halen lijken ze zelf beter. Narcisten rapporteren vaak dat ze niet tevreden zijn in hun relatie. Een verklaring hiervoor is dat narcisten zichzelf beter vinden dan hun partner, en denken dat ze ook beter verdienen. Wat ten slotte ook nog invloed heeft

ken laten wel zien dat huwelijken tussen mensen met een persoonlijkheid die op elkaar lijkt succesvoller zijn. Kortom, om een langdurige succesvolle relatie te hebben is liefde alleen niet genoeg. Het vraagt van mensen een hoop acceptatie en vertrouwen richting hun partner en dit wordt het beste bereikt als je veilig gehecht, vriendelijk, emotioneel stabiel en open bent, en als je qua persoonlijkheid op je partner lijkt. Maar wees gerust, voor mensen die altijd ongezonde relaties aangaan is nog mogelijk om dit patroon te doorbreken. Als ze een relatie aan gaan met een veilig gehecht persoon en zich durven open te stellen, kunnen ze ervaren dat hun behoeften wel bevredigd kunnen worden. Uiteindelijk heeft dus iedereen kans op een “happily ever after”!

FEBRUARI 2015

17

PERSOON

is de mate waarin je op je partner lijkt. Of het waar is dat “opposites attract” is een debat dat na jaren nog steeds geen eenduidig antwoord heeft. Qua uiterlijk vallen mensen eerder voor iemand die ze ongeveer even knap vinden als zichzelf. Wat persoonlijkheid betreft vallen mensen volgens sommige onderzoeken voornamelijk op de verschillen van de ander. Ze zoeken in de ander positieve karaktereigenschappen die ze zelf missen. Volgens ander onderzoek vallen mensen op anderen die op hen lijken qua attitude en persoonlijkheid. Dit komt omdat het bevestigt dat onze eigen eigenschappen normaal of gewenst zijn en er ontstaan minder conflicten als men hetzelfde over dingen denkt. Wel is het zo dat sommige persoonlijkheids-eigenschappen vaak pas later zichtbaar worden. Bij het verliefd worden op iemand speelt het dus wellicht geen hele grote rol. De meeste onderzoe-

DE-CAFÉ

DE-CAFÉ

In het DE-café loopt van alles rond, van studenten onderwijskunde tot rechten en van brave burgers tot wilde feestgangers. HersenSPiNsels ging op zoek naar studenten met het wildste verhaal. Sommige moesten diep in hun geheugen graven, maar al snel zien we de mondhoeken omhoog krullen als we aan hen de grote vraag stellen: ‘Hoe was je eerste zoen?’

VROUW, GESCHIEDENIS Mijn eerste zoen was in één woord te omschrijven: nat. Het was met mijn toenmalige vriendje tijdens een feest van mijn vader. We lagen op de garagevloer te knuffelen terwijl het feest daar volop bezig was. Mijn ouders en de aanwezige gasten hebben ongetwijfeld kunnen meegenieten van ons intieme moment. De zoen was zo verschrikkelijk dat ik het drie dagen later heb uitgemaakt.

VROUW, PSYCHOLOGIE “Ik was op een feest, ik was als enige geen 18. Ik was helemaal dronken en had geblowd. Toen heb ik met een jongen gezoend. Een tijdje later moest ik overgeven en heb ik nog met een tweede jongen gezoend (hij was 21!). De hele school wist er daarna van!”

MAN, FILOSOFIE ‘Ik weet het nog goed. Het was tijdens het introductieweekend. We hadden net cantus gehad, dus ik was nogal bezopen. Ik had nog nooit gezoend en ik was eigenlijk wel van mening dat iemand zoenen onlosmakelijk verbonden was met introductiekamp, dus ik dacht: ‘laat ik het maar eens proberen ’. Op een gegeven moment zat ik met een meisje buiten te praten, en opeens keek ze me vet raar aan. Dus ik vroeg: 'Wil je met mij zoenen?'. Ja, dat heb ik echt gevraagd. Ze moest lachen en dat zag ik als een ja, dus toen heb ik haar gezoend. Het was allemaal heel prima, maar achteraf gezien voelde ik me heel schuldig en vies, omdat ik haar eigenlijk helemaal niet leuk vond. Sindsdien heb ik nooit meer met een meisje gezoend voor wie ik geen gevoelens had.’

18



HERSENSPINSELS

MARE DERKS, REBECCA VAN EIJDEN & DAAN WEEVERS

VROUW, CULTURELE ANTROPOLOGIE EN ONTWIKKELINGSSTUDIES ‘Oh ja, dat was eigenlijk iets wat ik wilde vergeten. Het was heel lang geleden, toen ik nog op de basisschool zat. Ik had al heel lang een geheime crush op een jongen, maar dat was eigenlijk niet zo’n goeie jongen. Hij zat altijd onzin uit te halen. Blijkbaar viel ik toen ik 10 was op bad boys. Maar uiteindelijk heb ik dus op school in een hoekje met hem gezoend. Daarna was hij best snel verhuisd en heb ik hem niet meer gezien.’

DE-CAFÉ

VROUW, KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Het was met de populairste jongen van de camping, in de bosjes. Niet heel romantisch dus. De zoen was gelukkig niet nat, maar wel met een hele harde tong. Het was een nogal simpel en lomp figuur, dus ik heb hem later met mijn nicht omgedoopt tot de Bosgorilla. Na die ene zoen heb ik hem ook niet meer gezien. Het was gewoon voor een keertje, en daarna ging hij weer mee met het circus. Mijn huidige vriend kan gelukkig een stuk beter zoenen dan de Bosgorilla.

“De zoen was zo verschrikkelijk dat ik het drie dagen later heb uitgemaakt.” MAN, PSYCHOLOGIE ‘Het was echt een drama en absoluut awkward. Ik was net 16 en ik was op een feestje. Ik wou eigenlijk niks van haar, en ik vond een van haar vriendinnen leuk. Maar we stonden bij elkaar en we keken elkaar aan. Volgens mij kwam het initiatief vanuit haar. Ik was niet heel enthousiast maar ik dacht; ‘ach, ik wil toch de ervaring hebben ’. Dus toen heb ik alsnog met haar gezoend, en dat was heel slecht want ze gebruikte veel te veel tong en het duurde wel twintig minuten. Op een gegeven moment begon ik zelfs over mijn hele lichaam te trillen. Niemand wist dat we hadden gezoend, en toen heb ik het een paar maanden later verteld aan het meisje die ik wel leuk vond. Die vond dat toen blijkbaar zo spannend dat ze dat ook een keer wilde proberen. Ze wou eigenlijk aan mij bewijzen dat de slechte zoen ervaring niet aan mij lag en dat het met haar wel lekker zou zijn. En dat was ook zo en met haar heb ik toen ook een relatie gekregen.’

FEBRUARI 2015

19

GEDRAG

Charlie, Ahmed en de Haat: een Völkerpsychoanalyse

Het is mooi om te zien hoe mensen in de minder warme en aangename tijden van het jaar naar elkaar toe trekken; het is zeker geen toeval dat kerstmis en valentijnsdag feesten der liefde zijn. Toch doet dit alles ook nu aan al de racistische, nationalistische, fascistische, islamofobe, antisemitische, antiwesterse, chauvinistische, fanatieke en sexistische bewegingen en gedachten rond de wereld niets af - bijvoorbeeld in delen van Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten en de islamitische wereld bereiken angst en haat op dit moment zelfs een nieuw hoogtepunt. Ontstaat deze haat tegen het ene misschien juist door liefde voor het andere? Waarom is de liefde voor het vreemde, het onbekende zo moeilijk? Waarom raken wij bij culturele onderwerpen zo snel emotioneel? En wat is het met de Islam, dat geen discussie zonder de benoeming van deze religie gevoerd kan worden? Mogelijk komt het doordat we in de digitale eeuw leven, waar informatie over alles wat op de wereld gebeurt iedereen altijd bereikt. Maar het voelt zeker alsof wanneer er iets gebeurd iedereen er steeds een mening over heeft. Een overduidelijk illustratie hiervan konden we in januari nog observeren;

20



HERSENSPINSELS

een korte blik op je Facebook-newsfeed is vermoedelijk genoeg geweest om te zien waarmee het collectieve bewustzijn van de sociale media zich de laatste tijd voornamelijk mee bezig hield: sommige van jouw vrienden hebben vast hun profielfoto door het spreukje Je suis Charlie vervangen om zich te verenigen tegen de aanslag op de re-

MESIAN TILMATINE deze geloofsgenoten van hun en in plaats daarvan een positief voorbeeld van een moslim te geven: Merabet. Natuurlijk hoef je voor die gedachte geen moslim te zijn; je kunt ook zo bang zijn voor stereotypering van je islamitische medeburgers, en in enkele gevallen zijn mensen misschien ook blij, iets wat anders te kunnen zijn dan de rest: een beetje op te vallen is iets wat o. a. volgens de optimal distinctive theory iedereen graag wel eens doet. Verder follow je wellicht wat online-kranten en zie je hoe de Franse politicus Marine Le Pen een herinvoering van de doodstraf verlangt, hoe in Duitsland tienduizenden mensen tegen islamitische immigranten demonstreren, hoe de IS in Irak weer eens door nieuwe gruweldaden opvalt, hoe zelfs in de commentaarsecties onder een artikel over de huidige economische situatie van Nederland een debat over Islamisme niet ontbreekt, waar je verbaasd raakt over hoe xenofoob en polemisch sommige uitspraken en hoe zichzelf tegensprekend, hypocriet en arrogant anderen zijn. Geen twijfel, thema’s zoals de Islam, migranten en internationale politiek zijn ge

FEBRUARI 2015

Demonstrerende moslims in Berlijn

21

GEDRAG

dactie van het Franse satiremagazine Charlie Hebdo, een aanslag die ze ook als aanval op bepaalde Westerse waarden zoals de vrijheid van meningsuiting beschouwen. Die mensen bijvoorbeeld kunnen zich blijkbaar identificeren met deze Westerse waarden, tellen zichzelf bij de categorie „mensen met Westerse waarden“ en zien dus mogelijk alles wat daar tegen ingaat als bedreiging – dit staat bekend als self-categorization en leidt in dit geval dus tot self-stereotyping. Anderen willen misschien in hun posts iedereen laten weten dat ze juist vinden dat de Islam met deze barbarische aanslag niets te maken heeft en herinnert men eraan onder de hashtag #Jesuisahmed dat het eerste slachtoffer van de terroristen, de politieman Ahmed Merabet, evenzeer een moslim geweest is. Waarom mensen dit doen, kan vele redenen hebben; misschien zijn ze zelf moslims en voelen ze zich nu door het bovengenoemde effect van de self-categorization of ook gewoon wegens angst voor gewone stereotypering door hun facebook-vrienden gedwongen om zich te verdedigen; of zich ten minste te distantiëren van

GEDRAG Reclame voor een Italiaans restaurant in de VR China. Het outgroup homogeneity effect kan snel tot impliciet racisme leiden - zeker niet alleen tegenover moslims of communisten. voelige onderwerpjes op het ogenblik. Misschien is het dus een goed idee om even rustig te doen en de situatie op een wat nuchterdere manier te beschouwen - want dit is toch wat psychologen altijd doen om iemand te helpen als het hachelijk wordt, of niet? Weliswaar zijn zowel Wundt’s Völkerpsychologie als Freud’s Psychoanalyse eigenlijk wat obsolete instrumenten om wetenschappelijk verantwoorde psychologie uit te oefenen, maar mogelijk zijn ze wel geschikt om even psychologisch inzicht te geven in dit buitengewoon complexe thema - als een soort van Psychoanalyse over de Völker - over iedereen dus. Als jouw Facebook-newsfeed - lees: de maatschappij - dus een patiënt zou zijn op de bank van een therapeut van de klassieke psychodynamische school,

22



HERSENSPINSELS

zou deze vermoedelijk snel uitvinden welke drijvende kracht de oorzaak is van de meeste van zijn problemen, van het innerlijke conflict binnen de patiënt: angst. Klinkt wat flauw? Dat kan, want het is heel erg breed geformuleerd, en ik heb het net verzonnen (we hebben hier immers met de psychoanalyse te maken, dus wat verwachtte je?). Het is echter niet zo’n heel gek pad die we hier hiermee zouden volgen; mensen hebben immers deze bovengenoemde neiging om zichzelf te categoriseren binnen bepaalde sociale identiteiten - bijvoorbeeld als Nederlander of moslim of Nederlandse moslim - en het is daadwerkelijk ook de vraag hoe je jezelf definieert. Dit is namelijk wat volgens mij eigenlijk aan de hand is: een conflict tussen nauwelijks gedefinieerde groepen. Waarom nauwelijks gedefinieerd? Is het niet gewoon wij tegen de extremisten, tegen de islamisten en de neonazi’s? Helaas niet. Vandaar dat mensen soms heimwee hebben naar de tijden van de koude oorlog, waar je precies wist dat iemand je vijand was als die communist was. Natuurlijk was dat toen al een stomme gedachte, maar er bestond ten minste een Sovjet-Unie, een gigantisch bolwerk van het boze waar je al het slechte op terug kon leiden; een Mordor dat het moest bevechten (diezelfde rol had de VS uiteraard voor alle staten ten oosten van de Elbe). Maar sinds 2001 is de nieuwe vijand van “het Westen” moeilijker te vinden, want hij heet internationaal terrorisme, en die is moeilijk te (be) grijpen. Wie zijn dat? De islamieten? Door het outgroup homogeneity effect

een verbinding met de Islam?”, vragen vervolgens politiek rechtse mensen. Jezus, wat een onzin allemaal. Waar die mensen vooral geen rekening mee houden, is de grondslag voor alle sociale wetenschappen: onze geliefde statistiek. Ze laten zich te sterk beïnvloeden door heuristieken: mensen roepen als eerst op wat beschikbaar is voor hen; dat moslimfundamentalisten inderdaad voor veel aanslagen verantwoordelijk zijn en dat conflicten plaatsvinden in landen met een groot aantal moslims in de bevolking. Ook de confirmation bias (ze zijn geneigd dat te geloven wat bij hun mening past) en het bovengenoemde outgroup homogeneity effect (“die zijn toch allemaal gelijk, die moslims”) spelen hier een rol. De daadwerkelijke verhoudingen tussen moslims in de bevolking en moslimfundamentalistische aanslagen worden genegeerd, net zoals de daadwerkelijke cijfers: in landen zoals Nederland en Duitsland waren er inderdaad een aantal terroristische aanslagen - alleen nauwelijks islamitisch, maar meestal extreemlinks en -rechts gemotiveerd. Sowieso blijken Nederlanders een zeer foutief beeld van het gevaar van terrorisme te hebben, en dit gevaar onder andere onrealistisch hoog in te schatten. Deze soort van stereotypering betreft echter niet alleen moslims, maar bestond en bestaat helaas overal tegenover minderheden: zijn het zwarten in de VS en Zuid-Afrika, Oost-Europeanen in West-Europa, Palestijnen in Israel, christenen in het Romeinse Rijk en Joden in... - eigenlijk overal en altijd. Er is desondanks een bijzondere situ-

FEBRUARI 2015

23

GEDRAG

- dat ervoor zorgt dat je alle mensen die niet bij jouw groep horen als min of meer gelijk beschouwt terwijl jouw groep veel diverser is - lijkt het een voor de hand liggende gedachte, dat alle terroristen rare tulbanden en baarden dragen en het over Allah hebben en dat alle andere mensen met deze attributen ook terroristen moeten zijn. Fun fact: islamisme is maar de benaming voor het idee dat islamitische waarden invloed moeten hebben op de politiek. Zulke door religieuze ideeën beinvloedde politieke partijen bestaan en bestonden ook in praktisch alle Europese landen - behalve vroeger in de meeste stalinistische en fascistische dictaturen, waar de ideologie van het totalitaire systeem de rol van een staatsreligie innam. Jihadisten? Jihad betekent in de islamitische traditie niet per sé “heilige oorlog” (zoals het vaak vertaald wordt), maar “voor iets vechten; iets willen bereiken”. Hier wordt soms een onderscheid tussen de lesser Jihad en de higher Jihad gemaakt. In de ogen van vele moslims zou de politieman Ahmed Merabet dus een soort van betere jihadist geweest zijn, want hij deed het juiste toen hij voor zijn vaderland vocht: Frankrijk. Wat valt op? We hebben het alweer over de Islam. Maar de Islam is geen ideologie; het is de religie van meer dan één miljard mensen, verdeeld over grote delen van Afrika, Azië en natuurlijk ook Europa. Het zou dus makkelijk zijn om te zeggen: “Kijk, onze vijand, het terrorisme, heeft helemaal niets te maken met de Islam”, wat politiek linkse mensen ook doen. “Maar waarom hebben dan al die gewelddaden altijd

GEDRAG

atie met de moslims: het zijn er veel. Mijn vader bijvoorbeeld is in Algerije geboren en werd islamitisch opgevoed. Toen hij 16 was besloot hij van het geloof van zijn ouders en voorouders af te stappen en een islamcriticus te worden. In de jaren ‘90, tijdens de Algerijnse burgeroorlog tussen de militaristische regering en de radicale islamieten, werd hij door moslimfundamentalisten bedreigt, ook in Europa, lang voordat het een thema in de media werd. Het waren toen moeilijke tijden in Algerije en mensen zoals hij golden bij sommige conservatieven als te geëuropeaniseerd en daarmee gevaarlijk voor de maatschappij. Maar hij, en wij als zijn familie, werden toen ook in Duitsland bedreigd en zelfs fysiek aangevallen, door neonazi’s, omdat mijn vader hen te islamitisch, te vreemd leek. Het waren de tijden van toen een opmerkelijk groot deel van het Duitse volk de straat op ging om de brandende asielzoekerscentra in Rostock en Hoyerswerda en de moordaanslagen op buitenlanders in Mölln en Solingen te bejubelen. Mijn punt is, de meeste Europese moslims (en andere mensen van buitenlandse afkomst en aanhangers van kleinere religieuze gemeentes) staan

tussen de culturen in. En als de Europese maatschappij hen niet als deel van haar wil beschouwen, loopt ze gevaar individuen nog meer te verliezen. Alles wat ik boven schreef wat mensen aan foute gedachten hebben, laat zich namelijk ook over vele moslims zeggen. Europeanen? Allemaal dezelfde varkensvleesvretende, pretentieuze, racistische gevoelloze klootzakken. Haat zaaien in mensen, vooral jongeren met een lage SES, om ze voor eigen doelen te misbruiken, is nooit erg moeilijk dankzij de bovengenoemde sociaalpsychologische effecten: dit doen nazi-groeperingen in Midden- en Oost-Europa, de Mara Salvatrucha en andere drugskartels in Amerika, en de moslimfundamentalisten overal waar men islamitisch is, al jaren. Zeggen dat de Islam daar de schuld van is, is net als zeggen dat de Duitse cultuur schuld had aan het Nationaal-Socialisme. Zeggen dat de Islam daar niets mee te maken heeft, is echter net zo onzinnig, want ze handelen immers in de naam van dat wat ze de Islam noemen. Waarom dat van belang is? Nou, nu komen we terug op het thema angst, wat we immers als de psychodynamische oorzaak van al deze rotzooi ver-

Tussen de 24 culturen Aboutaleb, de islamitische burgemeester van Rotterdam bij de dodenher in: Ahmed HERSENSPINSELS denking van de Parijse aanslagen.

L: de bombardering van Bagdad, Irak, 2003 R: de pogrom tegen asielzoekers in Rostock, Duitsland, 1992 honderden mensen in Syrië of Nigeria? Volgens mij omdat het in onze Europese maatschappij plaatsvindt, waar bijna 20 miljoen moslims onder ons wonen. Het moslimfundamentalisme is inderdaad een groot probleem van de Islam. In Syrië en Irak door de IS, in Nigeria door Boko Haram, en ook van landen waarvan we minder spreken, zoals in Saudi-Arabië. Maar die problematiek is een andere dan die van moslims in Europa. Deze zijn namelijk al lang deel van onze maatschappij. Pas als we de Europese moslims als Europeanen erkennen en het Europese moslimfundamentalisme als Europees probleem begrijpen, kunnen we vermijden dat een aanval van twee Franse staatsburgers weer een terroristische aanslag wordt; mogelijk is terrorisme - dus de heerschappij van de angst nooit de daad alleen, maar altijd ook de context - maakt niet uit of dat religieuze fanaten zijn of gewelddadige separatisten, politieke extremisten of zelfs regeringen. Diegene die de context bepaalt, die het verhaaltje vertelt dat je Facebook-newsfeed uiteindelijk gelooft, diegene heeft gewonnen. En ik persoonlijk ten minste zou heel graag de liefde willen zien winnen.

FEBRUARI 2015

25

GEDRAG

denken en die vermoedelijk ook een beetje met deze onwetenheid/ignorantie te maken heeft. Zoals al vastgesteld, heerst vandaag niet meer de koude oorlog en de “vijand” lurkt niet meer achter een ijzeren gordijn, maar overal en nergens, misschien tussen ons. Hij is in de minderheid, maar zijn onzichtbaarheid en onberekenbaarheid laten hem bijzonder dreigend lijken - een beetje zoals de onzichtbare beesten in een goede horrorfilm, waar je nooit weet, wanneer wat gaat gebeuren, alleen dát er iets gaat gebeuren. Wij verdenken potentieel ieder(e) moslim(achtige persoon) in en buiten onze maatschappij van terrorisme, en daarom verdenken alle moslims alle niet-moslims van islamofobie. De linksen zeggen dat de “domme rechtse racisten” schuld hebben, de rechtsen zeggen dat de “linkse hippie-dromers” de schuld hebben. Niemand heeft vertrouwen in iemand, en zo gaat een maatschappij kapot. Gelukkig is dit nog niet het geval, maar precies dit is het doel van terrorisme. Een maatschappij door angst van binnen kapot te maken. De dood van twaalf mensen is een tragedie, maar waarom is dat voor ons zo veel schokkender dan de dood van

De Mix

Merlijn Olthof studeert Psychologie, speelt gitaar in ‘In Orbit’ en zit in het bestuur van Cultuur op de Campus. Elke HersenSPiNsels tipt hij dé evenementen en culturele activiteiten die je niet mag missen

DE MIX

Kaf en Koren

Kaf en Koren is dé studentenbandwedstrijd van Nijmegen. Negen bands strijden in drie voorrondes voor een plek in de finale in het nieuwe Doornroosje. In deze finale zijn gave prijzen te winnen zoals een optreden op het Valkhof Festival(!), een professionele zangmicrofoon van Stockenhof, een optreden in de NDRGRND en meer. Deze editie belooft bijzonder te worden met naast enkele rockbands een paar vreemde eenden in de bijt. The Eternal Handshake, bijvoorbeeld, speelt instrumentale psychedlica geïnspireerd op muziek uit de jaren ’60 en ’70. These People en Zonder Grond maken rustigere, akoestische muziek. Deer Jesus gaat voor een 80’s synthpop geluid met invloeden van A-ha en Depeche Mode. Kortom, er is voor ieder wat wils. Kom eens kijken in het CultuurCafé of in de finale in Doornroosje en zie wat voor moois de Nijmeegse studentenband te bieden heeft! Kaf en Koren voorronde #1 @ CultuurCafé 3 maart 2015, 20:00u, €0 Kaf en Koren voorronde #2 @ CultuurCafé 10 maart 2015, 20:00u, €0 Kaf en Koren voorronde #3 @ CultuurCafé 17 maart 2015, 20:00u, €0 Finale @ Doornroosje, 27 mei 2015, 20:00u, €5

26



HERSENSPINSELS

MERLIJN OLTHOF

ZUIVERE KOFFIE | Dave von Raven & Arjan Spies (The Kik) Samen met Bibliotheek Gelderland Zuid zet Cultuur op de Campus een nieuw, terugkerend programma neer: ZUIVERE KOFFIE. Ingrediënten? Een (luie) zondag, muziek, literatuur, brood - en, natuurlijk, koffie. Dit is hoe het werkt: jij krijgt niet alleen een lunch (of, zo je wilt: anti-kater ontbijt) van Coffeelovers voorgeschoteld, maar ook een semi-akoestisch optreden van een bekende muzikant of band én een stevige ondervraging naar bijbehorende literaire voorkeuren. We trappen af met Dave von Raven en Arjan Spies. Zij zijn de zanger en gitarist van nederbeatgroep The Kik, welke bekend staat om zijn zomerse sixtiesmuziek. Wat lezen de mannen? Wij zetten in op Jan Wolkers. ZUIVERE KOFFIE @ Bibliotheek De Mariënburg, 1 maart 2015, 12:00u, €7,50 (op vertoon van studentenkaart).

Altijd al eens naar sociaal cultureel centrum Maldensteijn willen gaan? Dit is je kans! Er is namelijk een verdomd goede reden voor een dergelijk fietstochtje en die reden heet Emilio Guzman. Inderdaad ‘het broertje van’, maar Emilio doet zeker niet onder voor broer Xavier. ‘Een dunne dekmantel’ is de beste cabaretshow die ik ooit heb gezien. Emilio gaat vol overtuiging de diepte in en sleept het publiek mee in een oprecht verhaal over mens zijn. Met veel tegenstrijdigheden, opmerkelijke inzichten en onthullingen van hypocrisie wordt je aan het denken gezet. Gaan! Emilio Guzman @ SCC Maldensteijn, 13 maart 2015, 20:00u, €20

FEBRUARI 2015

27

DE MIX

Een dunne dekmantel | Emilio Guzman

GELUK EN LIEFDE Je brein of gewoon mediteren?

BREIN

Iedereen wil gelukkig zijn, maar soms is dat nog best wel lastig. Dit geldt niet voor de Franse geleerde en Boeddhistische monnik Matthieu Ricard. Hij is namelijk verkozen tot de gelukkigste man ter wereld! Bij hem werden gamma-golven van ongekend hoge amplitude geconstateerd. Ook vertoonde hij hoge activiteit in de prefrontale cortex van de linker hersenhelft. Veel mensen denken dat geluk een gevoel is, maar is er niet een relatie tussen gevoelens en het brein? Geluk en liefde, vaak termen die worden gerelateerd aan je hart. Je ‘hart breekt’ op hetzelfde moment dat je ‘relatie breekt’ en als je zegt dat je gelukkig bent, dan bedoel je niet dat je hersenen nou zo’n zin hebben in de dag. Toch blijken je brein, DNA en neurotransmittersysteem wel degelijk een rol te spelen bij dat ó zo fijne gevoel waar iedereen naar op zoek is. Zo is er zelfs een neurotransmitter die de bijnaam ‘het geluksstofje’ heeft gekregen. In meer biologische termen wordt deze neurotransmitter ook wel serotonine genoemd. Serotonine is vooral actief gedurende de dag. Het speelt een belangrijke rol bij de regulatie van stemming, agressie, eetlust en de perceptie van pijn. Zo is er een positieve correlatie gevonden tussen een verlaagd niveau van serotonine en stress. Verder lijkt een verhoogd serotonineniveau een rol te spelen bij een gevoel van eigenwaarde, waardoor je je ook weer beter kan gaan voelen over jezelf en je sneller gelukkig wordt. Het zal je dan ook niet verbazen dat sommige symptomen van depressie gerelateerd zijn aan verlaagde niveaus van serotonine. Bij gebrek eraan kun je serotonine ook zelf weer ‘aanvullen’. Vooral blootstel-

28



HERSENSPINSELS

ling aan zonlicht en goed eten helpen je lichaam om het gewenste niveau te behouden. Zit je in een dipje, ga dus gewoon eventjes naar buiten en ga lekker zitten eten (maar niet te veel, want dan krijg je weer andere problemen). Ook mediteren blijkt een oplossing te kunnen zijn. Zo is er een correlatie gevonden tussen mensen die mediteren en verhoogde serotoninelevels. Misschien een nieuwe bezigheid voor op de zondagmiddag? Om gelukkig te zijn, moet je natuurlijk ook niet teveel stress hebben. GABA is een inhiberende neurotransmitter die geassocieerd wordt met een gevoel van rust. Dit blijkt ook, want er is gevonden dat mensen die doen aan yoga of mediteren een verhoogd GABA- niveau hebben. Ook Matthieu Ricard had dit verhoogde niveau. Hoewel we het hier hebben over neurotransmitters die iedereen wel heeft, kent iedereen wel iemand die altijd vrolijk is. Die ene buurman die elke ochtend om 6 uur al vrolijk onder jouw raam een liedje staat te fluiten, waardoor jij (met je lichaam nog vol in de kater van de avond daarvoor) weer eens veel te vroeg met een chagrijnige kop wakker wordt. Het kan zijn dat je buurman gewoon geboren is met

NIREE BAKKER geluk samen gaat met een verhoogd niveau van serotonine, zijn er aanwijzingen gevonden dat verliefdheid juist samengaat met een sterk verlaagd niveau ervan. Mensen die verliefd zijn hebben best veel weg van mensen die Obsessive Compulsive Disorder (OCD) hebben, beide kunnen een obsessie hebben. Zo is er een associatie gevonden tussen een verlaagd serotoninelevel en OCD. Dit heeft geleid tot de hypothese dat ook liefde is geassocieerd met verlaagde serotoninelevels. Dit bleek uiteindelijk ook zo te zijn. Doordat bij beide verlaagde serotonineniveaus zijn opgemerkt, geeft dit steun aan het idee dat de veranderingen in het serotoninesysteem tijdens romantische liefde kan worden gerelateerd aan obsessief denken over de geliefde. Deze obsessie neemt (gelukkig) wel na enige tijd af, wat er weer voor zorgt dat je realistischer na kan denken over de relatie en die persoon (niet dat dát altijd positief is). Hoewel we het hier hebben over verliefd zijn in het algemeen, zijn er ook verschillen gevonden tussen mannen en vrouwen. Zo hebben mannen die verliefd zijn lagere serotonineniveaus dan mannen die niet verliefd zijn. Vrouwen die verliefd zijn hebben echter hogere serotonineniveaus dan vrouwen die niet verliefd zijn. Om te

FEBRUARI 2015

29

BREIN

eeuwige geluksgevoelens. Zo bestaat er naast ‘het geluksstofje’ ook een ‘geluksgen’. Natuurlijk is er niet slechts één gen dat er voor zorgt dat je gelukkig bent of niet, wat een depressieve wereld zou het zijn als je toevallig dat gen mist! Toch is er een gen, het 5-HTTLPR gen om precies te zijn, gevonden dat invloed heeft op het serotonineniveau en daarmee ook op het gevoel van geluk. Het is betrokken bij de transport van serotonine terug naar de cellen nadat de chemische signalen die de neurotransmitter heeft afgegeven klaar zijn. Het gen zorgt ervoor dat de serotonine ‘reuptake’ enzymen minder aanwezig zijn, waardoor er meer serotonine aanwezig blijft in de synaps. Hierdoor blijft serotonine langer zijn werking doen en is de kans op een gelukkig gevoel groter. Zo, nu weten we een beetje welke processen in ons lichaam een rol kunnen spelen als het gaat om geluk. Liefde is echter een heel andere emotie dan geluk. Of toch niet? Liefde leidt vaak tot geluk; tenminste, dat is toch waar je voor gaat. Je hoeft echter niet verliefd te zijn om wel gelukkig te kunnen zijn. Toch zijn er best veel overeenkomsten. Zo is dat geluksstofje serotonine ook betrokken bij liefde. De precieze rol van serotonine bij liefde is echter nog onduidelijk. Hoewel

BREIN

kunnen zeggen dat je echt een lager serotoninelevel hebt als je verliefd bent zal dus nog moeten blijken. Naast serotonine is ook oxytocine een belangrijk hormoon. Het wordt ook wel de ‘knuffelstof’ genoemd. Het komt vooral voor bij vrouwen wanneer ze een baby hebben gekregen. Uit onderzoek is echter gebleken dat mannen het ook hebben wanneer ze aan het knuffelen zijn. Zijn mannen dus toch niet altijd zo stoer als ze denken! Verder is oxytocine ook belangrijk voor partnerbinding en –hechting. Toch is verliefdheid geen rozengeur en maneschijn. De neurotransmitters die zorgen dat je verliefd bent zijn namelijk ook verslavend. Dit is ook de reden waarom je die persoon steeds meer wilt zien. Het duurt steeds langer voordat je het prettige gevoel dat je hebt wanneer je bij iemand bent weer voelt. Eén voordeel; het is een verslaving die vanzelf weer over gaat. Na 18 maanden tot 4 jaar is het toppunt van je verliefdheid bereikt en kunnen er niet nóg meer neurotransmitters worden aangemaakt die zorgen dat het prettige gevoel blijft vastgehouden. Natuurlijk kun je daarna nog wel gelukkig zijn met iemand, aangezien je serotonineniveau dan weer omhoog kan gaan. Bij liefde hebben echter niet alleen neurotransmitters en hormonen invloed, maar ook bepaalde activatiepatronen van hersengebieden. Zo is de prefrontale cortex in de linker hersenhelft minder actief wanneer je verliefd bent. Dit wordt geassocieerd met het minder analyseren van de wereld en daardoor ook je partner! Als je ver-

30



HERSENSPINSELS

liefd bent ga je niet nadenken over je gevoelens en alle plus- en minpunten van de ander tegen elkaar wegstrepen. Doe je dit wel, dan moet je misschien nog eens nadenken over je gevoelens en relatie. De basale ganglia zijn echter juist méér actief als je verliefd bent. De basale ganglia hebben meerdere functies. Zo zijn ze betrokken bij het controleren van bewegingen, zijn ze actief wanneer je iets heel graag wilt, maar bevat het ook het beloningssysteem. Dit systeem herkent gebeurtenissen die je fijn laten voelen en laat het je ook weten wat voor dingen je vaker moet doen om je fijn te voelen. Vooral het ventro-tegmentale gebied (VTA) in de hersenen is actief als je verliefd bent. Dit gebied is een deel van de basale ganglia en is betrokken bij motivatie, verlangen en begeerte. Het maakt dopamine aan en stuurt het naar alle delen van de hersenen. Opvallend is dat de VTA ook actief is wanneer je gedumpt bent. Als je gedumpt bent wil je heel graag een nieuwe relatie of nieuwe liefde, of juist helemaal geen relatie en die oude zo snel mogelijk vergeten. Dit ‘willen’ wordt ook gecontroleerd door de basale ganglia, hetzelfde systeem dat actief was toen je nog wel in die relatie zat! Daarom kun je ook niet meteen door met je leven en stoppen met het denken over die ander. Dit is allemaal heel leuk en aardig, maar wat heeft mediteren hier dan mee te maken? Bij Ricard waren extreem hoge amplitudes van gammagolven gemeten. Ook bij onderzoek naar andere beoefenaars van meditatie zijn deze golven gemeten. Gamma-

FEBRUARI 2015

31

BREIN

golven zijn golven van hersenactiviteit met een frequentieband van 25- 70 Hz en spelen een rol bij mentale processen, zoals aandacht, leren, bewuste waarneming en het werkgeheugen. Niet bij alle soorten meditatie zijn deze gammagolven ontdekt. Verschillende soorten meditaties kunnen leiden tot verschillende soorten hersengolven. Zo zijn de gammagolven het meest terug te vinden bij het beoefenen van zogenaamde compassion- meditatie, die ook wel te maken heeft met liefde. Bij deze therapie denken de mensen aan liefde en streven ze naar een gevoel van liefde. Eerder bleek al dat mediteren ook goed was voor hogere serotonineniveaus. Mediteren kan dus zorgen voor én gevoelens van liefde én een gevoel van geluk! Gelukkig hoeven we niet verliefd te zijn om toch gelukkig te zijn. Zo is er een vergelijkbaar effect gevonden tussen het hebben van een gevoel van liefde en het gebruiken van cocaïne (niet dat we dit willen toejuichen en alle singles willen aanraden, maar kan natuurlijk geen kwaad om het te weten). Cocaïne werkt ook in op het beloningssysteem door de drempel van het ervaren van plezier te verlagen. Het zorgt ervoor dat je sneller op je gemak voelt. Het beloningssysteem is eerder

geactiveerd door die lage drempel, waardoor je iemand sneller leuk gaat vinden. Dit komt omdat je eerder het plezier ziet in de relatie die je met die persoon hebt. Dit effect is echter niet zo specifiek op personen, maar op alles in je omgeving. Dat is dan ook de reden dat je alles in je omgeving leuker en mooier vindt dan voorheen. Een ander deel van je hersenen. Het pijnen afkeercentrum, wordt juist minder geactiveerd waardoor je minder last hebt van negatieve gebeurtenissen of elementen om je heen. Ook de gevoelens van angst nemen af. Je hersenen reageren minder op angst en je ziet ook minder het gevaar in de dingen om je heen. Fijn om te weten dat je altijd gelukkig kunt zijn als je wilt! Dus daar zit je dan. Met je date in een café, een ongemakkelijk gesprek te voeren waar geen van beide op zit te wachten. Je zit alvast te bedenken wanneer je die ander weer kunt zien, en ondertussen zeg je de domste dingen. Maak je een blunder, kun je altijd zeggen dat je verlaagde niveau van serotonine ervoor zorgt dat je niet rationeel na kunt denken. Ik weet alleen niet of dit het veel beter maakt. Heb je op dit moment geen liefde in je leven, kun je altijd op zoek gaan naar geluk. Of het nou komt door je genen, hormonen of hersenen, geluk kun je altijd vinden. Soms duurt het wat langer dan anders, maar mediteren schijnt wel te helpen. Stoppen dus maar met die cocaïne en bekeer je tot het boeddhisme. Heeft bij Ricard ook gewerkt dus misschien voor jou ook wel!

Bei Bratwurst und Bier

BRATWURST & BIER

Integratie is best gezellig

Het is weer zo ver, ik ga in de vakantie naar Duitsland. De trein in Nijmegen in, dan via Venlo naar Düsseldorf en eindelijk 2 twee uur chillen in de ICE. Toen ik ging zitten kwam een meisje naar mij toe gelopen en vroeg mij in het Duits: ‘Kunt u mij helpen mijn tas in het bovenrek te plaatsen?’. Verbaasd over de overdreven beleefdheid antwoordde ik: ‘Ja, ik help u graag.’. Nadat het werk voldaan was en ze me heel beleefd bedankt had ging ik een beetje nadenken. Zij was van mijn leeftijd en zei ‘u’ tegen mij, ik checkte even mijn kleren of ik misschien bijzonder oud over kwam maar kon niets opvallends opmerken. Ik besefte dat het iets te maken moest hebben met Duitsland Op school leren wij dat als je iemand niet kent dat je dan ‘u’ tegen diegene zegt en de oudere persoon mag beslissen of er ‘je’ gebruikt mag worden. Blijkbaar ben ik dus in die leeftijd gekomen waar mensen bij elkaar de typisch Duitse beleefdheid toepassen. Zo ging het ook verder, een nieuwe bril aanvragen, boodschappen halen, kroeg in, buschauffeur et cetera: Ik word ‘u’ genoemd. Reflecterend over het feit dat mij dat zo sterk opvalt en dat het een beetje apart voelt moest ik tot de conclusie komen dat het leven in Nederland mij veranderd heeft. Het heeft mij Nederlandser gemaakt. Voor iedere Duitser die naar Nederland komt om te studeren begint

32



HERSENSPINSELS

het met de taalcursus. Na vier weken intensieve training mag je officieel ‘Ik spreek Nederlands!’ zeggen. Dat is echter theorie, in de praktijk is dat niet zo makkelijk als het klinkt. Al in de intro kom je een heleboel dialecten tegen die helemaal niet op het soort Nederlands lijken wat je van je taalcursus docent kent. Ik weet nog dat ik in het begin bijna geen enkele grap snapte die Nederlanders maakten, ik geen idee had waar de discussies over ‘zij’,’hen’ en ‘hun’ op sloegen en waarom iedereen verwachtte (en nog steeds) dat ik mensen uit de provincie Limburg het best zou verstaan. Door de jaren heen heb ik best wat communicatieproblemen meegemaakt. Zo heb ik toen ik nog op Hoogeveldt woonde een keer tegen mijn ganggenoten verteld dat ik heel graag ‘cavia’ eet. Heel verbaast dat mijn ganggenoten dat apart vonden heb ik uitgelegd dat ik in Oekraïne geboren ben en dat het daar heel normaal is. ‘Ik eet dit al sinds mijn jeugd!’ Er zijn weken verstreken tot ooit het onderwerp van rare gerechten weer naar boven kwam en iemand zei dat het nog steeds apart is dat ik graag ‘cavia’ eet. Toen voegde ik de opmerking erbij dat het niet zo apart is in mijn ogen om viseieren te eten. Na grote opluchting en veel gelach, legde iemand mij de nuancen in het uitspraakverschil tussen cavia en kaviaar uit. Een kleine spreekfout en een heleboel mensen denken

DIMITRIJ LINTCHUK & MESIAN TILMATINE kun je hier in het vlakke Nijmegen overal prima met de fiets heen. Ook terug van het stappen boeit het niemand of je iets op hebt als je fietst, als je je lichtjes maar aan hebt. Als je ‘s avonds de stad in gaat om een biertje te drinken of een hapje te eten in een kroeg, kun je ‘s nachts terug komen om in dezelfde kroeg te stappen. Alleen de biertjes mogen wat groter zijn. Een van de eerste Nederlandse woorden die ik meteen uniek en leuk vond is het woord gezelligheid. Volgens Wikipedia wordt het woord als volgt gedefinieerd: ‘geeft een bepaalde aangename omstandigheid of gevoel weer, een vorm van knusheid, vriendelijkheid, huiselijkheid, vertrouwdheid, kneuterigheid enzovoort.’ En dit is ook hoe ik het leven in Nijmegen zou beschrijven. Lekker in een van de vele parken met vrienden chillen, de stad in om in een van de sfeervolle kroegen nieuwe speciaalbieren te proberen of gewoon bij iemand op zijn kamer af te spreken om te chillen, in te drinken of samen te koken. Wat is dat toch gezellig!

FEBRUARI 2015

33

BRATWURST & BIER

dat je kleine schattige beesten eet! Een andere keer kwam er rond de kersttijd een nieuwe ganggenoot naar mijn gang genaamd Piet. Na twee weken bevond zich op een dag een brief op onze deur waarop altijd voor de hele gang relevante informatie wordt gedeeld. De inhoud van deze brief was een uitnodiging voor een sinterklaasavond in de vorm van een heel mooi sinterklaasgedicht met als afzender ‘Piet’. De rest van de dag vertelde ik tegen iedere huisgenoot hoe leuk ik het gedicht van Piet vond en ook het idee om een Sinterklaasavond te doen. Enthousiast was iedereen het met mij eens. Pas na enkele keren vertellen hadden mijn ganggenoten door dat ik niet ironisch over Piet de helper van Sinterklaas aan het praten was maar over onze nieuwe ganggenoot. Na deze gebeurtenis had ik met de verschillen tussen Duitse en Nederlandse feesttradities kennis gemaakt. Ondanks deze en vele andere ervaringen tijdens de jaren die ik al in Nijmegen ben voel ik me toch thuis hier. In tegenstelling tot het heuvelige deel van Duitsland waar ik vandaan kom

. . . n i en r e d u

St

INTERNATIONALISERING

Californië

Edwin Schenkel, masterstudent gezondheidszorgpsychologie, heeft afgelopen zomervakantie ervoor gekozen om Summer School te volgen in Californië. Als hij bij me aan tafel komt zitten krijg ik al het idee dat hij terug verlangt naar zijn tijd daar, want waar hij op de foto’s in Amerika nog zijn SPiN trui aan heeft, draagt hij nu een trui van de University of California Berkeley. Waarom heb je voor Californië gekozen? ‘Ik was een keer een week naar New York geweest en dat vond ik zo leuk dat ik heel graag weer terug wou. Maar studeren in Amerika is moeilijk te regelen, want dat moet via het International Office en kost zeker twee jaar om te plannen. Toen ik toevallig op de website van de RU de Summerschool tegen kwam van de UC Berkeley, wou ik dat gelijk doen. De Summerschool betekent dat je in de zomervakantie door gaat met studeren. Dat klinkt eigenlijk best wel stom, maar het was heel erg leuk. Ik kon vakken volgen die ik anders nooit had gevolgd zonder studievertraging op te lopen.’ Hoe heb je je reis geregeld? ‘Het programma staat wel op de website van de RU, maar het is door een externe organisatie georganiseerd, (L)UC Programs, en je moet het hoofd-

34



HERSENSPINSELS

zakelijk zelf regelen. Ik kreeg geen beurs want daarvoor moet je minstens een paar maanden weg zijn en ik was maar 6 weken weg. Vanuit het programma was er wel veel steun, ze gaven duidelijk aan wanneer je een visum moest aanvragen, wanneer je geld moest overmaken en dat soort dingen. Je moet wel 7 tot 8 maanden van tevoren beginnen met plannen, en dan nog dacht ik soms tussendoor: dit ga ik nooit redden. Maar voor je het weet zit je in het vliegtuig naar de VS.’ Hoe heb je daar een kamer gevonden? ‘Ik kreeg via de organisatie een kamer in een international house. Daar zat ik dus met allemaal internationale studenten en ik ontmoette constant nieuwe mensen. Tijdens het ontbijt praatte ik bijvoorbeeld met iemand uit Engeland, tijdens de lunch met iemand uit Australië en tijdens het diner met iemand uit Amerika. Éen meisje was

REBECCA VAN EIJDEN half Duits en half Belgisch dus met haar kon ik in 3 talen praten.’

Heb je verder nog cultuurverschillen gemerkt? ‘Er waren heel veel verschillende culturen. Al deze verschillende mensen zaten ook in de colleges van het vak “Cultural Psychology” en daardoor konden bijvoorbeeld Aziaten vertellen over hun ervaring met de collectivistische cultuur. Verder viel als je op straat liep het verschil tussen arm en rijk erg op. Je ziet bijvoorbeeld hele rijke mensen tientallen daklozen voorbij lopen en dan een chique restaurant in lopen. We gaven de daklozen wel eens een

stuk pizza, daar kon je ze echt blij mee maken. We hielden nog wel eens pizza over want die pizza’s daar zijn mega groot, net als alle porties eten. Wat dat betreft zijn alle stereotypen wel waar.’ Welke les heb je tijdens deze reis geleerd? ‘Ik heb heel veel over mezelf geleerd en heb het gevoel dat ik echt gegroeid ben. Van al die mensen van verschillende culturen leer je ontzettend goed hoe je bijvoorbeeld een gesprek kan beginnen met iemand die een totaal andere cultuur en taal heeft. Die mensen vinden dingen die wij normaal vinden totaal niet normaal.’ Wat was het hoogtepunt van je reis? ‘Het leven op een Amerikaanse campus, super veel mensen ontmoeten, en alle indrukken die ik daar heb gekregen. Ik ben met vrienden die ik daar had ontmoet naar Las Vegas, de Golden Bridge, de grote havens, en in Seattle naar een American Football game geweest. Ik heb zo veel mogelijk proberen mee te maken.’ Kan je de VS aanraden? ‘Zeker. Het is een hele mooie ervaring. Je leert nieuwe mensen, culturen, talen en systemen kennen. Daarnaast ben je uit je eigen vertrouwde omgeving en dus echt op jezelf aangewezen, waardoor je ook jezelf leert kennen. Ik kan iedereen wel aanraden om ver van te voren te beginnen met organiseren.’

FEBRUARI 2015

35

INTERNATIONALISERING

Was het studeren in Amerika erg anders dan in Nederland? ‘Omdat het in de zomer was had het een beetje een vrijwillig karakter als je een internationale student was. Het was grappig om te zien dat de college cultuur zoals je die in films ziet daar ook echt is, met alle fraternities en feestjes. Er waren bijvoorbeeld masterstudenten die een app hadden ontwikkeld waarmee mensen anderen kunnen vinden om mee te sporten. Dit was toen een reden om de hele campus door te gaan om die app te promoten en er een heel feest van te maken. Toen hebben we dus een typische college party gevierd. Verder hebben studenten op Berkeley een sterke band met de uni. Leren doe je bij de universiteit zelf, iedereen draagt truien van de universiteit zoals deze die ik nu aan heb. Zo identificeer je je meer met de uni en wil je ook meer voor je studie doen.’

DAAN WEEVERS

36



HERSENSPINSELS