* * * Het PWO-team dankt hierbij alle lezers en sympathisanten voor de interesse en wenst iedereen een heel succesvol en zorgzaam 2006!

Afgiftekantoor Leuven 1 – verschijnt driemaandelijks

WONEN+ Nummer 4 December 2005

Edito 2005 loopt op z’n laatste benen. Voor het Platform Wonen van Ouderen was het een belangrijk jaar: de vzw staat opnieuw op de sporen en de trein loopt! De opdracht waarvoor het PWO stond, is geslaagd. Dat werd duidelijk bij het opstellen van het lijvige rapport dat in november werd afgeleverd aan de opdrachtgever, Vlaams minister van Wonen Marino Keulen. Er is hard gewerkt, maar er is nog erg veel werk aan de winkel om de kwaliteit van het wonen van ouderen te verbeteren. Er zijn heel wat mogelijkheden, maar die zijn nog steeds te weinig bekend zowel bij de ouderen zelf als op beleidsniveau. Wonen en zorg dichter bij elkaar brengen, dat is de uitdaging voor de onmiddellijke toekomst! Christine Candau

*** Het PWO-team dankt hierbij alle lezers en sympathisanten voor de interesse en wenst iedereen een heel succesvol en zorgzaam 2006!

*** Een overzicht van de onderwerpen in WONEN+ nr. 4: Wonen op maat …van ouderen Opdracht vervuld, eindrapport afgeleverd In de kijker Ouderenparticipatie een feit dankzij oprichting Vlaamse Ouderenraad In en om de woning Energiebesparing voor 1000 Leuvense senioren Lokaal woonbeleid Financiering voor Wooninfopunt PORT-regio in Tienen Domotica Ervaringen van woonzorg-technologie gebundeld Publicaties De toekomst van onze senioren en het ontwerpen van hun woningen: uitdagingen en opportuniteiten Wonen aan de onderkant Een keuze van woonvormen Agenda Jaaroverzicht 2005

1

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Wonen op maat …van ouderen

Opdracht vervuld, eindrapport afgeleverd Eind november heeft het Platform Wonen van Ouderen haar eindrapport ingediend over de opdracht ‘Wonen op maat …van ouderen’ van Vlaams minister van Wonen Marino Keulen. De opdracht liep van 1 november 2004 tot 31 oktober 2005 en had tot doel de werking van de vzw opnieuw op de sporen te zetten. Dit eindrapport werd een verhaal over steeds meer mogelijkheden voor steeds meer ouderen die kleurrijk en levenslang willen wonen, zelfstandig, geïntegreerd, betaalbaar en geëmancipeerd De behoeften van onze samenleving op het vlak van wonen en zorg evolueren bijzonder snel. Hierop inspelen is ongetwijfeld een van de belangrijkste Vlaamse beleidsuitdagingen voor het komende decennium. In antwoord op de vergrijzing van de bevolking en op de veranderende noden van de bevolking en zeker van ouderen, vervagen reeds geruime tijd de grenzen tussen wonen en zorg. De aanbieders van woningen houden hoe langer hoe meer rekening met een mogelijke behoefte aan zorg of begeleiding van de gebruikers. Ze hanteren bepaalde bouwrichtlijnen, werken samen met zorgverstrekkers of bieden soms zelf zorg aan. Tegelijkertijd houden aanbieders van zorg steeds meer rekening met de woonwensen van ouderen en bieden ze hun diensten aan in een ruime waaier van woonvormen, met inbegrip van de residentiële voorzieningen. Vroeger was de beleidsoptie dat mensen met een zorgbehoefte moesten verhuizen naar de zorgvoorziening, maar nu wordt er steeds meer naar gestreefd om de zorgvoorzieningen naar de mensen te brengen, en wel in hun eigen woonomgeving. Men vindt zo meer en meer initiatieven als woonzorgcomplexen, groepswonen, kangoeroe- en duplexwonen, levenslang wonen, woonclusters, zorgflats en beschut wonen. Samen met de vervaging tussen de voorzieningen zien we ook een vervaging tussen de doelgroepen. Er treedt een verschuiving op van een ouderenbeleid dat gericht is op de specifieke vragen van specifieke doelgroepen naar een algemeen beleid gericht op alle groepen van de samenleving, dat ook maximale kansen biedt op inclusie en integratie van groepen met een specifieke woon- en zorgbehoefte. Leven zoals iedereen wordt de norm. Samenhangende tendensen zijn deze naar kleinschaligheid, integratie van voorzieningen binnen de gewone leef- en woonomgeving en openheid van de instellingen voor omwonenden. Waar vroeger wonen en zorg deel uitmaakten van één standaardpakket, streeft men nu steeds meer naar maatwerk in functie van de behoeften van elke persoon. Tegen de achtergrond van al deze aspecten heeft het Platform Wonen van Ouderen zijn begeleidingsopdracht aanvaard en uitgebouwd. Ondersteunend en samengaand met de realisaties op het veld, werden allerlei vormen van actief en receptief stimuleren toegepast, steeds om rond deze thema’s aan te tonen dat het wonen van morgen, vandaag begint… Dion Veys

In de kijker

Ouderenparticipatie een feit dankzij oprichting Vlaamse Ouderenraad De Vlaamse Regering heeft op 2 september 2005 de oprichting van de Vlaamse Ouderenraad definitief goedgekeurd. Subsidiëring is voorzien voor de periode van 1 juli 2005 tot en met 31 december 2009. Op 7 december 2005 werd de Vlaamse Ouderenraad geïnstalleerd. Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Inge Vervotte wordt aangesteld als coördinerend minister. Goddie De Smet is voorzitster. Zij blijft ook voorzitster

2

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

van het Vlaams Ouderen Overleg Komitee (OOK), dat zijn rol als Vlaamse Ouderenraad bestendigd ziet. Opdracht De hoofdopdracht van de Vlaamse Ouderenraad is het geven van advies over alle aangelegenheden die ouderen betreffen. Bijkomende opdrachten zijn verstrekken van informatie, sensibiliseren, onderzoeken van de behoeften van ouderen en vervullen van een signaalfunctie. In dat kader passen alvast opdrachten als de organisatie van een ouderenweek rond een thema, het houden van een ouderenparlement waar tweejaarlijks een ruime dialoog tussen ouderen, beleidsverantwoordelijken en deskundigen zal plaatsvinden. ‘De verspreiding van een nieuwsbrief en het beheer en onderhoud van een eigen website zijn belangrijke, zichtbare en concrete acties van het komende werkjaar’, aldus de minister. Samenstelling De Vlaamse Ouderenraad bestaat in totaal uit 40 effectieve leden waarvan 60 % ouder is dan zestig jaar. De raad bestaat vooral uit vertegenwoordigers van de representatieve ouderenorganisaties zoals KBG, GOSA en de Seniorenraad Landelijke Beweging. Vier ouderen zitten in de raad vanwege hun specifieke deskundigheid of ervaring (bijvoorbeeld wetenschappers, professoren). Een aantal leden met raadgevende stem komen uit organisaties die met of voor ouderen werken, waaronder ook het PWO. De raad wordt aangevuld met een vertegenwoordiger van de provinciale besturen en een vertegenwoordiger van de lokale besturen. Christine Candau Info: Mie Moerenhout, directeur OOK, tel.: (02) 209 34 51 of (0472) 445 313 E-mail: [email protected] Website: www.vlaams-ook.be

In en om de woning

Energiebesparing voor 1000 Leuvense senioren De komende maanden krijgen 1000 Leuvense senioren met WIGW-statuut aangenaam bezoek over de vloer. Een equipe bestaande uit een vertegenwoordiger van Wonen en Werken en iemand van Seniorama komt bij hen thuis gratis een rookmelder plaatsen en vier energiesparende maatregelen uitvoeren. Deze actie komt zowel de veiligheid als het milieu ten goede. Ze kwam tot stand dankzij een samenwerking van het Platform Lokale Agenda 21 Leuven en het Leuvense stadsbestuur. REG Het Platform LA 21 Leuven wil het rationeel energiegebruik (kortweg REG) bij WIGW senioren stimuleren. De energiebesparende acties werden met zorg geselecteerd. Enkel eenvoudige, goedkope en vooral zeer efficiënte maatregelen worden uitgevoerd: - gloeilampen die langer dan een half uur per dag branden, worden vervangen door spaarlampen; - tochtgaten en kieren worden afgedicht met tochtstrips; - douchekoppen met debiet hoger dan 10 l/min worden vervangen door een spaardouchekop; - verwarmingstoestellen die tegen een ongeïsoleerde buitenmuur staan, krijgen radiatorfolie. Actie De actie loopt als een trein: van de 2.500 rechthebbenden schreven zich al 800 gezinnen in. Er is ruimte voorzien voor 1.000 deelnemers. Tot nu toe werden al zo’n 130 bezoeken afgelegd. Deze actie is een prachtig voorbeeld van duurzame ontwikkeling. Ze verenigt het sociale (de doelgroep is de WIGW-senior) met het economische (de senioren besparen geld) en het ecologische (zij besparen energie). ‘Deze actie is eveneens bijzonder omdat ze verder

3

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

gaat dan de klassieke sensibilisatie. We voeren de maatregelen zelf uit en dus weten we dat elke euro die we eraan spenderen, zal renderen’, aldus voorzitter van Platform LA 21 Leuven, prof. Han Verschure. Deze actie is slechts mogelijk dankzij de financiële steun van Iverlek en het federaal ministerie van duurzame ontwikkeling. Christine Candau Bron: Platform LA 21 Leuven, elektronische nieuwsbrief, jg 2, nr. 6, 16 november 2005 Info: Werkgroep Energie, Bart Panneels, tel.: (016) 21 18 12 E-mail: [email protected]

Lokaal woonbeleid

Financiering voor Wooninfopunt PORT-regio in Tienen De Vlaamse Regering heeft op 16 december 2005 op voorstel van minister van Wonen Marino Keulen het besluit goedgekeurd dat de cofinanciering mogelijk maakt van het Wooninfopunt PORT-regio in Tienen. Dit project is een experiment om het lokaal woonbeleid in plattelandsgemeenten met geringere bestuurskracht vorm te helpen geven. Informatie Het Wooninfopunt staat de lokale besturen en de burgers van de deelnemende gemeenten bij. Burgers kunnen in hun eigen gemeente terecht voor informatie, advies, doorverwijzing en begeleiding bij alle aspecten die met hun woonsituatie (bv. vergunningen, verbouwingen, premies, renovatie, huuraanbod, enzovoort) te maken hebben. Initiatief Het project Wooninfopunt PORT-regio is een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant. PORT staat voor Plaatselijk Overleg Regio Tienen. De regio Tienen werd door de provincie gekozen wegens het gebrek aan sociale huur- en koopwoningen, het verouderd patrimonium en de leegstand in de woonkernen van de dertien deelnemende gemeenten (Bekkevoort, Bierbeek, Boutersem, Geetbets, Glabbeek, Hoegaarden, Kortenaken, Landen, Linter, Lubbeek, Tielt- Winge, Tienen en Zoutleeuw). In dit project ligt de klemtoon op het verbeteren van de woonkwaliteit. De projectsubsidie wordt vrijgemaakt voor drie jaar. Er wordt bij deze en soortgelijke experimentele projecten gewerkt met meetbare doelstellingen op jaarbasis en na het verstrijken van de projecttermijn. Christine Candau Info: Peter Dejaegher, woordvoerder van minister Keulen, tel.: (02) 552 65 00 E-mail: [email protected]

Domotica

Ervaringen van woonzorg-technologie gebundeld Woonzorg-technologie of domotica optimaal benutten om zelfredzaamheid te ondersteunen. Wie wil dat niet? Maar waar moet je op letten wil die technologie doen wat ermee beoogd wordt? Op deze vraag heeft het Kwaliteitsinstituut voor Toegepaste ThuisZorgvernieuwing (KITTZ) uit Groningen (NL) een antwoord willen geven door haar praktijkervaringen te bundelden. Het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden.

4

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Het wiel is al uitgevonden In het kader van de Woonzorgstimuleringsregeling heeft KITTZ twintig woontechnologieprojecten bezocht. Het doel van de inventarisatie die plaatsvond onder de projectnaam ‘Het uitgevonden wiel’, was het verzamelen en verspreiden van kennis en ervaringen opgedaan in projecten rondom de inzet van personenalarmering, elektronische toegangssystemen en andere toepassingen van technologie. Het verzamelen van informatie is afgerond en het resultaat is beschikbaar. Doordat de ervaringen met de inzet van technologie breder bekend worden, en vooral ook beter toegankelijk zijn, kunnen navolgers heel wat valkuilen omzeilen. Het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden. Houd het doel voor ogen: comfort, veiligheid, zorg Bij het aanbieden van technologie is het goed om vooraf na te denken waarvoor technologie wordt ingezet. De verschillende aspecten zijn: - comfort, met functies als op afstand bedienbare verlichting en zonwering en nachtoriëntatieverlichting; - veiligheid, met functies als brand- en inbraakalarmering; - zorg, met functies als personenalarmering, elektronische toegangssysteem en beeldspraakverbinding tussen bewoner en hulpverlener. Het aanbieden van functies is afhankelijk van wat de bewoner nodig of wenselijk acht. Vraaggerichte en vraaggestuurde inzet van technologie leidt tot optimaal effect. De bewoner die zorg nodig heeft, zal misschien in aanmerking willen komen voor alle functies op het gebied van comfort, veiligheid en zorg. Een gezond iemand kiest misschien alleen voor comfort of een combinatie van comfort en veiligheid. Dit houdt in dat de techniek flexibel moet zijn en niet standaard in de woning moet worden aangebracht. Wel moet de woning voorbereid zijn op de inzet van technologie. De bewoners kunnen vervolgens kiezen welke functies zij wel en niet willen. Dit biedt ook de mogelijkheid om later, door bijvoorbeeld veranderende leefomstandigheden, te kunnen kiezen voor andere of aanvullende functies. Opvallende bevindingen Deze aanbevelingen lijken nogal voor de hand liggend. Maar schijn bedriegt. Wat opviel bij de inventarisatie is dat de eindgebruiker toch te weinig in beeld is. Van vraagsturing of vraaggericht werken is slechts minimaal sprake. Initiatieven voor inzet van woonzorg technologie blijken vaak losstaande projecten van een woningcorporatie of zorgaanbieder. Een duidelijke onderliggende visie, bijbehorend beleid en structurele aanpak ontbreken. Het technologieproject is vaak afhankelijk van één persoon, die enthousiast is over de mogelijkheden ervan. Mogelijk hiermee samenhangend, is de focus ook vooral gericht op de technologie zelf, niet op de woning. Weliswaar buiten het directe aandachtsgebied van deze inventarisatie zijn vele tekortkomingen in de nieuwbouwwoningen geconstateerd. Balkons die niet toegankelijk zijn, zware deuren die moeilijk te openen zijn, onvoldoende ruimte in de woning voor rolstoelgebruik, noem maar op. Kortom, vaak is de woning er de oorzaak van dat mensen belemmerd worden in het zelfstandig kunnen uitvoeren van dagelijkse dingen. Daaraan kan het plaatsen van techniek weinig verhelpen. Gebruiksvriendelijkheid kan beter Ook de gebruiksvriendelijkheid van de apparatuur zelf laat te wensen over. Daarom is er uitgebreide voorlichting en instructie nodig, voordat de bewoner ermee overweg kan. Het zou juist zo moeten zijn, dat apparaten zo gebruiksvriendelijk en logisch zijn uitgevoerd, dat de gebruiker ze eenvoudig zelf kan bedienen. Producenten zouden eindgebruikers meer kunnen betrekken bij het ontwikkelingsproces. Bijvoorbeeld door gebruikerstesten uit de voeren. Apparaten worden daarvan een stuk gebruiksvriendelijker, voor grotere gebruikersgroepen. Bijkomend punt van aandacht is overigens dat de apparatuur niet altijd op een handige plek is geïnstalleerd, zodat ook daardoor de bediening ervan belemmerd wordt.

5

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Woning in de wijk blijft achter Wat ook opviel bij de inventarisatie is dat woonzorg technologie voornamelijk wordt toegepast in woon- of zorgcomplexen. Zelfstandige woningen in de wijk blijven daarbij achter, terwijl juist ook daar met technologische oplossingen de zelfredzaamheid, het comfort, de veiligheid en de zorg verbeterd of ondersteund kunnen worden. Mensen willen immers het liefst zo lang mogelijk thuis blijven wonen en inzet van domotica kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren. Gids KITTZ stimuleert niet alleen de inzet van hoogwaardige technologie om zelfredzaamheid te ondersteunen. Onlangs is de herziene uitgave verschenen van de ‘Gids zelfredzaam wonen voor ouderen’, waarin handige producten staan waarmee mensen dagelijkse handelingen zoals aankleden, persoonlijke verzorging, tuinonderhoud en dergelijke zoveel mogelijk nog zelf kunnen doen. Een rollator kent iedereen, maar een grijphulp, tandenborstel met zuignap of schoenveterslot zijn een stuk minder bekend. Christine Candau Onderzoek: ‘Het uitgevonden wiel’, onderzoek naar en bundeling van kennis en ervaringen uit domoticaprojecten Info: KITZZ, tel.: (050) 368 62 57 E-mail: [email protected] Website: www.kitzz.nl

Publicaties

De toekomst van onze senioren en het ontwerpen van hun woningen: uitdagingen en opportuniteiten De Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad bracht een brochure uit met een aantal ideeën rond het ontwerpen van woningen voor ouderen. Deze brochure is bedoeld voor de aangesloten bouwondernemingen en overheidsinstanties en is gebaseerd op uitgebreid onderzoek in het veld. Vanderhaegen stelt vast dat ons systeem voor de opvang van ouderen verre van negatief is in vergelijking met de rest van Europa. Toch is hij van mening dat het ouderenbeleid in België in het licht van de vergrijzing momenteel een gebrek aan globale visie toont, dit in vergelijking tot de Scandinavische landen en de VS. Hij pleit voor een aantal noodzakelijke hervormingen om het hoofd te kunnen bieden aan de uitdagingen waar de vergrijzing de maatschappij voor stelt: - de verscheidenheid van het huisvestingsaanbod moet groter zijn en het aanbod moet aangepast worden aan de markt; - het huisvestingsbeleid moet geïntegreerd worden in een globale strategie die het thuis ouder worden bevordert via aanpassingen aan de woning; - de functievermenging, zowel stedenbouwkundig als sociaal, is belangrijk in het kader van de uitvoering van vastgoedprojecten voor ouderen; - de aanpassing van de publieke uitrusting en infrastructuur zal ten goede komen aan de totale bevolking en niet alleen aan de bejaarden. De brochure toont een aantal sprekende voorbeelden uit Scandinavië en de VS. Christine Candau Brochure: Jean-Christophe Vanderhaegen, ‘De toekomst van onze senioren en het ontwerpen van hun woningen: uitdagingen en opportuniteiten’ (incl. CD-rom), CCB, Brussel, 2005 Info: Jean-Christophe Vanderhaegen, tel.: (02) 545 58 29

6

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Wonen aan de onderkant Pascal De Decker, Luc Goossens en Isabelle Pannecoucke stelden een boek samen onder de titel ‘Wonen aan de onderkant’. Omdat ouder worden helaas ook vaak impliceert onaangepast tot kwalitatief ondermaats wonen, vragen we graag aandacht voor deze studie. Zoals de woonsituatie in Vlaanderen er nu voor staat, garandeert de vergrijzingsgolf wat dat betreft absoluut geen betere woonsituatie voor vele senioren. Stijgende prijzen, zowel van bouwgronden als van huren. Lange wachtlijsten en wachttijden in de sociale huisvesting, huisjesmelkerij, leegstand en verkrotting, … Omtrent wonen zijn de onheilstijdingen niet meer van de lucht. Toch zijn ze dikwijls gebaseerd op beperkte gegevens her en der, maar vaak ook op niet meer dan wat indrukken. Hoewel wonen een basisbehoefte blijft en alle gezinnen er gedurende een korte of langere periode het grootste deel van hun inkomen aan spenderen, moeten we het in Vlaanderen traditioneel stellen met opvallend weinig middelen voor diepgaand wetenschappelijk onderzoek naar de evolutie op de woningmarkt. We zijn zodoende veelal aangewezen op ad hoc onderzoek in opdracht van overheden of van organisaties. Een eerste motief om over te gaan tot de samenstelling van het boek ‘Wonen aan de Onderkant’ was dan ook om aan de vermelde lacunes enigszins te verhelpen. Maar de nood aan gebundeld materiaal wilden de samenstellers ten tweede combineren met een poging om een aantal belangwekkende ontwikkelingen in beeld te brengen, vooral met betrekking tot de meest prangende woonvoorwaarden (de private huursector, het betaalbaarheidprobleem, slechte woonkwaliteit, ondermaats comfort enz.) en tot de zwakste en meest kwetsbare bewonerscategorieën op de Vlaamse woningmarkt (thuis- en daklozen, asielzoekers en mensen zonder papieren, campingbewoners enz.). Tot slot kozen de auteurs er uitdrukkelijk voor om op basis van de analyse ook alternatieve formules en constructieve beleidsvoorstellen te formuleren. Luc Goossens Boek: De Decker Pascal (ed.), Goossens Luc (ed.), onderkant’, Garant, Antwerpen, 2005 Info: UA, Oases, tel.: (03) 220 49 59 E-mail: [email protected]

Pannecoucke Isabelle (ed.), ‘Wonen aan de

Een keuze van woonvormen Het PWO heeft in november de brochure ‘Een keuze aan woonvormen’ uitgebracht. Doorgaans denken we bij ‘wonen’ aan een huis of appartement. Er zijn echter nog heel wat meer woonvormen mogelijk. De brochure toont een brede waaier ervan: - individueel of zelfstandig wonen; - duplexwonen; - kangoeroewonen; - ondersteund wonen of serviceflats; - groepswonen; - aanleunwoningen; - woningcomplexen. Van elke woonvorm worden uitgebreid voorbeelden getoond, incl. een foto. Christine Candau Info: PWO, tel.: (016) 23 10 46 E-mail: [email protected] Website: www.pwo.be

7

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Agenda

Info-avond Samenhuyzen Centraal Om haar groep van geïnteresseerde toekomstige bewoners uit te breiden, organiseert Samenhuizen Centraal een info-avond om haar project en visie uit de doeken te doen. De info-avond zal starten met een algemene schets van collectief wonen en een korte voorstelling van de geschiedenis van Samenhuizen Centraal. Daarna zal dieper worden ingegaan op de visie op collectief wonen, en zal de organisatiestructuur worden toegelicht. De avond wordt afgesloten met een vragenronde en ruimte voor informele contacten. Deelname is gratis. Geïnteresseerden schrijven zich vooraf in op onderstaande e-mail. Datum en plaats: dinsdag 10 januari 2006, zaal Lovanium (ACV), via Wereldcafé COOP, Bondgenotenlaan 131, 3000 Leuven om 19u00u Info: Roland Kums E-mail: [email protected] Website: www.samenhuizen.be/centraal

CZV-cursus ‘Bouwen voor ouderen’ Het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap (CZV) organiseert permanente vorming voor instellingen en beleidsverantwoordelijken. Het programma 2005-2006 voorziet een cursus ‘Bouwen voor ouderen’. De cursus speelt in op de stijgende vraag naar aangepaste woon-, leef- en zorgvoorzieningen voor ouderen. Een eerste thema betreft de financiering van nieuwbouw en verbouwing: gegeven de financiële schaarste bij VIPA, is de exploratie van alternatieve benaderingen volop aan de gang. Het tweede thema is de traagheid waarmee nieuwe inzichten in de verwachtingen van en in de zorg voor ouderen zich vertalen in aangepaste bouwconcepten. Datum: 24-25 maart 2006 Prijs: 710,- EUR Info: K. Milisen en A. Vleugels (coördinatie), CZV, tel.: (016) 33 69 71-72 E-mail: [email protected] Website: www.czv.kuleuven.be

Jaaroverzicht 2005 Aspecten Leefsituatie van 55-plussers in Vlaanderen - WONEN+ 1 Wintermeeting van de Belgische Vereniging voor Gerontologie - WONEN+ 1 Viering 20 jaar decreet op de ouderenvoorzieningen - WONEN+ 1 Psychologische noden van ouderen - WONEN+ 1 De woonzorgzone en de mogelijke rol van de gemeente - WONEN+ 2 Actieve ouderen in Denemarken - WONEN+ 2 Domotica Domotica voor ouderen : een middel, geen doel - WONEN+ 2 ‘Jonger nadenken over ouder worden en wonen’ - WONEN+ 2 Ervaringen van woonzorg-technologie gebundeld - WONEN+ 4 In de kijker Vilvoords Zilverpunt lanceert actie ‘Levenslang Veilig Wonen’ - WONEN+ 1 Stichting Humanitas: levensloopbestendig wonen in Rotterdam - WONEN+ 2 Provinciale opleiding ‘Huisvestingsconsulent’ - WONEN+ 2 Woonbarometers - WONEN+ 2 Ouderenparticipatie een feit dankzij oprichting Vlaamse Ouderenraad - WONEN+ 4

8

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

In en om de woning Ouderen en huisdieren - WONEN+ 1 Tuin der zinnen - WONEN+ 1 Activiteiten in de woning voor dementerenden - WONEN+ 2 Energiebesparing voor 1000 Leuvense senioren - WONEN+ 4 Jaaroverzicht 2005 - WONEN+ 4 Lokaal woonbeleid Financiering voor Wooninfopunt Port- regio in Tienen - WONEN+ 4 Opinie Vande Lanotte over vergrijzing - WONEN+ 1 Woonbeleidsinspectie taxeert Vlaams regeerakkoord - WONEN+ 2 Ouderen en omgeving Biologisch verouderen en de materiële behoeften van de omgeving - WONEN+ 1 Dementie, een specifieke handicap met specifieke omgevingsbehoeften - WONEN+ 1 De betekenis van een goed ontwerp en een goede inrichting - WONEN+ 1 Publicaties Platform Wonen van Ouderen - Jaarverslag 2004 - WONEN+ 2 De toekomst van onze senioren en het ontwerpen van hun woningen: uitdagingen en opportuniteiten - WONEN+ 4 Wonen aan de onderkant - WONEN+ 4 Een keuze van woonvormen - WONEN+ 4 Sociale huisvesting Vlaamse Huisvestingsmaatschappij leidt rond - WONEN+ 1 Themanummer ‘Wonen van mensen met dementie’ - WONEN+ 3 Ouderen en omgeving Biologisch verouderen en de materiële behoeften van de omgeving Dementie, een specifieke handicap met specifieke omgevingsbehoeften De betekenis van een goed ontwerp en een goede inrichting Woonvormen voor mensen met dementie Wonen van mensen met dementie: trends, verzuchtingen en verwachtingen Kleinschalig genormaliseerd wonen voor ouderen met dementie: stand van zaken Beschermd wonen in een huis van Huis Perrekes: de invloed van de materiële omgeving op de beleving van personen met dementie Wonen in WZC Lichtendal: een doordacht bouwconcept als stapsteen tot een sedatievrij bestaan voor ouderen met dementie Genormaliseerd wonen in ‘t Gulle Heem: visie en haalbaarheid verzoenen Kleinschalig groepswonen voor personen met dementie in een deelproject van Woon- en Zorghuis Ten Kerselaere Beschermd wonen in De Bijster: hoe theorie en praktijk mooi samengaan Thuis wonen: haalbare keuzes maken Woonruimte en -inrichting Tips voor aanpassingen van de woonruimten voor mensen met dementie Onderzoek over kleurbeleving bij ouderen en mensen met dementie Enkele voorbeelden van harmoniserende effecten bij kleurgebruik in architectuur Snoezelen, een ‘way of life’ Organische architectuur als inspiratiebron Zinnelijke tuinen in Denemarken Therapeutische tuinen in Noorwegen Gents onderzoek naar het effect van honden op personen met dementie

9

Platform Wonen van Ouderen

WONEN+

Voor alle duidelijkheid - WONEN+ 1 Wonen op maat … van ouderen Na drie maanden - WONEN+ 1 Een half jaar verder - WONEN+ 2 Opdracht vervuld, eindrapport afgeleverd - WONEN+ 4

Colofon WONEN+ is de nieuwsbrief van Platform Wonen van Ouderen vzw. Deze uitgave wordt voornamelijk elektronisch verspreid en maakt deel uit van de website van het Platform. Wenst u deze nieuwsbrief ook te ontvangen? Wenst u de nieuwsbrief niet meer te ontvangen? Krijgt u hem liever per post? Wijzigt uw e-mailadres binnenkort? Hebt u suggesties of reacties? Laat het ons weten per brief, telefoon, fax of liefst per e-mail! Wilt u meer informatie over het Platform Wonen van Ouderen, raadpleeg onze website! Medewerking: Luc Goossens, Carla Kinnaer, Dion Veys Eindredactie: Christine Candau Verantwoordelijke uitgever: Leo Lagrou, Rotspoelstraat 103, 3001 Heverlee Adres: Ravenstraat 98, 3000 Leuven, tel.: (016) 23 10 46, fax: (016) 23 17 37 E-mails: [email protected] (algemeen, redactie) [email protected] (stafmedewerker-architect) [email protected] (stafmedewerker vorming) [email protected] (tijdelijk coördinator) Website: www.pwo.be De artikels uit deze nieuwsbrief vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs. Opname van de artikels betekent niet noodzakelijk dat het PWO volledig instemt met de inhoud ervan. Het PWO biedt immers een forum aan waarbij de artikels een nuttige bijdrage kunnen zijn tot discussie. Overname uit deze publicatie is aanbevolen en toegestaan zonder voorafgaande toestemming mits duidelijke en volledige bronvermelding. © 2005

10