- Bouwregelgeving en werkelijke brandveiligheid -
VEILIG VLUCHTEN BIJ BRAND Ir. A.J. (Abeltje) Tromp
[email protected]
www.efectis.nl
1
VEILIG VLUCHTEN BIJ BRAND Doel presentatie: o Verdieping achtergronden o Bewustwording o Overwegingen meegeven
Wat niet: o Antwoorden op alle vragen
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
2
INLEIDING De basis brandveiligheid NL: o Een gebouw dat voldoet aan de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit is veilig = AFSPRAAK! o Prestatie-eisen: allerlei brandveiligheidsmaatregelen
Alternatief: o Gelijkwaardigheid: ‘eigen’ combinatie van brandveiligheidsmaatregelen voor een gelijkwaardige veiligheid in een specifieke situatie (maatwerk). Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
3
INLEIDING De brandveiligheidsmaatregelen: o Leveren ze de veiligheid die we denken dat ze leveren? INVLOED OP VEILIGHEID o Of leveren ze minder? Gunstiger Gelijk o Of leveren ze meer? Minder gunstig o Of hebben ze zelfs een averechts effect? Ongunstig Het antwoord: o 4 x ja… o Toelichten aan de hand van voorbeelden
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
4
INLEIDING Alvast de conclusie van mijn verhaal: o De stelling dat een gebouw dat voldoet aan de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit voldoende veilig is, is (behalve voor woningen?) verdedigbaar Cijfers dodelijke slachtoffers 2010: Binnenbrand
Veilig vluchten bij brand
65 (35 in woningen)
www.efectis.nl
Oktober 2012
5
INLEIDING Alvast de conclusie van mijn verhaal: o De stelling dat een gebouw dat voldoet aan de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit voldoende veilig is, is verdedigbaar Cijfers dodelijke slachtoffers 2010: Binnenbrand
65 (35 in woningen)
Verkeer
640
(factor 10)
Accidentele val
2303
(factor 35)
Accidentele verdrinking
80
(factor 1)
Accidentele vergiftiging
112
(factor 2)
Moord/ doodslag
144
(factor 2)
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
6
INLEIDING
o o o o o o
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
NL: 4,1 DUI: 7,3 GB: 10,8 FRA: 11,8 EU: 12 BE: 13,5
7
VEILIG VLUCHTEN Veilig vluchten: o Veilig vluchten bij brand is race tegen klok o Eenvoudige vergelijking:
BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
>
BENODIGDE TIJD
Oktober 2012
8
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
VEILIG VLUCHTEN
Brandveiligheidsmaatregelen die veilig vluchten kunnen beïnvloeden: Vluchtwegen Brandbeveiligingsinstallaties
BESCHIKBARE TIJD
BENODIGDE TIJD
Materiaalgebruik
Compartimentering
BHV en instructies
Hoofddraagconstructie
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
9
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
VEILIG VLUCHTEN
Factoren die veilig vluchten kunnen beïnvloeden: Verkeerd ontwerp/ bouw/ beheer
Nog onbekende mechanismen (m.n. nieuwe materialen, constructies, bouwwijzen)
BESCHIKBARE TIJD
Interacties
Verschil bepalingsmethode - werkelijkheid
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
(Menselijk gedrag)
BENODIGDE TIJD
Gebruik
Details/ specifieke situatie
Oktober 2012
10
VEILIG VLUCHTEN Voorbeelden: o Situaties die een ander veiligheidsniveau voor veilig vluchten realiseren dan we denken, voor: • Verschillende brandbeveiligingsmaatregelen • Verschillende factoren van invloed
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
11
o Brandcompartimentering
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
12
Brandcompartimentering o Rol bij veilig vluchten: • Minder mensen tegelijk blootgesteld • Bescherming vluchtwegen BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
13
Brandcompartimentering Voorbeeld 1: o Vraag: Houdt een precies 60min. brandwerende wand in de praktijk de brand 60min. tegen?
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
14
Brandcompartimentering o De bepalingsmethode (testmethode) gaat uit van de ‘Standaard brandkromme’:
o We weten 1 ding zeker: een echte brand zal nooit precies de standaardbrand volgen! Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
15
Brandcompartimentering Vraag: Houdt een precies 60min. brandwerende wand in de praktijk de brand 60min. tegen? Antw: Nee, 60min. in test ≠ 60min. in werkelijkheid o De ‘testbrand’ heeft een ander verloop dan een werkelijke brand o 1x halen van een prestatie (bijv. 60min.) is voldoende o Inbouwtijd voor test > inbouwtijd op de bouw
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
16
Brandcompartimentering o Test is een vergelijking en levert geen absolute waarde! o Een 60min. deur: • zal het waarschijnlijk langer uithouden dan een 30min. deur, (misschien 45 min. of 2 uur) BESCHIKBARE TIJD Verschil bepalingsmethode - werkelijkheid INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
17
o Subbrandcompartimentering (rookcompartimentering)
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
18
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) o Rol bij veilig vluchten: • Minder mensen bedreigd in beginstadium brand • Bieden van een bescherming tegen rook binnen korte afstand; voorzien in rookvrije vluchtwegen BENODIGDE TIJD
BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
19
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) Voorbeeld 1: o Vraag: Houdt een deur van een subbrand- (of rook-) compartiment de rook tegen? o Criteria deur betreffen vlamdichtheid (E), o.a.: • Geen gaten kieren waar cilinder Ø 6mm over 150 mm of Ø 25mm in kan
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
20
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) o Rookwerendheid in het echt:
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
21
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) Vraag: Houdt een rookwerende deur de rook tegen? Antw: Nee o (Kleine) gaten en kieren zijn toegestaan, daarbij kan de deur zelf rook produceren. o Wel zal de deur een de ‘grootste bulk’ rook tegenhouden. BESCHIKBARE TIJD
Verschil bepalingsmethode - werkelijkheid
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
o N.B. in toekomst wellicht: ‘Luchtdichtheid’ op kamertemp. (Sa) of bij 200°C (Sm) Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
22
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) Voorbeeld 2: o Praktijk:
BESCHIKBARE TIJD Veilig vluchten bij brand
Verschil bepalingsmethode - werkelijkheid
www.efectis.nl
Oktober 2012
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig 23 Ongunstig
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) Voorbeeld 3: o Vraag: Is het toepassen van meer compartimentering veiliger? o Wat is veiliger? • Met/zonder scheiding halverwege?
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
24
Subbrandcompartimentering (rookcomp.) o Antw: vooraf niet te zeggen
1 min.
2 min.
BENODIGDE TIJD
Details/ specifieke situatie
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig Veilig vluchten bij brand
BESCHIKBARE TIJD
www.efectis.nl
Oktober 2012
25
o (Hoofd)draagconstructie
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
26
Hoofddraagconstructie Brandwerendheid m.b.t. bezwijken: o Rol bij veilig vluchten: • In stand blijven tot het gebouw ontruimd is (tot die tijd geen voortschrijdend instorten) BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
27
Hoofddraagconstructie Voorbeeld 1: o Blijft de constructie lang genoeg staan? o Net als bij brandcompartimentering wordt gebruik gemaakt van o.a. ‘standaardbrand’ Antw: meestal wel… o Vaak is de brand minder zwaar dan de standaardbrand o Extra reserves constructie (slechts lokaal bezwijken) BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
Verschil bepalingsmethode - werkelijkheid
www.efectis.nl
Oktober 2012
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig 28
Hoofddraagconstructie Echter, voorbeeld 2: o P-garage, doel: 120min. o Werkelijke brandduur: ca.60min.
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
29
Hoofddraagconstructie Uitgangspunt:
BESCHIKBARE TIJD
Werkelijke situatie:
Nog onbekende mechanismen (m.n. nieuwe materialen, constructies, bouwwijzen) Verschil bepalingsmethode werkelijkheid
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
30
Hoofddraagconstructie o Afkoeling beton Verschil bepalingsmethode werkelijkheid
06:46 (1u45min. na blussing) Veilig vluchten bij brand
09:01 (4u na blussing) www.efectis.nl
Oktober 2012
31
o Materiaalgedrag
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
32
Materiaalgedrag o Rol bij veilig vluchten: • Goed materiaalgedrag (slecht brandbaar/ langzame brandvoortplanting/ lage rookproductie) zorgt voor meer tijd om te vluchten BESCHIKBARE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
33
Materiaalgedrag Voorbeeld 1: o Vraag: wat is veiliger; plafond-versiering ophangen aan nylondraad of aan metaaldraad? o Nog meer dan bij welk onderwerp in de brandveiligheid wordt het brandgedrag van materialen door details bepaald. • • • • •
Bevestigingswijze en hechting (volledig verlijmd?) Ondergrond( isolator?) Oriëntatie (horizontaal/ verticaal) Naden en/of spouw (aanwezig?) Wijze van ontsteken(voorverwarmd?)
o Antw: vooraf niet te zeggen Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
34
Materiaalgedrag Praktijk: o Reconstructie: Kersttakken met nylondraad opgehangen
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
35
BESCHIKBARE TIJD
Materiaalgedrag
Details/ specifieke situatie
o Reconstructie: Kersttakken incl. kerstverlichting opgehangen
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
Oktober 2012
36
o Vluchtwegen
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
37
Vluchtwegen Rol bij veilig vluchten: o Deuren, gangen, trappen, uitgangen, zodat personen snel en veilig het gebouw kunnen verlaten BENODIGDE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
38
Vluchtwegen Voorbeeld 1: o Vraag: zijn meer uitgangen per definitie veiliger? o In meeste situaties zorgen meer uitgangen voor een kortere vluchttijd (benodigde tijd) Antw: meestal wel…
Echter, o Ook de beschikbare tijd kan beïnvloed worden
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
39
Vluchtwegen Vb praktijk: o Stelling: Bij de Volendam-brand hadden meer uitgangen tot meer slachtoffers geleid…
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
40
Vluchtwegen o Temperatuur reconstructie:
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
41
Vluchtwegen o Zuurstofpercentage reconstructie:
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
42
Vluchtwegen o Meer uitgangen: • Sneller vluchten • Geen smoren brand maar verder branden
BENODIGDE TIJD
Details/ specifieke situatie
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
Veilig vluchten bij brand
BESCHIKBARE TIJD
www.efectis.nl
Oktober 2012
43
o BHV en brandinstructies
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
44
BHV en brandinstructies o Rol bij veilig vluchten: • • • •
Preventief: vluchtwegen vrijhouden e.d. Alarmeren Ondersteunen ontruiming Beperken brand door blussen BESCHIKBARE TIJD
BENODIGDE TIJD
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
45
BHV en brandinstructies Voorbeeld 1: o Vraag: leiden BHV en brandinstructies tot een hoger veiligheidsniveau? o Zeker op preventief gebied een meerwaarde o Bij een brand kan BHV efficiënt zijn o Belangrijk is kwaliteit van de: • BHV’er / opleiding (wat mogen we van BHV verwachten?) • Instructies:
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
46
BHV en brandinstructies
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
47
BHV en brandinstructies Vraag: leiden BHV en brandinstructies tot een hoger veiligheidsniveau? Antw: Meestal wel
o N.B. Het verloop en de gevolgen van brand hangen van vele parameters af; er is absoluut geen garantie dat de in de instructies gegeven volgorde van handelen in een specifieke situatie het beste is, integendeel…
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
48
BHV en brandinstructies Voorbeeld 2: o ‘Probeer de brand te blussen’
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
49
BHV en brandinstructies o Bluspoging: • Doel: Positieve invloed op beschikbare tijd • Risico: Negatieve invloed op benodigde tijd…
BESCHIKBARE TIJD
Details/ specifieke situatie
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
Veilig vluchten bij brand
BENODIGDE TIJD
www.efectis.nl
Oktober 2012
50
o Gebruik
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
51
Gebruik o Tot slot is de gebruiker heel goed in staat om hetgeen goed op orde is op een ‘alternatieve wijze aan te passen’…
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
52
Gebruik o De vluchtweg
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
53
Gebruik o De brandklep met kabeldoorvoer
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
54
Gebruik o Bij de bouw voldeden de loopafstanden nog…
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
55
Gebruik o De nooduitgang
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
56
Gebruik o De ontruimingsinstructies
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
57
Gebruik o De aantrekkelijke vluchtroute
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
58
CONCLUSIES De werkelijke veiligheid is soms heel anders dan we denken/ gesuggereerd wordt door de prestatie-eisen: o De prestaties die de vereiste voorzieningen moeten leveren volgens de gehanteerde bepalingsmethoden (normen, test, rekenmodellen), zijn slechts vereenvoudigingen/afspraken o Sommige faalmechanismen zijn nog onbekend of niet opgenomen in onze bepalingsmethoden o De gebruiker gedraagt zich soms anders dan waar in de bepalingsmethoden vanuit gegaan is
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
59
CONCLUSIES o Onvoorziene interacties kunnen optreden tussen de maatregelen (bouwkundig, organisatorisch, installatietechnisch) onderling en tussen de verschillende gebruikers van het bouwwerk o Brand en haar gevolgen hangen van zoveel parameters en details af dat we daar niet op kunnen ontwerpen/ met zekerheid aan kunnen rekenen (brandveiligheid is geen exacte wetenschap…)
Tot slot, bij ontwerp/ bouw/ beheer en gebruik worden fouten gemaakt
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
60
CONCLUSIES o De stelling dat een gebouw dat voldoet aan de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit voldoende veilig is, is verdedigbaar. o In onze gebouwen hebben we een mix van factoren en voorzieningen die de brandveiligheid: • • • •
Leveren die we denken dat ze leveren Die minder leveren Die meer leveren Die de veiligheid verlagen (averechts effect)
INVLOED OP VEILIGHEID Gunstiger Gelijk Minder gunstig Ongunstig
o De totale mix is meestal ‘voldoende veilig’ o Bedenk dat aantal belangrijke factoren/ voorzieningen die zich ongunstig gedragen wel degelijk kunnen samenkomen… Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
61
AANBEVELINGEN Wat kunnen we met die kennis? o Besef dat ‘absolute veiligheid’ niet bestaat, zelfs niet als je aan de prestatie-eisen nieuwbouw voldoet o Bij toepassing gelijkwaardigheid je verdiepen in achtergronden, modellen en aannames prestatie-eisen (ander combineer je de grootste onzin) o Met name voor complexe gebouwen of gebruikers: Integraal kijken/overall verantwoordelijke (overzicht) o Bij alles wat je combineert aandacht voor interacties o Kritisch zijn in opleiding en verwachtingen BHV o Logisch nadenken!
Veilig vluchten bij brand
www.efectis.nl
Oktober 2012
62
- Bouwregelgeving en werkelijke brandveiligheid -
VEILIG VLUCHTEN BIJ BRAND Ir. A.J. (Abeltje) Tromp
[email protected]
www.efectis.nl
63
