~ ACHTER SLOT N EN GRENDEL

In iedere wurel & lIardy "idco zit ecn L&JI- zegel

k' 'tte doe · betW~

70J'aar op

bijgesloten . Verzamel 15 1~gcls en plak de1~ op dc spaarkaart. Stuur de spaarkaart naar dit adres:

BBN -BUR

l'ol)'Grtll/llïtleo/wurell!/llIord)' .:pollroi'lie l'oslblls.f32/ /200AK lIill'l'rsul/I

6ROE P.

krijgt de poster dan gratis thuis bezorgd. binnen drie "eken na ontvangst ,an de kaart.

Deze actie is geldig tlm .\1 december Im

H T I

HO G T

OVER T.

'DIG

7

DWTSCH SPREKEND

IN . MERIKA EEN FLES H BIER AA N POLITIEA

E~T

TE \ ERKOOP N

A C

T E N L

A O. Olly. dat ding knalt! !!

C

~ ACHTER

N

SLOT

EN GRENDEL Uit: 'Nieuw Weekblad voor de Cinematografie', Nr. 21, 1932

INHOUD ACTUEEL I 5 -9 In Blotto's Bulletin o.a. het laatste nieuws over de Europese Conventie in Kerkade. L&H op de Amerikaanse kabel, nieuw toneelstuk, 'Panopticon' in Glasgow wordt gerestaureerd, 'Our Gang'-film teruggevonden, de 'Sons of the Desert' in beroering en de Beau Hunks in de ruimte.

Pack Up Yom Troubles 111 Alles over de eerste officiële hoofdfilm van Laurel & Hardy Synopsis, productiegeschiedenis, muziek, promotie, credits, veel foto's en een ruime keus illustraties en artikelen uit het oorspronkelijke 'campaign book' voor deze film van MetroGoldwyn-Mayer.

'Beanie' Walker 12 Wie bedacht de geestige openingstitels van de Hal Roach-films uit de jaren twintig en dertig? Zijn naam is H.M. Walker, ook wel 'Beanie'

Een korte biografie met voorbeelden van zijn werk uit de Laurel-solofilm 'Roughest Africa' Jo. 3o.al. 4Iopla, la • lakJa piece .......

.-.c."

..... ZO~30i:acll . .

Fria"- ...d ....d,-

'N'

MUpe.aMoa. Tw.~.....

$1.50 TllESET

ORDER DIRECT FROM

MORRIS LmERMAN 729 'f"Mdw.,. l'C. Y. C.

SHIPPlNG CHARGES EXTRA

lon

Sjuu!. I3nld~r. Pi'" jult~. Klou • .I,. j nn~,'

Ift~ " , . . ,: , . . . . . . , "

~~

.......

k ...

Wtf",,,,,,""1r

se-~

... ...

..,.... .................,:a... H............................... _ . . . . . .. ....... ......

og meer geschiedenis: de zwerftocht van de Express-kopieën langs bioscopen, archieven, tv-stations en videoproducenten. Hoe Laurel & Hardy van hand tot hand gingen.

Rubrieken Plak/Jock 41 • ~/arkllJerichlen 42 • Bol/wedjes 13

-_ . _-- _..-_-- ...... . .......... ,... ... ....,_ .. --.-.w. __ •

"...................... ........,._ ............. A-.

............

Luurd k II"rt!~ F"nd.

P".tlm. Sill

Raad van Advies D..,..j.('. KI '~""~1 (,....Judi!·)

numllwn. h." st()rlt~n op

·nit·u"

N~ ~.

~_

.. _

0fW. T.... H.... /t. . . . ..

..

................ M

..

r ..

• ."..,..

~

,~~

.,.

....

."..,

H~.

rdl'"

1200 \\\' Ilil""',um

Internet Blotto Online: www.xs4aIl.nll-janvt Europese Conventie: www.come.to/rolduc99 fitterbugs Tent: home.concepts.oJ/-jitter/iodex.htm

honbrt·b ..·nin!t

:5l.i'2.HI.:lill.n.,. Lu .. rt·1 "n Ilnrtl~ F"nd •. Ili!, e..,.um "n.Ier \l'rl11ddintl ,un

...,;~~_

...... • "",c.,.uc., ........ . . . . ...,... • ..,,.. - - . . _ _ ........:

Administratie en redactie

Zetwerk

C.II,,·/i,·, j"lIn Dorlin!:. Si,'p Bou.mu.

........ IIIt.ItMc..u._. _ _ ...

Jt.·t·lnumt· oun lid Î, it(."-

De
Foto's

Ol ....... ~ J'" ........ ,.,.,.... .tw4Jn ...

_

Express Film I 36

lt~n in binnen- ('n huitcmlnnd.

Brllm Blijl c,~n •. Chris ~,·t\uin. Brum H"ijnhnudl (,·ill(!r~d.)

-:

...,........ -... ,... ............... ,..",.., .......... _............ . ...

dol ..,... hl ~e,·rl op de Ic"'/l'ndin€: '"n

Abonnementen

~i"I) Bou,mll. llill,· Tijm'''·II.

TWEE VRIENDEN ONZER KINDEREN Wie zij zijn!

We Faw Down?

Aan dit nummer werkten mee

l~...'n juur.

De Amsterdamse bioscoop 'The Movies' is de vaste stek van de Perfect Day Tent. Tijd voor een historisch overzocht van het wel en wee van dit voormalig buumheater in de Jordaan.

Een strikvraag, of toch niet? Een document van Hal Roach Studios roept vragen op, Chris Seguin probeert het antwoord te vinden.

P.E. ~,·hrt·ude..,. (mrm
j<"h mt,.'t'r dun

The Movies I 31

Welke rol speelde Edgar Kennedy in

T,·I,·r""n (():l~) ft 20 \;1(1 E-... Il: 1I1ottoG zap.IZOOO.al wellslle: .... n4aU.al/-j.nt

moor d(HlI"!:LUln~ h\t:"t·I~(.'(.·r in

2

Het nieuwe medium dvd is in opmars. Films voor thuisgebruik op een schijfje met een beeldkwaliteit die de aloude videotape ver in de schaduw stelt. Ook Laurel en Hardy verschijnen op dvd. In Amerika zijn de eerste titels nu al regiovrij verkrijgbaar. In Duitsland is onlangs de eerste schijf uitgebracht en Polygram heeft vergevorderde plannen voor ederland en andere Europese landen.

nil'u\n~l,ri('\ t'n

Perr''''l Do~ T"nl (0,,,,,,'1:1) in~,·",hn·\l·n hij .I,. inlernlllionul~ 1...,ul..,llInd 111In.1~ •\pprt... iul ion S()c:i"l~ ·s,.n. or lh,· D'·SI·rt·

4

BVD I 2

Onze kleurplaat

Voor:iaar 1999

Scène vermist I 3 genoemd vanwege zijn voorliefde voor chili. Walker was niet zomaar een pennenlikker bij Hal Roach; hij was vice-president en hoofd van het 'editing department'

lJIolt" i. ~,'n uil~o,~ ,on d~ Slid,lin~ 1.... urt·1 k Ilurd~ Fond,. np~,'ri,·hl in 1\)(\'-.11<'1 1...1.:11 Fond. i. sinds IlJil .. I.

IJl""" '~I'schijnl "nr~~,·lmllli~.

27

Druk

11]: www.geocities.com/Hollywood/Cioema/6141

L&H-site Kirch-Gruppe: www.laurel-and-hardy.com

Statue Fund, people.a2000.nl/areijoJstatue.html

lil

\lij d,·,,· ronlri\'uli~ i. inl><'(:I'ep"IlI11'llid ITIl",,,ellIIP 'un cl . ·S"n. I h,· 1)" ",,'1'.

"r

ISSN 002i-21l3:l

BIolIa #2ï Blotto 44

\ 'oorjaa"1999

Herfst/Winter 2012/2013

3

5

to's 'ROLDUC99'

cC

'"0 ..J

0 CO

'"««

Vi' ~

!U

'"

..J ..J

0

u

Blotto 44 ti

NIEUW!

PROGRAMMA UITGEBREID

Het klinkt verdacht, de mededeling van de werkgroep 'Rolduc 99' dat op de komende conventie L&H-scènes worden vertoond die voor vrijwel iedereen nieuw zullen zijn. Elke conventie wil immers wel iets vertonen dat nog nooit vertoond is.

Met zeker 160 deelnemers belooft 'Rolduc 99 ' van alle Europese conventies de drukst bezochte te worden. Medio april waren nog maar een kleine veertig platsen vrij. Aanmel dingen zijn nog mogelijk tot een week voor de aanvang van de conventie op 21 mei. In een aparte nieuwsbrief worden de abonnees van 'Blotto' geïnformeerd over de mogelijkheid om alleen op Pinksterzondag 23 mei deel te nemen, inclusief hotelkamer voor de nacht van zondag op maandag. Het programma voor het weekend is aangepast en uitgebreid. Zo zal op zaterdag een 'parade' worden gehouden op het Drielandenpunt en op zondag is een dvd-demonstratie ingelast. Behalve het orkest 'Max Tak' zal ook Dal Segno uit Bergen op Zoom concerteren. Het L&H-draaiorgel zal present zijn met oud en nieuw repertoire.

Het betreft een fragment van twintig seconden waarin Stan en Ollie kunsten vertonen met een telescoop en een dubbel zo lang fragment waarin ze een liftkooi worden ingejaagd door James Finlayson. 'Blotto' heeft het uitgezocht. De conclusie is, dat het inderdaad een zeer zeldzame métrage is, die sinds het midden van de jaren dertig onvertoond is gebleven. Ze dook eind vorig jaar op in de Franse documentaire 'Sur la piste du gag' De Amerikaanse filmconservator Richard Bann heeft bevestigd dat deze scènes heel lang in de kluizen hebben gelegen. Ze zijn speciaal gedraaid voor een promotiefilm voor de MGM-productie van het seizoen 1934. De film was niet voor het gewone publiek bestemd, maar werd vertoond op bijeenkomsten van bioscoopexploitanten en distributeurs. Voor zover Mr. Bann kan nagaan heeft men Laurel en Hardy alleen voor dit ene seizoen laten opdraven. In Rolduc kunnen deze korte fragmenten op video vertoond worden, dankzij de medewerking van Harry Hoppe en Eric eff, beiden van de That's My Wife Tent in Düsseldorf. Herfst/Winter 2012/2013

\!ooljC/C/r /999

Fixer-Uppers Op maandag 23 mei wordt de vergaden'ng van de Grand Counci/ vervangen door een bijeenkomst voor iedereen. Wellicht kan dan een motie worden aangenomen met aanbevelingen voor het 'Pixer-Uppers'-beraad over de toekomst van de 'Sons qfthe Desert', injuni in Chicaao. Ook op de Britse conventie in Sheffield, begin mei, zouden aanbevelingen in stemming worden gebracht. Het resultaat van Sheffield kan in Rolduc nader worden besproken.

lletin DVD IN OPMARS De race om de eerste dvd met L&Hfilms in Europa uit te brengen is gewonnen door Kinowelt. Als gevolg van een recente reorganisatie in de Kirch Gruppe is deze Duitse firma belast met de verkoop van de video's, die voorheen door Taurus werden verhandeld. Volgens een aankondiging van Kinowelt bevat de dvd fragmenten uit de 'twaalf beste films ' (die ook op tape verkrijgbaar zijn) en een volledige uitvoering van Big Business. Bovendien staan er biografieën en allerlei teksten en beelden uit de films van Laurel en Hardy op deze schijf. De prijs is DM 47 95. Intussen is ook Polygram International druk doende om met Laurel en Hardy op dvd uit te komen. Het oorspronkelijke plan om Way Out West uit te brengen is volgens ingewijden opzijgezet ten gunste van een project om met een hele serie films te komen . Als eerste zou worden gekozen voor Laughing Grary en Be Big in de Engelse, Franse en Spaanse foneti sche versies met ondertitel-tracks in de ederlandse, Duitse en Scandinavische talen. In Amerika is al veel meer op dvd verkrijgbaar. Van sensationele kwaliteit is de serie met vroege tweeakters die elders in dit nummer wordt besproken .

Voor de DVD-demonstratie tydens 'Ro/duc 99 ' zullen deze Amen'kaanse schy'ven worden gebruikt. 7

5

Reddingsplan 'Britannia Panopticon' , Glasgow

Nieuw toneelstuk in U.K.

De foto die verbrand had moeten zijn

Hier stond Stanley Jefferson voor het eerst op de planken

Het Britse Post Script Theatre heeft succces met een nieuw stuk, geïnspireerd op Laurel & Hardy. De titel is 'Another Fine Mess'.

' Dit is het handschrift van mijn moeder', heeft Jean Darling op de achterkant van deze foto geschreven. De voorkant toont Jean op driejarige leeftijd samen met Joe Cobb in haar eerste film (vermoedelijk 'Ti red Business Men', 1927). Het is een van de weinige originele foto's die Jean nog bezit. AI haar spullen uit de Hal Roach periode werden door haar moeder aan een

vriendin in bewaring gegeven, toen zij met Jean langs theaters in Amerika op tournee ging. De vriendin liet later weten, dat de hele collectie bij een brand in de garage in vlammen was opgegaan. Toch krijgt Jean Darling dit soort (nu kostbare) foto's af en toe onder ogen, als verzamelaars haar om een handtekening vragen . ..

Amerika krijgt L&H eindelijk te zien, via de kabel In de Verenigde Staten is een serie televisieprogramma's van start gegaan die uitsluitend bestaat uit korte films van Hal Roach. Het is voor het eerst sinds jaren dat een ruime selectie van L&H-titels wordt uitgezonden in deze serie, die wordt gepresenteerd door Leonard Maltin. In ons land is hij bekend door zijn 'Movie & Video Guide' en 'The Laurel & Hardy Book' De serie wordt uitgezonden door Odyssey, vroeger een kabelstation voor religieuze programma's, maar zich nu profilerend als een zender voor het hele gezin. Grote aandeelhouders zijn op het ogenblik de Jim Henson Co. (The Muppet Show) en Hallmark Entertainment. Hallmark doet niet alleen in felicitatiekaarten, 8

maar bezit ook de Amerikaanse tvrechten van de Hal Roach Library De serie 'Leonard Ma/tin presents... ' bestaat uit veertig programma's van anderhalf uur, waarin steeds drie korte films worden vertoond. Maltin beperkt zich niet tot Laurel en Hardy, al vormen deze wel de hoofdschotel. Charley Chase, de films van Thelma Todd & Patsy Kelly/Zasu Pitts en de 'Boy Friends'-serie komen ook aan bod. 'Our GangIThe Little Rascals' ontbreekt omdat de rechten niet bij Hallmark liggen. De uitzendingen worden onderbroken voor reclame, die tot dusver alleen heeft bestaan uit promotie van Odyssey voor het eigen programma. Het kanaal wordt in Amerika ontvangen door drie miljoen gezinnen.

NIEUWE TENTEN De 'Sons of the Desert' heeft er twee afdelingen bij, in Zwitserland en in Ierland. In beide gevallen zijn het misschien niet de eerste, maar op het ogenblik wel de enige 'tenten' in deze landen. Zwitserland 'Swiss Miss', Grand Sheik: Peter van Rooij (petervanrooij@usa. net). Vijf leden en groeiende. Bijeenkomsten zijn tot dusver georganiseerd in Genève en in Bern. Ierland 'Jitterbugs'. Grand Sheik: Liam Muldowny ([email protected]) . Bijna dertig leden. Plaats van samenkomst: lrish Film Centre in Dublin. Blotto 44

Het stuk is geschreven door Gillian Plowman. Het gaat over twee cabaretiers die in de huid van Stan en Ollie willen kruipen. Maar de repetities van het nummer vlotten niet: de echte wereld komt steeds tussenbeide. Een vriendin probeert de jongens bij het werk te houden, maar ze kunnen zich door hun problemen niet concentreren. Het knappe van het stuk is, dat er overeenkomsten zijn tussen deze problemen en de filmscènes, die de cabaretiers naspelen. Het contrast tussen de aandoenlijke onschuld van Stan en Ollie en de harde realiteit van het Ie en van de drie hoofdpersonen tekent zich scherp af. Het Post Script Theatre is een klein toneelgezelschap dat voornamelijk in de provincie opereert. De groep is sinds begin april met het stuk op tournee door Engeland.

In de Schotse hoofdstad Glasgow is een plan gelanceerd om het Panopticon---een klein zaaltje van de vroegere music-hall Britannia-te restaureren en in te richten als museum.

Het Victoriaanse gebouw waar ooit de Britannia was gevestigd, is tegenwoordig een amusementshal. Zestig jaar lang is het Panopticon, waar Stan Laurel als jongen van zestien in 1906 debuteerde, afgesloten geweest van de wereld. Het blijkt nu dat het theatertje, veilig opgesloten boven een vals plafond, voor een groot deel nog intact is.

Helft eerste 'Our Gang'-film teruggevonden Het American Film Institute heeft bekendgemaakt dat de eerste aflevering van de Hal RoachiOur Gangfilmserie voor een deel terecht is. De film was sinds de jaren twintig zoek. Teruggevonden is een stuk film van acht minuten, ongeveer de helft van de tweeakter 'Our Gang', uit 1922. Met deze naamgevende klucht begon de langste en meest succesvolle serie Herfst/Winter 2012/2013

Voo,:jow' 1999

uit de filmgeschiedenis. Meer dan tweehonderd titels werden geproduceerd- de laatste in 1944). De film is geconserveerd door het ederlandse laboratorium Haghe Film. Dit dochterbedrijf van Cineco heeft een internationale reputatie op het gebied van filmconservering en restauratie. De herkomst van het materiaal is niet

Voor de restauratie is een fonds in het leven geroepen dat een actieplan heeft opgesteld om het publiek via de media attent te maken op de culturele waarde van deze ontdekking. Een van de onderdelen van dit plan is de inrichting van een tentoonstelling met ongeveer driehonderd objecten die in het vervallen gebouw zijn gevonden. Daaronder zijn enkele films uit het begin van deze eeuw, maar ook sigaretten pakjes en sinaasappelschillen. In die vroege jaren werden de artiesten in het Panopticon met fruit bekogeld wanneer het publiek vond dat ze dat verdienden. bekend gemaakt. 'Blotte' kon alleen te weten komen, dat het zeldzame celluloid bij Haghe Film werd aangeleverd door een Franse verzamelaar die veel internationale filmbeurzen bezoekt. Our Gang gaat over een groepje kinderen dat met hun lievelingsdieren een show opvoert om een arme weduwe te helpen. 'Our Gang' bestond in deze eerste film uit onder anderen Ernie 'Sunshine Sammy' Morrison, Mary Kornman en Mickey Daniels. Dinah, de Muilezel speelt er ook in mee. De regisseur was Robert F McGowan. 9

7

RUZIE IN DE TENT, DEEL 2 Wordt de Constitutie van de Sons of the Desert 'gefikst'?

In juni zal in Chicago een bijeenkomst worden gehouden, die meer structuur in de 'Sons of the Besert' moet aanbrengen. Uitnodigingen zijn verstuurd aan de Adviserende Commissie, maar ook andere, geïnteresseerde 'Sons' zijn welkom van 18 tot 20 juni. Op deze vergadering van zogenaamde 'Fixer-Uppers' zullen de problemen worden besproken, die het afgelopen jaar zoveel beroering hebben \'eroorzaakt. De bijeenkomst is uitgeschreven door Roger Gordon. Hij is een van de adviseurs van de Exhausred Ruler John McCabe. Hoog op de agenda staan kwesties als de manier waarop kan worden gestemd bij voorstellen van de Internationale Conventie en de toekomst van de Intra-Tent Journal. Dit wordt gekoppeld aan de vraag of er internationale contributies moeten worden geheven. De huidige situatie is, dat elke Tent verplicht is zich op de IntraTent Journal te abonneren. Een verdere contributie nu niet nodig.

Roger Gordon stelt voor de Constitutie eens met nieuwe ogen te bekijken. Hij zegt: 'Hoe brengen we serieuze amendementen aan om sommige van de, duidelijk als grap bedoelde, artikelen te vervangen?' De aanbevelingen van de Adviserende Commissie zullen worden voorgelegd aan de Grand Council op de eerstvolgende internationale com'entie 'Sea-Tac', in de zomer van 2000 in Seanle.

De 'Acorn Group' heeft intussen vergaderingen uitgeschreven voor de UK-conventie in Sheffield en de Europese conventie in Rolduc (zie ook pagina 5 van dit nummer, kolom 2) Het doel is een boodschap op te stellen voor de 'Fixer-Upper' bijeenkomst in Chicago. De' corn-groep' zal voltallig in Rolduc aanwezig zijn.

The Beau Hunks

De laatste tijd gaan steeds meer stemmen op geen enkele verandering aan re brengen in het functioneren van de 'Sons of the Desert', gedachtig aan een twintig jaar oude uitspraak van de Exhausred Ruler, die onderaan deze pagina is afgedrukt.

From Ihe

ational Aeronautics and Space Adm inistralion and the crew of Co/umbia, ST8-83.

Don Thom:lS Misslan Spec' ol,,'

De Intra-Tent journal is het enige officiële communicatiemiddel van de 'Sons' Het krantje is bedoeld als kwartaalblad, maar op het ogenblik wachten 'Sons' in de hele wereld nog steeds op het herfstnummer van 1998. De In wordt afwisselend door een Amerikaanse en een Europese eindredacteur verzorgd. Voor het herfstbummer was de beurt aan de Amerikaan Tracy Tolzmann. u hij geen kans ziet een nieuw nummer op korte termijn uit te brengen, heeft de Europese eindredacteur, Alison Grimmer op eigen initiatief een Internet-\'ersie van de ITJ uitgebracht. Dit is het adres:

http://www.geocities.coml Hollywood/Cinema/6141 )

'7/l/? Sons 0/'1 he De,~el'i u'as /~uneled in Ihe same spiril a,~ Ihe naml'sal?e Law'el anel ilarely

t:t111 il hon(l/'s: 10

kiel rc4u/ar soeial o"4anizal ions. 10 ,ç alirise .~ueh tflin4s as on;('ers ancl o/[,('cs anclf)()U/·cls o!'c/iree/c)/'s am/

TIl(' _'ons o!'1 hl' J)eser/ ',~ .~I "ue/ W'(' is

Ihal il hos no sl,·ue/w·c. Tlwl is Ihe Mc.~s('(//;·ccelom o!'iI. Thai is tfl/? lu>y poinl o!'lhe /~n oril.· 10

Thanks for the great musie aboard the Spaee Shuttle Columbia!

ITJ

Vorig jaar zomer sprak de Grand Council, die toen vergaderde in de Engelse stad Birmingham, zich uit tegen verplichte abonnementen. De Exhausted Ruler reageerde aanvankelijk met het dreigement om alle niet-Amerikaanse Tenten uit te sluiten. Later bedacht hij zich. Hij wijzigde de Constitutie in die zin, dat elke Tent voortaan tenminste vijf leden moet tellen met ieder één abonnement. Als auteur van de Constitutie beriep hij zich op zijn copyright om deze eenzijdige amendering te rechtvaardigen. Kort hierna werd op een bijeenkomst van 'Sons' in Engeland besloten een stuurgroep in te stellen (de 'Acorn- ' groep die de mogelijkheid en wenselijkheid van een nieuwe, meer democratische ingestelde internationale 'Sons of the Desert' moest onderzoeken . Op verzoek van de Exhausted Ruler trad hierna Roger Gordon op als 'Fixer-Upper'

lakin4 oncse/!,so/el11n/y in tfl/? l11iel.çl o!'allihal/;'alel'na/ whoop - Iee-c/o.

Presenled 10

Uitspraak

Copyright

I

Thls flag oI lhe Nelher1ands end c,ew palch ware flown aboard lhe Space Shunle Columb/8, STS·83, April 4 - 8. 1997, ~hng 63 orblts of lhe Earth end lraveling 15 million miles

Blotto 44

Wol/o #2ï

Boven: fragment van een oorkonde die The Beau Hunks ontvingen als aandenken aan de vlucht met de Columbia. Behalve de cd's werd ook een Nederlands vlaggetje meegevoerd. Onder: fragment van een brief van astronaut Bonald Thomas aan de orkestleider van The Beau Hunks, Gert-Jan Blom (29 november 1998). Herfst/Winter 2012/2013

\'OO/:;OW' /999

Beau Hunks In Space Pas kort geleden werd bekend dat in 1997 aan boord van de Amerikaanse ruimteshuttle Columbia de muziek heeft geklonken van het ederlandse orkest The Beau Hunks. Twee cd's met L&H-muziek behoorden tot de weinige persoonlijke bezittingen, die ASA-astronaut Don Thomas mocht meenemen op twee vluchten, in april en juli 1997 Orkestleider Gert-Jan Blom ontving tot zijn verrassing een brief uit Amerika, waarin 'mission specialist' Don Thomas hem bedankte voor het plezier dat hij aan de L&H- en Little Rascals-muziek had beleefd. 'I listened to your COs on many occasions during these two flights, usually during an hour break when I was able to float in front of a window and wateh the world go by,' schrijft Thomas. 'The musie brought back a flash of childhood memories for me and always produced a smile on my face. My other crew members could never figure out what I was smiling about as I listened to the music on headphones played off a personal CD player. ' Thomas was als specialist betrokken bij een experiment met proteïnekristallen, die zich in de ruimte beter ontwikkelen dan op aarde en die na de groei aan boord door medische onderzoekers kunnen worden gebruikt. De \ lucht in april werd voortijdig onderbroken omdat er aanwijzingen waren voor een brandstofprobleem. Een tweede, voorspoedig verlopen vlucht was nodig om de experimenten te voltooien. De Columbia was het eerste toestel van de shuttle-vloot van de ASA. 11

9

Dossier

.JACOlJE l VN

we eerlijk zijn: Pack behoort niet tot de top. Je moet een dikke laag verhaal wegpoetsen, voordat het goud begint te blinken. En echt schitterend wordt het niet. Memorabele scènes zijn de eerste minuten in het park, de onhandigheden van Stan in de bunker, het huiselijke tafereeltje met de strijkplank en het kinderverhaaltje, de scène in de bank .. . en dan hebben we het wel gehad. Stukjes en beetjes hier en daar, vooral als Laurel en Hardy even de tijd krijgen hun gang te gaan. Maar de verhaallijn vraagt veel van de speelduur van ongeveer een uur. Men was bij de Hal Roach Studios blijkbaar niet gerust op de de komische potentie van de twee topsterren in een langere film . Pack Up Your Troubles was dan ook de eerste officiële 'feature' van de studio, als we Pardon Us niet meerekenen. Die film was opgezet als een tweeakter en werd bij nader inzien uitgebreid tot langere speelduur, omdat, naar

L

12 10

ATE

Up Your Troubles

Foto linies: Stan en OUie met Eddies baby ijacquie Lyn), op zoek naat de opa van het meisje. De opname is in de film niet terug te vinden. Alleen het bek dnikt op als versierende tekening bij een tussentitel.

Blotto 44

8/0110 #27

Herfst/Winter 2012/2013 oO'.i aaf' /999

men zegt, de kosten van het gevangenisdecor te hoog waren voor een kone film . Welke schrijvers precies aan het scenario hebben gewerkt vermeldt de historie niet. Een van hen zal zeker Charley Rogers zijn geweest, die met een verstopte neus een klein rolletje heeft als het knechtje van generaal Finlayson. Sinds kon is hij in de boeken bijgeschreven als de raadgever en rechterhand van Laurel. Zo heeft hij als gag-man meer bijgedragen aan de totstandkoming van de films dan vroeger werd aangenomen (lees het aan Rogers gewijde hoofdstuk in Blotto #25: 'The Laurel & Hardy Stock Company', door Leo Brooks).

Bezuinigingen De leiding van Hal Roach Studios besefte dat in de scriptfase van een feature echte schrijvers nodig waren, naast de bedenkers van 'gags', zoals Charley Rogers. Dat kwam slecht uit, want in het begin van 1931 was er een bezuinigingsronde ingegaan, die met strakke hand werd gerealiseerd door een nieuwe algemeen bedrijfsleider, Henry Ginsberg. Ginsberg schrikte er niet voor terug andere werknemers te vragen Laurel en Hardy te bespionneren. Hij verdacht ze van rondlummelen op de set. Er moest sneller en goedkoper worden gewerkt.

Productie: Hal Roach (1932) Regie: George Marshall en Raymond McCarey

Camero: Art Lloyd Montage: Richard Currier Dialogen: H.M. Walker Geluid: james Green Muziek: Leroy Shield. T Marvin Hatley

Lengte: 68 minuten Première: 17 september, 1932 Distributie: MGM Met Stan Laurel (als zichzelf). Oliver Hardy (als zichzelf), jacquie Lyn (Eddies baby), james Finlayson (generaal). Billy Gilbert (Mr Hathaway). George Marshall (Pierre. de kok). Charles Middleton (ambtenaar kinderbescherming). Richard T ucker (bankdirecteur), oom jack (Rychard Cramer), Dick Gilbert (het maatje van oom jack), Lew Kelly (portier in de bank). Tom Kennedy (sergeant recrutering). Frank Brownlee (sergeant exercitie). Gray Sutton (bruidegom). Muriel Evans (bruid). C. Montague Shaw (vader bruidegom), Mary Carr (vrouw die Eddie een brief geeft). Mary Gordon (kinderoppas). Charely Rogers (bediende van generaal). Frank Rice (butler van Hathaway). Ham Kinsey (telegrambezorger), Ellinor Van Der Veer (dame bij bruiloft).

13 II

14 12

Blotto 44

810110 #2ï

Herfst/Winter 2012/2013

VoO/jaal' 1999

15

13

Bezuinigingen waren nodig, omdat Hal Roach en de andere studio's in Hollywood en omgeving, te kampen hadden met de gevolgen van de Grote Depressie. De Laurel & Hardy serie had in het voorafgaande seizoen 1930/31 verlies opgeleverd. De studio had een lening moeten afsluiten, met de rechten op de succescvolIe Pardon Us als onderpand. Het vakblad Variety maakte in de zomer van 1932 bekend dat de salarissen voor comedyschrijvers en regisseurs bij Hal Roach het laagst waren. Uit de mond van Ginsberg werd opgetekend dat 'geen enkele schrijver voor korte films meer waard is dan $100 per week' Regisseurs kregen $50 meer. Dit schiep niet direct een prettige sfeer voor het studiobeleid om nieuw bloed aan te trekken. 'Variety' meldde diezelfde zomer: 'Sinee taking over his duties at Roach, Ginsberg has reduced production cost 35%, but picture people howl over his salary cutting proclivities' de eerste hoofdfilm die in productie werd genomen voor het nieuwe selzlen 1932/33. In totaal waren voor deze periode veertig 'shorts' (waarvan zes in de L&H-serie) en twee 'features' (beide L&H) aangekondigd. Het scenario werd in april in elkaar gezet, vlak nadat de laatste film van het toen nog lopende seizoen was voltooid en de studio voor een paar weken 'vakantie' dichtging. iet voor de schrijvers dus, van wiezoals gezegd-de namen niet bekend zijn. (Voor de tweede feature, Fra Diavolo, werd jeanie Macpherson, die eerder scripts had geschreven voor Cecil B. DeMilIe, aangetrokken,) De opnamen begonnen in mei en werden in vlot tempo in ongeveer vier weken voltooid onder leiding van de ervaren regisseur George Marshall, die onder het bewind van Ginsberg net was aangesteld. Marshall werd overigens in hetzelfde jaar door Ginsberg weer ontslagen. Er zijn geen aanwijzingen dat er moest worden nagedraaid. Eerder kan worden gezegd dat er teveel was

WAR TANKS ADD FUN TO LAUREL ANDHARDY ruT "Pack Up Your Troubles" Amuaing Satire on Army Life (ADVANCE)

Had army officials refused permiss ion to loan tanks for use in thc making of the latest Laurcl and Hardy fea ture-Iength comedy, " Pack U p Your Troubles," wbicb comes to the , . .. Tbeatre, sta rtin g . . . . , the picture would probably never bave been 6lmed. And tbis fact would have been regrettable, for tbe comedy is considered one of tbe funniest thu s far produced by the in im itable comedians. In the story there is a long, humorous sequen ce whicb takes place in the front line t rencbes. Laurel and Hardy are a couple of mis6t buck pri vates. Tbeir pal gets lost in No Man's Land, and they are orde red to rescue him. Then tbey become entangled in a couple of tanks, and what bappens is reported to be one of tbe man y amusing bigblights of tbe picture.

Pack Up Your Troubles was

16 14

Sceoca Filmed at Night

gedraaid. Dat blijkt o.a. uit still-foto's van de bruiloftscène (zie hierboven). De voltooide film maakt een verbrokkelde indruk, wat het gevolg zou kunnen zijn van drastische inkortingen , ten gunste van de comedy (gelukkig!), maar ten koste van een heldere verhaallijn. Wie is precies de dame die Eddie komt vertellen dat zijn vrouw een ander heeft? Waar komt die kinderoppas vandaan? Hoe komen Stan en Ollie opeens aan een lunchkraam? We moeten ons er maar niet druk over maken.

Uit de nog bestaande stills blijkt dat de bruiloftscène uit 'Pack Up YOUl Troubles' tenminste drie keer in verschillende variaties is opgenomen. Van een taartengevecht, zoals dat op de bovenste foto lijkt te hebben plaatsgehad, is in de eindmontage geen sprake. Op de foto onder wordt de vader van de bruidegom gespeeld door Fran.k Brownlee, die in de eindversie vervangen is door Billy Gilbert. Bovendien dragen LaUlel en Hardy hier nog hun soldatenkloffie, in plaats van hun 'normale' costuums (vergelijk ook de foto op de pagina hiervoor). Frank Brownlee kreeg in plaats van de rol van de bruidegom die van sergeant op het exercitieveld,

Blotto 44

8/0110 #27

Tbe scenes were 61med at night. Bat tanlcs we re needed fo r tbe sequen ce. Tbe only ones on the Pacifi c Coast are in possession of the 160th Tank Corps, in Salinas, California. Happily, pe rm is sion was secured by tbe Hal Roach studios and with the tanks came two squads of men who participated with coun tles!> others in mak ing the scenes a reminder of the World War. In appreciation of the courtesy, Laurel and Hardy treated the veteran s to fried chicken and steak every even ing throughout their two weeks' engagement in the picture. Prominent members of the sup por ting cast include Donaid Dillaway, Jacquie Lyn, little th reeyear-old youngster of "Our Gang" fame, Mary Carr, Grady Sutton, Montague Shaw, R icbard Cramer, Ad ele Watson, R ichard Tucker, Muriel Evans and James Finlayson. De knipsels op deze en volgende pagina's zijn ontleend aan persinformatie van Hal Roach Studios Dit 1932. De redactie van '810tto' staat niet in voor het waarheidsgehalte! Herfst/Winter 2012/2013

Voorjaar 1999

Het front Waarop duidelijk bezuinigd werd, waren de decors. Buitenopnamen zijn tot een minimum teruggebracht of spelen in het donker. Dat geldt in het bijzonder voor de scène aan het front in Frankrijk. In het persmateriaal dat door de studio is uitgegeven wordt gesproken van meer dan duizend figuranten, die bij deze opnamen betrokken waren en uit de veldkeuken kip en biefstuk te eten kregen. Maar er zijn eerder tientallen dan honderden figuranten te zien in de loopgraaf. De tank, een authentiek exemplaar uit de Eerste Wereldoorlog, werd uit-

geleend door een Californische legereenheid. De scène met het op hol geslagen pantservoertuig is overigens ontleend aan een film die in 1926 door Paramount was uitgebracht, Behind The Front. Daarin beleeft het komisch duo Wallace Beery en Raymond Hatton een identiek avontuur. Het park in de openingsscène lag dicht bij het woonhuis van Stan Laurel en ook Oliver Hardy woonde in de buurt. Het exercitieveld was nog efficiënter gelegen. Zie de bovenste foto op pagina 12: het hekwerk op de achtergrond verraadt dat dit het terrein is van de Hal Roach-studio.

WorM War V.teran. Don Greaaepaint (CUUENT)

&ck to tbe front line trencbes, prevailed througbout the produc.to re-liv~ anew the scenes of tbe jlTeatut war in bÏ4tory. Tbat was tbe experience of more tban 1,000 World War veterans wbo we re engaged to appear in the latelt LaJlr~1 and Hardy featurelengtb comedy, "Pack Up Your Troubles," now playing at tbe .... Thotre. 'rom all sections of southern Califomia, and tbroagb the llpncy of tbe Central Casting Bureau in Hollywood, veterans who actually participated in tbe great confliet were mustere!l int.o film action. Memories revim, aad .&aY baater

tion. In FralKe, the veteran's menu bad been corn willic. Tbe war bad been grim, tragie, merciless. In Hollywood, tbe Hal Roach studios provided steaks and fried cbicken from field kitcbens. Too, Laurel and Hardy made tbem see the war as a wild, riotOIlS farce. As tbe cameras ground out tbe act ion, tbe comedians are seen as a couple of misfit buck privates in the awkwllrd ,quad. Later, tbey sc rambie across tbe front lines to rucue a pal, and they come back not only with their pal, but also witb a 17

15

SHE'S SWELL IN THE PICTURE. DONT NECLECT HER PROMOTION POSSIBILITIES E.sp~ojtation. of Jacqui. Lyn U 'UII •• teel

Aa

a chance of pace in Jour

CLlllp........ Too much Laurel ."d Hanly comedy pictur. promotion tend. to be repetitiou •.•ni. beautiful " wonder child" , i.e. you aomethinl' new to talk .bout. Bu.ld her up ••• Dew daim ... t for public affection.

You'll Take This Tot to Your Heart Like One of YOUT Own! Look at tbis tiny lot o( thr~e feellf you do, try 10 think of a more a !lundle of girlish lovelintSs and a appropriate and descriptive name (or package of bubbling laughter. ThÎ, her. Something not Quile as "grownadorable and lovable mi tc is knGwn up" as JaCQuie Lyn; not as (ormal and throughout the film colony as the ~ore . in k~,,:ping with her youthful, "wonder chiJd," VJvaClous spln ts. She will break your heart with joyous . Send one, or as many names as you laughte r when you see her in Locw State Thutre'. next prescntation of the 11k., to the ).!ovie Editor, in care of ..cond full-Iength Laurel and Hardy the Oaily Star, beEore September 7tb. comedy, "Pack Up Your Troubles" Pri.cs are as follows : First. $10; 'sec~d and th i r~, $5.00 and S2 SO re- I starting September 4th. lacqu i~ Lyn is tbe name and she was specOve!)'. 2S paas of Gu~st Tickets are selectewards for names receiving honortiles of Hollywood's Centra! Casting able mention. Bureau for a part second in importance In !his featu~e-Iength comedy, the to tbat of the cdebrated co-starring comedlans arc sald to be given a grand comedians. run for stellar honors by this unherPe.r haps, Iike us, after seeing "Pack alded Iiule gir!. She has an uncanny Up Your T roubles" you'lI get the feelgift for comedy and rtveals unt"pected ing. tbat J acquie Lyn as a name doesn'l ability as a pantorrumist. begtn. 10 expr.ess the rare movie perYou'lI b~ proud 10 identify yourstlf sonallty o f thlS blue-~ytd, curly-haired wilh Ihis con test aCter ••eing her in "Pack Up Your Troubles." talenled youngster.

Zelfs de fragmenten waarin Laurel en Hardy hun eigen gang kunnen gaan, hebben niet de glans die de meeste van hun andere films onvergetelijk maken. Dat zal ook de reden zijn waarom Pack Up Your Troubles meestal wordt aangeduid als 'die film met dat kleine meisje' De driejarige jaquie Lyn speelt inderdaad een doorslaggevende rol, precies zoals Hal Roach moet hebben gehoopt. 18 16

OF SCREENLAND Tiny Jacquie Lyn Viçtim ol Laurel and Hardy Rogueries

PIUZI CONTEST

Jacquie Lyn

HERE'S LATEST WONDER CHILO

Zijn 'casting director' zag de dreumes aan het werk in Prospen'ty, een familiedrama met Mary Dressler in de hoofdrol en met het 'Our Gang' sterretje jerry Tucker als een van de andere kinderen in deze MGM-productie. Volgens het persmateriaal, waaraan de illustraties op deze pagina's zijn ontleend, waren Laurel en Hardy akkoord met de keus van jacquie: , ever having seen the child act

before, the comedians had one question before engaging jacquie. Could she imitate the mannerisms of Mssr. Laurel and Hardy? She could, and proceeded to convey the bashful expression on Hardy's face when he twirls his tie, and the dumb stare of Laurel when he scratches his head' Het artikel eindigt met de mededeling dat het kind na haar optreden in Pack Up Your Troubles voor lange termijn onder contract werd gesteld \'oor andere rollen in Hal Roach MGM-films. Of dat gebeurd is valt te betwijfelen, want van jacquie Lyn werd weinig meer vernomen. Ze deed in 1932 nog twee keer mee met Our Gang, in Free Weeling en Birthday Blues, maar daarna werd het stil.l

Rammelende kronen Onder de andere tegenspelers van Laurel en Hardy zien we nogal wat vertrouwde gezichten. Er is een teleurstellend klein rolletje voor james Finlayson als de generaal en een nog kortere verschijning van Charlie Hall als de man die jacquie ontdekt in de keukenlift. Beter uit de verf komen Mary Gordon (de kinderoppas en de Schotse herbergierster in Bonnie Scotland) en Charles Middle-

Noor; TOl 1992. Toen meldde ze zich. na een zoekactie van Stan Laurels dochter Lois die als kind met )acquie had gespeeld. bij het L.&Hgenootschap 'Sons of Ihe Dcse"' Lois had een oproep gedaan in het voorprogramma van een Amerikaanse koopvideo van 'Pack Up Your Troubles' ]acquie Lyn bleek op slechts enkele kilometers afstand van Lois Ie wonen. In dau.clfde jaar was ze de gast van de 'Sons of the Dcsen' op een convenrie in Las Vegas.) Blotto 44

13/0110 #2ï

ton (de commandant in The Flying Deuces en Beau Hunks en hier de ambtenaar aan wie een sarcastische Ollie vraagt: 'How much do you charge to haunt a house?') . Rychard Cramer is zoals altijd (bijvoorbeeld in 'Scram!' als de rechter en in Saps At Sea als de gangster) dreigend aanwezig als de voogd van jacquie. Zo dreigend, dat bij een herpremière van de film een groot deel van zijn optreden werd weggesneden. Het gaat om de scène met zijn vrouw Annie, die achter een gesloten deur ('buiten beeld') door hem wordt afgetuigd, terwijl )acquie huilend om haar vader roept. Het tafereel werd blijkbaar te cru bevonden voor een familiefilm. De hieropvolgende scène, waarin Stan en Ollie de ongure vriendjes van de voogd te lijf gaan met kokend water uit de theeketel, moest om dezelfde reden eveneens verdwijnen . In de videokopie van Polygram, die in ons land verkrijgbaar is, zijn beide scènes wel opgenomen. Ook enkele minder belangrijke beelden van een draaiende pers en krantenverkopers in de eerste minuut van de film , die in verscheidene versies ontbreken, zijn in de ederlandse video kopie ongeschonden aanwezig. Wat wel ontbreekt, is de eerste titelkaart na de credits. Volgens een dialooglijst die gebruikt is voor een uitzending op ederland I in 1975, luidde die als volgt:

In de 'Laurel & Hardy Encyclopedia ' spreekt Glenn Mitchell het vermoeden uit dat deze tekst alleen in de oorspronkelijke Amerikaanse bioscoopversie te vinden was. Om de Europese koningshuizen te ontzien zouden de 'rammelende kronen ' uit alle voor het buitenland bestemde versies zijn weggesneden. Voor de titels en de dialogen tekent H.M. Walker, aan wie elders in dit nummer een apart artikel is gewijd. Walker is de enige schrijver die genoemd wordt in de officiële credits aan het begin van de film . Herfst/Winter 2012/2013

\'oorjaar /999

Met George Marshall was een regisseur in huis gehaald met een lange en veelzijdige ervaring. Na een militaire opleiding was hij omstreeks 1912 in Hollywood gearriveerd, waar hij bij Universal aan het werk kon als figurant. Hal Roach en Harold Lloyd waren twee van zijn collega's. Hij kreeg ook grotere rollen, maar hield genoeg tijd over om scripts te schrijven, vooral voor korte komische films. Vier jaar na zijn entree in de filmwereld werd Marshall regisseur van westerns en- na zijn terukeer uit de Eerste Wereldoorlog- van succescolle seriefilms met Ruth Roland. Marshall kreeg vervolgens de supervisie over de productie van korte films, eerst bij Fox en later bij Pathé. Pack Up Your Troubles was in 1932 zijn eerste regie voor Laurel & Hardy. Als mede regisseur wordt Raymond Mccarey vermeId, de zoon van Leo Mccarey, die supervisor was van de L&H-serie, Raymonds bijdrage was volgens insiders te verwaarlozen. MarshalIs carrière bij Hal Roach duurde maar kort. In november van hetzelfde jaar waarin hij was aangetreden (nadat hij nog Their First Mistake en Towed In A Hole had geregisseerd) werd hij ontslagen door Henry Ginsberg, de bedrijfsleider die verantwoordelijk was voor de bezuinigingen bij de studio. De loopbaan van George Marshall kwam daarna pas goed op gang. Onder de vele tientallen films die hij voor allerlei studio's maakte, zijn Goldwyn Follies; You Can 't Cheat An Honest Man (W.C .Fields); Destry Rides Againi Monsieur Beaucaire (Bob Hope); The Blue Dahlia; Hook, Line And Sinker (Jerry Lewis) en de spoorweg-episode van How The West Was Won.

Marshall overleed in februari 1975 op 83-jarige leeftijd. 19

lï

Muziek

®:

~

(Ç.:

In de openingscredits staan Leroy Shield en T Marvin Hatley vermeld als de leveranciers van 'incidental music' Uit het cue sheet van de film blijkt dat alleen het Ku-Ku thema onder de openingstitel van Hatley afkomstig is. Het wordt uiteraard meteen gevolgd door het soldatenlied 'Pack Up Vour Troubles In Vour aId Kit Bag' De muziek is opnieuw een lappendeken van melodietjes, die zich zonder een enkele onderbreking uitstrekt van het eerste tot het laatse beeld. Ook enkele andere soldatenliedjes zijn erin te horen , zoals 'Vou're In The Army ow' en een flard van 'johnny Get Vour Gun' Het publiek van nu zal van deze tophits van-toen weinig tot niets herkennen. Onder het weinige is een 'hit' van Richard Wagner bij de bruiloftscène. Onder het 'niets' valt een nummer getiteld 'My Buddy' (van DonaldsonlRemick) wanneer aan het slot van de film de foto tevoorschijn komt van Laurel en Hardy in uniform met hun maatje Eddie Smith. Maar het merendeel van de composities komt uit de (nu) overbekende voorraad die Shield bij Hal Roach had gedeponeerd toen de studio overschakelde op geluidsfilms. Ze worden met een zekere consequentie toegepast: 'Rocking Chair' bij de onnozele close-ups van Stan, 'The Villain' als de brute voogd in beeld komt en 'Miser' als de nurkse welzijnsambtenaar verschijnt. Heel toepasselijk klinkt Shields 'Confusion' bij de loopgraafscènes en heel stereotiep wordt de blues 'Blue Blue' ingezet als een zwane Mr. Smith in beeld verschijnt.

re

WELCOME HOME BOYS! Su re, we heard how you took Europe by storm!

'Inside jokes'

BUf we've go! much Ixtler news! Abou! your new feature length comedy!

THAT' S GREAT !

~~ , ,, ". "PACK UP YOUR TROUBLES" Wil prtylNo~ last wcck in Ncw Rochtllt:. Tht: audkncc howkd (,om lhe fint (OOt of ~Im 10 the: lade-out ! Boys, It was a pank anJ ;I. nOt ,olled InIO onc! A(ter rhe lUC.cc of )'CUT fim ruil kngth comc:dy "pQf@qUs" r:xhlbltoHdtmandtd ;tnolh~r OOt'. 'Xhll Wf he: thnJkJ. dchthtcd .. od JUl-. !:1n( tbout "P",,, Up Yos."Troubks"! Dunt ($k'

h

t!... \\ ..

•

w...:.n.,i:...... .~..

Hooray tor Laurel and Hardy!

METRO-GObDWYN-MAYER

20

Met de opnamen achter de rug vertrokken Lanrel en Hardy naar Groot-Brittannië voor een 'vakantie' De enorme publiciteit en de glote mensenmassa's die op de been kwamen tijdens hun bezoek, werd door MGM uitgebuit om ' Pack Up Yonr Troubles' , die pas in september zou uitkomen, onder de aandacht van de distributeurs te brengeu (links). Terug in Hollywood stunrde Lanrel een telegram aan zijn oude vriend firn Reed, met wie hij in 1912 in Rotterdam en Luik op het toneel had gestaan en die in 1932 de bioscoop La Scala dreef in Glasgow. Het telegram was bedoeld om wat extra reclame te maken (boven). Met succes, zoals blijkt uit een brief die Stan later aan Reed schreef en waarin hij ook alvast de nieuwe featnre 'rra Diavolo' aankondigde.

Blotto 44

B/ollO #27

Een grap voor de ingewijden is het boksaffiche bij de kleedkamer van weer een andere Mr. Smith, de zwaargewicht Steamboat Bil!. De poster kondigt een gevecht van Steamboat aan tegen 'Kid' McCarey. Onder die bijnaam stond Raymond Mccarey, een van de regisseurs van deze film, op de set bekend (zie ook het kader op pagina I 7) . Een van de adressen die Stan en Ollie Herfst/Winter 2012/2013

Voor:;aor /999

IN TUE BAG!

op hun speunocht bezoeken is 49, Coalbrook Avenue. Op dit adres in Londen woonde Arthur jefferson, de vander van Stan Laure!.

Publiciteit Kon na de laatste opnamen voor Pack Up Your Troubles stonden de

jongens in juni 1932 opnieuw voor de camera. u voor de tweede film, die in september zou moeten worden uitgebracht, de tweeakter 'Scram!' auwelijks twee weken hadden ze ervoor nodig en veel meer tijd was er ook niet, want voor juli en augustus stond het 'vakantiereisje' naar Engeland op het programma. De overdonderende bijval die de komieken tijdens dit uitstapje kregen, eerst op hun treinreis naar ew Vork en vervolgens bij hun aankomst met de Aquitania in Southampton, is al eerder in dit tijdschrift uit de doeken gedaan (o.a. in Blotto #26). MGM en Hal Roach Studios sponnen garen bij de gratis publiciteit in Britse en Amerikaanse kranten en haakten eropin met advenenties in de Amerikaanse vakbladen. De illustraties op de pagina hiernaast eIWijzen naar een van de meest emotionele momenten van de reis: het bezoek aan een voorstelling in La Scala, een bioscoop in Glasgow. Laat in de middag op 30 juli kreeg het duo daar een overweldigende ontvangst. aar schatting drieduizend mensen werden buiten de bioscoop in bedwang gehouden door bereden politie. Het was de bedoeling het gezelschap via de zaal, waar een voorstelling aan de gang was, naar het kantoor te smokkelen, maar Stan en Babe werden herkend. De film werd onderbroken en Laurel hield een korte toespraak waarin hij onder meer herinneringen ophaalde aan zijn toneeldebuut in Glasgow, als jongen van nauwelijks zestien jaar. Tot twee keer toe stokte zijn stem; hij was zijn emoties niet meer de baas. Het bezoek aan Glasgow werd met een dag verlengd om Babe een kans te gunnen op Gleneagles te spelen, de mooiste golfbaan van Schotland.

it'. the bi,,eet bq fuU of and howl.

_nd

,q.

you've ever roared atl

6 REELS OF dOYt

Stan bleef in het hotel voor een reünie met zijn oude makker james (Jimmy) Reed. Ze spraken over de dagen dat ze samen als leden van The Eight Comiques de wijde wereld introkken, dat wil zeggen naar Rotterdam en Luik, om hun geluk te beproeven in de internationale wereld an het variété (in 1912; zie Blotto # 19/20) . Misschien is tijdens dat gesprek het idee geboren om wat extra reclame te maken voor de komende venoning van Pack Up Your Troubles in La 21 19

20 22

m ol/o #27 Blotto 44

Vomjoo,. 10992012/2013 Herfst/Winter

21 23

24

Blotto 44

Herfst/Winter 2012/2013

25

zich alleen nog met 'Scram!'. Deze tweeakter moest het zonder geschreven teksten doen. Tussentitels waren overblijfselen uit de stomme periode en moesten verdwijnen. of dit ook de reden van Walkers ontslag is geweest, is niet duidelijk. Mogelijk was zijn vertrek een gevolg van de bezuinigingen, die bij de studio werden doorgevoerd. In elk geval vetrok hij in juli van 1932, veertien dagen na het begin van de Europese reis van Laurel en Hardy. In oktober begon Walker te werken voor Universal. Hij schreef zestien comedy-scripts voor deze studio. Later werkte hij voor Paramount onder andere aan het scenario van W.C. Fields' 'The Old-Fashioned Way' De zomer van 1932 besteedde hij aan een wereldreis met het cruise-schip President Pierce. Toen

H.M. Walker

hij en zijn vrouw na drie maanden weer voet aan land zetten in Los Angeles zei hij tegen een society-verslaggever: 'Ik ben zo lang op dit schip geweest, dat de

kapitein zei: "Als jij niet in Los Angeles afstapt, doe ik het". Dus stap ik af, want ik wil het schip niet.' Naast zijn freelance werk voor de studio's in Hollywood, schreef Seanie in zijn laatste jaren ook weer over zijn geliefde bokssport. De L.A. Examiner publiceerde een artikelen serie van zijn hand onder de titel 'Come out fighting!' . H.M. Walker overleed op 23 juni 1937 in Chicago, waar hij heen was gereisd om een match bij te wonen. Hij bezocht er zijn oude vriend, componist Leroy Shield. In het huis van Shield overleed hij, 52 jaar oud, aan een hartaanval. - B. R. Bronnen: Artikelen 'Los Angeles Examiner' (Collectie Schreuders); Randy Skrervedr: 'The Magic Behind the Movies'; Glenn Mitchell: 'The Laurel & Hardy Encyclopedia'

De 'Mr. Laurel and Mr. Hardy' , titels 'I am Mr. Hardy, and this is my frjend , Mr. Laurel'. De overbekende introductie wordt voor het eerst uitgesproken in 'Night Owls'. Maar al vijf films eerder stonden de jongens bekend als 'meneren', dankzij de openingstitels die werden verzonnen door H.M. Walker. In hun eerste sprekende film, 'Unaccostumed As We Are' (opgenomen in maart 1929),

• The freezing winter of '29 willlong be remembered -Mr. Hardy's nose was 50 blue, Mr. Laurel shot it for a jay bird. Below Zero, februari 1930

off all financial worries -- Total assets: one Ford, model 1911, one tent, model 1861 , One union suit, two shirts, and three soeks. One Good Turn, juni 1931

• Amnesia! Mr. Hardy was beginning to forget things, but Mr. Laurel had no fear of losing his memory -- As a matter of fact, Mr. Laurel never had a memory to lose. Hog Wild, april 1930

• Love comes: Mr. Hardy is at least conscious of the grand passion -- Mr. Laurel isn 't even conscious of the Grand canyon. Beau Hunks, juli/augustus 1931

• Mr. Laurel and Mr. Hardy decided that they needed a rest -- They had been out of work since 1921 The Laurel-Harqy MurderCase, mei 1930

• When the cars away -- the mice start looking up telephone numbers. Helpmates, oktober 1931

• Mr. Laurel and Mr. Hardy had many ups and downs -Mr. Hardy takes charge of the upping, and Mr. Laurel does most of the downing. Another Fine Mess, september/oktober 1930

• In port -- Mr. Laurel and Mr. Hardy were just home from a whaling voyage -- Mr. Hardy shipped as head harpooner; Mr. Laurel went along as bait. Any Old Port, september - november 1931

• Mr. Hardy is a man of wonderfuI ideas -- 50 is Mr. Laurel -- as long as he doesn'! try to think. Pardon Us, juni-november 1930

• Mr. Laurel and Mr. Hardy decided to reorganize and resupervise their entire financial structure -- so they took the $3.80 and went into business. The Musk: Box, december 1931

• Mr. Hardy is a man of great care, caution. and discretion -- Mr. Laurel is married too. Be Big, december 1930 • Every man has a past -- with some little 'indiscretion' he would like to bury -- Mr. Laurel and Mr. Hardy have 30 or 40 they would like to cremate. Chickens Come Home, december/januari 1930/31 • Mr. Laurel and Mr. Hardy stuck together through thick and thin -- one pocketbook between them -always empty Laughing Grary, februari 1931

heerst nog onzekerheid over de aanspreektitels. De film wordt geïntroduceerd met: 'Over te world -- wives love to have their husband take a friend home for dinner -- as a surprise'. Stan wordt door Ollie bij zijn voornaam genoemd, of aangeduid als 'my friend' en zelfs als 'that boy'. Maar al in de tweede film ,

• Mr, Hardy was making big preparations to get married -- Mr. Laurel was taking a bath too. Our Wffe, maart 1931

'Serth Marks', introduceert Walker het deftige 'Mr', zij het alleen in de geschreven tekst. Hij houdt dat vol tot zijn ontslag in 1932, met 'Helpmates' als enige uitzondering. Hieronder volgen alle openingstitels. De chronologie wordt niet bepaald door de premièredatum, maar door de periode van opname. 'Serth Mark's valt tussen 'The Hoose-gow' en 'Srats', maar ontbreekt in het rijtje omdat de film het zonder introductie moet stellen. • either Mr. Laurel nor Mr. Hardy had any thoughts of doing wrong, As a matter of fact, they had no thoughts ofany kind. The Hoose-Gow, september 1929

• Mr. Hardy had the sniffles -- his carburetor hadn 't been right for days and days. They Go Boom, april 1929

• Mr. Laurel and Mr. Hardy remained at home to take care of the children -- Their wives had gone out to target practice, Brats, januari/februari 1930

26

• Mr. Hardy feU on his leg, and was laid up for two months, Mr. Laurel fell on his head -- and hadn't feit better in years. County Hospital, februari 1932 • April 1917 -- when the scratch of a pen on capitol Hili caused crowns to rattle. Pack Up Your Troubles, mei - juli 1932 • Mr. Hardy was married -- Mr. Laurel was also unhappy Their FITst Mistake, september 1932 (Deze laatste titel komt waarschijnlijk niet op het conto van H.M. Walker Hij had in de zomer van 1932 al onslaggenomen. 'Their FITst Mistake' is de laatstejilm die met een geschreven tekst wordt geïntroduceerd.)

• Seeing America: Mr. Laurel and Mr. Hardy have cast

• Mr. Hardy told Mr. Laurel to meet him at the Southem Pacific Station Wednesday moming -- So Mr. Laurel went to the Santa Fe on Thursday aftemoon -Berth Marks, april 1929

26

• Mr. Hardy holds that every husband should teil his wife the whole truth -- Mr. Laurel is crazy too, Come Clean, mei 1931

• Mr. Hardy's aesthetic nature thrilled at the beauties of circus life -- Mr. Laurel never got any funher than the monkey cage. The Chimp, januari 1932

Blotto 44

BloIlo #27

\\Farewell , AA in ..--'

AAy duty must be did.# 'Roughest Aftica' Herfst/Winter 2012/2013

Voorjaar 1999

27

27

Stan en Ollie digitaal Nog niet zo lang geleden verscheen een nieuw medium op de ederlandse markt: de dvd-schijf. DVD staat voor Digital VersatiIe Disc, of Digital Video Disc. Een d"d is een schijfje, zo groot als een cd, maar er kan veel meer informatie worden opgeslagen, zelfs een complete speelfilm. De beeld- en geluidskwaliteit is ongelooflijk goed, vele malen beter dan de beste videoband. Waarom nu deze mededeling in 'Blotto'? Ook Laurel & Hardy zijn intussen op dvd verschenen. Het leuke van dvd is dat de schijfjes niet alleen maar met een speciale speler op een gewone tv kunnen worden bekeken . (Een dvd-speler is momenteel al vanaf zo'n duizend gulden te koop.) Ook op de computer kunnen de schijfjes worden afgespeeld, mits er natuurlijk een dvdspeler in de computer zit. Deze zijn echter voor rond driehonderd gulden al te koop. Een dvd kan namelijk ook computerprogramma's bevatten, net zoals gewone cd-roms. Er zijn ook nog combinaties mogelijk: een videoprogramma waar een interactief computerprogramma omheen zit. Er kleeft wel een nadeel aan dit nieuwe systeem: De Hollywood-bazen ' Roughest Africa': ... de vijfde van links ...

lId

IS

4een wensdroom meer':

L auI'el & Ilal'd!) pel'r~cl in beeld tn

de hlllshamel' op 41'00l for-

maal. leem

Iel hel nieuwe dud-sysIS

hel ma4elijl? D e eersle

~/m.~ zijn al, n de /lOndel 4ebrachL.

zagen het als een probleem dat een film, die op dvd in Amerika uitgebracht werd, ook meteen in de rest van de wereld beschikbaar zou zijn. Gezien de ongeëvenaarde kwaliteit van de dvd's zou dat het publiek wel eens uit de bioscoop kunnen houden. Immers, aak worden films eerder in Amerika uitgebracht dan in Europa. Daarom is er op (bijna) iedere dvd een regiocode meegebakken, zodat de schijf alleen werkt in een speler met dezelfde code. Dvd's die voor de Amerikaanse markt bestemd zijn (regio 1) zijn in ons land dus onbruikbaar. West-Europa is (samen met japan) ingedeeld in regio 2. Dat maakt het systeem meteen een stuk minder aantrekkelijk. Gelukkig valt de codering vrij eenvoudig te omzei-

len door een technische aanpassing aan de speler. Op de computer is het meestal helemaal geen probleem, omdat er (via internet) diverse programma's in omloop zijn waarmee de code naar believen in te stellen is. Maar er worden ook dvd's gemaakt zonder regiocode. Meestal zijn dit al wat oudere films. En daar zitten voor 'Blotto'-lezers nu net enkele interessante titels tussen:

'The Lost Films qf Stan Laurel and Oliver Hardy, The Complete Col/ection' wordt in totaal een serie van tien delen, waarvan er tot nu toe twee zijn verschenen. Elk deel heeft een speeltijd van ongeveer twee uur en bevat zes verschillende titels. Op Deel Een staan Big Business, Do

Detectives Think?, Call Qf The Cuckoo, The Finishing Touch, On The Front Page en Hustling For Health. Deel Twee bevat Double Whoopee, Ear/y To Bed, Angora Love, Sugar Daddies, Roughest AJrica en Oranges And Lemons. Het is dus een mix van solofilms en films waarin Laurel en Hardy samen spelen.

Cameranegatief Het interessante aan deze nieuwe collectie is dat het om gerestaureerde

(De beelden op deze pagina's zijn getrokken van de besproken dvd's)

Links: ' Angora Love', rechts: 'Double Whoopee' (met Jean Harlow)

' Het volledige beeld .. .'

versies gaat. Veel van de films zijn digitaal overgezet van het originele cameranegatief. Waar dit negatief blijkbaar niet meer voorhanden was, is gebruik gemaakt van prints van zeer goede kwaliteit. De meeste films zien er dan ook uit alsof ze net zijn opgenomen, zo fraai en scherp is het beeld. Sommige zijn een mix van perfect en minder goed materiaal. Bij Angora Love kun je bijvoorbeeld duidelijk zien dat de film is samengesteld uit verschillend bronmateriaal. De films zijn in nagenoeg alle gevallen voorzien van de originele titelkaanen, compleet met de brullende MGM-leeuw of de kraaiende haan van Pathé. Voor het geluid is gebruik gemaakt van originele Vitaphone-platen. Hoewel dit digitaal op de schijfjes staat, klinkt het wat krakerig, maar we zijn wat dat betreft natuurlijk weinig anders gewend. Het geluid past in elk geval goed bij de sfeer an de films. Als je de titels die nu verschenen zijn, vergelijkt met de videoserie die Movies Select Video (nu PolygramVideo) jaren geleden uitbracht, valt nog iets op: Op de dvd's is nagenoeg het complete filmbeeld zichtbaar. Bij de video's valt er aan de randen van het beeld nogal wat weg. Vooral bij de titelkaanen is dat soms goed zichtbaar: vaak valt de eerst letter buiten beeld. Deze 'Complete Collection' laat dus inderdaad het complete beeld zien! Als je goed kijkt, vallen leuke dingen op. Aan het begin van Roughest AJrica wordt Stan ons voorgesteld als 'The fifth monkey from the left. Als je hem op het beeld van de dvd ziet zitten, kun je zien dat dit niet klopt. Stan is de zesde aap van links ... (plaatje)

regio-gecodeerd (zoals wel gebruikelijk is) en kunnen dus zonder problemen op hier gekochte apparatuur worden afgespeeld.

Menu jammer is wel dat geen optimaal gebruik is gemaakt van de mogelijkheden van dvd. Meestal is er een menu met een indeling in nummers, zoals bij een cd. je kunt dan heel eenvoudig naar je favoriete scènes springen. Dit ontbreekt bij de Laurel & Hardy dvd's. Er is wel een menu, maar van daaruit kan alleen naar het begin van de afzonderlijke films worden gesprongen. Het had dus nog mooier kunnen zijn. Meer informatie over deze dvd's is te inden op de website van Image Entenainment: www.image-entertainment.com. Daar is ook te zien dat binnen kon het eerste deel van de serie Laurel and Hardy & Friends zal verschijnen. Behalve films van het duo zijn hierop ook andere Hal Roach-titels te vinden. Zo zal het eerste deel behalve met Be Big gevuld zijn met twee Our Gang-films en Whispen'ng Whoopee met Charley Chase en Thelma Todd. Bovendien staat rhe Stolen Jools er op.

- Bram B/ij/even

Regio-vrij In ieder ge al bieden de dvd's dus een prachtkans om het werk van Laurel & Hardy met nieuwe ogen te bekijken en er optimaal van te genieten. De schijfjes zitten in een kanonnen box, waarop aan de binnenkant foto's van de originele filmposters zijn afgedrukt met een kone omschrijving van de films en wat wetenswaardigheden. Voor de echte liefhebber dus een must. De dvd's zijn niet James Finlayson in 'Big Business'

28

2 '

Blotto 44

Blol/a #2ï

Herfst/Winter 2012/2013

" oo/joOl' '999

29

29

VerlUiste scène? Snel: welke rol speelde Edgar Kennedy in 'We Faw Down'? Oké, het is een strikvraag. Edgar Kennedy zit niet in We Faw Down. Of zat hij er toch in? De bestaande continuïteitslijsten (waarin de handeling van een film opname-\'ooropname wordt beschreven) bevanen een korte woordenwisseling tussen de jongens en een kwaaie buurman, 'Ed'genaamd. (In de scripts van Roach werden de acteurs altijd bij de voornaam genoemd.) Dan wordt de echte vraag: 'Is de scène gefilmd en bij de eindmontage weggelaten, of heeft ze een ander lot ondergaan?' Hier wat gespeculeer van mijn kant:

LOT #1: Ze is weggesneden. Dat ligt het meest "oor de hand en is, denk ik, ook het meest waarschijnlijk. Volgens Randy Skretvedts .Magic Behind The Movies' is de tweeakter eind-augustus/begin-september 1928 opgenomen en kort daarna in voorvertoning gegaan en 'getrimd' Maar de gecorrigeerde continuïteitsIijst heeft als datum I 7 oktober 1928. Dat is meer dan zes weken nadat de reguliere draaidagen erop zaten. Zou de film tegen die tijd niet als 'in the can' zijn beschouwd? Gewoon nieuwsgierig ...

LOT #2: Ze wordt 'vermist' Zuivere speculatie van mijn kant. In elk geval wordt ze niet gemist. De film loopt vlekkeloos en vloeiend zonder deze scène. De documentatie schijnt niet te wijzen in de richting van 'retakes' om een gat te dichten, mogelijk ontstaan door het knippen van de scène.

3

30

Waarom zou je dan toch kunnen volhouden dat dit stukgenaamd in de film heeft gezeten toen hij ,'oor het eerst werd uitgebracht? Eén klein stukje bewijs. De scène overbrugt het einde van Akte I en het begin van Akte 2. Een beruchte eigenschap van nitraatontbinding is, dat het begin en het einde van de rollen worden aangetast. Het beroemdste voorbeeld daarvan in de Laurel & Hard- canon is Battle qf the Century, waar\'an grote stukken

métrage worden vermist aan het einde van de eerste akte en de boven- en onderkant van de tweede. Dus het is heel goed mogelijk dat de bestaande kopieën \'an We Faw Down getrokken zijn van een print, die in de eerste stadia van ontbinding was. Gelukkig kon de film worden gered door de Edgar Kennedy-métrage eruit te knippen en 'nobody would be any the wiser' Wel, om Stan in Going Bye-Bye! te citeren: 'It could happen!'

-

IS

I/ier!wmen c/e pm .~ van Laure/ <.\: //arc~lj op !1el 4role doe!? !u'I/Jesl lol hun rcc!l/. Dil lIoo/.'Jaar· wOI·ell ele I Á'u/w ~/ielela4' /Jij uilzonclertn41'crp/aalsl naar Kerkrac/c. waar' clan

",.i.• Sequin

cic Europcse

cic .~oms /JC'wo4en !lI.~l o", e ua n cleze .~Io!wucle /noscoop

e.u. =close-ap

mei zijn mooie prqjcci ie en 4czelli4c sfeer.

•...

lil. C.U. of Ed wbo speaks: lI4. "I LIVE ACIOSS TBE HALL! Au' I'M TlmG TO SLEEP!"

Hoort deze scèDe ...

115. M.S. of Ed, lahe ud lLly. lLly talees a bottle ud busts it ou Ed's bead. lI6. END OF PAIT Ora: "WE FAW DOWff" 117. PART !WO "WE FAW DOWff"

liB. C.U. of Stau ud Ed. Ed huDs to Stu ud Stu looks at him ud pokes him iu the chin ud Ed's

onllcnlle wOI·ell qehouc/cn.

t :(.n moolc 4e!e4cnhelc/ om wal nacler In Ie 4aan op

=10D, shot i M.S. = me4ilUll shot

lI2. L.S. of three. lLly starts cbasing Stu Boud room. lüe gets up ud cbases after them ud grüs lLly. Ed euten througb door aud comes up to lüe ud lLly.

slncls.Jaar· cn cla4 cic vasle sic!? van cic Per{c'cl Day Ten/.

\(.ortulin6: I I. TijOllltru

Tekst 'Cutting Continuity' L.S.

.r/77e 'vlo UIcs . op dc I/aar/emmerc/ij!? In I \ mslel'clam

he Movies is een van de oudste Amsterdamse bioscopen en de oudste die nog als bioscoop dienst doet. In 1912 was de opening. Het theater heette toen Tavenu en werd later omgedoopt in Hollandia. Voor de opkomst van de bioscoop was 1912 een topjaar. Voor die tijd werden filmvoorstellingen meestal in kermistenten, variététheaters, feestzalen en cafés gehouden. Permanente gebouwen, uitsluitend bestemd voor het vertonen van films, verschenen pas rond 1910 gevolgd door een wildgroei die enkele jaren duurde. In de buurt van het Haarlemmerplein waren tenminste vier bioscopen. Aan de o\'erkant op de Dijk, gezien vanuit The Movies, was op nummer 82 de Apollo, waar ook \'ariétéprogramma's, toneelstukken en operenes werden opgevoerd. Het gebouw werd in de jaren zestig door de gemeente aan de Provo's geschonken en begin jaren zeventig gesloopt. Op het Haarlemmer-

Sinds 1912 heert een stoet operateurs het plat betreden boven de hal van het pand Haarlemmerdijk 161. Aanvankelijk was er de bioscoop Tavenu gevestigd, later Hollandia en nu The Movies. Op de foto boven is te zien dat er in bijna negentig jaar weinig is veranderd. Tegen de muur van de projectiecabine zit nog dezelfde schoonteen gepla.kt (vergelijk de bouwtekening uit 1912). Nog steeds begeven de operateun zich door weer en wind naar de smalle cabine, en weer terug als de eindcredits zijn uitgespeeld en het doek is gesloten. De foto rechts is in omgekeerde richting genomen, vanaf de cabinedeur naar de achergevel van het pand aan de Dijk.

T

,-

... tasseD dit beeldje ...

~

... eD dit beeldje?

-

t--

tougue comes out.

I~

lI9. L.S. of lahe wbo kicks Ed in the cu. Ed huDs to lahe ud Stu kicks Ed. lLly runs in ud pushes Ed out the door ud closes it. Sbe starts after Stu.

m: I

IrBlotto 44

810110 #2ï

--

I'

..c....... -

I

-

~

::

-

~

, ~

"

'" F-'

/

I

~lD' =,

Herfst/Winter 2012/2013

\ 'oorjaar 1999

-

-

~:-r::

J

1

/' I

~

- 11;.:::.:;,.~

1a

1 31

:31

- - -=F"

~

T I

~

==

ollandia

I

I

LinkJ: De juen '50 - Cinema Hollandia. Midden: de juen ' 10 - Bioscope Tavenu (de naam Concordia heeft vermoedelijk alleen op de bouwtekening bestaan). Rechts: De juen '80: Filmtheater The Movies, voorspoedig uitgedijd over drie panden: Haulemmerdijk 159, 161 en 163.

plein zelf was op nummer 7 de Wester-Bioscoop, later door de beweging van Domela ieuwenhuis overgenomen als De Roode Bioscoop en als zodanig nog steeds herkenbaar door het opschrift. Aan de overkant op het plein op de nummers 35-36 bevond zich de Bioscope Haarlemmerpoort, later Thalia en nu een winkel van de BoMij. In de iets wijdere omtrek bestond Scala, later de Rex, aan het begin van de Haarlemmerstraat en ova, aan de Prinsengracht in de Jordaan.

Gloeilicht u is alleen The Movies overgebleven. De geschiedenis gaat terug tot 15 april 1912, toen ene R. Alberding van de gemeente toestemming kreeg om de panden Haarlemmerdijk 161 en Vinkenstraat 176-180 in te richten 'tot het geven van voorstellingen en bijbehorend kantoor' De vergunning werd verstrekt met het voorschrift dat voor de verlichting uitsluitend van electrisch gloeilicht gebruik moest worden gemaakt. 'De deur der 32

32

cabine moet brandvrij naar buiten draaien en zelfsluitend gemaakt zijn. De zitplaatsen moeten vast aan den vloer bevestigd zijn met uitsparing van door de Commandant der Brandweer te bepalen tussenruimten en doorgangen. In de cabine moet eene sproeiinrichting zijn aangebracht volgens voorschrift van de Commandant der Brandweer' De opening van Bioscope Tavenu was op 12 oktober 19 12. In het enige vakblad van die vroege jaren, 'De Bioscoopcourant' is verder niets te vinden over Tavenu. Programma's werden zelden gepubliceerd. Dit was de tijd dat films bij uitzondering langer dan twintig duurden en niet werden verhuurd, maar per meter verkocht. Het merendeel bestond uit lachfilms, met titels als 'Een onderbroek aan het verkeerde adres (Vitagraph) en 'Mies van de Melkinrichting (Eclipse). Het programma van Tavenu zal ongetwijfeld bol hebben gestaan van dit soort kluchten In de 'Bioscoopcourant' wordt wel melding gemaakt van de sluiting van

de Princesse-bioscoop op de Haarlemmerdijk, een naam die verder niet in de annalen voorkomt. Tijdelijke en permanente sluitingen waren in de periode van wildgroei aan de orde van de dag. Soms bleef een theater vele maanden gesloten, totdat een nieuwe exploitant een gokje wilde wagen en een nieuwe naam voor zijn onderneming bedacht. Zijn de Princesse-bioscoop en Tavenu hetzelfde theater? Het zal voorlopig-in afwachting van verder onderzoekeen raadsel blijven. Een vorige naam van The Movies, die vele Amsterdammers zich nog zullen herinneren, is 'Hollandia' ( iet te verwarren met een bioscoop met dezelfde naam aan de andere kant van de stad, aan de ieuwe Heerengracht) .

Scheveningen) Actiefilms waren de specialiteit van Centra. De hele productie van de Amerikaanse B-filmstudio 'Republic' kwam via dit kantoor naar ederland. Dat betekende dat de cowboyfilms met Roy Rogers en Gene Autry en seriefilms met superhelden als Dick Tracy, Zorro en andere maskerdragers 'vaste prik' werden in Hollandia. In de jaren zestig werd de bioscoop uitgebaat door Theo Sintenie, die een eigenzinnige strategie bedacht om het dramatisch teruglopende bio-

scoopbezoek van die dagen het hoofd te bieden. De opkomst van de tele isie luidde de doodsklok voor de buurthearers. De programmering van de grote bioscopen in het centrum van de steden, vaak gelieerd aan dito verhuurkantoren, was erop gericht met grote films zo lang mogelijk in eigen zalen te draaien. Er werden zaaltjes ingebouwd met minder stoelen om zo lang mogelijk na te draaien, een functie die in betere tijden toeviel aan de buurttheaters. De ene na de andere bio-

scoop veranderde in een garage of een meubelhal. Toch waren er exploitanten in de buitenwijken die het hoofd boven water wisten te houden, door radicaal de programmering te wijzigen in de richting van de 'art-films' Met Fellini- of Bergman-retrospectieven trokken ze een select publiek, groot genoeg om de kleinere theaters rendabel te houden.

Chaos Sintenie koos een andere weg. Hij

Roy Rogers Als buurtbioscoop van de Jordaan werd Hollandia na de Tweede Wereldoorlog geëxploiteerd door het reeds lang opgeheven verhuurkantoor Centra Film in Dordrecht(later Blotto 44

1310110 #27

Boven: Een kijkje in het kantoor van Centra FUm, juen vijftig. Op de achtergrond Dhr. Van Leeuwen, verkoopleider. Wie de dames waren, werd niet vermeld. Rechts: Operateur Peter de Vries in de cabine van Hollandia (ca. 1958). De booglampprojectoren van Zeiss-Ikon (type Ememann VIIb) waren toegerust voor alle 35mm projectiesystemen: normaal, wide-screen, Superscope en Cinemascope.

Herfst/Winter 2012/2013

\ 'oo/jelU/' /999

33

Arthouse

De gevelversiering van de ChUeene schUder Santiago, waarop ook Stan en Ome waren te ontdekken, is sinds enllele jaren verdwenen en vervangen door een meer conventionele lichtbak met de filmtiteJs van de week.

viel terug op de oude knokfilms met Eddie Constantine of het griezelgenre met Peter Cushing en vroeg de \ erhuurders zoveel mogelijk trailers mee te sturen. Hij draaide vijf trailers in een voorprogramma, ging tussen het )ordaanpubliek zitten en noteerde de reacties. Zo leerde hij snel wat er \'an hem werd verwacht. De bioscoop liep goed, maar problemen waren er wel. De actie op het scherm sloeg nogal eens over op de opgeschoten jeugd in de zaal en er ontstonden complete vechtpartijen, vaak ten koste van het meubilair. De kers\ erse bioscoopdirecteur wist 34

31

daar een eind aan te maken door op een avond intensief de politie te beIlen en zijn operateur opdracht te geven op het juiste moment een film breuk te simuleren. Dat zou immer gegarandeerd tot een opstootje in de zaal leiden. Toen de chaos op een hoogtepunt was, stond de politie klaar om binnen te stormen en de de zaal schoon te vegen . De schrik zat erin na deze goed georchestreerde actie. De voorstellingen waren sindsdien voor 18 jaar of ouder, ongezien de \'oorschriften van de filmkeuring. De rust was weergekeerd in Hollandia.

In de jaren zeventig werd Hollandia alsnog een arthouse. Sintenie had andere besognes in zijn woonplaats oord-Scharwoude en besloot de buitenpost op de Haarlemmerdijk van de hand te doen. Er volgde een kort overgangsbewind met nieuwe eigenaren die er niets van wisten te maken. a een half jaar was er van het goedlopende buurttheater weinig of niets meer overgebleven. In besloten voorstellingen werden pornofilmpjes gedraaid, met een 8mm-projector. De antieke lichtbak in het portiek met het opschrift 'Een goede film ontpant uw geest' was niet erg toepasselijk meer. Het portiek was in die tijd vrolijk versierd met bontgekleurde lampjes uit de kerstboom, maar toch. het einde leek nabij. Tot Pieter Goedings zijn oog op het verlopen bioscoopje liet vallen. Goedings was in dienst van de Meerburggroep als technisch opzichter en bedrijfsleider van het Leidsepleintheater. Hij had daar een aid-Time Movieclub opgericht, waar in nachtvoorstellingen oude films werden gedraaid voor een typisch eind-jarenzestig-publiek. De geur van hasj waaide over van het plein . De club liep gesmeerd en voor de stokoude kopieën uit eigen bezit, links en rechts opgekocht, hoefden geen rechten te worden afgedragen. Goedings kreeg de smaak te pakken . Waarom geen eigen baas in eigen bioscoop? Hollandia werd aangekocht. In een verbazend tempo onderging Haarlemmerdijk 161 een metamorfose. Goedings omringde zich met adviseurs, vrijwilligers en klussers voor de programmering en herinrichting van de bioscoop. Connecties in cinefiele kringen had hij genoeg. Dankzij een samenwerkingsverband tussen de aid-Time Movie Club en de Filmliga (Kriterion) was hij opgenomen in het bestuur van het Laurel en Hardy Fonds. Gerard Stigrer, de voorzitter van het Fonds, bedacht de naam 'The Movies' en wist daarmee te verhinderen dat het 'Piccadilly' werd, zoals Goedings van plan was. Een ander Blotto 44

810/10 #2ï

EEN GOEDE FILM

ONTSP~NT

UW GEEST

Bioscoopbond heenstappend, bouwde Goedings er drie zalen bij . Met de toog en tafels van een Belgisch café, aangeschaft op een veiling, werd de foyer ingericht. Het interieur van de hal en de zalen werd verder \'erfraaid met speciaal geweven tapijt naar een eigen ontwerp en lichtarmaturen. The Movies kreeg de bijnaam Klein Tuschinski. Veel bezoekers van het theater denken dat ze een authentiek interieur uit de jaren twintig binnenstappen, maar ze vergissen zich. Het enige authentieke is de oude kassa aan de straatkant en het plafond van de grote zaal (zie de bouwtekening) aast zijn werkzaamheden als binnenhuisarchitect startte Goedings verhuurkantoren voor 35- en 16mm, omdat het theater van de opbrengst van de eigen voorstellingen niet kon draaien. Hij breidde verder uit door The Movies Film Production (Balian en Brouwer) en Mo\ ies Select Video (Theo van der Schaat) binnen te halen. Beide zijn inmiddels bij Polygram ondergebracht.

Speeltuin

Wat gebleven is: de vitrine in het portiek (hoven) en de oode kassa (nog net zichtbaar op de onderste foto 1in1ls), die niet meer als kassa wordt gebroikt.

bestuurslid fungeerde als secretaris van de directeur. Een zwager ging aan de slag om de hal en de zaal opnieuw te betimmeren. Het begin was moeilijk. Gelukkig beleefden Pim de la Parra en Wim Verstappen van Scorpio Films een gouden tijd met B/ue Movie. Verstappen stak geld in de nieuwe bioscoop. Het pornoclubje werd ook onder de nieuwe directie nog een tijdje voortgezet, tot de ergste geldnood voorbij was. Intussen reisde Goedings stad en land af om bijzondere films aan te kopen. Grote successen als Les Erifants du Paradis, Cn'a cuervos. Herfst/Winter 2012/2013

\'00ljoo,. ,999

verspreidden al gauw de roem van The Movies als het meest originele en avontuurlijke arthouse van Amsterdam (met Cinetol van Cor Koppies als enige concurrent) Goedings weigerde reclame te draaien, hij onderbrak de film nooit voor een pauze en gaf mensen hun geld terug als ze de film niet goed vonden en hal\'erwege de zaal uitliepen.

Klein Tuschinski a verloop \ an jaren konden de aanpalende panden op 159 en 163 worden aangekocht. Luchtig over de bezwaren van de toen nog machtige

AI die tijd bleven Laurel en Hardy in het pakket, niet alleen door de 'Leuke Middagen' maar ook via Classics, dat als smalfilmverhuurkantoor zeer in trek was bij de opkomende filmhuizen. Later verschenen ze op video onder het Movies Select label. In een interview met Skoop zei Pieter Goedings in 1985: 'Hun films heb ik vroeger duizenden keren gedraaid. Met een projector op een karretje verdiende ik er nog veel geld mee in de speeltuin. Toen Goedings in zijn nieuwe speeltuin was uitgekeken werd The Movies verkocht. a enig geharrewar kregen de filmproducenten Matthijs van Heijningen en Roeland Kerbosch de zaak in handen. De eerste heeft zich recentelijk teruggetrokken, om plaats te maken voor Meerburg, de vroegere werkgever van Goedings. Eén ding is onveranderd: The Movies blijft het theater voor de betere film en voor Laurel & Hardy! - Bram Reijnhaudt 35

35

Hoe Laurel & Hardy van Land tot Land gingen ... Zelden zullen

Zal eell'el'lic/lillende

maatlie/wppijen 4elcl hebben lIe,·diend aan het wel'k t an Iwee aeleU/·.~

alli in hel 4el'a/llan LauI'el en Ilal'dy . D e l'ertonin4sI'echten l'an de f,lmli wel'den oP4edeeid en 4in4en /wnd lol hand nadat/let Pl'ocluelie/Je(/I'U{'lIan Ilal n oach aon hel/n'4in

1I0n

l'an

dejw·en ze.~ti4

t!'01I op4e/let'en en (Ic sludio 4cs/oopl . f)e /wmieken zel{'kl'e4en 4een cent. ZU wal'en unie/l en onllcI'1I0n4bool' bij /1('t mallen

lIan

de f,lm.~.

maal' een oon(leel in de op/wen4st was niel in /llIn con t I'aelen op4enomen. In \ 'edel'land wisl één disll'ibuleul' uiteindelijk (Ic I'echlen Ic vel'we/'ven: Expl'ess Film b1ec{'jo/'enlon4 de bioscopen mel de D i/lkc en cic D unne 1I0o/'zien. D aarna kwam de

lelevi.~ie en in deja/'en ne4ent i4 het lIideodoos,ie. :'\,Icl de opkomst van weel' nieuwere media IUkl/lel doell bUna 4euallen

lIOOl'

de omllan41'ij/lc.

loodzwal'e vool'/'C/ad f,lmlwpieën van Expl'ess mel /llIn ondcr/ ilels in (Ie ou(le spellin4.

a het succes van Lau rel & Hardy in de jaren dertig, kennen de films een nieuwe bloeiperiode na de Tweede Wereldoorlog. Oorspronkelijk was MGM ook in ons land de distributeur, maar na 1945 zijn de rechten in Amerika in andere handen overgegaan. Allerlei onafhankelijke ederlandse verhuurkantoren maakten zich meester van een of meerdere Laurel & Hardy's. ederland Film had Saps at Sea en A Chump at Oiford, Meteor Pack Up Your Troubles, Splendal ~viss Miss en ook Filmtrust en Splendid aten mee uit de ruif. Tot Express Film op het toneel verscheen ... Dit kleine kantoor, gevestigd in mstel\'een in een pand waar nu zonnebanken staan, werd geleid door André J. Dresscher, die met vooruitziende blik de rechten van L&H begon op te kopen. Hij zag 'de jongens' als een welkome aanvulling op zijn 'product', dat hoofdzakelijk

N

36

uit actiefilms bestond. Geïnspireerd door zijn eigen enthousiasme voor Laurel & Hardy pakte hij de zaak publicitair grondig aan. In het vakblad voor het bioscoopwezen, 'Het ieuwe Weekblad voor de Cinematografie' werden de theaterexploi tanten bestookt met reclameleuzen, die er niet om logen: Laurel & Hardy werden 'De beste komieken aller tijden' genoemd. En waarachtig, het werkte: in eerste instantie reageerden de bioscopen nog aarzelend, maar allengs werden de reserveringen talrijker. De middagvoorstellingen waren in het hele land een succes en ook tijdens de vakanties werden veel kaartjes verkocht. Samen met de kinderen maken nu ook de ouders kennis met 'de beste komieken aller tijden', in veel gevallen voor het eerst. Dat ook zij plezier beleven aan deze vakantievulling wordt duidelijk: de avondvoorstellingen met 'De Dikke en de Dunne' op

het programma worden steeds beter bezocht. De benaming moet in de volksmond zijn ontstaan: Express Film heeft ze in de reclame nooit gebruikt.

Kaasdoppies Bonnie Scotland, Fra Diavolo en Babes in Toyland hebben nooit tot het pakket van Express Film behoord. Lang geleden had Hal Roach Studios de rechten voor deze films aan anderen overgedaan (onder wie MGM, met een eigen vertegenwoordiging in Amsterdam . Waarschijnlijk waren ze daardoor voor Dresscher niet bereikbaar, maar hij was daar niet rouwig om. Omdat Stan en Ollie in deze films niet hun 'kaasdoppies' droegen, vond hij het komisch effect aanzienlijk minder. Ook de films uit de stomme periode liet hij passeren. Dresscher had zijn zwijgende films uit het eind van de jaren twintig nog lang in omloop Blotto 44

13/0110 #2ï

gehouden met slagzinnen als 'Wees niet dom, draai stom!' (later ven'angen door 'Wees link. draai Hink!' , maar het bleek uiteindelijk vechten tegen de bierkaai. Ook na de oorlog. toen de honger naar film groot was, haalden de kluchten uit de 'Gouden Jaren' de bioscoop niet meer, zelfs niet met toevoeging van muziek en effecten. Laurel en Hard)' overleefden de stomme periode glansrijk, maar hun oudere films zijn tot op de dag van vandaag niet op het grote formaat beschikbaar. Intussen had Express in het midden van de jaren vijftig, dertien hoofdfilms van de jongens in de verhuur en daamaast tientallen korte films, die als 'bijwerk' voor een 'serieuze' film werden verhuurd. a een eerste opleving begon de belangstelling echter terug te lopen. Er verschenen hoe langer hoe meer films in de bioscoop uit de periode '40-45', toen Laurel & Hard)' niet meer \'oor Hal Herfst/Winter 2012/2013

\ 'owjClClr

nwo

Roach werkten. De aanzienlijk mindere kwaliteit van films als Notlling But TroubIe, A -Haunting We Wi/l Go en Great Guns deed de reputatie van de komieken in elk geval geen goed. Maar de magere periode was van korte duur, want aan het eind van de jaren vijftig ontstond opnieuw een re\'ival. De jaren rond 1960 waren een absolute lOp. Dagen dat vrijwel alles was verhuurd, waren geen uitzondering. Tussen 1955 en 1970 werden meer dan tienduizend programmeringen geboekt. Bij het Rox)' Theater in Den Haag passeerden veertigduizend bezoekers in vier weken de kassa voor Pack Up Your Troubles. Tijdens de kersldagen van 1960 staan Laurel & Hard)' geboekt in niet minder dan 67 bioscopen!

Youngson In de jaren zestig kwamen ook de compilatiefilms van oude Ameri-

Ret werk van de Dikke en de Dunne in de blikken en dozen van Express Film, gefotografeerd in bet Vondelparkpaviljoen aan de start van bet UrH-retrospectief .,an bet Filmmuseum in de zomer.,an 1991.

kaanse comedies in de bioscopen. Deze compilaties van Robert Youngson waren een sensationeel succes. Laurel en Hardy waren steeds het klapstuk, maar ook tijdgenoten als Ben Turpin, Hany Langdon, CharIe)' Chase en Snub Pollard kwamen aan bod. oor veel ederlandse bioscoopbezoekers begonnen die namen toen voor het eerst betekenis te krijgen. Youngsons eerste compilatie stamt uit 1958 en heene Tlle Golden Age if Comedy. In snel tempo volgden: Wllen Comedy Was King (1960), Days if Tlln'/Is and Lal/gIller (1961), Thirry Years if Fun (1962), MGM's Big Parade if Lau hs ( I 964 ,Laurel & Hardy's Laughing Twenties ( I 965 ,The Fl/rther Perils 37

~J2!~~-..:",,~~ ""''''''''''''''t-M.M--''''''''-,,",,''''-~

LAUREL ~

I I

EN

HARDY

HEBBEN DE WERELD OPNIEUw VEROVERD

ONZE K .......KLO~ ... Z'''N • • • •

ST lO

~r

SUlTU

I

8UlUN

IFlVING OEUCU}

IUMHSTUO[UU

1[T J[ lIIG[N ~p lIJ

O~~I

OXfO~OI

1 O~ll[

p[C~n~HS

~[U

(S0N5 Of n.f

i~

IJStI· n~ilHU

~'.

!

I'ACK u , r OUR nOUIUSI

I'M OON US}

fi

rll~HH

(SApS AT SEA)

ICHUt1pS AI

I

I

Illoo.HEAOSI

l[U~Il[N

I

~

H~~HN K~rrtN

(WA Y OUT WEST)

i~

O!s(~T)

I~HWAniMH~~nN (OUII RE1ATlONS)

SWlSS MISS,

~

L:U~Et :3~~~~y ~ I

!

.N

WILT U DE DRUK OP DE CASSA vE RST ER KEN DAN MOET U MET ONZE

LAU REL

HARDY'.

~:. " ~~ ~~~_, ~ ~

~

WERKE N

!JJI'J

De Nederlandse titels waaronder Express Film de films uitbracht gaven nogal eens aanleiding tot verwarring. 'Beau Hunks' bijvoorbeeld heette in de advertenties 'Zonen der Woestijn', terwijl 'Sons of the Desert' werd omgedoopt tot 'Kolder op Zolder'. In de advertentie hierboven staan de Nederlandse titels vermeld naast de originele. Omdat de meeste hoofdfilms te kort waren voor een avondvullend programma, werd er een korte film aan vastgeplakt. In 'Saps at Sea' werd na de eerste tien minuten, als Hardy op doktersadvies een zeereis gaat maken, een groot gedeelte van 'Towed in a Hole' gemonteerd. Het spektakel rond de reparatie van een wrakke boot past min of meer bij de oorspronkelijke film, die dan de draad weer oppakt op het moment dat Stan en Ollie aan boord gaan van 'The Leaky Bucket'. Aan 'Block-Heads' ging 'Me and My Pal' vooraf, 'Helpmates' zat aan het begin van 'Pack Up Your Troubles' en 'Pardon Us' begon met 'Any Old Port'.

38

3

qf Laure! & Hardy' (1967) en 4 Clowns (1970). Al in zijn eerste productie waren Stan en Ollie de grote sterren met het taartengevecht uit The Battle qf the Century. In When Comedy Was King werd Big Business de grote attractie, die bijvoorbeeld de Chaplin-fragmenten compleet in de schaduw stelde. Laurel & Hardy kregen dan ook een steeds grotere plaats in de compilaties, zoals ook in de titels tot uitdrukking kwam. De Amerikaanse filmhistoricus William K. Everson schreef over de appreciatie van L&H in de de Youngson-producties: 'Filmfragmenten die als nieuw waren omdat ze zo lang ongezien waren blijven liggen verbaasden het dubbelliggende publiek door de reikwijdte en de variatie in hun komediespel- en verraste de bioscoopgangers door de vlekkeloze beeldkwaliteit, die verkregen werd door te printen van de oorspronkelijke negatieven. Uit deze herleving van de belangstelling voor Laurel en Hardy ontwikkelde zich een aantal zaken: acceptatie door de arthouses, festivals van hun films en retrospectieven in musea en archieven over de hele wereld.'

Kriterion ederland bleef niet achter. In Amsterdam dromden studenten en arthouse-publiek samen in Kriterion voor de jaarlijke nachtvoorstelling met L&H-films die door de Filmliga werd georganiseerd. De Liga spekte haar kas met de kopieën van Express Film om eigen import van onontdekte meesterwerken uit Birma of Argentinië te kunnen bekostigen. Bovendien vloog er nogal eens een taxi naar Amstelveen als zo'n film uit verre streken niet tijdig in Kriterion arriveerde, want Laurel en Hardy waren altijd een goede vervanging. Uit deze Filmliga ontstond in 1968 het Laurel en Hardy Fonds, dat zich drie jaar later als 'Perfect Day Tent' aansloot bij de 'Sons of the Desert' De doelstelling van het Fonds was geld in te zamelen voor de aanschaf van nieuwe kopieën-vooral van de zwijgende ftlms-die moesten worBlotto 44

8 /01/0 #27

den opgenomen in het depot van het ederlands Filmmuseum. Een streven van goedwillende amateurs dat matig resultaat opleverde. In de kluizen van het Filmmuseum ligt sindsdien inderdaad een aantal tweeakters, maar zonder vertoningsrechten en met tussentitels in het Tsjechisch. De redding zou uit een andere hoek komen: de televisie bracht de doorbraak. De rechten van de compilatiefilms lagen niet bij Express Film, wat door Dresscher als zeer pijnlijk werd ervaren. Youngson maakte zijn succesnummers voor 20th Century Fox en MGM, die hun eigen kantoren in ederland hadden. Hij putte hoofdzakelijk uit de zwijgende fi lms. Bij Express was in 1967 de maat vol toen The Crazy World qf Laurel & Hardy werd uitgebracht. Deze nogal slordige compilatie bestond uitsluitend uit fragmenten van geluidsfilms. iet Youngson tekende voor de productie, maar een zekere Jay Ward, geholpen door de zoon van Hal Roach. Dresscher diende een klacht in bij de ederlandse Bioscoopbond en stuurde een telegram en een aangetekende brief naar Amerika, waarin hij protesteerde tegen het uitbrengen van de film in ederland. Het antwoord van Hal Roach Studios (in die dagen niet langer een studio, maar een kantoor dat alleen in naam nog iets met Roach te maken had) liet niet lang op zich wachten. Uitgelegd werd dat de rechten aan Express waren verleend op een 'non exclusive basis', wat betekende dat HRS gerechtigd was om L&H-films in gewijzigde vorm ook aan anderen aan te bieden. Omdat het om fragmenten ging van niet langer dan vijf minuten, zou volgens HRS de vraag naar de complete films alleen maar toenemen. Een bonus dus voor Express. Blijkbaar was HRS toch niet helemaal gerust op de goede afloop. Als pleister op de wonde en om de jarenlange vruchtbare samenwerking niet te verstoren werd voorgesteld het contract met Express Film te verlengen, inclusief de televisierechten, voor het Herfst/Winter 2012/2013

Voo/jaar 1999

'HE~

GRE.A\ ":ITfAM ~€Ol

IN AN ALL NEW COLLECTIONf

OF THEIR FUNNIEST MOMENTS FROM THE RIP-ROARIN61920'sl JEAN HARlOW CHARUE CHASE EOGAR KENNEOYJIMMYFI LAYSON SNUB POllAROBllLY WEST CHARLEY HAll ... THE ....... FLAPPERS

ll

'aantrekkelijke' bedrag van negenduizend dollar. Omdat er al eerder moeilijkheden met de ederlandse televisie waren geweest (o.a. toen in 1963 Saps At Sea en The Bohemian Cid werden uitgezonden), ging Express Film hiermee in 1968 akkoord.

VPRO Een van de programmeurs van de Amsterdamse Filmliga, Roelof Kiers, die nauw betrokken was geweest bij de oprichting van het Laurel en Hardy Fonds, had intussen zijn baan als onderwijzer verruild voor een carrière bij de televisie. Als programmamaker bij de VPRO kwam hij begin jaren zeventig op de gedachte om Laurel en Hardy tot een ast onderdeel van de avonduitzendingen te maken. De zaak werd snel met Express beklonken. De oude bioscoopkopieën, nog met ondertitels uit

'·,

de jaren vijftig, zouden op de buis een nieuw leven beginnen. Maar na verloop van tijd bleken de uitzendrechten toch niet helemaal goed geregeld te zijn, ondanks het contract van negenduizend dollar, dat liep tot 1977 Financiële moeilijkheden, faillissementen en juridisch geharrewar in Amerika hadden een onduidelijke situatie geschapen, die er toe leidde dat de rechten van de L&H geluidsfilms over meerdere maatschappijen werden verdeeld. De VPRO moest zich tot Beta Film in München wenden, die de rechten had opgekocht voor het Oostelijk Halfrond. (Voor de rest van de wereld heeft uiteindelijk Hallmark de rechten verworven; de rechten van de stomme films liggen in Europa bij de Kirch Gruppe waarvan Beta onderdeel is en in Amerika bij een kleine maatschappij, die zich nog steeds Hal Roach Studios 39

39

Artwork MGM, 1934

noemt. Maar toen de VPRO in de buidel had getast en zowel Express als Beta had uitbetaald, bleek men een gouden greep te hebben gedaan. De kijk- en waarderingscijfers waren boven verwachting. De VPRO heeft de uitzendrechten keer op keer verlengd, tot vorig jaar toe. In de zomer van 1998 kwamen de Laurel en Hardy's na ruim vijfentwintig jaar beschikbaar voor andere gegadigden in televisieland. Met Laurel en Hardy in tienduizenden huiskamers begon de raag uit de bioscoopwereld af te nemen, zeker toen ook de hoofdfilms bij de VPRO aan bod kwamen . Bovendien verdwenen de kindermatinees en gingen de grote filmmaatschappijen bioscopen opkopen, wat voor een klein, onafhankelijk kantoor als Express zo ongeveer de doodsteek betekende. Alleen met seksfilms kon het einde nog even worden uitgesteld. Het gebeurde in die periode voor dat Stan en Ollie kwamen opdraven in het voorprogramma van de Parisien. Deze onwaarschijnlijke combinatie, geboren uit de overlevingsdrift van de kleine zelfstandigen, trof je ook in andere landen aan: in Zweden zaten Laurel & Hardy zelfs in het voorprogramma van Deep Throat. Toen eind 1976 de theaterrechten verliepen, zag de firma Express Film geen mogelijkheid meer voor een verdere verlenging. Anhur Dressc her, die toen al lang de pensioen40

40

gerechtigde leeftijd had bereikt, besloot in overleg met zijn zoon de verhuuractiviteiten af te bouwen. Het Laurel en Hardy Fonds was intussen ook aan afbouw toe. De coup van de VPRO had ervoor gezorgd dat de rechten veiliggesteld waren en dat versleten kopieën waren vervangen door nieuwe, dus wat viel er nog te doen? In een onbewaakt ogenblik (op voorstel van de voorzitter Gerard Stigrer), besloot de stichting tot een nieuwe koers. Men zou zich minder gaan opstellen als een Fonds en meer als een Fanclub. Aansluiting bij de 'Sons of the Desert', het internationale L&Hgenootschap, was met een briefje aan de Exhausted Ruler john Mccabe snel geregeld. Als 'Perfect Day Tent' begon het Fonds voorstellingen te organiseren, eerst met 16mmkopieën uit eigen bezit in feestzaaItjes, later op het grote scherm in Movies. Weer werden de kopieën van Express Film van stal gehaald. Ook toen de rechten waren verlopen, werden de tweejaarlijkse voorstellingen vrolijk voortgezet.

Naspel Begin jaren tachtig raakte video aardig ingeburgerd. Zelfs koop ideo's waren hier en daar al te bemachtigen, bijvoorbeeld via postorderbedrijven als ECI. Een van de pioniers van het nieuwe medium was Theo van der Schaaf, die met zijn firma Spring-

time Films sinds 1986 vanuit The Movies zijn zaak voorzette onder het label Movies Select Video. Was het een wonder dat hij hevig geïnteresseerd was in de druk bezochte voorstellingen daar van de Perfect Day Tent? AI jaren had hij, tot zijn eigen verbazing, een verkoopsucces geboekt met rhe Flying Deuces (een film in het 'public domain', dus vrij van rechten). In 1990 kwam Movies Select met de eerste videoserie op de markt. Weer begonnen de Express-kopieën, geschoond en opgeknapt door Peter Kok, een nieuw leven. En hoe! De serie groeide uit tot meer dan tachtig delen. In vier jaar tijd werden in de Benelux zevenhonderdduizend banden verkocht. In diezelfde periode doemde uit Frankrijk een gevaar op. Een fanatieke verzamelaar in Parijs had lucht gekregen van de Express-kopieën en wilde ze kopen. De Perfect Day Tent wist te bemiddelen tussen Express en Parijs en bereikte daarmee dat alleen tweede en derde kopieën over de grens verdwenen. De definitieve redding kwam toen Movies Select alle kopieën opkocht. Ze verhuisden mee naar Polygram toen het bedrijf door deze maatschappij werd overgenomen. Van der Schaaf verzekerde zich ook van de theaterrechten. De verkoopsuccessen in ederland bleven in het buitenland niet onopgemerkt. Beta Film ging de L&Hfilms uitbrengen in Duitsland, maar kon niet terugvallen op de videomasters die hier waren gemaakt vanwege de meegekopieerde ederlandse ondertitels van de bioscoopfilms. Besloten werd nieuwe masters te betrekken uit Amerika, op basis van gerestaureerd 35mm-materiaal. Daarmee lijkt het doek voor de nu gemiddeld veertig jaar oude Expressfilms op een kiertje na gevallen. u zich alweer een nieuw medium aandient in de vorm van dvd, zullen deze nieuwe Amerikaanse masters het basismateriaal zijn. - Sicp Bou"ma/ Bram n eijnhaudt

uret en uaruy ru

SEN DN

l'aooaAllDlA

op papier en e n ~ lP nw beehbebenn Ua eeD ' norm venebIl bHtaaa. Op .... pier leell bet ot dit een ulboD derlijk eoede en ......fllmavoDd IIOU worden. Eet boofdfllm met Laarel en Bard en dan noc een tweede boofd IIIm van Du\&Ie makelij ollde ree le van Kurt WIlheim, d operettetoveaaar, die a . ..ler dil« G_rone" ui doen ber leve~: Belau bleek er ee' enorm verscllli te beslaan t sen Ulu Ie en werlleU'kbel. Want ..Tbe bl6 was ee Kreeg iJc bij de koffie in Duilsland. der ne"en Ju..... flbu die Lau Er zijn wel twintig verschillende. rel en llardY tijde... de "rio maakten. En _Ia hun blocna A .R . teB. JobD Meeabe bet In han blecn' rle aehrUft: "Ze hadden betel on"emukl "ebieven kUDDer TV-recensie sUn". Van dno IOrto ..... Hl)( 0 .... " (19«) daarbij ee van Leo Bic er a1echatea. Bei leek wel ot Riemens uil de maa&eehappij, waarvoor aU een onde toen werklen, alle deed ow ese twee lIolÛDlI.lijlte elo. . Telegraaf. e11 handlean te betorcen.L. R. T.O. teZ.

"'7 .

Rel hotel l1it ' Putting Panls on Philip' is weer gewoon een holel. Je k\l\ll er zomau een kamer h\lten.

B .v.d.M. teR.

Twee stillen uil mijn verzameling. Een Rudy·portrel meI daubij hel 'snap·sbol' wauop duidelijk Ie zien is dal hij hel eerdergenoemde portret signeert. De fez is Ie zien en het jasje en de sjerp waarop hij schrijft . Rechls yan Rudy slaal volgens mij zijn nOl1w Ll1cille. Wie de andere twee zijn weet iJc uiet.

K. de]. teA.

Delen van dit artikel verschenen eerder in het uitverkochte nummer 10 van 'B/otto' Blotto 44

BIoIlo #2ï

Herfst/Winter 2012/2013

\ 'oo/:jaar /999

41

t:J MARI{TBERICHTEN CD

Video

Stamper

Compilatie

Hans Versnel, ook bekend als 'De ederlandse Tommy Cooper' , tekent voor een nieuwe versie van 'Ku-Ku'. het Laurel & Hardy thema van T Marvin Hatley Uitgevoerd door cat Music in Rijnsaterwoude. wat garant lijkt te staan voor een echte caféstamper, in hetzelfde genre als de voetbal-cd's van Versnel. Het Laurel en Hardy-thema wordt afgewisseld met een in koor gezongen (of gelalade versie van 'SmiIe when the raindrops fall' Deze single heeft als Bnummer een al even jolige tegenhanger, genaamd 'Joho 2000 Millenniumproon' Daarin meenden we het slavenkoor uit 'Aida' te herkennen.

Als onderdeel van het nieuwe marketingoffensief dat Polygram heeft gelanceerd om de uitgebreide L&H-serie opnieuw onder de aandacht te brengen, is onlang een nieuwe compilatie-video op de markt gebracht. Het is Deel 2 van 'De Wereld van Laurel & Hardy', met een speelduur van een half uur en een zacht prijsje. Deze zogenaamde 'introductievideo' is bedoeld als een eerste kennismaking met de jongens en dus niet echt bestemd voor de doorgewinterde liefhebber. Meer nog dan in Deel I, dat jaren geleden verscheen, is in Deel 2 de nadruk gelegd op slapstick-elementen. De band bevat fragmenten uit niet minder dan dertien films, waaronder Going bye-bye!, Perfect Day, Hog Wild, Way Out West en twee

Kuku - CD-single ABCD 30182-3. cat Music voor Double Hans Productions. Prijs: f. 10,95.

..~

z\ ijgende kluchten, Llöerry en The

Battle qfthe Century. Ook in deze cassette zit een spaarkaart die recht geeft op een metalen poster van Laurel en Hardy, in de stijl van de vroegere emaille reclameborden. Je moet dan wel nog dit jaar vijftien spaarzegels plakken, die bijgesloten zijn bij de video's uit de polygram-serie. Deelnemers aan de conventie in Rolduc hoeven deze band overigens niet te kopen. Ze wordt onderdeel van de goody-bag, die daar aan een ieder zal worden uitgereikt.

ducers dat de films in deze originele vorm lange tijd niet beschikbaar zijn geweest. Op Volume One staan de olgende titels: Big Business, Do Detectives Think?, call of the Cuckoo, The Finishing Touch, On The Front Page (Stan Laurel solo) en Hustling for Health (Stan Laurel solo). Op Volume 1\1'0: Double Whoopee. Early To Bed. Angora Love, Sugar Daddies, Roughest Africa (Stan Laurel solo . Oranges and Lemons Stan Laurel solo . Deze schijven zijn regiovrij. In ederlandse winkels gezien voor ft. 84.95 per stuk, maar ia het Internet te bestellen voor $ 22,95. Zie o.a. de koopsite van DVD Empire: http://www.dvdempire.com/ 'Tbe Lost Films of Laurel and Hardy'. Uitgegeven door 'Hal Roach Studios'/Image Entertainment, 1998. Zwart-wit. Vitaphone muziek en effecten. Mastered from onginal 35mm material. Volume One (HRS4791): speelduur ca. 124 min. Volume Two (HRS 4792): speelduur ca. 118 min.

'De Wereld van Laurel & Hardy, Deel 2'. Een Polygram Video release. catalogusnummer 059 7723. Prijs: f 10,-

De eerste dvd's In Amerika zijn twee dvd's verschenen met korte films uit de stomme periode. De beeldkwaliteit is uitstekend. De films hebben de originele MGM-titels en als bron is in sommige gevallen het cameranegatief gebruikt. oor geluid is gebruik gemaakt van originele itaphone grammofoonplaten, die in de late jaren twintig dienst deden om de films te illustreren. Het is de bedoeling dat tien delen zuIlen erschijnen in deze serie met als titel 'The Lost Films of Laurel & Hardy' Met 'Lost' bedoelen de pro42

', 2

Blotto 44

B /ollo #27

Tijdschrift Furore Het heeft een paar jaar geduurd, maar in februari is dan een nieuwe 'Furore' verschenen. Dit met niets te vergelijken tijdschrift staat onder Herfst/Winter 2012/2013

\'oorjaar 1999

redactie van de grafisch ontwerper Piet Schreuders, bij de lezers van 'Blono' vooral bekend als de muziekresearcher van het orkest The Beau Hunks. ummer 20 van Furore verdient een bespreking en aanbeveling! in deze rubriek vanwege tenminste twee uitvoerige artikelen. In de eerste plaats de co er-story 'The shortest Main Street in the world' het blad is voor tachtig procent in het Engels, waarin Schreuders ver-

BOLHO E DJ ES . \/"'''Jn(''(''' ku nnt'n /)ij ;nt..'t(II1~

"r, ',.

"h'uU';ná ,'(m Il un ClIHmnC'nlt'nl ''t'n H.. //',,,, Ii,·"p~"·' ·'·" ' érlll i

,1",

,,,1

.. ..ni,·" f:<·plulIl,'. /.. "m/.. n· e.., "I/m i. /'d IlI ril'!1 /11.-.

Te koop: 38 \'ideobandcn \'an Laurel en Hard)' sommige nog in cellofaan . Behal\'e vele bekende litels (\'raag opgavc ook: The Crazy World L&H. Bumper Laughs, Musical Momenrs. L&H: hel ware verhaal, Lachen. gieren, bmI/en met L&H. De wereld van L&H, Deel /, The Golden Age Comedy. ~lIhen Comeqy Was King. Alle 38 in één koop: 1 250.00. C. Cobelens 0172-444240.

et

et

Gezocht: Lonka-plaarje \'an Oli\'er Hardy uitgegeven door London Caramel Works, Breda. Tel: 035 7720456.

slag doet van zijn pogingen om de Hoofdstraat in Culver City uit de jaren dat Laurel & Hardy er hun films opnamen, te reconstrueren. Hij doet dat aan de hand van de films van de jongens, plaatselijke archieven, telefoonboeken en foto's uit die jaren. Het tweede. lange artikel gaat over de componist van 'de Laurel & Hardy muziek', Leroy Shield. Dit stuk is in een iets andere versie (en in ederlandse vertaling) ook verschenen in Blono #26. In 'Furore' echter zijn afbeeldimgen van oorspronkelijke documenten. een inerview met de stiefzoon van de componist en een overzicht van Shields composities toegevoegd. Gezien in Atheneums ieuwscentrum .. Spui. msterdam. ' Furore', Nummer 19 - Maart 1999. Uitgegeven onder auspiciën van de van de Stichting Furore, Postbus 70053,1007 KB, Amsterdam. ISSN 0166-0942. Prijs: f 19,99.

Te koop: 3 à 4 films \'an Laurel & Hard)' op 35mm nitraat. Inlichlingen· tel. OIO 4835750 Te koop: Boekje 'Hommage Hal Roach' uitga\'e van de Intemale Filmfestspiele, Berlin, 1992. In staat van nieuw (sealed . Duitstalig, rijk geillu rreerd. Diverse auteurs. Mer filmografie van de Hal Roach Studios. Prijs 1 30,-. L&H-Fonds, Postbus 870, 1200 AW Hilversum. Aangeboden: zeldzame uitgave van 'The Laurel and Hardy Scrap book'door Jack Scagnetti 1976. Dit exemplaar is tweedehands, in goede staat. In harde kaFt gebonden en gestempeld door een canadese openbare bibliotheek (! . Prijs: 150,-. \'erzending inbegrepen. L&H-Fonds, Postbus 870, 1200 AW Hilversum.

43

',3

. 'JU ·LTLESS NOBELT

O liver Hordy: "Weil, Ston, haw do you leel this morning? Vou taak tots better."

A b rood, fla t ri b bon ol live sheet rubber, encased in resilient webbing ottached with on expanding stit,h. gives equol resilienee to the entire bond without tension. The rubber is protected by on anti-oxidan' that prevenlS deterioration, moking pos.ible the .weeping and un q uolifoed Foullle .. guoro n '. o .

Stan lourel: " Oh, boyl Don 't I leel flnel Boughl me 0 pair of Foullle .. NOBElT pojomos. Did I sleep? And how- I leel jusl li ke leoring oR 0 cou ple ol flve re el comedies."

OHDI~ ."HY

ELASTIC

A vory fow rubber thread., forst .tretched 100"'0, then bound vnder ten sion ond woven into 0 si ngle ply of fobrie. is the con· struction of ordinory elostie. 8eing vnder constant stroin, these threod -wou nd ru bber .hreads exer' such pressu re, they cut into 'he flesh. causing d iscomfort ond irritation.

" Aren't these the most com10'Iobie pojomos you ever ware 1 Wouldn'l il be greol il we could weor Ihem nighl and day 1" Sion lau rel : " Vou lold me yeslerdoy ' no pres su r e at your waistlino.' See? Thore's na waistline pressure her. e ither and yel my NOBElTS slay up as weil on me a. Ihey do on you. Man, lhey' ,e cam· 10.lable."

PEATS

" " ~FAULTLESS C""":7.tCrl/7n

Oliver Hordy:

1422 ATLA TIC AVE. ATLA TIC CITY, N. J.

Jy ~ NOB E LT '"

Together: " look us over fo lks. Do you wonder why we leel sa good? We like Ihal smoolh, soft comlort of Ihe NOBEl.T wais tband . Mode by Foullle ... na bind· ing, no strings to tie ; just a soft, smooth band thot genlly bul flrmly hold. up Ihe trousers. Now you know who' we mean by 'Pojoma Pleasure' " .

Stan laurel: "Oliver, I'm worn out, tired- didn't sleep a wink last night. But, you slept like a log, snored all night and here you are Iresh os 0 new.laid egg and happy os 0 newly. wed. How came? " Oliver Hordy: "listen, Stan, it's your awn lau It. It's those drawstring po. jamas you wear. They keep you awake and when you dan 't sleep, you always worry . r ve tald you 0 dozen times when yau buy pajamas, don 't jost say 'Pojamos' say 'Fault. less NOBEL T Pajamas' and then you ' lI get pajamas like these .

Stan laurel: "We sure knocked Ihem oR Iheir seals in thai 10.1 picture. Whol do you soy 'Big Boy', let's do on educotionol comedy for Faullle.. .end lell Ihe world oboul Ihe comforl of FouilIe .. NOBElT paiamas."

"This NOBElT wa ist. band bon is hes strings. See how soft and comlortable this NOBElT is? Boy, I sleep in these NOBElTSand how. "Go get yaursell a pair ol Faultless NOB E lTS nawand 1'11 see yau tomorrow morning. 1'11 bet you ' U leel great."

44

44

Oliver Hordy: ° lt's 0 borgoin, kid . Elier sine. rve worn NOB El T pajomo. rve f.1t sa goed I wont to moke overyone el se lee I good 100. Come 0 lel. gol

Blotto 44

B/ollo #27

Herfst/Winter 2012/2013

VOOljow' /999

45

45

BERE AT LAST! the mnniest pair in pietures In theil' new I-reel sereamie! "Pardon Us," their fint feature-Iength comedy, set a new record for laughs r And now that record is broken to smithereens by this hilari· 008 lale of crack.pot civilians and coo.koo pri. vate8! Even the Cll8t and director haven't .topped howling yeti

CL

ITAM OLIYIR

IV

'n tlaeir feature t!omedfl triumpla-

Bal Koach prodaetion

Thr... Col. Ad Cut or Mat No. S52-Al 46

Blotto 44