Voor jongeren die nadenken over armoede | maart 2015 | jaargang 20 | nr 1
WATER
22 LITER
DRINKWATER DOOR DE WC
Bangladesh: UREN IN DE RIJ VOOR STINKEND BRUIN DRINKWATER
KOM VOOR IN DE BENE BANGL N ADESH
16 MEI POSBA N EVENT K
>>>>>> >>>> woordendaad.nl/jongeren
1
>> GOOI DE TROSSEN LOS!
Colofon
Waardevol water In de keuken je schaatsen onderbinden en via de moestuin zo het ijs opstappen. Uit school de boot opblazen en maar rondjes varen door de sloten achter het huis. Elke zomer twee weken lang in de zee ronddobberen, weer of geen weer. Opgegroeid in het Groene Hart tussen de weilanden en de sloten is water voor mij altijd heel gewoon geweest. Totdat ik verhuisde richting de Veluwe. Geschokt was ik: geen sloten! Vooral zand. En bomen. Ondanks dat hier geen sloten zijn, hebben we nergens in Nederland gebrek aan water. Ook op de Veluwe heb ik gewoon heerlijk en schoon helder drinkwater. Water overal en altijd is echter helemaal niet vanzelfsprekend. Een kraan in je huis, 24 uur per dag toegang tot water, een werkende douche, dit is echt niet voor iedereen op deze wereld weggelegd. Drinkwater is niet altijd schoon en gezond. Heftig toch, als je bedenkt dat wij zelfs onze wc’s doorspoelen met zuiver drinkwater! Gemiddeld wel 22 liter per persoon per dag, zomaar, flushh… schoon drinkwater, het riool in. In Nederland is dat normaal, maar als je dit vergelijkt met de verhalen in dit nummer? Dan besef je wat helder water betekent. Duik er maar in, in deze Grenzeloos bedoel ik dan!
Woord en Daad verbindt mensen over de hele wereld in hun strijd tegen armoede, vanuit Bijbels perspectief. Grenzeloos is het jongerenkwartaalblad van Woord en Daad. Het verschijnt in maart, juni, september en december. Ken jij nieuwsgierige jongeren van 1218? Geef ze een gratis abonnement op Grenzeloos en de E-letter: mail naar
[email protected]. Met de E-letter blijf je ook tussendoor op de hoogte. Algemene gegevens Woord en Daad Postbus 560 4200 AN Gorinchem Tel. 0183-611800 woordendaad.nl/jongeren
[email protected] Kantoorvestiging (tijdelijke locatie tot medio 2015): Dr. van Stratenweg 15 4200 AN Gorinchem Rabobank 38.54.87.088 IBAN NL64 RABO 0385 4870 88 Giften hartelijk welkom! woordendaad.nl/geven Jaarverslag: woordendaad.nl/jaarverslag Woord en Daad is een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling)
Overname van artikelen Prima! Graag met bronvermelding Redactie Rina Molenaar (hoofdredacteur), Janine Hoekman, Niek Bakker, Anne-Mette Vergunst-van Toor, Aldwin Geluk, Els Hogendoorn, Corjan Rink, Annemarie van der Plas (eindredacteur) Externe meelezers Micha Miedema Annerieke Schreuder Cartoons Wim de Muijnck Opmaak/druk D&DJ communicatie MediaCenter Rotterdam Dit magazine is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. Oplage 16.063
INHOUD
3 Nooit meer dorst 4 Stinkend drinkwater 7 Ga je mee op reis? 10 Cyril en Joëlle over water 13 Afrika naar de maan 14 Kijk dit nou!
>> BEZINNING Lees Johannes 4 vers 5-15
Genoeg water, nooit meer dorst Water zeg je? Oh ja daar ben ik de hele dag mee bezig… ik was mijn handen ermee, ik gebruik het als ik sport en ja, eigenlijk overal voor. Water? zegt iemand uit Bangladesh... Ja ik gebruik het ook overal voor. Maar een kraan met schoon water is er vaak niet...
Julian Wisse (17) reisde in 2013 als leerling van het Calvijn College in Krabbendijke naar Bangladesh, waar hij de vakschool Hope Technical Institute bezocht. In zijn vrije tijd is hij vaak aan het Zeeuwse strand te vinden.
Ik woon zelf in Zeeland en hou van watersport, dus toen ik met mijn school op bezoek ging bij een door Woord en Daad gesteunde vakschool in Bangladesh voelde ik me er direct thuis. In Bangladesh heb je namelijk ook veel water: het land heeft veel rivieren en ligt dichtbij de zee. Hoe langer ik in Bangladesh was, hoe meer me juist ook de verschillen opvielen. Vooral de enorme armoede: jongeren van mijn leeftijd die de vuilnishopen overhoop halen om te zien of er bruikbare spullen
liggen. Zodat ze deze kunnen ruilen of verkopen. Schoon drinkwater is er voor de allerarmsten vaak niet, wat leidt tot ziektes. Fijn dat er projecten zijn om hen toegang te geven tot schoon water. In Johannes 4 gaat het ook over water: over drinkwater, maar ook over levend water. Je leest dat wie van dát water drinkt nooit meer dorst zal hebben. Niet mensen geven dat water, maar God geeft het. Dat is mijn hoop, juist ook voor de arme mensen die ik in Bangladesh heb ontmoet: dat ze God mogen leren kennen, en – ook in geestelijke zin – nooit meer honger of dorst hoeven te hebben.
3
1 ‘We begonnen ons bezoek in Dacope, een dorpje van zogenaamde ‘landlozen’.
zelfs ‘schoon’ drinkwater is troeBel gladesh Ban
Woord en Daad-medewerker Jacob-Jan Vreugdenhil bezocht Bangladesh in 2014 en verdiepte zich in de waterproblematiek. Hij bezocht diverse dorpen, samen met medewerkers van onze partnerorganisatie CSS. Door Kees Vreeken
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 4
‘Net als India kent ook Bangladesh een kastenstelsel. De landlozen behoren tot de allerlaagste kaste. Deze mensen hebben geen enkel recht. In de omgeving van Dacope zie je alleen maar water, afgegrensd met kleine dijkjes. Waar je ook kijkt. Het is één grote delta.’
zijn eenvoudige Veel latrines (dat rect geloosd in n di toiletten) worde ater en hangen ew kt la het opperv t water. eigenlijk over he
2
3
Partnerorga nis een groepsg atie CSS organiseerde esprek tusse n diverse vrou wen uit het d Jacob-Jan en orp.
‘Met een groep vrouwen uit Dacope sprak ik over water en hygiëne. Dat ging heel spontaan. Ze waren met hun kinderen en vertelden over hun leven. Het is echt shocking dat je gewoon aan de vrouwen zíet hoe ongezond ze zijn. Ze hebben huidaandoeningen, maar bijvoorbeeld ook ontstoken ogen.’
‘Het meeste water is ontzettend smerig. Vanuit de verte lijkt het nog aardig, maar als je dichterbij komt en goed kijkt, dan zie je hoe vies het is. Mensen zullen dit niet drinken, maar het water overspoelt het land. Alle viezigheid komt dan ook in de drinkwaterreservoirs en dringt zelfs de huizen binnen. Je snapt dat dit niet gezond is.’
lop in water Kinderen zwemmen vo gevolgen De dat ernstig vervuild is. … en rad h zic laten
‘Mensen wonen langs dijkjes (zie foto 1), maar ook die stromen over. Het water stroomt zo de huizen in. De vrouwen uit het dorp vertelden me: ‘Vorig jaar was het weer zover, het water kwam binnen, uitwerpselen dreven voorbij.’ Ze zijn allemaal naar een soort gemeentehuis gevlucht. Met een dekentje en een matje. Daar hebben ze weken gezeten. Uitzichtloos.’
4 >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> SLA OM >>
55
5
Jacob-Jan: ‘We waren ook in Deypara, in dat dorpje zijn de mensen wat rijker. Geen frisse omgeving, maar deze mensen hebben wel land en iets betere huizen. Het dorp heeft een pomp, maar daar komt geen schoon water uit. Het is troebel, gekleurd water en het stinkt naar vis. Ontzettend smerig. Voor mijn ogen dronken ze het op.’
Het schoonste water ziet er ongeveer zo uit…
‘Als dorpen geen pomp hebben, zie je vaak dat ze hun eigen vijver hebben. Daarvan hebben de bewoners afgesproken: dit is onze drinkvijver. Daar ga je niet in wassen en zwemmen. Maar het blijft oppervlaktewater, waar dieren in leven en eenden in zwemmen. Je ziet van een afstand hoe troebel en vies het water is. Eén van de dorpsgenoten liet mij die vijver zien. ‘Kijk’, zei hij, ‘hier drinken wij uit’.
Sommige dorpen hebben een pomp. Maar dat heeft beperkingen…
7
6
De ‘beheerder’ va laat zien waar de n de drinkwatervijver hun drinkwater inwoners van Deypara halen.
8
scherm bevindt Achter het witte hier gelukkig niet zich een latrine, het n vijver. Dat lost aangesloten op ee en niet perse op… probleem alle
‘Een dorpje verderop stond een waterpomp. Vrouwen uit dit dorpje haalden bij deze pomp hun water. Maar dat was ook een hele klus, want er stond een lange rij te wachten. Het kostte uren om een paar potten water te halen. Die voorraad is zo op, dat begrijp je wel. Ook sluit de overheid regelmatig de pomp af. Dan komt er helemaal geen water uit.’
‘Veel latrines staan dichtbij de pomp. Daarmee wordt het grondwater vervuild. De latrines zijn eigenlijk gegraven gaten. Urine en ontlasting worden niet gescheiden, het vermengt en trekt dieper de grond in. Via de waterpomp wordt het weer opgepompt. Omdat het niet van diep komt, wordt het ook niet door diverse grondlagen gefilterd.’
Help je mee om inwoners van Bangladesh schoon drinkwater te geven?
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 6
Ga naar: woordendaad.nl/water
>>
Door Annemarie van der Plas
Prikbord Sporten
voor mensen in Bangladesh! Zin in een sportief dagje uit? Kom dan op zaterdag 16 mei naar het Woord en Daad Posbank Event op de Veluwe. Op deze zaterdag na Hemelvaart kun je op de Posbank fietsen en (hard)lopen voor het goede doel: gezondheidszorg en water in Bangladesh. Ga naar www.steundel.nl/posbankevent tdaging? Wil je meer ui libier! Ga Beklim de reenhuis.nl www.fietsvoo
Wil je mee naar Guatemala?
Ja? Dit is je kans! Deze zomer vertrekk en we met een groep jongeren naar Guatem ala om hier drie weken lang te bouwen aan de school van AMG Guatemala. Naa st het bouwen aan de school, leer je ook het land beter kennen en ontmoet je veel men sen. Guatemala heeft een prachtige cultu ur, natuur en historie. WANNEER: 27 juli tot en met 15 augustu s. KOSTEN: € 2.200. Geef je op voor 1 mei en krijg € 200 korting!
€ 200 korting voor 1 mei!
Geef je op via woordendaad.nl/bouwreis!
'Mijn gez in gelukkig hoeft armoede niet in te leven.' Jheimy ’ Elizabeth (2 7), voormal sponsorkin ig d uit Guat emala
SHARE KI..D. S
SAMEN MET VRIENDEN
EEN KIND SPONSOREN!
Jheimy ging naar school met steun van een sponsor. Inmiddels is ze afgestudeerd als vertaler. Ze heeft een goede baan, is getrouwd en heeft een zoon. ‘Wij kunnen in ons eigen onderhoud voorzien,’ vertelde ze ons. ‘Mijn familie en ik hebben veel redenen om God te danken.’ Maak samen het verschil voor een kind in een ontwikkelingsland. Voor €25 per maand ontvangt een kind (christelijk) onderwijs. Als je dat met z’n drieën deelt kost dat per persoon maar twee euro per week! HET WERKT ZO: 1. Vorm een groepje van maximaal 3 vrienden (niet ouder dan 25). 2. Meld je aan via woordendaad.nl/sharekids. 3. E én van jullie wordt contactpersoon. Die krijgt de foto’s en post van het kind. Natuurlijk is het leuk om met jullie sponsorkind te schrijven!
EN? KUN JIJ €2,- PER WEEK MISS rekids ga dan naar woordendaad.nl/sha
7
Wij beseffen de
waarde de bron is opgedroogd
van water pas wanneer
-Thomas Fuller-
8
9
18 JAAR
Cyril gaat naar Lycée Baraka, de school in Bobo Dioulasso, maar zijn moeder woont in Léo, ruim 300 kilometer naar het oosten. Daarom woont hij tijdens schoolperiodes in het internaat van school. Lycée Baraka is opgezet door CREDO, een partnerorganisatie van Woord en Daad. Hier volgen veel (sponsor-) kinderen basisonderwijs of voortgezet onderwijs. Ook worden er vakopleidingen aangeboden en wordt er geholpen bij het zoeken naar een baan, of het opzetten van een eigen bedrijfje. Onderwijs is in Burkina Faso nog steeds niet vanzelfsprekend. Veel kinderen (85%) volgen met moeite het Franstalige onderwijs, maar slechts 26% gaat door naar de middelbare school. Van de personen van 15 jaar en ouder kan slechts 29% lezen en schrijven. Door sponsoring en goede begeleiding wil CREDO jongeren de mogelijkheid geven hun opleiding af te maken, wat de kans op een betere baan vergroot.
>> LEER LING AAN
LYC BARAKAÉE TE IOULASS O,
BOBO D
BUR INA FASO >>K WOONT IN BOB DIOULA O SSO EN IN L EO
Nignan C
yril
Wat betekent water voor jou?
Water is leven, zonder water ben je nergens. Het is onmisbaar om in leven te kunnen blijven en dus heel belangrijk.
Hoeveel water verbruik jij ongeveer per dag?
Helemaal precies weet ik het niet, maar ik schat ongeveer 20 liter per dag. Daarvan drink ik, was ik me en maak ik schoon. Natuurlijk wisselt het wel per dag, ik hoef bijvoorbeeld niet elke dag mijn kleren te wassen.
Waar haal jij water vandaan?
Thuis is er gelukkig dichtbij huis een waterpomp, dus ik hoef niet ver te lopen. Een jerrycan is al zwaar genoeg, dus ik loop het liefst zo min mogelijk naar buiten voor een nieuwe voorraad. Misschien komt het ook wel hierdoor dat ik best wel zuinig omga met water. Niet alleen omdat het zo belangrijk is, maar ook omdat ik er niet van hou om met een jerrycan te sjouwen.
Wat zijn jouw plannen voor de toekomst?
Als ik klaar ben met mijn opleiding wil ik in de bouw gaan werken. Als ik klaar ben met mijn middelbare school ga ik daar een tweejarige opleiding voor doen.
Wat wil jij iemand in Nederland zeggen over omgaan met water?
Wees blij dat jullie schoon drinkwater hebben. Dat is overal op de wereld nodig. Zie het als een rijkdom dat al het water dat jullie gebruiken (ik hoorde zelfs voor de wc) drinkwater is. Dat is niet gewoon, wees daar maar dankbaar voor.
10
14 JAAR
>> N AA NG LI ER LE
WARTBURG COLLEGE NIX,
LOCATIE MAR ONT DORDRECHT >> WO , IN AR NA N ZE UI GAAT VERH
SLIEDRECHT GORINCHEM
e s n o m i S e l Joel Wat betekent water voor jou?
Ik vind water heel belangrijk, want zonder water is er geen leven mogelijk.
Hoeveel water verbruik jij ongeveer per dag?
Eh… ik neem elke dag 1 fles water mee en ik poets m’n tanden en ik was m’n handen. Ik denk maximaal 5 liter per dag.
Wat herinner jij je van water in Burkina Faso?
Het was daar niet altijd drinkbaar uit de kraan, daar moest je voor oppassen. Er waren niet heel veel rivieren of sloten zoals in Nederland. In de stad was er een heel vies beekje waar kleine kinderen in zwommen en waar vrouwen hun kleren in wasten. In dit beekje zwommen volgens lokale mensen ‘heilige’ vissen.
Wat zijn jouw plannen voor de toekomst?
Joëlle heeft 12 jaar in Burkina Faso gewoond, omdat haar ouders daar in opdracht van Woord en Daad hebben geholpen met onder andere het opzetten van vakscholen. Sinds tweeëneenhalf jaar wonen ze nu weer in Nederland, wat voor Joëlle een grote verandering is geweest. Vooral de vriendelijkheid en de gastvrijheid, het hartelijke van de Burkinabé zou ze ook graag in Nederland willen zien. De heilige vissen die ze noemt, zwemmen in een rivier die dwars door de stad BoboDioulasso loopt. Het is uniek dat op deze plek meervallen voorkomen. De plaatselijke bevolking wilde dit bewaren en hebben daarom de vissen heilig verklaard, zodat ze beschermd worden. De vissen worden regelmatig gevoerd en de dode exemplaren worden soms zelfs begraven. In een stad waar veel mensen niet al te veel te eten hebben is dit wel een heel bijzondere manier om met vissen (die je toch ook zou kunnen eten) om te gaan.
Als ik dan aan water denk, zou ik graag willen dat ik en iedereen op deze aarde veel zorgvuldiger met water omgaan, zodat we ook in de toekomst genoeg water zullen hebben.
Wat wil je tegen anderen zeggen over het omgaan met water?
Door Els Hogendoorn
Laat de kraan niet openstaan. Verbruik zo min mogelijk water. En neem gewoon genoeg water mee naar school. Ik bedoel dus niet teveel als je weet dat je weinig drinkt, want dan kun je het daarna zo weer weggooien.
WATERWEETJE Een inwoner van Burkina Faso gebruikt per dag gemiddeld 19 liter water. In Nederland gebruiken mensen gemiddeld 76 liter water per dag (bijna vier keer zo veel dus!). Bron: waterfootprint.org
11
U O N E J EN
L A A M E HEL ! D E E D IN
E MET
DOE ME
D INDEE
opleiding, bijbaan of hobby. en! Je gaat er helemaal voor... je gt dat je er iets tegen kunt do zor d ee Ind . aal lem he k oo er Maar armoede is
VANAF €
2,50 PER MAAND
HELP JIJ MEE AAN ARMOEDEBESTRIJDING!
Surf naar woordendaad.nl/indeed en geef je op!
>>>>>> >>>>>> >>>
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> woordendaad.nl/indeed 12
Door Janine Hoekman
GESPOT
AFRIKA NAAR DE MAAN
LEKKER VET Vind je een normaal broodje hotdog maar saai? De KFC komt met de Double Down Dog. In de Filipijnse KFC ligt je hotdog niet langer in een broodje, maar vouwt een medewerker er stukken gefrituurde kip omheen. Een gat in de markt, volgens Filipijnse marketing directeur Errol Magdato. ‘Filipijnen zijn gek op hotdogs en houden wel van een voedselavontuur.’ Loopt het water je al in de mond? Dan moet je nog eventjes geduld hebben. Op deze caloriebom hebben de Filipijnen voorlopig de primeur.
Afrikaanse universiteiten werken hard aan Afrika’s eerste missie naar de maan. Een onbemande raket moet beelden maken die vervolgens op het hele continent in schoolklassen te zien zijn. De initiatiefnemers van het project hopen dat het project Africa2moon jongeren inspireert en Afrika een beter imago geeft onder studenten. Op dit moment zoeken veel jonge mensen met een waardevol diploma een baan in het westen. De maanmissie moet Afrika juist als kansrijk presenteren. BRON: AFRIKANIEUWS.NL
BRON: NEWS.YAHOO.COM
DE QUEENS OF AFRICA
VERSLAAN BARBIE
Toen de Nigeriaan Taofick Okoya een pop voor zijn kleine nichtje wilde kopen, kwam hij erachter dat geen enkele pop in de speelgoedwinkel op haar leek. Ze waren allemaal blank. Om kinderen te helpen donkere schoonheid te waarderen, ontwierp hij de Queens of Africa. Drie donkere poppen, geïnspireerd op Nigeriaanse stammen. Speelgoedwinkels wilden hier eerst niks van weten. ‘Zwarte poppen verkopen niet’, zeiden ze. Het kostte Taofick twee jaar hen te overtuigen. Een slimme zet. Inmiddels zijn de poppen Nneka, Azeezah en Wuraola populairder in Afrika dan ‘onze’ Barbie. BRON: INDEPENDENT.CO.UK
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 13
Kijk dit nou! Door Aldwin Geluk
WATER FILTEREN MET EEN OUDE LAP Soms breekt je hart, als je ziet onder welke omstandigheden mensen moeten leven. Zoals de inwoners in het dorp Bagerhat in Bangladesh. Het grondwater is er zo vies dat ze een oude lap om de pomp hebben gebonden om het water te filteren. Het stuk textiel is na verloop van tijd vies geworden en daarmee een nieuwe bron van bacteriën. Het water is bruin, er zitten vieze stukjes in en het stinkt. Mensen worden er ziek van: diarree, huidaandoeningen en ooginfecties komen veel voor in Bagerhat. Maar er is hoop. Waterdeskundige Jacob Jan Vreugdenhil van Woord en Daad legt uit dat een paar eenvoudige ingrepen de situatie al flink verbeteren: ‘De pomp en de wc verder uit elkaar zetten, en water koken voordat het gedronken wordt zijn maatregelen die weinig kosten, maar direct resultaat hebben.’ Samen met partnerorganisatie CSS zet Woord en Daad dit jaar een project op om mensen in Bagerhat en vergelijkbare dorpen toegang te geven tot schoon drinkwater, goede toiletten en betere hygiënische omstandigheden.
14
VERLANGEN NAAR
REGEN ‘Niet eten is hetzelfde als ziek zijn, het doet zo’n pijn. Je weet gewoon niet meer wat je moet doen. Het maakt je radeloos.’ Fati Samtouma kijkt me ernstig aan. Ze is 57 jaar en maakte de grote droogte in 2012 mee. Door de droogte in de Sahel mislukte de oogst. Dat was een zware tijd. Een grote hongersnood brak uit en veel mensen overleefden dit niet. Het raakt me. Door Annemarie van der Plas
Fati vocht voor haar leven, terwijl ik meer dan genoeg had. Ze vertelt: ‘Ik moest mijn kippen en geiten verkopen om weer eten te kunnen kopen, maar dit raakte op. Uiteindelijk hebben we bladeren gekookt en gegeten.’ De voedselhulp die Woord en Daad via partnerorganisaties AEAD en CREDO gaf, kwam net op tijd. Fati: ‘En wat was ik blij toen het ging regenen!’ Ik ontmoet Fati en nog een paar boerenfamilies op het erf van een kleine boerderij in Kogola, een dorp in het noorden van Burkina Faso. De aarde is kurkdroog en rood van kleur. Gelukkig is de oogst net binnengehaald, maar zou het voldoende zijn voor de komende tijd? Vrouwen zitten rond een emmer met bonen en zijn die aan het doppen. Kleine kinderen spelen op de omslagdoeken van de moeders en kippen scharrelen rond. Er wordt gelachen en de sfeer is vredig. Deze mensen knokken iedere dag op hun land, maar geven de moed niet op.
Hamoweté legt me uit dat periodes van droogte steeds vaker voorkomen. Hij werkt bij onze partnerorganisatie AEAD en zet zich in voor deze boeren. ‘De regenval in deze regio is sowieso heel beperkt. Daarnaast verandert het klimaat. Vergeleken met jaren geleden valt de regen nu harder in minder dagen. Dat is schadelijk voor het gewas, maar ook voor het land. Teveel grond spoelt weg.’
PROJECT GRAANSCHUUR Het doet je aan het Bijbelverhaal van Jozef denken. De partnerorganisaties CREDO en AEAD bouwden een aantal graanschuren. Hier kunnen boeren hun overschotten tegen een gunstige prijs verkopen en wanneer er tekorten ontstaan kunnen families hier tegen een gunstige prijs voedsel kopen. PROJECT BOERENTRAINING Wanneer je kleine stenen muurtjes bouwt op het land houd je regenwater langer vast, waardoor het beter in de grond kan trekken. Dat is een van de dingen die boeren leren in de trainingen die partnerorganisaties CREDO en AEAD geven. Boer Kirakoya: ‘Als we dit niet hadden geleerd was er dit jaar geen oogst geweest.’
Woord en Daad steunt boerenfamilies zoals de familie van Fati!
Help je mee?
Kijk op: woordendaad.nl/landbouw
15
reBus Los ‘m op en win Op de achterkant van de Grenzeloos weer een nieuwe rebus, dit keer met een Aziatische spreuk! Vul voor 1 mei 2015 de oplossing in op woordendaad.nl/rebus en wie weet win je een leuke prijs! De oplossing van de vorige puzzel was: Nederlanders hebben de klok, Afrikanen hebben de tijd Winnaars Grenzeloos september 2014: Thomas van Moolenbroek, Den Haag Christelle den Hertog, Terschuur Gefeliciteerd, jullie krijgen een leuke prijs toegestuurd!
Heb je De waterdragers al eens gezien?
WIM DE MUIJNCK
Bekijk de trailer op wo ordendaad.nl/ waterdragers. Nodig ons uit op jouw vereniging, we komen graag de hele film laten zien!
>>>>>> >>>>>> >> woordendaad.nl/jongeren
16
