Terug
Zwiepseweg 27 Adviesnummer Adres Woonplaats Monument type Naam monument Huidige functie Oorspronkelijke functie Datum plaatsing monumentenlijst
210 Zwiepseweg 27 7241 GM LOCHEM Woonhuis Woonhuis Woonhuis 4-2-1997
Beschrijving van het monument
Historie en ligging: Aan het einde van de jaren '70 van de 19de eeuw werd door de heer Van Kerkhoven een flink terrein, gelegen tussen de Zwiepseweg en de huidige Emmastraat opgekocht van de provisorie van de gemeente Lochem en bestemd voor bebouwing. In 1879 werd op het noordoostelijke uiteinde van het kavel aan de Emmastraat de Remonstrantse Kerk gebouwd (mede op initiatief van Van Kerkhoven) en tevens aan de Zwiepseweg een grote dubbele villa, welke in 1880 gereed kwam. Beide villa' s werden door enkele plaatselijk bekende personen bewoond, waaronder de heer Van Kerkhoven zelf, de heer Meyer Drees, burgemeester van Laren en de familie G.Bello. Nr.27 is thans niet meer als woonhuis in gebruik, maar heeft een kantoorfunctie gekregen.
De dubbele villa behoort tot de reeks vroeg gerealiseerde villa' s in de zich het einde van de 19de eeuw ontwikkelende buitenwijken van Lochem. Deze groei was vooral een gevolg van de grote toestroom van welgestelden, die zich permanent in Lochem gingen vestigen. De oudste villa's vindt men ook nu nog langs de oude bestaande uitvalswegen van Lochem, waaronder de Zwiepseweg. Aan deze weg deed de situatie zich voor, dat de villa's werden gebouwd temidden van reeds bestaande, voornamelijk kleinschalige bebouwing met een sterk agrarisch karakter (kleine boerderijen, landarbeiderswonin-gen) . Dit beeld is in dit deel van de Zwiepseweg nog steeds bewaard gebleven. De belendende bebouwing (nrs.31 en verder) behoort nog tot deze categorie voormalige boerenwoningen en arbeiderswoningen, merendeels daterend uit het midden en het derde kwart van de 19de eeuw. De dubbele villa is in redelijk gave staat bewaard gebleven, al zijn in de loop van de 20ste eeuw wel wijzigingen uitgevoerd. Beide villa's hebben hun oorspronkelijke attiek (bekroning boven de kroonlijst) verloren. Voorts zijn de persiennes verwijderd (bij nr.29 nog wel bewaard) en diverse ramen gemoderniseerd. Bij nr.27 is de oorspronkelijk voor het linker deel van de voorgevel staande veranda met balkon verdwenen. De voorgevel van het lage tussenlid kreeg in plaats van de eenvoudige dienstingangen een moderne pui. Zwiepseweg 27 en 29 zijn gelegen aan de noordelijke zijde van de weg, met aan de voorzijde een ruime tuin. Deze is bij nr.27 grotendeels tot parkeer-plaats gewijzigd. Plattegrond en opbouw: Zwiepseweg 27 is de linker villa van een symmetrisch opgezette dubbele villa, waarvan beide helften zijn gekoppeld door een laag tussenlid. Nr.27 vormt het spiegelbeeld van nr.29. De villa bezit een samengestelde platte-grond, twee bouwlagen en een schilddak met plat. De voorgevel bezit rechts een sterk risalerend bouwdeel met schilddak en bezat links een thans verdwenen rechthoekige veranda, oorspronkelijk met balkon. Aan de achterzijde bevindt zich rechts een brede risaliet en direct links daarvan een lager bouwdeel met plat dak. Op de rechter zijgevel sluit een laag tussenlid aan, waarmee de villa is verbonden met het buurpand nr.29. De gevels zijn wit gepleisterd, waarbij alleen de voorgevel een rijke detaillering heeft verkregen. De voorgevel: De voorgevel is wat betreft de eerste bouwlaag in blokverband gepleisterd en voorzien van een gepleisterd plint. Deze pleisterafwerking eindigt onder de vensters in de tweede bouwlaag met een eenvoudig geprofileerde water-lijst. Hierboven is het muurwerk voorzien van horizontale banden uitsprin-gend metselwerk van rode baksteen. De verdiepte lagen tussen deze banden suggereren te zijn gemetseld in gele steen maar zijn in werkelijkheid geel gepleisterd en voorzien van schijnvoegen. De gevel sluit aan de bovenzijde af met een geprofileerde architraaf, een gepleisterd fries en een geprofi-leerde houten kroonlijst op klossen. In de risaliet rechts bevindt zich in de eerste bouwlaag een breed kozijn met eenvoudige gepleisterde omlijsting met casementen en een kroonlijst, voorzien van een palmet midden boven en akroteria op de hoeken. Het kozijn bevat een dubbele enkelruits tuindeur met panelen beneden en een breed bovenlicht. Voorts smalle enkelruits nevenlichten met bovenlichten. Het kalf is geprofileerd. In de tweede bouwlaag hierboven bevindt zich een venster met gepleisterde omlijsting met halfronde uitstulpingen midden boven, bij de bovenhoeken en ter hoogte van de wisseldorpel van het venster. Onder het venster bevindt zich een gepleisterd geprofileerd ornament, dat is opgelegd op het in blokverband gepleisterde muurwerk. Het venster bevat een stolpraam, geprofileerd kalf en een enkelruits bovenlicht. Links van de risaliet bevindt zich de hoofdingang, met een zelfde omlijs-ting als de tuideurpartij in de risaliet. De ingang bevat een kozijn met hardstenen neuten en onderdorpel en een
dubbele paneeldeur met naald, twee ruiten met schouderbogen aan de bovenzijde en eenvoudige smeedijzeren roosters. Boven het geprofileerde kalf bevindt zich een breed bovenlicht. Voor de ingang een stoep, bestaande uit zwarte en witte tegels, die zich ook naar links langs de gevel uitstrekt. Links van de ingang bevindt zich een zelfde dubbele deur met neven- en bovenlichten als in de eerste bouwlaag van de risaliet. In de tweede bouwlaag bevinden zich twee voormalige balkondeurpartijen met dubbele enkelruits deuren met bovenlichten, gevat binnen gepleisterde omlijstingen als in de risaliet. Voor de deuren zijn thans moderne houten hekwerkjes geplaatst. De rechter zijgevel: Deze gevel is geheel gepleisterd, blind uitgevoerd en bevat staafankers . Deze gevel sluit af met een eenvoudige houten bakgoot op klossen. Tegen deze gevel sluit het lage tussenlid aan, dat een in blokverband gepleister-de voorgevel bezit, aan de bovenzijde afsluitend met een in het midden getoogd houten attiek met ronde rozet in het midden, voorzien van een houten tracering. In de gevel een moderne pui (geen monumentale waarde). Het tussenlid bezit een lessenaarsdak. De linker zijgevel: De linker zijgevel is geheel gepleisterd en bevat staafankers. In de tweede bouwlaag een venster met gewijzigd raam. De achtergevel: De gepleisterde achtergevel bevat nog enkele oude kozijnen, deels nog met oorspronkelijke ramen of deuren. De gevels sluiten aan de bovenzijde af met een geprofileerde houten bakgoot op klossen. Het dak: Het dak is aan de voorzijde gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Het achterschild en de nabij de achtergevel gelegen delen van de zij schilden zijn gedekt met gesmoorde oud Hollandse pannen. Op het dak enige schoorstenen. Bij zij- en achtergevels bevinden zich eenvoudige houten bakgoten op klossen. Op achterschild en zij schilden staan niet oorspronkelijke dakkapellen met plat dak. Het interieur: In het interieur zijn enige oorspronkelijke elementen bewaard gebleven, zoals het trappenhuis met houten trappaal, geprofileerde binnendeurkozijnen en een tochtportaal met bovenlicht. Tuin/Groenelementen: Het pand bezit een ruime voortuin, welke vroeger één geheel vormde met de tuin voor Zwiepseweg 29. Deze tuin werd aan de stra8tzijde afgesloten door een hekwerk met op de hoeken dubbele draaihekken, die toegang gaven tot een halfcirkelvormige oprit. Bij nr.29 bleef een gedeelte van het oude tuinhek bewaard. De tuin van nr.27 is gewijzigd tot parkeerplaats. MOTIVATIE VOOR PLAATSING OP DE GEMEENTELIJKE MONUMENTENLIJST
Basisnormen: Het pand voldoet aan de basisnormen. Architectuurhistorische waarde en esthetische waardering 3. Het object valt op door bijzonder gave verhoudingen en/of materiaalge-bruik (linker helft van karakteristieke dubbele villa met bijzondere opzet, gave verhoudingen en materiaalgebruik) 4. Het object heeft bijzondere en (reeds) zeldzame vormen, opvallende bouwonderdelen of details. (tot de bijzondere onderdelen en details behoren de opmerkelijke opzet als dubbele, symmetrisch gekoppelde villa, de afwerking en vormgeving van de voorgevel (met uniek materiaalgebruik: bakstenen lagen, afgewisseld door geel gepleisterde lagen met schijnvoegen), de vensteromlijstingen (in eerste bouwlaag met palmetten en akroteria), de fraaie deurpartij met stoep). 5. Het object vertegenwoordigt een (uitzonderlijk) gaaf voorbeeld van een bepaalde stijl of bouwwijze. (goed voorbeeld van een grote villa uit omstreeks 1880, gebouwd in een mengvorm van enige destijds populaire "neon-stijlen (eclecticisme). De in blokverband gepleisterde geveldelen, de vensteromlijstingen (in eerste bouwlaag met palmetten en akroteria) en het (verdwenen) attiek boven het hoofdgestel van de voorgevel zijn elementen uit het neo-classicisme. Ook de bijzondere symmetrische hoofdopzet van de dubbele villa is in het neo-classicisme gebruikelijk. De merkwaardige afwerking van de gevels in de tweede bouwlaag is typisch voor de neorenaissance. De gekoppelde, symmetrische opzet met tussenlid is in de gemeente Lochem verder een vrij uniek verschijnsel en is zeer bepalend voor de totaalindruk van beide panden afzonderlijk. Zij vormen een bijzondere twee-eenheid Hoewel de villa diverse wijzigingen heeft ondergaan aan exterieur en interieur, is er door de nog aanwezige elementen en als onderdeel van de dubbele opzet sprake van architectuurhistorische waarde). Situeringswaarde 7. Het object is bepalend voor het behoud of zichtbaar houden van een historisch gevormde stedebouwkundige situatie. (het pand maakt deel uit van de bijzondere historische bebouwing van de Zwiepseweg, een oude uitvalsweg die al vrij vroeg in de 19de eeuw van bebouwing werd voorzien. Aanvankelijk stonden hier slechts enige kleine boerderijen en arbeiderswoningen, veelal met stal. Gaandeweg werden er door de toenemende stroom welgestelden in de tweede helft van de 19de eeuw echter ook steeds meer grote vrijstaande villa's en (gekoppelde) herenhui-zen gebouwd, afgewisseld door kleinere burgerwoonhuizen. De nog steeds aanwezige zeer afwisselende bebouwing aan de Zwiepseweg, die voor een groot deel een vrij gaaf karakter draagt, herinnert aan deze geleidelijke invulling. Zwiepseweg 27 en 29 vormen door hun monumentale opzet een bijzonder element in deze situatie). 8. Er is duidelijk verband tussen het gebouwen de historische verkaveling. (het kavel, zoals in 1879 door van Kerkhoven aangekocht is nog geheel intact en verwijst met zijn langgerekte smalle vorm naar de typische strokenverkaveling, die aan weerszijden van de
oude wegen over de landbouw-gronden zuidelijk van Lochem (Zwiepseweg, Barchemseweg) bij de intensieve ingebruikname van het gebied werd uitgevoerd). 9. Het object maakt onderdeel uit van een bij zondere stedebouwkundige of landschappelijke situatie. (de dubbele villa Zwiepseweg 27-29 is door zijn omvang, opzet, schilderswerk van belang voor dit gedeelte van de Zwiepseweg) Sociaal-economische en cultuurhistorische waardering 10. De bebouwing is van belang i.v.m. het zichtbaar houden van sociaaleconomische of cultuurhistorische ontwikkelingen of feiten. (de dubbele villa Zwiepseweg 27-29 is van enig lokaal historisch belang vanwege de bijzondere voorgeschiedenis en in verband met het zichtbaar houden van de sociaaleconomische en stedebouwkundige ontwikkeling van Lochem in de tweede helft van de 19de eeuw (zie ook 7 en 8).
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Ruimtelijke ontwikkeling, via het centrale telefoonnummer van de gemeente Lochem: (0573) 28 92 22.
