verloskunde
Zwangerschap, bevalling en kraambed Uit een enquête onder zwangeren bij een zwangerschapsduur van 30 weken is gebleken, dat er behoefte is aan ruime informatie over de zwangerschap, de bevalling en het kraambed. Om hieraan tegemoet te komen is in samenwerking met verpleegkundigen, verloskundigen en gynaecologen deze folder tot stand gekomen. De folder biedt u informatie waarmee u zich kunt voorbereiden op deze bijzondere gebeurtenis in uw leven. U vindt hierin een toelichting op het zwangerschapsverloop, de controles, welk onderzoek u kunt verwachten, voeding, medicijngebruik, sport en werk. Ook komen andere belangrijke zaken zoals de bevalling en alles rond borstvoeding en kraambed aan de orde. Heeft u na het lezen nog vragen, aarzel dan niet ze bij een volgend spreekuurbezoek aan uw arts, verloskundige of verpleegkundige te stellen.
Zwangerschap
Het is van belang te weten wanneer u zwanger bent geworden, omdat er anders tijdens iedere controle verwarring is over de grootte van het kind en de uitgerekende datum. Als u regelmatig menstrueerde (zonder gebruik van de pil) dan weten we de eerste dag van de laatste menstruatie en dan wordt de uitgerekende datum berekend door de volgende formule: eerste dag laatste menstruatie + zeven dagen + negen maanden (of min drie maanden). De zwangerschap duurt 40 weken plus of min twee weken. Als u van plan bent zwanger te worden, dan is het verstandig om voordat u zwanger bent foliumzuur te slikken en
hiermee door te gaan tot u tien weken zwanger bent. De dosering is 0,5 mg foliumzuur en is direct bij de apotheker of drogist te verkrijgen. Foliumzuur vermindert de kans op een open ruggetje bij de baby. Medicijnen die u gebruikte moeten door de arts beoordeeld worden op hun schadelijkheid voor de zwangerschap. Stop met roken en alcoholgebruik. Veel patiënten vinden het fijn om een kijkje te nemen op de afdeling. Hiertoe wordt u enkele keren per jaar de mogelijkheid geboden. De rondleiding is een onderdeel van een informatieavond over borstvoeding die u en uw partner kunnen bezoeken. Het lijkt misschien wat aan de vroege kant maar u kunt het beste de kraamzorg aanvragen in het begin van de zwangerschap.
Eerste trimester (eerste drie maanden)
De zwangerschapscontroles vinden in het begin van de zwangerschap minder frequent plaats dan later in de zwangerschap. Tijdens de eerste controle wil de gynaecoloog alles weten over uw gezondheidssituatie en eventueel eerder doorgemaakte zwangerschappen. Zijn er in uw familie en de familie van uw partner ziekten of aandoeningen die van belang zijn voor deze zwangerschap, zoals suikerziekte, hoge bloeddruk, taaislijmziekte, Downsyndroom, open rug en spierziekte? Wij noemen dit vraaggesprek een anamnese. Nadat de gynaecoloog bij het eerste bezoek alles van u heeft opgeschreven, wordt u onderzocht. Meestal beperkt het onderzoek
1/12 4.7.2016
Inleiding
verloskunde
Bij hele vroege zwangerschappen kan het soms moeilijk zijn om met behulp van de uitwendige echo de zwangerschap goed in beeld te krijgen. Als alles in orde is wordt uw bloed onderzocht. De volgende bepalingen zullen worden gedaan: bloedgroep en resusfactor; Hb (om te kijken of u geen bloedarmoede heeft); glucose en GlyHb; lues (Geslachtsziekte die in de tweede helft van de zwangerschap aangeboren afwijkingen bij de foetus kan veroorzaken. Standaard wordt op deze geslachtsziekte gescreend zodat men op tijd (vroeg in de zwangerschap) een behandeling kan inzetten met antibiotica.) rubella (Wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus kan tijdens de zwangerschap aangeboren afwijkingen veroorzaken bij het kind. Vrouwen, geboren voor 1962, die in hun jeugd niet gevaccineerd zijn tegen rubella, kunnen na de zwangerschap met BMR (bof, mazelen en rode hond) worden gevaccineerd.) hepatitis B (Dit is een ziekte waarbij een infectie van de lever optreedt door het hepatitis-B virus. Rond de twaalfde week wordt er in uw bloed gekeken of u draagster bent van het virus. Tijdens de zwangerschap ondervindt de baby geen schade van dit virus. Het virus kan echter wel tijdens de bevalling het kind besmetten. Daarom moet hij/ zij zo spoedig na de geboorte gevaccineerd worden.) antilichamen (antistoffen) tegen stoffen in het bloed die bedreigend kunnen zijn
voor bloed van uw kind. Zij kunnen dit bloed afbreken; Hiv test4) (antilichamen tegen het aids virus). Momenteel wordt deze test standaard uitgevoerd. Dit omdat bij een tijdige behandeling de kans op besmetting van het kind aanzienlijk verminderd wordt en ook de levensverwachting van de zwangere zelf met goede medicatie sterk toeneemt.
Rondom 18- 20 weken zwangerschap wordt er standaard een uitgebreide echo aangeboden. Daarnaast kunt u mogelijk het advies krijgen een diepergaand onderzoek te laten doen bij uzelf of uw kind door middel van bloedonderzoek, vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Voor deze onderzoeken kunnen verschillende redenen zijn. Wij verwijzen u hiervoor naar de folder “prenatale diagnostiek”. Tijdens dit eerste bezoek aan de gynaecoloog wordt u gewezen op een aantal verschijnselen van de zwangerschap die erg lastig en hinderlijk kunnen zijn, maar geen kwaad kunnen.
Klachten tijdens de zwangerschap
Misselijkheid: gaat soms gepaard met ochtendbraken. Ons advies: zorg dat u het eten in vele kleine porties over de dag verdeelt. Eet vooral licht verteerbare dingen. Drink goed en regelmatig en vul eventueel uw drinken aan met druivensuiker. Als het braken de hele dag doorgaat dan zult u zich slap gaan voelen en moet u contact opnemen met uw arts. Moeheid: vermoeidheid hoort bij de zwangerschap. De hormonale veranderingen onder invloed van de zwangerschap geven zoveel veranderingen in uw lichaam, dat u daaraan moet wennen.
2/12 4.7.2016
zich tot het maken van een echografie, dit is een onderzoek met geluidsgolven. Deze echo kan zowel inwendig als uitwendig plaatsvinden. Dit is afhankelijk van de duur van de zwangerschap.
verloskunde
Obstipatie: dit betekent dat het ontlastingspatroon moeizamer verloopt. Onder invloed van hormonen gaan de darmen iets trager werken waardoor de eerder regelmatige stoelgang wordt verstoord. Probeer eens vezelrijke voeding, ’s ochtends een paar glazen lauw water op de nuchtere maag en een sneetje ontbijtkoek. Veel drinken! Zuurbranden: vaak treedt het oprispen van maagzuur wat later in de zwangerschap op. Oorzaak: de maagontlediging is vertraagd; de afsluiting van de maag naar de slokdarm functioneert niet optimaal; met het eten van producten die de maagzuurproductie extra stimuleren èn daarbij uw houdingsverandering, loopt het overtollige maagzuur naar de slokdarm en komt soms zelfs tot in de mond. Dit kan een branderig gevoel geven achter het borstbeen. Ons advies: eet en drink geen producten waarvan u heeft ervaren dat die maagklachten geven. Pas uw houding zo aan dat het maagzuur niet gemakkelijk naar de slokdarm kan lopen. Bij extreme klachten kunt u dit het best met uw arts bespreken. Ook een aantal andere zaken is belangrijk voor uw lichamelijke gezondheid en die van uw kind, zoals : Voeding: zorg dat uw voeding optimaal is. De voedingswijzer of de maaltijdschijf is een goede richtlijn. U hoeft niet voor twee te eten, gezond eten is het motto!
Lijnen tijdens de zwangerschap is niet verstandig. Eet met mate en meet het niet af aan uw gewicht. Toxoplasmose: Let erop dat u groentes goed wast vanwege toxoplasmose. Toxoplasmose is een infectie die wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze infectie kan aangeboren afwijkingen bij de foetus veroorzaken. Deze parasiet komt voornamelijk voor in de ontlasting van jonge katten en in halfrauw vlees. Als iemand ooit besmet is geweest, is diegene voor het hele leven beschermd. Maatregelen ter voorkoming: Handschoenen aan bij het werken in de tuin. Kattenbak verschonen met handschoenen. Eet geen rauwe vleesproducten, zoals rosbief, filet americain, ossenworst of halfrauwe rosbief. Andere vleeswaren als rauwe ham, rookvlees of salami kunnen geen kwaad. Groente en fruit goed wassen. listeriose: Let erop dat u geen ongepasteuriseerde melkproducten gebruikt in verband met listeriose en geen vlees eet dat niet goed is doorbakken. Listeriose is een bacterie die voornamelijk voorkomt in producten die van rauwe melk worden gemaakt maar ook in (rauwe) spijzen die na bereiding te lang worden bewaard. Maatregelen ter voorkoming: Producten niet rauw bewaren, maar koken en goed doorbakken aangezien de bacterie niet bestand is tegen verhitting. Spijzen die rauw gegeten worden zoals sla, niet lang bewaren, ook niet in de koelkast. Barbecueën is toegestaan als het vlees goed gekoeld op de barbecue komt en daarna goed gaar wordt gemaakt. Listeria kan ook voorkomen in zachte kazen die van rauwe melk zijn gemaakt, zoals brie, camembert en roquefort.
3/12 4.7.2016
Wel controleren wij uw bloed om te zien of u geen bloedarmoede heeft. Als dat zo is dan krijgt u een voedingsadvies mee en een recept voor staaltabletten. Ga als het kan ’s middags even rusten, ga ’s avonds iets vroeger naar bed.
verloskunde
Adviezen Werk en sport
Zwangerschap is geen reden om niet meer te sporten, behalve diepzeeduiken en sporten met een verhoogde kans op blessures aan de buik. Werken is, mits niet te zwaar, toegestaan tot de 36ste week. Denk wel aan uw houding en draag schoenen met een lage hak. Mocht er toch een medische indicatie bestaan voor het verminderen van lichamelijke activiteit, dan zal uw gynaecoloog dit met u bespreken.
Vakantie
Laat het uw arts even weten als u op vakantie gaat. Hij kan dan een aantal belangrijke tips geven, zoals: Ga bij voorkeur naar een bestemming met goede medische voorzieningen. Vliegreizen zijn veelal na 34 weken zwangerschapsduur niet meer aan de orde. Informeer bij uw reismaatschappij naar de voorwaarden. Informeer naar de dekking van uw reisverzekering in het buitenland. Vraag bij tropische vakanties advies van de Travel Health Clinic (gelegen in het voorste gedeelte van ZGT, locatie Hengelo) in verband met vaccinaties. Zorg voor hygiënische voeding ter voorkoming van infecties. Wees voorzichtig met medicijnen die u in het buitenland worden voorgeschreven. Meld het als u in het buitenland in een ziekenhuis bent opgenomen. Mocht u binnen een half jaar na verblijf in een buitenlands ziekenhuis in Nederland moeten worden opgenomen, dan moet u in quarantaine worden verpleegd totdat duidelijk
is dat u geen MRSA-bacterie heeft. MRSA = methicilline resistente staphylococcus aureus.
Autorijden
Het is wettelijk verplicht tijdens het autorijden een driepuntsgordel te dragen. Dit moet u dus ook tijdens uw zwangerschap blijven doen. Verder moet u erop letten dat uw reactievermogen tijdens de zwangerschap minder kan worden.
Roken
Roken in de zwangerschap brengt duidelijke risico's met zich mee. Zelf roken, maar ook veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving kan een nadelige invloed op de zwangerschap hebben. In sigaretten zitten schadelijke stoffen. Ze zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta en daardoor voor een slechtere zuurstoftoevoer naar het kind. Als gevolg van de verminderde doorbloeding en de afgenomen zuurstoftoevoer bestaat het risico dat de baby minder goed groeit. Kinderen van rokende moeders hebben daarom vaker een (te) laag geboortegewicht en worden ook vaker te vroeg geboren dan kinderen van niet-rooksters. Ze kunnen daardoor kwetsbaarder zijn. Tijdens hun eerste levensjaren hebben ze vaker ziekten aan de luchtwegen. Wiegendood komt vaker voor in gezinnen waar gerookt wordt. Het advies aan beide ouders luidt dan ook: stop met roken en vermijd zoveel mogelijk rokerige ruimten. De ervaring leert dat stoppen moeilijk kan zijn. Toch is stoppen beter dan minderen: de kans dat u in de oude gewoonte terugvalt, is groot. Voor meer informatie: www.defacto-rookvrij.nl
Alcohol
Gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap overmatig alcohol gebruiken,
4/12 4.7.2016
Als de kaas van rauwe, niet gepasteuriseerde melk is gemaakt, staat er op de verpakking meestal: “au lait cru”. Wilt u nog meer informatie, dan kan het Voedingscentrum u hierbij van dienst zijn. Kijk op www.voedingscentrum.nl
verloskunde
Drugs
Soft drugs worden in de zwangerschap ontraden, omdat deze schadelijk kunnen zijn voor de ontwikkeling van het kind. Hard drugs zijn slecht voor een ongeboren kind. Bij heroïne en andere opiaten raakt ook het kind verslaafd. Deze kinderen moeten na de geboorte op de couveuseafdeling afkicken. Ze worden vaak te vroeg geboren. Het risico op overlijden vlak voor of vlak na de geboorte is verhoogd. Door zuurstoftekort kan groeiachterstand ontstaan. Dit laatste is ook het geval bij gebruik van amfetaminen, cocaïne en waarschijnlijk XTC. Mocht u drugs gebruiken, vertel dit aan uw arts. Praat er open over en wees niet bang om te vertellen wat en hoeveel u gebruikt. Samen kunt u bekijken welke oplossingen mogelijk zijn.
Medicijnen
Gebruik alleen preparaten die voorgeschreven zijn en geef zodra medicijnen worden voorgeschreven te kennen dat u graag zwanger wilt worden of zwanger bent. Dit is van belang omdat sommige stoffen al vroeg in de zwangerschap een negatieve invloed kunnen hebben op de ontwikkeling van uw kind. Een uitzondering op deze regel is foliumzuur, dat de kans op een open ruggetje bij de baby vermindert. Zie ook pagina 4 van deze folder. Vitaminepreparaten hebben verder geen extra gezondheidswaarde. Ze zijn niet noodzakelijk als u verstandig eet. Sommige stoffen die vitamine A bevatten, kunnen bij overmatige inname zelfs schadelijk zijn.
Bij pijnklachten kunt u zonder gevaar paracetamol gebruiken. Zie de bijsluiter voor de dosis. Als de tandarts het noodzakelijk vindt of adviseert om verdoving te gebruiken, bestaat hier tijdens de zwangerschap geen bezwaar tegen. Vertel de tandarts wel dat u zwanger bent.
Seksualiteit
Bij een normaal verlopende zwangerschap zijn er geen geboden of verboden ten aanzien van seksualiteit. Gemeenschap kan geen oorzaak zijn van een miskraam of beschadiging van het kind. Alleen als er sprake is van bloedverlies of gebroken vliezen wordt gemeenschap afgeraden. Problemen met seksualiteit kunt u altijd met uw verloskundige of arts bespreken. Dit geldt ook voor eerdere vervelende seksuele ervaringen of wanneer u moeite heeft met een inwendig onderzoek. Als u dit bespreekt, kan de verloskundige of arts er bij de bevalling rekening mee houden.
Röntgenonderzoek
Is het noodzakelijk om een röntgenonderzoek te laten verrichten, vermeld dan duidelijk dat u zwanger bent. Soms kan het onderzoek uitgesteld worden tot na de bevalling.
Tweede en derde trimester:
Vanaf de vierde tot en met de negende maand van uw zwangerschap wordt u regelmatig gecontroleerd. Uw arts bespreekt met u de frequentie. Tijdens alle controles wordt de bloeddruk gemeten en wordt naar de groei van het kind gekeken. Dit laatste hoeft niet altijd te gebeuren met behulp van een echografie1). Met de handen wordt via de buik de baarmoeder afgetast om de grootte, de groei en de ligging van het kind te beoordelen. Uw urine zal worden nagekeken als er een indicatie voor is.
5/12 4.7.2016
hebben een grotere kans op aangeboren afwijkingen van het centraal zenuwstelsel, het hart, de nieren en het gezicht. Tijdens de zwangerschap bestaat een verhoogde kans op groeiachterstand. Als kinderen opgroeien kunnen hyperactiviteit, een lagere intelligentie en achterstand in de geestelijke ontwikkeling optreden.
verloskunde
1) echografie: Echoscopisch onderzoek wordt alleen gedaan op indicatie. Enkele redenen voor een echoscopisch onderzoek zijn: een onzekere zwangerschapsduur. Echoscopisch onderzoek in de eerste maanden geeft een nauwkeurige indruk van de zwangerschapsduur en de uitgerekende datum; bloedverlies in het begin van de zwangerschap; het vermoeden van een meerlingzwangerschap; bij twijfel over de grootte van het kind om de groei van het kind te kunnen beoordelen; om de ligging van het kind te bepalen als daar twijfel over bestaat; bij bloedverlies tijdens de zwangerschap ter bepaling van de ligging van de placenta; bij het niet indalen van het hoofdje of de stuit aan het einde van de zwangerschap .
Bloedonderzoek
Bij resusnegatieve zwangeren wordt het bloed onderzocht op antistoffen. Tijdens de zwangerschap zal ook de resusfactor van uw ongeboren kind bepaald worden. Als de baby resusnegatief is gebeurt er niets. Is de de baby resuspositief, dan krijgt de
moeder een injectie toegediend. Dit is om een volgende zwangerschap te beschermen. Dit gebeurt ook na een ernstige val op de buik, een vruchtwaterpunctie, een vlokkentest of bij een kering van de baby (van stuit- naar hoofdligging).
Bewegingen
Bewegingen van het kind zijn een teken van welbevinden. Er is onder zwangeren een grote variatie in het opmerken en ervaren van kindsbewegingen. Bij een eerste kind zult u de eerste bewegingen rond de 20 en 22 weken opmerken. Bij een volgende zwangerschap is dat vaak eerder. U voelt het kindje meestal iedere dag bewegen. Mocht dat niet het geval zijn, ga dan een tijdje rustig op uw zij op bed liggen. Mocht u de baby dan nog niet duidelijk voelen, neem dan contact op met de dienstdoende verpleegkundige. We zullen dan een hartfilmpje (CTG) maken. Tijdens de laatste weken van de zwangerschap beweegt de baby minder vaak en minder heftig. De baby heeft dan minder ruimte.
Weeënactiviteit
Gedurende de gehele zwangerschap trekt de baarmoeder regelmatig samen. Dit worden ook wel harde buiken genoemd. Deze samentrekkingen (contracties) gaan langzaam over in voorweeën. Deze weeën zijn iets gevoeliger en komen soms heel regelmatig. Ze duren niet langer dan 30 tot 40 seconden. Deze contracties kunnen tegen het eind van de zwangerschap te maken hebben met het indalen van het hoofd of de stuit van de baby, wat een normaal proces is. Zij gaan over het algemeen met wat meer rust nemen weer over. Als deze contracties zich voor de 37ste week van de zwangerschap voordoen, pijnlijk zijn en met regelmaat terugkomen, moet u
6/12 4.7.2016
De bloeddruk wordt weergegeven in een bovendruk en een onderdruk (bijvoorbeeld 120/60). Vooral de onderdruk is van belang. Deze daalt in het begin van de zwangerschap en daardoor kunt u soms duizelig zijn. Tegen het einde van de zwangerschap kan deze onderdruk weer op het uitgangsniveau zijn of wat hoger. Een hoge bloeddruk maakt vaak extra zorg voor moeder en kind noodzakelijk. Dan wordt er, naast de urinecontrole op eiwit, een uitgebreid laboratoriumonderzoek verricht om te beoordelen of er geen orgaanschade bij u is opgetreden. Dit is nodig om te kunnen inschatten welke behandeling wij moeten volgen.
verloskunde
Serotiniteit
Wanneer u bij een zwangerschap van 41- 42 weken nog niet bevallen bent, spreken we van serotiniteit. Wij zullen dan een extra controle (echo en CTG) uitvoeren. CTG betekent “cardiotocografie” en met behulp van deze techniek wordt een hartfilmpje van de baby gemaakt. Afhankelijk van de conditie van de baby (CTG) en de hoeveelheid vruchtwater (echo), zal het tijdstip van de inleiding worden afgesproken. De manier waarop is afhankelijk van de rijpheid van de baarmoedermond. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de folder ‘Serotiniteit’.
De bevalling Inleiding
Er kunnen medische redenen zijn om een bevalling in te leiden. De meest voorkomende redenen zijn serotiniteit (zwangerschapsduur langer dan 41 weken), hoge bloeddruk, groeiachterstand of suikerziekte. Er zijn verschillende manieren van inleiden, afhankelijk van de rijpheid van de baarmoedermond. Inleiden zonder duidelijke medische reden is zeer onverstandig gebleken. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de folder “ Inleiding van de baring”.
Voeding van de baby
Wellicht heeft u erover nagedacht en besloten welke voeding uw baby gaat krijgen, borstdan wel flesvoeding. Indien u heeft gekozen voor borstvoeding, weet u waarschijnlijk dat dit voor zuigelingen de meest natuurlijke en daarom de meest geschikte zuigelingenvoeding is. De kraamafdeling van ZGT heeft in samenwerking met Thuiszorg en Kraamzorg
Twente en de verloskundigen in de regio een borstvoedingsprotocol opgesteld. In deze handleiding staat hoe we u zo goed mogelijk kunnen begeleiden bij het geven van borstvoeding. Dit protocol is te vinden op elke patiëntenkamer op de afdeling. Als u opgenomen bent, kunt u dit dus altijd inkijken. Ook zijn er diverse boeken te koop en te leen over borstvoeding. De Vereniging Borstvoeding Natuurlijk heeft folders en geeft cursussen over het geven van borstvoeding. Regelmatig wordt er in ZGT een borstvoedingsinformatieavond gehouden. U kunt zich daarvoor opgeven bij de secretaresse op de polikliniek verloskunde. Als u zich in de zwangerschap heeft voorbereid op het geven van borstvoeding en u heeft hierover wensen, dan kunt u dit aangeven bij de verpleegkundige van de afdeling. Zij zal deze informatie noteren in uw patiëntendossier. Als u thuis nog vragen heeft, dan kunt u deze stellen aan uw kraamverzorgende of verloskundige. Na het kraambed kunt u contact opnemen met uw Ouder- en Kindzorg verpleegkundige. Ook kunt u informatie krijgen bij de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk. Het telefoonnummer hiervan is 0343 57 66 26. Wanneer u flesvoeding gaat geven zal de verpleegkundige u eveneens adviseren en begeleiden. Ook kunt u de folder “Flesvoeding” doorlezen, die u op de afdeling krijgt. Thuis koopt u flesvoeding in poedervorm. De kraamverzorgende zal u instrueren in het bereiden van flesvoeding. De fabrikanten geven folders uit, waarin beschreven staat hoe de voeding bereid moet worden. Meestal wordt dit ook vermeld op het desbetreffende blik. De kans bestaat dat u drie tot vier dagen na de bevalling borststuwing krijgt. Dit komt door de hormoonwerking.
7/12 4.7.2016
contact opnemen met de dienstdoende verpleegkundige. Er moet dan worden beoordeeld hoe hevig ze zijn en wat voor maatregelen er eventueel genomen moeten worden.
verloskunde
De afdeling Geboorte
De verpleegkundige zorg wordt gegeven door (leerling- )obstetrieverpleegkundigen en kraamverzorgenden. De klinisch verloskundige of arts- assistent biedt in eerste instantie de verloskundige zorg rond uw bevalling. Zij staat in nauw contact met de gynaecoloog. Als er geen bijzonderheden zijn, zal zij ook uw bevalling leiden. Elke dag loopt een van de gynaecologen of de klinisch verloskundige visite. U kunt dan uw vragen kwijt en wordt er bekeken of er ten aanzien van uw situatie bepaalde acties noodzakelijk zijn. Als na de bevalling alles goed is met u en uw baby dan kunt u zo snel mogelijk naar huis. Soms al een paar uur na de bevalling. Het is uiteraard mogelijk om bezoek te ontvangen. Wel vragen wij u dit binnen de bezoektijden te doen, zodat er ook voldoende tijd overblijft om te rusten. Als u vlak na de bevalling bezoek wilt ontvangen, kunt u dit het beste overleggen met de verpleegkundige die op dat moment voor u zorgt.
Meenemen naar het ziekenhuis
Het is handig om de volgende dingen mee te nemen naar het ziekenhuis wanneer u gaat bevallen: uw ponsplaatje/stickers; fototoestel; meerdere pyjama’s, onderbroeken en bh’s; toiletspullen; badslippers; babykleertjes; autostoeltje voor de baby; tijdschriften, boeken om u tijdens de opname te vermaken.
Als de bevalling zich aandient
En dan is het zover. Het moment waar u al maanden naartoe geleefd heeft. Er bestaat een grote variatie in wat een 'normale' bevalling heet te zijn. Heb vertrouwen in uzelf en in ons. Probeer het over u heen te laten komen en niet van tevoren alles te willen plannen. Het verloop van een bevalling laat zich namelijk moeilijk voorspellen. Een bevalling loopt soepeler wanneer u zich op uw gemak en veilig voelt. Laat ons weten wat u prettig vindt en wij zullen proberen daarmee rekening te houden. Er is altijd een hulpverlener (arts of verloskundige) die verantwoordelijk is voor uw bevalling en er is ook altijd een verpleegkundige die verantwoordelijk is voor de verpleegkundige zorg rondom de bevalling. Samen begeleiden deze twee hulpverleners u tijdens uw bevalling. Indien er voor u onduidelijkheid bestaat over het verloskundig beleid (werkwijze), aarzel niet en vraag om uitleg.
Wanneer moet ik bellen als ik ga bevallen?
zodra de vliezen breken; wanneer de weeën gedurende één tot anderhalf uur regelmatig om de vijf minuten komen. Bij het tweede of volgende kind belt u de dienstdoende verpleegkundige zodra de weeën om de 10 minuten komen. bij vochtverlies en bloedverlies als het meer is dan alleen maar wat slijmerig bloed; als u minder leven voelt; In alle andere gevallen wanneer u het niet vertrouwt.
Verlies van slijmprop/tekenen
Tijdens de zwangerschap wordt de baarmoedermond afgesloten door een slijmprop. Wanneer de baarmoedermond week wordt en een beetje opengaat door de voorweeën, kunt u de slijmprop verliezen. U kunt daarbij een beetje helderrood/bruin (=oud) bloed of roze slijm verliezen. We noemen dit 'tekenen'.
8/12 4.7.2016
De kraamverpleegkundige zal u adviezen geven om dit tot een minimum te beperken.
verloskunde
Breken van de vliezen
Bij 10% van de vrouwen begint de bevalling met het breken van de vliezen. Sommigen verliezen ineens veel vruchtwater, bij anderen gaat dat met kleine beetjes. U blijft vruchtwater verliezen totdat de baby is geboren. Meestal (70%) komt de bevalling binnen 24 uur op gang. Zodra de vliezen gebroken zijn, kunt u beter (vanwege het infectierisico) geen geslachtsgemeenschap hebben en niet in bad gaan. Vruchtwater is doorgaans kleurloos. Door vermenging met wat bloed kan het vruchtwater roze zijn. Ook kunnen er witte vlokjes in zitten. Dit zijn stukjes huidsmeer van de baby. Soms is de kleur van het vruchtwater groen of bruin. De baby heeft dan al in het vruchtwater gepoept. Als dat het geval is spreken we van meconiumhoudend vruchtwater. In sommige gevallen betekent dit dat de baby het benauwd heeft gehad. Meestal wordt de baby in prima conditie geboren, maar het blijft een reden voor intensievere bewaking. Daarom blijft uw kindje na de geboorte 8 uur ter observatie opgenomen in het ziekenhuis.
Opname
Bij uw opname worden uw temperatuur, bloeddruk en pols gemeten. Ook wordt er bloedonderzoek en/ of urineonderzoek gedaan.
CTG
Gedurende de bevalling zullen wij de conditie van de baby controleren door middel van het
maken van een CTG. Hiermee worden de hartslag van de baby en de activiteit (samentrekkingen) van de baarmoeder geregistreerd.
Ontsluiting
Ontsluitingsweeën zijn nodig om de baarmoedermond te openen. Hoe lang de ontsluitingsperiode zal duren, laat zich niet voorspellen. Bij een eerste bevalling duurt dat vaak langer dan bij een tweede of volgende bevalling. De eerste paar centimeters nemen vaak de meeste tijd in beslag. De baarmoedermond moet nog verweken (soepel worden) en verstrijken (dunner worden). In het begin komen de weeën nog onregelmatig, later komt de bevalling in een stroomversnelling en zal de ontsluiting sneller vorderen. Regelmatig zal de verloskundige of arts een inwendig onderzoek bij u verrichten om de vordering van de ontsluiting te beoordelen. Tijdens de ontsluitingsfase kunt u van alles doen om de weeën op te vangen; rondlopen, zitten, liggen, in bad of onder de douche gaan. Het hebben van weeën vraagt veel energie. Daarom raden wij u aan regelmatig te drinken, het liefst energiedrankjes (zoals sportdrinks). Ook kunt u druivensuiker gebruiken.
Pijnbestrijding
Een bevalling gaat met pijn gepaard. Doorgaans is die pijn goed te verdragen, al zal iedere barende wel momenten kennen waarin ze het niet meer ziet zitten. Veranderen van houding en een opbeurend gesprek kunnen weer energie geven. Een warm bad of een warme kruik biedt in veel gevallen voldoende verlichting. Soms is dat alles niet voldoende en is er medicamenteuze pijnstilling nodig. Er zijn drie mogelijkheden:
9/12 4.7.2016
De slijmprop heeft géén voorspellende waarde over het exacte moment waarop de bevalling gaat beginnen. Dit is dan ook geen reden om het ziekenhuis te bellen. Wanneer u meer bloed verliest, bijvoorbeeld zoals bij een menstruatie of meer, laat het ons dan weten.
verloskunde
Een injectie met Pethidine en Promethazine in het been. Dat haalt de toppen van de pijn weg. U wordt suffig, wat sommige vrouwen juist weer als nadeel ervaren. Als de ontsluiting al ver gevorderd is, geven we dit liever niet meer omdat het via de placenta ook bij de baby terechtkomt. In het begin van de bevalling kan het probleemloos gegeven worden. Een ruggenprik (epiduraal analgesie) zal gegeven worden op indicatie van de gynaecoloog. De anesthesioloog brengt op de verloskamer of op de operatieafdeling een slangetje in uw rug waardoor de verdovende vloeistof gedurende de hele bevalling toegediend kan worden. De pijn van de weeën verdwijnt geheel of gedeeltelijk. ● Remifentanil. Remifentanil is een nieuwe pijnbehandeling tijdens de bevalling. Dit middel is in Nederland slechts in een beperkt aantal ziekenhuizen beschikbaar. Remifentanil wordt toegediend via een slangetje in de arm (infuus) dat vastzit aan een pompje met een drukknop, waardoor u zelf de hoeveelheid pijnmedicatie kunt bepalen. Een overdosis is niet mogelijk. Remifentanil werkt snel: ongeveer 1 minuut nadat u de knop indrukt is het effect merkbaar. Het middel is krachtiger dan pethidine. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de folder: ‘pijnbehandeling tijdens de bevalling’.
Geboorte
We spreken van volkomen of volledige ontsluiting als de baarmoederrand niet meer te voelen is. Het persen kan dan beginnen op voorwaarde dat het hoofdje is ingedaald, de vliezen zijn gebroken en u het gevoel heeft dat u moet persen. Het kan dus best zijn dat de verloskundige of arts u nog een tijdje laat zuchten, terwijl de ontsluiting volledig is. Dit is om de uitdrijving niet te lang te laten duren.
De uitdrijving duurt bij een eerste kind ongeveer een uur tot anderhalf uur. Het is belangrijk dat u goed naar de instructies van de verloskundige of arts luistert. Zij zullen u afwisselend laten persen en zuchten om inscheuren zoveel mogelijk te voorkomen. Om de schouders geboren te laten worden zal de verloskundige of arts u vragen om nog even te persen. Dan glijdt het lijfje er meestal gemakkelijk uit. Sommige kinderen huilen meteen, anderen moeten even gestimuleerd worden om goed door te ademen. Baby's worden zelden roze geboren. Na de eerste ademteugen wordt de baby mooi roze van kleur. Soms wordt met een slijmzuiger wat slijm en bloed uit het mondje en neusje gezogen en daarna wordt de baby met een warme doek drooggewreven. De baby wordt op uw buik gelegd. Dat is altijd voor iedereen een bijzonder moment.
De nageboorte
Na de geboorte van uw baby moet ook de placenta (moederkoek) nog geboren worden. U krijgt daarom na de geboorte een injectie oxytocine om de baarmoeder goed te laten samentrekken. Verloskundig gezien is dit een belangrijke periode. U bent aan het genieten van de baby op uw buik en aan het bijkomen van die enorme klus. Een goed samengetrokken baarmoeder voorkomt veel bloedverlies. De bloedvaten worden dan als het ware dichtgedrukt. Als blijkt dat de nageboorte los ligt, moet u nog even wat meepersen en meestal wordt dan zonder problemen de placenta geboren. Belangrijk is om te weten of de placenta compleet is. Daarom wordt de placenta door de arts of verloskundige nagekeken. Daarna wordt deze in de placentavriezer bewaard en als speciaal ziekenhuisafval afgevoerd. U mag de placenta ook meenemen en in de tuin begraven.
10/12 4.7.2016
verloskunde
De verloskundige of arts zal na de bevalling de vagina, schaamlippen en perineum inspecteren om te zien of er gehecht moet worden. Veel vrouwen vinden dit heel vervelend. Toch is het van belang dat scheurtjes of een eventuele knip netjes gehecht worden. Dat gebeurt onder plaatselijke verdoving. We hechten met oplosbaar materiaal, wat dus niet meer verwijderd hoeft te worden.
Kunstverlossing
Soms kan het noodzakelijk zijn om een kunstverlossing te verrichten. Er zijn daarin drie mogelijkheden: de zuignap (vacuümextractie); een tangverlossing (forcipale extractie); de keizersnee. Tegenwoordig wordt de zuignap veel meer gebruikt dan de tang. Er zijn verschillende redenen om te besluiten een kunstverlossing te doen: een niet vorderende uitdrijving; foetale nood. Dat klinkt heel eng maar betekent dat de CTG laat zien dat de baby niet meer in optimale conditie is. In dat geval willen we de uitdrijving niet langer laten duren dan nodig is. bij een niet vorderende ontsluiting kan alleen een keizersnede worden gedaan.
Weer naar huis
Op het moment dat u weet wanneer u naar huis mag, moet u zelf de kraamhulp bellen. Dan kunt u zelf overleggen over het tijdstip waarop de kraamhulp bij u thuis komt. De verloskundige die de nacontrole doet, wordt door ons gebeld. Wij zorgen er ook voor, dat u de nodige papieren en recepten meekrijgt naar huis. Uw baby moet vervoerd worden in een autostoeltje, zoals maxi-cosi of easy-bob. Wij verzoeken u met klem om van tevoren te bekijken op welke manier de baby in het autostoeltje moet worden geplaatst en hoe het autostoeltje vervolgens in de auto moet worden vastgezet. Dit is uw
verantwoordelijkheid. Daarnaast is het belangrijk dat u zorgt voor voldoende en warme kleding voor uw baby tijdens het vervoer. Wanneer u een keizersnede heeft ondergaan, zult u nadien ongeveer twee tot drie dagen in het ziekenhuis moeten verblijven. Naast alle lichamelijke en emotionele veranderingen als kraamvrouw heeft u ook een buikwond, waardoor het herstel meer tijd nodig heeft. Het advies geldt dan ook om aangeboden hulp van familie en/of buren te accepteren, nadat de kraamhulp weg is. Probeer de eerste zes weken ‘s middags te rusten. Tijdens uw kraambed gaat u kennis maken met de Ouder- en Kindzorg verpleegkundige. Zij zal contact met u opnemen voor een eerste afspraak op het consultatiebureau. Hier worden adviezen gegeven en controles uitgevoerd van bijvoorbeeld de voeding, ontwikkeling en inentingen van uw baby. Ongeveer vier tot vijf dagen na de geboorte wordt in het ziekenhuis of thuis bij elke baby de hielprik (PKU/CHT/AGS) verricht. Dit is een screening op stofwisselingsziekten. In de thuissituatie vindt dan tevens de gehoortest plaats. Uitgebreidere informatie vindt u in de folder die de burgerlijke stand uitgeeft bij aangifte van geboorte.
Algemene informatie Telefoonnummers
ZGT (algemeen nummer): 088 708 78 78 Polikliniek verloskunde locatie Almelo : 088 708 44 16 Dienstdoende verpleegkundige verloskunde locatie Almelo: 088 708 35 49 Afdeling moeder en kind: 088 708 35 53
11/12 4.7.2016
Het hechten
verloskunde
Voor patiënten die gezien worden op polikliniek verloskunde locatie Hengelo:
Polikliniek verloskunde locatie Hengelo: 088 708 51 94 Dienstdoende verpleegkundige verloskunde locatie Hengelo: 088 708 57 56
Folders en brochures
Testen op HIV. Ja of nee? Informatie voor zwangere vrouwen Website: www.nvog.nl Voor informatie over borstvoeding Website: www.borstvoeding.nl Zwanger aan het werk, over risico’s en maatregelen Website: www.erfocentrum.nl www.home.szw.nl Zo zit dat als er een kind komt Website: www.vsv.nl Ouderschapsverlof Website: www.minsz.nl Echoscopie tijdens de zwangerschap Website: www.nvog.nl Hoge bloeddruk in de zwangerschap Website: www.nvog.nl Stoppen met roken Website: www.defacto-rookvrij.nl Pijnbestrijding tijdens de bevalling Website: www.nvog.nl Serotiniteit Website: www.nvog.nl Informatie over voeding Website: www.voedingscentrum.nl Informatie over de Ziekenhuisgroep Twente Website: www.zgt.nl/verloskunde
4.7.2016
12/12
