Zonnestroom op maat voor huishoudens

Zonnestroom op maat voor huishoudens Stap voor stap stroom van de zon De zon als energiebron

zo nli c

ht

De zon is een onuitputtelijke bron van warmte en elektriciteit, dus van energie. Zelfs in Nederland ontvangen we daaruit meer dan vijftig maal zo veel energie als ons gezamenlijk jaarlijks energiegebruik uit gas, elektriciteit en benzine. Deze energiebron is op twee manieren te gebruiken: als passieve en actieve zonneenergie. In de eerste vorm benutten we zonnewarmte direct. Een voorbeeld hiervan is zonnewarmte die binnenkomt door grote ramen op het zuiden, waardoor de verwarming minder hoog hoeft te staan. Bij actieve zonne-energie wordt zonne-energie in warm water of elektriciteit omgezet. Dit kan met een zonnecollector (zonneboiler) waarin de zon water verwarmt, en met een PVsysteem dat zonlicht omzet in elektriciteit. Deze laatste vorm staat centraal in dit informatieblad. De informatie is toegespitst op (toekomstige) bezitters van ééngezinskoopwoningen die aanschaf of gebruik van een PV-systeem overwegen. Het gaat daarbij om systemen die aan het openbare elektriciteitsnet leveren. Ook is de informatie bruikbaar om een goed beeld te krijgen van PV-systemen voor huurwoningen, meergezinswoningen en flats. Hierbij moeten bewoners rekening houden met bijvoorbeeld de toestemming van een verhuurder. Wie de zon inschakelt om met een PV-systeem elektriciteit te produceren, bespaart op het gebruik van fossiele brandstoffen zoals aardgas en steenkool. Daardoor

komen er minder schadelijke stoffen in de atmosfeer, waaronder het broeikasgas CO2. Niet alleen het milieu vaart er wel bij, maar ook u. U gebruikt immers minder elektriciteit uit het elektriciteitsnet en bespaart daardoor op uw energierekening.

Wat is een PV-systeem? De letters ‘PV’ staan voor het Engelse ‘photovoltaic’, in het Nederlands: fotovoltaïsch. Zo heet ook het principe waarmee zonnecellen werken: fotovoltaïsche omzetting. Met een zonnecel wordt licht (‘phos’) in elektriciteit (‘volta’) omgezet. Gekoppelde zonnecellen vormen samen een ‘zonnepaneel’. Panelen met zonnecellen leveren gelijkspanning van 12 of 24 volt. Het PV-systeem bevat buiten de zonnepanelen ook andere onderdelen zoals omvormers (inverters), regelapparatuur, kabels en een draagconstructie. Een inverter zet de gelijkspanning uit een zonnepaneel om in 230 volt wisselspanning. Deze spanning is dan direct te gebruiken voor de elektrische apparaten in huis. Autonome PV-systemen Autonome PV-systemen worden in Nederland doorgaans alleen ingezet op plekken waar geen elektriciteitsvoorziening aanwezig is, zoals praatpalen, lichtboeien, waterpompen en caravans. Omdat we in dit informatieblad alleen netgekoppelde behandelen, laten we ze buiten beschouwing.

Netgekoppeld De wisselspanning van netgekoppelde PVsystemen wordt, zoals de naam al zegt, direct aan het elektriciteitsnet gekoppeld. Deze systemen staan tegenover autonome PV-systemen (zie ook kader) die niet aan het net leveren, maar de opgewekte stroom meestal in accu’s opslaan. Wie meer elektriciteit gebruikt dan het netgekoppeld PV-systeem levert, haalt de elektriciteit gewoon uit het net. Op momenten dat een huishouden geen of weinig elektriciteit gebruikt, gaat de overtollige elektriciteit uit het PV-systeem het net in. Het PV-systeem werkt dan als een mini-elektriciteitscentrale. Als de zonnestroomproductie hoger is dan het elektriciteitsverbruik op dat moment, lopen de meeste elektriciteitsmeters terug. Zo wordt de teruggeleverde elektriciteit ‘automatisch’ in de energierekening verwerkt. Typen zonnecellen

Celtype

Monokristallijn silicium panelen

Multikristallijn silicium panelen

Amorf silicium panelen

Afkorting

mono-Si

multi-Si

amorf-Si (dunne film)

Materiaal

star

star

flexibel

Productieproces

zagen siliciumplakken: kostbaar en traag

gieten: goedkoper en eenvoudiger dan mono

opdampen: weinig silicium en simpel proces

Marktaandeel

85%

Rendement

13 à 16%

Kleur

Donkerblauw / antraciet blauw

15% 12 à 15%

4 à 7% zwart / bruin / goud

Er zijn drie verschillende typen zonnecellen die elk van een verschillend soort silicium gemaakt zijn: monokristallijn, multikristallijn en amorf silicium. In de

bovenstaande tabel staan de drie verschillende typen gerangschikt, waarvan multikristallijn momenteel het meest gebruikt wordt. Naast silicium kunnen ook andere materialen gebruikt worden, maar deze worden nog niet of nauwelijks toegepast.

Uitvoering en inpassing Plaatsingsmogelijkheden Daken van woningen zijn over het algemeen uitermate geschikt om zonnepanelen op te plaatsen. Dat kan op een schuin pannendak van een eengezinswoning of op platte daken van flats, bungalows, garages of dakkapellen. Ook zijn balkons, gevels, serres en zonwering van woningen geschikt om zonnepanelen te plaatsen. Door plaatsing van zonnepanelen kan het aanzicht van een huis veranderen. Soms zijn bouwkundige aanpassingen nodig. Deze aspecten worden hieronder toegelicht. Platte daken zijn bij uitstek geschikt om zonnepanelen te plaatsen. Speciaal ontwikkelde plat-dak consoles maken het mogelijk de zonnepanelen eenvoudig in de ideale positie richting van de zon te plaatsen. De console kan los op het dak staan als u hem verzwaart met stoeptegels of grind. Dit maakt hem stormvast. Het dak moet wel bestand zijn tegen het gewicht van de verzwaarde constructie. Over het algemeen kan een plat dak het gewicht van enkele panelen gemakkelijk dragen. Als meer consoles te dicht bij elkaar staan vermindert de opbrengst, doordat de consoles in elkaars schaduw staan. Dit kan vermeden worden door ongeveer 1 meter ruimte tussen twee consoles te houden. Zonnepanelen op platte daken veranderen het aanzicht van de woning meestal niet, doordat ze vanaf de straat vrijwel onzichtbaar zijn. Bij schuine daken wordt de combinatie van zonnepanelen en pannendaken enigszins bemoeilijkt door de ongelijkwaardigheid van beide materialen. Panelen en dakpannen verschillen immers zowel in grootte als in uitstraling. Er zijn echter verschillende constructiemogelijkheden om de panelen waterdicht te laten aansluiten op de aangrenzende dakpannen. Over het algemeen is dit maatwerk en vereist het installeren meer werk dan voor platte daken of nieuwbouw. Als u zonnepanelen op een schuin dak wilt plaatsen, kunt u kiezen voor twee oplossingen: (1) integratie van panelen in de pannenlaag of (2) een los frame dat op de dakpannen wordt bevestigd. Voor nieuwbouw kan in een vroeg stadium rekening gehouden worden het zon-georiënteerd bouwen en met het afstemmen van

zonnepanelen en dakpannen. Er vindt steeds meer integratie plaats tussen zonnepanelen, dakpannen en bevestigingstechnieken. Gevels van woningen zijn in principe geschikt voor het plaatsen van zonnepanelen en bieden een grote mate van vormvrijheid. Gezien het relatief geringe bruikbare geveloppervlak, het lagere rendement en het risico van beschaduwing ligt deze oplossing echter niet voor de hand. Als PV als gevelbekleding wordt toegepast, gebeurt dit vaak op esthetische gronden. Schuine oriëntatie op de zon is wel mogelijk op de gevel met bevestigingsbeugels die de zonnepanelen schuin op de zon richten. Doordat serres en zonweringen op de zon gericht zijn, worden ze tegenwoordig steeds vaker gebruikt om zonnepanelen in te verwerken. Omdat bij serres de glazen gevels voldoende licht laten toetreden, kan het serredak geheel uit (al dan niet transparante) zonnepanelen bestaan. Hetzelfde geldt voor zonweringen met daarin PV-panelen. Het ontwerp zal qua constructie niet afwijken van een bouwkundige buitenzonwering, zoals een overstek. Wattpiek

Kleuren en maten Het vermogen dat een zonnepaneel levert, De meeste zonnepanelen hebben een is behalve van het oppervlakte ook afhankelijk van de hoeveelheid licht. Om toch zwarte, blauwe of bruine kleur. Maar een heldere uitspraak te kunnen doen over er zijn ook andere kleuren mogelijk. het vermogen wordt gerekend met het Daarvoor moet wel een anti-reflectiepiekvermogen van een zonnepaneel. Dit is coating aangebracht worden, die het maximale elektrisch vermogen dat een helaas de opbrengst en de kosten zonnepaneel kan leveren. Het wordt uitgedrukt in Wattpiek [Wp]. Het meest gangnadelig beïnvloedt. Naast verschilbare zonnepaneel heeft een piekvermogen lende kleuren zijn tegenwoordig ook van 100 Wp. Jaarlijks levert zo´n paneel (semi-)transparante cellen leverbaar. ongeveer 80 kWh aan elektriciteit. Tevens zijn de zonnepanelen in vele maten te verkrijgen, afhankelijk van de producent. Veelgebruikt zijn de panelen met de standaardmaten van 1,3 bij 0,7 meter met een oppervlak van bijna 1 m2 en een vermogen van ongeveer 100 Wattpiek (zie kader). Ook bestaan er panelen die steeds meer op standaard dakpannen lijken waardoor de integreerbaarheid en handelbaarheid toeneemt. Hoewel deze oplossing vaak duurder is, komen geïntegreerde zonnepanelen in het algemeen architectonisch beter tot hun recht. Plaatsing van panelen Er is veel mogelijk met PV. Maar bij elke toepassing gelden er factoren die de opbrengst beïnvloeden of beperkingen opleggen. Bij plaatsing moet u rekening houden met (1) oriëntatie, (2) beschaduwing, (3) aanzicht en uitstraling van de woning, en (4) ventilatie. Elk van deze punten komt hieronder kort aan bod. De oriëntatie (hellingshoek en locatie) van het paneel bepaalt voor een groot gedeelte de opbrengst van een PV-systeem. De opbrengst van een zonnepaneel is afhankelijk van de hellingshoek van het paneel en de richting waarin het paneel staat. Zoals in de figuur aangegeven wordt is de opbrengst optimaal wanneer het paneel een hellingshoek heeft van 36° en gericht is op het zuiden. Kleine afwijkingen ten opzichte van deze ideale positie (100%), leiden slechts tot geringe afname van de opbrengst. Bij panelen die richting het noorden worden geplaatst daalt de opbrengst snel onder de 70% ten opzichte van de ideale situatie.

Ook het voorkomen van schaduw 85% op een zonnepaneel is van belang. Beschaduwing beïnvloedt namelijk het rendement van een PV-systeem negatief. Bovendien leidt schaduw 36o op in serie geschakelde panelen tot warmte-ophoping in het beschaduwde paneel, waardoor de levensduur afneemt. De schaduw kan veroorzaakt worden door onder andere gebouwen, bomen, schoorstenen, dakdoorvoeren en dakkapellen. .

Meestal verandert het aanzicht en uitstraling van een woning als er zonnepanelen op worden geplaatst. Een combinatie van maatvoering, vlakverdeling en kleurstelling bepaalt uiteindelijk hoe zonnepanelen bij de woning passen. Overwegingen bij plaatsing zijn onder meer: Hoe groter het oppervlak, des te dominanter de aanblik van de PV-panelen op het dak zal zijn en hoe meer lichtreflectie voor de omgeving ontstaat; Hoe meer er van de panelen van de straat af te zien is, des te meer gevolgen ze hebben voor de aanblik van de woning. Plat-dak constructies zijn vaak niet te zien vanaf straatniveau. Bij een PV-systeem bepaalt de vlakverdeling van de zonnepanelen of deze passen bij het ontwerp, de bestaande woning en/of bouwkundige situatie in de omgeving. Deze kan horizontaal, verticaal of verspringend zijn. Een veel gebruikte vuistregel voor het positief beïnvloeden van panelen op een woning is dat de panelen in dezelfde lijn moeten liggen met andere op het dak aanwezige objecten, zoals een dakraam. Verder wordt aanbevolen dat tussen de panelen en de dakrand minimaal twee rijen dakpannen aanwezig moeten zijn. Zonnepanelen hebben ventilatie nodig. Wanneer de zonnepanelen te warm worden, loopt het rendement terug. Er moet ventilatie kunnen plaatsvinden achter het paneel. Zo kan ook de condens, die ontstaat door temperatuurverschillen tussen de voor- en achterzijde van het paneel, afgevoerd worden. Plaats voor bekabeling Aan de onderzijde van de zonnepanelen bevindt zich bekabeling die zonnepaneel, omvormer en elektriciteitsnet koppelt. Hoe meer geplaatste zonnepanelen, hoe groter de diameter van de (bundel) kabels. Voor een compleet PV-systeem van tien tot vijftien panelen is de diameter van de bundel ongeveer 50 mm. De kabels komen samen in een kabelgoot. Afhankelijk van het type dak wordt de kabelgoot in of aan de woning geplaatst. Meestal worden de kabels door het dak gevoerd. Om lekkages te voorkomen moet aandacht besteed worden aan een waterdichte dakdoorvoer. De kabelgoot moet goed bereikbaar blijven voor inspectie en/of reparatie. De elektrische bekabeling moet daarentegen juist onbereikbaar zijn voor knaagdieren, vogels en insecten. Omvormers Omvormers, die de gelijkspanning uit de panelen in 230 volt wisselspanning omzetten, worden in het algemeen geplaatst in een meterkast, in een aparte omvormerruimte of achter op de zonnepanelen (bij AC-modules, zie kader). Er zijn in principe twee plaatsingsmogelijkheden voor omvormers:

1.

2.

De gelijkspanning van de afzonderlijke zonnepanelen kan via aparte kabels naar één centrale omvormer geleid worden, die in de meterkast of in een aparte ruimte zit. Voordelen hiervan zijn AC-modules (zie foto-voorbeeld) het onderhoudsgemak en de relatief lage Een AC-module ofwel wisselspankosten. Een nadeel is het transportverlies ningspaneel is een zonnepaneel waar de omvormer al achterop gedat optreedt door de lange gelijkspanmonteerd is. Aan elke AC-module zit ningskabels met een lage spanning. 6 meter snoer en stekker die zo in Bij de zogenaamde AC-modules zitten de het stopcontact te steken is. Als de omvormers achter op het paneel. Hierstekker eenmaal in een willekeurig door is het transportverlies van de gelijkstopcontact zit, levert het zonnepaneel stroom. Kant-en-klare ACspanning nagenoeg nul en zijn er minder

kosten gemoeid voor bekabeling en installatie is gemakkelijker. Een nadeel is de moeilijke bereikbaarheid bij eenmaal geïnstalleerde panelen. Dit is lastig bij vervanging van omvormers, die vaak minder lang meegaan als de zonnepanelen.

modules zijn een eenvoudige manier om panelen op een woning te plaatsen (vuistregel max. 6 panelen). Bij meer panelen is het gebruik van een centrale omvormer te adviseren. Monteren kan op een schuin pannendak, plat dak of gevel. Bij opstelling op een schuin pannendak kan het snoer door de dakpannen gevoerd worden. Plaatsing op een plat dak is mogelijk in een speciale plat-dak console die met ballast verzwaard wordt. Bij gevel- of plat dak-montage kan het snoer door een (dak)raam of ventilatierooster gevoerd worden.

Een handige vuistregel hierbij is dat bij één tot zes panelen veelal AC-modules gebruikt worden en bij meer dan zes panelen worden centrale omvormers gebruikt. Bij installatie van PV-systemen met meer dan vijf panelen (500 Wattpiek), is een speciale elektriciteitsgroep in de meterkast nodig. Voor exacte normen kunt u terecht bij het energiebedrijf. Verder is van belang dat de ruimte waarin de omvormer geplaatst is, zoals in een aparte ruimte als achter het paneel, goed geventileerd wordt. De temperatuur van de omvormer kan namelijk flink oplopen, omdat tien procent van het vermogen in warmte wordt omgezet.

Regelgeving Formeel is voor plaatsing van zonnepanelen een bouwvergunning nodig. In veel gemeenten wordt echter plaatsing zonder vergunning toegestaan. Bij de eerstkomende herziening van de Woningwet (ingaande op 1 januari 2002) zal de vergunningsplicht naar verwachting vervallen. Neem dus het zekere voor het onzekere en informeer naar de plaatselijke richtlijnen bij uw gemeente.

Wat zijn de kosten en baten? Kopen PV-systemen zijn nog relatief kostbaar. Investeringskosten voor totale netgekoppelde PV-systemen zijn ongeveer ƒ 18,- per Wp, exclusief BTW.

Stel dat u zelf in tien procent van uw stroomverbruik wilt voorzien. Bij het gemiddelde verbruik per huishouden (3200 kWh/jaar) zijn dan vier panelen nodig. Inclusief inverter, bekabeling en installatie komt dat neer op ongeveer ƒ 8.000,-, exclusief BTW. Uiteraard vallen de kosten lager uit indien u zelf installeert. Een ‘kaal’ paneel kost circa ƒ 1600,-. Bij deze kosten zijn de subsidies van de overheid en de energiebedrijven nog niet verrekend. Momenteel geeft de overheid ƒ 7,50 subsidie per opgesteld Wpvermogen; sommige energiebedrijven doen daar nog een schepje bovenop. Zie ook het hoofdstuk ‘Financiële stimuleringsregelingen’. Leasen Leasen van PV-systemen is de laatste tijd in opkomst. Niet voor niets. Hierbij is een optimaal gebruik van fiscale stimuleringsregelingen mogelijk en waardoor deze ook voor particulieren bruikbaar zijn. Vormen van lease Dit komt de prijs uiteraard ten goede. U Lease kent twee basisvormen: operakunt een PV-systeem van bijvoorbeeld een tionele lease en financiële lease. Of er energiebedrijf of een leasemaatschappij sprake is van operationele dan wel financiële lease is afhankelijk van de leasen. Na afloop van het leasecontract verdeling van het economische risico. kunt u het PV-systeem tegen een vergoeWie economisch eigenaar is, hangt af ding overnemen. Mensen die zonnevan deze verdeling. Bij operationele panelen leasen zijn echter niet direct eigelease kan het product na contractnaar van de panelen. Gedurende de leaseafloop tegen een vergoeding overperiode is de leasemaatschappij eigenaar. genomen worden, bij financiële lease staat hier geen vergoeding tegenover. Als er sprake is van operationele lease is de leasemaatschappij (lessor) de economische eigenaar, bij financiële lease is dat de klant (lessee).

Installatiekosten De installatiekosten zijn ongeveer 500 gulden. Deze prijs is gebaseerd op een normaal PV-systeem en een goed toegankelijk schuin dak. Bij grote PV-systemen en moeilijk te bereiken daken kunnen de installatiekosten aanmerkelijk hoger uitvallen. Op een plat dak zijn de installatiekosten meestal lager, maar dan zijn weer zogenaamde plat-dak consoles nodig voor optimale benutting van zoninstraling. Baten De elektriciteitsmeter draait langzamer met zonnepanelen. En op momenten dat het ‘zonnestroomaanbod’ groter is dan de vraag van een huishouden, draait de meter zelfs terug. Wie een klein aantal zonnepanelen aanschaft, ziet overigens zijn meter niet zo snel teruglopen. Elektronische meters lopen niet terug. In dat geval moet een extra teruglevermeter geïnstalleerd worden. U kunt daarvoor contact opnemen met het energiebedrijf. Hoeveel langzamer loopt de meter? Dat is - zoals eerder besproken - afhankelijk van het aantal en de oriëntatie van de zonnepanelen. Bij een optimale oriëntatie zal een PV-systeem van vier panelen jaarlijks zo´n 320 kWh aan elektriciteit produceren. Die behoeft dus niet meer te worden ingekocht van het energiebedrijf. Het voordeel in geld is te berekenen door de jaarlijkse elektriciteitsopbrengst van het PV-systeem te vermenigvuldigen met de elektriciteitsprijs per kWh. Die prijs is momenteel ongeveer 40 cent per kWh (standaard tarief). De baten per jaar van vier zonnepanelen zijn dus: 320 kWh x 40 cent = ƒ 128,-.

De baten per jaar vallen hoger uit als u gebruik maakt van dag/nacht-tarieven. Op het moment dat het PV-systeem elektriciteit levert geldt het hoger dagtarief.

Financiële stimuleringsregelingen Er zijn verschillende financiële stimuleringsregelingen voor PV-systemen. Wat ze inhouden en wie ze verstrekken staat hieronder. Overheid: Energiepremie 2001 Per 1 januari 2001 is de Regeling Energiepremie 2001 van kracht. Via deze regeling worden maatregelen op het gebied van energiebesparing en duurzame energie in woningen gesubsidieerd, waaronder de aanschaf van PV-panelen. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het opgesteld vermogen van de panelen: per Wp wordt ƒ 7,50 subsidie verstrekt. Bij een netgekoppeld systeem bestaande uit vier panelen komt dat neer op circa ƒ 3000,-. U mag de panelen zelf installeren, tot een totaal vermogen van 500 Wp. Omdat vanaf dit vermogen een speciale elektriciteitsgroep in de meterkast nodig is, dient een installateur te worden ingeschakeld. De Energiepremie geldt voor zowel netgekoppelde als autonome systemen, zolang de zonnestroom maar in een woning wordt gebruikt. Ook woonschepen en woonwagens met een vaste lig- of standplaats worden als woning beschouwd. Eigenaren, verenigingen van eigenaren, huurders en verhuurders komen alle in aanmerking voor de Energiepremie. De Energiepremie is weliswaar een overheidssubsidie (eigenlijk een terugsluizen van de verhoogde energiebelasting), maar wordt uitgekeerd door de energiebedrijven. De uitkering kunt u pas na aanschaf bij uw energiebedrijf aanvragen. De energiebedrijven, maar ook installatiebedrijven hebben hier de benodigde formulieren voor. Op de website van het Informatiecentrum Duurzame Energie (www.duurzameenergie.nl) staat een actuele lijst van PV-systemen die in aanmerking komen voor de Energiepremie. Overheid: groene hypotheek Particulieren die een milieuvriendelijke nieuwe woning kopen of een bestaande woning renoveren kunnen deze deels financieren met een ‘groene hypotheek’. Hiervan ligt de rente één à twee procent lager dan normale hypotheekrente. Deze regeling geldt voor woningen van maximaal ƒ 400.000,- waarbij de groene hypotheek ten hoogste ƒ 75.000,- mag zijn. Alleen ‘groenbanken’ verstrekken deze hypotheken. Er gelden wel duidelijke eisen: de toegepaste milieu- en energiemaatregelen moeten verder gaan dan het Bouwbesluit. Naast een aantal basismaatregelen moeten er maatregelen toegepast worden uit de ‘Maatlat Duurzaam Bouwen’. Op deze lijst staan milieu- en energiemaatregelen met elk een puntenscore. Voor een groene hypotheek zijn voor nieuwbouw minimaal 150 punten nodig, en voor renovatie 125. Er staan op de lijst ook PV-systemen. Deze leveren 9 punten op. Om aan de vereiste 150 of 125 te komen zullen dus ook veel andere opties uitgevoerd moeten worden. Energiebedrijven: PV-subsidie via EPA Particulieren kunnen een Energieprestatie Advies (EPA) laten uitvoeren door zogeheten EPA-adviseurs. De energiebedrijven geven vervolgens een bonus van

25 procent voor de Energiepremie, wanneer de maatregelen als gevolg van een EPA worden aangeschaft. Dit geldt ook voor PV-systemen. Indien u, naar aanleiding van een EPA, een PV-systeem van vier panelen aanschaft, ontvangt u zoals gezegd een Energiepremie van circa ƒ 3.000,-. Hierbovenop komt dan een EPA-bonus van ƒ 750,-. Informatie over het EPA en EPA-adviseurs kunt u verkrijgen bij de EPA Helpdesk van MilieuCentraal, telefoon 0900-1719 (30 ct/m), www.epadesk.nl. Energiebedrijven: PV-acties Bovendien geven sommige energiebedrijven een eigen subsidie, bovenop de Energiepremie. Deze subsidies kunnen oplopen tot enkele honderden guldens. Informeer daarom ook hiernaar bij uw energiebedrijf. Gemeentelijke acties Verder zijn er enkele gemeenten in Nederland die subsidies geven in het kader van speciale acties. Het is daarom raadzaam om vóór de aanschaf van het PVsysteem hiernaar te informeren bij uw gemeente. U moet sowieso contact opnemen met de gemeente in verband met de bouwvergunning.

Rekenschema In onderstaand rekenschema staan de belangrijkste elementen voor de berekening van kosten en baten van een PV-systeem. Er wordt ervan uitgegaan dat tien procent van de elektriciteitsbehoefte wordt gedekt door zonnepanelen.

PV-systeem rekenschema Tabel 1 Gezinsfactor aantal personen gezinsfactor in huishouden 1 0,58 2 0,94 3 1,15 4 5 6/6+

Tabel 2 Apparatenfactor aantal elektrische apparaten in huis veel gemiddeld weinig

2 Gezinsfactor (Tab 1)

Apparatenfactor (Tab 2) [kWh] = 3.500

0,94

x

329

[kWh/jr]

Kostprijs Kosten PV-systeem

Baten per jaar

4500 3500 2500

1,30 1,46 1,49

Rekenschema Aantal personen

10 % Zonnestroom

kWh/jaar

7.620

Opbrengst/paneel 4 panelen á 80 4 panelen á 100

[kWh] [Wp]

Subsidies [fl]

-

Elektriciteitsopbrengst [kWh/jr] x 320

3.750

Opbrengst en vermogen [kWh] 320 [Wp] 400 Totaalprijs

[fl] =

Prijs per kWh

0,40

Elektriciteitsgebruik [kWh/jr] 3.290

3.870

[fl]

Baten per jaar [fl] =

128

[fl/jr]

Hoeveel dit uiteindelijk moet zijn, is afhankelijk van de grootte van het huishouden en het aantal elektrische apparaten in huis. Het PV-systeem bestaat uit vier panelen op basis van multikristallijn zonnecellen. Elk paneel heeft een vermogen van 100 Wp en een jaarlijkse opbrengst van 80 kWh bij een optimale oriëntatie. Gezinsfactor De gezinsfactor is afhankelijk van het aantal personen in een huishouden. Het elektriciteitsverbruik loopt niet lineair op met het aantal, doordat bij een groter huishouden elektrische apparaten meer gezamenlijk gebruikt worden, zoals radio en televisie. Apparatenfactor Het elektriciteitsgebruik hangt ook af van het aantal elektrische apparaten in huis. Het is hoog als er veel aanwezig zijn, zoals een wasdroger, vaatwasser, waterbed, elektrische verwarming of zonnebank. Het elektriciteitsgebruik is laag wanneer er alleen apparaten zoals lampen, koelkast en één radio en televisie zijn. Dit zijn indicaties om een schatting te maken van het eigenlijke gebruik. Kostprijs Hier wordt uitgegaan van een eenvoudige set van vier panelen en een omvormer. In dit voorbeeld mag men het systeem zelf installeren, met behoud van de subsidie. Indien het systeem door een installateur wordt geplaatst, kost het circa ƒ 9.500,- inclusief BTW. Subsidies 1. Energiepremie van ƒ 7,50 per Wp vermogen 2. EPA bonus van 25 procent van de Energiepremie. Andere mogelijke subsidies van energiebedrijven of gemeenten zijn niet meegerekend.

Stappenplan Na het lezen van de bovenstaande teksten heeft u meer kennis gekregen over fotovoltaïsche zonne-energie. Mocht u nu besluiten om een PV-systeem aan te schaffen, dan kunt u het beste het stappenplan op de laatste pagina doorlopen. Hierin zijn de meest belangrijke besliscriteria opgenomen, zoals de geschiktheid van het huis, nieuw- of bestaande bouw, type woning en subsidies.

Veel gestelde vragen Tot slot beantwoorden we hieronder nog een aantal veel gestelde vragen. Als de zon niet schijnt, heb ik dan stroom? Ja. Ten eerste werken PV-systemen ook op diffuus licht. Dat betekent dat de zon niet per se hoeft te schijnen. Een heiige of lichtbewolkte dag levert dus ook zonnestroom op, hoewel de opbrengst dan minder is. Ten tweede blijft u na installatie van een PV-systeem aangesloten op het elektriciteitsnet. Als het PV-systeem minder elektriciteit levert dan u gebruikt, levert het elektriciteitsnet bij. Is voor het produceren van zonnepanelen niet erg veel energie nodig en wat is de levensduur van zo’n paneel? Nee. In ongeveer zes jaar heeft het PV-systeem net zoveel energie geleverd als nodig was bij de productie. De opbrengst is vanaf het zesde

jaar dus pure energie- en milieuwinst. Een zonnepaneel heeft een gemiddelde levensduur van ruim twintig jaar, maar kan langer meegaan. De omvormer gaat iets minder lang mee, ongeveer tien jaar, maar die kan eenvoudig worden vervangen. Loopt de elektriciteitsmeter werkelijk terug? Zodra u zonnestroom produceert, betrekt u minder stroom van het net. De meter gaat dan dus langzamer draaien. Op de momenten dat uw PV-systeem meer elektriciteit produceert dan dat u verbruikt, loopt de meter terug: u levert dan stroom aan het net. Alleen de nieuwste, elektronische, meters zijn zo gemaakt dat ze niet terug kunnen lopen. In dat geval is een tweede elektriciteitsmeter nodig om te registreren hoeveel elektriciteit u aan het net levert. Bij een klein aantal zonnepanelen loopt de meter niet zo snel terug. In huis gebruiken vrijwel altijd een paar apparaten elektriciteit, bijvoorbeeld een koelkast, wekker of een videorecorder. Zulke ´sluipverbruikers´ gebruiken ruim 250 kWh per jaar. Zijn mijn panelen (met het huis) mee verzekerd? Het is raadzaam contact op te nemen met uw verzekeringsagent om te informeren of uw panelen apart verzekerd moeten worden of dat ze bij de opstalverzekering verzekerd kunnen worden.

Meer informatie? Neem voor meer informatie over zonnestroom of andere vormen van duurzame energie contact op met Informatiecentrum Duurzame Energie. Overige informatie over zonnestroom: Elektriciteit uit zonlicht (algemeen informatieblad) PV-systemen op maat voor architecten Adreslijst leveranciers netgekoppelde systemen Adreslijst leveranciers autonome systemen Adreslijst exporterende leveranciers Maatlat Duurzaam Bouwen Lijst met ‘Groen’-banken Financieringswijzer Duurzame Energie 2001 (ƒ 25,-) Verder zijn er nog informatiebladen over: Aardwarmte Bio-energie Duurzame energie Energieopslag Groene elektriciteit Warmtepompen Waterkracht Windenergie Zonneboilers  PDE September 2001. Tekst: PDE. Foto's: Hans Pattist. Dit informatieblad is met de grootste zorg samengesteld. Aan de inhoud kunnen echter geen rechten worden ontleend. PV010/25092001/tb

Stappenplan PV-systeem

Tekstkader 1 Is uw woning geschikt? (1) Het zonnepaneel moet kunnen worden opgesteld richting het zuiden. (2) Daarnaast mogen er eigenlijk geen schaduwplekken op het dak over het zonnepaneel heen kunnen vallen. (3) Er moet voldoende vrije ruimte zijn om zonnepanelen te kunnen plaatsen.

Huis geschikt voor een PV-systeem? (zie uitleg in tekstkader 1)

ja

Type PV-systeem:

Keuze maken tussen de verschillende typen zonnecellen en de configuratie van het PV-systeem. Belangrijke aspecten zijn de opbrengst, omvormer, afmetingen zonnepanelen, prijs en toepasbaarheid op uw dak.

Plaatsing in:

Soort woning:

Type woning:

nee

bestaande bouw

ééngezinswoning

Koopwoning

nieuwbouw

flatgebouw

Huurwoning

Verhuurder akkoord?

Leasen

plaatsing niet rendabel/mogelijk

Zelf laten installeren

ééngezinswoning

Koopwoning

flatgebouw

Huurwoning

Verhuurder niet akkoord?

Verhuurder regelt installatie

Informeer bij uw energiebedrijf: subsidiemogelijkheden en aansluiting op het net via omvormer of aparte groepen. Informeer bij uw gemeente: subsidiemogelijkheden. Bij een ‘groen’-bank (zie lijst ‘groen’-banken) kunt u eventueel een groene hypotheek aanvragen.

Neem contact op met een ervaren en erkende installateur van PV-systemen en vraag offertes aan. De leverancier heeft meestal vaste installatiebedrijven waar ze mee samenwerken. Bij kleine systemen of AC-modules kunt u overwegen de installatie van het PV-systeem zelf uit te voeren. Vraag na installatie de Energiepremie aan via uw energiebedrijf.

Neem contact op met het energiebedrijf of leasemaatschappij waarbij u PV-systemen kunt leasen.

Neem contact op met projectontwikkelaar of architect en bespreek de mogelijkheden.

Neem contact op met de Vereniging Van Eigenaren (VVE) en bespreek de mogelijkheden.

Plaatsing niet mogelijk