verleef ik. o e .. Ho
zonder geld? 30 De Grote Geld Quiz
Hou je pinpas voor jezelf! Heb jij een rekening met pinpas? Dan weet je dat je Huh!? je pincode voor jezelf moet houden (niemand de Geld-ezel? Ik? code vertellen of mailen, niemand laten meekijken Hoe zie je dat? met pinnen). Leen ook nooit je pas (en code) uit, ook al heeft iemand een ‘mooi’ verhaal of biedt hij of zij (veel) geld! Criminelen gebruiken namelijk rekeningen om gestolen geld tijdelijk op te zetten. Ze maken op die manier een ‘geld-ezel’ van je en brengen je zwaar in de problemen. Je bent strafbaar en je moet het gestolen geld terugbetalen. Kijk op pasopjepas.nl voor meer informatie en tips.
30 Geld aan de andere kant van de wereld
~
30 Slim euro’s besparen 30 Stoere spaarders! 30 Welk bijbaantje past bij jou?
30 Kun jij met geld omgaan? (Kasboekje!)
E
Tekst Jolanda Dreijklufft • Illustraties Annet Schaap, Petra Baan
Zakgeld en zo
nr . 4
Krijgt echt íedereen meer zakgeld dan jij? Vaak lijkt dat maar zo. En bovendien ligt het eraan wat je ervan moet betalen. Op de site van Nibud Scholieren kun je zien wat redelijk is en wat je met je ouders kunt bespreken als jullie afspraken maken over zakgeld en kleedgeld. Nibud.nl/scholieren
Uitstapje
Geld verdienen in het museum In het Geldmuseum in Utrecht kom je van alles te weten over de geschiedenis en betekenis van geld. Er zijn prachtige oude munten te zien, maar je kunt je kunt er ook ervaren hoe (snel) je geld kunt verdienen én verliezen door zogenaamd te handelen op de beurs, een bieding te doen op de bloemenveiling of te gokken in het casino. Er is ook een spannende expositie over fraude met geld: Snel geld. Geldmuseum.nl
augustus/september 2012
Arm in Nederland Nederland is wereldwijd gezien een rijk land, maar het is helemaal niet zo vanzelfsprekend dat er in elk gezin genoeg geld is om regelmatig kleding aan te schaffen, te sporten of elke dag gezond voedsel te kopen. Er zijn op dit moment 327.000 kinderen in Nederland die opgroeien in armoede en door bezuinigingen komen er dit jaar nog eens 40.000 bij. Goed om bij stil te staan... (Bron: Nederlandse Kinderrechtenmonitor 2012.).
Deze geldpagina’s zijn gemaakt in samenwerking met de toekomst
E
Goud, geld, luxe… Wie wil het nu niet? Maar maakt geld dan gelukkig? Volgens sommigen is rijkdom het begin van alle ellende, volgens anderen is armoede juist het begin van al het kwaad. Maar eh, wat weet jij eigenlijk van geld? Doe de quiz!
geld Quiz
2
1 A B C D
Wat heeft een meisje van twaalf in Nederland gemiddeld per week te besteden aan zakgeld, A extraatjes, klusjes en bijbaantjes?
ooit genoeg. N Minder dan drie euro. Ongeveer zes euro. Bijna elf euro.
Ik snap het niet... al m'n geld is alweer op!
B
C
D
A
33
A
aar komt het W woord ‘bank’ eigenlijk vandaan?
an het Engelse woord ‘bank’, V dat ‘oever’ of ‘kust’ betekent. Geldhandelaren deden hun werk altijd waar andere handelaren hun werk ook deden: bij de havens van rivieren en zeeën. Van het woord ‘bank’ als in meubel om op te zitten. Geldhandelaren bewaarden het grootste deel van hun geldvoorraad onder de bank waar ze op zaten. Van het Italiaanse woord ‘banca’ dat tafelblad betekent. Edelsmeden lieten munten op dat tafelblad stuiteren om te horen of die wel helemaal van zuivere edelmetaalsoorten waren gemaakt. Van het Zwitserse woord ‘bank’, dat ‘geldkluis’ betekent.
3
4
is verreweg het meeste geld op aarde in handen van al die arme mensen bij elkaar. B De armste mensen op aarde hebben samen maar de helft van al het geld. De rijkste mensen hebben samen een kwart van al het geld op aarde. C De armste 3,5 miljard mensen (dit is de helft van alle mensen) hebben samen maar 1 procent van al het geld op aarde. Een rijke bovenlaag van 700 miljoen mensen (1% van de wereldbevolking) heeft 85 procent van al het geld in bezit. D De 3 miljard armste mensen hebben samen een kwart van al het geld. De 1 miljard rijkste mensen bezitten ook een kwart.
Hoe is de rijkdom op aarde verdeeld?
rme mensen hebben minder A geld dan rijken. Maar er zijn véél meer armen dan rijken. Daarom
de toekomst
ik hou van iedereen!
Stinkt
geld? Vies is het in elk geval wel. Maar hóe vies? Op munten en bankbiljetten kom je D de ergste bacteriën (zoals die van poep) tegen. Hoeveel procent daarvan is besmet?
ngeveer 8 procent van de O munten en 1 procent van de bankbiljetten is ermee besmet. B Ongeveer 16 procent van de munten en 3 procent van de bankbiljetten is ermee besmet. C: Ongeveer 31 procent van de munten en 16 procent van de bankbiljetten is ermee besmet. D: Ongeveer 13 procent van de munten en 42 procent van de bankbiljetten is ermee besmet.
5 A Tekst Jan Paul Schutten • Illustraties Petra Baan en Annet Schaap
DE GROTE
nr. 4 augustus/september 2012
B C
Wat
is een handig wacht oord voor als je gaat w internetbankieren?
J e voornaam en geboortedatum. Kun je nooit vergeten. 1234wachtwoord. Ook makkelijk te onthouden. De derde letter van de naam van de bank. Je postcode plus 1.
A
B
C D
6 A
B
D
augustus/september 2012
7
e geboortedatum van je D moeder, je lievelingskleur, de geboortedatum van je vader en je favoriete eten. Daar komen ze zéker niet achter!
v
C
nr . 4
En daarna je postcode in letters (1=A, 2=B, 3=C, enzo voort). Dit raadt niemand.
Wat is een aandeel?
ls je een aandeel koopt, dan A koop je een deel van een bedrijf. Je krijgt elk jaar dus ook een deel van de winst. Een aandeel is een credit default swap zonder de voordelen die een call-optie biedt boven een obligatie. Logisch toch? Een aandeel is een document waarop staat dat je een lening bij de bank hebt. Een aandeel is een document waarop staat dat je spaart bij de bank.
de toekomst
Hoe verdient een bank eigenlijk geld?
anken beheren je spaargeld. B Daarover krijg je rente. Ze lenen ook geld uit. Daarvoor betaal je rente. Het geld dat ze verdienen door geld uit te lenen is meer dan het bedrag dat ze aan spaarrekeningen uitbetalen.
anken hebben aandelen in B bedrijven. Als de bedrijven winst maken, dan verdienen de banken mee. Als mensen rood staan op de bank moeten ze een boete betalen. Alle drie de antwoorden zijn waar.
hmmm, lekkere aandelen heeft deze bank
34
~
E ik zei toch dat we die loterij ooit zouden winnen?
8
DE GROTE
geld Quiz
Banken
hebben veel invloed in de wereld. Op welke gebieden spelen ze allemaal een belangrijke rol?
a Ze bepalen de economie en
de handel van alle landen. B Ze bepalen de economie en de lonen van mensen in het bedrijfsleven. c Z e bepalen de economie, de handel en de lonen. d Z e spelen een rol op het gebied van de economie, de handel, het milieu, mensenrechten, dierenwelzijn, financiering van wapenhandel en nog veel meer.
9
Wie
is de rijkste man ter wereld? En hoe rijk is hij?
a Het is de Mexicaan Carlos Slim met 58 miljard euro.
Bill gates? Tsss.. ik, sultan Bruneitje, ben de rijkste!
D
antwoord A? In één maand krijgen Nederlandse kinderen van twaalf meer dan wat de armste Indiase arbeiders in een heel jaar verdienen. 1160. Dat is ongeveer 0,009 procent kans.
Staten met 56 miljard dollar.
c Het is de sultan van Brunei, met 1580 miljard dollar.
d Het is de emir van de Verenigde Arabische Emiraten. Alleen al zijn olievoorraad is 800 miljard euro waard. Verder is hij eigenaar van meer dan duizend grote bedrijven, waaronder Shell, Mobil en Texaco.
10
Hoe
groot is de kans dat je de loterij wint?
a Je kunt winnen of verliezen.
kans dat je wint als er een miljoen loten verkocht zijn niet groter dan 1 op een miljoen. Dat is 0,00001 procent kans. d Als je elke week meedoet en je wordt honderd jaar, dan is de kans dat je hem uiteindelijk een keer wint ongeveer 50 procent.
35
de toekomst
3 C Geld is onvoorstelbaar
4 D Geld is echt, echt, echt
heel vies. En bankbiljetten zijn het smerigst. Daarom heb je in India machines die de biljetten even tot boven de driehonderd graden verhitten. De biljetten zijn dan weer bacterievrij. Voor even dan...
5 C De antwoorden A en B
zijn veel te makkelijk. C bestaat uit negen tekens die je eenvoudig kunt onthouden. Als je bij verschil lende banken zit heb je ook nog
nr. 4 augustus/september 2012
nr . 4
eens verschillende wachtwoorden, wat nog veiliger is. D is minder veilig dan C en ook nog eens onhandig.
Als je dus 51 procent van de aandelen koopt ben je de hoofdeigenaar! Daarom hebben aandeelhouders vaak veel macht over een bedrijf.
mensen op aarde heeft ongeveer 40 procent van alle rijkdom.
De kans is dus 1 op 2. Oftewel 50 procent. B Het is een te lastige berekening om hier uit te leggen. Maar de kans om de hoofdprijs te winnen als er een miljoen loten verkocht zijn is ongeveer 1 op
slecht scoort kun je besluiten over te stappen. Daar heb je je hele leven nog plezier van. Want een bank
2C
oneerlijk verdeeld in de wereld. De rijkste 1 procent van de
Iek! 50% kans om de loterij te winnen?
eerlijkebankwijzer.nl. Als je bank
Tenzij je het fijn vindt om elke keer dat je je saldo checkt 30111965 kanariegeel 21121963 pannen koekenmetstroop in te vullen.
Elke metaalsoort klinkt anders. De Italiaanse edelsmeden waren zo getraind in het geluid van de munten dat ze direct konden horen of een munt vals was of niet.
c Jij hebt zoveel pech. Bij jou is de
vaker voor dan je denkt. Want juist dát soort bedrijven maakt veel winst! Wil jij weten of jouw bank zich netjes gedraagt? Surf dan naar
twoorden n a e
1 d Valt mee hè? Had je
BH et is Bill Gates uit de Verenigde
personeel uitbuiten. Dat komt
augustus/september 2012
6A
7D
En er zijn nog meer manieren waarop banken geld verdienen. Je hoeft in elk geval geen mede lijden met ze te hebben dat ze niet genoeg winst maken. Je moet als bank behoorlijk domme dingen doen om veel verlies te maken. Maar dat is precies wat er de afgelopen jaren bij veel banken is gebeurd.
die het beter voor heeft met de wereld heeft het ook beter voor met jou!
9 A Valt het mee? Hij kan het
geld trouwens niet in een keer van de bank halen om er drop van te kopen. Het meeste geld zit in bedrijven en aandelen. Zou hij die allemaal verkopen, dan gaan tientallen bedrijven failliet.
10 C Je kunt ook zeggen dat je
zoveel geluk hebt dat je 0,00001 procent kans heb om te winnen. Want die kans verandert niet. Ze zeggen niet voor niets dat loterijen een vorm van belasting zijn voor mensen die heel slecht zijn in kans berekening... Het goede nieuws is dat de opbrengst van veel loterijen naar goede doelen gaat.
8D
Omdat banken aandelen in veel bedrijven hebben, spelen ze een grote rol op het gebied van het milieu en mensenrechten. Zo kunnen ze bedrijven steunen die naar olie boren in natuurgebieden. Of ze hebben aandelen in bedrijven die hun
de toekomst
36
~
Pubers wereldwijd Hoe ziet hun toekomst eruit? Top 3
Van landen waar het meest verdiend wordt per jaar Liechtenstein, gemiddeld € 113.000 Qatar, € 82.000 Luxemburg, € 59.000 (…) Nederland, € 34.000
1.
2.
17.
3.
Land: Nederland Oppervlakte: 41.000m2 Aantal inwoners: 16,5 miljoen Levensverwachting: 80 jaar Gemiddeld inkomen: € 34.000 per jaar
Land: El Salvador Oppervlakte: 21,041 km2 Aantal inwoners: 6 miljoen mensen Levensverwachting: 73 jaar Gemiddeld inkomen: € 5.900 per jaar
‘Ik heb drie paar schoenen: één voor school, één voor naar de kerk en slippers voor in huis.’
Verónica (15) woont in El Salvador
‘Mijn moeder verkoopt groenten op de markt. Meestal verdient ze zo’n tien dollar per dag. Ik krijg elke week 4 euro zakgeld. Daarmee koop ik eten op school. Meestal ontbijt ik niet, maar ik lunch met gebakken bonen, rijst en verse koffie. Er blijft niet veel geld over. Gelukkig kan ik lopen naar school, het is dichtbij. De school is gratis, maar het schooluniform en de schoenen moeten we zelf betalen. Dat geld is er niet, maar we krijgen het via een hulporganisatie. School is belangrijk. Ik wil later in het toerisme gaan werken om iedereen te laten zien hoe mooi mijn land is. Ik heb drie paar schoenen. Eén voor school, één voor naar de kerk en slippers voor in huis. Mijn grootste bezit, is een mobiele tele foon. Ik heb de oude van een vriend gekregen. Alleen heb ik nooit beltegoed. Dus als je me wilt spreken, moet je míj bellen.’ R
37
de toekomst
Tekst Karin Wesselink • Fotografie Minasayesh Adriaan Backer • Illustratie Annet Schaap • Bron statistieken CIA World Factbook Deze verhalen zijn mede mogelijk gemaakt door Cordaid Kinderstem. cordaidkinderstem.nl
Zoals je in de quiz hebt gelezen, is het geld niet bepaald eerlijk verdeeld in de wereld. Wat betekent dit voor leeftijdsgenoten in El Salvador, Ethiopië en India? Ook zij dromen over een goede toekomst. De één wil reisleidster worden, de ander astronaut en de volgende computerdeskundige.
nr. 4 augustus/september 2012
Minasayesh (10) woont in Hawassa, een stad 270 km ten zuiden van de hoofdstad van Ethiopië
‘Ik slaap met mijn moeder en broer in één bed. Mijn neef slaapt op een matje op de grond.’
‘Elke dag word ik om zes uur wakker om hout te verzamelen. M’n moeder maakt hier vuur mee en bakt er injera op, een grote, zurige pannenkoek. Na schooltijd ga ik die verkopen om wat geld te verdienen. Zo kan ik mijn moeder helpen. Mijn vader is vlak na mijn geboorte overleden. Mijn broer van veertien poetst na schooltijd schoenen en draagt zware spullen van de ene plek naar de andere. En mijn neef van achttien die bij ons in huis woont, doet een oplei ding voor kapper. We hebben niet veel geld over en mijn moeder is vaak bezorgd en boos over ons leven. Ik zeg dan tegen haar dat het wel goed komt. Ik zal haar helpen. Als ik goed mijn best doe op school, kan ik later wetenschapper en astronaut worden. Dan kan ik zorgen voor m’n moeder, want ze is veel ziek. Ze heeft dikke voeten en haar ogen doen pijn van de rook van het houtvuur.’
Land: Ethiopië, Oppervlakte: 34 x zo groot als NL Aantal inwoners: bijna 94 miljoen Levensverwachting: 56 jaar Gemiddeld inkomen: € 800 per jaar Meer dan een kwart leeft onder de armoedegrens (€ 1,00 per dag)
‘Als ik geld over heb, wil ik reizen. In m’n eentje. Het liefst naar Mekka in Saoedi Arabië. Dat is de droom van veel moslims.’
Land: India Oppervlakte: 3,287,263 km2 Aantal inwoners: 1,205,073,612 - iets meer dan 1200 miljoen (alleen in China wonen nóg meer mensen) Levensverwachting: 67 jaar Gemiddeld inkomen: € 3.000 per jaar (er zijn grote inkomensverschillen, want maar een kwart van de mensen leeft onder de armoedegrens)
Atufa (13) komt uit Moradabad, een stad in het noorden van India. Ze woont hier met drie zussen, twee broers en haar ouders in een flat.
‘Sinds ik op school computerles heb, weet ik dat ik later software wil ontwikkelen! Als ik heel goed oefen, kan ik straks hopelijk als eerste in mijn familie gaan studeren. Daarvoor moet ik naar Bangalore, een grote stad 2000 km hiervandaan. Wanneer mijn zussen zijn getrouwd, willen mijn ouders er hopelijk met mij naar toe verhuizen. Want ik kan er niet als meisje alleen naartoe. Ik wil later een goed leven en daarom moet ik mijn eigen geld verdienen. Om me heen zie ik veel daklozen en kinderen die niet naar school gaan, maar werken. Veel mensen hebben het moeilijk. Alles wordt steeds duurder, zelfs rijst. Als ik later geld heb, zal ik altijd een deel aan de armen geven. Maar ik wil ook winkelen en mooie kleren kopen. Ik heb nu geen eigen geld en dus ook nog nooit iets kunnen kopen van eigen geld.’
nr . 4
augustus/september 2012
de toekomst
38
Besparen doe je zo!
Heb je spaargeld? Nee 2% Soms 16% Ja 82%
Tekst Karin Wesselink • Illustraties Annet Schaap
Staat er bijna niets meer op je bankrekening? En is de bodem van je portemonnee in zicht? Dan wordt het de hoogste tijd om te gaan besparen.
Misschien waren er deze maand wel drie vriendinnen jarig. Of pasten je schoenen écht niet meer. Of was dat ene T-shirt precies jouw kleur… Er is altijd wel een excuus om geld uit te geven. Maar of je weinig of iets meer te besteden hebt: het kan nooit kwaad om op je geld te letten. En je ouders vinden het ook wel fijn als je met wat minder toe kunt. Gulle gevers en lezers met een gat in de hand: opgelet! Met deze tips kun je flink besparen. En het is nog leuk ook!
Ruilhandel
Baal jij/baalt je moeder er ook zo van dat ‘alleen even de puntjes knippen’ hetzelfde kost als een heel nieuw kapsel? Laat dan eens een student aan de kappers school de schaar in je bos zetten. Dat is heel voordelig en soms zelfs gratis. Zweethandjes zijn niet nodig, want er zijn docenten in de buurt. En de studenten hebben al veel geoefend op poppenhoofden T. Googel op ‘kappersschool’.
39
Goedkoper bellen
♥ Word lid van de bibliotheek. Dat is gratis tot je negentiende. Hier kun je niet alleen boeken lenen, maar ook heel veel tijdschriften lezen. Voor niks! ♥ Heb je de Twilight Saga al tien keer gekeken en kun je elke scene wel dromen? Wissel eens dvd’s uit met een vriendin. Kun je heerlijk weer een avondje zwijmelen of griezelen.
Huiswerkopdrachten bespreken of laatste nieuwtjes uitwisselen, het goedkoopst doe je dat via de computer. Met chatten via msn, Hyves of Facebook of bellen via Skype gaat dat ook nog eens heel snel. Heb je een smartphone? Daarmee zul je vast wel chatten via Ping of WhatsApp. Maar je kunt ook skypen met je smartphone! Het handigst en goedkoopst is dat via wi-fi (vaak gratis beschikbaar in cafeetjes of op andere plekken). ‘Ouderwets bellen’ is vaak duur. Want wist je dat je soms per minuut betaalt en niet per seconde? Stel dat je 1 minuut en drie seconden belt, dan wordt dat geteld als twee minuten. Zo ga je wel snel door je beltegoed heen!
E
Lunchtrommel mee De kantine op school of de supermarkt om de hoek verkoopt allerlei lekkers waar je maag om smeekt T. Maar het kost best veel geld als je dat regelmatig doet, en echt lekker en gezond is het vaak ook niet. Waarom zou je thuis niet wat extra werk maken van je lunch trommeltje? Leg plakjes banaan op een dun laag chocopasta of pindakaas. Maak een kaasboterham fris met tomaat, komkommer en/of sla. Of vul een wrap met humus en stukjes rode paprika of roomkaas met komkommer en kruiden. Smullen maar!
Groei je elke week wel vijf centimeter? Daar kan geen spaaren kleedgeld tegenop. De oplossing: een kledingruil-feestje. Verzamel alle spullen die je niet meer aan kunt of die je niet meer zo leuk vindt. Doe ze voor de zekerheid even in de wasmachine en ga er met een strijkijzer overheen. Vraag je vrienden hetzelfde te doen en kom bij elkaar. Kijken en passen maar! Iedereen gaat in het nieuw en vast heel vrolijk weer naar huis. Extra tip: voor weinig geld kun je ook een compleet nieuwe outfit scoren in een tweedehands- of kringloopwinkel. Geduldig rondsnuffelen, dan vind je hele leuke vintage bloesjes, shirts en zelfs schoenen! Je hebt originele kleding, en het is goed voor je portemonnee en het milieu.
Kort koppie
Extra tips
uit de lezersEnquête
uit de lezersEnquête
Heb je een eigen rekening? Ja 85% Nee 15%
Kritisch met koopjes
Natuurlijk is er niets mis met koopjes jagen. In de opruiming of uitverkoop kun je juist slim je slag slaan. Bij spullen die altijd goedkoop zijn, is het slim extra kritisch te zijn. Hoe goedkoper een stuk vlees, hoe slechter het dier het waarschijnlijk had toen het nog leefde. En bij een shirtje dat maar vier euro kost, is de kans groot dat de makers ervan (vaak in China of een ander zogenaamd lage-lonen-land) heel weinig betaald kregen voor hun werk. Maar, dat hóeft niet zo te zijn, en ook dure merken bieden soms kleding aan die onder slechte omstandigheden is gemaakt. Check dit op het ‘Monopoly’-bord van modepoly.org.
Mag je zelf beslissen wat je met je geld doet? Ja 31% Ja, maar ik moet wel uit de overleggen 59% lezersNee, ik moet om Enquête toestemming vragen 10%
de toekomst
nr. 4 augustus/september 2012
nr . 4
augustus/september 2012
de toekomst
40
Alessia (16)
Stoere Spaarders
‘Ik heb gespaard voor een vakantie naar Amerika met mijn vriendje. Zijn ouders
komen daar vandaan. We gaan twee weken naar een blokhut aan een meer. Met zijn ouders en familie. Daarna gaan we een week op pad naar New York en Washington! Het geld heb ik verdiend door te werken: af en toe kon ik op mijn school klusjes doen, ik deed oppaswerk en ik stond elke zaterdag in een kledingwinkel waar ik zo’n honderd euro per maand verdiende. Het ticket kostte € 820, maar ik wil ook nog wat
Alessia spaart voor een onvergetelijke ervaring, Lara voor een goed doel en Senakirfa voor boeken en haar familie. Alle drie weten ze: sparen gaat niet vanzelf. Je moet er wel iets voor doen. ‘Sparen voor mezelf doe ik niet. Maar twee
jaar geleden heb ik wel in een paar maanden tijd € 28.000 bij elkaar gespaard. Wat veel geld hè? Ik had dat van tevoren nooit gedacht. Ik deed dat voor Kika, een stichting die geld inzamelt voor onderzoek naar medicijnen tegen kinderkanker. Ik heb zelf leukemie gehad toen ik twee was, en op m’n achtste nog een keer en had toen veel last van de bijwerkingen van de medicijnen. Mijn haar viel uit, ik was erg misselijk en ik werd er agressief van. Dus ik vind het belangrijk dat daar meer onderzoek naar gedaan wordt. Ik bedacht dat ik de Nijmeegse Vierdaagse wilde gaan wandelen, vier dagen 30 kilometer per dag. Daar konden mensen en bedrijven me voor sponsoren. Dat ging dus heel goed! Als ik weer een keer zoiets zou doen, is dat voor Stichting Doe Een Wens. Die verzorgen een leuke dag voor ernstig zieke kinderen. Ik spaar niet voor mezelf omdat ik nog niet echt in de toekomst durf te kijken. Ik moet nog een jaar kankervrij zijn, daarna heb ik net zoveel kans als ieder ander om leukemie te krijgen.’
41
Lara twee jaar geleden Tekst Karin Wesselink • Illustraties Annet Schaap • Fotografie Lara jong: Edwin Wiekens, Senakirfa: Ilse Savenije
Lara (14)
meer geld meenemen om daar dingen te doen. Dus alles bij elkaar wilde ik € 1500 bij elkaar sprokkelen. Behalve geld verdienen, heb ik een tijdje zuinig gedaan en geen nieuwe kleren gekocht. Ik ben niet alleen blij omdat ik mijn eigen ticket heb betaald en lekker op vakantie ga, met werken in een kledingwinkel leer je meer dan je denkt. Je doet bijvoorbeeld mensenkennis op, en je leert creatief en geduldig te zijn.’
Lara nu
de toekomst
nr. 4 augustus/september 2012
Senakirfa (12)
‘Elke week krijg ik vijf euro zakgeld. Daarvan leg
ik twee euro apart. Ik wacht net zo lang tot ik genoeg heb om een nieuw boek te kopen. Als het me te lang duurt en ik wil het boek toch al graag lezen, ga ik naar de bibliotheek. De meeste boeken koop ik tijdens Koninginnedag of op boekenmarkten. Dan zijn ze niet zo duur. Een andere manier om geld te verdienen, is goed mijn best doen op school. Voor elk mooi cijfer krijg ik een euro. Verder vraag ik voor m’n verjaardag meestal een boekenbon. En met Kerst krijg ik meestal ook wel iets. In de zomervakantie doe ik vaak heitje voor een karweitje, maar daar verdienen we zo weinig mee, dat ik er liever een ijsje voor koop. Ik spaar ook nog op een andere manier: voor mijn familie in Ghana. Ik gooi bijvoorbeeld nooit kleren weg. En speelgoed dat ik niet meer gebruik, bewaar ik ook. Als we een doosje bij elkaar hebben, sturen we het op. Voor de lol spaar ik oude ansichtkaarten uit de jaren vijftig. En mijn vader spaart postzegels, als ik een leuke zie, bewaar ik die voor hem.’
nr . 4
augustus/september 2012
de toekomst
42
kasboek
Hoe kom je aan (extra) geld?
Beltegoed, cadeautjes, tijdschriften, bioscoopbezoek… Vliegt jouw geld je portemonnee uit, nog voordat je je zakgeld hebt gekregen? Of ben je juist een kei in sparen?
Wie heel makkelijk zijn geld verdient, wordt ‘slapend rijk’. En sommige geluksvogels winnen de loterij of hebben een suikeroom of -tante. Maar gelukkig zijn er ook 1001 leuke en haalbare manieren om geld te verdienen. Voor een ijsje op een terras, een leuk T-shirt of om te sparen voor iets groters!
Schrijf hier op wat er deze week binnenkomt.
Knutselen
Groene vingers Kijk eens rond in je straat of wijk. Er zijn vast tuintjes waar jouw groene vingers meteen van beginnen te jeuken. Misschien heeft de eigenaar geen tijd? Of is de bewoner bejaard of ziek? Dan springen ze vast een gat in de lucht als jij aanbiedt af en toe onkruid te wieden of nieuwe plantjes te poten. Overleg wat er van je wordt verwacht en wat je ermee verdient.
Hou je van buiten zijn en kun je als het moet tegen een hagelbui en windkracht tien? Dan draai jij je hand niet om voor een folderwijk. Dit mag vanaf 13 jaar (een krantenwijk vanaf 15). Googel op folderwijk en je woonplaats en je vindt websites van bedrijven die dit werk aanbieden.
Kinderlijk eenvoudig
Kun je best een luiertje verschonen, hou je van voorlezen, ken je de spelregels van Rummikub en Ganzenbord? Een baantje als babysitter lijkt jou op het lijf geschreven! Sommige mensen betalen daar drie euro per uur voor. Anderen hebben wel zes euro per uur over voor een betrouwbare oppas. Meld je in de straat bij mensen met jonge kinderen, ga een keertje proefdraaien en Vanaf je dertiende mag je officieel gaan werken. Maar spreek samen je mag niet elk soort werk doen en ook niet meer dan een uurprijs af. een bepaald aantal uren per dag en per week. Vanaf je vijftiende heb je recht op minimumloon. Dat is zo geregeld in de wet. Googel met de woorden ‘werkregels voor jongeren’ en lees wat wel en niet mag.
Regeltjes
43
Kasboek voor week ...
€ …,.. zakgeld € …,.. klusjes € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ ______+ € …,..
de toekomst
Uit
€ …,.. beltegoed € …,.. cadeautjes € …,.. snoep ........................ € …,.. € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ € …,.. ........................ ______+ € …,.. Hoeveel hou je over? Trek het bedrag bij UIT af van het bedrag bij IN.
nr. 4 augustus/september 2012
• Illustratie Annet Schaap
Fietstassen achterop!
In
Tekst Karin Wesselink • Illustraties Petra Baan
Ben je creatief en/of handig met gereedschap? Kijk eens rond op zolder of in een kringloopwinkel. Grote kans dat je daar prima spullen vindt die alleen wat beschadigd of saai zijn. En daar kun jij iets aan doen! Schuur ze op en geef ze een likje verf, of plak er iets moois op. Dan ziet het er weer fantastisch uit en kun je de spullen verkopen via Marktplaats of op een vrijmarkt. Ben jij handiger in de keuken? Dan kun je op bestelling cupcakes of taart gaan bakken en versieren voor een verjaardag of andere speciale gelegenheid.
Schrijf hier op wat je uitgeeft. Wees er heel precies in, want alleen dan krijg je een goed inzicht in je uitgavenpatroon!
Hou je aan het eind van de week veel geld over?
Jij let goed op je geld! Misschien spaar je ergens voor? Vergeet niet af en toe een kleinigheidje voor jezelf of een ander te kopen.
Ligt het bedrag net boven nul?
Jij geeft niet meer uit dan je binnenkrijgt, heel verstandig T! Wil je toch meer sparen? Stop elke week of maand wat geld in een potje en zet het bij een bepaald bedrag op je spaarrekening.
IN € …,.. UIT € …,.. ______ € …,..
Kom je uit op een bedrag onder nul?
Oeps, jij hebt een gat in je hand! Zorg dat je eerst geld hebt voordat je het uitgeeft, anders stapelen de schulden zich op. Vraag zo nodig hulp aan je ouders.
Dezezijn geldpagina’s Deze geldpagina’s gemaaktzijn gemaakt in samenwerking met in samenwerking met
nr . 4
augustus/september 2012
de toekomst
Kijk op hoeoverleefik.nl om extra kasboek pagina’s te printen.
