Zeventiende jaargang nummer : 04 April 2016
Stichting
De COMPUTERCLUB
UPD@TE
WWW.CCUPDATE.NL te Spijkenisse
Colofon Dagelijks bestuur Voorzitter: Penningmeester: Secretariaat:
H.Kubbinga B.W.Tijl T. Vernie
Tel. 0181-640669 Tel. 0181-630859 Tel. 0181-641381 Of Tel. 06-51933037
Vrijwillige medewerkers ccupd@te Boekje : Sander van Trigt Materiaalman: Kees v/d Waal Lesgevende: Bart Tijl Lesgevende: Hans Kubbinga Lesgevende: Karel Kleijn Lesgevende:I-Pad/Samsung Kees v/d Waal Netwerkbeheerder: Peter Mout Betalingen via de bank is mogelijk. Rekening nummerIBAN: NL44ABNA0506627470 Onder vermelding van Penningmeester van CCUPDATE. Correspondentieadres van de stichting is:
[email protected] tel 06-51933037 Internet: http://www.ccupdate.nl
Stichting UPD@TE is voort gekomen uit, de computerclub UPD@TE en als zodanig ingeschreven bij de K.v.K te Rotterdam onder nr. 24297898
2
Bestuursmededeling April Het voorjaar kondigt zich weer aan en voorzichtig aan beginnen de temperaturen wat op te lopen, hoewel we niet veel vorst gehad hebben. We krijgen de zon ook wat meer te zien. Dat sombere weer zijn we een beetje zat. Het zal wel gaan betekenen dat een aantal van u zachtjes aan de caravan weer van stal gaan halen en hiermee op pad gaan. Dit zal ongetwijfeld invloed hebben op de opkomst op de Woensdagavonden. Degenen die op pad gaan wens ik mooi voorjaarsweer toe en veel plezier. Vorige maand heb ik al voor aangekondigd. Per 10 mei 2016 gaat Hans Kubbinga het stokje van me over nemen. Na 5 jaar voorzitterschap wordt het tijd voor weer wat vers bloed. Hans, heel veel succes. Het einde van mijn voorzitterschap wil nog niet zeggen dat ik ga vertrekken. Ik blijf jullie ondersteunen als jullie vragen en / of problemen hebben.
H.Kubbinga
Groeten van uw voorzitter Karel Kleijn
Bezoek ook onze website eens www.ccupdate.nl 3
iOS 9.3 brengt night shift, beveiliging voor notities en meerdere account op iPads in het onderwijs De updates voor iOS 9 vind je hieronder op een rijtje. Je iPhone of iPad updaten kan 'over the air' (via wifi) onder Instellingen | Algemeen | Software-update. Handig om eerst een backup te maken in iCloud of via iTunes op je pc of Mac mocht er iets misgaan en om je iPhone of iPad aan de oplader te leggen. iOS 9.3 iOS 9.3 is door Apple uitgebracht (na de presentatie van een kleinere en goedkopere iPhone SE en kleinere iPad Pro). Deze uitgave bevat veel vernieuwingen voor een 'punt-uitgave'. De interessantste nieuwe functie is een nachtmodus, night shift genaamd, die je scherm wat warmer en minder fel maakt 's avonds. Doordat het scherm minder blauw is, is het prettiger voor je ogen, zo blijkt uit onderzoek (blauw licht verstoort je bioritme). Night Shift is in te stellen onder Instellingen | Beeldscherm en helderheid - Night Shift. Je kunt de night shift ook aanzetten in het Bedieningspaneel (van onderrand scherm omhoog vegen). Verder maakt iOS 9.3 het mogelijk om notities in de gelijknamige app te beschermen met een wachtwoord. Als je je aantekeningen geheim wilt houden kun je dat doen door op de Delen-knop (vierkantje met pijltje omhoog) rechtsboven te tikken en Vergrendel notitie te kiezen. Voor in het onderwijs is het nu mogelijk om meerdere accounts op een iPad aan te maken zodat leerlingen/studenten iPads kunnen delen. En leraren kunnen via een app leerlingen begeleiden. Essentieel voor scholen en universiteiten. Ook CarPlay is uitgebreid en je kunt nu meerdere Apple Watches met een iPhone koppelen. Verder zijn de Apple apps Gezondheid, Muziek, Foto's en iBooks uitgebreid en verbeterd. Ten slotte zijn heel veel fouten opgelost, is de stabiliteit vergroot en zijn beveiligingslekken dichtgeplakt. 4
Windows 10 Upgrade-meldingen uitschakelen
Er is veel kritiek op de manier waarop Microsoft de upgrade van Windows 7 en 8 naar Windows 10 afdwingt. De app Windows 10 installeren (ook bekend onder de naam GWX, oftewel Get Windows 10) toont regelmatig een opdringerige pop-up met de vraag te upgraden naar Windows 10. Ongeacht de beschikbare bandbreedte van de internetverbinding worden in de tussentijd maar liefst 6 Gb aan installatiebestanden gedownload (en opgeslagen in de map C:\$Windows.~BT). Soms wordt de upgrade naar Windows 10 per ongeluk via Windows Update gestart, maar in de meeste gevallen wordt deze zonder medeweten van de gebruiker automatisch uitgevoerd.
Kortom: Microsoft veroorzaakt heel wat ergernis bij gebruikers van Windows 7 en 8 die (nog) niet willen overstappen op Windows 10. Gelukkig is er wat aan te doen! Zo is de pop-up eenvoudig uit te schakelen met een dubbelklik op het GWX-icoontje in het systeemvak, open het menu (met de drie liggende streepjes), optie Bevestiging weergeven, link Reservering annuleren, knop Aanmelding annuleren, knop Sluiten. Hiermee wordt de opdringerige melding uitgeschakeld (het voorkomt dus nog niet dat Windows 10 per ongeluk via Windows Update wordt geïnstalleerd). 5
Wilt u er zeker van zijn dat Windows 10 niet wordt geïnstalleerd, gebruik dan de tool Win 10 when I want it (zie onderstaande "Let op" voor downloadinformatie). Deze tool kan niet alleen het GWX-icoontje uit het systeemvak verwijderen maar maakt ook de 6 GB schijfruimte weer vrij. Tevens is er een optie die voorkomt dat persoonlijke informatie ongemerkt naar Microsoft wordt verzonden. Of deze tool ook toekomstige updates van de app Windows 10 installeren tegenhoudt, kan ik niet garanderen.
LET OP: De tool Win 10 when I want it wordt door menig emailscanner als onveilig beschouwd, wellicht omdat er zogenaamd 'ongewenste' systeemaanpassingen mee gemaakt kunnen worden. Ten onrechte, want deze software wordt door 51 van de 53 scanners van www.virustotal.com (een website voor het scannen van bestanden op virussen) als veilig bestempeld! De tool is echter eenvoudig zelf te vinden door te googlen naar win10wiwi, gebruik bij het downloaden bij voorkeur een onbelangrijk e-mailadres.
6
Windows 10 upgrademelding "De door het systeem gereserveerde partitie kan niet worden bijgewerkt"
Is de voor het systeem gereserveerde partitie (met daarop de Windows Recovery Environment) kleiner dan 100 MB? Tijdens het upgraden van Windows 7 of 8.1 naar Windows 10 de melding :Windows 10 kan niet worden uitgevoerd op deze PC. Als tweede getoond met de mededeling :De door het systeem gereserveerde partitie kan niet worden bijgewerkt. Het komt erop neer dat de upgrade pas kan worden uitgevoerd nadat de gereserveerde partitie is vergroot (bij voorkeur naar 200 MB). Dit kan echter pas nadat de eerstvolgende (naastgelegen) Windowspartitie aan de voorkant met ongeveer 100 MB is verkleind (in Schijfbeheer links van de betreffende partitie). De vrijgekomen ruimte kan aan de achterkant van de gereserveerde partitie worden toegevoegd (in Schijfbeheer aan de rechter kant). Omdat voor het op deze wijze verkleinen van een partitie bestanden verplaatst moeten worden, kan deze procedure alleen worden uitgevoerd met alternatieve partitioneringssoftware zoals EaseUS Partition Manager of MiniTool Partition Wizard.
7
ISO op USB-stick zetten
Voor problemen die zich alleen buiten Windows om laten oplossen, is het handig een opstartbare CD of DVD achter de hand te hebben. Het hiervoor gedownloade ISO-imagebestand is doorgaans eenvoudig vanuit de Windows Verkenner op CD of DVD te branden (klik met rechts op het ISO-bestand, optie Schijfkopiebestand branden). Menig computer (of tablet) beschikt echter niet over een DVD-speler. Als alternatief kan dan een opstartbaar flashgeheugen zoals een USBstick worden gemaakt door het gedownloade ISO-bestand met een tool als ISO to USB (download: www.isotousb.com) of Rufus (download: https://rufus.akeo.ie/?locale=nl_NL) op een USB-stick te zetten.
LET OP: Om de computer van de USB-stick op te laten starten, moet soms eerst de opstartvolgorde in het BIOS/UEFI worden aangepast. Overigens kunnen niet alle computers opstarten vanaf USB! 8
Schakel Windows Systeemherstel in!
Windows Systeemherstel (ook wel systeembeveiliging genoemd) heeft zijn dienst inmiddels wel bewezen. Zijn er problemen met het systeem dan kan in een handomdraai worden teruggekeerd naar een eerder gemaakt systeemherstelpunt (en is het dus niet nodig om Windows opnieuw te installeren). Gezien het gemak dat Systeemherstel biedt, is het vreemd dat Microsoft ervoor heeft gekozen deze functie standaard uit te schakelen. Waarom is mij vooralsnog een raadsel, mijn advies is echter om Windows Systeemherstel weer in te schakelen. Dit gaat via het Win-X menu, configuratiescherm, onderdeel Herstel, optie Systeemherstel configureren, selecteer de Windows-partitie (C:), knop Configureren en selecteer de optie Systeembeveiliging inschakelen. Maak vervolgens gelijk even een herstelpunt van de huidige situatie!
9
Service pagina Deze pagina is een vast onderwerp in het boekje en geeft u informatie over het doen en laten van onze stichting. Donateurschap kost u maandelijks € 12.50 U betaalt eenmalig € 2.50 inschrijfgeld / administratiekosten. Betaalt u in eens voor een heel jaar, betaalt u maar € 112,50 U kunt bij ons een cursus volgen vanaf € 55.00 Wilt U zomaar een avondje doorbrengen bij ons dan kan dat ook U betaald dan een bijdrage van € 5.00 per avond Vraag aan de penningmeester naar de diverse mogelijkheden, of kijk op onze website. www.ccupdate.nl Bij het beëindigen van het donateurschap, dient u een opzeggingstermijn van èèn maand in acht te nemen en dit schriftelijk te melden aan de secretaris. Het adres is: T.W. Vernie. Banjopad 3 3208 SK Spijkenisse. Tel : 0651933037 of 0181-641381 Hebt u vragen en of opmerkingen, mail ons uw probleem en dan kunnen wij er samen wel uit komen. Voorzitter / Hans Kubbinga E-mailadres :
[email protected] Penningmeester / Bart Tijl E-mailadres:
[email protected] Secretariaat: Tom Vernie E-mail:
[email protected] Stichting de Computerclub: http://www.ccupdate.nl De gezelligste computerclub van Spijkenisse. Bij ons krijgt u meer voor minder, vertel dit verder.
10
Windows Photo Viewer in ere herstellen
In Windows 10 is de app Foto’s ingesteld als standaard fotoviewer. Hoewel dit een prima app is, verlangen velen terug naar de Windows Photo Viewer die we kennen van eerdere Windows-versies. Photo Viewer is in Windows 10 wel aanwezig, maar ontoegankelijk gemaakt. Met het volgende trucje is het programma weer te activeren: download het bestand http://www.bandisoft.com/honeyview/nl/ pak het uit en voeg het registerbestand photoviewer.reg (middels een dubbelklik) toe aan het register. Het zip-bestand bevat tevens een registerbestand om de originele situatie te herstellen.
11
Mappen verwijderen uit "Snelle toegang" en “Deze pc”
In de Windows Verkenner van Windows 10 worden de persoonlijke mappen Afbeeldingen, Bureaublad, Desktop, Documenten en Downloads weergegeven. Volgens de standaard instellingen zowel onder Snelle toegang als onder Deze pc weergegeven. Zie het navigatiedeelvenster links in de verkenner. Voor het mooie is dat wel een beetje teveel van het goede... Vermeldingen zijn desgewenst te verwijderen. Bij Snelle toegang gaat dat eenvoudig met een rechter muisklik op de te verwijderen map, optie Van Snelle toegang losmaken. Minder eenvoudig is dat bij Deze pc, hier is namelijk een registerwijziging nodig: verwijder met de registereditor alle registersleutels met de accolades ({….}) bij de registersleutel HKLM\SOFTWARE\ Microsoft\Windows\ CurrentVersion\ Explorer\ MyComputer\NameSpace (en bij de 64-bits versie tevens de registersleutel HKLM\SOFTWARE\ Wow6432Node\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\ Explorer\ MyComputer\NameSpace). Maak eventueel eerst een back-up van de registersleutel NameSpace zodat deze instelling nog hersteld kan worden.
TIP: De vermeldingen zijn ook te verwijderen (en herstellen!) met de tool This PC Tweaker (download: http://winaero.com/comment.php?comment.news.213).
12
Dubbele schijfletters verwijderen
Het komt regelmatig voor dat schijfletters van partities tweemaal in het navigatiedeelvenster van de Windows Verkenner worden vermeld: onder Bureaublad en onder Deze pc. De vermeldingen onder Bureaublad zijn overbodig en kunnen eenvoudig worden verwijderd door met de registereditor de registersleutel {F5FB2C77-0E2F-4A16-A3813E560C68BC83} te verwijderen uit de registersleutel HKLM\SOFTWARE\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\ Explorer\Desktop\NameSpace\ DelegateFolders. Bij de 64-bits Windows-versie moet deze registersleutel tevens worden verwijderd uit de registersleutel HKLM\SOFTWARE\WOW6432Node\ Microsoft\Windows\ CurrentVersion\ Explorer\Desktop\ NameSpace\DelegateFolders.
Dit is het juiste configratie!
13
OneDrive uitschakelen
Is de automatische synchronisatie en de opdringerige aanwezigheid van OneDrive. In het systeemvak en de Windows Verkenner van Windows 10. Ongewenst dan kan deze ook worden uitgeschakeld. Maak met de registereditor in de registersleutel. HKLM\Software\Policies\Microsoft\Windows. De registersleutel OneDrive aan. Voeg de 32-bits DWORD-registerwaarde DisableFileSyncNGSC met de waarde 1 toe,aan deze sleutel en herstart Windows. Het OneDrive-icoontje is nu verdwenen uit het systeemvak. OneDrive wordt niet meer als apart onderdeel in de Windows Verkenner getoond en de bestanden worden niet meer met de online opslag gesynchroniseerd. Door de toegevoegde registerwaarde te verwijderen, wordt OneDrive weer in ere hersteld.
14
Automatisch inloggen laatste gebruikersaccount uitschakelen
Standaard instel wordt automatisch laatst gebruikte account ingelogd. Dit is nogal onhandig wanneer de computer voor meerdere accounts wordt gebruikt: na het opstarten van Windows moet dan eerst worden uitgelogd voordat een ander account kan worden opgestart. Dit probleem zou op te lossen moeten zijn door met de registereditor in de registersleutel HKLM\SOFTWARE\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\ Authentication\LogonUI\UserSwitch de registerwaarde Enabled van 0 te wijzigen in 1. De wijziging wordt elke herstart van Windows 10 ongedaan gemaakt. Tot Microsoft met een oplossing komt, klik met rechts op genoemde registersleutel UserSwitch, optie Machtigingen, knop Geavanceerd. Overname uitschakelen en kies Converteer de overgenomen machtigingen voor dit object in expliciete machtigingen. Klik vervolgens op de link Wijzigen (bovenin het venster), ga naar het tekstvenster Geef de namen van de objecten op, typ de naam Administrators in, knop Namen controleren, knop OK. Activeer vervolgens de optie Eigenaar van onderliggende containers en objecten vervangen (bovenin scherm) bevestig met knop Toepassen. Tot slot moeten de machtigingen van SYSTEM worden ingeperkt: selecteer SYSTEM, knop Bewerken, wijzig Type in Weigeren, klik op de link Geavanceerde machtigingen weergeven en deactiveer alle opties met de knop Alles wissen. Activeer vervolgens weer de optie Waarde instellen, bevestig de wijzigingen (tweemaal de knop OK) en ga akkoord met de Windows-beveiligingswaarschuwing (knop Ja).
15
PicPick: Zwitsers zakmes voor schermafdrukken
De tool PicPick (download: www.ngwin.com/picpick) is een interessant hulpmiddel voor grafische ontwerpers en webdesigners. Deze tool heeft veel meer functies dan Paint, de standaard in Windows aanwezige tool voor het bewerken van afbeeldingen. Omdat PicPick vanuit het systeemvak actief is, kan het in een handomdraai een schermafdruk maken. De schermafdruk van een zelfgekozen gebied of venster kan vervolgens worden bewerkt met een van de vele bewerkingsfuncties. Zoals een kleurkiezer, voor het achterhalen van de kleur van een pixel. Een kleurenpalet voor het selecteren van een kleur met bijbehorende kleurcode, een vergrootglas, een liniaal. Voor het meten van afstanden in pixels, een coördinatenkruis. Voor het achterhalen van absolute en relatieve pixelcoördinaten. Een gradenboog voor het meten van een hoek en een whiteboard waarbij het actieve scherm als tekenbord is te gebruiken.
16
Image maken met EaseUS Todo Backup
De functie Windows Back-up blijkt niet op elke computer naar behoren te werken. Gelukkig kan een back-up van Windows ook met alternatieve imagesoftware worden gemaakt, een van de betere gratis imagingtools is EaseUS Todo Backup (download: www.todo-backup.com). EaseUS maakt een back-up van de gehele schijf, partities (knop Disk/Partition Backup). Het Windows besturingssysteem (knop System Backup) of zelfs op bestandsniveau (met de knoppen File Backup en Smart Backup). De images kunnen op een willekeurige locatie worden opgeslagen (in geval van een back-up op bestandsniveau kan de back-up ook online worden opgeslagen naar OneDrive, Dropbox of Google Drive). De image kan ook met een op Windows of Linux gebaseerde opstartbare herstel-DVD of USB-stick worden teruggezet, handig in geval Windows niet meer wil opstarten! Het is uiteraard verstandig om deze herstelschijf alvast aan te maken (via de knop Tools, optie Create Emergency Disk), indien nodig kan hij echter ook op een andere Windows-computer worden aangemaakt. TIP: Met de knop Clone kan de gehele schijf (inclusief het besturingssysteem) worden overgezet naar een nieuwe schijf, ideaal voor het overzetten van Windows naar een SSD-schijf. Maak eventueel gelijktijdig gebruik van de optie om het bestandssysteem van een SSD-schijf te optimaliseren.
17
Lek in Ubuntu's Secure Boot is risico voor Windows De Secure Boot implementatie die standaard in Ubuntu zit maakt het mogelijk nietondertekende software te starten en dat kan een groot veiligheidsrisico vormen. Ubuntu dwarsboomt Microsoft's pogingen om de pc's veilig te houden. Windows pc's worden tegenwoordig verscheept met Secure Boot ingeschakeld. Een veiligheidsoptie die ervoor zorgt dat een pc standaard alleen nog maar Windows kan starten. Microsoft komt Linux-gebruikers tegemoet door sleutels beschikbaar te stellen voor Linux bootloaders. Het probleem is echter dat Ubunu's signed bootloader code kan laden die niet is ondertekend. Dit maakt het gehele secure boot-proces onveilig. Gelukkig gaat dit veranderen in Ubuntu 16.04 LTS
Ubuntu's Secure Boot-ondersteuning is niet veilig Secure Boot zou een "chain of trust" moeten vormen tussen de UEFI firmware en het besturingssysteem. Als deze optie bijvoorbeeld wordt gebruikt in combinatie met Windows, zorgt de UEFI firmware ervoor dat de Windows bootloader een correcte, ongewijzigde gesigneerde sleutel draagt. De Windows bootloader gaat vervolgens door naar de volgende stap waar ook wordt gekeken of alles nog legitiem is. Het doel daarvan is ervoor te zorgen dat er geen rootkits actief zijn die het opstartproces verstoren. De gemiddelde Linux distributie heeft een door Microsoft ondertekende bootloader die ervoor zorgt dat de UEFI firmware het systeem kan laten starten. De bootloader van Ubuntu checkt echter niet of de geladen Linuxkernel ondertekend is door Canonical. 18
Dat betekent niet alleen dat Secure Boot geen veiligheids-feature is voor Ubuntu-gebruikers, maar ook dat dat kwaadwillenden Ubuntu's bootloader kunnen gebruiken om malware toe te voegen aan praktisch elke pc die gebruik maakt van Secure Boot. De Grub bootloader die wordt gebruikt door Ubuntu kan namelijk ook Windows starten, waardoor het mogelijk wordt Windows systemen die werken met Secure boot aan te vallen.
Dit is niet algemeen bekend, maar ook niet iets wat Canonical onder stoelen of banken heeft geschoven. Marc Deslauriers, Ubuntu security engineer, schreef: " Ubuntu's ondersteuning voor Secure boot is alleen maar bedoeld om als compatibiliteits-maatregel zodat media gestart kunnen worden op computers waarop security boot actief is. Er zijn geen plannen om Secure Boot als veiligheids maatregel in te zetten." 19
Vrije-software-ontwikkelaar Matthew Garrett ontdekte dit probleem op 6 Januari 2016. Garrett beschuldigt de makers van Ubuntu in een serie boze tweets van "criminele onzinnigheid" en wees op het gevaar dat schuilt in het misbruiken van ondertekende bootloaders door Microsoft. Garrett voegde daar in een andere tweet het volgende aan toe. Deze beslissing raakt niet alleen Ubuntu-gebruikers, maar iedereen die gebruik maakt van de UEFI Secure Boot."
Ubuntu 16.04 repareert de boel Ondanks Canonical's laconieke reactie werken de ontwikkelaars van de fabrikant aan het beveiligen van Ubuntu's Secure Bootimplementatie. Op de Secure Boot-pagina meldt Canonical het volgende: "Canonical's Secure Boot-implementatie in Ubuntu 15.10 (en eerder) is hoofdzakelijk voor het kunnen starten van software. Als je Secure Boot wil gebruiken als veiligheidsmechanisme zou je het beste een eigen sleutel kunnen gebruiken en de bootloader moeten updaten om te voorkomen dat er een niet-ondertekende kernel wordt gestart. Ubuntu 16.04 LTS zal zo gebouwd worden dat Secure-Boot standaard zal worden afgedwongen. (Voor details, zie LP:#1401532)." Ubuntu 16.04 staat gepland in april 2016 waardoor Canonical nog even de tijd heeft de bootloader te herconfigureren. Garrett meldt echter nog wel dat de oude Ubuntu bootloaders op een zwarte lijst zouden moeten gezet om te voorkomen dat deze worden misbruikt. De oude bootloaders zijn makkelijk te vinden en vormen een potentieel risico voor het Secure Boot ecosysteem. Secure boot is een verplichte hardware feature voor Windows 10gecertificeerde pc's. Pc-fabrikanden hoeven niet per se de sleutel te gebruiken die Microsoft meelevert voor Linux distributies. Als deze ondertekende Linux bootloaders een veiligheidsrisico blijven zou dat ervoor kunnen zorgen dat Microsoft en pc-fabrikanten zullen stoppen met het ondersteunen van ondertekende Linux-sleutel. En dat zou het voor Linux-gebruikers een stuk moeilijker maken hun favoriete besturingssysteem te installeren. 20
Een alternatief voor Windows 10: Linux Mint 17 Windows 10 is uitgekomen, en Microsoft doet nu hun best deze update ‘gratis’ op te dringen aan alle (legale) Windows gebruikers. Microsoft is hun organisatie nu aan het herzien van software bouwer tot diensten leverancier. Je weet sinds Snowden reeds over de innige samenwerking van Microsoft met de NSA. Met de nieuwe alles-is-een-dienst visie van Microsoft bent je nu dus over heel Windows heen je privacy kwijtgeraakt. Onlangs voerde Microsoft namelijk vergaande, nieuwe regels door, of zoals sommigen samenvatten ‘Windows 10 bespioneert iedereen de moeder‘, een zeer zorgwekkende ontwikkeling. Hoog tijd dus voor een blik op alternatieven. Er is een gratis, open en veiliger alternatief, en dat alternatief heet GNU/Linux. Met GNU/Linux kan je jouw computer bevrijden. In dit artikel evalueren we de GNU/Linux variant met de naam Linux Mint 17. Kort Intro-schrijven Er is in GNU/Linux (verder afgekort als Linux) een volledig gratis alternatief voor Windows beschikbaar, die openlijk mag worden gedeeld, die nagenoeg niet gevoelig is voor virussen en malware, en waar je zelf aan kan meewerken als je wilt en kan. Tegelijkertijd is Linux niet een goed alternatief voor iedereen. Linux is geen 100% gelijkende vervanging voor Windows. Er zit een leer-curve aan, en die moet je wel even door waardoor het niet voor iedereen toepasselijk is. Sommigen willen ook geen verandering: als je specifiek Windows wil, blijf dan Windows gebruiken. Gelukkig kan Linux gewoon geheel vrijblijvend uitgeprobeerd worden op de eigen computer, zelfs zonder installatie op de computer maar gewoon vanaf USB of CD! Het is zelfs mogelijk kennis te maken met deze software gewoon als toepassing op Windows, door middel van software als Virtualbox. Laten we eens kijken naar Linux Mint. 21
Linux Mint 17 Achtergrond Linux Mint: een variant van Linux Operating Systeem, wordt gemaakt door div. organisaties en vele vrijwilligers over de hele wereld. Deze variant komt grotendeels van de organisatie Canonical uit het VK, welke is opgericht door een Zuid Afrikaanse ondernemer met de naam Mark Shuttleworth. Hun product (Ubuntu) is op zijn beurt weer gebaseerd op het werk van de Debian vrijwilligersorganisatie. Om alle software gebruiksvriendelijk te maken, is Fransman Clement Lefebvre sinds 2006 een project gestart onder de naam Linux Mint. De huidige versie van zijn werk is versie 17.2 en deze versie wordt ondersteund tot 2019. Installatie De installatie van een Operating Systeem (OS) is normaliter een activiteit die niet voor iedereen is weggelegd. Hiervoor heb je enige kennis van computers nodig. De gemiddelde computergebruiker zal nooit zelf een OS installeren. Hier kijken we nu dus ook niet in detail naar. Een installatie van Linux Mint is echter niet ingewikkeld. Het is goed vergelijkbaar met Windows maar gaat een stuk sneller. In een kwartiertje is het gepiept en daarbij zijn direct de diverse hardware drivers gereed en is een set basisapplicaties geïnstalleerd. Tenzij je veel stunt en vliegwerk van plan bent, kan een (OK, ietwat ervaren) kind de was doen. 22
Hardware ondersteuning We reviewen de software op een kleine desktop computer uit 2011 met een AMD E-350 1,6Ghz processor, kleine SSD schijf en met 8 GB flink wat geheugen. Hij is voorzien van een wat lastige UEFI bios en AMD videokaart. De standaard installatie op de test PC werkte direct goed, alle hardware wordt netjes herkend zonder aanvullend werk. Dat is, met uitzondering van de scanfunctie van mijn multifunctionele printer. Een probleem dat wel op te lossen is, maar toch niet bepaald handig. Na installatie valt er verder weinig meer te doen, UEFI werkte en de slaapstand werkte ook prima. Standaard dacht Linux Mint wel dat ik twee schermen aangesloten had, terwijl er toch echt maar één aangesloten was, iets dat ik nog even heb recht heb gezet in een configuratieschermpje.
Als je bijzondere hardware gebruikt, heb je soms gewoon geen keuze. Ook als je een Windows tablet-computer hebt is Linux geen alternatief. Wanneer je Windows specifieke randapparatuur gebruikt zoals dus sommige printers en scanners, specialistische muizen met tientallen knoppen, en wat dies meer zij… dan kan het voorkomen dat deze niet volledig werken. Je kan dit gelukkig gemakkelijk testen voordat je installeert. 23
Functioneren Standaardinstallatie Tijdens het starten na de installatie zie je netjes het bovenstaande mintlogo op het scherm, maar niet voor lang want het is opvallend hoe snel de computer start naar werkende bureaublad. De standaard installatie ziet er na opstarten als volgt uit, eventueel klikken voor inzoomen: Je kan kiezen of je automatisch wilt inloggen of met een wachtwoord. Het gebruik van Linux Mint blijkt verder ook vlot. Het valt wel op dat de AMD videokaart met de standaard instellingen wat minder vlot werkt dan onder Windows 7 bij het afspelen van bijvoorbeeld Youtube HD-video. Bij normaal gebruik is dit gelukkig niet storend, maar de AMD hardware blijft ogenschijnlijk een wat zwak punt voor Linux Mint. Personaliseren Allereerst is er de keuze om te kiezen welke taal je wilt gebruiken. De Nederlandstalige ondersteuning is hier prima in orde, en de geïnstalleerde software past zich daar netjes op aan. Dat is inclusief Nederlandstalige spellingscontrole in bijvoorbeeld tekstverwerker, email en browser. Ook op het gebied van wallpapers, iconen op het bureaublad, type en kleur van de iconen (standaard veelal groen), vensterversieringen en grafische effecten biedt Linux Mint zowel zinnige standaarden als ook de mogelijkheid om in te stellen naar eigen smaak. “Hot Corners” en meerdere virtuele bureaubladen zijn beschikbaar maar staan (gelukkig) grotendeels uit. Al deze opties zijn echter eenvoudig in te stellen naar wens. Er is geen Cortana functionaliteit beschikbaar. Windows gebruikt sinds versie 7 op de taakbalk onderin het scherm grotere vierkante iconen zonder naam, Linux Mint kiest hier voor de haast traditionele XP-stijl met kleinere iconen mét naam. Het uiterlijk van de taakbalk kan je enigszins aanpassen naar smaak, maar niet gemakkelijk naar iets gelijkend Windows 7 t/m 10.
24
Software installeren De standaardinstallatie komt onder andere met een browser (Firefox), email-programma (Thunderbird), office pakket met tekstverwerker en rekenblad (LibreOffice), PDF lezer, fotobewerking (Gimp), muziekspeler (Banshee) en videospeler (VLC). Allemaal paraat en netjes in het Nederlands. U bent direct van alle gemakken voorzien voor thuisgebruik. Email backup terugzetten, bookmarks laden in Firefox en klaar bent u. In tegenstelling tot bij Windows is het niet de bedoeling dat je overal zelf software gaat downloaden. Er is een uitgebreide softwarebeheer AppStore beschikbaar waarin 70.000 aanvullende software pakketten beschikbaar zijn. Met één click is software te installeren en de geïnstalleerde software wordt (grotendeels) automatisch bijgewerkt indien benodigd. Aanvullende software – zoals werkende Calibre software voor ebooks, TeamViewer, WPS Office of de Google Chrome browser kan uiteraard wel gewoon gedownload en geïnstalleerd worden indien gewenst, maar niet met één click op de muisknop. Windows specifieke software als Internet Explorer, Microsoft Office, Evernote, Photoshop, etc. zijn niet (gemakkelijk) beschikbaar. Sommige verrassende software trouwens weer wel. Skype bijvoorbeeld, als je graag wilt bellen direct met de NSA en AIVD, is gewoon beschikbaar in de Linux Mint AppStore. Mint komt standaard met veel gratis, veilige toepassingen, en betere alternatieven ook, je moet ze als nieuwe gebruiker alleen wel opnieuw ontdekken. Waar is Microsoft Office!? Vroeg of laat komt de vraag waar Word is. LibreOffice volstaat prima voor het lezen en schrijven van een brief, en het merendeel van de Word bestanden maar het is zelf geen Microsoft Word. In plaats van de moderne lint (het ribbon menu) werkt LibreOffice bijvoorbeeld met een ouderwetse knoppenbalk en een paneel aan de rechter kant van het scherm. Gecompliceerde Word documenten worden niet altijd even goed weergegeven, voor normaal thuisgebruik meestal voldoende. 25
Als advies kan ik meegeven dat Microsoft Office tegenwoordig een goede online versie heeft. Idem Google Docs. Als prettiger initiatief kan ik ook de uitstekende webapps van OnlyOffice onder de aandacht brengen. Ook WPS Office met ribbon menu is beschikbaar voor installatie op Mint, maar die is niet Nederlandstalig en niet in de AppStore. Overigens is in WPS wel een aanvullend Nederlandstalig woordenboek te installeren, maar daar is wat speurwerk voor benodigd. Wil je toch perse Microsoft Office, dan kan je eventueel gebruik maken van PlayOnLinux. Deze software is te downloaden via de Linux Mint AppStore en maakt het mogelijk toch gebruik te maken van diverse Windows software, zoals Microsoft Office t/m versie 2010 en sommige versies van Adobe Photoshop. Het kan echter zijn dat specifieke onderdelen van het pakket toch niet volledig werken zoals gewend, dat zal je dus zelf moeten uitproberen. Resultaten variëren en enig experimenteren is daarvoor benodigd.
26
Welke antivirus moet ik hebben? Waar is de malware scanner? Die is niet benodigd, het is wel beschikbaar voor omgevingen waar bestanden met Windows systemen worden uitgewisseld, maar Linux virussen zijn ‘few and far between’ en niet heel effectief bij normaal bureaubladgebruik. Idem de malware scanner, linux werkt op basis van open source, iedereen kan zien wat de programmeur geschreven heeft. Malware zie je dus ook haast niet, het zijn gewoon geen issues. Je kan veilig surfen zonder angst voor infecties. Er zijn meer verschillen uiteraard, als je een USB aankoppelt wordt het niet D:\ maar /media/gebruikersnaam/naam-usb-stick-hier. Het ontkoppelen niet via een klein icoontje onderin het scherm naast de klok, maar gewoon direct via een uitwerpen-knopje in de bestandsbeheerder, heel logisch eigenlijk. Bestanden openen van een NAS netwerkschijf of andere computer niet met \\servernaam, maar smb://servernaam. Anders, maar duidelijk niet heftig ingewikkeld. Hoeveel is je privacy waard? De vraag is niet of Linux Mint een 100% gelijkende Windows vervanger is. Wat mij betreft is Linux Mint op dit moment ruim goed genoeg als alternatief. Maar het vraagt wel enige gewenning en daardoor is in het begin enige volharding benodigd. Maar voordat je het weet ben je gewend aan de luxe van Linux Mint en wil je niet meer terug. Heb je goede kennis van PC’s, en of een goede kennis met linux dan is Linux Mint zeker het proberen waard als alternatief voor Windows 10. Je kunt laagdrempeling experimenteren met Linux Mint, de kosten zitten uitsluitend en alleen in de tijd die het je kost om het nodige daarover uit te zoeken. Gelukkig is er online veel hulp en informatie voor beschikbaar, je bent immers bepaald niet de eerste. Voor de weinig ervaren computergebruiker zonder aanvullende hulp kan ik Linux Mint echter niet aanbevelen. 27
Gratis upgrade naar Windows 10
Iedereen met een legale versie van Windows 7 of 8 kan tot 29 juli gratis upgraden naar versie 10. Wat zijn de voordelen en wat de nadelen? Steeds meer ouderen beschikken over een pc, laptop of tablet. Vooral de eerste twee draaien meestal op het Windows besturingssysteem van Microsoft. Het 14 jaar oude Windows XP wordt niet meer ondersteund, maar heeft toch nog een marktaandeel van zo’n elf procent. Toch zijn veel mensen zijn overgestapt naar versie 7 of 8. Inmiddels is het stabiele en betrouwbare Windows 7 in gebruik bij de helft van de Nederlandse computergebruikers. Het systeem wordt nog onderhouden met veiligheidsupdates, maar nieuwe functies komen er niet meer bij.
28
Gratis Sinds een klein jaar is nu al weer Windows 10 uitgebracht en tot verbazing van velen biedt Microsoft alle gebruikers van Windows 7 en 8 een gratis upgrade aan naar dit nieuwe besturingssysteem tot 29 juli 2016 aanstaande. Eigenlijk niet onlogisch, want het kost meer geld en moeite om drie systemen te onderhouden dan slechts één. Het is dus uiteindelijk in het voordeel van Microsoft dat u snel overstapt. Inmiddels zijn er evenveel gebruikers van versie 10 als versie 8, dus de strategie lijkt te werken. Als het nieuwe systeem u niet bevalt, kunt u tot een maand na de upgrade een zogeheten roll-back actie uitvoeren, waarmee u weer teruggaat naar uw oorspronkelijke systeem. Al uw bestanden en alle ondersteunde programma’s blijven uiteraard beschikbaar. Wel even opletten: een paar applicaties draaien niet meer onder Windows 10, tenzij u een dure nieuwe versie van dat programma koopt. Vooraf even controleren dus.
Voordelen Er zijn best veel voordelen aan het nieuwe besturingssysteem. Het eerste is al dat het altijd te dure Microsoft nu eens iets gratis weggeeft. Windows 10 is een prima systeem, vergelijkbaar met het stabiele Windows 7 en bepaald prettiger dan Windows 8/8.1 volgens veel gebruikers. Echt een stap vooruit dus. Anders dan voor versie 7 krijgt u de komende jaren overigens maximale ondersteuning. Na het vele gemopper op sommige Windows versies is het er Microsoft veel aan gelegen om nu eens zoveel een maximaal aantal tevreden klanten te hebben.
29
Werkt u ook met een Windows tablet of telefoon? Windows 10 is ook geoptimaliseerd voor mobiele apparaten. Meestal stelden nieuwe Windows versies hogere eisen aan uw computer. Nu niet. Windows 10 is licht en snel, start beduidend sneller op. Het stelt zelfs minder hardware-eisen dan zijn voorgangers. Het design is rustig en duidelijk. Grafische effecten kunnen zonder problemen worden uitgeschakeld.
Features Windows 10 biet een aantal interessante features, zoals de nieuw ontwikkelde Edge browser, sneller en beter dan Internet Explorer. Spraakassistent Cortana is vergelijkbaar met Siri van Apple of Google Now. Opdrachten kunt u eenvoudig inspreken. kunt tevens met meerdere ‘virtuele’ schermen werken met ieder hun eigen indeling. Schakelen tussen die schermen is eenvoudig. Veel standaard applicaties (apps) zijn verbeterd. Dat geldt ook voor de veiligheidsopties. Zo kunt u via biometrische identificatie, vingerafdruk of irisscan, inloggen, mits u beschikt over een daarvoor geschikt apparaat.
Nadelen Er zijn natuurlijk redenen genoeg om niet over te stappen. Het installeren van een nieuw systeem kost u altijd een paar uur. Versie 7 en 8 werken op dit moment nog prima. Zoals gezegd zijn er oudere programma’s die niet door Windows 10 worden ondersteund. Niet iedereen vindt snelheid en ondersteuning van tablet belangrijk. Sommige ouderen hebben een hekel aan een nieuw systeem en blijven liever werken met wat ze al kennen. Uiteraard is het helemaal uw eigen keuze, maar bedenk dat u na 29 juli € 119 gaat betalen voor Windows 10. Aan u de keuze. 30
Malware infecteert Android-toestellen via sms, tenzij je oplet
Deense beveiligingsonderzoekers hebben malware ontdekt die wordt verspreid via sms'jes. Maar om geïnfecteerd te raken, moet je wel erg onvoorzichtig zijn. De malware heet Mazar BOT en richt zich op Android-gebruikers. Als je niet oppast, kunnen kwaadwillenden ermee de administratorrechten over je smartphone krijgen. De aanval kondigt zich aan via een sms'je van een onbekend telefoonnummer, met daarin de tekst dat je een 'multimediabericht hebt ontvangen'. Een tip: volg nooit zomaar linkjes van nummers die je niet kent. Dubieuze app
Mocht je dat toch gedaan hebben, dan word je daarna ook nog gevraagd de dubieuze 'MMS Messaging'-app te installeren. Geef je toestemming, dan nestelt de malware zich pas in je telefoon. Overigens is dat ook te voorkomen door in de veiligheidsinstellingen van je toestel de optie 'installeren van onbekende bronnen toestaan' uit te schakelen, wat overigens ook de standaard is. Voorzichtig
Zoals je ziet, moet deze malware erg zijn best doen om schadelijk te kunnen zijn. Dat neemt niet weg dat je ook op je smartphone altijd voorzichtig moet zijn, net zoals je mailtjes van onbekende afzenders met gezond wantrouwen hoort te benaderen. 31
De Vereniging van OudEmployés der "Koninklijke/Shell Heeft ons een donatie gedaan om de leden te helpen uitleggen met de werking van tablets.
U kunt de website van de vereniging bereiken via
www.voeks.nl Natuurlijk bedanken wij VOEKS en zullen daarom de rest van dit jaar deze pagina gebruiken om U daar attent op te maken.
Hier kan Uw advertentie komen als U donateur van ons wordt. Inlichtingen : tel: 0181-641381 of 06-54692942
[email protected]
32
