Zeer divers toezicht in de openbare ruimte

Rapport Gemeentelijke Ombudsman

Zeer divers toezicht in de openbare ruimte Gemeente Amsterdam Stadsdeel Centrum, Stadsdeel Nieuw-West, Stadsdeel Noord, Stadsdeel Oost, Stadsdeel West, Stadsdeel Zuid, Stadsdeel Zuidoost, Cition, Dienst Stadstoezicht, Havenbedrijf Amsterdam NV 11 april 2013 RA130604

Datum : 11 april 2013 Rapportnummer: RA130604 Pagina : 2/48

Inhoudsopgave 1 Samenvatting....................................................................................................................................... 4 2 Inleiding................................................................................................................................................ 7 Aanleiding ............................................................................................................................................... 7 Onderzoek ........................................................................................................................................... 12 3 Toezicht in Amsterdam ................................................................................................................. 13 Bestuurlijke achtergrond................................................................................................................... 13 Taken en bevoegdheden van toezichthouders............................................................................. 14 Sancties.................................................................................................................................................. 15 Bezwaar................................................................................................................................................. 15 Klachten ................................................................................................................................................ 16 4 Slimmer werken............................................................................................................................... 17 Centrum................................................................................................................................................ 18 Nieuw-West ........................................................................................................................................ 18 Oost....................................................................................................................................................... 19 West ...................................................................................................................................................... 19 Zuid........................................................................................................................................................ 20 Dienst Stadstoezicht .......................................................................................................................... 20 Havenbedrijf......................................................................................................................................... 21 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 21 5 Klachten over toezichthouders.................................................................................................... 25 Centrum................................................................................................................................................ 25 Noord.................................................................................................................................................... 25 Oost....................................................................................................................................................... 25 West ...................................................................................................................................................... 25 Zuid........................................................................................................................................................ 25 Zuidoost ............................................................................................................................................... 26 Cition..................................................................................................................................................... 26 Dienst Stadstoezicht .......................................................................................................................... 27 Openbaar Ministerie .......................................................................................................................... 27 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 28 6 Opleiding toezichthouders............................................................................................................ 30 Nieuw-West ........................................................................................................................................ 30 Noord.................................................................................................................................................... 30 West ...................................................................................................................................................... 31 Zuid........................................................................................................................................................ 31 Zuidoost ............................................................................................................................................... 31 Cition..................................................................................................................................................... 31


Dienst Stadstoezicht .......................................................................................................................... 31 Havenbedrijf......................................................................................................................................... 32 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 32 7 Omgaan met agressie ..................................................................................................................... 33 Centrum................................................................................................................................................ 33 Oost....................................................................................................................................................... 33 Nieuw-West ........................................................................................................................................ 33 West ...................................................................................................................................................... 33 Dienst Stadstoezicht .......................................................................................................................... 34 Cition..................................................................................................................................................... 34 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 35 8 Uniformen en bevoegdheden ....................................................................................................... 36 Parkeercontroleurs Cition................................................................................................................ 37 Havenbedrijf......................................................................................................................................... 37 9 Uitrusting .......................................................................................................................................... 39 Men neme mee… ............................................................................................................................... 39 Oost....................................................................................................................................................... 39 West ...................................................................................................................................................... 39 Zuidoost ............................................................................................................................................... 39 Cition..................................................................................................................................................... 39 Dienst Stadstoezicht .......................................................................................................................... 40 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 40 Bijlage 1: Rapporten Cition............................................................................................................... 41 Bijlage II: Rapporten Handhaving..................................................................................................... 44


1 Samenvatting Aanleiding In de openbare ruimte in Amsterdam zijn verschillende soorten toezichthouders werkzaam met een rijke variatie aan uniformen en uitrustingen. Weinig Amsterdammers weten precies de verschillen tussen deze toezichthouders en welke taken en bevoegdheden zij hebben. Dit is voor de ombudsman aanleiding om een oriënterend onderzoek in te stellen naar het toezicht ‘op straat’ uitgevoerd in de zeven stadsdelen van Amsterdam en Westpoort. Centraal staat de vraag of het toezicht in Amsterdam op een voldoende dienstverlenende wijze wordt uitgevoerd. Is het voor burgers voldoende duidelijk wat de bevoegdheden en taken van deze medewerkers zijn en weten zij waar zij naartoe moeten met eventuele klachten over de uitoefening van het toezicht.

Onderzoek In het kader van het onderzoek hebben twee onderzoekers van de ombudsman met teammanagers Handhaving van alle stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, Cition, Havenbedrijf Amsterdam NV en Dienst Milieu en Bouwtoezicht gesproken. Beide onderzoekers hebben ook met medewerkers van het Openbaar Ministerie gesproken die zich bezig houden met de afhandeling van klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren. Verder hebben zij een dag met handhavers van Stadsdeel Oost meegelopen om het werk in de praktijk te aanschouwen. Tot slot heeft ombudsman met dr. R. van Steden, universitair docent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit over zijn bevindingen gesproken. Aanleiding was dat de heer van Steden eerder onderzoek heeft gedaan naar handhaving in Amsterdam. Zijn onderzoek resulteerde in het rapport Gemeentelijke handhavers in Amsterdam dat in 2012 is gepubliceerd. Conclusies en aanbevelingen In het verslag van bevindingen onderscheidt de ombudsman de volgende onderwerpen: ‘slimmer werken’,’klachten over toezichthouders’, ‘opleiding toezichthouders’, ‘omgaan met agressie’, ‘uniformen en bevoegdheden’ en ‘uitrusting’. Hieronder volgt een selectie van de conclusies en aanbevelingen. Slimmer werken 1 Uniforme werkwijze op centraal niveau • Stadsdelen kunnen slimmer werken door de methodes van programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving op centraal niveau te ontwikkelen en de gegevens centraal in te voeren. Dit komt het niveau van dienstverlening ten goede. • Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om op centraal niveau een uniforme methode te ontwikkelen voor programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving. 2 Leer van cijfers • De ombudsman constateert dat de onderzochte organisaties geen inzicht hebben in de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving. Door het ontbreken van deze gegevens kan geen analyse plaatsvinden waardoor niet of onvoldoende programmatisch kan worden gewerkt en/of informatiegestuurd kan worden gehandhaafd. De organisaties kunnen niet leren van de cijfers. • De organisaties dienen hun administratie zodanig op orde te krijgen dat zij op eenvoudige wijze kunnen beschikken over alle kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking


tot handhaving teneinde het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 3 Politie-informatie • Handhavers lopen een veiligheidsrisico als zij zonder informatie over individuele personen en adressen handhavend moeten optreden. Dit gaat ten koste van de dienstverlening. • Treed in overleg met de politie of en in hoeverre handhavers van politie-informatie kunnen worden voorzien. 4 Buurtregisseur • De buurtregisseur kan een verbindende schakel vormen tussen de Dienst Stadstoezicht, het GVB en de politie. Dat komt de samenwerking tussen deze organisaties ten goede. • Overleg met de politie of de buurtregisseur een grotere rol kan krijgen wat betreft de samenwerking tussen de betrokken organisaties met betrekking tot handhaving. 5 Gastheerschap • Het werk van handhavers kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich meer op die manier moeten profileren. • Denk na om het toezicht/de handhaving in de stad langs een vloeiende ‘taaklijn’ te organiseren en het accent van de taakomschrijving van ‘handhaving’ te verleggen naar ‘gastheerschap’. Overweeg om op het uniform ‘TOEZICHT’ te zetten. klachten over toezichthouders 1 Protocol klachtafhandeling • De stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht dienen een protocol te ontwikkelen aan de hand waarvan klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren volgens een vaste werkwijze worden geanalyseerd. Maak toezichthouders en parkeercontroleurs ervan bewust dat burgers klachten mogen en kunnen indienen. Instrueer toezichthouders en parkeercontroleurs om burgers in voorkomende gevallen op de klachtenprocedure te wijzen. uniformen en bevoegdheden 1 Verschillende uniformen • Uit dienstverlenend oogpunt is de burger gebaat bij een in alle opzichten uniform en integraal toezicht. De doorsnee Amsterdammer is niet of onvoldoende bekend met de verschillende soorten toezichthouders die hij op straat tegenkomt. • Start een voorlichtingscampagne over de bevoegdheden van de verschillende toezichthouders/handhavers in Amsterdam.


2 Naar één handhaver • Doordat de uniformen van handhavers en parkeercontroleurs (te) veel op elkaar lijken, weet het publiek niet wat het verschil is tussen beide. Idealiter wordt al het werk in de openbare ruimte uitgevoerd door één soort handhaver tevens buitengewoon opsporingsambtenaar, ook het werk van de parkeercontroleur. Parkeercontroleurs kunnen als integrale handhaver dan veel breder inzetbaar zijn. In andere steden komt dit wel voor. uitrusting 1 Gelijke uitrusting • Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om alle handhavers met dezelfde communicatiemiddelen en veiligheidsvoorzieningen zoals wapenstok uit te rusten.

Amsterdam, 11 april 2013

Ulco van de Pol Gemeentelijke Ombudsman


2 Inleiding Aanleiding Zoals uit onderstaande foto’s blijkt werken er diverse toezichthouders in Amsterdam in de openbare ruimte met een rijke variatie aan uniformen en uitrustingen. Weinig Amsterdammers zullen precies weten wat de verschillen tussen al deze toezichthouders zijn en welke taken en bevoegdheden zij hebben. Dit is voor de ombudsman aanleiding om een oriënterend onderzoek in te stellen naar het toezicht ‘op straat’ uitgevoerd in de zeven stadsdelen van Amsterdam en Westpoort1. Centraal staat de vraag of het toezicht in Amsterdam op een voldoende dienstverlenende wijze wordt uitgevoerd. Is het voor burgers voldoende duidelijk wat de bevoegdheden en taken van deze medewerkers zijn en weten zij waar zij naartoe moeten met eventuele klachten over de uitoefening van het toezicht. Over de afgelopen jaren ontving de ombudsman regelmatig klachten over (het ontbreken van) toezicht. Hij ontving relatief weinig klachten over de toezichthouders zelf. Over het parkeerbeheer van Cition is er een continue stroom van klachten. Kennelijk is deze organisatie herkenbaar en laagdrempelig. De werkzaamheden van de medewerkers van de gemeente Amsterdam die op de foto’s staan afgebeeld, spelen zich voornamelijk op straat af. Hun werk bestaat uit toezicht, controle en handhaving van regelgeving op het gebied van bouw, horeca, markten, milieu, openbare ruimte, parkeren, verkeer en vervoer. Hun werk richt zich onder meer op burgers, winkeliers, marktkooplieden, (brom)fietsers en automobilisten.

(foto’s Edwin van Eis Fotobank)

1

Westpoort is officieel geen stadsdeel en valt onder verantwoordelijkheid van het Amsterdamse college van B&W. Havenbedrijf Amsterdam NV beheert Westpoort.


Handhavers zonder wapenstok (foto’s Edwin van Eis Fotobank)

Verkeersregelaar bij IJtunnel (foto Edwin van Eis Fotobank)


Handhaver met wapenstok


Parkeercontroleurs van Cition

Straatcoaches


Boswachter met diensthond (foto Jeroen Hogenboom)

Overzicht van toezichthouders in Amsterdam werkzaam in de openbare ruimte - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien zonder wapenstok in dienst van een stadsdeel of de Dienst Stadstoezicht (onder meer handhavers Taxi, handhavers team Bestuurlijk Toezicht Prostitutie en handhavers Vliegende Brigade) - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien en wapenstok van Stadsdeel Zuidoost of de Dienst Stadstoezicht (team Veiligheidsteam Openbaar Vervoer) - toezichthouders (geen buitengewoon opsporingsambtenaar) in dienst van een stadsdeel - parkeercontroleurs van Cition (bijna identiek uniform als handhavers) - boswachters tevens buitengewoon opsporingsambtenaar (groene broek, kaki overhemd) - fietsenknippers1 (veiligheidshesje) - handhavers Havenbedrijf Amsterdam NV (op het water) ‘nautisch uniform’ - ISA-medewerkers2 - prikkers3 (veiligheidshesje) - straatcoaches4 (rode jassen) - verkeersregelaars5 (oranje veiligheidshesje)

1

Een fietsenknipper is een medewerker van het stadsdeel (of Pantar) die zich toelegt op het losknippen van verkeerd geparkeerde fietsen, fietswrakken en fietswezen. 2 International Security Agency (ISA) is een Nederlands beveiligingsbedrijf voor onder meer verkeer- en parkeerbeheer, overlast- en criminaliteitsbestrijding dat door de centrale stad of stadsdelen wordt ingehuurd. 3 Een prikker is een medewerker van het stadsdeel (of Pantar) gespecialiseerd in het doorzoeken van verkeerd aangeboden vuilniszakken naar naam en adresgegevens van de overtreder. 4 Straatcoaches zijn via de Stichting Aanpak Overlast Amsterdam werkzaam in bepaalde stadsdelen en worden ingezet om jongerenoverlast aan te pakken. Straatcoaches zijn herkenbaar aan hun rode jassen en zilverkleurige mountainbikes. 5 Een verkeersregelaar is werkzaam voor een stadsdeel of gemeentelijke dienst en heeft de bevoegdheid om aan weggebruikers instructies te geven.


Onderzoek In het kader van het onderzoek hebben twee onderzoekers van de ombudsman tussen 17 juli en 28 november 2012 met teammanagers Handhaving van alle stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, Cition, Havenbedrijf Amsterdam NV (hierna: Havenbedrijf) en Dienst Milieu en Bouwtoezicht1 (hierna: DMB) gesproken. De belangrijkste bevindingen van deze gesprekken, maken deel uit van dit rapport. In de verschillende hoofdstukken zijn niet steeds alle gemeentelijke organisaties genoemd waarmee de onderzoekers hebben gesproken. Afhankelijk van het onderwerp en de relevantie van hetgeen is besproken, heeft de ombudsman de bevindingen hierover in het rapport opgenomen. Daarnaast hebben beide onderzoekers op 11 december 2012 een dag met handhavers van Stadsdeel Oost meegelopen om het werk in de praktijk te ervaren. Op 14 februari 2013 heeft de ombudsman zijn voorlopige bevindingen en conclusies tijdens het directeurenoverleg Veiligheid en Handhaving gepresenteerd. De directeuren van stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, DMB en de directie Openbare Orde en Veiligheid (hierna: OOV) nemen deel aan dit overleg. Op 6 maart 2013 heeft de ombudsman zijn bevindingen en conclusies besproken met dr. R. van Steden, universitair docent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit. Hij maakt deel uit van de onderzoeksgroep Veiligheid en burgerschap. De visie van de heer Van Steden is in dit rapport verwerkt. De heer Van Steden heeft samen met de heer E. Bron onderzoek gedaan naar handhaving in Amsterdam. Dit onderzoek heeft geresulteerd in het rapport Gemeentelijke handhavers in Amsterdam dat in 2012 is gepubliceerd. Op 15 maart 2013 hebben de onderzoekers van de ombudsman een gesprek gehad met een beleidsmedewerker en een managementassistente van het Openbaar Ministerie (hierna: OM). De opmerkingen van beide medewerkers zijn in het rapport verwerkt.

1

De taken en bevoegdheden van de DMB zijn m.i.v. januari 2013 overgegaan naar de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied of naar stad en stadsdelen.


3 Toezicht in Amsterdam Bestuurlijke achtergrond Van oudsher is de politie belast met de handhaving van de openbare orde en veiligheid en het opsporen en onderzoeken van strafbare feiten. Tegenwoordig concentreert de politie zich vooral op de opsporing en onderzoek van zwaardere strafbare feiten, en zijn gemeenten steeds meer belast met toezicht en handhaving in de openbare ruimte. De gemeente Amsterdam heeft in totaal meer dan 250 handhavingstaken, vastgelegd in wetten, verordeningen en beleidsregels waarvan een deel betrekking heeft op handhaving in de openbare ruimte. Op bestuurlijk niveau werken de centrale stad en alle stadsdelen samen om de handhaving in de openbare ruimte vorm te geven. De centrale stad en stadsdelen hebben van 2007 tot en met 2010 in het Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving samengewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit, doelmatigheid en uniformiteit van het bestuurlijke toezicht. Eindrapport Hoofdlijnen Organisatie Bestuurlijk Toezicht In 2008 is besloten om voor de centrale stad en de stadsdelen een visie te ontwikkelen op de organisatie van toezicht en handhaving binnen de openbare ruimte. Dat resulteerde eind 2008 in het Eindrapport Hoofdlijnen Organisatie Bestuurlijk Toezicht (Eindrapport OBT1). De hoofdlijn van dit rapport is dat de taken op het gebied van het bestuurlijke toezicht en handhaving in de openbare ruimte, bouw en milieu helder moeten worden verdeeld tussen het centrale en decentrale gezag. In een aantal gevallen is er sprake van een combinatie van decentraal en centraal toezicht en handhavingstaken. Het ambtelijk kernteam onderscheidde destijds nog 201 gemeentelijke handhavingstaken. Het gaat om de volgende vier toezicht-/handhavingsvormen: • • • •

Basistoezicht: ogen en oren; (corrigerend) optreden op decentraal niveau Gespecialiseerd toezicht op decentraal niveau (Super) specialisme op centraal niveau Grensoverschrijdend toezicht op centraal niveau.

Eindrapport Programma van Eisen Organisatie Bestuurlijk Toezicht In 2009 kreeg het ambtelijk kernteam de opdracht om het Eindrapport OBT1 nader uit te werken. Dat resulteerde in 2010 in het Programma van Eisen Organisatie Bestuurlijk Toezicht (Eindrapport OBT2). Dit rapport bevat een aantal inrichtingseisen voor een professionele uitvoeringsorganisatie. Het rapport staat een heldere taakverdeling voor en gestandaardiseerd (samen)werken via processen en protocollen. Er wordt programmatisch gehandhaafd via een meerjarenkader en jaarlijkse handhavingsprogramma's. Toezichthouders werken informatiegestuurd op basis van een gezamenlijke informatiehuishouding, waarin op gelijke wijze geregistreerd wordt en die voor iedere toezichthouder toegankelijk is. Klachten/meldingen kunnen 24 uur per dag worden ingediend, en een piketdienst pakt buiten kantooruren de urgente zaken op. Er wordt een stedelijk handhavingsoverleg ingesteld waaraan alle (eind)verantwoordelijken voor toezicht en handhaving deelnemen. Het kernteam onderschrijft het belang van opleiding en permanente bijscholing door het oprichten van een Handhavingsacademie in combinatie met een Expertisecentrum Handhaving. Bij een tekort aan capaciteit kan personeel onderling worden in- en uitgeleend. Indien dat onvoldoende toereikend is, kan een beroep worden gedaan op de capaciteit van de centrale uitvoeringsorganisatie.


Eindrapport Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving Dit rapport sluit het Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving af. In dit rapport staat de volgende definitie van handhaving vermeld. ‘Handhaving is het doen naleven van gedragsvoorschriften voor burgers en bedrijven. Het geschiedt door het houden van toezicht op de naleving van de (stadsdeel)gemeentelijke regelgeving en afgegeven vergunningen door gemeentelijke toezichthouders alsmede door het optreden tegen een geconstateerde overtreding door middel van waarschuwingen, van het opleggen van een dwangsom, het toepassen van bestuursdwang of door middel van het opmaken van een proces-verbaal.’ Tot zover de beschrijving van de wijze waarop de gemeente werkt aan verbetering van het toezicht in de stad. In hoofdstuk 3 komt dit onderwerp nader aan bod.

Taken en bevoegdheden van toezichthouders Binnen de gemeente Amsterdam zijn verschillende medewerkers belast met het houden van toezicht in de openbare ruimte. Toezicht strekt zich uit van rondkijken en signaleren tot het opleggen van een sanctie voor het overtreden van weten regelgeving. In het laatste geval is sprake van handhaving, hetgeen gezien kan worden als sluitstuk van toezicht. Van de verschillende toezichthouders hebben de handhavers die tevens buitengewoon opsporingsambtenaar zijn de meeste bevoegdheden. Buitengewoon opsporingsambtenaren zijn bevoegd tot het opleggen van strafrechtelijke sancties. De verschillende functies en opsporingsbevoegdheden die een buitengewoon opsporingsambtenaar kan hebben, zijn ondergebracht in zes werkterreinen (domeinen). De volgende domeinen zijn te onderscheiden:1 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Openbare ruimte Milieu, welzijn en infrastructuur Onderwijs Openbaar vervoer Werk, inkomen en zorg Generieke opsporing

Elk domein heeft zijn eigen specifieke opleidingseisen en een zogenoemd maximaal opsporingspakket. Voor elk domein is aangegeven wat de bevoegdheden van de buitengewoon opsporingsambtenaren in dat domein zijn. Een buitengewoon opsporingsambtenaar kan in maximaal twee verschillende domeinen werken. De meeste toezichthouders op straat zijn handhaver openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar en zijn in dienst van een stadsdeel of van de Dienst Stadstoezicht. Een aparte groep toezichthouders zijn de parkeercontroleurs in dienst van Cition. Zij zijn handhaver noch buitengewoon opsporingsambtenaar. Hun werkzaamheden bestaan uit het

1

Circulaire domeinen Buitengewoon opsporingsambtenaren


controleren of er voldoende parkeerbelasting is betaald en het zonodig opleggen van naheffingsaanslagen. De fietsenknippers, prikkers en verkeersregelaars zijn toezichthouders zonder bijzondere bevoegdheden. Zij worden geacht hun ogen en oren open te houden en eventuele misstanden in de openbare ruimte te signaleren.

Sancties Al deze verschillende (gemeentelijke) medewerkers zijn zoals gezegd dagelijks bezig met toezicht, controle en handhaving. De meeste Amsterdammers merken daar in hun dagelijkse beslommeringen niets van. Dat kan anders lopen wanneer een toezichthouder een Amsterdammer op zijn gedrag aanspreekt en een geconstateerde overtreding sanctioneert. Veel voorkomende overtredingen zijn: fietsen op de stoep, foutparkeren van auto’s en fietsen, hondenpoep, verkeerd aangeboden huisvuil, en wildplassen. Een handhaver openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is bevoegd om voor een overtreding een geldboete op te leggen. Voor een overtreding op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening1 wordt een ‘bestuurlijke strafbeschikking’ opgelegd en voor verkeersovertredingen een boete op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeervoorschriften (Wet Mulder). Parkeercontroleurs beperken zich tot het opleggen van naheffingsaanslagen. Dagelijks leggen een paar honderd handhavers een veelvoud aan bestuurlijke strafbeschikkingen op en de vele parkeercontroleurs van Cition leggen iedere dag ruim duizend naheffingsaanslagen op voor het niet betalen van (voldoende) parkeerbelasting. Burgers die een financiële sanctie krijgen, kunnen zich daar zelden in vinden, ook als deze terecht is opgelegd. Het is een vervelende ervaring, alleen al omdat het geld kost. In een beperkt aantal gevallen kan een burger zich evenmin vinden in de wijze waarop een handhaver of parkeercontroleur zich jegens hem heeft gedragen (dat geldt vice versa voor de handhaver of de parkeercontroleur). Een burger die zich niet kan vinden in wat hem is overkomen, heeft een paar mogelijkheden om hiertegen iets te ondernemen.

Bezwaar Tegen een bestuurlijke strafbeschikking kan de burger in verzet bij de officier van justitie. Als iemand vindt dat hij ten onrechte een boete op grond van de Wet Mulder heeft gekregen, dan kan hij daartegen in bezwaar bij de officier van justitie. Tegen een opgelegde naheffingsaanslag kan een burger een bezwaarschrift indienen bij Cition. Klachten over het gedrag vertalen zich vaak in het maken van bezwaar. Maar formeel is in die procedure weinig ruimte om op klachten in te gaan. Centraal staat immers de vraag of de sanctie terecht is opgelegd.

1

De Algemene Plaatselijke Verordening Amsterdam geldt voor iedereen binnen de gemeente. Op grond van de gemeentewet mogen en moeten gemeenten verordeningen uitvaardigen en ook sanctioneren.


Klachten Bij de afhandeling van een klacht over een handhaver, die tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is, is het van belang een onderscheid te maken tussen de verschillende bevoegdheden. Enerzijds is de handhaver belast met toezichthoudende taken op straat binnen een bestuursrechtelijk kader. Anderzijds is de handhaver belast met opsporingstaken handelend binnen een strafrechtelijk kader. De grens tussen de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke bevoegdheden is in de praktijk echter niet altijd even duidelijk. Er is sprake van een glijdende schaal wat betreft de uitoefening van de verschillende bevoegdheden. Op welk moment wisselt de handhaver van ‘pet’? Gesteld kan worden dat een handhaver van pet wisselt op het moment dat hij het vermoeden van een strafbaar feit heeft en een burger om zijn legitimatie vraagt met de bedoeling een sanctie op te leggen. Daarvoor voerde de handhaver bestuursrechtelijke toezichthoudende taken uit. Dit onderscheid is van belang voor de instantie die bevoegd is de klachten te behandelen. Burgers dienen jaarlijks een beperkt aantal klachten in bij de gemeente over handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren. De gemeente stuurt deze klachten standaard door naar het Openbaar Ministerie (OM). Het OM onderzoekt vervolgens of er strafrechtelijke elementen in de klacht zitten om de handhaver/buitengewoon opsporingsambtenaar eventueel te vervolgen. Zijn deze er niet, dan stuurt het OM deze ter behandeling terug naar de organisatie waar de handhaver werkzaam is. Het komt voor dat er tussen een Amsterdammer en een toezichthouder een woordenwisseling plaatsvindt of dat de situatie escaleert. Dat kan zonder dat er een bestuurlijke strafbeschikking, boete of naheffingsaanslag is opgelegd maar ook in combinatie daarmee. Dit kan voor een burger aanleiding zijn om een (bejegenings)klacht in te dienen. Een burger kan in voorkomende gevallen de gelegenheid aangrijpen om een klacht in te dienen als hij het inhoudelijk niet eens is met de opgelegde sanctie. De volgende soorten klachten en de wijze van afhandeling kunnen worden onderscheiden: Klachten over Treedt op als Klachtafhandeling Klachtafhandeling 1e lijn 2e lijn Toezichthouder/niet Toezichthouder Werkgever Gemeentelijke buitengewoon Ombudsman opsporingsambtenaar Parkeercontroleur Parkeercontroleur Cition Gemeentelijke Ombudsman Handhaver/buitengewoon Als toezichthouder Werkgever Gemeentelijke opsporingsambtenaar Als buitengewoon Ombudsman opsporingsambtenaar OM Nationale Ombudsman


4 Slimmer werken In dit hoofdstuk komt aan de orde op welke wijze de gemeente werkt aan verbetering van de organisatie van het toezicht in de openbare ruimte. De gemeente werkt aan centralisering van handhaving waarbij sprake is van één politieke gedachte. In eerste instantie werd gedacht aan de invoering van één centrale dienst waarin alle handhavingstaken zouden worden ondergebracht. Deze gedachte is verlaten. Een aantal onderwerpen wordt centraal aangestuurd. Denk aan de aanpak van prostitutie. Voor de onderwerpen waarover de stadsdelen zelf bevoegd zijn, stellen zij in een handhavingprogramma hun eigen prioriteiten vast. Daardoor wordt de handhaving verschillend uitgevoerd. De gemeente heeft instrumenten ontwikkeld om efficiënter en slimmer te werken. Twee belangrijke instrumenten in dit verband zijn ‘Programmatisch handhaven’ en ‘Informatiegestuurde handhaving’. De boodschap om hiermee te werken volgt uit de in hoofdstuk 2 genoemde rapporten OBT 1 en 2. Programmatisch handhaven gaat uit van een zich herhalend, cyclisch proces. Het repeterende karakter maakt het mogelijk om het beleid periodiek te toetsen en zo nodig bij te stellen. Informatiegestuurde handhaving is een methode waarbij door informatieanalyse de handhavingstaak gerichter kan worden uitgevoerd. Verder werken de stadsdelen samen om het toezicht in de openbare ruimte beter te organiseren. Sinds 2011 hebben de hoofden van de afdelingen Handhaving zich verenigd in het Managersoverleg Handhaving. Zij overleggen één keer in de vier weken. Ook bij de organisatie van grote evenementen zoals Koninginnedag en Sail Amsterdam werken de stadsdelen nauw samen. De rondgang van de ombudsman langs de stadsdelen leverde een divers beeld van het toezicht op. Zo is gebleken dat niet alle stadsdelen op dezelfde wijze toepassing geven aan het programmatisch handhaven en informatiegestuurde handhaving. Uit de gesprekken met de stadsdelen kwam verder naar voren dat het voor de aanpak van buurtproblemen raadzaam is ‘lokaal lokaal te laten’. ‘Lokale handhavers’ kennen immers de mores van een bepaalde buurt. ‘Centrale handhavers’ kunnen onmogelijk in de hele stad weten waar honden wel of niet vrij mogen lopen. Ook uit praktische overwegingen is het aan te bevelen dat handhavers in de toekomst niet vanuit één centraal punt over de hele stad uitwaaieren, omdat zij dan al gauw een half uur onderweg zijn om de buurt te bereiken waar zij die dag werken. Verschillende stadsdelen laten weten dat handhavend optreden niet altijd de beste oplossing voor een probleem is. Denk aan vuilnis naast de ondergrondse afvalcontainer. Waarom gebeurt dat? Oorzaak is bijvoorbeeld dat de container vol zit en de klep vast zit of dat het afval niet in de klep past. Of weten de bewoners niet dat de afhaaldag is gewijzigd? Mogelijke oplossingen: vaker de container legen, de klep controleren en de burgers beter informeren over de gewijzigde ophaaldagen.


Hetzelfde geldt voor overlast van hangjongeren op een bankje in de buurt. Handhavers van stadsdelen of de Dienst Stadstoezicht kunnen de jongeren steeds aanspreken op hun overlastgevend gedrag en bekeuringen uitschrijven maar een stadsdeel kan ook besluiten het bankje weg te halen. De overlast op de plek waar het bankje stond is daarmee verdwenen. De kans bestaat echter wel dat de overlast zich naar een andere plek in de buurt verplaatst. Een andere mogelijke verbetering van toezicht in de openbare ruimte stipt de heer Van Steden aan in het gesprek met de ombudsman, te weten de uniformering van de werkwijze van buurtregisseurs. De dienstleiding van de politie wil dat alle buurtregisseurs op een meer uniforme wijze te werk gaan. Het zou volgens de heer Van Steden goed zijn als buurtregisseurs meer zouden optreden als coördinatoren van samenwerkingsverbanden tussen politie, handhavers en eventuele andere partijen. Zij kunnen een verbindende schakel vormen tussen de verschillende organisaties. De ombudsman heeft met de gemeentelijke organisaties gesproken over de manier waarop zij werken aan verbetering van het toezicht in de openbare ruimte. Hieronder volgt een selectie van de bevindingen uit die gesprekken. Daarnaast heeft de ombudsman voor zijn onderzoek alle betrokken organisaties gevraagd om verschillende cijfers te overleggen. De meeste organisaties hebben daaraan gehoor gegeven. De Dienst Stadstoezicht was niet in staat om de gevraagde gegevens te verstrekken. Ook de stadsdelen Centrum, Nieuw-West en West hebben niet gereageerd op het verzoek om cijfers te overleggen.

Centrum Het stadsdeel laat weten dat het is gestart met het zogenoemde Programmatisch werken en Informatiegestuurde handhaving. Leidend zijn de prioriteiten die het bestuur bepaalt, de prioriteiten zoals opgenomen in het Handhavingsuitvoeringsprogramma en de meldingen die binnenkomen. Verder is het een eenvoudige rekensom: hoeveel uur is nodig om een bepaalde taakstelling uit te voeren. De handhavers registreren de tijd niet. Het stadsdeel hecht niet zoveel waarde aan tijdregistratie omdat dit (veel) tijd kost. Daar komt bij dat er gemakkelijk met de tijdregistratie kan worden gemanipuleerd, aldus het stadsdeel.

Nieuw-West Sinds februari 2008 zijn er in een aantal buurten in Amsterdam buurtveiligheidsteams. Doel van de teams is het verbeteren van de leefbaarheid en de veiligheid in de buurt door enkele, door de buurt gekozen, problemen gezamenlijk aan te pakken. Stadsdeel Nieuw-West kent sinds 1 september 2012 een buurtveiligheidsteam dat bestaat uit: een handhaver, een politieagent, de buurtregisseur, een wijkcoördinator van de afdeling Wijken van het stadsdeel, een klussenteam (voor kleine klussen en reparaties) en een toezichthouder. Het buurtveiligheidsteam van Stadsdeel Nieuw-West onderscheidt zich volgens het stadsdeel van andere buurtveiligheidsteams omdat problemen écht als team worden aangepakt. Dat betekent dat een teamlid niet alleen vanuit zijn eigen bevoegdheid (samen)werkt maar dat het team alles samen doet en/of zelf doet aldus het stadsdeel. Ook een politieagent die een verkeerd aangeboden vuilniszak aantreft, doet zelf onderzoek naar de overtreder en laat dit niet over aan de handhaver van het stadsdeel. Verder zijn in verschillende buurten in Stadsdeel Nieuw-West bewonerspanels actief die regelmatig bijeenkomen, aldus het stadsdeel. Een bewonerspanel stelt een top vijf van problemen in de buurt vast, zoals parkeren, jeugdoverlast en horeca. De top vijf is een belangrijk uitgangspunt voor de werkzaamheden van de handhavers in die betreffende buurt. Verder is het stadsdeel in


negen wijken opgedeeld. Iedere wijk heeft een wijkcoördinator en negen handhavers hebben een wijk ‘geadopteerd’. De handhavers zijn volledig op de hoogte van alles wat er in de wijk speelt.

Oost Stadsdeel Oost laat weten dat het niet optimaal gebruikt maakt van Programmatisch werken en/of Informatiegestuurde handhaving. Het is wel een ontwikkeling die er zit aan te komen. Het gaat niet alleen om bepaalde onderwerpen maar kan ook buurtgericht zijn. Als voorbeeld valt te denken aan handhavers die toezicht houden op hondenbezitters die hun hond altijd tussen 08.00 en 09.00 uur in een bepaald park uitlaten. Aansluitend verplaatsen de handhavers zich naar het winkelcentrum waar scholieren in de pauze tussen 10.00 en 12.00 uur keten. Als een werkdag van een handhaver op die manier gestructureerd wordt ingedeeld, kan hij erg effectief worden ingezet. De handhavers uit Stadsdeel Oost waar de onderzoekers van de ombudsman op 11 december 2012 hebben meegelopen, deden hun beklag dat zij in gevallen die er toe doen, niet of onvoldoende (kunnen) beschikken over politie-informatie over individuen en adressen.

West Stadsdeel West heeft uitdrukkelijk keuzes gemaakt bij de handhaving. Gegeven de 250 handhavingstaken zijn in het kader van een programmatische aanpak al deze handhavingstaken geïnventariseerd. Vanwege deze grote hoeveelheid taken en de beperkte capaciteit, is een programma gemaakt welke taken prioriteit hebben. Op deze manier wordt de inzet niet door incidenten bepaald, maar op basis van bewuste afwegingen. Stadsdeel West laat weten dat het in 2012 volgens deze methode te werk is gegaan. Onder meer de afdeling Wijken, de veegdiensten en de politie hebben aangegeven wat zij eigenlijk van de afdeling Handhaving verwachten. Om al hun wensen ten uitvoer te brengen, zou het aantal formatieplaatsen moeten worden verdubbeld. Omdat dat niet kan, zijn er keuzes gemaakt. Er wordt nu minder gecontroleerd op verkeerd aangeboden vuilniszakken, omdat het erg arbeidsintensief is om de adresgegevens te vinden en de overtreder aan te pakken. Overtreders zijn volgens het stadsdeel tegenwoordig zo uitgekookt dat zij geen adresgegevens meer in vuilniszakken achterlaten. Het stadsdeel zet wel in op het op heterdaad betrappen van overtreders. In het kader van Informatiegestuurde handhaving leggen de handhavers in Stadsdeel West al hun werk vast met als doel om na analyse hun handhavingstaak nog gerichter te kunnen uitvoeren. Met een accurate tijdregistratie kunnen handhavers volgens het stadsdeel op straat veel gerichter handhaven. Stadsdeel Centrum en Stadsdeel West werken samen aan een betere manier om fietswrakken en weesfietsen te verwijderen. Tegelijkertijd perfectioneert de Dienst Stadstoezicht in Westpoort de werkwijze om foutgeparkeerde fietsen te verwijderen. Stadsdeel Centrum zit samen met Stadsdeel West in een pilot voor de verwijdering van fietswrakken en weesfietsen. De werkwijze is als volgt. Geparkeerde fietsen worden nagelopen. Fietswrakken en weesfietsen krijgen een sticker met een streepjescode met de mededeling dat de fiets over een paar weken zal worden verwijderd. De streepjescode wordt gescand en wordt automatisch, na de vastgestelde datum, in het werkrooster van de handhavers ingepland. Wanneer de handhavers terugkomen en de fiets staat er nog, wordt een foto van de fiets gemaakt en wordt deze losgeknipt. Een fietswrak wordt vernietigd en een weesfiets wordt opgeslagen. De eigenaar van de weesfiets kan deze op internet claimen. Nadat is vastgesteld dat


diegene die zich meldt, de echte eigenaar is, kan hij de fiets tegen betaling van € 40,- in het fietsendepot komen ophalen. Het fietsparkeren bij station Sloterdijk wordt door handhavers van de Dienst Stadstoezicht in Westpoort strikt gehandhaafd. Het gaat om ‘langparkeerders’ en niet over de aan gemeenteeigendommen vastgemaakte fietsen behalve als deze hinderlijk zijn geplaatst. Het fietsparkeren buiten de daarvoor aangewezen plekken, leidt in de regel tot veel overlast. De toezichthouders in Westpoort werken met de 28-dagen-regeling. Foutief geparkeerde fietsen worden in eerste instantie voorzien van een onopvallende tie-rip. Als de fiets met tie-rip er na vijf dagen nog staat, wordt de fiets gestickerd. Met deze werkwijze wordt een (relatief dure en vervuilende) sticker bespaard. Deze unieke werkwijze wordt alleen in Westpoort toegepast. In de praktijk staan er van de 1.100 fietsen, na 28 dagen nog ongeveer 30. Deze fietsen worden gefotografeerd en verwijderd. De actie wordt iedere zes weken herhaald.

Zuid In bepaalde gevallen kan een stadsdeel nog beter gebruik maken van het instrument informatiegestuurde handhaving. Dit geldt bijvoorbeeld bij verzetszaken tegen bestuurlijke strafbeschikkingen. Stadsdeel Zuid laat weten dat als de officier van justitie vragen of twijfel over een zaak heeft, hij het onderliggende dossier bij het stadsdeel kan opvragen. Volgens het stadsdeel is dat in 2011 75 keer gebeurd. Het OM informeert het stadsdeel achteraf niet of de verzetszaken gegrond of ongegrond worden verklaard. Het stadsdeel laat weten dat er geen aanleiding is om daar actief naar te informeren. Wanneer het OM een dossier opvraagt, kon het stadsdeel in het verleden aankruisen of het over de afloop teruggekoppeld wilde worden. Die mogelijkheid bestaat niet meer.

Dienst Stadstoezicht Tijdens het gesprek met de ombudsman merkt de heer Van Steden het volgende op over de Dienst Stadstoezicht. Formeel voert de politie de regie over de Dienst Stadstoezicht. De politie trekt zich terug uit de openbare ruimte en de gemeente neemt de handhavende taken op straat over. Tegelijkertijd neemt de politie handhavers van de Dienst Stadstoezicht en de stadsdelen niet altijd serieus. De politie zou operationele aansturing (aansturing op straat) moeten geven aan handhavers, maar doet dat mondjesmaat. Als er al politiebriefings met handhavers plaatsvinden, zijn deze beperkt van aard. Handhavers hebben geen toegang tot de politie-informatiesystemen en de politie verstrekt handhavers geen informatie over individuen. Dit betekent in de praktijk dat als handhavers op bepaalde burgers of ondernemers moeten afstappen, zij niet over informatie beschikken wat betreft antecedenten en risico’s. Op managementniveau is er geen/nauwelijks contact tussen de Dienst Stadstoezicht en de politie. Ook tussen de Dienst Stadstoezicht en het Gemeentelijk Vervoerbedrijf is er geen/nauwelijks contact. Op uitvoeringsniveau is er wel contact, maar mondjesmaat. Handhavers van de verschillende organisaties groeten elkaar als zij gezamenlijk een vervoerscontrole uitoefenen. Een goed voorbeeld van samenwerking zijn de buurtveiligheidsteams in Stadsdeel West. Ondanks alle moeilijkheden die dit project met zich meebrengt, wordt daar wel geprobeerd politie, handhaving, straatcoaches en andere partijen met elkaar te laten samenwerken. Verder merkt de heer Van Steden op dat de Dienst Stadstoezicht zich op hun internetsite profileert als ‘dé centrale handhavingsdienst voor de openbare ruimte in Amsterdam’. Op de jassen van de handhavers staat groot: ‘HANDHAVING’. In werkelijkheid besteden handhavers de


meeste tijd op straat aan het onderhouden van contacten met burgers, preventief toezicht met als sluitstuk de handhaving van normen en regels en het opsporen van strafbare feiten. Het werk kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich volgens de heer Van Steden meer op die manier moeten profileren. Het toezicht/de handhaving in de stad zou langs een vloeiende ‘taaklijn’ georganiseerd moeten worden: het begint vanuit een sociale benadering als gastheer, waarbij de betreffende instantie de burger informatie verschaft (bijvoorbeeld: de weg wijzen), naar een meer toezichthoudende taak, tot uiteindelijke handhaving door het opleggen van sancties voor overtredingen.

Havenbedrijf In samenwerking met alle controlerende autoriteiten in Nederland, wordt bijgehouden wanneer en welke zee- en binnenvaartschepen die de haven van Amsterdam aandoen, in de voorgaande periode eerder zijn geïnspecteerd. Op die manier wordt voorkomen dat schepen in korte tijd meerdere keren op hetzelfde worden gecontroleerd. De meeste voorkomende inspecties zijn: ‘laden en lossen van ladingen; het afgeven van scheepsafvalstoffen/ladingresidu’, ‘externe veiligheid (ligplaats/zonering)’, ‘bedrijfsvoering en veiligheid schip’ en ‘schoonmaken (veiligheid)’. Bij het toezicht op de binnenvaart is door de hoofdtoezichthouder en de toezichthoudende partijen tevens afgesproken dat goed gedrag wordt beloond. Binnenvaartrederijen die aan kunnen tonen dat zij de bedrijfsvoering van hun schepen op orde hebben, kunnen een convenant afsluiten. Dit convenant verplicht de rederij om mee te werken aan audits en op deze manier informatie te verstrekken over de naleving van de wet. Schepen van die rederij worden dan in principe niet meer tijdens het varen gecontroleerd, aldus Havenbedrijf.

Conclusies en aanbevelingen 1 Uniforme werkwijze op centraal niveau bevindingen • Programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving zijn methodes waarmee de handhavingstaak efficiënter kan worden uitgevoerd. Elk stadsdeel is daar in meer of mindere mate op eigen wijze mee bezig. conclusie • Anders dan het Eindrapport OBT2 voorstaat, verschilt de mate waarin stadsdelen gebruik maken van programmatisch werken en informatie gestuurd handelen per stadsdeel. Stadsdelen kunnen slimmer werken door de methodes van programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving op centraal niveau te ontwikkelen en de gegevens centraal in te voeren. Dit komt het niveau van dienstverlening ten goede. aanbeveling • Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om op centraal niveau (en/of Managersoverleg Handhaving en/of het directeurenoverleg Handhandhaving en Veiligheid) een uniforme methode te ontwikkelen voor programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving. 2 Leer van elkaar bevindingen • Stadsdeel West en Westpoort (Dienst Stadstoezicht) hebben beide onafhankelijk van elkaar een inventieve methode ontwikkeld om handhavend op te treden tegen foutief geparkeerde fietsen. De methoden verschillen.


•

Elk stadsdeel heeft een eigen werkwijze ontwikkeld om effectief handhavend op te treden. Zo hebben handhavers van Stadsdeel Nieuw-West een bepaalde wijk ‘geadopteerd’. Deze handhavers zijn op de hoogte van alle ins en outs in de betreffende wijk. Het stadsdeel heeft goede ervaringen met deze aanpak. Hetzelfde geldt voor de buurtveiligheidsteams die effectief zijn maar niet in alle stadsdelen zijn ingevoerd. De samenstelling en werkwijze van de buurtveiligheidsteams verschillen per stadsdeel. Daarnaast maakt Stadsdeel NieuwWest gebruik van een bewonerspanel die een topvijf van problemen in de buurt vast stelt. conclusie • Stadsdelen en Westpoort (Dienst Stadstoezicht) werken soms naast elkaar aan de ontwikkelingen van een bepaalde methode van handhaving. aanbeveling • Voorkom dat elke organisatie zelf opnieuw het wiel uitvindt. Deel ervaringen bij de inspanningen om effectief handhavend op te treden. Werk meer samen bij bepaalde onderwerpen of aandachtsgebieden die in alle stadsdelen voorkomen. Streef naar een uniforme aanpak in de hele stad maar houdt ruimte voor lokaal maatwerk. 3 Leer van cijfers bevindingen • De Dienst Stadstoezicht en de stadsdelen Centrum, Nieuw-West en West hebben geen gegevens aan de ombudsman verstrekt (over bijvoorbeeld het aantal bestuurlijke strafbeschikkingen, het aantal bestuurlijke strafbeschikking waartegen in verzet is gegaan en het aantal klachten dat jaarlijks over handhavers wordt ingediend). conclusie • De ombudsman maakt hieruit op dat deze organisaties geen inzicht hebben in de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving. Door het ontbreken van deze gegevens kan geen kwantitatieve en kwalitatieve analyse plaatsvinden waardoor niet of onvoldoende programmatisch kan worden gewerkt en/of informatiegestuurd kan worden gehandhaafd. De organisaties kunnen niet leren van de cijfers. aanbeveling • De organisaties dienen hun administratie zodanig op orde te krijgen dat zij op eenvoudige wijze kunnen beschikken over alle kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving teneinde het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 4 Koester opgebouwde kennis bevindingen • Elk stadsdeel kent zijn eigen specifieke problemen zoals illegale terrassen, hondenoverlast of overlast van hangjongeren. Complexe problemen vragen een multidisciplinaire aanpak van problemen. conclusie • Wanneer handhaving meer centraal wordt georganiseerd, bestaat het gevaar dat opgebouwde kennis over buurten verdwijnt. aanbeveling • Voorkom dat opgebouwde kennis over buurten verdwijnt en het niveau van dienstverlening daardoor zakt.


5 Periodieke informatie van Openbaar Ministerie bevindingen • Burgers die het niet eens zijn met een bestuurlijke strafbeschikking kunnen bij de officier van justitie in verzet gaan. Deze rechtsgang onttrekt zich aan het zicht van de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht. conclusie • Stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht weten niet wie bij de officier van justitie tegen opgelegde bestuurlijke strafbeschikkingen in verzet gaan, waarom en wat de uitkomst van deze procedure is. Door het ontbreken van deze informatie kan geen kwantitatieve en kwalitatieve analyse plaatsvinden. Hierdoor kan niet of onvoldoende programmatisch worden gewerkt en/of informatiegestuurd worden gehandhaafd. aanbeveling • De stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht dienen het OM te vragen om periodiek geïnformeerd te worden over de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens van de verzetsprocedures. De organisaties kunnen deze informatie gebruiken om het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 6 Politie-informatie bevindingen • Handhavers hebben geen toegang tot politie-informatiesystemen en de politie verstrekt handhavers geen informatie over individuele personen. Dit, terwijl handhavers soms - net als politieagenten - voor hun werk op individuele personen moeten afstappen en adressen moeten bezoeken zonder informatie wat betreft antecedenten en risico’s. conclusie • Handhavers lopen een veiligheidsrisico als zij zonder informatie over individuele personen en adressen handhavend moeten optreden. Dit gaat ten koste van de dienstverlening. aanbeveling • Treed in overleg met de politie of en in hoeverre handhavers van politie-informatie kunnen worden voorzien. 7 Buurtregisseur bevindingen • Op managementniveau is er geen/nauwelijks contact tussen de Dienst Stadstoezicht en de politie. Ook tussen de Dienst Stadstoezicht en het GVB is er geen/nauwelijks contact. Op uitvoeringsniveau is er mondjesmaat contact. De dienstleiding van de politie wil dat alle buurtregisseurs op een meer uniforme wijze te werk gaan. conclusie • De buurtregisseur kan een verbindende schakel vormen tussen de Dienst Stadstoezicht, het GVB en de politie. Dat komt de samenwerking tussen deze organisaties ten goede. aanbeveling • Overleg met de politie of de buurtregisseur een grotere rol kan krijgen wat betreft de samenwerking tussen de betrokken organisaties met betrekking tot handhaving.


8 Gastheerschap bevindingen • De Dienst Stadstoezicht profileert zich op hun internetsite als ‘dé centrale handhavingsdienst voor de openbare ruimte in Amsterdam’. Op de jassen van de handhavers staat groot: ‘HANDHAVING’. In werkelijkheid besteden handhavers de meeste tijd op straat aan het onderhouden van contacten met burgers, preventief toezicht met als sluitstuk de handhaving van normen en regels en het opsporen van strafbare feiten. conclusie • Het werk van handhavers kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich meer op die manier moeten profileren. aanbeveling • Denk na om het toezicht/de handhaving in de stad langs een vloeiende ‘taaklijn’ te organiseren en het accent van de taakomschrijving van ‘handhaving’ te verleggen naar ‘gastheerschap’. Overweeg om op de jassen ‘TOEZICHT’ te zetten.


5 Klachten over toezichthouders De ombudsman heeft in 2011 en 2012 zo’n 116 klachten over parkeercontroleurs van Cition ontvangen en maar een tiental klachten over toezichthouders, handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren. Een aantal klachten heeft tot een rapport geleid waarvan in de bijlagen 1 (Cition) en II (handhaving) de samenvatting is opgenomen. Het kleine aantal klachten over toezichthouders, handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren staat niet in verhouding tot de vele duizenden bestuurlijke strafbeschikkingen die jaarlijks aan (voornamelijk) Amsterdammers worden opgelegd en tot de hieraan gerelateerde contactmomenten op straat met de toezichthouders. De ombudsman vermoedt dat het aantal klachten over toezichthouders, handhavers laag is, omdat het voor een Amsterdammer die door een toezichthouder wordt aangesproken, niet altijd even duidelijk is wie hij eigenlijk voor zich heeft. Wie is die toezichthouder, handhaver precies, welke taak en bevoegdheden heeft hij en bij wie is hij in dienst? En omdat de Amsterdammer niet weet waar de bevoegdheden beginnen en eindigen en omdat hij niet weet waar hij met zijn klacht terecht kan, dient hij geen klacht in. Een inventarisatie levert het volgende beeld op.

Centrum Stadsdeel Centrum laat weten dat de meeste klachten gaan over het opleggen van een bestuurlijke strafbeschikking wegens het op het onjuiste wijze aanbieden van huisvuil. De klacht is vaak gericht tegen de (hoogte van de) bestuurlijke strafbeschikking en de burger doet er dan ook beter aan om geen klacht in te dienen maar tegen de bestuurlijke strafbeschikking in verzet te gaan. Er zijn weinig bejegeningklachten.

Noord In de periode 1 januari 2010 tot 1 juli 2012 is er volgens Stadsdeel Noord geen enkele klacht binnengekomen over de handelwijze van een handhaver van het stadsdeel. De oorzaak daarvan ligt volgens het stadsdeel in het feit dat de meeste bestuurlijke strafbeschikkingen worden opgelegd zonder dat de betrokken burger daarbij op straat aanwezig is.

Oost Het stadsdeel heeft in 2010 twee klachten ontvangen en heeft deze gegrond verklaard. In 2011 heeft het stadsdeel zeven klachten ontvangen en alle gegrond verklaard. In de eerste helft van 2012 heeft het stadsdeel zes klachten ontvangen waarvan twee gegrond zijn verklaard, drie ongegrond en een klacht was nog in behandeling, aldus Stadsdeel Oost.

West Jaarlijks leggen handhavers een groot aantal bestuurlijke strafbeschikkingen op terwijl er maar zo’n 50 klachten van burgers binnenkomen. De meeste klachten hebben volgens Stadsdeel West betrekking op het weghalen van fietsen en de bejegening van handhavers. In het 1e kwartaal 2012 waren er 40/50 klachten.

Zuid Het stadsdeel zegt geen inzicht te hebben in het aantal klachten dat bij het OM wordt ingediend en of deze gegrond of ongegrond worden verklaard. Burgers die contact met een handhaver


hebben gehad, kunnen ook bij het stadsdeel een klacht over de handhaver indienen. In 2011 zijn er geen klachten over handhavers werkzaam in de openbare ruimte binnengekomen. In de eerste helft van 2012 zijn er vier bejegeningklachten over handhavers openbare ruimte binnengekomen. Deze klachten waren eigenlijk een uiting van onvrede over een terecht opgelegde bestuurlijke strafbeschikking. Het stadsdeel laat weten dat deze klachten ongegrond zijn verklaard. Het stadsdeel heeft de klachten conform de procedure doorgegeven aan het OM. Over het indienen van klachten merkt het stadsdeel op dat het burgers niet al te gemakkelijk moet worden gemaakt. Als informatie hierover op een presenteerblaadje wordt aangereikt, kan het de burger ook onnodig stimuleren een klacht in te dienen. En op onnodig extra werk zit het stadsdeel niet te wachten. Als men een klacht wil indienen of in verzet wil gaan, mag men daar best iets voor doen. Bijvoorbeeld bellen met 14020 voor informatie over het indienen van een klacht of deze informatie op de internetsite van de gemeente opzoeken. Straks wordt er nog van het stadsdeel verwacht dat handhavers burgers gaan helpen bij het schrijven van een klacht over henzelf! Het stadsdeel vindt dat te ver gaan.

Zuidoost Het stadsdeel laat weten dat het sinds 1 januari 2010 maar één klacht over een handhaver in behandeling heeft genomen. Dat niet of nauwelijks wordt geklaagd, verklaart het stadsdeel als volgt. Ten eerste zijn de toezichthouders getraind in het communiceren met burgers. Zij gaan altijd met z’n tweeën op stap en daardoor zijn er in beginsel ook twee verklaringen voorhanden. Veel automobilisten die zich niet kunnen vinden in een parkeerboete bellen een dag later met 14020 of uiten hun onvrede via een melding openbare ruimte. De afdeling Handhaving neemt dan standaard telefonisch contact op met de beller. In dat gesprek wordt de handelwijze van de handhaver toegelicht. Hiermee wordt in bijna alle gevallen de angel eruit gehaald. De afdeling Handhaving stuurt na afloop een schriftelijke bevestiging van het gesprek. Op 14 maart 2013 is het rapport ‘Boete voor gebruik van achternaam echtgenoot tijdens telefonisch (verhoor)gesprek’1 van de ombudsman in samenwerking met de Nationale Ombudsman verschenen. In dit rapport staat de handelwijze van een buitengewoon opsporingsambtenaar centraal. In deze zaak gebruikte een inwoner van Stadsdeel Zuidoost in een telefonisch (hoor)gesprek de achternaam van haar echtgenoot. Zij kreeg vervolgens een boete opgelegd wegens het opgeven van een valse naam. De ombudsmannen oordeelden dat als de buitengewoon opsporingsambtenaar de Gemeentelijke Basisadministratie zorgvuldiger had bestudeerd, zij de identiteit van de inwoner had kunnen vaststellen. Zie bijlage 2.

Cition In 2010 en 2011 heeft Cition ieder jaar zo’n 450.000 naheffingsaanslagen opgelegd. Tegen circa 34.000 naheffingsaanslagen (ruim 7%) is in die jaren bezwaar ingediend, aldus Cition. In 2011 heeft Cition 96 klachten ontvangen en in 2012 144. De meeste klachten die Cition ontvangt gaan volgens Cition over het feit dat men het niet eens is met de opgelegde aanslag of het zijn bejegeningklachten. Cition merkt op dat achterop de naheffingsaanslag informatie staat over de mogelijkheid om in bezwaar te gaan. Informatie over het indienen van een klacht en meer informatie over de bezwaar- en beroepsprocedure ligt bij de vijf servicepunten van Cition in de stad, staat op de

1

RA130163


website en maakt deel uit van de kennis en kunde van de parkeercontroleurs. Desgevraagd kunnen parkeercontroleurs mondelinge voorlichting geven over de klachtenprocedure.

Dienst Stadstoezicht Jaarlijks komen er zo’n 60 klachten bij de Dienst Stadstoezicht binnen. De meeste klachten zijn volgens de Dienst Stadstoezicht van automobilisten die zich niet kunnen vinden in het feit dat, in verband met een verkeersmaatregel, hun auto is weggesleept en ze daarvan niet op de hoogte waren gesteld. In een aantal van die gevallen blijkt dat men de brief is kwijtgeraakt, die de Dienst Stadstoezicht had verstuurd met informatie over de reden van wegslepen en de plaats waar de auto geparkeerd staat. Verder vindt men steevast, in geval van een bestuurlijke strafbeschikking, dat de Dienst Stadstoezicht eerst een waarschuwing had moeten geven in plaats van direct een bekeuring. Klachten over een buitengewoon opsporingsambtenaar stuurt de Dienst Stadstoezicht door naar het OM met de vraag of de Dienst Stadstoezicht de klacht zelf kan afdoen of dat het OM dat wil doen. Door deze werkwijze is het OM op de hoogte hoeveel klachten er binnenkomen en op welke buitengewoon opsporingsambtenaren deze betrekking hebben, zo laat de dienst weten. Als er veel klachten over één en dezelfde buitengewoon opsporingsambtenaar binnenkomen, kan dat tot gevolg hebben dat het OM met de desbetreffende buitengewoon opsporingsambtenaar een gesprek wil hebben over de reden daarvan.

Openbaar Ministerie De Dienst Stadstoezicht en alle stadsdelen sturen standaard een afschrift van klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren naar het OM. Het gaat bijna altijd om bejegeningklachten van burgers over buitengewoon opsporingsambtenaren. Bij de afweging of een buitengewoon opsporingsambtenaar strafrechtelijk wordt vervolgd, raadpleegt het OM de zoekmachine ‘BlueView’. BlueView De politie maakt gebruik van een zoekmachine BlueView. BlueView wordt wel de ‘Google voor politiemensen’ genoemd. In tegenstelling tot een ‘gewone’ zoekmachine kan met BlueView op relaties worden gezocht. Bijvoorbeeld met wie heeft een bepaalde crimineel vaak contact? Of wie rijdt er gewoonlijk in een bepaald voertuig? Ook informatie over buitengewoon opsporingsambtenaren is in BlueView opgenomen. Alle strafrechtelijke vervolgingen van een buitengewoon opsporingsambtenaar staan in BlueView vermeld. De meeste klachten hebben betrekking op buitengewoon opsporingsambtenaren van het VOVteam van de Dienst Stadstoezicht. Het OM heeft een filterfunctie: het onderzoekt of er een strafrechtelijk element in de klacht zit. Als dat het geval is, besluit het OM of tot strafrechtelijke vervolging wordt overgegaan. Als er geen strafrechtelijk element in de brief zit, stuurt het OM de (bejegenings)klacht ter afhandeling naar de Dienst Stadstoezicht of de stadsdelen terug. Als het OM besluit aangifte tegen een buitengewoon opsporingsambtenaar te doen, dan wordt de klacht niet meer naar de gemeentelijke organisatie ter afhandeling terug gestuurd. Voorbeelden klachten: • De buitengewoon opsporingsambtenaar belette de uitgang waardoor ik de tram niet uit kon. • De buitengewoon opsporingsambtenaar heeft mij uitgescholden.


•

De buitengewoon opsporingsambtenaar heeft mij er op aangesproken dat ik met mijn schoenen op de bank zat.

Overzicht aantal klachten over toezichthouders/buitengewoon opsporingsambtenaren bij het OM Jaar Organisatie Aantal klachten 2012 Dienst Stadstoezicht 4 Stadsdeel Zuidoost 3 2011

Dienst Stadstoezicht DMO Stadsdeel West DWI

10 1 2 1

De meeste burgers die zich niet kunnen vinden in een opgelegde bestuurlijke strafbeschikking gaan in verzet om de (hoogte van de) boete aan te vechten. Die brieven komen aan bij CVOM1 of het parket. Indien er een klachtelement in de verzetsbrief zit, is het aan het OM of eventueel de advocaat van de burger, om op afhandeling van de klacht aan te dringen. In de praktijk gebeurt dit niet.

Conclusies en aanbevelingen 1 Protocol klachtafhandeling bevindingen • Klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren die de gemeente ontvangt, worden standaard naar het OM doorgestuurd. Het OM beoordeelt de klachten. Klachten die door de gemeente moeten worden afgehandeld, stuurt het OM terug. De klachten die het OM dient af te handelen worden aan de officier van justitie voorgelegd en verdwijnen voor de gemeente uit beeld. Het OM informeert de gemeente niet over de afloop van de klachtafhandeling. conclusie • Klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren worden standaard naar het OM doorgestuurd terwijl de gemeentelijke organisaties waar de klachten binnenkomen ook zelf kunnen onderzoeken welke klachten door de organisatie zelf kunnen worden afgehandeld en welke naar het OM moeten worden doorgestuurd. aanbeveling • De stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht dienen een protocol te ontwikkelen aan de hand waarvan klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren volgens een vaste werkwijze worden geanalyseerd.

1

Centrale Verwerking Openbaar Ministerie


2 Faciliteer het indienen van klachten bevindingen • Als een Amsterdammer vindt dat een gemeenteambtenaar hem onrecht heeft aangedaan, zal hij overwegen een klacht in te dienen. Toezichthouders doen, in het kader van hun taakuitoefening, vaak iets waar een burger zich niet in kan vinden zoals het opleggen van een bestuurlijke strafbeschikking. Uit het onderzoek blijkt dat er -anders dan ongenoegen over de hoogte van de boete- opmerkelijk weinig klachten over toezichthouders zijn. conclusie • De ombudsman weet uit ervaring dat zich op straat veel incidenten voordoen tussen burgers en handhavers op het gebied van parkeren. Opvallend is dat de ombudsman, afgezien van klachten over Cition, relatief weinig klachten ontvangt over de toezichthouders en handhavers van de stadsdelen of van de andere diensten. De vraag rijst waar dat aan ligt. Aan de ene kant is dat een aanwijzing van professioneel optreden van de toezichthouder en aan de andere kant is het een teken van onwetendheid van de burger met de mogelijkheid om een klacht in te dienen. Een professionele klachtafhandeling kan bijdragen aan verbetering van de organisatie. aanbeveling • Maak toezichthouders en parkeercontroleurs ervan bewust dat burgers klachten mogen en kunnen indienen. Instrueer toezichthouders en parkeercontroleurs om burgers in voorkomende gevallen op de klachtenprocedure te wijzen. Onderzoek of achterop de naheffingsaanslag plaats is voor informatie over de klachtenprocedure en de ombudsman.


6 Opleiding toezichthouders De achtergrond van alle toezichthouders in de stad is heel divers. Een aantal is begonnen als banenpooler, flatwacht, stadswacht of Melketier. Anderen zijn jarenlang parkeercontroleur geweest. Het beleid van de gemeente Amsterdam is erop gericht dat alle toezichthouders in de openbare ruimte in dienst van de stadsdelen, tevens buitengewoon opsporingsambtenaar zijn of worden. Op een klein aantal na zijn alle toezichthouders van de Dienst Stadstoezicht buitengewoon opsporingsambtenaar. Buitengewoon opsporingsambtenaren zijn bevoegd opsporingsbevoegdheden uit te oefenen en mogen processen-verbaal opmaken. De verschillende functies en bevoegdheden die een buitengewoon opsporingsambtenaar kan hebben, zijn ondergebracht in zes werkterreinen (domeinen). De volgende domeinen zijn te onderscheiden:1 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Openbare ruimte Milieu, welzijn en infrastructuur Onderwijs Openbaar vervoer Werk, inkomen en zorg Generieke opsporing

Alle buitengewoon opsporingsambtenaren moeten een basisopleiding volgen. Hierin doet de buitengewoon opsporingsambtenaar kennis op van het recht en daarnaast leert hij bijvoorbeeld een proces-verbaal op te maken. De buitengewoon opsporingsambtenaren die in Amsterdam werkzaam zijn in de openbare ruimte zijn daarnaast verplicht de opleiding voor handhaver openbare ruimte en de cursus Regeling Toetsing Geweldsbeheersing te volgen. In de opleiding van toezichthouders is de afgelopen jaren een professionaliseringsslag gemaakt. Het Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving heeft hierin een belangrijk aandeel gehad. De Handhavingsacademie van de gemeente Amsterdam is opgericht om de kennis en vaardigheden van handhavers op niveau te brengen. Uit een rondgang onder de verschillende gemeentelijke organisaties blijkt het volgende.

Nieuw-West Stadsdeel Nieuw-West heeft alleen handhavers Domein I in dienst. De handhavers moeten sinds kort in vijf jaar, vijf modules volgen en met goed gevolg afleggen. Na vijf jaar wordt deze cyclus herhaald. Iedere module duurt drie dagen. De handhavers volgen hun opleiding en cursussen bij de Handhavingsacademie. Ook de EHBO-cursus wordt bij de Handhavingsacademie gevolgd.

Noord In Stadsdeel Noord zijn – op één na - inmiddels alle toezichthouders buitengewoon opsporingsambtenaar. Het betreft een stadswacht wiens werk voornamelijk bestaat uit het verwijderen van fietswrakken.

1

Circulaire domeinen Buitengewoon opsporingsambtenaren


West Voor de eerste toezichthouders bestond geen specifieke opleiding. In een kort tijdbestek is de functie gegroeid naar wat die nu is. Handhavers van nu zijn ‘halve’ politieagenten. De eisen die aan een handhaver worden gesteld zijn groot. In de afgelopen jaren heeft het stadsdeel afscheid moeten nemen van zo’n tien handhavers die niet aan de gestelde eisen konden voldoen. Sommigen konden aan de slag bij Afvalservice West. Het stadsdeel sluit niet uit in de komende jaren van nog tien handhavers afscheid te zullen moeten nemen. Het kost veel moeite om deze collega’s een andere passende baan aan te bieden.

Zuid Stadsdeel Zuid laat weten dat alle toezichthouders en handhavers de (standaard) cursussen bij de Handhavingsacademie volgen. Het betreffen onder meer de HOR-opleiding en RTGB (geweldsinstructie). Eenmaal buitengewoon opsporingsambtenaar nemen zij deel aan de permanente her- en bijscholing. Vanaf het najaar 2012 is het de bedoeling dat alle toezichthouders vijf lesdagen per jaar volgen, aldus het stadsdeel. Naast het reguliere aanbod van de Handhavingsacademie, organiseert het stadsdeel in samenwerking met een parketsecretaris van de Rechtbank Amsterdam een tweedaagse cursus ‘Hoe schrijf je een bon’. Alle buitengewoon opsporingsambtenaren van het stadsdeel hebben de cursus gevolgd maar ook buitengewoon opsporingsambtenaren van andere stadsdelen konden zich voor de cursus inschrijven. Stadsdeel Zuid zegt vaker het voortouw te nemen bij het organiseren van ad hoc cursussen die op de actualiteit inspelen.

Zuidoost Stadsdeel Zuidoost heeft naast handhavers Domein I ook handhavers Domein II in dienst. Domein II gaat over ingewikkelder zaken zoals milieuovertredingen, flora en fauna (boswachters). De opleiding is zwaarder.

Cition Om parkeercontroleur te worden hoeft men -afgezien van een rijbewijs- geen speciale vooropleiding te hebben. Veel parkeercontroleurs hebben eerder in de beveiligingsbranche gewerkt, waren bijvoorbeeld bagagemedewerker op Schiphol of zijn na een reorganisatie bij TNT bij Cition terecht gekomen. Men dient over een Verklaring Omtrent het Gedrag te beschikken en de aspirant parkeercontroleur moet in het team passen. Iedere parkeercontroleur heeft de vierdaagse opleiding tot Fiscaal Parkeercontroleur gevolgd en de opleiding Effectief opleggen van een NHA (naheffingsaanslag). Verder maken de cursussen ‘Hoe verkoop je een bon’, ‘Deescalerend optreden’, een scootertraining en een EHBO-cursus deel uit van de scholing. De opleiding Effectief opleggen van een NHA en de scootertraining worden ieder jaar herhaald.

Dienst Stadstoezicht Bij de Dienst Stadstoezicht werken verschillende soorten handhavers zoals Handhavers Toezicht en Veiligheid (HTV’ers), Medewerkers Toezicht en Veiligheid (MTV’ers), en Milieu Opsporingsambtenaren (MOA’ers). Alle handhavers hebben de handhaversopleiding gevolgd (HOR-opleiding), de opleiding Handhaver Fysieke Omgeving en een training gesprekstechnieken. Verder hebben zij de Integrale Beroepsvaardighedentraining (IBT) en een training de-escalerend optreden gevolgd.


Het valt de Dienst Stadstoezicht op dat er onder studenten van het ROC die net hun diploma hebben gehaald, goede kandidaten zitten. De Dienst Stadstoezicht wil zeker ook de oudere handhavers niet kwijt, ondanks het feit dat een aantal van hen een omslag moet maken om goede integrale handhavers te worden. Oudere handhavers hebben een schat aan ervaring en doen het met hun levenservaring en communicatieve vaardigheden in het algemeen goed op straat.

Havenbedrijf De toezichthouders van Havenbedrijf worden permanent bijgeschoold. De Stichting Wateropleidingen verzorgt het onderwijs. Deze stichting levert specifieke professionele bij- en nascholing voor de water en nautische sector. Voor de scholing wordt onder meer nauw samengewerkt met Waternet, Rijkswaterstaat, Havenbedrijf Rotterdam NV, Zaanstad, Delft en de Noordelijke Provincies. Havenbedrijf maakt daarom geen gebruik van de Handhavingsacademie.

Conclusies en aanbevelingen 1 Investeer in opleiding bevindingen • Toezichthouders en handhavers hebben uiteenlopende achtergronden en leeftijden; Melketiers, banenpoolers, stadswachten, flatwachten en ex-politieagenten. In een paar jaar zijn de eisen die aan handhavers worden gesteld enorm toegenomen. Niet iedereen blijkt aan de steeds hoger wordende eisen te kunnen voldoen waardoor zij niet allemaal handhaver kunnen blijven. conclusie • Door de (steeds zwaardere) eisen die aan handhavers worden gesteld kunnen niet alle handhavers in functie blijven, waardoor ook kennis en ervaring verloren kan gaan. aanbeveling • Investeer in de opleiding van handhavers met relatief minder opleiding, maar met veel relevante ervaring.


7 Omgaan met agressie Ieder jaar krijgt 42% van de medewerkers in een publieke functie – zoals handhavers - met verbaal geweld te maken, 10% wordt serieus bedreigd en 6% is slachtoffer van fysiek geweld. De gemeente voert een actief beleid om agressie en geweld te voorkomen. In publieke ruimtes hangen huisregels en is er een alarmeringssysteem. Incidenten worden opgenomen in het gemeentelijk incidenten registratiesysteem en indien aan de orde wordt aangifte bij de politie gedaan. Op landelijk niveau is er het programma 'Een veilige publieke taak' dat ook tot doel heeft om agressie tegen overheidspersoneel aan te pakken. De Amsterdamse campagne 'Het is afkoelen of aangifte' sluit hierop aan. Geen van de stadsdelen gaf aan de afgelopen jaren veel met agressie te maken te hebben gehad. Dat ligt anders bij de handhavers van de Dienst Stadstoezicht en de parkeercontroleurs van Cition. Een rondgang levert verschillende reacties op.

Centrum Handhavers van Stadsdeel Centrum hebben sporadisch met verbaal en fysiek geweld te maken. Indien aangifte wordt gedaan, gaat een leidinggevende mee naar het politiebureau (bureau IJtunnel). De politie houdt het stadsdeel goed op de hoogte van het verdere verloop van de aangifte. De handhavers besteden jaarlijks twaalf dagen aan opleiding wat betreft geweldbeheersing.

Oost Ook Stadsdeel Oost heeft niet veel te maken gehad met (excessief) geweld. Iedere handhaver voldoet aan de criteria die in de Regeling Toetsing Geweldsbeheersing zijn gesteld door de cursus in het kader hiervan te volgen. Als aanvullende opleiding volgen handhavers de cursus Agressie en Geweld. Om met de inhoud van de cursus bekend te worden wordt voorafgaand de E-learning module over agressie en geweld gevolgd.

Nieuw-West Handhavers in Stadsdeel Nieuw-West gaan verschillend om met verbaal geweld. De ene meent dat dit bij het werk hoort en laat het van zich afglijden. Een ander raakt het wel en kropt het op. De vraag is voor ieder individueel: waar leg je de grens en wat laat je toe? Het stadsdeel geeft de nodige aandacht aan de handhaver die hiermee te maken krijgt. Uitgangspunt is dat (verbale) agressie niet getolereerd hoeft/dient te worden. Dat geldt overigens ook voor agressie die een handhaver pleegt. Handhavers dienen waar mogelijk de-escalerend op te treden en vooral met hun verbale kwaliteiten hachelijke situaties te benaderen. Daarbij is volgens het stadsdeel de vraag hoe je de burger tegemoet treedt: vanuit je uniform en met je machtsmiddelen of vanuit ‘de mens in het uniform’.

West Ook handhavers in Stadsdeel West hebben te maken met verbaal en fysiek geweld. Verbaal geweld regelmatig. De vraag is dan altijd of de opmerking ‘klootzak’ acceptabel is of niet? Moet een handhaver dit pikken? Van alle incidenten van fysiek geweld wordt aangifte gedaan. In die gevallen waarbij de contactgegevens van de Amsterdammer bekend zijn, nodigt het stadsdeel de man of vrouw uit voor een gesprek op kantoor.


Dienst Stadstoezicht Handhavers van de Dienst Stadstoezicht hebben regelmatig te maken met geweld. Onderscheiden dient te worden geweld tegen een handhaver en geweld toegepast door een handhaver. Van beide soorten incidenten dient melding te worden gemaakt. Handhavers die slachtoffer zijn van (verbale) agressie en geweld worden in eerste instantie opgevangen door hun teamleider. Daarnaast staat het Bedrijfsopvang Team (BOT-team) hen bij. De agressie doet zich met name voor in het openbaar vervoer bij het VOV-team. In beginsel doet de Dienst Stadstoezicht van alle agressie en geweldsincidenten aangifte bij de politie. Indien aan de orde, voegt de Dienst Stadstoezicht zich als zaken bij de rechter voorkomen en claimt alle (im)materiële schade. Indien de rechter de verdachte tot vergoeding van (im)materiële aan de handhaver veroordeelt, dan schiet de Dienst Stadstoezicht deze vergoeding voor. Wanneer de politie of het OM de zaak seponeert, maakt de Dienst Stadstoezicht de afweging of het tegen de niet-vervolging bezwaar maakt (artikel 12 Sv-procedure).1 De betrokken handhaver kan echter ook onafhankelijk van de Dienst Stadstoezicht zelfstandig bezwaar aantekenen.

Cition In zo’n 25% van naheffingsaanslagen is er sprake van publiekscontact. Dat wil zeggen dat de bestuurder van de auto er bij is als de parkeercontroleur een naheffingsaanslag oplegt en dat zij met elkaar praten. Parkeercontroleurs krijgen regelmatig met verbale en fysieke agressie te maken. Indien het contact voor de parkeercontroleur onaangenaam verloopt, maar er geen aanleiding is om aangifte bij de politie te doen, stuurt Cition een brief naar de kentekenhouder waarin wordt uitgelegd dat de bestuurder zich onbehoorlijk heeft gedragen. Ook wordt de bestuurder uitgenodigd om het voorval op kantoor in het bijzijn van de parkeercontroleur te bespreken. Cition doet dit, omdat het wil reageren op abnormaal gedrag en om tegenover de parkeercontroleur te laten zien dat het management hem steunt. In de helft van de gevallen reageert de kentekenhouder niet op de brief. Wanneer wel wordt gereageerd, ontkent de kentekenhouder de beschrijving van het voorval of bestrijdt dat hij de bestuurder was. Het gebeurt gelukkig ook dat de bestuurder excuses aanbiedt. Dit komt met name voor wanneer een kind van de kentekenhouder reed en zich heeft misdragen en de ouder er voor zorgt dat de bestuurder zijn excuses aanbiedt. In verreweg de meeste gevallen dat de bestuurder bereid is om de zaak op kantoor te bespreken, wordt er in pais en vree met een ferme handdruk afscheid genomen. Wanneer er naar het oordeel van Cition sprake is van ontoelaatbaar verbaal of fysiek geweld wordt er aangifte bij de politie gedaan. Jaarlijks doet Cition circa 80 aangiftes. In die gevallen wordt het BOT-team ingeschakeld. Het BOT-team is extern opgeleid. Het BOT-team helpt bij de verwerking van het incident en zo nodig wordt ook het Bedrijfsmaatschappelijke werk ingeschakeld. De parkeercontroleur krijgt ook steun van de Casemanager Sociale Veiligheid. Cition is het enige bedrijf in zijn soort dat hiervoor een medewerker full time in dienst heeft. De casemanager begeleidt de parkeercontroleur in het hele traject, controleert de aangifte en de getuigenverklaringen en gaat mee naar de rechtszitting. Indien aan de orde voegt Cition zich in de procedure en eist een vergoeding voor de materiële en immateriële schade. Indien de verdachte daartoe wordt veroordeeld, schiet Cition de vergoeding voor die de parkeercontroleur toekomt. Parkeercontroleurs die slachtoffer zijn geworden van een vervelend incident worden in de

1

Wetboek van Strafvordering


gelegenheid gesteld om tijdelijk op kantoor (bijvoorbeeld de meldkamer of de postkamer) te werken totdat zij zich weer fit voelen om de straat op te gaan. Verzoeken van parkeercontroleurs om niet (meer) in bepaalde buurten te werken worden altijd ingewilligd.

Conclusies en aanbevelingen 1 Uniforme aanpak agressie bevindingen • Van de toezichthouders komen vooral parkeercontroleurs in aanraking met verbale en fysieke agressie van het publiek. Ook toezichthouders maken zich soms schuldig aan agressie. Alle stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht en Cition worstelen met dit probleem. Goede begeleiding van toezichthouders kan trauma en/of ziekteverzuim voorkomen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat Cition veel investeert in de aanpak van agressie en nazorg. Zo heeft Cition richtlijnen wanneer aangifte bij de politie wordt gedaan en verder beschikt Cition over een BOT-team voor begeleiding van medewerkers. Zo nodig wordt het Bedrijfsmaatschappelijk werk ingeschakeld. Als enige heeft Cition een full time Casemanager Sociale Veiligheid in dienst. conclusie • De Stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht kunnen mogelijk veel leren van Cition bij de aanpak van agressie. Het komt het niveau van dienstverlening ten goede als toezichthouders op professionele wijze met agressie van het publiek kunnen omgaan. aanbeveling • Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om op centraal niveau en/of Managersoverleg Handhaving een uniforme methode te ontwikkelen voor de aanpak van agressie. Maak gebruik van elkaars kennis en ervaring, met name die Cition heeft opgedaan.

Datum : 11 april 2013 Rapportnummer: RA130604 Paginanummer : 36/48

8 Uniformen en bevoegdheden Op straat werken verschillende soorten toezichthouders met verschillende bevoegdheden in verschillende uniformen. Overzicht van toezichthouders in Amsterdam werkzaam in de openbare ruimte - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien zonder wapenstok in dienst van een stadsdeel of de Dienst Stadstoezicht (onder meer handhavers Taxi, handhavers team Bestuurlijk Toezicht Prostitutie en handhavers Vliegende Brigade) - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien en wapenstok van Stadsdeel Zuidoost of de Dienst Stadstoezicht (team Veiligheidsteam Openbaar Vervoer) - toezichthouders (geen buitengewoon opsporingsambtenaar) in dienst van een stadsdeel - parkeercontroleurs van Cition (bijna identiek uniform als handhavers) - boswachters tevens buitengewoon opsporingsambtenaar (groene broek, kaki overhemd) - fietsenknippers (veiligheidshesje) - handhavers Havenbedrijf Amsterdam NV (op het water) ‘nautisch uniform’ - ISA-medewerkers - prikkers (veiligheidshesje) - straatcoaches (rode jassen) - verkeersregelaars (oranje veiligheidshesje) Door deze verscheidenheid is niet duidelijk welke bevoegdheden de verschillende toezichthouders hebben. De meeste van deze toezichthouders zijn handhavers tevens buitengewoon opsporingsambtenaar en hebben hetzelfde uniform aan. Er zijn echter ook toezichthouders die (nog) geen buitengewoon opsporingsambtenaar zijn. Deze dragen een enigszins afwijkend uniform. Dit geldt ook voor de parkeercontroleurs van Cition die evenmin buitengewoon opsporingsambtenaar zijn. Verder kan men op straat straatcoaches, fietsknippers en prikkers, verkeersregelaars en ISAmedewerkers tegenkomen. Ook deze functionarissen dragen allen weer een ander uniform/kleding. Hieronder volgt een beschrijving van de verschillende uniformen. Handhavers tevens buitengewoon opsporingsambtenaar in dienst van de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht Het uniform van de handhaver tevens buitengewoon opsporingsambtenaar bij de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht bestaat uit een zwarte (of lichtgele) jas met drie Andreaskruisen en het woord ‘handhaving’ op de rug en een zwarte broek. De handhaver heeft ook een pet met drie Andreaskruisen midden boven de klep. Op de jas van een handhaver tevens buitengewoon opsporingsambtenaar zit verder een zilverkleurig insigne in de vorm van een vuist. Het insigne dient om het voor de burger duidelijk te maken dat de handhaver bijzondere bevoegdheden heeft, voor bijvoorbeeld identiteitscontrole, boetes uitschrijven en aanhouden van verdachten. Een toezichthouder/handhaver maakt op straat voornamelijk gebruik van zijn bevoegdheden als toezichthouder. Pas als hij vermoedt dat er sprake is van een overtreding, zal hij gebruik maken van zijn bevoegdheden als buitengewoon opsporingsambtenaar. Hij wisselt op dat moment van ‘pet’.


Parkeercontroleurs Cition De parkeercontroleurs van Cition zijn gekleed in een uniform dat zich in beginsel weinig onderscheidt van het uniform van handhavers. Het belangrijkste verschil is dat het uniform van een parkeercontroleur donkerblauw is en dat zij niet het embleem met de ‘zilveren vuist’ dragen omdat zij geen buitengewoon opsporingsambtenaar zijn. De parkeercontroleurs controleren alleen en voeren geen andere handhavende taken uit. Het feit dat parkeercontroleurs er bijna net zo uit zien als handhavers openbare ruimte van de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht maar niet dezelfde bevoegdheden hebben, leidt in de praktijk nogal eens tot misverstanden. Als een parkeercontroleur tijdens zijn werk door een burger opmerkzaam wordt gemaakt op een grote berg verkeerd aangeboden grofvuil, is het niet zijn taak om daar werk van te maken. Het publiek verwacht dat een parkeercontroleur wel ingrijpt. De heer Van Steden merkt in dit verband het volgende op. De gemeente streeft naar integrale handhaving. De verschillende domeinen staan dit streven echter in de weg. Handhavers zijn in de praktijk voor maximaal twee domeinen opgeleid en dus niet bevoegd om handhavend op te treden op alle terreinen. Met een pragmatische oplossing kan het doel van integrale handhaving worden benaderd als een koppel handhavers op stap gaat en beiden bevoegd zijn over verschillende domeinen, aldus de heer Van Steden. Toezichthouders/handhavers zijn in dienst bij de Dienst Stadstoezicht of stadsdelen. Parkeercontoleurs zijn in dienst bij Cition. In wezen is dit een vreemde en ongewenste situatie. Alle toezichthouders/handhavers zouden bij één organisatie in dienst moeten zijn.

Havenbedrijf De kans dat een Amsterdammer een handhaver van Havenbedrijf tegenkomt is niet zo groot. Dat komt omdat het werk van deze handhavers zich voornamelijk op bedrijventerreinen en op het water afspeelt. Het uniform van de handhavers van Havenbedrijf werkzaam op het water is bijzonder. In de traditie van alle havens in de wereld, is Havenbedrijf een havenautoriteit. Gezagvoerders van schepen uit de hele wereld dienen in het uniform van handhavers de vertegenwoordiger van de havenautoriteit te herkennen, met een passend uniform met nautische krul en strepen. De buitengewoon opsporingsambtenaren van Havenbedrijf waar de Amsterdammer op een bootje mee te maken krijgt, dragen allen de gestileerde zilveren vuist op hun uniform of jas.

Conclusies en aanbevelingen 1 Verschillende uniformen bevindingen • Op straat werken verschillende soorten toezichthouders met verschillende bevoegdheden in verschillende uniformen. conclusie • Uit dienstverlenend oogpunt is de burger gebaat bij een in alle opzichten uniform en integraal toezicht. De doorsnee Amsterdammer is niet of onvoldoende bekend met de verschillende soorten toezichthouders die hij op straat tegenkomt. Als een burger door een toezichthouder wordt aangesproken weet hij doorgaans niet welke taak en bevoegdheden deze heeft. Dit geldt met name wanneer een toezichthouder/handhaver van pet wisselt wanneer hij gebruik gaat maken van zijn bevoegdheden van buitengewoon opsporingsambtenaar. Dit alles bij elkaar kan leiden tot misverstanden en uitmonden in


• agressie. aanbeveling • Beperk voor zover mogelijk verschillende soorten toezichthouders met hun bevoegdheden en uniformen. Stel dit eventueel ook op landelijk niveau aan de orde. • Start een voorlichtingscampagne over de bevoegdheden van de verschillende toezichthouders/handhavers in Amsterdam. 2 Naar één handhaver bevindingen • De uniformen van handhavers en parkeercontroleurs van Cition lijken op het eerste gezicht veel op elkaar. Amsterdammers weten in de regel niet dat handhavers tegen veel soorten overtredingen kunnen optreden terwijl parkeercontroleurs zich uitsluitend bezig houden met de controle op de parkeerbelasting. conclusie • Doordat de uniformen van handhavers en parkeercontroleurs (te) veel op elkaar lijken, weet het publiek niet wat het verschil is tussen beide. Idealiter wordt al het werk in de openbare ruimte uitgevoerd door één soort handhaver tevens buitengewoon opsporingsambtenaar, ook het werk van de parkeercontroleur. Parkeercontroleurs kunnen als integrale handhaver dan veel breder inzetbaar zijn. In andere steden komt dit wel voor. aanbeveling • Overweeg of het werk van parkeercontroleurs niet ook door handhavers tevens buitengewoon opsporingsambtenaar dient te worden uitgevoerd. Indien de gemeente Amsterdam daar van afziet, dient overwogen te worden om parkeercontroleurs een geheel eigen uniform te geven in een afwijkende kleur. 3 Integrale handhaving door één (soort) handhaver bevindingen • De gemeente streeft naar integrale handhaving. Dat wil zeggen dat één handhaver bevoegd is voor alle domeinen. De verschillende domeinen staan dit streven echter in de weg. Handhavers zijn in de praktijk voor maximaal twee domeinen opgeleid en dus niet bevoegd om handhavend op te treden op alle terreinen. • Toezichthouders/handhavers zijn in dienst bij de Dienst Stadstoezicht of stadsdelen. Parkeercontoleurs zijn in dienst bij Cition. conclusie • Het doel van de gemeente van ‘één handhaver voor alles’ is niet haalbaar. Het doel kan worden benaderd als twee handhavers met verschillende ‘domeinbevoegdheden’ als koppel werken. • Het is een vreemde en ongewenste situatie dat toezichthouders/handhavers en parkeercontroleurs bij verschillende organisaties in dienst zijn. aanbeveling • Zorg dat handhavingteams uit handhavers bestaan met verschillende ‘domeinbevoegdheden’. Koppel handhavers met verschillende ‘domeinbevoegdheden’ en laat ze samenwerken. • Overweeg alle toezichthouders/handhavers en parkeercontroleurs bij één organisatie onder te brengen.


9 Uitrusting Men neme mee… Tot de standaarduitrusting van de handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaar van de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht horen handboeien, een communicatiemiddel en een bonnenboekje. Verder zijn er verschillen in uitrusting waar te nemen. Dat blijkt uit het hiernavolgende.

Oost In stadsdeel Oost maakt ook een veiligheidsvest (kogel- en steekwerend) deel uit van de uitrusting. Het dragen daarvan is niet verplicht maar het stadsdeel is daar wel een voorstander van. Het communicatiemiddel van de handhavers in Stadsdeel Oost is een portofoon.

West De handhavers van Stadsdeel West hebben naast de portofoon ook een telefoon. Verder beschikken zij over kogelvrije vesten en steekwerende handschoenen. Stadsdeel West gelooft in de Iphone of Ipad als toekomstig communicatiemiddel vanwege alle functies die daarop geïnstalleerd kunnen worden. Met behulp van deze middelen kunnen bijvoorbeeld vergunningen direct worden gecontroleerd en kan andere relevante informatie direct op straat beschikbaar worden gesteld.

Zuidoost Stadsdeel Zuidoost is het enige stadsdeel waar de handhavers naast handboeien ook een wapenstok dragen. De opleiding om de wapenstok te gebruiken is dezelfde als die van politieagenten. De handhavers in Stadsdeel Zuidoost weten dus heel goed wanneer zij dit geweldsinstrument wel of niet mogen toepassen. Een veiligheidsvest vest maakt ook onderdeel uit van hun uitrusting. Het vest vangt niet alleen kogels op maar biedt ook bescherming tegen messteken en injectienaalden. Toezichthouders dragen het standaard tijdens de nachtdienst en bij evenementen waar meer dan 2.000 personen worden verwacht. Ook op verzoek van leidinggevende trekt men het vest aan. De toezichthouders mogen het overigens altijd aantrekken als zij willen. Sommigen doen dat. Het geeft een veilig gevoel. In Stadsdeel Zuidoost zijn in 2010 en 2011 samen acht geweldsincidenten geweest. Van ieder geweldsincident is een rapport gemaakt. In geen van deze incidenten was er sprake van dreiging of toepassing van de wapenstok. Het stadsdeel is dan ook zeer tevreden met de wapenstok als onderdeel van de uitrusting van de toezichthouder. Het stadsdeel staat positief tegenover de gedachte om toezichthouders ook met pepperspray uit te rusten.

Cition Tot de uitrusting van de parkeercontroleurs van Cition behoort een handheld terminal met een printer. Met de handheld terminal controleren de parkeercontroleurs de kentekens van de geparkeerde auto’s. Vervolgens legt de handheld terminal contact met de centrale om te controleren of er voor de betreffende auto op die plaats parkeerbelasting is betaald. Als dat niet het geval is, rolt er uit de handheld terminal een naheffingsaanslag die de parkeercontroleur achter de ruitenwisser legt.


De handheld terminal van de toekomst zal mogelijk in staat zijn om zowel bestuurlijke strafbeschikkingen, boetes en naheffingsaanslagen te kunnen maken en printen.

Dienst Stadstoezicht De handhavers van het VOV-team van de Dienst Stadstoezicht zijn ook uitgerust met een wapenstok. De wapenstok wordt zelden gebruikt. Er gaan stemmen op om de wapenstok in te wisselen voor pepperspray. Bij het werk van het VOV-team komen de handhavers veel in aanraking met dronken mensen en druggebruikers. Hoe goed de sociale vaardigheden van een handhaver ook zijn, deze mensen kunnen volgens de Dienst Stadstoezicht veelal niet op normale wijze worden aangesproken op overtredingen. Pepperspray kan dan een nuttige aanvulling op de bevoegdheden zijn. Tot voor kort waren alle handhavers van de Dienst Stadstoezicht uitgerust met twee portofoons. Met de ene portofoon stond de handhaver in contact met de meldkamer van de Dienst Stadstoezicht en de andere was een politieportofoon. De Dienst Stadstoezicht heeft – tot ongenoegen van veel handhavers - een eind gemaakt aan het gebruik van de politieportofoon omdat de portofoon van de Dienst Stadstoezicht voldoet. In geval van nood heeft de meldkamer van de Dienst Stadstoezicht zes lijnen beschikbaar om contact met de politie te leggen.

Conclusies en aanbevelingen 1 Gelijke uitrusting bevindingen • Handhavers van Stadsdeel Zuidoost onderscheiden zich van handhavers van andere stadsdelen doordat zij – net als de VOV-handhavers van de Dienst Stadstoezicht - een wapenstok dragen. Sommige stadsdelen hebben de wens handhavers met pepperspray uit te rusten. Handhavers van de Dienst Stadstoezicht zijn uitgerust met een portofoon die in contact staat met hun eigen meldkamer en de meldkamer neemt, in geval van nood, contact met de politie op. Handhavers van Stadsdeel Zuidoost zijn uitgerust met een telefoon, een mobilofoon en een portofoon en kunnen zelf contact met de politie opnemen. conclusie • Handhavers maken gebruik van diverse communicatiemiddelen en meldkamers. In het ene stadsdeel draagt een handhaver een wapenstok, in het andere stadsdeel niet. Burgers merken deze verschillen op. Al deze verschillen maken een rommelige indruk op de burger en doen afbreuk aan het niveau van dienstverlening. aanbeveling • Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om alle handhavers met dezelfde communicatiemiddelen uit te rusten. Neem besluiten over het uitrusten van handhavers met wapenstok en pepperspray op centraal niveau en voer het besluit stadsbreed uit.


Bijlage 1: Rapporten Cition Nog steeds onzinnige bezwaarprocedure 24-10-2012 Amsterdam, Cition, Stadsdeel West (rapportnr: RA121844) Begin juli krijgt een vrouw een parkeervergunning, waarvoor ze ook heeft betaald. Groot is de verbazing als ze enkele dagen later toch een naheffingsaanslag van Cition krijgt. Ze neemt telefonisch contact op met Cition. De medewerker die zij spreekt bevestigt op grond van de naam en adresgegevens van de vrouw dat zij een parkeervergunning heeft; hij controleert hierbij echter niet of het kenteken, zoals Cition dat heeft geregistreerd, juist is. Hij verwijst de vrouw naar de bezwaarprocedure. De vrouw komt er vervolgens achter dat Cition haar kenteken niet juist had geregistreerd. Ze kan zich niet vinden in het feit dat ze verplicht wordt om een bezwaarschrift in te dienen. Daarom wendt ze zich tot de ombudsman. Die zet de klacht ter afdoening uit bij Cition. Cition neemt de klacht daarop ook als bezwaarschrift in behandeling. Na erkend te hebben een fout te hebben gemaakt bij registratie van het kenteken, besluit Cition het bezwaarschrift gegrond te verklaren en de naheffingsaanslag te vernietigen. In de klachtafdoening blijft Cition echter van mening dat verwijzing naar de bezwaarprocedure – mede uit oogpunt van controle en transparantie - terecht is. De ombudsman constateert dat het in de rede had gelegen dat Cition de kentekenregistratie had gecheckt toen de vrouw zich telefonisch meldde en daarop passende actie had ondernomen door de naheffingsaanslag te vernietigen. Verwijzing van klanten naar een bezwaarprocedure bij evidente fouten, die Cition zelf makkelijk kan herstellen, getuigt niet van praktisch en probleemoplossend optreden. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de wethouder Bedrijven ervoor te zorgen dat Cition-medewerkers burgers bij evidente fouten niet meer naar de bezwaarprocedure verwijzen.

Bezwaar tegen naheffingsaanslag afgewezen, zonder toereikend onderzoek 24-07-2012 Amsterdam, Cition, Stadsdeel West (rapportnr: RA121273) Een vrouw parkeert haar auto en loopt naar de dichtstbijzijnde parkeerautomaat om een parkeerticket te kopen. Deze automaat blijkt defect. Terwijl ze naar de volgende parkeerautomaat loopt, ziet zij een parkeercontroleur bij haar auto staan. Zij roept naar de controleur dat de eerste automaat defect is en dat zij onderweg is naar de volgende. De controleur heeft echter al een naheffingsaanslag (nha) uitgeschreven. De vrouw verzoekt de controleur om met haar mee te kijken bij de defecte automaat. De controleur doet dit en constateert dat deze inderdaad defect is. Hij geeft de vrouw vervolgens het advies om contact te leggen met Cition. Zij gaat daarop naar het hoofdkantoor van Cition en wordt daar te woord gestaan door een medewerker die een aantekening en een kopie van de nha maakt. Hij vraagt verder aan de vrouw hem over een uur terug te bellen als de controleur terug is van zijn ronde. De vrouw belt vervolgens een aantal keer naar Cition, maar het lukt haar niet om informatie te krijgen. Ze dient vervolgens een bezwaarschrift in. Cition wijst het bezwaarschrift van de vrouw af, omdat er geen melding is gemaakt van de door de vrouw genoemde gesprekken op het hoofdkantoor en de technische dienst heeft verklaard dat er bij de automaat rond het tijdstip dat de nha is opgelegd meerdere transacties zijn verwerkt. Uit onderzoek van de ombudsman blijkt dat Cition zowel op het moment dat verzoekster zich meldde op het hoofdkantoor, als ook in de voorbereiding op het besluit op bezwaar, heeft nagelaten om de controleur om commentaar te vragen op de feitelijke gang van zaken. De werkelijke toedracht op straat kan daarom niet vastgesteld worden. Wel heeft Cition technisch onderzoek naar de meter gedaan. De uitkomst hiervan ondersteunt de verklaring van de vrouw niet, maar sluit deze ook niet uit. Haar toelichting over de uitspraken van de medewerkers op het


hoofdkantoor aanwezige had Cition aanleiding moeten geven om een en ander te verifiëren bij deze medewerkers. Door dit alles na te laten, had Cition niet voldoende informatie om een weloverwogen beslissing te nemen. De ombudsman is dan ook van mening dat in deze zaak sprake is van een gebrekkige redenering die het besluit niet kan dragen. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de portefeuillehouder parkeren van het stadsdeel de beslissing op bezwaar te heroverwegen

Adreswijzing doorgegeven, toch een naheffingsaanslag 03-05-2012 Amsterdam, Cition, Dienst Basisinformatie, Stadsdeel Oost (rapportnr: RA120618) Een man verhuist in 2009 van stadsdeel Zuid naar stadsdeel Oost. Hij geeft zijn adreswijziging bij de balie van het stadsdeelkantoor door. In mei 2011 ontvangt hij een naheffingsaanslag. Het blijkt dat zijn adreswijziging niet bij Cition terecht is gekomen, waardoor zijn bewonersparkeervergunning voor gehandicapten verlopen is. De man voert dit in bezwaar aan. Cition verklaart het bezwaar ongegrond: het is aan vergunninghouders zelf om een adreswijziging door te geven. Nu heeft Cition de brieven waarin de man gewezen werd op de noodzaak voor verlenging, naar het oude adres gestuurd. De man wendt zich tot de ombudsman. Deze vraagt in het kader van het onderzoek ook een reactie aan de Dienst Basisinformatie als beheerder van de Gemeentelijke Basisadministratie. Deze dienst meldt dat Cition gebruik hoort te maken van het gemeentelijke systeem ‘Paraplu’ dat ervoor moet zorgen dat burgers hun adreswijziging aan overheidsinstanties maar één keer hoeven door te geven. Dat is hier niet gebeurd. De ombudsman constateert dat als Cition de adreswijziging had verwerkt, de man naar alle waarschijnlijkheid zijn vergunning verlengd zou hebben. Hij beveelt daarom ten eerste aan dat de naheffingsaanslag wordt ingetrokken en ten tweede dat Cition gebruik gaat maken van Paraplu, zodat burgers in overeenstemming met dit systeem hun adreswijziging maar één keer aan een gemeentelijke instantie hoeven door te geven. Tot slot beveelt hij opnieuw aan dat de termijn van de Amsterdamse bewonersparkeervergunning voor gehandicapten geharmoniseerd wordt met de Europese Gehandicaptenparkeerkaart. Aanbevelingen 1. De ombudsman verzoekt de portefeuillehouder Parkeren van stadsdeel Oost te bevorderen dat de naheffingsaanslag wordt ingetrokken. 2. De ombudsman verzoekt de Wethouder voor Bedrijven te bevorderen dat Cition de verplichting om Paraplu te benutten nakomt, zodat adreswijzingen die bij een stadsdeelbalie worden doorgegeven, verwerkt worden. 3. De ombudsman verzoekt de Wethouder voor Verkeer en Vervoer de toezegging om de termijnen van de GA vergunning te harmoniseren met de termijn van Europese Gehandicaptenparkeerkaart, na te komen.

Deugdelijke onderbouwing naheffingsaanslag 24-04-2012 Amsterdam, Stadsdeel Centrum, Cition (rapportnr: RA120670) Een vrouw kan met een mantelzorgvergunning van haar moeder gratis parkeren als ze haar moeder bezoekt. Ze legt de vergunning dan altijd zichtbaar achter de voorruit van haar auto. Tot twee keer toe legt Cition haar een naheffingsaanslag voor parkeerbelasting op, omdat de controleur een kopie van een mantelzorgvergunning ziet liggen en het moet een originele vergunning zijn. De vrouw gaat tegen de aanslagen in bezwaar, omdat het volgens haar wel om een originele vergunning gaat. De controleurs verklaren stelling dat ze een kopie in de auto hebben aangetroffen en Cition verkaart de bezwaarschriften ongegrond. De vrouw houdt vol dat ze nooit een kopie gebruikt. Zij kan zich dan ook niet vinden in de reactie van Citon en ze benadert de ombudsman.Het is niet mogelijk onomstotelijk vast te stellen wie er gelijk heeft en de ombudsman doet daar dus geen uitspraak over. Wel moet een bestuursorgaan kunnen en mogen vertrouwen op de verklaring van ambtenaren. In dit verband is van belang dat de redenen voor de oplegging van de aanslag uitdrukkelijk zijn vermeld, bij een van de aanslagen is tevens een nadere toelichting gegeven. Daarmee heeft Cition zorg gedragen voor een deugdelijke onderbouwing van haar beslissingen.

Onvoldoende motivering beslissing op bezwaar 12-04-2012 Amsterdam, Cition, Stadsdeel Nieuw-West (rapportnr: RA120587) Een man parkeert zijn auto aan de Pieter Calandlaan. Eenmaal bij de parkeerautomaat aangekomen, ontdekt hij dat hij geen kleingeld heeft om in de automaat de stoppen. Hij wendt zich tot de parkeercontroleurs ter plekke en deelt dit aan hen mee. Er ontstaat een discussie en de man voelt zich door de controleurs onder druk gezet. Hij dient hierover


dezelfde dag een klacht in bij Cition. Cition handelt de klacht af met de mededeling dat er onvoldoende aanwijzingen zijn om te achterhalen wie de controleurs zijn geweest. De man ontvangt een aantal weken later een duplicaatnaheffingsaanslag. Hij gaat hiertegen in bezwaar en vraagt in zijn bezwaarschrift wederom aandacht voor zijn klacht over de controleurs. Cition verklaart zijn bezwaar ongegrond en gaat verder niet in op de klachten van de man. Uit onderzoek van de ombudsman blijkt dat Cition bij de behandeling van het klaagschrift heeft nagelaten om bij de man gegevens op te vragen die nodig zijn om de controleurs te achterhalen en de klacht inhoudelijk af te handelen. Daarnaast is Cition in de beslissing op het bezwaar onvoldoende op de argumenten van verzoeker ingegaan en heeft Cition ook in deze fase van de procedure verzuimd om de klacht over de controleurs alsnog te behandelen.

Veel gedoe om onterechte naheffing 01-02-2012 Amsterdam, Cition, Dienst Belastingen, Dienst Stadstoezicht (rapportnr: RA120154) Een vrouw parkeert haar auto met haar papieren gehandicaptenvergunningen – een Europese en Amsterdamse – op de Herengracht. Desondanks wordt een naheffingsaanslag opgelegd. Omdat de vrouw ervan uitgaat dat een fout is gemaakt, gaat ze langs bij het servicepunt van Stadstoezicht. Men zegt toe ervoor te zorgen dat de naheffing wordt ingetrokken. Twee weken later ontvangt de vrouw echter een acceptgiro en begeeft ze zich weer naar de servicebalie. Opnieuw wordt toegezegd dat de fout wordt hersteld. Toch ontvangt de vrouw een dwangbevel en later een aankondiging van beslaglegging van de Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam (DBGA). Voor een derde keer gaat ze naar de servicebalie, waar haar stukken opnieuw worden ingenomen en worden doorgestuurd naar DBGA. Wanneer DBGA de stukken een maand later doorstuurt naar Cition, neemt Cition de zaak ambtshalve in behandeling. Hierbij wijst Cition het bezwaar af. De vrouw wendt zich tot de ombudsman. Die verneemt dat het verzoek om de naheffing in te trekken ten onrechte niet is uitgevoerd. DBGA is niet verzocht om de invordering aan te houden en bij de behandeling van het bezwaarschrift zijn de feiten niet goed beoordeeld. De naheffingsaanslag wordt alsnog ingetrokken. De ombudsman is van mening dat de fout vlot hersteld had moeten worden zodat de vrouw niet meerdere keren langs had hoeven gaan bij de servicebalie.

Volharding in naheffingsaanslag gehandicapte is onredelijk 26-01-2012 Amsterdam, Stadsdeel Centrum, Cition, Stadsdeel Noord (rapportnr: RA111712) In Amsterdam is er voor gekozen om gehandicapten gratis te laten parkeren. Met de Europese gehandicaptenparkeerkaart (hierna Europese GPK) mag de rechthebbende parkeren op algemene invalidenparkeerplaatsen, en met de Amsterdamse parkeervergunning voor gehandicapte bewoners (GA-vergunning) mag de rechthebbende parkeren op fiscale plekken. Een houder van een GA-vergunning heeft altijd ook een Europese GPK. Een man die zowel de Europese GPK als de GA-vergunning heeft, rijdt tijdelijk in een leenauto. Hij heeft de kentekengegevens op de Europese GPK aan laten passen, maar de gegevens van de GA-vergunning niet. Hij legt de Europese GPK samen met de vervangende GPK zichtbaar op het dashbord van zijn auto. Als hij op een fiscale plek geparkeerd staat, krijgt hij een naheffingsaanslag van Cition. Cition verklaart zijn bezwaarschrift tegen de naheffingsaanslag ongegrond, want de man stond zonder een geldige GA-vergunning geparkeerd op een fiscale plek. Gezien het streven van Amsterdam om gehandicapten gratis te laten parkeren én het gemak waarmee de controleur had kunnen vaststellen dat verzoeker een GA-vergunning had, getuigt het besluit van Cition om de naheffingsaanslag in bezwaar te handhaven niet van een redelijke belangenafweging. De ongegrondverklaring van het bezwaar duidt op een louter formele benadering. Dat is voor de ombudsman aanleiding een aanbeveling aan het rapport te verbinden. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de portefeuillehouder Parkeren van stadsdeel Noord te bevorderen dat de naheffingsaanslag wordt ingetrokken en de kosten van de naheffingsaanslag aan verzoeker worden gerestitueerd. De ombudsman verzoekt de portefeuillehouder Parkeren van stadsdeel Centrum te waarborgen dat de stadsdelen komen tot een eenduidige en een voor de parkeerder eenvoudige afspraak met betrekking tot de werkwijze bij het wijzigen van een kenteken van een GPK dan wel een GA -vergunning en de ombudsman over de uitkomst daarvan te informeren.


Bijlage II: Rapporten Handhaving Boete voor gebruik van achternaam echtgenoot tijdens telefonisch (verhoor)gesprek 14-032013 Amsterdam, Stadsdeel Zuidoost (rapportnr: RA130163) Een man zet een vuilniszak naast een volle vuilcontainer in Amsterdam Zuidoost. Een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) opent de zak en stuurt hem een bekeuring en een oproepkaart om contact op te nemen. De man belt op de genoemde tijden, maar krijgt geen contact omdat de BOA er niet is. Omdat hij de volgende dag geen tijd heeft, neemt zijn echtgenote contact op en stelt zich voor met de achternaam van haar echtgenoot. Daarna krijgt zij een boete van € 270-, wegens het opgeven van een valse naam tijdens het telefonisch (verhoor)gesprek. Zij had haar meisjesnaam moeten gebruiken. De vrouw dient een klacht in bij het stadsdeel. Wanneer ze daar geen tijdige reactie op ontvangt wendt ze zich tot de Gemeentelijke Ombudsman. Die kan een onderzoek instellen naar de afhandeling van de klacht door het stadsdeel, maar niet naar het optreden van de BOA. Hij legt de klacht daarom voor aan de Nationale ombudsman. De beide ombudsmannen besluiten een gezamenlijk onderzoek in te stellen. De Gemeentelijke Ombudsman is van mening dat de klacht van de vrouw door het stadsdeel onvoldoende voortvarend werd afgehandeld. Hij oordeelt dat het stadsdeel daarmee in strijd met het vereiste van voortvarendheid heeft gehandeld. De Nationale ombudsman is van mening dat de vrouw volstrekt normaal handelde toen ze zich tijdens het telefoongesprek met de BOA met de achternaam van haar echtgenoot voorstelde. Zij zijn immers al meer dan dertig jaar getrouwd. Ook heeft de BOA volgens de Nationale ombudsman bij het vaststellen van de identiteit van de vrouw niet zorgvuldig gehandeld. Zo werd geen acht geslagen op de opmerking van de vrouw dat zij belde omdat haar echtgenoot was verhinderd. Wanneer de BOA de GBA-uitdraai van de man zorgvuldiger had bestudeerd was de identiteit van de vrouw eveneens gebleken. De Nationale ombudsman oordeelde dat de BOA door dit na te laten, in strijd met het vereiste van goede voorbereiding heeft gehandeld.

Geen reactie op groeiend terras 28-12-2012 Amsterdam, Stadsdeel Centrum (rapportnr: RA122268) Een man laat de ombudsman eind mei 2012 weten dat de terrassen van een horecagelegenheid op het Max Euweplein steeds meer trottoir in beslag nemen. Dat zorgt voor gevaarlijke situaties en hij wil dat de verantwoordelijke gemeentelijke instantie hiertegen optreedt. De ombudsman stuurt dit handhavingsverzoek ter behandeling door naar stadsdeel Centrum. In augustus meldt de man zich opnieuw bij de ombudsman, omdat het stadsdeel niet heeft gereageerd. Als de ombudsman dit ter reactie voorlegt aan het stadsdeel, reageert het stadsdeel pas na diverse rappellen. Het stadsdeel erkent op het in mei doorgestuurde handhavingsverzoek niet te hebben gereageerd, maar toont zich niet gecharmeerd van inmenging door de ombudsman. Desgevraagd laat het stadsdeel de ombudsman weten bij aanvang van het nieuwe terrasseizoen de maatvoering tussen de terrassen en daarmee samenhangend de doorloopmogelijkheid van voetgangers te zullen gaan controleren. Het had in de rede gelegen dat het stadsdeel meteen naar aanleiding van het in mei doorgestuurde handhavingsverzoek had gereageerd. Het stadsdeel erkent dat dit niet juist is opgepakt. Van slagvaardig optreden m.b.t. het handhavingsverzoek is geen sprake.

Albert Cuypmarkt, branchering, communicatie en tekortschietend toezicht 14-12-2012 Amsterdam, Stadsdeel Centrum, Stadsdeel Zuid (rapportnr: RA122207) Stadsdeel Zuid heeft op de Albert Cuypmarkt de verkoopplaatsen uitgebreid met een aantal gebrancheerde achtmeter


verkoopwagenplaatsen. Voor de toewijzing van de plaatsen maakt het stadsdeel gebruik van de Verordening op de straathandel 2008 (Vos 2008). Een marktkoopman is van mening dat het stadsdeel bij de toewijzing van de plaatsen in strijd met de verordening handelt en daarmee vaste plaatshouders benadeelt. De man kan zich ook niet vinden in de wijze waarop het stadsdeel aankondigingen en bekendmakingen met de marktkooplieden communiceert. Tot slot stelt de man aan de orde dat het stadsdeel onvoldoende toezicht op de markt houdt. De man legt zijn klachten in eerste instantie aan het stadsdeel voor. Hij is echter niet tevreden met de antwoorden en wendt zich daarom tot de ombudsman. De ombudsman stelt een onderzoek in. Wat betreft de wijze waarop het stadsdeel de gebrancheerde verkoopwagenplaatsen toewijst is de ombudsman van oordeel dat het stadsdeel niet in strijd met het vereiste van fair play handelt, alhoewel het beter was geweest als het stadsdeel de Vos 2008 hiervoor had aangepast. De ombudsman stelt vast dat de controle op de aan- en afwezigheid van marktkooplieden op de Albert Cuypmarkt niet waterdicht is. Stadsdeel Zuid heeft in dit opzicht in strijd met het vereiste van betrouwbaarheid gehandeld. De ombudsman onthoudt zich van een oordeel over de wijze van communicatie met de marktkooplieden maar beveelt het stadsdeel aan te onderzoeken of het tevens gebruik kan maken van social media en een e-nieuwsbrief voor de aankondigingen en bekendmakingen. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de portefeuillehouder Economische Zaken van stadsdeel Zuid te onderzoeken op welke wijze de (digitale) communicatie met de marktkooplieden kan worden verbeterd.

Overlast rond Pythonbrug 06-06-2012 Amsterdam, Stadsdeel Oost (rapportnr: RA120924) De bewoners van twee Verenigingen van Eigenaren (VVE) in het Oostelijk Havengebied hebben bij mooi weer last van groepen jongeren die zwemmen, barbecueën en picknicken bij de Pythonbrug en het Keesje Brijdeplantsoen en daarbij overlast veroorzaken en rommel achterlaten. De jongeren zijn niet aanspreekbaar op hun gedrag. Ook springen zij van de brug, wat verboden is. De VVE’s wenden zich daarom tot het stadsdeel. Hierop zegt de portefeuillehouder toe een verbodsbord te plaatsen. Wanneer dat het jaar erop nog niet is gebeurd, brengen de VVE’s de overlast opnieuw onder de aandacht van het stadsdeel. Wanneer de overlast in de zomer van 2011 nog niet is verholpen, wendt een vertegenwoordiger van één van de VVE’s zich tot de ombudsman. De ombudsman doet navraag bij het stadsdeel en verneemt dat de overlast bekend is en dat het stadsdeel en de VVE’s contact hebben. Het stadsdeel moet de aandacht verdelen. In het zomerseizoen wordt minimaal drie maal per dag gesurveilleerd. Via een bewonersbrief heeft het stadsdeel de buurt laten weten waar overlast gemeld kan worden. Ook is een pictogrammenbord geplaatst. Aan het begin van het seizoen van 2012 heeft het stadsdeel opnieuw een bewonersbrief verspreid. Inmiddels is het ook mogelijk om overlast buiten kantooruren rechtstreeks te melden bij de afdeling Handhaving van het stadsdeel. De ombudsman is van oordeel dat de gemeente niet kan garanderen dat een burger altijd en overal wordt behoed voor overlast. Het gaat erom wat de gemeente redelijkerwijs kan en moet doen om overlast tegen te gaan. Bezien in dat licht is de ombudsman van mening dat het stadsdeel voldoende inspanningen heeft verricht om de overlast tegen te gaan.

Lusten en lasten van de horeca 07-05-2012 Amsterdam (rapportnr: RA120662) Inleiding De horeca vormt een bron van plezier voor velen, maar brengt ook overlast mee. De Gemeentelijke Ombudsman heeft de afgelopen jaren zeer regelmatig en diverse klachten ontvangen over horecaoverlast die mensen ervaren. De klachten betreffen onder meer geluidsoverlast van een café of evenement door muziek, stemmen, machines, of van auto’s/bezoekers/terrassen, stank- of hitteoverlast, overschrijding van de sluitingstijden, hinderlijk gedrag van bezoekers van de horeca, overlast op straat, en terrassen die teveel uitwaaieren. Veel klagers geven aan dat hun nachtrust hierdoor in ernstige mate verstoord wordt. Uitgangspunt van de ombudsman hierbij is het optreden van de gemeente in het tegengaan van de overlast en het uitoefenen van toezicht op de naleving van voorschriften. Uit de onderzoeken van de ombudsman van de afgelopen jaren is het beeld naar voren gekomen dat klachten bij de gemeente vaak lang in behandeling zijn, dat de klagers van mening zijn dat ze niet goed geholpen worden (met andere woorden dat de overlast aanhoudt), dat zij onvoldoende op de hoogte worden gehouden van de acties van de gemeente en dat de coördinatie tussen betrokken instanties dringend verbeterd moet worden. De ombudsman heeft daarom besloten in beeld te brengen hoe de gemeente omgaat met meldingen en klachten over


horecaoverlast in brede zin. Ook de overlast van evenementen is hierbij betrokken. Hiertoe zijn ongeveer vijftig dossiers van lopende en gesloten zaken die de afgelopen twee jaar bij de ombudsman zijn ingediend, geanalyseerd. Het merendeel bestond uit zaken die in Amsterdam spelen, maar ook enkele zaken uit aangesloten gemeenten zijn bestudeerd. Daarnaast heeft de ombudsman kenmerkende oudere zaken bij de analyse betrokken. Een overzicht van alle zaken waarin over de jaren een rapport is verschenen, is in een bijlage bij deze notitie opgenomen. De gemeente heeft een tweeledige taak ten aanzien van de horeca: ten eerste verleent zij de vereiste vergunningen (vergunningverlener) en ten tweede is zij belast met het toezicht op de regels en de voorwaarden behorend bij de vergunning (handhaver - toezichthouder), inclusief het toezicht op bouwen milieuregelgeving en de Algemene Plaatselijke Verordening. Voordat op basis hiervan kan worden opgetreden, dient de overschrijding van de regels vastgesteld te zijn, bijvoorbeeld via geluidsmetingen of na constatering dat een gelegenheid te lang open is. Uit de analyse zijn zes kernpunten naar voren gekomen. Deze worden hieronder beschreven. Per kernpunt wordt er een beschrijving gegeven (soms geïllustreerd door casuïstiek van de ombudsman) en worden eveneens aanbevelingen gedaan om de werkwijze te verbeteren. Het gaat om de volgende kernpunten: 1. Rol van gemeente als vergunningverlener; 2. In behandeling nemen van overlastzaken; 3. Bemiddeling door gemeente; 4. Handhaving; 5. Communicatie met burger; 6. Klachtbehandeling. aanbevelingen Per kernpunt doet de ombudsman aanbevelingen. De belangrijkste aanbevelingen zijn de volgende. rol van gemeente als vergunningverlener Het belangrijkste aandachtspunt hierbij is dat de gemeente bij het voorbereiden van de vergunningverlening al rekening dient te houden met de handhaafbaarheid van de voorschriften. in behandeling nemen van overlastzaken Van belang hierbij is dat het duidelijk is waar overlast gemeld kan worden en dat de verschillende betrokken organisaties goed afstemmen over de behandeling van meldingen. bemiddeling door gemeente Belangrijk is dat de gemeente nagaat of een zaak zich leent voor bemiddeling of een formele aanpak en dat de betrokkenen daarover goed worden geïnformeerd. handhaving Gebleken is dat handhavingsverzoeken vaak niet als zodanig worden behandeld. Daarnaast duurt het te lang voordat de gemeente een standpunt inneemt over het al dan niet handhavend optreden. Dit behoeft aandacht. communicatie met burger Klagers worden vaak niet geïnformeerd over de behandeling van hun meldingen, ook niet wanneer de gemeente wel degelijk actie heeft ondernomen. Door goede communicatie kunnen klachten worden voorkomen. klachtbehandeling In het verlengde daarvan is het van belang dat klachten worden herkend en correct worden afgehandeld. Klachtbehandeling moet, waar aan de orde, tot structurele verbeteringen leiden.

Toezicht op winkeluitstalling groenteman 26-04-2012 Amsterdam, Stadsdeel West (rapportnr: RA120684) Een groenteman in stadsdeel West wordt op een ochtend door een medewerker Handhaving van het stadsdeel aangesproken op de breedte van zijn winkeluitstalling. Er ontstaat een discussie op straat over de wijze van opmeten, waarin steeds meer omstanders zich mengen. Als de handhaver een bekeuring over de uitstalling wil uitschrijven vraagt


hij de groenteman om zijn legitimatie te tonen. Omdat hij dit weigert, vraagt de handhaver de politie om assistentie. De politie, die veronderstelt dat het om bedreiging van de handhaver gaat, neemt de groenteman mee naar het politiebureau. Als dit niet het geval blijkt te zijn wordt hij weer vrijgelaten. Wel ontvangt hij twee bekeuringen; één voor het niet voldoen aan de identificatieplicht en één voor de te brede winkeluitstalling. De groenteman dient een klacht in bij het stadsdeel over enerzijds de bejegening door de medewerker Handhaving en anderzijds over het opleggen van de bekeuringen. Het stadsdeel laat hem weten dat het opleggen van bekeuringen een strafrechtelijke zaak is. Zijn klacht zal daarom worden voorgelegd aan de Toezichthouder Bijzondere Opsporingsambtenaren (BOA). Zodra het oordeel van de Toezichthouder bekend is, zal de bejegeningsklacht behandeld worden. Hoewel de ombudsman begrip heeft voor deze afweging, werd de termijn voor de klachtbehandeling hierdoor flink overschreden. Ook werd de groenteman te lang in het ongewisse gelaten over het oordeel van de Toezichthouder BOA en de voortgang van de klachtbehandeling. Uit zijn onderzoek naar het handelen van de medewerker Handhaving, concludeerde de ombudsman dat deze al eerder die ochtend had geconstateerd dat de winkel verkeerd was uitgestald. Hij had toen geen actie ondernomen omdat de groenteman mogelijk nog bezig was om de uitstalling op te bouwen. Toen de handhaver na een uur terugkeerde stond de uitstalling echter nog precies hetzelfde. Dit, in combinatie met het feit dat de groenteman de regels in het verleden al vaker had overtreden en daarvoor was gewaarschuwd, rechtvaardigt volgens de ombudsman de beslissing om de winkeluitstalling op te meten. Of de wijze van opmeten juist is geweest, kan de ombudsman niet beoordelen. Wel is hij van mening dat de handhaver na constatering van de (vermoedelijke) overtreding redelijkerwijs kon overgaan tot strafrechtelijk optreden. De beoordeling van dit strafrechtelijk optreden van de handhaver is een taak van de Toezichthouder BOA .

Overlastmeldingen naar behoren opgepakt 11-01-2012 Amsterdam, Stadsdeel Noord (rapportnr: RA111720) Een snackbareigenaar in Amsterdam-Noord ondervindt vanaf de opening van zijn zaak begin augustus 2007 overlast van bezoekers van het naastgelegen café. Deze bezoekers komen volgens de eigenaar in groten getale binnen, bestellen vervolgens één portie patat, drinken bier en zitten te blowen op zijn terras. De overlast verergert vanaf medio september 2007 wanneer de zoon van een werkneemster van het naastgelegen café de snackbareigenaar mishandelt. Hij doet hiervan aangifte. Hierna volgt een reeks van bedreigingen, vernielingen en diefstal. Dit duurt voort tot eind februari 2010. De eigenaar doet in deze periode dertien keer aangifte, maar de daders worden - met uitzondering van de eerste aangifte - niet achterhaald. Hij dient ook een klacht in bij het stadsdeel. Op 2 april 2010 brandt de snackbar uit. Hij schakelt een advocaat in en wendt zich tot de Gemeentelijke Ombudsman. De klachten hebben zowel betrekking op het handelen van de gemeente als op het handelen van de politie. De Gemeentelijke Ombudsman en de Nationale ombudsman hebben besloten een gezamenlijk onderzoek in te stellen vanwege de samenhang in deze zaak. In deze kwestie heeft de politie een aantal gesprekken gevoerd met de eigenaar van de snackbar en die van het café, maar dit heeft er niet toe geleid dat de overlast ophield. Daarnaast geeft de politie aan vele malen overleg gevoerd te hebben met buurtregie, is de problematiek opgenomen in de briefing van het wijkteam, is de kwestie besproken in het overlastoverleg, zijn er straatcoaches ingezet, is de locatie opgenomen in de overvalroute en hebben politieambtenaren in burger een aantal malen op de locatie gepost. Dit alles om een einde te maken aan de overlastsituatie en nieuwe strafbare feiten te voorkomen. Naar aanleiding van verzoekers eerste aangifte van zware mishandeling heeft de politie een verdachte aangehouden, die later is vervolgd. Ook heeft de politie uitgebreid forensisch onderzoek ingesteld naar de inbraak en brandstichting en is er een onderzoek ingesteld naar de bedreiging. De Nationale ombudsman oordeelt dat de politie niet in strijd met het vereiste van professionaliteit heeft gehandeld. Wat betreft de afhandeling van de klacht/melding door het stadsdeel, is de Gemeentelijke Ombudsman van oordeel dat het stadsdeel de eigenaar duidelijker had moeten informeren over de afhandeling van zijn klacht/melding dan wel over de verrichte inspanningen door de politie en het stadsdeel. Dit nalaten levert nog geen onbehoorlijk handelen van het stadsdeel op. Gelet op hetgeen tijdens het onderzoek naar voren is gekomen, hebben de ombudsmannen niet de indruk gekregen dat de politie of het stadsdeel zich onvoldoende hebben ingespannen om een einde te maken aan de situatie. Integendeel, het stadsdeel en de politie hebben verschillende acties ondernomen om strafbare feiten of overlast te voorkomen dan wel te constateren. De ombudsmannen merken nog op dat zij het betreuren dat de eigenaar het slachtoffer is geworden van zo veel strafbare en overlastgevende feiten. De politie en de gemeente kunnen echter niet garanderen dat een burger altijd en overal wordt beschermd. Het gaat erom wat een burger, afhankelijk van de ernst en intensiteit van het dreigingsniveau,


redelijkerwijs van de politie en de gemeente mag verwachten. Bezien in dat licht concluderen de ombudsmannen dat de politie en het stadsdeel over het algemeen en binnen de mogelijkheden die er op dat moment waren, voldoende serieuze inspanningen hebben verricht om de eigenaar te beschermen.

Zeer divers toezicht in de openbare ruimte

Recommend Documents