YSBRANT
2
YSBRANT SCHILDERIJEN PA I N T I N G S
2000–2014
M ER CAT O R F O N D S
Essays Marc Ruyters Inge Braeckman Catalogus | Catalogue
7–25 140–141
26–139
Gedicht | Poem Remco Campert Inge Braeckman
114–115
Biografie – Bibliografie | Biography – Bibliography
143–155
Lijst van de werken | List of works
157–163
Colofon | Colophon
165–168
36–39
Marc Ruyters
7
Ik zwijg, dus ik schilder.
I don’t speak, therefore I paint.
Ik schilder, dus ik zwijg.
I paint, therefore I don’t speak.
De schilderkunst zoals wij ze nu kennen en ervaren, bestaat
Painting as we know and experience it today has been
ongeveer zeven eeuwen, dat wil zeggen sinds de gebroeders
around for almost seven centuries, basically since the van
Van Eyck. Schilderen is het aanbrengen van verf (volgens
Eyck brothers. It refers to the application of paint – which
Wikipedia: ‘pigment in een vloeibaar medium, zoals olie of
Wikipedia defines as ‘colouring matter, esp. when suspended
water’) op paneel of doek, om een ‘beeld’ te creëren. ‘Iets’
in liquid in order to impart colour to a surface’ – to a panel
doen verschijnen waar oorspronkelijk ‘niets’ was. Dat was
or canvas to create an ‘image’. Making ‘something’ appear
en is het specifieke van een beeldend medium dat al talloze
where originally there was ‘nothing’. That was and remains
malen dood werd verklaard, maar altijd opnieuw herrees, als
the specific character of a visual medium, the death of which
de feniks uit zijn as.
has been declared time after time, yet which has always
Deze schilderkunst heeft door de eeuwen heen vele stormen doorstaan. Ze kreeg de zoveelste klap bij de opkomst
risen again, phoenix-like. Painting like this has come through many a storm over the
van de conceptual en minimal art in de jaren zestig en
centuries. It took its umpteenth blow with the rise of concep-
zeventig van de vorige eeuw. Maar ze herpakte zich op
tual and minimal art in the 1960s and 70s. Yet it picked itself
exuberante wijze in de jaren tachtig, met de Neue Wilden in
up again in exuberant fashion in the 1980s, with the Neue
Duitsland, de Transavanguardia in Italië, Julian Schnabel,
Wilden in Germany, the Transavanguardia in Italy, with
Jean-Michel Basquiat en co in de Verenigde Staten, en soort-
Julian Schnabel, Jean-Michel Basquiat and co. in the United
gelijke trends in andere regio’s. Laten we die stromingen
States, and similar trends in other regions. For the sake of
hier gemakshalve samenvatten onder de noemer ‘expressieve
convenience, let us label all these movements ‘expressive
schilderkunst’.
painting’.
Iets later (eind jaren tachtig, begin jaren negentig) ont-
Shortly afterwards, in the late 1980s/early 90s, a different
stond een andere vorm van schilderkunst, die als het ware
form of painting arose – conceptual painting – which entered
een huwelijk aanging met de conceptual art: de conceptuele
a kind of marriage with conceptual art in general. Making a
schilderkunst. Het maken van een schilderij op zich volstond
painting in itself was no longer sufficient: every picture, it
niet meer. Opnieuw gemakshalve gezegd: bij een plaatje
seemed, needed a lecture. Artists began to fit their work into
ging een praatje horen. De schilders gingen hun werk in een
a concept and to create an accompanying ‘text’. A painting
concept gieten en creëerden er ook ‘tekst’ bij. Een schilderij,
– or better still, a themed series of paintings – was placed
of beter nog: een thematische reeks van schilderijen werd
in context and elucidated: the artist became his or her own
gekaderd en geduid, de schilder werd zijn eigen curator. Deze
curator. This form of painting, featuring the likes of Luc
vorm van schilderkunst, met Luc Tuymans, Neo Rauch, later
Tuymans, Neo Rauch, and later Wilhelm Sasnal and others
Wilhelm Sasnal en anderen als voortrekkers, is jonger dan de
as its leading lights, is younger than the previous one, but
vorige, maar het scheelt niet zoveel: tien, twintig jaar.
not by much: ten or twenty years, say.
20
ill. 21 | Alesandro Magnasco, Feest in een tuin in Albaro / Entertainment in a Garden of Albaro, 1735 ill. 22 | Jean-Honoré Fragonard, De gestolen kus / The Stolen Kiss, 1766 ill. 23 | Kitagawa Utamaro, Yama-uba en / and Kintarõ, ca. 1802
Het grote doek Trattenimento in un giardino di Albaro
The large canvas Trattenimento in un giardino di albaro
(Feest in een tuin in Albaro) [ill. 21] van de 18de-eeuwse
(Entertainment in a Garden of Albaro) [ill. 21], by the 18th-
Italiaanse barokschilder Alesandro Magnasco, dat zich in
century Italian baroque painter Alesandro Magnasco, in the
het Palazzo Bianco in Genua bevindt, biedt een verhelde-
Palazzo Bianco in Genoa, offers an illuminating insight into
rend inzicht in enkele werken waar voor- en achtergrond
several of Ysbrant’s works in which foreground and back-
met elkaar in dialoog gaan. Ysbrant werd getroffen door het
ground engage in a dialogue. Ysbrant was struck by the com-
samengaan van het dichtbije – het tafereel in de tuin – en het
bination of the near-by – the scene in the garden – and the
landschap in de verte. Het schilderij Le Baiser à la dérobée
landscape in the distance. Le Baiser à la dérobée (The Stolen
(De gestolen kus) [ill. 22] van de 18de-eeuwse Franse schilder
Kiss) [ill. 22] by the 18th-century French painter Jean-Honoré
Jean-Honoré Fragonard (Sint-Petersburg, Hermitage) trof hem
Fragonard (Hermitage, St Petersburg) impressed him with its
door zijn compositie. En ook het werk van de 18de-eeuwse
composition. He also took inspiration from the work of 18th-
Japanse kunstenaar Kitagawa Utamaro inspireerde hem,
century Japanese artist Kitagawa Utamaro, particularly his
vooral door zijn subtiele, fijne lijnvoering [ill. 23].
subtle, fine lines [ill. 23].
Tot Ysbrants inspiratiebronnen behoren ook Auf dem Segler (Op de zeilboot)[ill. 24] (Sint-Petersburg, Hermitage)
Ysbrant’s inspirations likewise include Auf dem Segler (On the Sailing Ship) [ill. 24] (Hermitage, St Petersburg)
en Frau am Fenster (Vrouw bij het venster) [ill. 25] (Berlijn,
and Frau am Fenster (Woman at a Window) [ill. 25] (Alte
Alte Nationalgalerie) van de Duitse romantische schilder
Nationalgalerie, Berlin) by the German Romantic painter
Caspar David Friedrich. Deze was vooral befaamd om zijn
Caspar David Friedrich. Although Friedrich is best known
onpeilbare berglandschappen, maar Ysbrant is ook gefasci-
for his enigmatic mountain landscapes, Ysbrant is also fasci-
neerd door de manier waarop hij vrouwenfiguren schilderde.
nated by the way he painted female figures. Yet more women:
ill. 24 | Caspar David Friedrich, Op de zeilboot / On the Sailing Ship, 1818–1820 ill. 25 | Caspar David Friedrich, Vrouw bij het venster / Woman at a Window, 1822
21
ill. 26 | Johannes Vermeer, Het meisje met het wijnglas / The Girl with the Wine Glass, 1659–1660 ill. 27 | Johannes Vermeer, Gitaarspeelster / The Guitar Player, 1672 ill. 28 | Jean-Auguste-Dominique Ingres, Madame de Senonnes, 1814
22
Nog meer vrouwen: Het meisje met het wijnglas [ill. 26] van
Johannes Vermeer’s Het meisje met het wijnglas (The Girl
Johannes Vermeer uit het Herzog Anton Ulrich Museum in
with the Wine Glass) [ill. 26] (Herzog Anton Ulrich Museum,
Braunschweig, en diens Gitaarspeelster [ill. 27] (Londen,
Braunschweig) and his Gitaarspeelster (The Guitar Player)
English Heritage, Kenwood House). De werken Madame de
[ill. 27] (Kenwood House, London). Jean-Auguste-Dominique
Senonnes [ill. 28] (Nantes, Musée des Beaux-Arts) en Le Bain
Ingres’ Madame de Senonnes [ill. 28] (Musée des Beaux-
turc (Het Turkse bad) [ill. 29] (Parijs, Musée du Louvre) van
Arts, Nantes) and Le Bain turc (The Turkish Bath) [ill. 29]
Jean-Auguste-Dominique Ingres horen er ook bij, net als het
(Musée du Louvre, Paris) belong on the list too, as does the
Eva-beeld [ill. 30] aan de Basilica della Salute in Venetië:
statue of Eve [ill. 30] at the church of Santa Maria della
voor Ysbrant zijn dit allemaal odes aan de vrouw, zoals hij
Salute in Venice. To Ysbrant they are all odes to women,
die ook verwerkt in zijn schilderijen. Barokke of romantische
like the ones he incorporates into his paintings. Baroque or
vrouwen die Ysbrant in zijn eigen stijl herwerkt: net niet her-
Romantic women, who Ysbrant reworks in his own style:
kenbaar, komend en gaand, trekkend en vliedend.
almost but not quite recognisable, coming and going, centrifugal and centripetal.
Nooit heeft hij genoeg geschilderd. Ysbrant blijft op ‘oudere’ leeftijd nog altijd grote werken maken. In 1978 schilderde
Ysbrant can never paint enough. He continues to create large
hij het monumentale De Vliegende Hollander [ill. 33, p. 144]
works in his ‘older age’. In 1978 he painted the monumental
(nu in de collectie van het Stedelijk Museum in Amsterdam),
The Flying Dutchman [ill. 33, p. 144] (now in the Stedelijk
vanaf 1985 ging hij ook grote decors voor theaterstukken
Museum, Amsterdam), and in 1985 he began to design large
maken. Ook recent maakte hij nog monumentaal werk,
stage sets for theatre productions. He has produced other
waaronder Lost en Zeehond. Lost (2008, momenteel in de
monumental works more recently, among which you can
gebouwen van de Universiteit Antwerpen aan de Prinsstraat)
classify Lost and Zeehond. Lost (2008, Collectie, Kunst op de
ill. 29 | Jean-Auguste-Dominique Ingres, Het Turkse bad / The Turkish Bath, 1862 ill. 30 | Eva, Basilica della Salute, Venetië, 17de eeuw / Venice, 17th century
23
ill. 31 | Ysbrant, Lost, 2008
24
ill. 32 | Ysbrant, Zeehond, 2003
[ill. 31, p. 111] kun je interpreteren als het beeld van een
Campus-Universiteit Antwerpen, Antwerp) [ill. 31, p. 111] is
betoverd woud waar een vrouw in verdwaalt. Skeletten en
the image of an enchanted forest in which a woman has lost
lichaamsdelen duiken op, doodshoofden, spoken, kerkho-
her way. Skeletons and body parts loom up, skulls, ghosts,
ven… Rechts verschijnt een jager: de redder in nood, of een
graveyards… A hunter appears on the right: is he her saviour
bedreiging? Zoals steeds ‘vertelt’ dit doek niets, het geeft aan,
or a threat? As always, the canvas does not ‘tell’ us anything:
suggereert, verbergt. De kijker interpreteert en zoekt.
it shows, suggests, conceals. The viewer interprets and seeks.
Zeehond (2003) [ill. 32, p. 35] is een heel andere beleving.
Zeehond (2003) [ill. 32, p. 35] is a very different experience.
Aanleiding voor dit doek was het gelijknamige boek van
The painting was inspired by a book of the same name, but
een vriend, maar in feite is dit werk één ode aan de zee, het
it is really an all-encompassing ode to the sea, the seething
kolkende water, de schuimende koppen, de golvende lijnen,
water, foaming wave crests, undulating lines, arabesques, the
de arabesken, het overheersende wit (schuim), blauw (zee)
dominant white (foam), blue (sea) and black (night).
en zwart (de nacht). Het schilderij hangt nu in restaurant Hofstraat 24 aan het gelijknamige adres in Antwerpen. Het is een complexe, bijzondere wereld, met een menge-
The world as Ysbrant experiences it is complex and special, mixing classical and modern; architecture and landscape; sculpture and painting; the whole and the detail. It incor-
ling van klassiek en modern, van architectuur en landschap,
porates a wealth of examples, experiences and memories, on
van beeld en schilderij, van geheel en detail, een schat van
which Ysbrant draws to create his own work. Ysbrant’s paint-
voorbeelden, ervaringen en herinneringen waar Ysbrant uit
ings also embody a certain busyness, a multitude of pres-
put om zijn eigen werk te creëren.
ences, just as we find in the work of his friends and fellow
In dat werk schuilt overigens ook een zekere drukte, een
painters Pjeroo Roobjee and Fred Bervoets. They all belong to
veelheid van aanwezigheid, net zoals dat het geval is in het
Adriaan Raemdonck’s gallery De Zwarte Panter in Antwerp,
werk van zijn vrienden-schilders Pjeroo Roobjee en Fred
where Ysbrant has been exhibiting since 1975. He feels a con-
Bervoets. Samen horen ze bij de Antwerpse galerie De Zwarte
nection with his fellow artists and with that other expressive
Panter van Adriaan Raemdonck, waar Ysbrant al sinds 1975
painter, Jan Cox, even though each has his own unmistak-
exposeert. Hij voelt zich verwant met hen en met die andere
able style. Ysbrant feels at home at this gallery, which has
expressieve schilder Jan Cox, al hebben ze elk hun eigen,
been supporting and promoting painting for nearly half a
onmiskenbare stijl. Hij voelt zich thuis in deze galerie, die de
century.
schilderkunst al bijna een halve eeuw steunt en promoot. From the Greeks and the Romans, via the old and modern Van de Grieken en de Romeinen over de oude en moderne
masters, to the pop and folk culture of today: Ysbrant takes
meesters tot de pop- en volkscultuur vandaag: Ysbrant neemt
it all in and translates it into a visual language that does not
alles in zich op en vertaalt het in een beeldentaal die niet
tell, but shows. ‘I don’t like explaining what I paint.’ That
vertelt, maar aangeeft. ‘Ik leg niet graag uit wat ik schilder.’
is the point. Painting is a different language to speaking
Dat is de pointe. Schilderen is een andere taal dan spreken
or writing. He sees little, if any, common ground between
of schrijven. Hij ziet er weinig of geen raakpunten in. Ik
them. I paint, therefore I don’t speak. I don’t speak, therefore
schilder, dus ik zwijg. Ik zwijg, dus ik schilder. Schilderen is
I paint. Painting is a language that does not speak. Concepts
een taal die niet spreekt. Het concept komt en gaat, maar het
come and go, but painting remains.
schilderen blijft.
25
28
01 | De Alpen / The Alps, 1995
29
02 | Palermo, 2000
30
03 | Katia Ricciarelli in Giovanna d’Arco, 1999
31
04 | Haas in de duinen / The Hare in the Dunes, 1999
32
05 | Jeanne d’Arc, 2002
33
06 | Zee / Sea, Zonder datum / Undated
34
35
07 | Zeehond, 2003
52
18 | Napels / Naples, 2004
53
19 | The Silver Screen, 2004
55
