Workshop Handleiding
Dammen doe je zo! wat is jouw talent?
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop?
3
Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas?
Les 1: Even voorstellen
4
Kees stelt zichzelf en zijn damtegenstander Brent kort voor en vertelt wat de leerlingen kunnen verwachten tijdens de workshops.
Les 2: De basisregels
5
Kees legt de bedoeling van het damspel uit en geeft uitleg bij de basisregels van het spel.
Les 3: Meerslag
7
In deze les breidt Kees de regel van het slaan verder uit. Wat is een meerslag en hoe voer je die uit?
Les 4: De dam
9
Als je de overkant van het bord haalt, heb je een dam verdiend. Kees legt uit wat een dam is en wat je hier mee kunt doen.
Les 5: Meer over de dam
10
De dam is een sterk stuk. Gebruik ‘m optimaal. In deze les laat Kees zien hoe belangrijk een dam in het damspel is.
Les 6: Einde van de partij
11
Kees legt uit wanneer een partijtje dammen afgelopen is. Wanneer heb je gewonnen en wanneer is het remise?
Les 7: Samenvatting
13
Wat hebben we allemaal geleerd en wat zijn de spelregels? Kees vat alles nog even samen.
Dammen doe je zo!
2
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Hoe gebruik je deze workshop? Welkom bij de workshop “Dammen” van Team Talento! In deze workshop leren je leerlingen in zeven videolessen de belangrijkste basisregels van het bordspel dammen. Workshopleider Kees vertelt en laat zien wat de regels van het spel zijn en geeft goede aanwijzingen om een partijtje dammen te kunnen spelen. Aan het einde van deze workshop heeft iedereen een goede basiskennis opgebouwd. Tijdens de gehele workshop kunnen de leerlingen al snel aan de slag gaan met dammen. De meeste lessen worden afgesloten met een spelvariant op dammen, waarbij je op een eenvoudige manier het geleerde even kan toepassen.
Tijdsduur De video’s variëren niet zoveel in tijdsduur. Gemiddeld duurt een video zo’n 5 minuten. Na het bekijken van een videoles is het aan te raden om gelijk met de verwerking te beginnen. Deze verwerking zal veelal het spelen van een spelvariant op dammen zijn. Deze verwerking kan je zo lang laten duren als je zelf wilt.
Voorbereiding Bij een aantal videolessen van deze workshop horen werkbladen. De werkbladen beschrijven een deel van de spelregels en leggen uit hoe een bepaald spelvariant op dammen werkt. Om te kunnen dammen heb je uiteraard damborden nodig. Zorg voor een aantal damborden in je groep. Als je werkt met het circuitmodel, heb je aan twee tot vier damborden voldoende.
Doelgroep Deze workshop is geschikt voor alle leerlingen, maar ook leerkrachten (!), die geïnteresseerd zijn in het bordspel en de denksport dammen. We raden je aan om deze workshop in te zetten in de groepen 6 tot en met 8.
Planning Het bordspel dammen is een redelijk eenvoudig bordspel om te leren. Je kunt de gehele workshop in 1 á 2 weken behandelen in je groep. Tijdens de eerste les kan je video 1 én 2 gaan bekijken. Dit is de introductie en een uitleg van de basisregels. De leerlingen kunnen daarna een eenvoudige variant op het damspel spelen. Les 7 is een samenvatting van het geleerde. Het bijbehorende werkblad bevat een handig overzicht van de spelregels. Geef alle leerlingen in ieder geval dit werkblad, zodat iedereen de juiste spelregels heeft.
Extra informatie Via de website van kenmerk.nl kan je gratis werkboekjes én een leerkrachtenhandleiding aanvragen. Een aanrader! http://kenmerk.nl/lespakket-dammen-ontdek-het-zelf.html
Dammen doe je zo!
www.teamtalento.nl
3
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 1: Even voorstellen Kees stelt zichzelf en zijn schaaktegenstander Brent kort voor en vertelt wat de leerlingen kunnen verwachten tijdens de workshop.
Lesdoel
Kees 2.23 minuten
Benodigdheden
In deze les maken we kennis met workshopleider Kees en met het bordspel dammen. De leerlingen weten hoe het bordspel er uit ziet en leren iets over de geschiedenis van dit spel.
• geen
Voorbereiding Zorg ervoor dat je in de klas al kunt beschikken over één of meerdere damborden. Een dambord kom je ook vaak tegen in een spellendoos. Als leerlingen al eens dit bordspel gespeeld hebben, kunnen ze hier ook wat over vertellen.
Lessuggesties
Inhoud van de les
Afsluiting en extra verdieping
Dammen is een denksport. Net als schaken. Het is een bordspel. Heel vaak zie je op de achterkant van een schaakbord een dambord afgebeeld staan. De damstenen of damschijven zijn de stukken waarmee je speelt. Bij schaken zijn alle stukken verschillend, bij dammen zijn ze allemaal gelijk.
Na deze introductie kunnen de leerlingen uiteraard nog niet dammen. Maar het is wel leuk om eens wat verder te kijken in de wereld van het dammen. Een site boordevol informatie over dammen is http://www.damz.nl. Leuke achtergrondinformatie, filmpjes en veel aandacht voor schooldammen.
Het dambord bestaat uit 100 vakjes. Alleen de donkere velden worden gebruikt. Voor het spel worden 20 witte en 20 zwarte damschijven gebruikt. Leg het bord zó neer, dat het hoekveld linksonder het donkere vakje is. Eén speler speelt met wit, de ander met zwart. De speler met wit mag altijd beginnen.
Dammen doe je zo!
www.teamtalento.nl
4
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 2: De basisregels Kees legt de bedoeling van het damspel uit en geeft uitleg bij de basisregels van het spel.
Lesdoel Je leert de basisregels bij het bordspel dammen. Na deze les kan je al een eerste spelletje spelen.
Kees 5.19 minuten
Benodigdheden (per 2 leerlingen) • Dambord • Werkblad bij les 2
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Het werkblad bij deze les kan je uiteraard aan alle leerlingen uitdelen. Zo kunnen ze deze eenvoudige variant thuis ook nog eens spelen.
Inhoud van de les In deze les worden slechts een paar basisregels behandeld. Het spel dat gespeeld wordt, is dus niet een echt officieel damspel. Er worden geen dammen gehaald en de meerslag-regel telt ook nog niet mee. We oefenen alleen met plaatsen en enkelvoudig slaan.
De basis van het dammen • • • • •
Leg het bord zó neer, dat het hoekveld linksonder het donkere vakje is. Wit begint. Je mag alleen schuin naar voren, naar een leeg veld. Aanraken is ook plaatsen, je moet deze schijf dan gebruiken. Kan jouw steen over een steen van de tegenstander en kom je dan op een leeg veld, dan moet je dit doen. Je moet slaan. Pak de steen van de tegenstander weg. • Als je vergeet te slaan en je maakt een andere zet, dan mag je tegenstander beslissen wat er gaat gebeuren; zo doorgaan óf de zet ongedaan maken en alsnog slaan. Net wat voor de tegenstander het meest gunstig is.
Dammen doe je zo!
5
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Gedragsregel Dammen is een spel met spelregels, maar ook met gedragsregels. Uiteraard moet het rustig zijn tijdens het spelen en mag je je tegenstander niet storen of afleiden. Als je begint met een spelletje, geef je elkaar eerst een hand en wens je elkaar succes. Leer dat je leerlingen gelijk maar aan. En na afloop kan je elkaar natuurlijk ook weer een hand geven. Feliciteer de winnaar!
Eerst over! Laat na afloop van de videoles de leerlingen het spel “Eerst over!” eens spelen. Op een eenvoudige manier oefen je dan met de spelregels van het dammen. • We spelen alleen met de enkelvoudige slag. Meerslag (meer stenen in één slag slaan) is niet toegestaan. • Als een schijf van jou aan de overkant is gekomen, heb je gewonnen. Het bijbehorende werkblad geeft een overzicht van de basisregels van dammen. Geef dit blad aan de leerlingen en deel de video met de leerlingen. Zo kunnen ze thuis nog verder oefenen.
Dammen doe je zo!
6
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 3: Meerslag In deze les breidt Kees de regel van het slaan verder uit. Wat is een meerslag en hoe voer je die uit?
Kees 3.50 minuten
Lesdoel Je weet al dat je een schijf kunt slaan als je er over heen kunt “springen”. Als je in dezelfde slag nog over nog meer stenen kunt springen, moet je dat doen. Meerslag gaat voor een gewone slag.
Benodigdheden • Dambord
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Bij deze les hoort geen werkblad. De basisregels van les 2 zijn ook op deze les van toepassing.
Inhoud van de les In deze les laat Kees nog eens zien hoe je een stuk van de tegenstander kunt slaan: Kan jouw steen over een steen van de tegenstander en kom je dan op een leeg veld, dan moet je dit doen. Je moet slaan. Pak de steen van de tegenstander weg. Als je in dezelfde slag over nog meer stenen kunt springen, dan moet je dat doen. Deze slag noem je de meerslag. En meerslag gaat voor een gewone slag. In dit voorbeeld is zwart aan zet. Zwart kan de witte steen slaan. Als zwart dat doet met de rood omcirkelde steen, dan is dat een gewone slag. Met de groene steen kan zwart over – in totaal – drie witte stenen springen. Dat doet zwart uiteraard graag en pakt zo drie stenen weg. Pech voor wit! Meerslag gaat voor een gewone slag. Als zwart – in het voorbeeld – de slag via rood zou spelen, dan is dat eigenlijk fout. Wit mag nu beslissen wat er gaat gebeuren; zo doorgaan óf de zet ongedaan maken en alsnog de meerslag slaan. Net wat voor wit het meest gunstig is.
Dammen doe je zo!
www.teamtalento.nl
7
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Weggeef-dammen Laat de leerlingen het spel “Weggeef dammen” eens spelen. Je oefent dan met slaan en met de meerslag. Probeer al jouw stenen weg te spelen. Je kunt er ook voor kiezen om het spel uit de vorige les “Eerst over!” nog eens te spelen, maar nu met deze uitgebreide meerslag-regel. Meerslag gaat voor en wie het eerst aan de overkant is, heeft gewonnen.
Dammen doe je zo!
8
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 4: De dam Als je de overkant van het bord haalt, heb je een dam verdiend. Kees legt uit wat een dam is en wat je hier mee kunt doen.
Lesdoel
Kees 5.43 minuten
Benodigdheden
Je leert wat er gebeurt als je de overkant van het bord haalt. Je hebt dan nog niet gewonnen, maar je krijgt een dam. En wat je met een dam kunt doen, vertelt Kees in deze les.
• Dambord • Werkblad bij les 4
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Het werkblad bij deze les kan je uiteraard aan alle leerlingen uitdelen. Zo kunnen ze de regels van de dam nog eens extra oefenen.
Inhoud van de les Als een schijf van jouw kleur de overkant haalt, dan “promoveert” deze schijf tot een dam. Zet een schijf van jouw kleur boven op deze schijf, zodat je goed kunt zien dat dit geen gewone schijf meer is, maar dat het een dam is. Wit heeft een dam en is aan zet. Wit kan over de groene lijn nu twee schijven van zwart slaan en zelfs weer veilig aan de zijkant terechtkomen.
Een dam mag zo ver komen als hij zelf wil. Dat mag voor- en achteruit. Een dam is dus supersterk. Als je een dam hebt, wees er dan zuinig op. En als je tegenstander een dam heeft, probeer ‘m dan snel te slaan.
Na afloop van de les Laat de leerlingen het spel “Meerdammen” eens spelen. Beide spelers zetten vijf dammen op de achterste lijn neer. Probeer een dam van je tegenstander te slaan. Als dat lukt, heb je gewonnen. Met dit spel oefen je goed met de mogelijkheden van de dam en leer je de kracht van een dam kennen.
Dammen doe je zo!
9
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 5: Meer over de dam De dam is een sterk stuk. Gebruik ‘m optimaal. In deze les laat Kees zien hoe belangrijk een dam in het damspel is.
Lesdoel
Kees 3.36 minuten
Benodigdheden (per 2 leerlingen)
Je leert de kracht van de dam nog beter kennen. Een dam kan alle kanten op en kan op die manier heel veel schijven van de tegenstander slaan. Maak daar goed gebruik van.
• Dambord
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Bij deze les hoort geen werkblad. De regels van de dam uit les 4 zijn ook op deze les van toepassing.
Lessuggesties
Inhoud van de les
Afsluiting en extra verdieping
Deze les sluit goed aan op de vorige les, waarin je geleerd hebt hoe je een dam haalt en wat de spelregels bij een dam zijn. In deze les laat Kees wat voorbeelden zien van de mogelijkheden van de dam. Een dam kan soms een flinke meerslag maken.
Laat de leerlingen het spel “dam tegen drie” eens spelen. Wit heeft een dam, zwart heeft drie schijven. Zwart probeert een schijf aan de overkant te krijgen. Lukt dat, dan heeft zwart gewonnen. Wit probeert dit te voorkomen door de zwarte schijven te slaan. Zwart wint uiteraard ook als zwart de witte dam weet te slaan.
De kracht van de dam, hoe je hier mee moet spelen en hoe je als tegenstander de dam kunt ontwijken, kan je prima oefenen in het spel “dam tegen drie”. Dit spel legt Kees uit en hij speelt het een keertje met Brent.
Dammen doe je zo!
www.teamtalento.nl
10
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 6: Einde van de partij Kees legt uit wanneer een partijtje dammen afgelopen is. Wanneer heb je gewonnen en wanneer is het remise?
Lesdoel Je leert hoe een spelletje dammen afgelopen is. Wanneer heb je nu gewonnen? En wanneer is het een gelijkspel (remise)?
Kees 5.41 minuten
Benodigdheden • Dambord • Werkblad bij les 6
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Het werkblad bij deze les kan je uiteraard aan alle leerlingen uitdelen. Zo kunnen ze de regels bij het einde van het spel nog eens goed oefenen.
Inhoud van de les Je kunt op twee manieren van jouw tegenstander winnen: 1. Je hebt alle schijven van je tegenstander geslagen. 2. Je tegenstander is aan de beurt, maar kan geen zet meer maken. De eerste manier is duidelijk, je tegenstander heeft gewoon geen damschijven meer. De tweede manier kan ook voorkomen. Als je slim damt, kan je er voor zorgen dat je tegenstander klem komt te zitten en gewoon niet meer verder kan. Kees geeft daar een paar goede voorbeelden bij. In dit voorbeeld is zwart aan zet. Zwart mag alleen maar vooruit en dat kan hier niet meer. Wit heeft gewonnen
Dammen doe je zo!
11
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Maar soms eindigt een partij in een gelijkspel, in remise. Het is remise als je nog wel kunt spelen, maar je kunt elkaar eigenlijk niet meer slaan. Als beide spelers ongeveer zeven zetten hebben gedaan zonder elkaar te kunnen slaan, stopt de partij en is het remise. Je ziet dit vaak als beide spelers alleen nog maar een dam hebben. Alleen als je tegenstander een rare zet maakt, kan je nog winnen.
Punten Als je gewonnen hebt, heb je 2 punten verdiend in de partij. Als je verliest, heb je 0 punten. En bij remise krijgen beide spelers 1 punt.
Na afloop van de les De leerlingen hebben alle regels van het damspel nu wel geleerd. Je kunt er voor kiezen om ze een echt spelletje dammen te laten spelen. Maar je kunt er ook voor kiezen om wat situaties na te spelen. Speel eens ieder met één dam. Kan je elkaar nog slaan, of blijf je inderdaad onbeperkt lang doorschuiven? En zet eens deze stelling op het bord. Wit is aan zet. Lukt het je om zwart klem te zetten?
Dammen doe je zo!
12
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Les 7: Samenvatting Wat hebben we allemaal geleerd en wat zijn de spelregels? Kees vat alles nog even samen.
Kees 3.58 minuten
Lesdoel Kees herhaalt nog even de regels van het damspel en vertelt daar nog iets bij. Je hebt nu alle informatie tot je beschikking om op een goede manier te kunnen dammen.
Benodigdheden (per 2 leerlingen) • Dambord • Werkblad: “Samenvatting” • Werkblad: “Kat en muis”
Voorbereiding Zorg er voor dat je per tweetal over een dambord kunt beschikken. Het werkblad “samenvatting” bevat een overzicht van alle spelregels bij het bordspel dammen. Handig om tijdens het dammen er bij te hebben! Het werkblad “kat en muis” bevat de uitleg van dit leuke spelletje. Print naar keuze één of beide werkbladen uit.
Inhoud van de les Kees vertelt nog eens de regels van het damspel: • Dammen wordt gespeeld op een dambord met 100 vakjes (velden). • Beide spelers hebben 20 schijven, die alleen op de donkere velden staan. • Leg het bord zó neer, dat het hoekveld linksonder het donkere vakje is. • Wit begint altijd en je geeft elkaar een hand en zegt: Prettige wedstrijd! • Je mag alleen schuin vooruit spelen! • Slaan moet en achteruit slaan mag ook. • Meerslag gaat voor! • Als je aan de overkant komt krijg je een dam. Je legt een damschijf op de schijf die de overkant gehaald heeft. Met een dam mag je zo ver zetten als je wil en ook slaan zover als je kunt. • Je hebt gewonnen als je tegenstander niet meer kan spelen. • Het is remise als er nog maar 2 dammen op het bord staan, van elke kleur eentje.
Dammen doe je zo!
www.teamtalento.nl
13
Spelen - Dammen
Workshop: Dammen doe je zo!
Kat en muis Kees laat het spel “Kat en muis” zien. Het is geen damspel, want je slaat niet en je haalt ook geen dam. Maar je speelt het wel met damschijven. Kat en muis kan je spelen als tussendoortje, als leuk spelletje, of als opwarmertje voor een partij dammen.
Wit heeft vijf schijven, de muizen. Zwart heeft één schijf, de kat. De muizen mogen alleen maar schuin naar voren. De kat mag naar voren en naar achteren. Wit begint en probeert de kat te vangen, in te sluiten. Zwart probeert door de witte linie heen te breken en zo de overkant te halen.
De muizen hebben gewonnen! De kat zit vast en kan niet meer voorof achteruit.
De kat gaat winnen! Wit heeft een gaatje laten ontstaan en daar kan de kat straks doorheen. Wit mag namelijk niet achteruit spelen.
Na afloop van de les Kees vertelt dat er nog meer spelletjes zijn die je kunt spelen. Maak gebruik van de spelletjes die in eerdere lessen al besproken zijn. Maar laat de leerlingen in ieder geval dit leuke spelletje “kat en muis” eens tegen elkaar spelen. En stap daarna over op het echte damspel. Speel het volgens de regels die je geleerd hebt.
Dammen doe je zo!
14
Wat is jouw talent?
Team Talento wordt ontwikkeld door CWG Media B.V. Postbus 311 1600 AH Enkhuizen internet: www.teamtalento.nl | e-mail:
[email protected]
