worden voor 50-plussers

DE IDEALE BIBLIOTHEEK VOOR 50-PLUSSERS Kwalitatief onderzoek naar hoe de bibliotheek interessant kan blijven / worden voor 50-plussers

SANNE KEMPERS NATHALIE LEENEN AMSTERDAM, 30 APRIL 2015

2

INHOUDSOPGAVE

VOORAF 03

OVER HET ONDERZOEK OVER HET RAPPORT CONCLUSIES 06

HOOFD- EN SUBCONCLUSIES 1. DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG 2. DE BIBLIOTHEEK BIEDT RUIMTE VOOR EDUCATIE VOOR JONG EN OUD 3. DE BIBLIOTHEEK VOORZIET DEELS IN RUST EN GEMAK, MAAR ER IS RUIMTE VOOR VERBETERING 4. DIGITALISERING IS VANZELFSPREKEND, MAAR NIET LEIDEND VOOR DE IDEALE 50-PLUS BIBLIOTHEEK 5. INHOUDELIJKE KENNIS OVER ACTIVITEITEN VAN DE BIBLIOTHEEK ONTBREEKT (VOORAL) BIJ NIET-LEDEN ONZE VISIE 31 BIJLAGEN 34

OVER HET ONDERZOEK CONCEPTEN MOODBOARDS TOPIC LIST RESPONDENTENLIJST Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

3

VOORAF

Ruigrok | NetPanel - 30 maart 2015

4

AANLEIDING, DOEL EN ONDERZOEKSOPZET

OVER HET ONDERZOEK Aanleiding ProBiblio helpt bibliotheken in Nederland met het verkrijgen van kennis over leden en niet-leden van de bibliotheek. In deze hoedanigheid wil ProBiblio een verdiepingsslag maken met de doelgroep 50-plus door meer inzicht te verkrijgen in de wensen en behoeften van 50-plussers ten aanzien van de bibliotheek. Hoe kunnen bibliotheken nu en in de toekomst interessant blijven en/of worden deze doelgroep. In samenwerking met Bureauvijftig heeft ProBiblio enkele concepten ontwikkeld om 50-plussers naar de bibliotheken te trekken. Deze zijn tijdens het onderzoek kort voorgelegd. Doel De resultaten van het kwalitatieve onderzoek moeten ProBiblio handvatten bieden waar zij op kan focussen om aan te sluiten bij wensen en behoeften van 50-plussers. Het uiteindelijke doel is meer 50-plussers naar de bibliotheek trekken en hen beter te bedienen. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: Hoe kan de bibliotheek interessant blijven en/of worden voor 50-plusser (leden

en niet-leden).

Onderzoeksopzet Voor dit onderzoek zijn vier kwalitatieve groepsdiscussies gevoerd: twee groepen met leden en twee met niet-leden van de bibliotheek. Deze sessies hebben plaatsgevonden in de Centrale Bibliotheek van Den Haag en in de bibliotheek in Spijkenisse. Vooraf aan de groepsdiscussies hebben alle 22 deelnemers (ongeveer zes per groep) de website van de bibliotheek en de fysieke bibliotheek (Den Haag of Spijkenisse) bezocht. Tijdens dit bezoek hebben zij gekeken naar aspecten die hen in positieve of negatieve zin opvallen. Deze bevindingen hebben we tijdens de groepen besproken. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

5

OVER HET RAPPORT

OVER HET RAPPORT Onderzoeksopzet (vervolg) Alle deelnemers waren in de leeftijd van 50 tot en met 65 jaar en staan (zeer) positief of neutraal tegenover de bibliotheek. In de bijlage is de volledige onderzoeksopzet, respondentenlijst en topic list opgenomen. Het is belangrijk rekening te houden met de indicatieve aard van kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek legt de nadruk op welke aspecten van belang zijn en niet op de cijfermatige verdeling van die aspecten. Leeswijzer We hebben dit rapport geschreven op basis van het principe van ‘Pyramid thinking’. Dat wil zeggen dat we starten met de hoofdconclusie uit het onderzoek die direct antwoord geeft op de hoofdvraag. De hoofdconclusie onderbouwen we vervolgens met een aantal subconclusies, die gebaseerd zijn op het onderzoek. In het hoofdstuk ‘Onze Visie’ plaatsen we de resultaten van het onderzoek in een breder kader en geven we aanbevelingen.

Hoofdconclusie

Subconclusies

Onze visie

Bijlagen

In de rapportage noemen wij de deelnemers die hebben meegedaan aan het onderzoek ’50plussers’. Quotes van respondenten zijn cursief weergegeven. Indien relevante verschillen tussen groepen zichtbaar zijn, bijvoorbeeld tussen leden en niet-leden, maken wij hier melding van. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

6

HOOFDCONCLUSIE

7

HOOFDCONCLUSIE

HOOFDCONCLUSIE EN SUBCONCLUSIES De huidige bibliotheek sluit grotendeels aan bij de wensen en behoeften van 50-plussers, maar het (digitale) aanbod en de faciliteiten zijn momenteel niet optimaal zichtbaar voor leden, maar kunnen voornamelijk bij niet-leden meer en beter over de bühne worden gebracht.

1.

2.

De bibliotheek ervaart men als laagdrempelig

3.

4.

5.

De bibliotheek heeft een groot aanbod voor jong en oud

De bibliotheek voorziet deels in rust en gemak, maar er is ruimte voor verbetering

Digitalisering is vanzelfsprekend, maar niet leidend voor de ideale 50plus bibliotheek

Kennis over de actuele bibliotheek ontbreekt

1a. In de bibliotheek kan elke doelgroep terecht

2a. Voor ieder wat wils

3a. Zithoekjes en werkplekken dragen bij aan rust

4a. De website verrast in positieve zin

5a. Niet-leden hebben een verouderd beeld van de bibliotheek

1b. Er is geen fysieke drempel aanwezig

2b. Er is ruimte voor het uitbreiden van de activiteiten

3b. Een prettig entree vindt men belangrijk

4b. E-books hebben vaak nog niet de voorkeur

5b. Traditionele communicatie en promotie kan het kennisniveau vergroten

3c. Praktische aspecten zoals kluisjes, een garderobe en bewegwijzering kunnen het gemak vergroten

4c. Gebruik van computers in de bibliotheek kan een drempel zijn

1c. Horeca en aanvullende samenwerkingsverbanden werken drempelverlagend 1d. Een andere focus bij abonnementen kan de aandacht van nietleden trekken

8

RESULTATEN


9

CONCLUSIE 1


1.

2.


3.

4.

5.



Digitalisering is vanzelfsprekend, maar niet leidend voor de ideale bibliotheek















10

CONCLUSIE 1

DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG In de bibliotheek kan iedereen terecht De bibliotheek is een plek waarin een zeer divers publiek terecht kan; jong en oud, hoogopgeleid en laagopgeleid, mensen met een kleine portemonnee en mensen die wat meer te besteden hebben, allochtonen en autochtonen. 50-plussers vinden een gemêleerd publiek belangrijk en men vindt deze toegankelijkheid de basis van de bibliotheek: • Een openhuis-gevoel, iedereen is welkom. • Ik vind het belangrijk dat kinderen gestimuleerd worden om te lezen en dat studenten

een plek hebben om te studeren. • Ik zie vaak allochtone meiden in hoekjes zitten. Dan denk ik: ze kunnen hier de rust vinden, thuis wonen ze vast in een flat met veel broertjes en zusjes.

Er is geen fysieke drempel aanwezig Zowel leden als niet-leden weten uit ervaring dat iedereen de bibliotheek binnen kan stappen. Het voelt prettig dat er geen toegangspoorten aanwezig zijn en men niet specifiek in het bezit moet zijn van een bibliotheekpas (een lidmaatschap) om binnen te komen. Het is letterlijk een openbaar gebouw waarin iedereen terecht kan. Voor leden is dit een vanzelfsprekendheid, maar ook enkele niet-leden weten dit uit ervaring: • Ik ben dan geen lid, maar van het toilet maak ik altijd dankbaar gebruik als ik op de markt

ben. • Ik spreek regelmatig af met een vriendin in de bieb. De ideale plek om te starten met een kop koffie en vanuit hier de stad in te gaan. De ligging is centraal. • Ik vind het handig dat je hier kranten kunt lezen, zonder dat je direct een abonnement moet afsluiten.

Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

11

CONCLUSIE 1

DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG Horeca en aanvullende samenwerkingsverbanden werken drempelverlagend Een koffiehoek is altijd een goed idee, hoe klein de bibliotheek ook is 50-plussers zien horeca als een pluspunt voor een bibliotheek. In Den Haag is dit aanwezig en kan men dit ten zeerste waarderen, alhoewel men wel vindt dat het zitgedeelte enigszins verstopt zit achter de VVV. Het zicht op pratende mensen die ‘koffie’ drinken, maakt het (helemaal voor nietleden) laagdrempelig om de bibliotheek binnen te stappen. In de bibliotheek in Spijkenisse wordt een goede koffiehoek gemist. Enkele leden wijzen op koffiekannen die op tafel staan, maar lang niet alle leden zijn hiervan op de hoogte: Boven is wel een bar maar daar zit niemand, het leeft niet. Zowel leden als niet-leden geven aan dat een koffiehoek / horeca van toegevoegde waarde is en kan bijdragen aan de relaxte sfeer en aan de rol van ontmoetingsplek die men de bibliotheek toedraagt: Onder het genot van een bakje koffie

mensen observeren, heerlijk!

De koffiehoek hoeft niet grootschalig te zijn, maar men moet wel rustig kunnen zitten. Men spreekt over een barretje waar men tegen betaling een lekkere kop koffie (bijvoorbeeld cappuccino) kan bestellen met eventueel een kleine versnapering. Men geeft aan dat de koffie op de benedenverdieping of op de eerste verdieping aanwezig moet zijn, het moet snel in het oog springen. Wanneer hier de kranten liggen, is men helemaal gelukkig. Een grote brasserie vindt men (vooral in kleinere bibliotheken) niet passend omdat men dan een restaurantgevoel krijgt. Op hele maaltijden zit men dan ook niet te wachten en verwacht men ook niet te vinden in een bibliotheek. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

12

CONCLUSIE 1

DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG Horeca en aanvullende samenwerkingsverbanden werken drempelverlagend (vervolg) Ruimte voor externe partijen maakt kennismaking met de bibliotheek laagdrempelig In de bibliotheek in Den Haag valt bij binnenkomst direct de VVV op. 50-plussers vinden het slim dat de bibliotheek externe partijen zoals een VVV of een wetswinkel de ruimte biedt om zich (een aantal dagen) in het gebouw van de bibliotheek te vestigen. Personen die niks met de bibliotheek te maken hebben komen op deze manier de bibliotheek binnen en kunnen zo laagdrempelig kennismaken. Vooral niet-leden geven aan dat de bibliotheek hier sterker gebruik van kan maken:

De balie van de wetswinkel staat altijd een paar dagen per week leeg. Maak deze balie multifunctioneel! Een reumavereniging of andere partijen die een centrale of neutrale ligging zoeken, kunnen volgens 50-plussers goed terecht in de bibliotheek en ondersteunen ook het beeld van ‘ontmoetingsplek’ en ‘voor iedereen toegankelijk’.

Pas op: te veel prikkels en drukte kunnen afschrikken Zowel leden als niet-leden geven wel aan dat bibliotheken moeten oppassen dat het in huis halen van externe partijen en hen een prominente plek bieden niet ten kosten moet gaan van de rust en relaxte sfeer die bij een bibliotheek hoort: • Door alle drukte beneden had ik niet door dat er boven nog zoveel meer te ontdekken was. • Ik vond het vrij overweldigend toen ik de centrale bieb in Den Haag binnenstapte. Het deed

mij eerder aan Schiphol denken dan een bibliotheek.


13

CONCLUSIE 1

DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG Een andere focus bij abonnementen kan de aandacht van niet-leden trekken Niet-leden hebben behoefte aan abonnementen met een andere focus Voor veel 50-plussers die geen lid zijn, zijn de huidige abonnementen nu onvoldoende aansprekend omdat het lenen van boeken voor hen geen reden is om de bibliotheek te bezoeken. Voor niet-leden zijn juist de activiteiten die de bibliotheek organiseert en korting op (culturele) activiteiten buiten de bibliotheek een belangrijke trigger (zie ook conclusie 2, pagina 16). Niet-leden zien graag dat de bibliotheek haar abonnementen hier op afstemt. Ideeën die men oppert, zijn: • Een laag instaptarief waarmee men korting krijgt op workshops, activiteiten en culturele evenementen binnen en buiten de bibliotheek. Het lenen van boeken hoeft hier niet per se bij in te zitten. • Een jaarabonnement op de bibliotheek (inclusief het lenen van boeken), waarmee men een x aantal keer gratis naar workshops / activiteiten naar keuze kan gaan (men refereert naar tijdschriftabonnementen waar gratis cadeaus, zoals een luchtje bij wordt aangeboden). • Een (half)jaar de bibliotheek uitproberen met een % korting. Prijs speelt een belangrijke rol Het idee van een lidmaatschap (concept ‘alles binnen handbereik’) waarmee men gebruik kan maken van alle faciliteiten (zoals een brasserie, bibliotheek, vergaderzalen, culturele programmering) klinkt zowel voor leden als niet-leden aanlokkelijk. Men is alleen niet bereid te betalen voor activiteiten die men niet gebruikt: Wat gaat dit kosten? Ik kies liever zelf de activiteiten uit waar ik gebruik van maak. Een breed aanbod wekt de suggestie van een hoog instaptarief waardoor men betaalt voor zaken waar men geen gebruik van wil maken. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

14

CONCLUSIE 1

DE BIBLIOTHEEK ERVAART MEN ALS LAAGDREMPELIG Een andere focus bij abonnementen kan de aandacht van niet-leden trekken (vervolg) Leden kunnen kiezen uit verschillende (lees)abonnementen 50-plussers die lid zijn van de bibliotheek zijn bekend met de verschillende abonnementsvormen van de bibliotheek en de prijzen die worden gehanteerd: Voor elke portemonnee is wel een abonnement beschikbaar en Voor de prijs van twee nieuwe boeken in de winkel, ben je al een jaar lid van de bieb. Men geeft aan dat het verschil in abonnementen vooral zit in het aantal producten dat men per keer kan lenen en hoe lang men deze mag lenen. Voor leden is het lenen van boeken, dvd’s en cd’s vaak de belangrijkste reden om lid te zijn van de bibliotheek.


15

CONCLUSIE 2


1.

2.


3.

4.

5.












3bEen prettig entree vindt men belangrijk






16

CONCLUSIE 2

DE BIBLIOTHEEK HEEFT EEN GROOT AANBOD VOOR JONG EN OUD Voor ieder wat wils 50-plussers vinden het aanbod groot en divers. Voornamelijk niet-leden en leden uit Den Haag die veelal lokale dependances bezoeken, zijn verrast over het grote aanbod. Men geeft aan dat de bibliotheek voor alle leeftijdscategorieën wel iets te vinden is. Sommige 50-plussers refereren naar een uitje voor het hele gezin. De grootte en diversiteit van het aanbod maakt dat leden soms langer in de bibliotheek blijven en geïnspireerd raken om boeken van nieuwe of nog onbekende schrijvers te lezen. Voor hen is het grote en diverse aanbod een belangrijke reden voor een lidmaatschap: • Omdat ik de boeken niet hoef te kopen, durf ik vaker een boek mee te nemen van een

schrijver die ik niet ken. Hierdoor heb ik leuke, nieuwe ontdekkingen gedaan. • Hoe vaak lees je een boek nou twee keer? Ik kan onbeperkt boeken lenen zonder dat mijn boekenkast vol raakt.

Vooral niet-leden zijn na kennismaking met de bibliotheek positief verrast hoe uitgebreid en groots het assortiment van de bibliotheek is: • Zoveel boeken, cd’s en dvd’s. Volop keus. • In de bieb liggen meer tijdschriften dan bij de Bruna! • Alle kranten zijn aanwezig, soms wel drie stuks van dezelfde krant.


17

CONCLUSIE 2

DE BIBLIOTHEEK HEEFT EEN GROOT AANBOD VOOR JONG EN OUD Niet iedereen is tevreden over het aanbod • Lokaal is het aanbod soms beperkt Enkele niet-leden geven aan dat zij weg zijn gegaan bij de bibliotheek omdat men alle boeken waarin men geïnteresseerd was had gelezen: Ik ging altijd naar een vrij kleine bibliotheek in de

buurt en was op een gegeven moment uitgelezen. Je kunt dan boeken bestellen bij andere bibliotheken, maar dat kost geld. Dat andere bibliotheken een veel uitgebreider aanbod hebben, vindt men positief.

• Het aanbod e-books is beperkt Alhoewel e-books nog niet echt de voorkeur hebben bij veel 50-plussers (zie ook conclusie 4, pagina 25), valt het enkelen op dat het aanbod hierin beperkt is. Men geeft aan dat de bibliotheek vooral oudere titels aanbiedt en dat men voor nieuwe titels extra moet betalen. De 50-plussers die af en toe e-books lezen, maken praktisch geen gebruik van e-books van de bibliotheek. Zij maken veel gebruik van gratis downloadsites: • Ik heb ruim 1000 e-books op mijn e-reader staan. Allemaal gratis alleen wel illegaal

verkregen. • Ik vind het gek dat ik voor nieuwe titels extra moet betalen. Ik vind dat de bibliotheek dit standaard moet aanbieden.

• Niet alle collecties zijn even uitgebreid Een enkeling geeft aan dat het aanbod van muziek of van specifieke boeken (zoals voor mensen met dyslexie) tegenvalt. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

18

CONCLUSIE 2

DE BIBLIOTHEEK HEEFT EEN GROOT AANBOD VOOR JONG EN OUD Er is ruimte voor het uitbreiden van de activiteiten Activiteiten zoals lezingen, debatten, workshops en films vormen voor 50-plussers een trigger om de bibliotheek te bezoeken (spontaan en op basis van het concept ‘Meer tijd voor leuke dingen in het leven’). Vooral voor niet-leden kunnen deze activiteiten de aanleiding zijn om eens bij de bibliotheek binnen te stappen, mits hier in communicatie voldoende aandacht aan besteed wordt. Niet-leden maken momenteel nog geen gebruik maken van de activiteiten omdat deze nog onvoldoende bekend zijn bij hen. Men geeft aan dat zij hier wel zeer geïnteresseerd in zijn. Enkele voorbeelden van bestaande en nieuwe activiteiten die niet-leden spontaan noemen: een cursus smartphone gebruik, een schrijfcursus, leren omgaan met social media, fotografiecursus, knutselen aan pc's, tips en advies bij huis-, tuin- en keukenklusjes, etc. Daarnaast staat men open voor kleinschalige tentoonstellingen. Hierbij verwijst men naar kruisbestuiving door de samenwerking met externe partijen aan te gaan: Als een fotowinkel een fotografiecursus organiseert binnen de bibliotheek, kunnen ze in de eigen winkel de bieb promoten en Als

studenten van de Kunstacademie hier kunnen exposeren, nemen zij vrienden en familie mee die in contact komen met de bibliotheek. Niet-leden geven wel aan dat de activiteiten niet te duur moeten zijn.

Aansluiten bij grotere (culturele) evenementen vindt men passend 50-plussers geven aan dat de bibliotheek aansluiting kan zoeken bij grote (culturele) evenementen, zoals een museumnacht. Dit vindt men passend bij de bibliotheek, spontaan noemt men echter geen voorbeelden.


19

CONCLUSIE 2

DE BIBLIOTHEEK BIEDT RUIMTE VOOR EDUCATIE VOOR JONG EN OUD Er is ruimte voor het uitbreiden van de activiteiten (vervolg) Naast kennis halen, wil men kennis delen 50-plussers staan nog volop in het leven, hebben een druk bestaan met werk en diverse hobby's en hebben veel kennis in huis. Enkele 50-plussers (waaronder veel niet-leden) geven specifiek aan dat het hen leuk lijkt om kennis te delen. Sommigen organiseren al zelfstandig cursussen en workshops zoals mindfullness. De gedachte dat de bibliotheek een podium biedt voor dit soort workshops, vindt men aansprekend. Pas op met de term ‘vrijwilliger’ Alhoewel 50-plussers openstaan voor deelname aan activiteiten als workshops en cursussen en het organiseren hiervan, is men niet erg happig op het idee om dit geheel op vrijwillige basis te doen (concepten ‘Steentje bijdragen’ en ‘De Club van 100’). Meerdere 50-plussers geven aan dat de term ‘vrijwilliger’ enigszins een negatieve bijsmaak heeft. Men geeft aan dat ‘vrijwillig’ niet ‘vrijblijvend’ betekent: Ze rekenen toch op je. Ik wil ook kunnen zeggen: ik ga een aantal maanden met mijn camper op pad. Verder vindt men dat organisaties tegenwoordig (te) snel om vrijwilligers vragen: Het lijkt wel een toverwoord, het wordt erg uitgemolken. Bovendien wil men geen vrijwilliger zijn als dit betekent dat betaalde banen hierdoor in de verdrukking komen. Men snapt overigens wel dat de bibliotheek vrijwilligers nodig heeft, maar vrijwilliger zijn in ruil voor bijvoorbeeld een aantal gratis workshops ziet men op dit moment niet zitten: Ik heb het al zo druk! Sommigen zijn wel bereid om vrijwilligerswerk te doen wanneer men met pensioen is. Men denkt na over wat men na het werkende leven gaat doen, want stilzitten is voor deze groep geen optie. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

20

CONCLUSIE 2

DE BIBLIOTHEEK BIEDT RUIMTE VOOR EDUCATIE VOOR JONG EN OUD Er is ruimte voor het uitbreiden van de activiteiten (vervolg) Activiteiten lijken meer aansprekend in kleine(re) steden In Spijkenisse valt het op dat leden spontaan veelal naar de hoeveelheid activiteiten refereren die de bibliotheek organiseert: • Activiteiten, heel veel activiteiten, er is voor ieder wat wils. Films, lezingen, workshops en

cursussen. Er is genoeg te doen! • Ik ben ook een keer naar een film geweest in de bibliotheek. Een filmhuis gevoel kreeg ik en dat is er nog niet in Spijkenisse.

In Den Haag komen de activiteiten bij de leden nauwelijks spontaan aan bod, waardoor het lijkt dat in een grotere stad als Den Haag deze rol minder aansprekend is. 50-plussers uit Den Haag geven aan dat de bibliotheek concurrentie heeft van grote partijen zoals een schouwburg, bioscoop of het theater die al zoveel (beter en/of groters) aanbieden: • Ik wil alleen gebruik maken van de bibliotheek. Andere activiteiten doe ik wel ergens anders. • Ik heb een museumkaart. Ik zal ‘s avonds niet meer de deur uitgaan om een activiteit in de

bibliotheek te bezoeken. Daarvoor voelt het toch te klein.

Enkele 50-plussers geven aan dat de bibliotheken rekening moet houden met het tijdstip waarop activiteiten georganiseerd worden. Men pleit zowel voor activiteiten overdag als in de avonduren. Hierbij moet de bibliotheek rekening houden met de dagindeling van de doelgroep.


21

CONCLUSIE 3


1.

2.


3.

4.

5.


















22

CONCLUSIE 3

DE BIBLIOTHEEK VOORZIET DEELS IN RUST EN GEMAK, MAAR ER IS RUIMTE VOOR VERBETERING Zithoekjes en werkplekken dragen bij aan rust De bibliotheek associeert men met stilte en rust, een plaats waar men aan de dagelijkse drukte kan ontsnappen. Dit beeld bevestigt de bibliotheek nog steeds. 50-plussers vinden dat de bibliotheek goed inspeelt op rust en ontspanning, mede door de vele zitgedeeltes, hoekjes waar men rustig kan lezen of werken en computers waar men gebruik van kan maken. Een enkeling geeft als suggestie om nog enkele lange tafels toe te voegen waar men aan kan zitten om te lezen of loungebanken om het huiskamergevoel te versterken en het verblijf te verlengen: Ik zie

zitbanken met kussens voor me, een kleed en misschien zelfs een openhaard.

Een prettig entree vindt men belangrijk Een prettig entree is iets wat 50-plussers zeer kunnen waarderen en waardoor men zich welkom voelt. Dit zit enerzijds in een open, laagdrempelige uitstraling (geen toegangspoortjes, een zichtbaar koffiehoek waar men kan zitten en de krant kan lezen, veel licht), anderzijds kan men dit vinden in een balie (zoals in Den Haag) waar men terecht kan met vragen. Wanneer in een bibliotheek geen balie aanwezig is, vindt men het prettig dat men bij binnenkomst welkom wordt geheten door een gastvrouw of -heer. Soms kan men zich verloren voelen als men voor het eerst de bibliotheek binnenstapt (zoals in Spijkenisse), doordat het niet direct duidelijk is waar men naar toe moet. Een gastvrouw kan 50-plussers eventueel helpen bij het vinden van de weg, vragen beantwoorden of hen wijzen op de activiteiten van die dag of activiteiten die verderop in de week plaatsvinden: In ziekenhuizen zie je ook wel eens gastvrouwen die je de weg wijzen. Heel fijn en Op maandagochtend doen ze hier aan zelfservice. Ik heb mensen wel eens boos zien weglopen omdat niemand hen kon helpen. Persoonlijk contact vinden 50-plussers ook prettig als men een vraag heeft of hulp nodig heeft bij het gebruik van de computers die in de bibliotheek staan. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

23

CONCLUSIE 3

DE BIBLIOTHEEK VOORZIET DEELS IN RUST EN GEMAK, MAAR ER IS RUIMTE VOOR VERBETERING Praktische aspecten zoals kluisjes, een garderobe en bewegwijzering kunnen het gemak vergroten Een garderobe of kluisje kan volgens 50-plussers in gemak voorzien en ervoor zorgen dat men langer in de bibliotheek blijft: Vooral in de winter loop je met een dikke jas en sjaal te zeulen, dan ga je niet even rustig zitten of rondneuzen en Als er kluisjes zijn kun je onbevangen rondlopen. 50-plussers vinden een duidelijke en zichtbare bewegwijzering belangrijk. Zelf rondneuzen en nieuwe dingen ontdekken is leuk, maar ook wil men direct op zijn haar/doel kunnen afstappen: Ik

vind het wel eens irritant dat gezoek. Toen het gebouw net verbouwd was, heeft het me best wel veel moeite gekost om boeken te vinden en Het is net een doolhof hier met al die gangetjes en verborgen kamertjes. Het doet mij denken aan Zweinstein van Harry Potter, maar dan zonder de zwevende trappen. Door het doolhof gevoel en het gemis aan bewegwijzering mist men ook faciliteiten en/of activiteiten waarin men geïnteresseerd is: Ik heb vorige week pas ontdekt dat hier ook een filmhuis is. Jammer dat ik daar nu pas achter kom en Op de tweede, derde en vierde etage is nog zoveel meer leuks te ontdekken, daar wordt op de benedenverdieping helemaal niet naar verwezen. Voor 50-plussers is het belangrijk dat bordjes die verwijzen naar de genres waarop boeken zijn ingedeeld goed zichtbaar zijn. Hier ontbreekt het volgens hen nog wel eens aan. Daarnaast is men verdeeld of deze indeling wel of niet prettig werkt bij het vinden van boeken: Ik heb liever dat het op alfabetische volgorde staat, alle boeken van mijn favoriete schrijver bij elkaar. Andere 50-plussers vinden het juist leuk om ook andere schrijvers in hun favoriete genre te ontdekken. Tot slot refereren meerdere 50-plussers naar het binnenklimaat in de bibliotheek: Het kan hier (Spijkenisse) zo heet worden! Een goede warmteregelaar kan het verblijf veraangenamen en mogelijk de verblijfsduur verlengen. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

24

CONCLUSIE 4


1.

2.


3.

4.

5.






2a. Het aanbod is groot en divers, behalve voor e-books





2b. Activiteiten zijn (vooral) voor nietleden een belangrijke trigger







25

CONCLUSIE 4

DIGITALISERING IS VANZELFSPREKEND MAAR NIET LEIDEND VOOR DE IDEALE BIBLIOTHEEK 50-plussers vinden het niet meer dan vanzelfsprekend dat de bibliotheek steeds meer digitaliseert. Toch zijn niet-leden enigszins verrast hoe ver de bibliotheek is met digitalisering. De website verrast in positieve zin Over het algemeen is men erg te spreken over de website. Leden gebruiken de website voornamelijk vanwege de handelingen die zij daar kunnen doen, zoals boeken online zoeken, lenen of verlengen vindt men prettig. In mindere mate gebruiken ze de website voor het opzoeken van informatie. Met name voor het bekijken van openingstijden vindt men de website handig. 50-plussers vinden het positief dat de activiteiten op de website voor het voetlicht worden gebracht en aandacht krijgen. De meeste 50-plusses kunnen hun weg vinden op de website, maar soms vindt men de website erg druk en niet overzichtelijk: De vorige website vond ik rustiger aandoen. Er zijn nu allemaal kadertjes en ik weet niet goed waar ik moet kijken. Een enkeling vindt de zoekbalk te dicht op de bovenste navigatiebalk zitten: Als ik een woord wil typen raak ik steeds die bovenste zoekbalk.

Daar erger ik mij aan.

50-plussers missen nog: • Een virtuele tour waarmee ze de bibliotheek kunnen bekijken en een beeld krijgen wat er allemaal te vinden en te beleven is (dit geldt specifiek voor niet-leden). Men wil thuis de sfeer kunnen proeven. • Hun leesgeschiedenis, waarin men alle geleende boeken kan terugkijken. Soms komen leden met een boek thuis dat men al gelezen heeft. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015 * Voor dit onderzoek is specifiek gevraagd of men de website wilde bekijken.

26

CONCLUSIE 4

DIGITALISERING IS VANZELFSPREKEND MAAR NIET LEIDEND VOOR DE IDEALE BIBLIOTHEEK De website verrast in positieve zin (vervolg) Enige nuancering: Niet-leden zoeken niet snel vanuit zichzelf naar digitale middelen of online informatie over de bibliotheek* of naar activiteiten van de bibliotheek. Pas na kennismaking met de bibliotheek of als men lid is, neemt men wel eens een kijkje op de website of abonneert men zich op de digitale nieuwsbrief. E-books hebben vaak nog niet de voorkeur Zoals eerder aangegeven, hebben veel 50-plussers die boeken lezen voorkeur voor papier en zijn de meesten nog geen fan van e-books. Men vindt e-books niet prettig lezen en men wil een boek kunnen voelen. Mensen die wel eens e-books lezen doen dit vooral wanneer zij op vakantie gaan: Dan hoef ik mij niet een breuk te sjouwen aan boeken. Verder vindt men het aanbod aan e-books bij de bibliotheek erg mager, kan men niet de nieuwste boeken vinden en wil men hiervoor niet bijbetalen. Enkele e-book lezers zijn wel door de bibliotheek gewezen op de website waar zij een account kunnen aanmaken voor het lezen van e-books. Echter, sommigen 50-plussers denken bij voorbaat dat dit aanmeldproces ingewikkeld is, waardoor zij het spannend vinden of weten niet goed hoe zij te werk moeten gaan: Ik kreeg een flyer in mijn handen die verwees naar de e-book website

van de bibliotheek. Maar ik heb geen idee wat ik nu moet doen of hoe ik een account moet aanmaken. Deze doelgroep stelt enige begeleiding op prijs.


27

CONCLUSIE 4

DIGITALISERING IS VANZELFSPREKEND MAAR NIET LEIDEND VOOR DE IDEALE BIBLIOTHEEK Gebruik van computers in de bibliotheek kan een drempel zijn 50-plussers maken thuis veelal gebruik van een computer, maar durven dit nog niet altijd op een andere plaats (zoals de bibliotheek) te doen. Thuis weet men goed hoe de eigen computer werkt, waar alle knoppen zitten, waar men internet kan vinden, et cetera. Met name in Spijkenisse merken we dat men angstig zijn om op een andere (vreemde) computer te werken, omdat men bang is om dingen te wissen of verkeerde knoppen in te drukken.


28

CONCLUSIE 5


1.

2.


3.

4.

5.


















29

CONCLUSIE 5

INHOUDELIJKE KENNIS OVER ACTIVITEITEN VAN DE BIBLIOTHEEK ONTBREEKT (VOORAL) BIJ NIET-LEDEN Niet-leden hebben een verouderd beeld van de bibliotheek 50-plussers die geen lid zijn van de bibliotheek, zijn na een uitgebreide rondgang door de bibliotheek positief verrast doordat de bibliotheek veel moderner is dan het beeld dat zij vooraf aan het bezoek hadden: Ik dacht altijd aan saai, stoffig, ouderwets. Ik heb vooral nog

herinneringen van vroeger, een grote ruimte waarin je stil moest zijn en waar geen plek was om even rustig te zitten. Wat een verademing is dit dan! En: Van buitenaf zie je ook helemaal niet wat hier binnen allemaal te beleven is. Het aantal boeken, films, muziek is erg groot en er staat zelfs een piano! Ook leden hebben nieuwe ontdekkingen gedaan in de bibliotheek, doordat men zonder specifiek doel in de bibliotheek en op de website is gaan kijken: Ik zag op de website pas dat ik korting krijg met mijn bibliotheekpas op culturele activiteiten zoals het bezoeken van een musea en Ze

doen zelfs aan trouwerijen!

50-plussers zijn enthousiast over het gebouw Zowel leden als niet-leden vinden de uitstraling van de bibliotheek prettig door de ruimte, de hoeveelheid licht en de moderne uitstraling. Enkele niet-leden geven zelfs aan wel eens familieleden en vrienden mee te nemen naar de bibliotheek in Spijkenisse omdat hij er zo trots is op de architectuur: Geweldig toch? De grote planten, de liften en trappen. Heel apart. Dit zie je

gewoon nergens en daar mogen we best trots op zijn!

Veel leden en niet-leden hebben in Spijkenisse echter geen idee welke gedachte er achter het gebouw zit en welke duurzame en milieuvriendelijk aspecten hiertoe behoren. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

30

CONCLUSIE 5

INHOUDELIJKE KENNIS OVER ACTIVITEITEN VAN DE BIBLIOTHEEK ONTBREEKT (VOORAL) BIJ NIET-LEDEN Traditionele communicatie en promotie kan het kennisniveau vergroten 50-plussers geven in eerste instantie aan dat de bibliotheek gebruik kan maken van flyers, advertenties in streekkrantjes, huis-aan-huisbladen en tv-spotjes. Sommigen nuanceren dat zij de streekkrantjes lang niet altijd lezen en een flyer die zij in de handen gedrukt krijgen ook niet echt bekijken, tenzij het een pakkend onderwerp of thema betreft: Het moet wel je aandacht trekken en bij je interesses passen. Een algemene flyer over de bibliotheek trekt niet mijn aandacht. Men adviseert de bibliotheek om flyers neer te leggen bij huisartsen, sportverenigingen en scholen. Een ander idee is om buiten een of meerdere grote borden met led-verlichting te plaatsen waar wekelijks activiteiten of één activiteit onder de aandacht gebracht kan worden. Mond-tot-mond reclame via ambassadeurs is een goed promotiemiddel 50-plussers die geen lid zijn kunnen geënthousiasmeerd worden door de bibliotheek te beleven. Een manier om hen te bereiken is door middel van ambassadeurs die positief over de bibliotheek praten: Mond-tot-mond helpt bij mij toch altijd het beste. Ambassadeurs kunnen de huidige leden zijn, vrijwilligers, bekende Nederlanders of externe partijen die gebruik maken van ruimtes (voor bijvoorbeeld workshops) binnen de bibliotheek: De afzender moet betrouwbaar overkomen. d

Qua bekende Nederlanders (concept ‘in één oogopslag de meest aansprekende e-books’) denkt men aan een Matthijs van Nieuwkerk en een Humberto Tan (personen met brede interesses), maar ook aan sporters of acteurs die spreken vanuit hun eigen interesses spreken aan: Maarten van Rossem zou een goede zijn. Social media (waaronder Facebook) lijken minder geschikt voor het bereiken van 50-plussers De meeste 50-plussers zeggen geen of beperkt gebruik te maken van Facebook. Vrijwel alle 50plussers zeggen dat social media niet de weg is om hen te bereiken. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

31

ONZE VISIE


32

ONZE VISIE

50-PLUS DE BIBLIOTHEEK LATEN BELEVEN EN AMBASSADEURS CREËREN Wat ons opvalt is dat de bibliotheek in de huidige vorm al heel goed aansluit bij de wensen en behoeften van 50-plussers. Om de bibliotheek beter te laten aansluiten bij deze doelgroep hoeft ‘inhoudelijk’ dan ook niet veel te veranderen. Het is voornamelijk de communicatie en de positionering van de bibliotheek waar de belangrijkste aandachtspunten liggen. Wat belangrijk is, is dat de bibliotheek de sfeer van nu moet overbrengen aan mensen die al jaren niet in de bibliotheek geweest zijn. Bibliotheken mogen meer trots uitstralen De bibliotheek neemt volgens ons onterecht een bescheiden houding aan, terwijl de bibliotheek veel biedt waar zij trots op mag zijn. De bibliotheek mag laten zien wat zij in huis heeft: • Mooie gebouwen met een verhaal; • Laagdrempelig volgen van cursussen, workshops en activiteiten; • Een schat aan kennis, verhalen, muziek, films tegen een geringe vergoeding; • Kranten en tijdschriften lezen zonder lid te zijn van de bibliotheek; • Centrale ligging, die uitgangspunt biedt voor dagjes uit; • Goede faciliteiten om in rust te lezen, studeren of werken; • Voor iedereen: een smeltkroes van culturen, leeftijden, rangen en standen. Out-of-the-box communicatie Een lastig punt is hoe de bibliotheek, alles dat zij zo goed doet, kenbaar kan maken bij een groter publiek. Het feit dat de huidige bibliotheek niet veel verschilt van de ideale bibliotheek voor 50-plussers en dat met name niet-leden positief verrast zijn over alle mogelijkheden binnen de bibliotheek, maakt duidelijk dat communicatie aandacht verdient. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

33

ONZE VISIE

50-PLUS DE BIBLIOTHEEK LATEN BELEVEN EN AMBASSADEURS CREËREN Out-of-the-box communicatie (vervolg) Communicatievormen die niet-leden aandragen om hen te bereiken, zijn vormen die de bibliotheek nu al inzet en die blijkbaar onvoldoende opvallen bij niet-leden en soms ook bij leden. Aandachtspunten voor toekomstige communicatie richting deze doelgroep liggen daarom vooral op de wijze waarop gecommuniceerd wordt. Persoonlijke benadering via ambassadeurs Een manier om 50-plussers te activeren is door hen persoonlijk te enthousiasmeren. Hiervoor is het belangrijk dat medewerkers, leden en externe partijen die de bibliotheek een warm hart toedragen actief als ambassadeur van de bibliotheek gaan optreden. De bibliotheek kan (vaker/meer) samenwerkingsverbanden aan gaan met externe partijen, waardoor niet-leden in contact komen met de bibliotheek. De eigen stadspromotie kan een belangrijke ambassadeur zijn van de bibliotheek wanneer de bibliotheek opgenomen wordt als bezienswaardigheid bij VVV-kantoren, onderdeel of start van stadsrondleidingen, rondvaarten, verzamelpunt voor bijeenkomsten et cetera.

Het doel hierbij is vooral om niet-leden over de drempel heen te helpen.


34

ONZE VISIE

50-PLUS DE BIBLIOTHEEK LATEN BELEVEN EN AMBASSADEURS CREËREN Out-of-the-box communicatie (vervolg) Niet lezen, maar alle andere facetten van de bibliotheek communiceren Eenmaal binnen in de bibliotheek is het belangrijk dat men de sfeer in de bibliotheek kan proeven en dat men op eenvoudige wijze kennismaakt met de bibliotheek in al haar facetten. Hierbij is het belangrijk te realiseren dat de bibliotheek primair geassocieerd wordt met lezen en dat juist de andere facetten verrassen en zorgen voor een andere kijk op de bibliotheek. Het doel is laten zien dat de bibliotheek meer biedt dan boeken. Aandacht trekken via persoonlijke interesses Leden en niet-leden geven aan dat lokale kranten en flyers goede manieren zijn om hen te bereiken. Echter nuanceert men dit ook door aan te geven dat men deze niet altijd even goed leest en flyers vaak ongezien weggooit. Pas wanneer een onderwerp hun aandacht trekt, kijkt men beter en beklijft de informatie. Het is daarom belangrijk om aandacht via deze kanalen te vangen door middel van onderwerpen die deze doelgroep interessant vinden. Hierbij kan gedacht worden aan advertorials, waarbij de bibliotheek als afzender geldt, maar niet het hoofdonderwerp is van het bericht. Enkele voorbeelden: een artikel over dyslexie bij (klein)kinderen of volwassenen waarbij de bibliotheek aangeeft dat zij een assortiment boeken heeft voor mensen met dyslexie, een artikel over het gebruik van smartphones en 50-plussers en wat je er allemaal mee kan en daarbij refereren aan een cursus smartphone gebruik die gegeven wordt in de bibliotheek. Ruigrok | NetPanel - 30 april 2015

35

ONZE VISIE

50-PLUS DE BIBLIOTHEEK LATEN BELEVEN EN AMBASSADEURS CREËREN Out-of-the-box communicatie (vervolg) Inspelen op de ‘leegte’ na het pensioen door activiteiten te organiseren en promoten 50-plussers vinden de bibliotheek an sich een belangrijke functie hebben in de maatschappij, ongeacht of ze er wel of niet komen. Dit maakt dat men bereid is om de bibliotheek te steunen in de vorm van vrijwilligerswerk, dat niet ten koste gaat van betaalde banen. Daarnaast hebben 50-plussers vaak veel kennis en men is bereid deze met anderen te delen. De communicatie naar deze doelgroep kan ingestoken worden door een beroep te doen op het delen van eigen kennis met de bibliotheek. Men komt kennis brengen in plaats van halen. Doordat men meer vrije tijd heeft / krijgt na het pensioen hebben 50-plussers meer interesse in activiteiten die zij kunnen ondernemen. De activiteiten in de bibliotheek zijn vaak bij niet-leden niet bekend en ook leden hebben vaak geen goed overzicht van alles wat de bibliotheek op dit vlak aanbiedt. Een goede ‘uit’-agenda in de vorm van een digitale nieuwsbrief, lichtkrant op een centrale locatie, posters en dergelijk kunnen meer bekendheid geven aan de activiteiten van de bibliotheek.

Promoties en acties rondom het abonnement 50-plussers die geen lid zijn van de bibliotheek hebben minder vaak interesse in lezen. Door abonnementsvormen breder in te steken en acties rondom deze abonnementen te promoten, kan de interesse van niet-leden voor de bibliotheek worden gewekt. Een promotie die men noemt is: bij een abonnement drie gratis cursussen of tien horecabonnen.


36

ONZE VISIE

50-PLUS DE BIBLIOTHEEK LATEN BELEVEN EN AMBASSADEURS CREËREN De bibliotheekervaring optimaliseren Als 50-plussers in de bibliotheek zijn is het belangrijk dat zij zich daar comfortabel voelen. Dit begint al bij binnenkomst. De entree moet uitnodigen om verder te (durven) kijken. Dit kan enerzijds door duidelijke bewegwijzering waar men wat kan vinden. Anderzijds kan dit door middel van persoonlijk contact in de vorm van een gastvrouw of –heer die een bezoeker welkom heet en de weg wijst of een bemande balie. Een koffiehoek is zeker een pluspunt voor deze doelgroep. Het (snel) vinden van wat men zoekt vindt men prettig. De computersystemen die hierbij hulp kunnen bieden zijn voor 50-plussers echter niet altijd een optie doordat men onzeker is over computervaardigheden. Iemand die hen hiermee op weg kan helpen, kan deze ‘angst’ wegnemen. Het uitdelen van een flyer zonder verdere uitleg kan de drempel om gebruik te maken van een computer verhogen, omdat men de uitleg bij voorbaat al ingewikkeld vindt.


37

BIJLAGEN


38

OVER HET ONDERZOEK

OPZET ONDERZOEK Respondenten Er zijn vier groepsdiscussies gevoerd met 50-65 jarigen. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen leden en niet-leden van de bibliotheek. Niet-leden mochten niet afwijzend staan ten opzichte van de bibliotheek. In totaal is gesproken met 11 leden en 11 niet-leden. De leden zijn geworven uit het BiebPanel van ProBiblio, niet-leden zijn geworven via het selectiebureau CG Selecties. Het selectiebureau heeft alle deelnemers per e-mail en telefonisch bevestigd. In de selectie is rekening gehouden met een verdeling in: • Leeftijd (50 t/m 65 jaar); • Geslacht; • Opleidingsniveau; • Bezoekfrequentie en reden bezoek bibliotheek; • Postcodegebied: Den Haag: 2490 - 2597 en Spijkenisse: 3200 - 3208, 3212. Vooraf aan de groepsdiscussies heeft men een huiswerkopdracht gemaakt. Deze opdracht is opgenomen in de bijlagen.

* CG Selecties voldoet aan de kwaliteitseisen conform het Research Keurmerk [based on ISO 20252]. Dat houdt onder andere in dat respondenten de afgelopen zes maanden niet hebben meegedaan aan kwalitatief onderzoek.


39

OVER HET ONDERZOEK

OVER HET ONDERZOEK Groepsdiscussies De groepsdiscussies zijn uitgevoerd op: • maandag 16 maart 2015, Centrale Bibliotheek in Den Haag; • dinsdag 17 maart 2015, bibliotheek in Spijkenisse (De Boekenberg). Van de gesprekken zijn geluidsopnames en notulen gemaakt. Alle deelnemers hebben als dank voor hun deelname een geldelijke vergoeding ontvangen. Topic list Voor de gesprekken is gebruik gemaakt van een topic list die in overleg met ProBiblio tot stand is gekomen. Alle deelnemers hebben voorafgaand aan de groepsdiscussies een huiswerkopdracht gekregen. Hen is gevraagd om de betreffende bibliotheek te bezoeken en de website en alles te noteren wat in positieve of negatieve zin opvalt. De bevindingen van de deelnemers zijn tijdens de groepsdiscussies besproken. Tijdens de groepsdiscussies hebben de deelnemers een collage gemaakt van hun ideale bibliotheek. De uitwerkingen hiervan staan op de volgende pagina’s.


40

MOODBOARDS


41

MOODBOARDS


42

MOODBOARDS


43

MOODBOARDS


44

MOODBOARDS


45

MOODBOARDS


46

MOODBOARDS


47

MOODBOARDS


48

In opdracht van ProBiblio, 30 april 2015

Nathalie Leenen, [email protected] Sanne Kempers, [email protected]

worden voor 50-plussers

Recommend Documents