wintersport in Portillo

6 tips om beter te gaan skiën

wintersport in Portillo

handige gadgets voor op de piste wintersporters magazine

1

inleiding

Inleiding Begin van het seizoen Begin deze maand schoot het opeens door mijn hoofd. ‘Het is september, dus nog minder dan een maand voordat het oktober is’. Nou is het niet zo bijzonder dat ik weet wat de volgorde van de maanden is. Maar oktober betekent voor mij het begin van het skiseizoen. Sinds ik in de Franse Alpen woon is het nog nooit voorgekomen dat ik niet geskied heb in oktober. Natuurlijk is het vaak skiën op gletsjers of toerskiën. Maar we kunnen er niet meer omheen. De zomer loopt echt op zijn einde en het skiseizoen komt eraan. Gelukkig is het skiseizoen met recht het langste seizoen, genoeg tijd dus om te genieten van neerdwarrelende sneeuw, mooie skipistes, dikke poeder of een gezellige avond in de après-ski.

Cover Terwijl het in Europa bloedheet was skiede Sandra in de Chileense poeder in Portillo.

Ik kan niet wachten, en dat terwijl ik in augustus nog door de diepe Zuid-Amerikaanse poeder knalde (zie het artikel over Portillo in dit magazine). Ik kan me voorstellen dat het wachten op de winter nu echt ondraaglijk wordt voor iedereen die deze zomer niet op de lange latten of een snowboard stond. Wees gerust, het is september, nog minder dan een maand en het is oktober… Rogier en Dieter, Geertje, Johan, Kristof, Martijn, Martin, Roel, Ruud en Wietse

wintersporters magazine

2

Alpenregion Bludenz

Brandnertal Skigebied review


3

TECHNIEK

6 tips om beter te gaan skiën Geertje Derksen Ski-trainster

Iedere gemotiveerde skiër wil steeds beter gaan

je zelf kunt doen om je techniek en praktijk te

skiën. Dat geldt zowel voor beginners als voor

verbeteren. Maar mijn eerste tip is toch echt om

gevorderden en zelfs voor absolute toppers. Wat

gebruik te maken van de ogen en kennis van

de betere skiërs doen ziet er namelijk zo gaaf en

een ander.

makkelijk uit. Daarbij komt nog dat, hoe beter je skiet, hoe leuker het wordt! Je wil dan ook

Tip 1: Neem een skiles, volg skitraining of boek

steeds beter en beter leren skiën.

een begeleide reis. Echt waar, het kan je enorm helpen om eens

De gemiddelde wintersporter zit er niet op te

van een ander te horen wat je kunt verbeteren.

wachten om weer in een skiklasje te stappen.

Zo hoor je ook eens wat je goed doet en zeker

Die wil gewoon lekker genieten van de vakantie

niet hoeft aan te passen. Het liefst hoor je die

en veel skiën, zonder in een groep opgehouden

tips van iemand met kennis van zaken, zoals

te worden en beperkt te zijn in zijn of haar

een skileraar of een heel ervaren skiër.

vrijheid. Gelukkig zijn er heel wat zaken die

Je hoeft daarom niet speciaal in een skiklas


4


5

terecht te komen. Denk ook eens aan een

voor iedere gevorderde skiër die beter wil leren

privéles. Dat is een investering, maar die

skiën.

betaalt zich zeker terug als je een goede leraar of trainer hebt. Vergeet ook niet dat we inmiddels

Verder

worden

er

door

diverse

partijen

uitstekende mogelijkheden hebben om in

ook weken of weekenden in het buitenland

Nederland en België te skiën. Door een les of

aangeboden, vaak met een bepaald thema. Dan

serie van lessen op een borstelbaan, rolbaan

ben je bijvoorbeeld een lang weekend bezig met

of sneeuwbaan, kun je je techniek aanzienlijk

alleen maar boekels skiën. Of je gaat een week

verbeteren voor je naar de sneeuw vertrekt.

off-piste knallen. De weken off-piste skiën staan vooral in het teken van veel meters maken en

Er zijn tal van andere mogelijkheden om beter

de gaafste hellingen skiën. Maar stiekem leer

te leren skiën door het volgen van trainingen in

je tijdens zo’n week enorm veel. En het is nog

Nederland. Er zijn organisaties die een hele dag

super gaaf ook. Absoluut geen saaie lessen dus!

training aanbieden waarbij je van ’s ochtends

Tot slot zou je er ook nog voor kunnen kiezen om

tot ’s avonds intensief bezig bent. Er zijn zelfs

een opleiding te volgen tot skileraar. Tijdens zo’n

organisaties die een wekelijkse skitraining

opleiding ski je zelf behoorlijk veel, krijg je heel

bieden. Deze trainingen zijn vaak gericht op

wat tips over je eigen techniek en schoolt men

slalom skiën, maar er zijn ook groepen die echt

je bij over bewegingsleer en didactiek. Naast

alleen bezig zijn met techniektraining. Zeker

het papiertje dat je krijgt als diploma, ben je

niet alleen voor de pro’s, maar zeer geschikt

gewoon ook heel veel bezig met de wintersport


6

TECHNIEK in het algemeen. Dat diploma is dan mooi

Het internet is een bron van informatie, ook

meegenomen. Zeker als je graag familieleden

voor wintersporters. In Nederland en België

wat helpt op de piste. Zelf lesgeven doet je vaak

behoren wintersporten niet tot de populairste

ook nadenken over je eigen techniek. Hierdoor

sporten, maar op heel wat andere plaatsen leeft

zal je merken dat je na verloop van tijd ook zelf

het des te meer. Bekijk de skifilmpjes en probeer

beter gaat skiën.

te analyseren wat de topskiërs doen. Als je goed kijkt zal je versteld staan. Ook een goede tip:

Tip 2: Lees over skitechniek en/of kijk filmpjes

zoek de filmpjes eens op over skitechniek die op

op het internet

wintersporters.nl staan!

Heb je echt geen zin om je te laten vertellen wat er beter kan, dan wordt het tijd om je op

Tip 3: Leer van je fouten

een andere manier te verdiepen in het skiën.

Of beter gezegd leer je fouten af. Er zijn tien

Er bestaat voldoende lectuur en beeldmateriaal

duidelijke fouten die veel skiërs verhinderen

waarmee je de tijd tussen twee vakanties door

om beter te leren skiën. Zijn deze fouten op jou

kan doden. Wees gerust, ook hierdoor ga je beter

van toepassing? Wees eerlijk.

skiën. Het “watch & learn principe” breidt je is een slechte begeleider en kan

wintersportkennis uit, waardoor veel bewuster

Angst

gaat skiën.

veroorzaakt worden door een te grote uitdaging. Zorg dat je vertrouwd bent met wat je doet en ski met overtuiging. Heb je twijfels over een


7

bepaalde helling, maak dan vooraf de juiste

Naar binnen hangen

keuze: een andere piste nemen of juist er voor

Wanneer je teveel naar binnen hangt, creëer je

gaan. Ga je met angst die helling toch op, dan

te weinig druk op de buitenski (dalski). Vaak is

hang je snel achterop. Daardoor ben je minder

er een grote ‘pas-stelling’ (of fente op z’n Frans)

beweeglijk en ga je in de fout.

waarbij de binnenski te ver voor de buitenski staat. Je gewicht bevindt zich dan voornamelijk

Achterop zitten

op de binnenski, wat fout is. Het gevaar is dat je

Wanneer je te veel achterop zit, zijn je enkels

wegrutscht op deze binnenski. Zorg dat je altijd

te ver gestrekt en bevindt het lichaams-

meer druk hebt op je dalski dan op de bergski.

zwaartepunt zich continu achter de binding.

Hou de dalhand laag en je bergschouder iets

De schoen drukt dan in je kuiten. Je verliest

voor de dalschouder om dit in te oefenen.

hierdoor de druk op de ski, je wint aan snelheid en hebt geen controle meer over je latten. Breng

Meedraaien

je zwaartepunt naar voren door je als het ware

Bij het meedraaien of (mee)roteren draait het

aan je tenen naar voren te trekken. Je duwt dan

bovenlichaam en/of de heup te ver door in het

je tenen naar boven in je schoen, en brengt je

2e deel van de bocht, in plaats van dat deze

schenen naar voren. Op die manier heb je meer

netjes in positie blijft en naar de berg blijft

druk op de bal van de voet.

staan. De houding van het hoofd is vaak naar binnen gericht, de heup draait naar het dal over de buitenski, en de dalschouder is voor de bergschouder. Hou net als bij het naar


8

TECHNIEK binnen hangen de bergschouder iets voor de

binnenski naar achter te trekken. Hierbij hou

dalschouder. Zorg er voor dat je heup de juiste

je echter wel altijd de binnenski licht voor de

knik maakt naar de berg.

buitenski.

Gestrekte benen

Tegendraaien

Bij gestrekte benen zijn de enkels en knieën te

Bij tegendraaien breng je de heup al te vroeg

weinig gebogen, er is geen goede drukopbouw

in een knik naar de berg en sta je extreem met

mogelijk, de ski rutscht en er is vaak rotatie.

je bovenlichaam naar het dal. Je binnenbeen

Je kunt niet dynamisch skiën. Ga in een

kan hierdoor niet goed kanten (x-been) en de

positie staan waarbij de enkels, knieën en heup

pas-stelling is groot. In deze positie beperk

licht gebogen zijn. Op die manier ben je veel

je jezelf in de beweging, je staat als het ware

beweeglijker.

geblokkeerd en je kunt geen kanthoek meer opbouwen. Het gevolg daarvan is dat je geen

X-been stelling

korte radius kunt skiën. Om de bocht toch te

Bij de x-been stelling zijn de ski’s ongelijk belast

kunnen draaien, vindt aan het eind van de

en gekant. Het binnenbeen is niet actief genoeg.

bocht vaak rotatie plaats. Zorg ervoor dat je

Dit gaat vaak samen met het tegendraaien

ski’s recht naar beneden gericht staan, nog niet

van het bovenlichaam, en er is een grote ‘pas-

met de heup naar de berg geknikt. Deze positie

stelling’. Een goede oplossing is om met meer

bouw je pas op vanaf het moment dat je ski’s in

scheendruk bij het binnenbeen te skiën door de

de vallijn staan.


9

Dalstelling

Stokinzet

Bij de dalstelling rutscht de dalski aan het eind

De fouten van de stokinzet hebben te maken

van de bocht weg in een ploegstelling. Aan het

met de voorbereiding (de beweging en de timing)

eind van de bocht is er te veel druk op de punten

en de plaatsing van de stokinzet. De beweging

van de ski’s en zijn de enkels te sterk gebogen.

vindt plaats vanuit de pols en onderarm, en is

Om dit op te lossen verdeel je je gewicht zo dat

eigenlijk heel gering. Ga niet zwaaien met heel

je heel de ski gelijkmatig belast, en niet alleen

je arm of zelfs met je bovenlichaam. De stokinzet

de punten. De enkels strekken daardoor wat

vindt plaats op het moment van ontlasten van

meer, en je houdt druk op de ski’s tot het eind

de ski (hoog beweging) en het omkanten. De

van de bocht, zonder dat ze wegrutschen in een

plaatsing is ongeveer naast de punt van de ski.

ploeg.

Tip 4: Ski met skiërs die beter zijn dan jij, en kijk!

Bukken

Als je de mogelijkheid hebt om met skiërs te

Bij bukken is het bovenlichaam te ver naar voren

skiën die beter zijn dan jij: doen! Je leert hier

gebogen. Dit gaat vaak samen met gestrekte

namelijk ontzettend veel van. Door te kijken

benen en/of achterop zitten. De enkels zijn te

naar betere skiërs, word je zelf beter. Net als door

weinig gebogen. Door deze positie kun je niet

het bekijken van filmbeelden van goede skiërs.

goed bewegen. Breng je bovenlichaam meer

Maar als je kunt kijken en meteen achter die

rechtop, buig in de enkels, knieën en heup, en

goede skiërs aan kunt, dan is dat nog veel beter.

verdeel je gewicht over je hele voet en ski.

Probeer ze na te doen, en stel vragen. Praten


10

TECHNIEK en discussiëren over skiën is leuk! Daarnaast

dan nog eens terug naar beelden van eerdere

word je uitgedaagd door het hogere niveau van

momenten. Als je een camera hebt waarop je

anderen. Je skiet pistes en snelheden die je

direct de beelden kunt afspelen, dan kun je

normaal misschien niet zou skiën. Zorg er wel

zelfs in de lift kijken hoe het ging, en meteen

voor dat het verschil in niveau niet té groot is,

de volgende afdaling werken aan de punten die

want dan is het niet meer leuk, en kan het zelfs

je opvielen. Doe dit samen met iemand anders.

gevaarlijk worden.

Dan kun je elkaar filmen en samen de beelden analyseren.

Tip 5: Laat iemand jouw afdalingen vastleggen op video

Tip 6: Neem de tijd om te (leren) voelen wat je

Het werkt altijd erg goed om je afdalingen door

doet

iemand vast te laten leggen op video. Zo krijg je

Skiën is een echte gevoelssport en een sport met

namelijk een beeld bij wat je doet. Veel mensen

complexe bewegingen. Zolang je niet merkt wat

hebben geen idee hoe ze skiën. Het beeld dat ze

je doet, zal je je niet gericht kunnen verbeteren.

hebben klopt dan helemaal niet met het gevoel.

Neem hiervoor wel de tijd. Dat gevoel moet zich

Dan is het lastig om dingen te corrigeren. Eerst

ontwikkelen en dat duurt even. Daarnaast is

moet je voelen wat je doet voordat je dit kunt

goed skiën niet makkelijk. Heb geduld om de

veranderen. De confrontatie met beelden van

moeilijke bewegingen onder de knie te krijgen.

hoe je skiet, kan hierbij wel eens een eye-opener

Neem ook je tijd zodat je rustig en geconcentreerd

zijn. Doe dit niet eenmalig, maar herhaal dit.

gaat skiën. Wanneer je altijd maar op snelheid

Zo kun je je vorderingen bijhouden. En kijk

naar beneden jaagt, of constant met anderen


11

TECHNIEK bezig bent, dan ontneem je jezelf de tijd om

vergeet niet te genieten van het spel. Geniet

je te ontwikkelen. Leg de focus bij jezelf

van het feit dat je iets nieuws wilt leren en dat

en concentreer je op dat wat je wilt doen.

dit niet komt aanwaaien. De beloning is mooi! ■

Concentreer je niet op te veel dingen tegelijk, want dat werkt niet. Neem liefst één ding in je hoofd. Probeer niet te veel te denken, maar probeer het punt dat je wilt aanpakken om te zetten naar het juiste gevoel dat hierbij hoort. Succes met het toepassen van deze tips. En


12

COLUMN

Voorpret Ruud Stammers Wintersport filosoof

andere niet sneeuwzeker genoeg. Het derde te klein, het vierde te massaal. Toen ik echt een leuk gebied had, las ik overal dat er veel te veel vlakke paden zijn. Dat vindt snowboardende

Yes! Ik heb het ideale appartement in het leukste skigebied gevonden. Met dat tevreden gevoel zit ik op de bank. Dat mag ook wel: ik heb tenslotte al drie avonden zitten surfen en me in toenemende mate zitten ergeren. Hoe is het toch mogelijk dat er op alle Unterkünfte, Hébergements of Alloggi iets aan te merken is? Trouwens, op alle skigebieden óók. En Europa ligt toch vol skigebieden, keuze zat, zou je denken. Maar het ene gebied was te ver, het

dochterlief niet fijn. In weer een ander dorp kun je niet in het Nederlands lessen, dat is weer niet leuk voor de jongste. En dan zijn er nog wat topgebieden waar we zo voor zouden intekenen, maar dat vindt onze vakantieportemonnee dan weer niet oké. Dan had je nog een gebied met teveel sleepliften en een skiparadijs waar de liften niet goed op elkaar aansluiten zodat je stukjes met de bus moet. Het ene na het andere gebied was al afgestreept op mijn lijstje.


13

“Maar ja”, zit ik in mezelf te zuchten; “wat wil

Maar dan komt de volgende hobbel; waar

je ook als je met de wensen van het hele gezin

gaan we slapen? Met het wensenlijstje van

rekening moet houden?” En o, ik heb geen poot

alle gezinsleden in het hoofd heb ik alle

om op te staan, ik weet het.

overnachtingsgelegenheden

van

de

drie

gebieden aan me voorbij zien trekken. Ik heb “Jij gaat al meerdere keren per jaar je ding

een lijst gemaakt van geschikte appartementen,

doen” roepen ze als ik mopper. “Nu zijn wij aan

huizen, hotels en pensions. Wel wetende dat dit

de beurt”. En gelijk hebben ze.

lijstje zienderogen gaat krimpen.

Maar wie zit er drie avonden te zoeken?

“Ieuw”, zegt dochterlief, “Wat een ouwe zooi en

“Ik”, zei de gek.

die keuken!”,

“Ja, maar voor jou is het voorpret”, zeggen mijn

“Daar is geen WiFi, dus die valt af”, meldt zoon

huisgenoten dan.

gedecideerd. “Is dat nou niet te ver van de gondel?”, vraagt

En ja, dat klopt; ik vind weinig zo leuk als

mijn vrouw zuinigjes. Waarmee ze bedoelt: die

wintersportsites te besurfen. Maar dan kan je

doen we niet, want die is te ver van de gondel.

toch nog ontmoedigd raken. Gelukkig is het ook nu weer gelukt. We hebben een top drie waar

Maar uiteindelijk is ook deze hobbel weer

het hele gezin heen wil. Oef!

genomen. We hebben wel vier huizen, twee appartementen en één hotel waar we allemaal


14

COLUMN wel heen willen. Hoewel de jongste bij het hotel

beschikbaar”. Hadden ze de beschikbaarheid op

wel zo zijn bedenkingen heeft: “Moet je daar

de site nog niet bijgewerkt! Balen! Snel mail ik

eten wat de pot schaft?”

de andere locaties op ons lijstje. Na drie dagen is het duidelijk: alles is vol. Terug naar de

Op de shortlist staat één huis dat ons aller

tekentafel.

favoriet is: groot, mooi, vlak bij de lift en nog betaalbaar ook. Het is beschikbaar in “onze”

Zucht. Daar zit ik weer met mijn tablet op de

week. Ik mail om het te reserveren.

bank. “Ik vind het toch altijd zo leuk dat jij daar zoveel plezier in hebt”, zegt mijn vrouw

”Dáár gaan we heen”, zegt mijn jongste

ietwat vertederd. “Vind je het niet heerlijk, al

verlekkerd tegen het vriendje dat bij ons speelt.

die voorpret?”

De volgende avond zie ik het antwoord in de mail

“Ja hoor, helemaal top”, brom ik. ■

verschijnen: “Sorry, maar het huis is helaas niet


15


16

weer en sneeuw

De mythe van de bevroren grond Rogier van Rijn Wintersport goeroe

op te stoken, een heel aantal graden boven nul is geen enkel probleem, zelfs als het buiten hard vriest. Zo werkt het ook met de grond. De aarde is warm en als sneeuw deze afdekt

Elke herfst hoor je het weer: “Vorst op de grond

dan isoleert deze sneeuw de aarde. Als de

is nodig voordat de sneeuw blijft liggen.” Want,

grond goed is opgevroren en er valt een dik pak

zo is het argument, sneeuw blijft pas liggen als

sneeuw, blijven de eerste vlokken logischerwijs

de ondergrond koud genoeg is. “De grond moet

sneller liggen dan wanneer de aarde nog warm

koud zijn anders smelt de sneeuw van onderen

is. Maar als er eenmaal een pak sneeuw ligt

weg.” De waarheid is echter anders. Een koude

dan is de temperatuur van de grond, rond de

grond kan zelfs een mooi sneeuwdek voor de

0°, vanwege de isolerende werking dus relatief

rest van de winter in de weg zitten!

warm.

Isolerende werking

Gevaar

Sneeuw isoleert. Denk maar eens aan iglo’s.

Een ijskoude grond heeft maar weinig voordelen.

Wie een goede iglo bouwt zal het er niet koud

We kunnen zelfs stellen dat een te koude grond

hebben. Het is zelfs mogelijk om de temperatuur

slecht is voor een goede langdurige sneeuwlaag.


17

Als de grond te koud is, bijvoorbeeld bij late

Ideale situatie

sneeuwval in de zeer koude wintermaanden,

Natuurlijk moet de grond ook niet heel warm

dan is de kans groot dat de grond door de

zijn. Om een zo sneeuwzeker mogelijke winter

uitstraling van kou de sneeuw transformeert

te hebben is natte sneeuw op een niet al te

naar ‘diepte-rijp’, een sneeuwlaag die zich

koude ondergrond, gevolgd door lage, maar niet

zeer slecht bindt en onderling ook geen enkele

extreme, temperaturen. Er ontstaat dan een

binding heeft. Het geeft een ideale rollaag

harde sneeuwkorst die een prima onderlaag

voor sneeuwlagen die daar bovenop vallen.

geeft voor de rest van het seizoen. Dat veel

Je hoeft geen lawinedeskundige te zijn om te

dieren daar niet blij mee zijn, is natuurlijk weer

begrijpen dat dit lawinegevaarlijke situaties

een heel ander verhaal. ■

kan veroorzaken. De

vraag

rijst

natuurlijk

waar

deze

‘volkswijsheid’ vandaan komt dat er koude grond nodig is om sneeuw te laten liggen. Waarschijnlijk heeft dit simpelweg te maken met het feit dat sneeuw vaak pas blijft liggen als het algeheel kouder wordt.


18

FOTOSERIE

Herfst in de Alpen Kristof Vosters Belgische kilometervreter

Bergketens zitten vol met extremen. ’s Winters

zoek naar een steeds witter wordend landschap.

is het er ijskoud en liggen de dalen vol met

Dat na de eerste witte laag vaak weer even

sneeuw en ’s zomers noteren thermometers

snel groen is. Maar ook zonder sneeuw, want

in de zon temperaturen van boven de veertig

die valt echt nog wel, is de herfst in de Alpen

graden. De herfst is de overgang tussen deze

wonderschoon. Geel, rood en oranje onder een

twee seizoenen. Zo kan het begin oktober prima

diepblauwe hemel. Jammer genoeg valt er in de

hoog in de twintig graden zijn terwijl het een

herfst nog maar amper te skiën. Anders was dit

paar dagen later keihard sneeuwt. Maar zelfs

misschien wel het mooiste seizoen van het jaar.

in september is het mogelijk dat de toppen

Wat betreft kleuren in de natuur in ieder geval

langzaam wit kleuren. Elke wintersportgek zal

wel!

vanaf deze periode de webcams gaan checken op


19


20


21


22


23


24


25


26


27


28


29

GEBIEDSREVIEW

Val D’Anniviers Rogier van Rijn Wintersport goeroe

landschap tot de eerste sneeuw valt. Hiernaast is Zinal ook steeds bekender bij off-piste skiërs, vooral dankzij Zinal freeride, een ludieke freeridewedstrijd.

In het Zwitserse Wallis ligt het bij Nederlanders niet zo heel bekende Val D’Anniviers. Een vallei

Zinal is van de drie gebieden met recht het

boven het stadje Sierre met drie niet al te grote

meest uitdagende. Genoeg lekker steile pistes

skigebieden. Deze drie gebiedjes bieden samen

om hard naar beneden te carven, vandaar ook

voor ieder wat wils. De beginnende skiër, de

die populariteit bij wedstrijdskiërs zo vroeg in

gevorderde ‘pisteknaller’ en de beginnende tot

het seizoen. Wie echte uitdagingen op de pistes

zeer gevorderde off-piste skiër kunnen hier

zoekt doet er goed aan om de steile zwarte

allemaal hun hart ophalen.

dalafdaling te doen. Deze is echt pikzwart, een mooie uitdaging voor velen.

Zinal Zinal is het meest bekende gebied van de drie

Maar Zinal is zoals gezegd veel meer dan piste-

in het Val d’Anniviers. Zinal wint de laatste

skiën. Het is een ongekend poederparadijs.

jaren bekendheid bij wedstrijdskiërs omdat

Off-piste skiërs kunnen hun hart ophalen in

er al vanaf november geskied kan worden.

dit gebied, dat een oneindige hoeveelheid aan

Dit dan wel op witte banen in een bruinig

ongeprepareerde hellingen heeft. Direct naast


30

de pistes liggen mooie hellingen waar elke

behoorlijk aaneengesloten skigebied. De vraag

poederfanaat zijn hart kan ophalen. Zeker

is natuurlijk wel of de off-piste hellingen die nu

als je richting Grimentz afdaalt zijn de meest

nog zo lang ongespoord blijven tegen die tijd

fanatische afdalingen mogelijk. Wie bereid

nog steeds zolang zonder sporen liggen…

is zeer korte stukjes te hiken of over (soms steile en smalle) graatjes te traverseren, heeft

Grimentz

werkelijk een zo goed als oneindige keuze aan

Grimentz is het echte pisteskigebied van het

off-piste afdalingen. Couloirs, hellingen en

Val D’Anniviers. Met pistes voor ieder wat wils:

kommen, kortom een echte ‘speeltuin’. Het

makkelijke blauwe cruisepistes tot speelse rode

terrein lijkt gemaakt voor de off-piste skiër. Het

en zwarte lijnen. De gevorderde pisteskiër kan

‘nadeel’ is dat de verbinding tussen Grimentz

hier ondanks de ‘weinige’ pistekilometers prima

en Zinal middels een bus verloopt. Dit betekent

uit de voeten. Evenals Zinal voelt Grimentz

‘kostbaar’ tijdverlies tijdens echte poederdagen.

groter aan dan dat het in werkelijk is omdat

Maar daar gaat verandering in komen. Voor

alle pistes zo ver van elkaar af liggen. De strak

de winter 2013-2014 staat de bouw van een

geprepareerde pistes van Grimentz kunnen

grote moderne gondel van Grimentz naar

maar één gevoel oproepen en dat is: een enorme

Zinal gepland, waarmee deze twee gebieden

drang om te skiën. De pistes kronkelen speels

verbonden zullen worden. Het zal hierdoor dus

door het landschap en zijn daarmee verre van

mogelijk worden om sneller meer afdalingen

monotoon. De dag dat ik hier skiede was het plan

te doen. Ook ontstaat dankzij deze lift een

om vroeg in de middag in de auto te stappen.


31

GEBIEDSREVIEW Dat werd pas het eind van de dag, nadat de

de Grimentz te bezoeken. Je zult verhalen

laatste lift gesloten werd, want na elke run was

genoeg horen over het dorp, over de chalets,

het antwoord meteen klaar: “Nog een keer”.

de kerk en de ‘ronddraaiende houten kruizen’.

Het enige wat een beetje roet in het eten gooit

De rondleiding eindigt zonder meer in de

zijn de wat langzamere en oudere, maar goed

wijnkelder waar iedereen de Vin de Glaciers

onderhouden liften. Dit geldt trouwens voor elk

kan proeven. Een bijzondere wijn die ontstaat

gebiedje in het dal en sowieso voor bijna heel

omdat de wijnvaten nooit geleegd worden. Elke

Zwitserland, dus is eigenlijk niets bijzonders.

keer dat iemand deze wijn drinkt wordt het vat

De ietsjes langere zit is zo vergeten als je weer

weer aangevuld met jongere wijn. Zo ontstaat

over de strak geprepareerde pistes knalt.

een wijn die door de eeuwen heen zo goed als dezelfde smaakt houdt. Een bijzondere smaak,

Wie in de Val D’Anniviers is, ‘moet’ een keer

dat wel.

door het dorpje van Grimentz heen wandelen, of beter nog, er een verblijfplaats regelen.

St Luc, Chandolin

Dit oude Zwitserse dorpje met eeuwenoude

Chandolin en Saint Luc zijn twee dorpjes die

houten chalets is volgens velen het allermooiste

samen een skigebied vormen. Eenvoudige pistes

Alpendorpje. Ik durf dit soort beweringen niet

wisselen af met zeer uitdagend off-piste skiën.

te doen, maar zeer mooi is dit houten dorpje

Wat alle pistes en afdalingen in dit gebiedje

zeker. Wie echt wat wil leren over het dorpje

gemeen hebben is het oogverblindende uitzicht.

doet goed aan om het Maison Bourgeoisiale

Rustig cruisen en genieten van het uitzicht: dat


32

is het devies. Of keihard knallen in het steile

maaltijden. Denk aan rösti, fondue en zeer

off-piste terrein. Vorig jaar werd hier een van

goed vlees van de lokale ‘d’Heres’ koeien.

de ‘Freeride World Tour Qualifiers’ geskied,

Lekkerbekken zijn in de Val D’Anniviers dus

dus dat het wel goed zit met uitdagend off-piste

aan het goede adres. Verder zijn de streekwijnen

terrein moge duidelijk zijn. Wie het liefst lekker

zeer goed, maar dat is wellicht beter voor na

steile pistes opzoekt doet er goed aan om aan de

het skiën. Als je eenmaal uitgeskied bent, is het

kant van Chandolin te blijven of de dalafdaling

vooral in Zinal zeker mogelijk om een biertje te

naar St Luc te doen. De gevorderde off-piste

drinken en zelfs te après-skiën. Maar verwacht

skiërs komen het best aan hun trekken op de

geen Oostenrijks feestgedruis. Dat hoeft ook

scheiding tussen St Luc en Chandolin.

niet, want als je in Val D’Anniviers skiet wil je elke ochtend vroeg op om van de pistes en de

Lekker eten

poeder te genieten. ■

Het is mogelijk om de drie gebiedjes onder te verdelen voor verschillende wintersporters, alhoewel elk type wintersporter het in elk gebiedje naar zijn zin zal hebben. Maar er zijn ook een aantal overeenkomsten in de drie gebieden. Een daarvan is het goede eten. In elk gebied zijn goede en betaalbare restaurantjes te vinden met lekkere en voedzame Zwitserse


33

weer en sneeuw

Gletsjers voor vroege vogels Kristof Vosters Belgische kilometervreter

doet bij je vrienden vaak de wenkbrauwen fronsen. “Heeft het dan al gesneeuwd?”, of “Ga toch naar de zon, nu het nog kan” hoor je wel vaker klinken. Maar wat velen niet weten is dat

Het seizoen staat voor de deur. De echte

gletsjers in de herfst behoorlijk goede condities

liefhebbers zijn al dagen bezig met het plannen

kunnen voorleggen. De nadelen van het

van hun skitrip, lees Ruud’s verhaal maar eens

zomerskiën zijn vanaf begin oktober niet meer

over zijn voorpret. Voor de meeste wintersporters

aan de orde: geen waterriviertjes meer over de

lijkt die eerste trip vaak nog eindeloos ver weg.

piste en duidelijk meer geopende pistes. Er is

Met Kerst, of zelfs pas in de voorjaarsvakantie.

al verse sneeuw gevallen en de onderliggende

Maar zo lang hoeft het allemaal niet te duren.

ijsmassa’s conserveren de sneeuw langer,

Wie nu al droomt van de eerste afdalingen over

waardoor de kwaliteit ook wat langer goed

een zacht tapijt sneeuw in het hooggebergte, en

blijft. Heerlijk toch?

wie écht moeite heeft om te wachten, moet zeker eens naar een gletsjer trekken in de herfst.

Maar gletsjerskiën heeft ook een aantal significante nadelen, en net daarom aardt de

In oktober of november naar een gletsjer trekken,

gedachte wellicht niet zo makkelijk bij het grote


34

publiek. Zo heb je maar een beperkte keuze uit

tot een unieke ervaring die iedere die-hard

het aantal skigebieden waar je terecht kan.

wintersporter minstens eenmaal gedaan moet

Aan sneeuw heb je meestal geen gebrek, maar

hebben. Ook dit jaar trek ik weer naar de gletsjer

met de weersomstandigheden moet je wat geluk

om het seizoen in te zetten. De herfstvakantie

hebben. De zon is minder krachtig dan in de

is hier een uitgelezen periode voor. En voor de

maanden februari of maart en het gemiddelde

Belgen is het weekend van Wapenstilstand (11

aantal zonuren is ook niet bepaald om vrolijk

november) een prima periode om de gletsjers op

van te worden. Je logeert ook nooit echt vlak aan

te zoeken.

de piste. Gletsjers liggen vaak hoog verscholen in een skigebied en kun je enkel bereiken met

Smeltende gletsjers

de auto, skibus of een gondellift. Als je pech

We kunnen er beter nu nog van profiteren.

hebt en het is bewolkt dan ski je vaak in de mist

Waarnemers zien de gletsjers ieder jaar slinken

en op gletsjers is dat geen pretje.

en beweren dat er over een tiental jaren niet al te veel meer zal overblijven van de ijsmassa’s in

Maar wat maakt gletsjers dan zo speciaal om op

de Alpen. Of dat terecht is, laat ik even in het

te skiën in de herfst?

midden, maar feit is wel dat de afgelopen jaren

De rust, de eerste sneeuwvlokken, het snakken

enkele prachtige gletsjers fel gekrompen zijn.

naar

nieuw

Dat verschijnsel kan jammer genoeg niemand

materiaal uittesten, nieuwigheden ontdekken

ontkennen. Gletsjers groeien als er meer

in het skigebied: het draagt allemaal bij

sneeuw valt dan dat er wegsmelt, langzaam

de

winter,

trainingsstages,


35

weer en sneeuw verdwijnt de lucht uit de sneeuw en verandert

Saas-Fee. Al deze gletsjers liggen hoog genoeg

het in ijs. Ik hoor je al zeggen dat er afgelopen

om in de herfst al een aardig pak ‘verse sneeuw’

winter toch een enorme hoeveelheid sneeuw

te hebben. Wie het nog nooit geprobeerd heeft,

is gevallen? Dat klopt ook, maar de warme

hoeft echt niet langer te twijfelen. Een herfsttrip

perioden tussen april en augustus heeft deze

naar een gletsjer is dé ideale manier om het

sneeuw doen smelten. De vraag is dus hoe lang

seizoen goed in te zetten.

we nog op de gletsjers kunnen skiën. Veiligheid op een gletsjer De populairste gletsjers

Skiën op een gletsjer is niet gevaarlijker dan in

Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk herbergen

een regulier skigebied. Op de pistes heeft de piste

enkele mooie gletsjers waar je al in september

dienst ervoor gezorgd dat er geen gevaarlijke

en oktober op kan skiën. In Oostenrijk heb

gletsjerspleten zijn. Wie echter denkt in de herfst

je de Hintertuxer Gletscher (Zillertal), de

perfecte off-piste sporen te kunnen trekken,

Kitzsteinhorn

Stubaier

moeten we wel teleurstellen. Het gevaar van

Gletscher als populairste gletsjergebieden. Maar

de gletsjerspleten schuilt namelijk om de hoek.

vergeet ook de Pitztaler, Mölltaler en de twee

Vooral in het najaar zijn deze spleten extreem

gletsjerflanken in Sölden niet. In Frankrijk heb

gevaarlijk. De ‘herfstsneeuw’ heeft ze reeds

je met Tignes en Les Deux Alpes een beperktere

verborgen maar de sneeuwbruggen over de

keuze, net als in Zwitserland met Zermatt en

spleten zijn zeer zwak.

(Kaprun)

en

de


36

Het gevaar van gletsjerspleten

van de groep met een touw aan elkaar verbonden

Gletsjers zijn stromende massa’s ijs. De

zit. Bij een eventuele val in een gletsjerspleet

stroomsnelheid verschilt op plekken waar de

kan de persoon die valt door de andere ‘gehouden

ondergrond, de berg, van steilte verandert.

worden’. De val wordt op deze manier gestopt

Op het moment dat de ondergrond van steilte

en het slachtoffer kan daarna uit de spleet

veranderd wordt door het ontstane verschil in

getakeld worden. Hiervoor is natuurlijk wel de

stroomsnelheid de gletsjer opengebroken. Op

kennis en het materiaal nodig om een takel te

deze manier ontstaan gletsjerspleten.

bouwen.

Het is vanaf boven op de gletsjer lang niet altijd

In

te zien waar de spleten liggen want vanaf de

wintersporters vaak de keuze om niet-aangelijnd

herfst bedekt een dikke sneeuwlaag deze spleten.

te skiën of boarden. Deze wintersporters hebben

Dit verschijnsel noemen we sneeuwbruggen.

dan wel vaak een bergsportgordel om en hebben

Daar ligt het gevaar. Een skiër kan door

touwen mee in de rugzak, dit om personen die

zo’n ‘sneeuwbrug’ zakken en daarbij in een

in een gletsjerspleet zijn gevallen te kunnen

gletsjerspleet vallen. Elk jaar verongelukken

redden.

minder

gevaarlijk

terrein

maken

er meerdere skiërs en snowboarders op deze manier.

Voor het veilig skiën op onbeveiligde gletsjers is een uitgebreide kennis van bergsport en

Om veilig over een gletsjer te skiën is een

gletsjerredding technieken een vereiste. Laat je

uitgebreide kennis van gletsjers nodig, in

als je deze kennis niet hebt, niet verleiden om

gevaarlijk terrein is het zelfs aan te raden om

off-piste op gletsjers te skiën. ■

“aan touw’ te gaan. Dat betekent dat iedereen


37

MATERIAAL

Handige gadgets voor op de piste Denk aan de DIN afstelling, of de ‘canting’ van

Martijn van Erp

je skischoenen. Normaal gesproken staat dit

Chef de mission

allemaal goed afgesteld alvorens je de piste afdaalt, maar het kan natuurlijk gebeuren dat

Skiën is een sport waar weinig materiaal voor

er op de piste iets bijgesteld moet worden. Dan

nodig is naast de kleding, ski’s en skischoenen.

komt een ski-tool of Leatherman-achtige tang

Toch zijn er heel wat gadgets op de markt.

goed van pas. Deze tools kunnen een vroegtijdig

Sommige

status

einde van een skidag voorkomen. De tangen vol

van onhandige gadget niet, denk aan vele

met schroevendraaiers zijn ideaal. Hiermee

draagsystemen voor de ski’s of aanbindtuigjes

kan er al heel veel gerepareerd worden. Het

voor kinderen (skiles werkt stukken beter).

bijhorende mes kan van pas komen bij een grote

Maar volgende gadgets zijn handig op de piste.

beschadiging op loshangend belag. Deze kan

ontstijgen

inderdaad

de

dan namelijk afgesneden worden om verder afscheuren te voorkomen. Ook voor kleine

Tool skischoenen

ongelukjes, reparaties en zelfs het smeren van

zitten aardig wat schroeven en boutjes die

een boterham of het schillen van een appel

aangedraaid kunnen (en soms moeten) worden.

kunnen deze tools goed van pas komen.

Op

ski’s,

snowboards

en


38

MATERIAAL denken aan handwarmers op kooltjes. Deze Handwarmers

handwarmers zijn zeer efficiënt en bieden lang

Wie kent het niet: veel te koude handen op

en goedkoper warmte. De kooltjes gloeien in een

wintersport.

wel

metalen behuizing langzaam op en bieden een

eens, zelfs de meest warmbloedigen onder

zeer aangename warmte. Het nadeel van deze

ons. Als het echt koud is, je moe bent, of je

handwarmers is dat ze niet in de handschoen

wanten of handschoenen niet warm genoeg

te dragen zijn. Deze kooltjeswarmers werken

zijn, dan kunnen handwarmers uitkomst

vooral goed als je ze in je jaszak hebt en af en

bieden. Tegenwoordig zijn de meest gebruikte

toe in je handen neemt op de vingers weer op te

handwarmers de chemische handwarmers.

warmen.

Het

overkomt

iedereen

Kleine zakjes gevuld met cellulose, metaal, water, koolstof en zout. Als deze stoffen samen

Verwarmde zooltjes

in aanraking komen met de buitenlucht

Koude handen zijn op te lossen met goede

warmen deze op. Warm is kort door de bocht,

handschoenen en handwarmers, voor koude

de zakjes worden heet en bieden bijna 10 uur

voeten is er buiten het goed drogen van

lang warmte. Ideaal om tijdens de meest koude

skischoenen na gebruik niet al te veel te

dagen in je handschoen te hebben. Deze zakjes

doen. Met uitzondering van het gebruik van

kosten rond de vijftig cent per zakje en zijn

verwarmde zooltjes. Deze zooltjes bieden een

dus een goedkope en makkelijke oplossing. Wie

zeer aangename warmte voor een lange skidag.

echt regelmatig koude handen heeft kan ook

Moderne skischoenen zijn vaak al klaar voor


39

MATERIAAL deze zooltjes: zo zitten er uitsparingen in de

Zo’n geïsoleerde slang helpt een beetje, maar bij

binnenschoenen voor de kabels en soms zelfs

echte kou is het dragen van deze slang onder

al een houder voor de batterij. Deze zooltjes

de kleding de beste remedie tegen bevriezen.

werken op accu’s waar ook de ‘thermostaat’ op

Deze drinkzakken zijn te plaatsen in goede

zit.

buitensport (wintersport) rugzakken of in speciale kleine (mogelijk onder de kleding te

Goede verwarmde zooltjes (inclusief batterijen

dragen) rugzakjes. ■

en schakelaar) kosten al gauw tweehonderd euro. Hiermee zijn deze zooltjes niet goedkoop maar bieden ze een goede, waarschijnlijk de beste oplossing tegen koude voeten. Drinkzak Voldoende drinken tijdens het sporten is van groot belang om geen last te hebben van prestatieverlies. Maar tijdens het wintersporten is veel drinken niet altijd makkelijk. En een à twee keer per dag op een terrasje stoppen is niet genoeg om het vochtverlies van het sporten en de ijle lucht teniet te doen. Zeker niet als je koffie of alcoholhoudende dranken drinkt, deze zijn namelijk vochtafdrijvend. Als je continu wilt blijven drinken, dan is het gebruik van een waterzak met een drinkslangetje een goed idee. Deze zakken, intussen beschikbaar bij verschillende merken, zijn ideaal om regelmatig een slok te drinken en zo (lichte) uitdroging tegen te gaan. Goed voor de prestatie en je hebt bij voldoende vochtinname duidelijk minder kans op blessures. Voor de winter bestaan er special geïsoleerde wintervarianten met een geïsoleerde slang.


40


41

INTERVIEW

Interview Sandra Prat Martijn van Erp Chef de mission

Sandra is geen onbekende voor vaste bezoekers

Waar ik vorig jaar schreef in het interview met

van Wintersporters.nl. Deze Française prijkt

Rogier dat hij een echt sportmens is, Sandra

op veel foto’s van Rogier. Geboren en getogen

doet niet voor hem onder. Als je Sandra ziet

in de Franse Alpen is Sandra, hoe de Fransen

is het meteen duidelijk, ze is afgetraind en fit.

zeggen ‘geboren op haar ski’s’. Van jongs af aan

Ondanks dat ze zelf zegt dat het allemaal wel

staat Sandra op haar ski’s. Het is tijd om eens

meevalt en ze lang niet sterk en fit genoeg is.

te praten met deze dame die we op de foto’s op de website zo vaak in een dikke poederspray of in een gecarvde bocht op de pistes zien.


42

Vanaf welke leeftijd ski je?

die me werd opgelegd. Mijn liefde lag helemaal

Mijn vader nam me mee met skiën toen ik een

niet bij het afskiën van een vastgelegd parcours.

jaar of drie was. Net als alle kinderen uit de vallei ontgroeide ik snel de kinderweide en

Dus?

skiede ik in ‘chasse neige’, sneeuwploeg, vrolijk

“Van mijn ouders moest ik op de ski-club

achter mijn vader aan van blauwe en zelf vrij

blijven dus tot mijn zeventiende knalde ik

snel rode pistes. Ik vond het het leukste, om zo

door de wedstrijdpoortjes.

hard mogelijk naar beneden te knallen. Haha.”

het niet alleen kommer en kwel, maar de

Natuurlijk was

wedstrijden vond ik niets. Ik genoot wel van de Op de website ziet het er naar uit dat je bijna

trainingskampen op de racefiets in de zomer en

dagelijks op de ski’s staat, ben je altijd al zo gek

de uitjes naar off-piste gebieden als La Grave

op skiën geweest?

en de toerskitochten in het voorjaar. Ook de

“Nou, ik had lang een haat liefde verhouding

poederdagen dat we met de hele club door de

met wintersport. Natuurlijk genoot ik met volle

poeder heen knalden vond ik heerlijk! Maar als

teugen van skiën en snowboarden. Lekker

ik stond te wachten om een slalomafdaling in te

ravotten met mijn vriendinnen op de pistes vond

gaan draaide mijn maag zich in een knoop. Wat

ik heerlijk. Maar logischerwijs ‘moest’ ik me

baalde ik van die drie bliepjes voor de start.”

aansluiten bij de lokale ski-club. Ondanks mijn liefde voor het skiën baalde ik als een stekker

Toch ben je blijven skiën?

van het wedstrijdelement en de enorme druk

“Natuurlijk bleef ik skiën, ik vond het heerlijk


43

INTERVIEW om lekker in de natuur te zijn. Toen ik eenmaal

dan milliseconden proberen te winnen op een

stopte met de skiclub had ik heerlijke dagen op

slalomparcours.”

de skipistes. Genieten van de natuur, de sneeuw en lekker bezig zijn. Maar de echte klik die ik

Wat doe je het liefst qua skiën?

nu heb was er nog steeds niet.”

“Het allermooiste vind ik het skiën van steile couloirs. Ik kan genieten van de beklimming,

Hoezo niet?

de machtigheid van de bergen en om daarna

“Daar moest ik eerst” ze lacht “zo’n grote

geconcentreerd die afdaling te maken door zo’n

blonde Nederlander voor tegenkomen.” “Het

mooi couloir. Ver weg van alles en iedereen en

is toch ironisch dat het een Nederlander is die

de hele rompslomp van alledag. Dan denk ik

mijn het plezier van de skisport echt helemaal

even helemaal aan niets, alleen aan het skiën

terug gaf. Ik ben Rogier tegen gekomen tijdens

en het bezig zijn in de bergen. Dan is gelukkig

een toerskitocht en ik genoot van zijn plezier

zijn opeens heel makkelijk en heel erg normaal.”

in de sneeuw. Twee dagen na die toerskitocht nam hij me mee om een bevroren waterval te

Ik heb de foto’s en filmpjes gezien van enkele

beklimmen en een paar dagen later sneeuwde

van die heftige afdalingen, ben je dan nooit

het als een gek en knalden we samen door de

bang?

diepe poeder. Wat was het heerlijk om sportief

“Tsja, wat is bang? In opperste concentratie,

bezig te zijn en tegelijkertijd te kunnen genieten

bewust van het gevaar, dat wel, maar bang

van de natuur. Dat was wel even wat anders

niet. Volgens mij heb ik zelfs minder angst dan


44

Rogier. Ik vind het mooi om ook met die kleine

proberen we dat wel te herleiden. Om het niet

mate van angst te leren werken en daarmee

weer te doen. Op een gegeven moment zijn je

goed om te kunnen gaan. Ik ben banger voor

‘jokers’ op. Samen met Rogier en met andere

lawines dan dat ik ben voor het vallen in een

vrienden praten we veel over het gevaar wat we

steile helling. Op een bepaalde manier heb dat

nemen en over de keuzes die we maken.”

toch in eigen hand. Als ik een bocht niet durf te maken dan maak ik die bocht niet. Lawines

Je hebt zo’n joker verspeeld in Marokko, toch?

daarentegen zijn veel lastiger in te schatten en

“Ja dat klopt. Daar hebben we een vrij heftig

we skiën zoveel en vaak in de diepe poeder dat

ongeluk gehad, waar mijn sleutelbenen, ribben

we soms iets teveel op het randje balanceren,

en hoofd heftige klappen hebben gehad. Ik mag

hoe goed we ook ons best doen om aan de veilige

van geluk spreken dat ik nog leef. Ik ben zo’n 250

kant te blijven.”

meter gevallen en over flinke rotswanden heen gevlogen. Ook heb ik tijdens watervalklimmen

Ben je weleens over dat randje heen gegaan?

een keer een joker verspeeld. Ik ben toen zo’n

Sandra grinnikt bij deze vraag: “Natuurlijk,

20 meter gevallen, in een vrije val. Daar heb

daar krijg je ook ervaring door. Ik wil absoluut

ik toen mijn enkel gebroken. Dat kostte me 6

geen pleidooi geven voor het doen van gevaarlijke

weken gips, twee dagen nadat het gips eraf ging

dingen maar als je op het randje balanceert dan

stond ik alweer op de ski’s en maakte ik een

hel je ook wel eens over naar de andere kant.

drie daagse toerskitocht. Mijn fysio wist niet

Maar elke keer als we te ver zijn gegaan dan

wat hij zag toen ik daarna bij hem aanklopte,


45

INTERVIEW toerskischoenen bleken een prima revalidatie

dan skiën we off-piste rondom de gebieden of,

vorm voor mij.”

als de condities minder worden naast de liften, dan pakken we de toerskispullen weer. Als het

Hoe ziet een gemiddeld ski-seizoen er voor je

seizoen vordert gaan we steeds meer op zoek

uit?

naar steilere hellingen en afdalingen die we

“Na de zomer waar we vaak de bergen intrekken,

niet of nauwelijks kennen. Elk jaar heeft zijn

rotsklimmen en fietsen stappen we in de herfst

eigen bijzonderheden en daar proberen we jaar

steeds vaker over op de racefiets om conditie

na jaar zoveel mogelijk gebruik van te maken.

en kracht op te bouwen voor de winter. Als het

Als de liften eenmaal gesloten zijn, dan begint

dan eenmaal sneeuwt staan we meteen op de

het beste deel van het seizoen voor ons pas. Het

ski’s. Ondertussen kennen we de plekken waar

skiën in het hooggebergte. Letterlijk genieten

we zelfs met weinig sneeuw al heel snel kunnen

op grote hoogte.”

skiën. Die eerste afdalingen in het jaar die zijn vaak briljant. Diepe poeder op de berg en nog

Ik hoor weinig pisteskiën, in dit verhaal, klopt

groen gekleurde dalen. Soms skiën we zelfs

dat?

langs fel oranje lariksbomen. Fantastisch mooi

“Ik sta inderdaad niet vaak op de geprepareerde

gewoon. We gaan door met toerskiën totdat de

skipistes, hoewel ik dat bij goede condities

skigebieden openen, soms pakken we zelfs al

heerlijk vind. Het gebeurt regelmatig dat we

wat steile afdalingen mee als de mogelijkheden

op een rustige dag even een paar pistes pakken

daar zijn. Als de gebieden eenmaal open zijn

om daarna met enkele vrienden ergens in het


46

skigebied wat te drinken. Ook in gebieden die

even doorgaan. Ik heb het nog niet eens gehad

ik niet ken vind ik het leuk om over de pistes

over het zoeken naar Genepyplantjes (voor de

te carven, maar heel snel trekt mijn blik toch

sterke berglikeur), het bivakkeren onder een

weer richting de hellingen om de pistes heen.

sterrenhemel of zien van een bevroren waterval.

Haha.”

Nee dat zou ik voor geen goud willen ruilen met het leven in een stad of buiten de bergen. Hier

Zou je zonder de bergen kunnen?

ben ik gelukkig.”

“Nee dat denk ik niet. Ik geniet teveel van de bergen. De seizoenen, de zinderende hitte ’s

Sandra wordt gesponsord door Mammut Sports

zomers, de kou, de dieren en de mogelijkheid om

Group, Nordica ski’s en Adidas Eyewear. ■

even weg te zijn van alles. Ik ben te graag alleen hoog in de bergen. Er is weinig mooiers dan de zon midden in de bergen te zien opkomen, een gemzenjong te zien spelen, of een arend vlak over je hoofd te zien zweven. Zo kan ik nog wel


47


48

MATERIAAL

Mijn ski Klaas Meelker Wintersporters.nl bezoeker

Als kind heb ik redelijk veel geskied en ik herinner me nog goed mijn eerste tweedehands ski’s: geheel van hout gemaakt. De staalkanten waren in korte stukjes op de ski geschroefd en had bindingen die met een veer om de hiel van de schoen vastgezet werden. Dat was toen al bepaald geen ‘State of the Art’ meer, maar ik wilde absoluut mijn eigen ski’s en veel zakgeld had ik niet. Later begrepen mijn ouders dat het skiën bij mij geen tijdelijke bevlieging was en ze gaven mij een veel serieuzer paar: nieuwe Atomics, grijs waren ze, met een fluorescerende roze print. Dat was toen, in de zeventiger jaren, in ieder geval qua design wél ‘State of the Art’. En die afgeronde punten vond ik heel cool. Tijdens en na mijn studie, in de tachtiger jaren, vervloog dan toch de interesse in kou en sneeuw. Veel later, een jaar of zeven geleden, had ik inmiddels een tienjarige dochter. Veel klasgenootjes gingen op wintersport, en ik dacht “ja, waarom ook niet? Leuk voor mijn dochter én voor mijzelf als wij het ook doen.” Zo gezegd zo gedaan en in het tweede seizoen dat we naar de sneeuw gingen kocht ik nieuwe schoenen en tweedehands ski’s. Het skiën was inmiddels flink veranderd: veel kortere ‘carve-ski’s’. “Gelukkig” vond ik een mooi paar lange kaarsrechte Dynastars. Later begreep ik dat het damesski’s waren. Ik vond, als overjarige hippie, dat bloemetjespatroon gewoon heel leuk. Ik kreeg wel altijd flink pijn aan mijn voeten, krampen met name, en af en toe een blaar. Twee jaar geleden ging ik eens rondneuzen op het internet en eindelijk begreep ik dat mijn schoenen gewoon veel te groot


49

waren. Twee mondopoint maten maar liefst,

Begin 2012, nog vóórdat voor ons het skiseizoen

zo bleek bij het passen bij een serieuze winkel.

begon, zag ik een erg voordelige aanbieding van

Dat probleem dus eerst maar eens opgelost; heb

nieuwe maar overjarige Rossignol S80 ski’s.

nu een paar heerlijke Lange schoenen en geen

Vanwege mijn gewicht en lengte wilde ik een

centje pijn meer.

paar van 185cm. Die dus maar gekocht… Wat een verschil! Bochten kosten echt duidelijk

Toen kwam de vraag bij mij op of ik ook nieuwe

minder

inspanning,

op

de

buckelpistes

ski’s nodig had? Ik probeerde een paar keer

luisteren de ski’s gewoon naar me en ik moet

‘moderne’ ski’s uit. Er was toch wel duidelijk

echt onaangenaam snel schuss gaan voordat

verschil met mijn Dynastars. Dus weer forums

ze beginnen te klapperen. Bij de S80 zijn de

afgestruind en tests gelezen. Een brede ski moest

bindingen verder naar het midden gemonteerd

het worden want ik ski vooral in het voorjaar

dan bij de gemiddelde ski (maar niet zo ver als

dus ik moet een beetje vooruit kunnen komen op

bij een echte freestyle ski) en ik merk dat ik

slush, en dan niet in de slush. Houten kern was

daardoor veel stabieler ski – of eigenlijk: de ski’s

kennelijk ook belangrijk. Hoge snelheden doe

vangen veel van mijn technische fouten op. Het

ik niet echt aan; korte bochten tussen de bomen

skiën is echt makkelijker en leuker geworden.

geven mij veel meer een adrenaline-rush.

Had ik dit maar jaren eerder gedaan! ■


50


51

REISVERSLAG

Wintersport in Portillo Waar een weg is Rogier van Rijn Wintersport goeroe

Portillo ligt hemelsbreed op zo’n veertig kilometer van de Aconcagua, met 6962 meter de hoogste berg in Zuid-Amerika. Dit is tevens de

Na ervaringen in meerdere skigebieden in

hoogste berg buiten het Himalaya gebergte. Het

Chili nam ik de overenthousiaste verhalen

gebied ligt net onder de hoge Los Libertadores

van wintersporters over het skiën in Portillo

pas. Dit is een van de belangrijkste (zo niet

met een korreltje zout. Het skiën in Chili is

de belangrijkste) col die Chili met Argentinië

fantastisch maar vooral voor toerskiërs. Tot

verbindt. Deze pas was al in gebruik voordat de

afgelopen zomer vielen alle skigebieden die ik

Spanjaarden voet aan de grond hadden gezet

in Chili bezocht tegen: dure skipassen, slecht

in Zuid-Amerika. Zelfs ver voor het Inca rijk

onderhouden pistes en relatief oude liften.

gebruikte de lokale Picunches indianen deze

Echter een dag in Portillo was voldoende om

pas om de Andes over te steken. Natuurlijk

mijn mening te herzien. Mijn verhaal over dit

slechts in de zomermaanden. Vanaf juni, in het

skigebied is waarschijnlijk even overenthousiast

zuidelijk halfrond is het winter in onze zomer,

als de verhalen die ik met een korreltje zout

werd de col onbegaanbaar door de sneeuwval.

nam.

De goed georganiseerde Inca’s hadden goede


52

wegen nodig en verbeterden de reeds bestaande

te bouwen lag voor de hand, want nergens in

passage, maar de winter bleef problematisch.

Zuid-Amerika was de sneeuw ’s winters zo goed

Toen de Spanjaarden eenmaal grote delen

en makkelijk bereikbaar.

van Zuid Amerika in handen hadden, na het gewelddadig omverwerpen van de Inca

Het begin

overheersing, werden de Inca-trails over de col

De

nog verbeterd. Vanaf dat moment werd er een

droegen reeds de naam Portillo, wat kleine

levendige handel gedreven over de col die nog

doorgang betekent. De hutten waren gebouwd

geen tweehonderd kilometer van de Chileense

om vermoeide of gestrande reizigers een

hoofdstad Santiago ligt.

schuilplaats te bieden. Al vanaf 1887 werd er

eerste

nederzettingen

nabij

de

pas

geskied rondom Portillo en het ‘plezier’ skiën, Maar het was pas in 1910 dat de col zoals wij

het gebruik van ski’s voor recreatie en niet

die nu kennen echt openging. Nadat Argentinië

slechts voor transport, lijkt in Portillo daarmee

en Chili onderlinge spanningen, en dat waren

op precies hetzelfde moment te zijn begonnen

er nogal wat, hadden bijgelegd werd de col

als in Europa.

geopend. Al voordat de col openging was het oog van reislustige avonturiers al op de hellingen

Het eerste hotel Portillo bood plaats aan zo’n 30

rondom Portillo gevallen. Terwijl in Europa

personen en eventueel iets meer in de winter.

de eerste commerciële skigebieden openden

Plannen om een groter hotel te kregen echt

werd het ook duidelijk dat er onder de Los

vorm in 1937. Het vinden van investeerders was

Libertadores col prima geskied kon worden.

echter lastiger dan verwacht. Pas met de hulp

Overvloedige sneeuwval en tot de verbeelding

van de Chileense overheid werd het gebouw wat

sprekende bergen. Het idee om een skigebied

we nu kennen in 1947 afgeleverd. Het spreekt


53

REISVERSLAG

voor zich dat de tweede wereldoorlog het hele

nodigde snel nationale teams en journalisten

project vertraagd heeft.

uit. Briljante PR natuurlijk. Verder zorgde hij ervoor dat het deze nationale teams aan

In het eind van de zestiger jaren werd het

niets tekort kwam, zodat deze teams positief

duidelijk dat Hotel Portillo en het bijbehorende

over Portillo zouden vertellen. Ondertussen

skigebied het niet trok onder het Chileens

is dit meer dan vijftig jaar geleden maar het

bewind. Elk jaar kwamen er minder en minder

resultaat staat er. De grootste nationale teams

gasten en er kwam geen geld meer binnen. Een

komen er, wereldberoemde freeriders brengen

onnodig probleem voor de Chileense staat die

hun ‘zomer’ door in Portillo. En elke klant

zijn handen meer dan vol had (en heeft) met

wordt op z’n Chileens vriendelijk geholpen

het eigen land. De Chileense overheid besloot

met een Amerikaanse effectiviteit, een gouden

Portillo te verkopen. De Amerikaanse Bob

combinatie zo blijkt.

Purcell besloot samen met een vriend een bod te doen. Het bod werd goedgekeurd en dit

Portillo nu

betekende de ommekeer van Portillo.

Portillo hoort ongetwijfeld bij een van ‘verplichte nummers’ voor rondreizende wintersporters.

Bob Purcell zette zijn jonge neefje, Henry

Het gebied hoort in het rijtje van beroemde en

Purcell, aan het roer van het skigebied.

beruchte skigebieden als Chamonix, Zermatt,

Ondanks zijn jonge leeftijd van 26 jaar maakte

Jackson Hole en Heli-skiën in Alaska. Elke

Henry van Portillo het gebied wat het nu is. Hij

reisluchtige skiër of snowboarder moet er een


54

keer geweest zijn. Dat Portillo niet zomaar een

weg officieel gesloten, maar een telefoontje met

gebied is moge duidelijk zijn. Maar wat maakt,

de hotel manager en we mochten, weliswaar

naast de goede sneeuw (voor het zuidelijk

onder politie escorte, omhoog rijden. Wie dus

halfrond) Portillo zo bijzonder? Het antwoord is

in het dorpje Los Andes zit weet nooit zeker of

simpel: Het hotel.

hij wel naar boven kan en de autorit tussen de vele langzaam rijdende trucks is niet bepaald

Het hotel

een plezier.

Het hotel is de spil van het skigebied van Portillo. Het hotel en het skigebied zijn onlosmakelijk

Ondanks dat het hotel voor Europese skiërs

met elkaar verbonden. In het gebied wordt dan

doet denken aan de typische Franse wintersport

ook voornamelijk geskied door hotelgasten.

hoogbouw is het hotel gezellig en vol historie.

Elke dag zijn er niet meer dan een handvol

Niets vergane glorie. Het personeel is zeer

wintersporters die niet in het hotel overnachten.

behulpzaam, laat dat maar aan Chilenen over,

Logisch want wie een week in Portillo wil skiën

en efficiënt, laat dat maar aan het Amerikaanse

is bijna goedkoper uit door in het hotel te

management over. Van ’s ochtends vroeg tot ’s

verblijven dan elke dag vanuit Los Andes, het

avonds laat ben je in goede handen. Luxe en

lager gelegen dorp te vertrekken. Verder is de

aangename kamers. Een relaxte ‘livingroom’ als

weg naar Portillo regelmatig afgesloten en dan

lounge ruimte. Een prima keuken, natuurlijk

worden hotelgasten dan bijna altijd nog wel

met Chileense vis en het beroemde Chileense

doorgelaten. Toen ik naar Portillo reed was de

rundvlees. Dat alles natuurlijk met zeer goede


55

REISVERSLAG

Chileense wijnen. Verder is er een gezellige

deze topskiërs is het ook helemaal niet raar om

bar, waar een drank normaal geprijsd is en ’s

in de lift te zitten naast de oudere, maar zeer

avonds verbazend goede coverbandjes spelen.

fitte Henry Purcell. Als de sneeuw goed is skiet

Onder het genot van een Pisco Sour, de lokale

hij elke dag zijn rondjes. Het zou zonde zijn om

après-ski drank gaat het dak er ’s middags

niet van deze Portillo cultuur te genieten door

altijd vanaf.

niet in het hotel te verblijven.

Daarnaast zijn de verwarmde jacuzzi’s en het

Niet goedkoop

buitenzwembad bijna even beroemd als het hele

Skiën in Zuid Amerika is niet goedkoop. Verre

gebouw zelf. Als je na een dag skiën, zwemmen

van zelfs. De prijzen zijn vergelijkbaar met de

en dansen in de bar nog niet moe genoeg bent

prijzen van Europa‘s duurste gebieden. Veel

kun je in de late uurtjes in de disco terecht.

gebieden zijn zelfs extreem duur. Portillo is ook

Omdat zo goed als iedereen een week van

verre van goedkoop, maar relatief beter geprijsd

zaterdag tot zaterdag in het hotel verblijft voelt

dan de minuscule gebiedjes in het zuiden van

het snel als een grote vriendengroep. Iedereen

Chili. Een week all-in kost tussen de 990 en 5400

is namelijk in Portillo om een reden en dat is een

dollar per persoon per week. Maar eenmaal in

goede tijd. Pro-skiërs en families genieten naast

het gebied is bijna alles gratis, in deze prijs

elkaar van het skigebied. Kijk niet verbaast op

zitten namelijk de maaltijden, het gebruik van

als in de skilift in gesprek raakt met Lindsey

alle faciliteiten in het hotel en de skipas. Voor

Vonn, Chris Davenport of Mike Douglas. Naast

extra consumpties en diensten betaal je weinig


56

extra. Een biertje of een pisco sour kost nog

off-piste hellingen. Een behoorlijke techniek is

geen twee dollar

zeker nodig in deze lift, zeker omdat de lift je tot midden in een redelijk steile helling brengt.

Liften

Als je daar loslaat en niet snel genoeg je ski’s

De liften in Portillo zijn voor Europese

omdraait vlieg je achteruit de berg af. Misschien

begrippen redelijk oud en langzaam, maar voor

wel de meest bijzondere lift die ik ooit genomen

Zuid-Amerika horen ze bij de betere liften.

heb.

De niet-loskoppelbare stoeltjes liften draaien hard maar worden netjes afgeremd door het

Pistes

personeel voordat je instapt.

Om deze verschillende race-teams tevreden

Een lift die echt bijzonder is, is de ‘Va et

te houden zijn elke ochtend de pistes glad

Vient’ lift, een sleeplift waarbij je met vijf man

gestreken door pistebully’s. Het is op alle pistes

tegelijk omhoog getrokken wordt. Zelfs op de

te merken dat de chauffeurs van de bully’s heel

hotelkamer ligt een heel boekwerk om uit te

goed weten wat ze doen. De preparatie kan

leggen hoe deze lift werkt. In heel Portillo wordt

makkelijk concurreren met de beste skigebieden

beweerd dat Europese skiërs deze lift zeker

uit het noordelijk halfrond. In totaal heeft

kennen, want het zou een zogenaamde typische

het gebied 45 kilometer aan pistes zonder de

Europese lift zijn. Niets is natuurlijk minder

‘skiroutes’ mee te tellen. Maar omdat je deze

waar. Deze Va et Vient lift sleept skiërs met een

deelt met slechts vier à vijfhonderd hotelgasten

ongelofelijke snelheid omhoog, richting mooie

is het nooit druk op deze pistes. De pistes liggen


57

REISVERSLAG

vrij breed verspreid over het gebied en daardoor

periodes met strak blauwe luchten af. Grote

voelt het als meer aan. Ook brengen heel wat

kans om na een etmaal hevige sneeuw te skiën

liften je omhoog naar off-piste hellingen die

onder een strak blauwe hemel. De hoeveelheid

moeilijk mee te rekenen zijn in het pisteplan.

sneeuw die jaarlijks in Portillo valt hangt rond de zes meter. Niet extreem, zeker niet voor

Off-piste

Europese begrippen, maar zeer goed voor het

Met slechts 45 kilometer aan pistes is Portillo

zuidelijk halfrond.

misschien klein te noemen. Voor off-piste heft Portillo wel veel te bieden. Op glij-afstand van de

Niet meer weg

liften liggen vele hellingen open. Deze hellingen

In Portillo viel ik met mijn neus in de boter.

worden voor groot deel zelfs op lawineveiligheid

Hevige sneeuwval en strakblauwe luchten.

gecontroleerd,

het

Fantastische sneeuw dus. We hadden moeite om

Amerikaanse model: inbounds en outbounds.

afscheid te nemen. Zoals elk skigebied maakt

Overal vind je open hellingen, couloirs en goed

het natuurlijk heel veel uit hoeveel sneeuw er

springbare rotsen (van tientallen centimeters

ligt en hoe goed deze sneeuw is. Maar buiten

tot vele meters). Hiermee is Portillo ‘het’

de sneeuw is Portillo een bijzonder gebied. Elke

freeride skigebied van Zuid-Amerika. Waar

skiër die niets op heeft met toerskiën maar wel

je in veel ander skigebieden in Zuid-Amerika

in Chili wil skiën heeft maar een echte optie en

slechts op door de wind hard geblazen sneeuw

dat is Portillo.

vergelijkbaar

met

skiet, daar is de kans op poeder in Portillo groot. Korte periodes met hevige sneeuwval wisselen

Een ervaring om nooit te vergeten. ■


58


59


60


61


62


63


64


65

weer en sneeuw

Wanneer blijft de sneeuw liggen? Roel van den Bekerom Sneeuwvoorspeller

een halve meter sneeuw vallen maar meestal verdwijnt die sneeuw weer net zo snel. De zon is simpelweg nog te sterk!

Aan het begin van de herfst verheugen veel

Eenmaal later in het seizoen blijft de sneeuw

wintersporters zich alweer op de naderende

wel liggen, de zon staat een stuk lager, schijnt

winter. Een vroege sneeuwdump wakkert dat

minder lang en de

vuurtje alleen maar verder aan maar liggen

veel lager. Kortom, zon en lucht bepalen in

blijven doet de sneeuw dan natuurlijk nog niet.

belangrijkste mate of sneeuw blijft liggen,

Maar vanaf wanneer gebeurt dat wel?

samen met de hellingzijde en niet de grond an

luchttemperatuur is

sich. Vroege dumps In de Alpen sneeuwt het het hele jaar door.

Lager = kwetsbaarder

Ook hartje zomer kan er in de bergen sneeuw

Hoe hoger je zit,

vallen, meestal alleen in het hooggebergte

blijft liggen. Dat klinkt en is ook logisch, de

maar heel soms al vanaf 1500 meter. De eerste

temperatuur ligt daar immers lager. Met

echte sneeuwdump zien we vaak in september

een vroege dump begin oktober kunnen

of oktober langskomen. Er kan dan al zomaar

gletsjerskigebieden al prima uit de voeten!

hoe

eerder

de sneeuw


66

Vanaf pakweg 2500 meter blijft een vers pak

In een dorp op 1000 meter hoogte, een gemiddelde

sneeuw dan al goed liggen. Wil je op 1500

hoogte voor een Oostenrijkse wintersportplaats,

meter een bestendig sneeuwdek dan moet je al

kan het in oktober nog zoveel sneeuwen, die

een maandje verder zijn. Bovendien hoe lager

sneeuw zal het zelden redden tot en met maart.

je komt, hoe meer ook andere factoren een rol

In november blijven schaduwhellingen al wel

spelen: Hoeveel sneeuw valt er in één keer? Is

met sneeuw bedekt. Valt er begin december

het een zon- of schaduwhelling? Hoe is het weer

een halve meter sneeuw dan ben je voor de rest

in de periode daarna (regen, föhn)? Het maakt

van de winter al bijna verzekerd van een witte

de lagere delen een stuk kwetsbaarder dan het

wereld!

hooggebergte. Voorbeeld Het meest cruciaal blijft echter het moment

Je kunt dit vertalen naar de gemiddelde hoogte

wanneer de sneeuw valt en hoeveel dat is. We

waarboven de sneeuw blijft liggen:

lichten het toe aan de hand van twee voorbeelden voor Oostenrijk.

Voor Zwitserland, Frankrijk en Italië moet je in beide voorbeelden zo’n 300 tot 500 meter


67

optellen om op dezelfde uitkomst te komen. Dit

al in oktober hun deuren, soms gebeurt dat

vanwege het iets mildere klimaat.

pas in december en zijn de dalen tot en met Kerstmis groen. Het maakt het toeleven naar

Geen zekerheid

een wintersportvakantie wel zo spannend.

Natuurlijk is het elk najaar maar weer

Maar vroeg of laat, uiteindelijk evolueert een

afwachten of en wanneer die eerste dump valt,

groen en grauw berglandschap altijd naar een

en vanaf welke hoogte. Ieder jaar is anders!

idyllisch winterplaatje. ■

Soms openen de eerste niet-gletsjerskigebieden


68

COLUMN

Sneeuwgek Rogier van Rijn Wintersport goeroe

Normaal gesproken had (en heb) ik altijd moeite om ’s ochtends vroeg uit mijn bed te komen, maar als het sneeuwde stond ik zonder problemen samen met mijn zussen en broer een aantal

Op mijn geboortedag sneeuwde het als een

uur voor schooltijd op. Om in het donker, met

gek. Dat had niet beter uit kunnen komen.

lekkere dikke kleren aan in de sneeuw te gaan

Natuurlijk herinner ik mij deze dag niet, maar

spelen. Lekker bunkers van sneeuw bouwen

ik weet dat ik mijn hele leven al gek ben van

die uiteindelijk dienden voor de meest ultieme

sneeuw, ijs en zelfs koude. Toen ik nog in

sneeuwbal-gevechten. Om daarna tintelend

Nederland woonde was ik helemaal gelukkig

warm te worden bij een kop hete Chocomel.

als alle weilanden wit van rijp waren. Ik genoot

Dit is nog steeds niet veranderd.

van dampende kanalen in de koele winterlucht waar ik langs naar mijn school fietste. Zelfs met

Dat is volgens mij de reden dat ik zo

temperaturen van ver onder het vriespunt zat

verschrikkelijk gek ben op wintersport. Als ik

ik op de fiets: Heerlijk!

op een normale dag wakker word, draai ik me


69

graag nog een keertje om. Maar op het moment

koudere temperaturen en neerslag voorspellen

dat ik weet dat er verse sneeuw is gevallen of

kijk ik om de zoveel minuten naar buiten.

als er een toerskitocht gepland staat, dan ben

Het gaat zelfs zover dat ik ’s avonds meerdere

ik bij het eerste ‘bliepen’ van mijn wekker al

malen de luiken van ons huisje open om te

klaarwakker. Zelfs als het midden in de nacht

kijken of ik al sneeuwvlokken zie, of in ieder

is. Hetzelfde geldt als ik ’s ochtends vroeg in de

geval de bergen om mij heen witter zie worden.

auto moet stappen om naar een ver weg gelegen

Als ’s ochtends de bergen om mij heen voor de

wintersportgebied te gaan.

eerste keer wit zijn geworden, ben ik niet meer te houden. Ik wil de sneeuw in. Als er genoeg

Het hele sneeuwloze deel van het jaar verlang

sneeuw is gevallen op de ski’s, anders gewoon

ik dan ook uit naar de eerste vlokken van het

te voet. Want lekker spelen in de sneeuw, wat is

nieuwe seizoen. Als de wijze weermannen

er heerlijker dan dat? ■


70

APPS

iPhone en Android apps Sneeuwhoogte+ is een uitgebreide sneeuwhoogte app met real-time sneeuwhoogte informatie uit het skigebied, weersverwachtingen, webcams en meer. Je kunt ook meerdere bestemmingen toevoegen aan een favorieten-lijstje. Met Sneeuwhoogte+ ben je als eerst op de hoogte wanneer er sneeuw valt in jouw favoriete skigebied. Deze dienst is geheel gratis, inclusief de notificaties.

Sneeuwhoogtes Een overzicht van alle sneeuw informatie uit een skigebied. De piste condities, geopende pistes en nog veel meer. Weer Een 7 daagse voorspelling voor zowel het dal als de berg. Webcams Alle beschikbare webcams met als extra mogelijkheid het bekijken van sneeuw historie video’s. Kaarten Bekijk de sneeuwverwachtingskaarten of bewaar de pistekaart voor offline gebruik.


71

wintersport in Portillo

Recommend Documents