Winkelwijzer voor diervriendelijk consumeren
[Inhoudsopgave]
Inhoudsopgave Inhoudsopgave..............................................................................................................1 Colofon.........................................................................................................................2 Inleiding........................................................................................................................4 Marktplein.................................................................................................................4 Links.........................................................................................................................4 1.0 Voeding...................................................................................................................5 1.1 Vlees...................................................................................................................5 1.1.1 Varkenshouderij.............................................................................................5 1.1.2 Rundveehouderij............................................................................................5 1.1.3 Kippenhouderij..............................................................................................6 1.1.4 De ‘verborgen’ bio-industrie............................................................................6 1.1.5 Biologisch vlees.............................................................................................6 1.1.6 Biologische zuivel ..........................................................................................7 1.2 Eieren.................................................................................................................7 1.2.1 Eiproductie....................................................................................................7 1.2.2 Diervriendelijke eieren....................................................................................8 1.2.3 Codering.......................................................................................................8 1.3 Vis......................................................................................................................9 1.3.1 Visproductie .................................................................................................9 1.3.2 Diervriendelijke vis ........................................................................................9 1.4 Overig...............................................................................................................10 1.4.1 Foie gras (ganzen- of eendenleverpaté)..........................................................10 1.4.2 Babyvoeding................................................................................................10 1.5 Andere keurmerken.............................................................................................10 1.6 Minder vlees eten................................................................................................11 1.6.1 Hoeveel dieren eet u? ..................................................................................11 1.6.2 Gezondheid ................................................................................................11 1.6.3 Milieu .........................................................................................................11 1.6.4 Voedselverdeling .........................................................................................11 1.6.5 Vleesminderen is heel makkelijk ....................................................................11 1.6.6 Vleesvervangers...........................................................................................12 1.7 Supermarkten en winkels....................................................................................12 1.7.1 Supermarkten..............................................................................................12 1.7.2 Natuurvoedingswinkels ................................................................................12 1.7.3 Biologische groenten & fruit abonnement .......................................................12 1.7.4 Bewerkte producten......................................................................................13 1.8 Marktplein..........................................................................................................13 1.8.1 Marktplein...................................................................................................13 1.8.2 Puur uit eten................................................................................................13 2.0 Kleding..................................................................................................................14 2.1 Bont .................................................................................................................14 2.1.1 Pelsfokkerijen..............................................................................................14 2.1.2 Huisdierenbont.............................................................................................14 2.1.3 Konijnenbont...............................................................................................14 2.1.4 Wildklemmen...............................................................................................14 2.1.5 De feiten.....................................................................................................15 2.1.6 Echt of nep bont...........................................................................................15 2.1.7 Winkels die geen bont verkopen.....................................................................16 2.1.8 Mode..........................................................................................................16 2.2 Leer/suède.........................................................................................................16 2.3 Dons.................................................................................................................16 2.4 Zijde.................................................................................................................16 2.5 Wol...................................................................................................................16 Winkelwijzer Arnhem e.o. [1]
[Inhoudsopgave] 2.6 Alternatieven......................................................................................................17 2.6.1 Leer/suède..................................................................................................17 2.6.2 Dons...........................................................................................................17 2.6.3 Zijde...........................................................................................................17 2.6.4 Wol............................................................................................................17 2.7 Marktplein..........................................................................................................17 3.0 Verzorgingsprodukten..............................................................................................18 3.1 Cosmetica en verzorgingsproducten......................................................................18 3.2 Proefdiervrije cosmetica en verzorgingsproducten...................................................18 3.3 Producten..........................................................................................................18 3.3.1 Musk..........................................................................................................18 3.3.2 Was- en schoonmaakmiddelen.......................................................................18 3.3.3 Proefdiervrije was- en schoonmaakmiddelen....................................................19 3.4 Marktplein..........................................................................................................19 4.0 Huisdieren..............................................................................................................20 4.1 Eerst denken dan doen........................................................................................20 4.2 Laat u voorlichten...............................................................................................20 4.3 Niet alle dieren zijn geschikt als huisdier................................................................20 4.4 Waar koopt u het beste een dier?..........................................................................21 4.4.1 Asielen en opvangcentra...............................................................................21 4.4.2 Koop uw huisdieren niet in een dierenwinkel of tuincentrum. ............................21 4.4.3 Wees voorzichtig met advertenties in kranten..................................................21 4.4.4 Castratie/sterilisatie......................................................................................21 4.4.5 Chippen......................................................................................................21 4.4.6 Diervriendelijk diervoer en dierenshampoo......................................................21 4.5 Vermaak met dieren............................................................................................22 4.5.1 Dieren in festiviteiten en tradities...................................................................22 4.5.3 Souvenirs....................................................................................................22 5.0 Overige producten..................................................................................................23 5.1 Parels................................................................................................................23 5.1.1 Diervriendelijke parels..................................................................................23 5.2 Kwasten.............................................................................................................23 5.3 Bestrijding van ongewenste diertjes......................................................................23 5.3.1 Levend vangen............................................................................................23 5.3.2 Ultrasone bestrijdingsmiddelen......................................................................23 5.3.3 Mollen.........................................................................................................23 5.3.4 Luizen en rupsen..........................................................................................23 5.3.5 Slakken.......................................................................................................23 5.3.6 Mieren........................................................................................................24
Colofon Deze Winkelwijzer is een uitgave van de Dierenbescherming, afdeling Arnhem e.o. Uitgave: 2008-I Met speciale dank aan: Jeroen van Kernebeek, Afdeling Groningen. 2006-2008 Enkele rechten voorbehouden aan de Dierenbescherming, afdeling Arnhem e.o. Op dit werk berust een Creative Commons Licentie. De afdeling Arnhem e.o. houdt zich het recht voor om verkoopadressen, die niet aantoonbaar aan de gestelde criteria voldoen, niet in de Winkelwijzer of op het Marktplein te vermelden. De afdeling Arnhem e.o. kan niet aansprakelijk gesteld worden voor onjuiste of onvolledige informatie in deze Winkelwijzer en/of op het Marktplein.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [2]
[Inleiding]
Inleiding Uit opinieonderzoek blijkt dat veel mensen graag diervriendelijk willen consumeren. Eenmaal in de winkel komt daar echter nog niet zoveel van terecht. Eén van de redenen daarvoor is de onbekendheid met diervriendelijke producten en waar je ze kunt kopen. Tegenwoordig is het heel gemakkelijk om diervriendelijk boodschappen te doen, doordat er een ruim aanbod is van deze producten in o.a. supermarkten, restaurants, natuurvoedingswinkels en drogisterijen. Wij vinden het belangrijk u over deze zaken voor te lichten omdat u als consument een onmisbare schakel bent in het creëren van een diervriendelijke samenleving. Om u een handje te helpen hebben we deze brochure samengesteld. U vindt hierin veel informatie over dier(on)vriendelijke producten, tips en adviezen over diervriendelijk consumeren in Arnhem e.o.
Marktplein Op het Marktplein staat het meest actuele overzicht van diervriendelijke verkoopadressen. Het Marktplein vindt u op de website van de Dierenbescherming, afdeling Arnhem e.o. bij de Winkelwijzer.
Links In deze Winkelwijzer vindt u regelmatig een blauwe tekst met een lijn eronder. Dit is een link naar een webpagina. Klik hierop en u krijgt vanzelf de webpagina op het beeldscherm.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [3]
[1.0 Voeding]
1.0 Voeding Het meeste vlees en de meeste zuivelproducten die worden verkocht, komen uit de bio-industrie (intensieve veehouderij). Deze industrie is in de 50’er en 60’er jaren van de vorige eeuw ontstaan. De bio-industrie is een succes geworden omdat de producten goedkoop zijn. Maar als je alle overheidssubsidies en milieukosten meerekent, pakt het een stuk duurder uit dan wat je er in de winkel voor betaalt. Daarnaast, en daar gaat het hier om, is er bij deze grootschalige productie veel mis met het dierenwelzijn van ongeveer 450 miljoen dieren per jaar (exclusief de vissen). De dieren in de bio-industrie hebben veel stress. Hierdoor is hun weerstand verminderd en worden ze eerder ziek. Om ziekte te voorkomen krijgen ze preventief antibiotica door het voer. Het gevaar hiervan is dat bacteriën resistent kunnen worden tegen deze antibiotica waardoor ze onbruikbaar worden om mensen te genezen. In de tekst zal dieper worden ingegaan op het leven van de dieren in de verschillende bedrijfstakken van de bio-industrie. Ook zullen de diervriendelijke alternatieven worden toegelicht waarvoor u als consument kunt kiezen.
1.1 Vlees 1.1.1 Varkenshouderij Varkens zijn zeer intelligente dieren die je meer kunt leren dan een hond. In de bio-industrie leiden het gebrek aan ruimte en afleiding echter tot verveling, stress en abnormaal gedrag zoals vechten. De fokzeugen worden gehouden om biggetjes te produceren. Ze worden vastgezet tussen metalen hekken met als gevolg een gebrek aan lichaamsbeweging en sociale contacten. Gelukkig is permanent individueel opsluiten van zeugen per 2008 verboden. Ze moeten dan in groeps-huisvesting worden gehouden, al blijft ook dat een kale en krappe bedoening. Na twee à drie jaar raakt het lichaam van de zeugen uitgeput. Ze worden dan geslacht, terwijl ze normaal gesproken wel 20 jaar oud kunnen worden. Biggetjes staan in de mesterij in kale hokken waarin ze weinig ruimte hebben en geen stro. Uit verveling bijten ze elkaar en om verwondingen te voorkomen worden de hoektanden en de staarten van de varkens zonder verdoving geknipt. Ook worden mannelijke biggetjes zonder verdoving gecastreerd. Omdat deze ingrepen erg pijnlijk zijn moeten de varkenshouders hun gehoor beschermen tegen het gillen van de biggen. 1.1.2 Rundveehouderij Gelukkig is het in Nederland vanaf 2004 verboden om kalveren in kisten te houden. In de rest van de Europese Unie geldt dit verbod vanaf 2006. Ze worden dan in groepen gehouden, maar krijgen nog steeds weinig ruimte, staan op een roostervloer zonder een plek met zachte ligbedding en komen nooit buiten. Doordat het ijzergehalte in hun voer aan het eind van de mestperiode wordt afgebouwd, ontwikkelen de kalveren bloedarmoede en wordt hun vlees wit in plaats van rood. Dit wordt gedaan omdat veel mensen denken dat kalfsvlees blank moet zijn, terwijl de kleur geen invloed heeft op de smaak. Kalfjes die niet voor het kalfsvlees worden gehouden hebben het ook niet zo goed. De vrouwtjes (koeien) worden vaak melkkoe, de stieren worden als meststier gehouden voor hun vlees. Ze worden met krachtvoer binnen 16 maanden vetgemest. Winkelwijzer Arnhem e.o. [4]
[1.0 Voeding] 1.1.3 Kippenhouderij De ‘kip’ die in de winkel ligt is eigenlijk nog maar een kuiken van zes weken. Het is zo gefokt dat het in zes weken uitgroeit van een donzig kuikentje van 40 gram naar een slachtkip van zo’n 2 kg. Dit juveniele spierbundeltje is weliswaar een technologisch hoogstandje, maar vanuit welzijnsoogpunt een ramp. De ongeveer 400 miljoen slachtkuikens per jaar groeien zo snel dat veel door hun poten zakken of er letterlijk dood bij neer vallen omdat hun hart het groeitempo niet kan bijhouden. De problemen beginnen echter al bij de ouders van het vleeskuiken. Hun kinderen zijn gefokt op groei en zij daarom ook. De moeder moet echter eieren leggen en de vader moet voor de bevruchting zorgen. Daarom mogen zij niet binnen zes weken ‘dichtgroeien’. Ze worden daarom heel karig gevoerd en lijden altijd honger. Van de kuikens worden onverdoofd de snavels gekapt omdat ze zo dicht op elkaar leven dat ze elkaar gaan pikken. 1.1.4 De ‘verborgen’ bio-industrie Het is ‘in’ om een bijzonder stukje vlees op tafel te zetten. Meestal wordt dit verkocht als wild en denkt men dat zo’n dier een vrij leven heeft gehad alvorens het geschoten werd door een jager. Dit klopt helaas in veel gevallen niet. Dieren waarvan het vlees als wild wordt verkocht, worden vaak gefokt in de ‘verborgen’ bioindustrie. Voor het houden van deze diersoorten (o.a.: kalkoenen, konijnen, eenden, fazanten, struisvogels en herten) bestaan geen specifieke regels en er is geen controle op. De dieren hebben dan ook vaak een nog slechter leven dan de andere dieren in de bio-industrie, met nog minder ruimte. De wetenschapswinkel van de Universiteit van Utrecht concludeerde o.a. dat bijna 1 op de 5 gehouden konijnen vroegtijdig doodgaat en dat de leefomstandigheden in strijd zijn met de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Deze wet, die voor alle dieren geldt, zegt dat het verboden is om dieren te mishandelen zonder redelijk doel. Toch doet de overheid hier niets aan, ze voert een gedoogbeleid. 1.1.5 Biologisch vlees In de biologische veehouderij gaat men uit van het natuurlijke gedrag en de natuurlijke behoeften van een dier. Dieren moeten hun behoeften zoveel als mogelijk kunnen bevredigen. Ze krijgen hiervoor ruime stallen, een ruime uitloop naar buiten en stro om in te wroeten of een nest in te maken. Ook zijn ingrepen zoals het staartenknippen en snavelkappen verboden. Biologisch gehouden dieren hebben door dit alles minder stress dan dieren in de bio-industrie. Een andere eis is dat de dieren biologisch voer krijgen. Dit is verbouwd zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest en garandeert dat het niet genetisch is gemanipuleerd. Ook antibiotica mogen niet preventief door het voer worden gedaan, maar alleen worden gebruikt als de dieren echt ziek zijn. Doordat de dieren in een natuurlijk tempo opgroeien en het inspuiten van water in het vlees verboden is, bevat biologisch vlees veel minder water dan vlees uit de bio-industrie. Je houdt na de bereiding dus veel meer vlees over en dit compenseert het prijsverschil enigszins. Biologische producten kunt u herkennen aan het EKO-keurmerk. Voor meer informatie over biologische producten kunt u terecht op de website van Platform Biologica. Demeter Het Demeter keurmerk staat voor producten uit de biologisch-dynamische landbouw. Deze producten voldoen aan alle eisen van de biologische landbouw en van het EKO-keurmerk. Het Demeter keurmerk wordt niet alleen voor vlees gebruikt, maar ook voor bijvoorbeeld sapppen, broodbeleg, babyvoeding en nog veel meer.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [5]
[1.0 Voeding] Scharrelvlees De dieren die gehouden worden voor scharrelvlees (runderen, varkens en kippen) krijgen stro en hebben een ruime uitloop naar buiten waar ze kunnen rondscharrelen. Ook hier is het verboden om preventief antibiotica te gebruiken. De dieren kunnen in groepen leven en dat is erg belangrijk omdat het bij uitstek groepsdieren zijn. Voor meer informatie over scharrelvlees kunt u terecht op www.scharrelvlees.net. Greenfields rundvlees Het Greenfields rundvlees van Albert Heijn is qua diervriendelijkheid vrijwel gelijk aan het scharrelrundvlees. Label Rouge en Loué Albert Heijn verkoopt ook ‘Loué’ kippenvlees en kippenvlees met het ‘Label Rouge’ keurmerk. Deze kippen komen uit Frankrijk. Het zijn langzaam groeiende rassen die hierdoor veel minder welzijnsproblemen hebben. De kippen hebben een riante uitloop naar buiten. Zuivelproductie Een kwart tot een derde van de vrouwelijke kalfjes wordt als het volwassen is melkkoe. Vanaf haar tweede levensjaar krijgt de melkkoe elk jaar een kalf om de melkproductie op gang te houden. Die melk is eigenlijk het voedsel voor het kalf, maar de boer haalt het kalf direct bij de geboorte weg en gaat de koe zelf melken. Het kalf moet het doen met kunstmelk uit een emmer. Melkkoeien zijn zo gefokt dat ze veel meer melk produceren dan dat ze van nature zouden doen, maar daardoor zijn ze na 5-6 jaar niet productief genoeg meer en worden ze geslacht, terwijl ze makkelijk 20 jaar oud kunnen worden. Om de melkproductie per koe nog verder op te voeren gaan steeds meer boeren hun koeien het hele jaar in de stal huisvesten. Op dit moment komt al meer dan 10% van de koeien nooit meer in de wei en dat dreigen er steeds meer te worden. 1.1.6 Biologische zuivel Biologische zuivel komt van biologisch gehouden koeien. Ze hebben een verplichte weidegang en zijn minder ver doorgefokt op een hoge melkproductie. Hierdoor hebben ze minder ‘overbelastingsproblemen’ en kunnen ze langer dan 5-6 jaar mee. Meer algemene uitleg over de biologische veehouderij vindt u onder het kopje ‘Biologisch vlees’.
1.2 Eieren 1.2.1 Eiproductie De kippen die gehouden worden om eieren te produceren, leven in legbatterijen of scharrelstallen. Omdat de dieren in beide systemen veel te dicht op elkaar leven en ze elkaar daardoor gaan pikken, wordt onverdoofd een deel van hun snavel afgekapt. De uitgebroede haantjes (zo’n 40 miljoen per jaar) worden meteen gedood in een kuikenversnipperaar, omdat ze niet geschikt zijn voor de eiproductie. In een legbatterij zitten kippen in kleine draadgazen kooitjes waar ze minder ruimte hebben dan de oppervlakte van een papiertje van A4formaat. De legbatterij is vanaf 2012 verboden in de Europese Unie, maar de dan nog wel toegestane ‘verrijkte’ kooi is niet veel beter. Legbatterijeieren zijn te herkennen aan het opschrift ‘kooieieren’. Ongeveer tweederde van alle eieren die een mens eet, zit in kant en klare producten zoals cake, koekjes, mayonaise en beschuit. In bijna al deze producten zitten legbatterijeieren.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [6]
[1.0 Voeding] Kippen die in scharrelstallen worden gehouden hebben het ook niet zo goed. Een verbetering is dat ze vrij door de stal kunnen bewegen, hun vleugels kunnen uitslaan en op stok kunnen, maar het zou nog beter zijn als ze ook naar buiten kunnen en meer ruimte krijgen. Scharreleieren kunt u herkennen aan het scharrelei keurmerk. 1.2.2 Diervriendelijke eieren Biologische eieren Kippen gehouden voor de productie van biologische eieren hebben een verplichte vrije uitloop van 4 m² per kip. Het snavelkappen is verboden en ze krijgen strooisel, een legnest en kunnen op stok gaan. Vrije uitloop eieren Vrije uitloop eieren komen in tegenstelling tot legbatterijeieren of scharreleieren wel van kippen die naar buiten kunnen. Ze hebben 4 m² buitenruimte per kip, krijgen strooisel en een legnest en ze kunnen op stok gaan. Wel worden hier de snavels gekapt, zodat ze elkaar niet kunnen pikken. Graseieren Voor Graseieren gelden ongeveer dezelfde normen als voor vrije uitloop eieren. Extra eisen zijn dat de uitloop groen begroeid moet zijn en dat het voer 100% plantaardig is. 1.2.3 Codering Op elk ei, binnen de Europese Unie, staat een stempelcode. Deze stempelcode is als volgt opgebouwd: 1 NL 12345 Plaats 1: type ei Aan dit nummer is af te lezen welk type ei het is: Code 0: biologische ei Biologische eieren komen van kippen die in stallen worden gehouden met maximaal zes kippen per m2. De ruimte voor uitloop buiten moet minstens 4 m2 per kip zijn. Tevens hebben de kippen strooisel, een legnest en een zitstok. Andere voorschriften zijn onder meer dat de kippen grotendeels biologisch voer moeten krijgen en dat het niet is toegestaan om de snavels te behandelen. Code 1: vrije uitloop ei Kippen met vrije uitloop hebben de hele dag toegang tot een buitenverblijf. Op de uitloopvlakte die grotendeels begroeid moet zijn, staat ieder dier minimaal 4 m2 ter beschikking. Voor de stal geldt als eis tenminste één vierkante meter per negen kippen. Tevens hebben de kippen strooisel, een legnest en een zitstok. Code 2: scharrelei Scharreleieren komen van kippen die worden gehouden in zogeheten scharrelstallen, waarbinnen de dieren zich vrij kunnen bewegen. Er ligt strooisel op de grond en ook zijn legnesten aanwezig, waarin de kip ongestoord haar ei kan leggen. In een scharrelstal mogen maximaal negen kippen per m2 worden gehouden. Code 3: kooi ei Binnen een grote stalruimte leven drie tot vijf legkippen per kooi. In de stalruimte zitten 18,2 kippen per m2 stalruimte. De vloer van de kooien bestaat uit een licht hellend draadgaas waarover de eieren na het leggen in de richting van een verzamelband rollen. Er is geen strooisel op de grond en zijn er ook geen legnesten of zitstokken aanwezig. Door het gebrek aan bewegingsruimte, krijgen veel kippen beenderverwerking en leververvetting. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt, dat kippen in een legbatterij ernstig lijden.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [7]
[1.0 Voeding] Plaats 2: landcode Aan deze lettercode is te zien uit welk land het ei komt (NL = Nederland). Plaats 3: boerderijnummer Ieder pluimveebedrijf in Europa heeft zijn eigen code. Nederlandse legkippenbedrijven hebben een code die bestaat uit 5 cijfers. Eventueel kunnen hier nog 1 of 2 cijfers aan zijn toegevoegd, om precies aan te geven om welke stal het gaat.
1.3 Vis 1.3.1 Visproductie Consumptievis wordt tegenwoordig niet alleen meer in het wild gevangen, maar ook op grote schaal gekweekt in aquaculturen. Beide methoden gaan met veel dierenleed gepaard. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat vissen kunnen lijden aan angst, stress en pijn. Kweekvissen (o.a. paling, meerval, zalm en forel) worden in hoge dichtheden gehouden. De hoge bezettingsdichtheid en de prikkelarme omgeving leiden tot veel stress en productieziekten zoals staar en skeletafwijkingen. De vissen groeien snel door het gebruik van hormonen en antibiotica. Het kweken van vis is, anders dan het lijkt, geen goede oplossing voor overbevissing. Voor het voeren van de kweekvis wordt namelijk minstens zoveel vis uit het wild gevangen. Dit gaat op een zeer inefficiënte manier. Met grote sleepnetten wordt alles uit zee gevist wat er maar zwemt. Een groot deel van de vangst is echter onbruikbaar en wordt weer overboord gegooid, maar de dieren zijn dan al beschadigd of dood. Het ergste welzijnsprobleem van de visserij en de aquacultuur is de dodingmethode. Bij de visserij worden de vissen niet gedood, maar komen ze door verstikking om het leven of worden ze levend gestript (verwijderen van ingewanden). Doordat de zuurstofvoorziening van de hersenen bij vissen anders werkt dan bij zoogdieren, kan het wel een half uur duren voor ze dood zijn. Vissen uit de aquacultuur worden vaak op een zeer dieronvriendelijke wijze gedood, zoals bijvoorbeeld paling in een zoutbad en meerval op ijs. Dit veroorzaakt zeer veel pijn en stress bij de dieren en de doodstrijd duurt lang. Bij de tonijnvisserij worden ook dolfijnen het slachtoffer. Per jaar raken er vele duizenden in de drijfnetten verstrikt en sterven. Het opschrift ‘dolfijnvriendelijk gevangen’ op blikjes tonijn geeft geen garantie dat dit daadwerkelijk zo is. Het is namelijk geen officieel keurmerk en er is geen goede controle mogelijk. 1.3.2 Diervriendelijke vis Biologische vis Een groeiend aantal kwekerijen brengt biologische vis op de markt. Het gaat om zalm en forel. In de biologische kwekerijen wordt geen gebruik gemaakt van hormonen en antibiotica en hebben de vissen meer ruimte. De vis draagt de term ‘biologisch’, maar geen EKO-keurmerk omdat het buitenlandse producten zijn. De buitenlandse keurmerken zijn: het Duitse ‘Naturland’ en het Engelse ‘Soil-association’. Er kunnen buitenlandse termen voor ‘biologisch’ gebruikt zijn, zoals het Engelse ‘organic’. Biologische vis is te koop bij natuurvoedingswinkels. Vis gevangen zonder drijfnetten Bij natuurvoedingswinkels is ook vis te koop die is gevangen zonder drijfnetten. Het gaat hierbij meestal om projecten waar lokale kleine vissers worden gesteund. Het kan gaan om blikjes sardientjes, haring, tonijn, zalm en makreel, maar ook om ingevroren kabeljauw. Er is geen officieel erkend keurmerk voor deze vis.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [8]
[1.0 Voeding] MSC Viskeurmerk Marine Stewardship Council is een internationale, onafhankelijke organisatie, in 1996 opgericht door onder andere het Wereld Natuur Fonds, die zich inzet voor een goed beheerde, duurzame visserij. Duurzame visserij wil zeggen dat er op zo'n manier wordt gevist dat de visstand en de natuur niet worden aangetast. De vis is te herkennen aan het MSC-logo op de verpakking. In Nederland zijn Alaska zalm, Alaska koolvis en hoki (vissticks) met het MSCkeurmerk verkrijgbaar. Het keurmerk omvat geen gekweekte vis. Zie voor meer informatie de internationale website www.msc.org.
1.4 Overig 1.4.1 Foie gras (ganzen- of eendenleverpaté) Voor deze Franse delicatesse worden ganzen en eenden de laatste 2 weken van hun leven in hokjes opgesloten waarin ze niet kunnen bewegen en worden ze 2-3 keer per dag gedwongen gevoerd. Hierbij wordt een trechter in hun strot geduwd die tot in de krop (voormaag) reikt en wordt vette maïspap in hun maag gepompt. Door de hoeveelheid voedsel wordt de lever 10 keer zo groot als normaal en dit zorgt voor veel gezondheidsproblemen zoals kortademigheid en een slecht functionerende lever. Omdat dit een zeer ernstige vorm van dierenmishandeling is, is de productie van foie gras in veel landen verboden, helaas geldt dit niet voor de verkoop. 1.4.2 Babyvoeding Ook voor baby’s is er biologische voeding met het EKO-keurmerk te koop. Dit is zowel dier- als babyvriendelijk. Aangezien juist baby’s nogal eens allergisch of overgevoelig kunnen zijn voor kunstmatige toevoegingen, is het aan te raden om ze biologische voeding te geven. Hierin zitten nooit kunstmatige toevoegingen.
1.5 Andere keurmerken Naast de diervriendelijke keurmerken staan er nog een hoop andere keurmerken op verpakkingen. De meeste van die keurmerken zeggen echter niets over het dierenwelzijn. Hieronder volgen een paar niet-diervriendelijke keurmerken: Het milieukeur keurmerk (links) zegt niets over dierenwelzijn, er worden alleen maatregelen toegepast om het milieu te ontzien. De huisvesting- en verzorgingsvoorschriften sluiten nauw aan bij die van de bio-industrie. Ook het PVE/IKB keurmerk (rechts) van de Integrale Keten Beheersing (IKB) zegt niets over dierenwelzijn. De producten onder dit keurmerk komen uit de bioindustrie. Producten van AH eigen merkproducten die het “gezonde keuze” symbool (links) op de verpakking hebben staan, voldoen aan de AH-normen voor gezond voedsel, maar zeggen niets over het dierenwelzijn. Ook het “Ik Kies Bewust-logo” (rechts) zegt niets over dierenwelzijn. De bedoeling is om de industrie te stimuleren hun producten gezonder te maken, waarbij de nadruk ligt op het terugdringen van o.a. suiker, zout, transvetzuren en verzadigde vetzuren.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [9]
[1.0 Voeding]
1.6 Minder vlees eten De meest effectieve methode om dierenleed te verminderen is de consumptie van dierlijke producten te verlagen. Naast minder dierenleed heeft een lagere consumptie van dierlijke producten ook voordelen voor uw gezondheid, het milieu en voor mensen in derde wereldlanden. Daarom zullen we er hier iets dieper op ingaan. 1.6.1 Hoeveel dieren eet u? Een gemiddelde Nederlander eet ongeveer 89 kilogram vlees per jaar. In z’n hele leven eet een Nederlander ongeveer 800 kippen, 40 varkens en 2,5 koe (Bron: stichting Wakker Dier). 1.6.2 Gezondheid Vlees eten is niet nodig om gezond te blijven. In vlees zitten wel nuttige voedingsstoffen, zoals eiwitten en ijzer, maar als u gezond en dus gevarieerd vegetarisch eet, krijgt u ook alle voedingsstoffen binnen uit producten als peulvruchten (o.a. bonen), granen (o.a. brood, pasta en muesli), rijst en groenten. Alleen voor veganisten, die helemaal geen dierlijke producten eten, geldt dat ze via een voedingssupplement moeten zorgen dat ze voldoende vitamine B-12 binnenkrijgen. In plantaardig voedsel zit namelijk geen opneembare vorm van vitamine B-12. Doordat in vlees veel cholesterol en verzadigde vetten zitten, is het eten van veel vlees zelfs ongezond. Van het eten van teveel vet krijgen we overgewicht en vernauwen onze bloedvaten. De kans op hiermee samenhangende ziekten zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2 neemt daardoor toe. Omdat de meeste mensen te veel vlees eten, lijdt een vegetariër minder aan deze ziekten dan een gemiddelde vleeseter. Ook zijn er uit wetenschappelijk onderzoek aanwijzingen dat het eten van rood vlees de kans op kanker vergroot. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds raad daarom aan om zeer terughoudend te zijn met het eten van rood vlees. 1.6.3 Milieu Ook voor het milieu is het eten van vlees heel schadelijk. De ammoniak in de mest is de belangrijkste oorzaak van zure regen en verontreinigt ons drinkwater. De productie van vlees kost ook vele keren zoveel energie als de productie van plantaardige voeding en het waterverbruik is gigantisch terwijl er wereldwijd een groot tekort aan schoon drinkwater is. Tenslotte zou er ook veel meer tropisch bos bestaan als we minder vlees zouden eten. Nu wordt dat gekapt om vee op te laten grazen en veevoer te verbouwen. Het ministerie van VROM becijferde dat vleesalternatieven op basis van soja en tarwe bijna zeven keer zo milieuvriendelijk zijn als varkensvlees. 1.6.4 Voedselverdeling Alle dieren die voor onze voeding worden gehouden, moeten eten om te groeien. Om 1 kilogram dierlijk eiwit aan te maken heeft een dier ongeveer 4 kilogram plantaardig eiwit nodig (Bron: AnimalPeace). Het eten van dierlijke producten is daarom erg inefficiënt. Voor het verbouwen van al dat voedsel is veel ruimte nodig en omdat we dat in Nederland niet genoeg hebben, wordt zo’n 75% van het veevoer geïmporteerd. Ongeveer éénderde (Bron: stichting Lekker Dier) van dit voedsel komt uit derde wereldlanden waar de bevolking zelf honger lijdt. Zij kunnen er nu eenmaal niet zoveel voor betalen als wij. 1.6.5 Vleesminderen is heel makkelijk Steeds meer mensen ontdekken dat het erg makkelijk en lekker is om te eten zonder vlees en nemen een paar keer in de week een vegetarische warme maaltijd. In plaats van vlees kunnen dan vleesvervangers worden gegeten. Ook zijn noten een goede vervanger voor vlees in b.v. rijst- of pastagerechten.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [10]
[1.0 Voeding] 1.6.6 Vleesvervangers Zoals we hierboven al hebben aangegeven, is een vleesvervanger een goed alternatief voor vlees. Hieronder staan een aantal vleesvervangers: ▪ Quorn : plantaardig product met myco proteïne, weinig vet supermarkt www.quorn.com ▪ Valess : product op basis van zuivel, weinig calorieën supermarkt www.valess.nl ▪ Tivall : product op basis van tarwe en soja AH www.tivall.nl
1.7
Supermarkten en winkels
1.7.1 Supermarkten Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verkrijgbaarheid van diervriendelijke producten in supermarkten. Het aanbod kan per filiaal echter erg variëren en is mede afhankelijk van de grootte van het filiaal. Als u wilt dat in uw supermarkt meer diervriendelijke producten worden aangeboden, dan kunt u daarom vragen! Veel supermarkten hebben een ideeënbus waar u uw wensen in kwijt kunt. supermarkt biologisch (eko) vleesver- vrije uitloop / vangers grasei zuivel eieren vlees kip babyvoeding Albert Heijn
+
+
+
+
+
+
+
Jumbo
+
+
+
+
+
+
+
Super de Boer
+
+
+
+
+
+
+
Konmar
+
+
+
+
+
+
+
C1000
+
+
+
-
-
+
+
COOP
+
+
+
-
+
+
+
Spar
+
+
-
-
-
+
-
Edah
+
+
-
-
-
+
+
Aldi
-
-
-
-
-
-
-
Lidl
+ aanwezig, - niet aanwezig.
-
-
-
-
-
1.7.2 Natuurvoedingswinkels In natuurvoedingswinkels is een uitgebreid assortiment biologische en vegetarische producten te verkrijgen. Ook verkopen ze vis die zonder drijfnetten is gevangen. 1.7.3 Biologische groenten & fruit abonnement Als abonnee van het Odin Groente- en Fruit-Abonnement ontvangt u wekelijks een tas met vers geoogste groenten en fruit. De tas staat iedere week voor u klaar bij een afhaalpunt bij u in de buurt. In de tas treft u altijd een nieuwsbrief aan met gemakkelijke en verrassende recepten, tips en wetenswaardigheden over biologische voeding en landbouw. Kijk voor meer informatie over de "groente-tas" op odin.nl.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [11]
[1.0 Voeding] 1.7.4 Bewerkte producten In onderstaande lijst vindt u bewerkte producten die niet met legbatterijeieren zijn bereid, maar met scharreleieren (S), met biologische eieren (EKO) of helemaal geen eieren (G). We hebben hier alleen in supermarkten verkrijgbare producten opgenomen. Elke natuurvoedingswinkel zal een assortiment hebben met biologische varianten. Mayonaise AH biologische mayonaise (EKO) - Albert Heijn AH mayonaise (S) - Albert Heijn AH mayonaise met yoghurt (S) - Albert Heijn AH olijf mayonaise (S) - Albert Heijn AH halvanaise (S) - Albert Heijn Becel dressing (G) Calvé mayonaise(S) Calvé halfvolle mayo (S) Remia mayonaise (emmertje) (S) Remia mayo lijn (G) Slasaus AH biologische slasaus (EKO) - Albert Heijn AH slasaus (S) - Albert Heijn AH halfvolle slasaus (S) - Albert Heijn AH slasaus met yoghurt (S) - Albert Heijn Beschuit AH biologische beschuit (EKO) - Albert Heijn AH naturel beschuit (S) - Albert Heijn AH volkoren beschuit (S) - Albert Heijn Bolletje echte beschuit (S) Bolletje Twentsche beschuit (S) Bolletje Volkoren beschuit (S) Bolletje Vitaal (G) Bolletje Meergranen (G) Bolletje tien granen (G) C1000 beschuit (G) - C1000 Edah naturel (S) - Edah Edah volkoren extra (S) - Edah HEMA beschuit (S) - HEMA Smarius beschuit (G) - Super de Boer Van der Meulen Bakkersbeschuit (S) - Super de Boer Koek/cake/gebak AH roombotercake (S) - Albert Heijn AH roomboter-rozijnencake (S) - Albert Heijn AH grootmoederscake (S) - Albert Heijn AH luxe roombotercake (S) - Albert Heijn AH scharreleierkoeken (S) - Albert Heijn AH roomboter marmercake (S) - Albert Heijn AH roomboter bitterkoekjescake (S) - Albert Heijn AH oostersecake (S) - Albert Heijn AH chocoladecake (S) Albert Heijn Advocaat AH advocaat (S) - Albert Heijn Warnink’s Scharrelaartje (S) Cooijmans (S) Super Advocaat (S) Super de Boer
1.8 Marktplein 1.8.1 Marktplein De actuele verkoopadressen in Arnhem e.o. staan op de website op het Marktplein. 1.8.2 Puur! uit eten Het is niet alleen mogelijk om thuis diervriendelijk te eten, ook restaurants bieden steeds meer diervriendelijke producten aan. De website van Puur! uit eten geeft een beschrijving van biologische restaurants in heel Nederland.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [12]
[2.0 Kleding]
2.0 Kleding Op deze pagina vindt u informatie over dierenleed veroorzakende producten die in kleding worden gebruikt, zoals bont, leer/suède, dons, zijde en wol. Tevens worden er alternatieven genoemd.
2.1 Bont Alhoewel het dragen van bont sinds de jaren tachtig vrijwel niet meer wordt geaccepteerd door een groot deel van de bevolking, keert het helaas weer langzaam terug in het hedendaagse modebeeld. Met termen als ‘verantwoord bont’, ‘hergebruik’, ‘restproduct’ en ‘natuurregulatie’ probeert de bontindustrie deze vorm van dierenmishandeling te verantwoorden. Maar deze termen zijn niets dan misleidende en verhullende woorden die de aandacht van de consument proberen af te leiden van onaanvaardbaar dierenleed. 2.1.1 Pelsfokkerijen In Nederland alleen zijn al 200 pelsfokkerijen. Elk jaar worden daar zo’n 3 miljoen nertsen en 20.000 vossen gefokt. Nederland is daarmee tweede op de wereldranglijst van nertsenfokkende landen. Wereldwijd sterven er jaarlijks zo’n 26 miljoen nertsen en 4 miljoen vossen op een pelsfokkerij. Hun leven slijten ze in een kleine kooi van draadgaas waarin ze niets van hun natuurlijke gedragingen kunnen vertonen. De dieren worden hierdoor gek van frustratie en vertonen vaak abnormaal gedrag zoals apathie en het eindeloos herhalen van zinloze bewegingen. Na een kort en ellendig leven van ongeveer 7 maanden worden de nertsen vergast en de vossen geëlektrocuteerd. 2.1.2 Huisdierenbont Een nieuwe en verontrustende trend in bontproduktie is het gebruik van honden- en kattenbont. In China, maar ook in andere Aziatische landen, worden jaarlijks zeker 2 miljoen honden en katten gefokt voor hun vacht. Deze dieren worden op een afschuwelijke manier gedood door middel van slaan, steken of wurgen. Het bont van deze dieren wordt o.a. gebruikt voor kleding, het bekleden van poppetjes en beeldjes met bont, haaraccessoires en voor kattenspeeltjes. Vaak is het onduidelijk wanneer er gebruik is gemaakt van huisdierenbont. Om de onduidelijkheid te vergroten wordt de herkomst verhuld in benamingen als: Gae-wolf, wolf of Asia en Chinese wilde hond. Ook in België worden vachten van straatkatten en straathonden verwerkt in jassen, dekens en souvenirs. Helaas is de handel in bont van huisdieren niet verboden in de Europese Unie, dit bont komt dus ook in de Nederlandse winkels terecht. 2.1.3 Konijnenbont Het is een misverstand te denken dat konijnenbont afkomstig is van konijnen die gegeten worden. Hun vacht is niet geschikt voor bont, maar wordt gebruikt voor het maken van vilt. Konijnenbont komt van konijnen die hiervoor speciaal worden gefokt in draadgazen kooien onder afdakjes in de kou, zodat de vacht zich goed ontwikkelt. 2.1.4 Wildklemmen Miljoenen in het wild levende nertsen, vossen, wasberen, marters, eekhoorns en hermelijnen worden jaarlijks het slachtoffer van een van de wreedste vormen van de jacht: wildklemmen. Zodra een dier in een dergelijke klem stapt, slaan twee metalen beugels met grote kracht dicht. Een metalen veer zorgt ervoor dat het dier zijn poot niet meer los krijgt. In doodsangst proberen de dieren dat toch, waarbij ze, als het lukt, hun poot er compleet af moeten scheuren of bijten. Als het dier niet los kan komen, moet het soms dagenlang lijden voordat de pelsjager komt om hem dood te knuppelen. Naast de dieren die de pelsjager wil vangen, komen er tal van andere dieren in de klemmen. Honden, katten en vee zijn vaak het slachtoffer van deze vorm van jacht die geen onderscheid maakt. Voor elk dier dat de klem beoogt te vangen sterven Winkelwijzer Arnhem e.o. [13]
[2.0 Kleding] er 1 tot 4 andere, voor de bonthandel niet bruikbare, dieren een pijnlijke en langzame dood. Bont dat met wildklemmen wordt verkregen is tot vandaag de dag gewoon in Nederland te koop. 2.1.5 De feiten In de onderstaande tabel kunt u zien hoeveel dieren er gedood moeten worden om een enkele bontjas te kunnen produceren. Diersoort
Aantal*
Eekhoorn
200 - 400
Chinchilla
30 - 200
Sabeldier
60 - 70
Nerts
30 - 60
Lam
25 - 45
Konijn
30 - 40
Huiskat
20 - 30
Hond
15 - 20
Vos
10 - 20
Zeehond
6 - 10
Kalf 6-8 * aantal in een normale jas. De jacht op dieren voor hun pelzen heeft ook een belangrijke rol gespeeld bij het uitsterven van veel diersoorten. Ondanks internationale verdragen die dieren moeten beschermen gaat de handel in beschermde dieren nog steeds door. Een pels van een beschermd en zeldzaam dier is namelijk erg gewild en levert heel veel geld op. 2.1.6 Echt of nep bont Er zijn tegenwoordig veel kledingstukken verkrijgbaar die worden opgesierd met een bontrand langs de kraag en/of de mouwen. Vaak is dit van nep bont, maar niet altijd! De bontindustrie probeert, nu er steeds minder echte bontjassen worden gekocht, om op deze manier een nieuwe afzetmarkt voor hun wrede product te scheppen. Controleer daarom altijd het label of vraag het aan de verkoper. Maar zelfs dan is het vaak onduidelijk of er sprake is van echt of nep bont. Om zeker te weten dat u geen kledingstuk met echt bont aanschaft kunt u de volgende testen doen: Voeltest Wrijf het bont tussen duim en wijsvinger. Echt bont: voelt glad en zacht aan. Het rolt tussen de vingers als pas gewassen haar. Nep bont: voelt stroef aan, een beetje plakkerig zelfs. Kijktest Blaas zachtjes op de haren, zodat je de onderlaag goed kunt zien. Echt bont: bestaat vaak uit verschillende soorten haar, onderin is het zacht en pluizig. Vaak steken langere en dikkere haren uit de onder vacht. Die langere haren hebben vaak aan de topjes een andere kleur dan aan de onderkant. De onderste laag is van echt leer. Nep bont: valt niet zo mooi uit elkaar als echt bont. Alle haren zijn ongeveer even dik. Meestal zijn niet duidelijk verschillende soorten haar te zien. De langere haren zijn in één kleur. De onderste laag is van stof.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [14]
[2.0 Kleding] Priktest Prik met een speld door de onderlaag. Echt bont: de speld gaat er moeilijk doorheen, je moet even doordrukken. Nep bont: de speld glijdt er gemakkelijk doorheen. Vuurtest Trek een paar haartjes uit het bont en houdt die bij de vlam. Echt bont: verschroeit net als haar. Het verschrompelt helemaal en je herkent duidelijk de geur van verbrand haar. Nep bont: smelt als plastic en ruikt als verbrand plastic. Aan de topjes van de haren komen harde bolletjes. 2.1.7 Winkels die geen bont verkopen De meeste winkelketens hebben het beleid geen bont meer te verkopen. U kunt daar dus prima winkelen zonder bang te hoeven zijn dat u ongewenst kleding met bont aanschaft. Let bij aanschaf van kleding in andere winkels altijd op of er van echt bont of nep bont gebruik is gemaakt. Komt u ergens echt bont tegen, meldt dat dan alstublieft bij de stichting Bont voor dieren. 2.1.8 Mode Een aantal gerenommeerde modebedrijven gebruiken geen bont in hun creaties. Een actueel overzicht staat op onze website. Komt u ergens echt bont tegen, meldt dat dan eveneens bij de stichting Bont voor dieren.
2.2 Leer/suède Het meeste leer en suède komt van rundvee dat voor het vlees wordt geslacht. Maar dit betekent niet dat het een onschuldig bijproduct is. De huiden van de dieren vertegenwoordigen ongeveer 5% van de totale geldopbrengst, waardoor het een belangrijke bijdrage levert aan de winstgevendheid van de bio-industrie. Leer voor de bovenzijde van schoenen, voor jassen, handschoenen en portemonnees komt gewoonlijk van erg jonge dieren, voornamelijk kalveren. Het zachtste en meest geliefde leer is gemaakt van de huid van een ongeboren kalf. Let ook extra op bij producten van reptielenleer zoals slangen of krokodillen en leer van amfibieën. Deze dieren worden speciaal voor hun huid gedood.
2.3 Dons Dons wordt in Nederland betrokken van slachtdieren,vooral eenden. Het plukken van levende dieren is in Nederland verboden, maar veel dons wordt uit Duitsland of China geïmporteerd. Daar is geen controle op deze wrede manier van het vergaren van dons. Duitsland haalt op zijn beurt weer veel dons uit Oost-Europa, waar dit zeker voorkomt. Zo zal veel in Nederland verkrijgbaar dons toch komen van levend geplukte dieren.
2.4 Zijde Zijde wordt niet alleen voor textiel gebruikt, maar ook in haarverzorgingsproducten met een zogenaamd zijde-eiwit. Om aan zijde te komen worden zijderupsen gekweekt die een pop maken van zijde. Uit deze pop komt normaal gesproken, een prachtige vlinder tevoorschijn, maar helaas, van de gekweekte poppen wordt de zijde gebruikt en de (verpopte) rups gedood. Hiervoor worden verschillende methoden gebruikt; droge verhitting of met behulp van stoom of heet water. Bij alledrie methoden wordt het dier levend verbrand.
2.5 Wol Wol lijkt voor veel mensen een diervriendelijk product, maar helaas is wol niet zo diervriendelijk als het lijkt. Tachtig procent van de wol die in Nederland wordt verkocht (kleding, dekbed enz.), komt uit Australië en wordt daar op een zeer dieronvriendelijke wijze verkregen. Kort na de geboorte moeten de lammetjes al een aantal zeer pijnlijke ingrepen ondergaan. Hun staarten worden afgesneden, afgebrand of afgeklemd met een rubberen ring, ze krijgen een chemisch bad of douche tegen parasieten en de mannelijke lammetjes worden gecastreerd. Dit alles Winkelwijzer Arnhem e.o. [15]
[2.0 Kleding] zonder verdoving. De sterfte onder lammetjes is mede hierdoor zo’n 20 tot 40 % voordat ze 8 weken zijn. Bij het scheren lopen de schapen vaak verwondingen op door gehaast gedrag van de schaapscheerders, deze worden namelijk betaald naar het aantal schapen dat ze scheren. Daarnaast heeft een schaap dat zijn vacht kwijt is zeer weinig bescherming tegen de ruige omstandigheden in Australië waardoor er veel kort na het scheren sterven. Ook angorawol is een dieronvriendelijk product. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is dit niet afkomstig van de angorageit maar van het angorakonijn. Het zachte haar van een angorakonijn groeit door een genetische fout steeds door. De meeste angorawol komt uit Aziatische landen waar dierenwelzijn geen enkele rol speelt. De dieren zitten apathisch in kleine kooitjes en worden eens in de 10 dagen geschoren of zelfs levend geplukt.
2.6 Alternatieven 2.6.1 Leer/suède Voor dames is het geen groot probleem om niet-leren schoenen te vinden. Voor heren is dat moeilijker. Bij grotere (schoenen)ketens als C&A, Bristol en De Schoenenreus zijn wel enige schoenen van synthetisch materiaal verkrijgbaar. Ook schoenen van canvas zijn een goed alternatief voor leer, vooral voor de zomer. Canvasschoenen van het merk Palladium zijn o.a. verkrijgbaar bij Bever Zwerfsport. Ook verkopen ze hier bergschoenen zonder leer van het merk Garmont. Wat betreft sportschoenen is de ‘Metallico’ een leervrije sportschoen met noppen van Reebok en heeft New Balance enkele leervrije hardloopschoenen in het assortiment. Ook zijn er een aantal fabrikanten die schoenen van Lorica maken. Lorica is een ademende en duurzame synthetische stof. De schoenen zijn echter niet verkrijgbaar in winkels. Ze zijn wel te bestellen via www.vegalife.nl. 2.6.2 Dons U kunt kiezen voor alternatieven zoals kunstvezel of katoen, als u zeker wilt zijn dat u geen product aanschaft waar dons in zit van levend geplukte dieren. 2.6.3 Zijde Goede alternatieven voor zijde zijn verschillende soorten rayon, nylon en acrylic. 2.6.4 Wol Alternatieven voor wol zijn flanel, fleece, fluweel, acryl en andere materialen. Deze zijn vaak net zo warm, makkelijker te wassen, krimpen en verkleuren niet of minder en zijn ook nog goedkoper.
2.7 Marktplein De actuele verkoopadressen in Arnhem e.o. staan op de website op het Marktplein.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [16]
[3.0 Verzorgingsprodukten]
3.0 Verzorgingsprodukten Wereldwijd lijden er jaarlijks zo’n 200 miljoen dieren pijn of komen om het leven tijdens proeven voor de studie naar ziekten, geneesmiddelen of cosmetica. In Nederland worden ieder jaar meer dan 700.000 proefdieren gebruikt voor experimenten in laboratoria. Muizen, ratten, vogels, paarden, konijnen, apen, honden en katten worden gebruikt voor verschillende testen.
3.1 Cosmetica en verzorgingsproducten In Nederland is het gelukkig al sinds 1997 verboden om dierproeven te doen voor cosmetica, verzorgings- en huishoudelijke producten. Helaas geldt dat nog niet voor de meeste landen om ons heen.
dieren worden getest.
In Europa worden voor cosmeticaproeven alleen al jaarlijks rond de 30.000 dieren gebruikt. Omdat de meeste cosmetica, verzorgings- en huishoudelijke producten niet uit Nederland komen, worden er in de winkels dus nog steeds veel van deze producten verkocht die wel op
Vanaf 2009 komt er een Europees test- en handelsverbod voor cosmetica die op dieren is getest, maar dit klinkt beter dan dat het in de praktijk is. Het verbod gaat namelijk pas in, als er voldoende goede alternatieven voor dierproeven zijn. Dit betekent dat er de komende jaren heel hard moet worden gewerkt aan de ontwikkeling en in gebruik name van alternatieven. Maar wie gaat ervoor zorgen dat dit werkelijk gebeurt? De overheid vindt dat het de verantwoordelijkheid van de cosmeticaproducenten is. Maar de cosmeticaproducenten hebben, ondanks dat het al heel goed mogelijk is om met 8000 bestaande ingrediënten proefdiervrije cosmetica te maken, nog weinig bereidheid getoond dierproeven te stoppen. Voorlopig ligt er dus ook in de schappen van de Nederlandse winkels nog steeds op dieren geteste cosmetica.
3.2 Proefdiervrije cosmetica en verzorgingsproducten Gelukkig zijn er al veel producenten die hebben besloten geen dierproeven meer te zullen doen voor hun cosmetica en verzorgingsproducten. Door deze producten te kopen werkt u niet mee aan dit onnodige dierenleed en stimuleert u de andere producenten om ook te stoppen met dierproeven. De vereniging Proefdiervrij heeft van veel producenten een ondertekende verklaring gekregen dat ze zijn gestopt met het gebruik van proefdieren. Deze producenten en hun merken staan in de ‘Proefdiervrije cosmeticagids’ die u kunt vinden op www.cosmeticagids.nl of bestellen bij Proefdiervrij.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [17]
[3.0 Verzorgingsprodukten]
3.3 Producten 3.3.1 Musk In parfums (vooral dure, zoals Lancôme, Chanel en Cartier) wordt musk gebruikt. Natuurlijke musk wordt gewonnen uit de geslachtsorganen van civetkatten. Uit het wild gevangen civetkatten worden in Ethiopië in zulke kleine kooien gestopt dat ze niet eens in staat zijn zich om te draaien tot ze gewicht hebben verloren. Ruim éénderde van hen sterft binnen drie weken. Om de tien dagen ondergaan de dieren een pijnlijke ‘behandeling’ waarbij de musk wordt gewonnen. 3.3.2 Was- en schoonmaakmiddelen Jaarlijks wordt er in Nederland meer dan 130 miljoen kilo wasmiddel gebruikt. Doordat restjes waspoeder na de was in de kleding achterblijven, komt het waspoeder op de huid van mensen. Dit mag geen gevaar opleveren voor de mens. Een basisset aan dierproeven moet de overheid voldoende informatie geven over de veiligheid van nieuwe chemische stoffen in bijvoorbeeld wasmiddelen. Voor het vernieuwen van onderdelen (ingrediënten) van was- en schoonmaakmiddelen maken fabrikanten gebruik van stoffen afkomstig uit de chemische industrie. Onder het mom van wettelijke verplichting worden voor deze stoffen dierproeven gedaan door de chemische industrie. 3.3.3 Proefdiervrije was- en schoonmaakmiddelen Gelukkig zijn er ook bedrijven die hun was- en schoonmaakmiddelen niet op dieren testen. Een aantal hiervan zijn: - Kruidvat eigen merk - Trekpleister huismerk - Ecover Een complete lijst is te vinden in de Cosmetica Gids.
3.4 Marktplein De actuele verkoopadressen in Arnhem e.o. staan op de website op het Marktplein.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [18]
[4.0 Huisdieren]
4.0 Huisdieren Een huisdier kan een leuke metgezel zijn voor u en uw gezin. Tevens kan het een goede manier zijn om kinderen verantwoordelijk te leren omgaan met dieren. Maar niet elk dier is geschikt als huisdier en een huisdier brengt een grote en langdurige verantwoordelijkheid met zich mee. Mocht u een huisdier willen aanschaffen, dan willen we u hier graag een aantal tips geven.
4.1 Eerst denken dan doen Zoals gezegd brengt een huisdier verantwoordelijkheden met zich mee. Denk er dus eerst goed over na voordat u een huisdier koopt en laat u niet verleiden tot een impulsieve aankoop van een lief jong diertje. Bekijk of een huisdier in uw persoonlijke situatie past en sta daarvoor eens stil bij de volgende zaken: • • • • •
Een huisdier vergt veel tijd en aandacht. Heeft u dat en denkt u dat u het op de lange termijn ook nog leuk vindt? Een huisdier kost veel geld, o.a. voor goede voeding, huisvesting en de dierenarts. Zo kost een hond al snel €1000,- per jaar en een kat €400,-. Heeft u dat ervoor over? Wat doet u met uw dier als u op vakantie gaat? Heeft u oppas? Heeft u kinderen? Niet alle dieren zijn goed te houden met kinderen.
Natuurlijk zijn er nog veel meer dingen waar u rekening mee moet houden als u een huisdier aan wilt schaffen. Op de website van de Dierenbescherming, kunt u een test doen om te kijken of u geschikt bent voor een hond of kat. Ook over andere diersoorten staat er veel informatie die nuttig is om te weten voordat u besluit een dier aan te schaffen. Ook een huisdier geven als cadeau is niet aan te raden. U weet immers nooit echt of de situatie van anderen geschikt is voor een dier.
4.2 Laat u voorlichten Besluit u toch een huisdier aan te schaffen, laat u zich dan goed voorlichten door de verkoper. Maar ook voor de aankoop is het belangrijk om informatie in te winnen. Boeken en het internet zijn goede bronnen van informatie. U kunt zich ook altijd laten informeren door de Dierenbescherming. Op deze website en op de landelijke website, staat veel praktische informatie over huisdieren. Wilt u een rasdier aanschaffen, dan kunt u ook contact opnemen met een erkende rasvereniging.
4.3 Niet alle dieren zijn geschikt als huisdier De meeste uitheemse en wilde dieren zijn niet geschikt als huisdier. Veel mensen vinden het leuk, interessant of stoer om een bijzonder dier te hebben, maar deze dieren kunnen in gevangenschap te weinig hun natuurlijke gedrag uiten. Dit leidt tot een stressvol bestaan. Daarbij komt dat veel van deze dieren uit de natuur worden geroofd en het slachtoffer zijn van een wereldwijde handel die met zeer veel dierenleed gepaard gaat. Omdat het niet verboden is, worden zulke dieren wel verkocht in dierenwinkels. Helaas ontbreekt daar vaak de juiste kennis over de dieren en krijgt u geen goede adviezen over hoe u het dier moet verzorgen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de goudvis. Goudvissen kunnen bij goede verzorging wel 20 tot 40 jaar worden, maar door gebrek aan Winkelwijzer Arnhem e.o. [19]
[4.0 Huisdieren] goede informatie worden deze vissen gehouden in veel te kleine vissenkommen, waardoor deze dieren slechts een kortstondig leven beschoren is. Een goed aquarium hoort minimaal 100 x 40 x 50 cm te zijn. De aankoop van een exotisch dier gebeurt vaak in een impuls. Na een tijdje blijkt het allemaal niet zo leuk als het aanvankelijk leek. De papegaai maakt veel lawaai, het kleine schattige wasbeertje maakt alles kapot en het schildpadje blijft maar groeien. Begin er daarom niet aan!
4.4 Waar koopt u het beste een dier? 4.4.1 Asielen en opvangcentra. In asielen en opvangcentra zitten veel honden en katten, maar ook veel andere dieren te wachten op een nieuw baasje. Wat is er mooier dan één van deze dieren de liefde te geven die het nodig heeft. Asieldieren hebben ook een aantal belangrijke voordelen. Zo zijn ze allemaal ingeënt en voorzien van een tatoeage of chip, krijgt u professioneel advies, informatie over het karakter van het dier en heeft u nergens zoveel keus als in een asiel. Op kunt u informatie vinden over asielen bij u in de buurt. 4.4.2 Koop uw huisdieren niet in een dierenwinkel of tuincentrum. Vaak worden de jongen te vroeg bij de moeder weggehaald, wat onder meer tot gedragsproblemen kan leiden. Bovendien zijn de herkomst en de omstandigheden waaronder de dieren zijn gefokt veelal onduidelijk. Ga bij het aanschaffen van een huisdier daarom naar een asiel of erkende fokker. 4.4.3 Wees voorzichtig met advertenties in kranten. Hier kunnen advertenties tussen staan van malafide fokkers, ook wel broodfokkers genoemd. De dieren komen vaak van fokteefjes die in hele slechte omstandigheden leven en zoveel mogelijk jongen moeten krijgen. De dieren worden goedkoop aangeboden, maar er is een grote kans dat u zichzelf in de vingers snijdt. De dieren verkeren namelijk vaak in slechte conditie en gezondheid en worden snel ziek. U bent dan degene die voor de kosten moet opdraaien. U kunt dus beter een betrouwbare fokker zoeken. Voor honden kunt u daarnaar vragen bij de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied in Nederland en voor katten bij Felikat, Nederlandse vereniging van Fokkers en liefhebbers van Katten. 4.4.4 Castratie/sterilisatie Als u uw huisdier laat castreren of steriliseren komt u niet voor een verrassing te staan. Ook voorkomt u dat het overschot aan huisdieren nog groter wordt en dat deze dieren op straat of in het asiel terechtkomen. Het castreren/ steriliseren kunt u bij de dierenarts laten doen. 4.4.5 Chippen In het verleden werden huisdieren, honden en katten, voorzien van een tatoeage in het oor. Helaas was deze tatoeage niet altijd goed leesbaar. Gelukkig is er nu de mogelijkheid om huisdieren te chippen. Hierbij wordt een micro-chip ter grootte van een rijstkorrel onder de huid ingebracht. De chip bevat een nummer dat doormiddel van een afleesapparaat te lezen is. Via het internet is het mogelijk de eigenaar op te sporen. Asielen, dierenartsen, dierenambulances en de politie beschikken over afleesapparatuur voor de chip. 4.4.6 Diervriendelijk diervoer en dierenshampoo U kunt uw hond of kat vers biologisch vlees geven van de biologische slager, of kant-en-klaar biologisch voer van het merk Yarrah. Dit is te verkrijgen bij natuurvoedingswinkels en de betere dierenspeciaalzaken. Ook kunt u ervoor kiezen om uw hond vegetarisch te voeden met Vegepet, een voedingssupplement om zelf hondenvoer te maken. Dit is te bestellen bij www.vegalife.nl. Er is ook Vegepet voor katten, maar u kunt katten niet geheel vegetarisch voeden. Ze hebben Winkelwijzer Arnhem e.o. [20]
[4.0 Huisdieren] bepaalde stoffen nodig (taurine en arachidonzuur) die alleen in vlees zitten. Bij zowel Yarrah als Vegepet heeft u ook de garantie van dierproefvrije producten want, hoe triest ook, voor diervoeding worden vaak dierproeven gedaan. Ook voor dierenshampoo worden vaak dierproeven gedaan. Het merk Animal Plus is dierproefvrij en gebruikt geen dierlijke bestanddelen. U kunt het per postorder bestellen bij Animal Plus.
4.5 Vermaak met dieren 4.5.1 Dieren in festiviteiten en tradities Nog altijd worden dieren gebruikt bij een groot aantal verschillende festiviteiten en tradities. Stierenvechten, honden- en hanengevechten, ze vinden nog steeds plaats onder het mom van cultuur en vermaak. Ook in Nederland worden nog tal van evenementen met dieren georganiseerd. Denk daarbij aan kamelenraces en ‘zwientje tikken’. Bij veel van dit soort vermaak wordt geen rekening gehouden met de eigen waarde en het welzijn van de dieren. Deze evenementen getuigen van weinig respect voor het dier, dat wordt gedegradeerd tot spelobject. Hiermee wordt een slecht voorbeeld gegeven hoe mensen (en dus ook kinderen) met dieren om mogen gaan. Ook op vakantie kunt u dit soort dingen tegenkomen. Zelfs kleine dingen, zoals met een gevangen dier (zoals een aapje of dansende beer) op de foto gaan, betekent dat u meewerkt aan het in stand houden van dierenleed. 4.5.2 Circussen Dieren in circussen worden vaak gedwongen om onnatuurlijk gedrag te vertonen. Dit gedrag wordt soms met zeer dieronvriendelijke methoden en met dwang aangeleerd. Daarnaast worden dieren vaak in zeer krappe, kale kooien gehuisvest, waar ze ook in vervoerd worden. Vaak gaat het om wilde dieren die niet gedomesticeerd zijn en zeer ongeschikt zijn om in gevangenschap te leven. De dieren kunnen hun normale gedragspatroon niet uitvoeren en sociaal levende dieren zijn gedoemd tot eenzame opsluiting. Hierdoor vertonen de dieren vaak stereotiep gedrag, het eindeloos herhalen van korte bewegingen. Denk hier eens over na voordat u een circus bezoekt en kies ervoor om naar een circus zonder dieren te gaan, zoals Cirque du Soleil. Bij hen staat acrobatiek en entertainment door mensen centraal. 4.5.3 Souvenirs Vaak nemen mensen souvenirs mee van hun vakantiebestemming. Past u op dat dit geen souvenirs zijn waarvoor dieren zijn gedood. Denk hierbij aan sieraden van ivoor, hoorns, schelpen, parels, natuurlijke sponzen en schildpadschilden enz. Ook handtassen, riemen en schoenen van slangen- of krokodillenleer zijn uit den boze. De meeste van deze producten zijn verboden om in te voeren en vallen onder de bescherming van bedreigde diersoorten. Helemaal uit den boze is het meenemen van levende uitheemse dieren. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website van de Douane.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [21]
[5.0 Overige producten]
5.0 Overige producten 5.1 Parels Voor de productie van parels worden bij de geslachtsklier van pareloesters stukjes schelp, omhuld met zacht weefsel van een dood schelpdier, geïmplanteerd. Tegen de pijn vormt de oester hier omheen laagjes parelmoer. Zo ontstaat, veel sneller dan normaal, een parel. Bij het implanteren sterven er vele oesters. De overlevende oesters worden in manden vastgezet en gaan enkele jaren de oceaan in. Ongeveer 1/3 van de oesters wordt voorzien van een of meerdere nieuwe implantaten, de rest wordt gedood en weggegooid. 5.1.1 Diervriendelijke parels Majorica parels worden niet door oesters gemaakt, maar door een nagebootst proces. De kwaliteit is gelijk aan de parels van oesters. U kunt ze kopen in de meeste juwelierszaken. Voor meer informatie kunt u kijken op www.majorica.com.
5.2 Kwasten Voor kwasten en penselen wordt haar van dieren (o.a. varken, paard, geit, das) gebruikt. Dit haar wordt vaak uit levende dieren getrokken omdat kwasten met taps toelopende punten betere eigenschappen hebben voor het gebruik als verfkwast dan kwasten met stompe punten. Zouden de dieren worden geschoren of geknipt, dan groeien de nieuwe haren van het dier niet meer met taps toelopende punten, maar met stompe punten uit en levert het minder geld op. Het uittrekken van het haar gebeurt over het hele lichaam en is zeer pijnlijk. Gelukkig zijn er genoeg alternatieven in de vorm van kwasten van plantenvezels (fibers) en synthetische vezels (nylon).
5.3 Bestrijding van ongewenste diertjes Voor het bestrijden van ongewenste diertjes wordt vaak te snel naar chemische middelen gegrepen. Deze zijn echter ook gevaarlijk voor andere dieren zoals vogels en huisdieren en daarom af te raden. U kunt beter kiezen voor biologisch afbreekbare producten of voor de onderstaande methoden. 5.3.1 Levend vangen Om mollen, muizen en ratten op een diervriendelijke wijze te vangen kunt u gebruik maken van vallen waarin de dieren worden opgesloten, maar niet worden gedood. Deze vallen zijn te koop bij de meeste tuincentra. 5.3.2 Ultrasone bestrijdingsmiddelen Ook ultrasone bestrijding verdient de voorkeur boven het gebruik van klemmen en gif. De geluidsgolven verjagen ongewenste dieren, terwijl wij er niets van merken. Ultrasone bestrijdingsmiddelen kunt u onder andere bestellen via www.weitech.nl. 5.3.3 Mollen Mollen zijn nuttige dieren. Ze verluchten de bodem en eten veel schadelijke insecten. Toch worden ze door veel mensen lastig gevonden. U kunt ze weren door Keizerskroon of wolfsmelk te poten. Ook een bodemloze fles op zijn kop in een molshoop zetten helpt. 5.3.4 Luizen en rupsen Luizen en rupsen kunnen worden bestreden met een herhaalde behandeling met een aftreksel van uischillen, aardappelschillen of rabarberbladeren. Ook een oplossing van groene zeep met spiritus kan helpen. 5.3.5 Slakken Slakken kunt u weren door Absinth-balsem, salie, tijm, Oost-Indische kers of Hysop als randbeplanting te gebruiken. Slakken hebben er ook een hekel aan om over ruw en droog Winkelwijzer Arnhem e.o. [22]
[5.0 Overige producten] materiaal te kruipen zoals as uit de open haard, scherp zand, schelpen of stro. 5.3.6 Mieren Mieren zijn zeer nuttige dieren. Wanneer ze geen overlast veroorzaken, kunt u ze beter met rust laten. U kunt mieren op vervelende plekken wegjagen met knoflookteentjes of door er goudsbloemen of lavendel te poten.
Winkelwijzer Arnhem e.o. [23]
