Windmolens. Het veilig inspecteren van Rotorbladen met een drone. Bijlagen

Windmolens Het veilig inspecteren van

Rotorbladen met een drone

Bijlagen

Sander Bloem 5-6-2011

Inspectie van rotorbladen

Inhoud

Bijlage 1

Operationalisatieschema ........................................................................................... 3

Bijlage 2

Mindmaps punten interviews / deskresearch ............................................................ 4

Bijlage 3

Interviews .................................................................................................................. 5

3a1 Vragenlijst Windmolen inspecteurs (gebruikers) .............................................................. 5 3a2 Vragenlijst Windmolen inspecteurs (gebruikers) ............................................................ 11 3a3 Vragenlijst Drone / Helikopterplatform (Unmanned Aerial Vehicle) ............................... 17 3a4 Feedback presentatie concept Paper Prototype ............................................................ 21 3a5 Vragenlijst Camera Expert .............................................................................................. 23 Bijlage 4

Persona ................................................................................................................... 25

Bijlage 5

Tien heuristieken van Jacob Nielesen ..................................................................... 26

Bijlage 6

Checklist Braodwing algemene vlucht .................................................................... 27

2


Bijlage 1

Operationalisatieschema

Operationalisatieschema

Begrip

Rotorbladen windmolen

Interface

Drone (platform)

Huidige technieken

Dimensie (aspect) Schade / afzetting ______________

Indicator

Methode

Meetcriteria Rotorschade (afmetingen)

-

(haar) Scheuren Knik Bezinksel IJsafzetting Blikseminslag Botsing (vogels)

Navigatie

-

Menu-indeling (functies)

Paper prototyping

Herkenning

-

Consistentie Taalgebruik Systeemstatus

Heuristieke evaluatie

Visueel

-

Kleurstelling

Visuele test

Compatible

-

Besturingsysteem

Deskresearch

Drone (platform)

-

Status Positie Beeld Meting

Gebruikers interviews

Besturing

-

Radiografisch Communicatie

Gebruikers interviews.

Gegevens

-

Beeldsignaal Sensorsignalen

Expertinterviews

Samenstelling

-

Type sensoren Camera

Deskresearch en expertinterviews

Manier / wijze

-

Risico Betrouwbaarheid Rapportage

Expertinterviews

3

Expertinterviews

Deskresearch

Bijlage 2

Mindmaps punten interviews / deskresearch

Vakgebied

Eisen / wensen

Type Sensoren

Doelgroep Nieuw reeds bestaande systemen

Meting

Ontwikkelingen

Veiligheid werkvloer

Project Broadwing

Besturing

Werkproces

Interface Drone status

Huidig

Gegevens opslag Toekomst

Camera‟s besturing

4

Camera;s opname

Bijlage 3

Interviews

3a1 Vragenlijst Windmolen inspecteurs (gebruikers) Bedrijfsnaam: KEMA Respondent / Contactpersoon: Erwin Platenkamp

Plaats: Arnhem Datum: 18-april-2011

foto van locatie

Algemene vragen 1. Welke methodieken gebruikt u momenteel bij het inspecteren van de windmolen / rotorbladen? (wordt er al gebruik gemaakt van sensoren, zo ja wat voor sensoren / meetmethoden?)

Momenteel wordt er geen gebruik gemaakt van sensoren. De (uitwendige) inspectie (visueel) wordt uitgevoerd op het oog en met behulp van een telescoopverrekijker. De windmolens worden altijd stil gezet, omdat veiligheid boven alles gaat.

2. Maakt u gebruik van checklist bij de inspectie van de windmolen / rotorbladen? (Zo ja, kan ik hiervan een kopie krijgen?)

Ja, KEMA heeft een standaard procedure die doorlopen wordt tijdens het inspecteren van windmolens. Hierbij wordt gebruik gemaakt van Checklisten. De Checklist bevat punten die gecontroleerd / nagekeken moeten worden. Ik kan je helaas geen kopie of een niet ingevuld exemplaar verstrekken. Omdat de betreffende werkwijze en checklist door KEMA zelf ontwikkeld is.

3. Wat zijn de meest voorkomende schade? Hebt u hiervan een (statistisch) overzicht / rapportage / foto‟s / etc.)  Kan ik hiervan kopieën verkrijgen.

De schades die gewoonlijk / meest voorkomen zijn door menselijk factoren. Hierbij kan gedacht worden aan fabricatiefouten, bijvoorbeeld:  de coating (laag) is niet dik genoeg.  het Rotorblad, dat uit twee delen bestaat, is niet goed gelamineerd. Waardoor het begint te scheuren. Ook is het verlijmen van de Rotorbladen erg belangrijk. Ook hier worden vaak fabricage fouten gemaakt. (zie bijgevoegde tekening, met posities waar de meeste schade voorkomt).

5


Voor de toelichting, zie de legenda

Legenda Het Aerodynamisch gebied van het Rotorblad. Aan de tipzijde zitten (vaak) de vleugeltjes bevestigd, die de trillingen tegengaan. (torsie) De trillingen ontstaan door turbulentie in de lucht. Het gebied waar het Moment (Nm) het hoogste is, de krachten die worden ontwikkeld zijn hier het sterkst. Controle op haarscheuren is hier van essentieel belang. Het rode vlak bevindt zich ook in het gebied waar het moment (mechanische kracht) het omvangrijkst is. Dit is de plaats waar in de meeste gevallen haarscheuren voorkomen. Aan de Rootzijde worden de rotorbladen aan de kop van het huis bevestigd worden. Hierbij breken de bouten ook nog wel door trillingen / torsie in de Rotorbladen.

De coating – / epoxylaag is een (witte) laag (verf) die zich om de Rotorbladen / toren bevindt. Ook tijdens het opbouwen van een windmolen kunnen onderdelen beschadigd geraken in sommige gevallen onzichtbaar, waardoor de epoxylaag in een later stadium afbrokkelt (vaak door stoten).

(doorvragen) 3.b Wat is de coatinlaag precies voor laag?)

Ook wil het wel gebeuren dat de bouten waarmee de bladen aan de Rotorkop zijn bevestigd breken. (door trillingen van het Rotorblad). Dit wordt veroorzaakt door turbulentie. Momenteel plakken ze “vleugeltjes” aan het uiteinde van de Rotorbladen om de trillingen tegen te gaan en om een betere luchtstroom te kunnen creëren. Maar omdat er turbulentie in de lucht zit willen deze vleugeltjes er nog wel eens afbreken. Het is erg lastig te zien vanaf de grond of de betreffende vleugels nog aan het uiteinde van de Rotorbladen zijn bevestigd.

(doorvragen) 3.c Wat wordt er gedaan om de betreffende trillingen tegen te gaan.

6


4. Waardoor ontstaan over het algemeen de schade? (weersinvloeden, omgeving)?

Zoals ik al aangaf, de meeste schaden komen door menselijke factoren, denk hierbij aan: - productiefouten - schades tijdens in elkaar zetten van de rotorbladen. - Schade tijdens het onderhoud. - Harde regen kan ook de coating / epoxy aantasten. Vaak staan ze ook in de nabijheid van de zee (zeelucht).

5. Wat zijn de meest risicovolle handelingen die tijdens deze situatie (inspectie) voorkomen?

De meest risicovolle handelingen zijn het naar bovenklimmen in de Windmolens. Vaak omdat monteurs/ inspecteurs het als een sleur beginnen te zien en zich dan niet vastkoppelen.

6. Wat is de gemiddelde inspectietijd aan een windmolen?

De gemiddelde inspectietijd aan een Windmolen is twee (2) uur. Als er een schade wordt geconstateerd aan de Windmolen kan dit aanzienlijk toenemen. De tijd hangt af van de betreffende schade.

7. Op het moment dat er zich schade voordoet wordt het onderdeel dan vervangen (gerecycled) of wordt het gerepareerd?

KEMA is een inspectiebedrijf, wij repareren zelf geen schades aan Windmolens. Dit wordt gedaan door onderhoudsmonteurs in dienst - dan wel ingehuurd door de eigenaren van de Windmolenparken. Vaak zijn de monteur tijdens de inspecties aanwezig.

8. Met hoeveel personen wordt de inspectie uitgevoerd?

De inspectie wordt uitgevoerd door één inspecteur. Je mag de Windmolen niet alleen betreden. Dit moet altijd met minimaal twee personen, vanwege veiligheidsoverwegingen. De tweede persoon is vaak één van de monteurs van het betreffende Windmolenpark.

9. Wat is de huidige wijze van het vastleggen van de inspecties? (rapportages / foto’s / etc.)

10. Zijn rotorbladen bijvoorbeeld voorzien van een uniek nummer? Dit om de eventuele schade aan het blad te kunnen rapporteren?

7

Op locatie maken we foto‟s van eventuele schades en lopen we een checklist door waar we eventuele opmerkingen op kwijt kunnen. Nadien worden de betreffende resultaten verwerkt in een rapportage. Die terug gekoppeld wordt naar de eigenaar. Rotorbladen zijn niet voorzien van een nummer. Het is trouwens een goed idee om ze wel te voorzien van een nummer. Zo kan worden vastgelegd aan welk Rotorblad van de betreffende Windmolen schade is geconstateerd.


11. Indien er een schade gerepareerd is, wordt er dan ook extra op gelet bij volgende inspecties?

Nee, omdat de reparaties door de monteurs / bedrijven extreem goed uitgevoerd / gerealiseerd worden. Omdat ze anders (in later stadium) een claim aan de broek kunnen krijgen als er schade ontstaat door het niet correct repareren. De betreffende bedrijven nemen dus geen enkel risico als ze het niet vertrouwen wordt het betreffende onderdeel vervangen.

12. Hebt u nog vragen / opmerkingen die van belang kunnen zijn voor het onderzoek?

Ja, het nadeel is dat we momenteel ook niet het gehele Rotorblad kunnen inspecteren. We kunnen een deel vanaf het Rotorhuis en een deel vanaf de grond inspecteren. Ik denk dat het platform / Drone hier een beduidende / goede aanvulling kan betekenen / zijn.

Helikopterplatform / Drone 13. Hoe kan een helikopterplatform / Drone bij deze handelingen ondersteuning geven om de risico‟s te reduceren en het werk aangenamer te maken?

Door gebruik te maken van de Drone‟s zal er minder hoeven worden geabseild door industriële klimmers. Hierdoor wordt het risico teruggebracht. (bedrijfsongevallen  vallen) Het werk zal aangenamer / eenvoudiger zijn / worden, als het platform scherpe foto‟s van dichtbij kan nemen (details) van het gehele Rotorblad. Hierdoor kunnen we de schade beter presenteren richting de eigenaars.

14. Wat voor instrumenten / apparatuur zijn er van belang voor het platform (Drone)? (camera’s, etc.)

Het belangrijkste is dat het uitgevoerd is met een camera die foto‟s kan maken met een hoge resolutie. Ik wil graag dat het platform met een camera wordt uitgerust die om zijn as kan draaien en verticaal enigszins kan bewegen. Zonder dat de helikopter bestuurt / in beweging komt ( stil staat  hoger lager).

(doorvragen) hoe ziet u bijvoorbeeld de werking van de camera voor u.

Het mooiste zal zijn dat de camera ergens automatisch op gefocust kan worden (autofocus) waardoor de camera automatisch op het betreffende oppervlak gericht blijft ook als de helikopter naar een andere positie gebracht wordt waardoor de schade vanuit meerdere hoeken gefotografeerd kan worden. 15. Hoe lang moet een helikopterplatform / Drone kunnen vliegen?

8

Kan de helikopter ongeveer 2 uur op een accu kan functioneren?  in praktijk, lijkt het me logisch dat dit niet haalbaar is.


De minimale tijd dat het platform in de lucht moet kunnen blijven is plus minus een half uur.

16. Zijn er nog eisen ten aanzien van de gebruikte apparatuur? (waterdicht, windkracht, transport, etc.)

Dat het platform door minimaal aan lessen / oefeningen bestuurd kan worden. Het is van belang is dat er snel en op eenvoudige wijze meegevlogen kan worden (gebruiksvriendelijk). Het platform moet spatwaterdicht zijn en moet sterk genoeg zijn zodat tijdens vervoer er mag niets defect kan raken(bij normaal gebruik).

Besturing 17. De besturing van het (radiografisch) helikopterplatform? Wat voor eisen / wensen stelt u hieraan?

Het platform moet door één persoon te worden bestuurd. We zijn wel met twee personen maar ik vindt niet dat we de monteur kunnen belasten met ons werk. Ook stel ik de eis dat het besturen van het betreffende platform niet veel tijd in beslag moet gaan nemen. Dit omdat we de efficiëntie / het nut er niet van inzien (Kosten kwestie  opleiding).

18. Wat is voor u de meest ideale omstandigheid dat het gehele platform door een persoon bestuurd wordt of door twee personen? (onderscheid besturing platform en camera’s)

Zie bovenstaande vraag. Ik vind het niet echt van belang dat de helikopter van een besturingscamera wordt voorzien. Maar aan de andere kant is het wel handig dat je altijd bewust bent van de voorkant van het platform.

19. Is er voor de besturing ook een aparte camera nodig?

Voor de besturing kan een aparte Camera worden gebruikt, maar het aller belangrijkste is dat ik wel zelf contact kan blijven houden met mijn eigen ogen met het vliegende object. Een besturingscamera zie ik als extra functie maar niet als pre.

20. Bediening van de camera (voor de beeldopname). Wilt u dit met de zelfde afstandsbediening doen als die van de besturing of met behulp van een tweede afstandsbediening.

Ja, dat er doormiddel van bijvoorbeeld een schakelaar gewisseld kan worden tussen de besturing van de helikopter en de camera die de beelden gaat vastleggen (fotocamera).

Software 21. Wat voor mogelijkheden moet de software bieden die geleverd wordt bij de Drone? (gegevens opslag op helikopter of op laptop, besturing, zicht, etc.)

9

De software moet vanzelfsprekend foto‟s kunnen opslaan. Ook dient de betreffende foto‟s direct op een laptop te worden weergeven. Dit omdat als een foto niet scherp is, er direct een nieuwe kan worden gemaakt. Er mag van mij een besturingscamera opzitten, echter


ook (visueel) met eigen ogen moeten we kunnen zien wat het platform doet. Niet alleen met behulp van camera‟s, omdat je anders al snel een tunnelvisie krijgt (omgevingsfactoren krijg je niet mee). 22. Wat wilt u precies kunnen opslaan? (foto/ film)

Het belangrijkste is dat er foto‟s opgeslagen kunnen worden. Ook zal het leuk zijn dat de betreffende foto‟s voorzien kunnen worden van een tekst waar de datum en het tijdstip te zien is en de eventuele Windmolen waar over gesproken wordt. Een toekomst wens is echter dat er ook een film gemaakt kan worden maar dit is momenteel nog niet van belang.

23. Indien er gebruik wordt gemaakt van twee camera‟s (één voor de besturing en een voor de opnamen). Wilt u deze beiden naast elkaar hebben in de interface?

Ja, graag, zo kan ik zien wat de helikopter doet en welk beeld er vastgelegd kan worden.

24. Hoe ziet u de alarmering voor zich indien er zich een gevaar voordoet/ onveilige situatie voor de Drone? (ledje knippert, besturing overnemen)

Ik zie de alarmering als volgt voor me: Een interface: die de alarmering zowel optisch weergeeft als met geluidsignalen. Denk hierbij aan batterij - spanning, te harde wind, instabiliteit (waardoor geen goede foto’s gemaakt kunnen worden). Maar ook als je te dicht in de buurt komt van de Windmolen / Rotorbladen.

25. Maakt u gebruik van een laptop of anders in het veld? (besturingsysteem, etc.)

Nee: we maken momenteel nog geen gebruik van laptops in het veld. KEMA heeft als doelstelling, de inspecteurs te voorzien van Laptops (besturingssysteem Windows).

10


3a2 Vragenlijst Windmolen inspecteurs (gebruikers)

Bedrijfsnaam: KEMA Respondent / Contactpersoon: Paul Franck

Plaats: Arnhem Datum: 17-mei-2011

foto van locatie

Algemene vragen 1.

Welke methodieken gebruikt u momenteel bij het inspecteren van de windmolen / rotorbladen? (wordt er al gebruik gemaakt van sensoren, zo ja wat voor sensoren / meetmethoden?)

Momenteel wordt er gebruik gemaakt van een verrekijker tijdens de inspectie. Het nadeel aan het gebruik van de verrekijker is dat niet het volledige blad geïnspecteerd kan worden. Ook kan er vanaf het huis boven in de windmolen een deel van de rotorbladen gezien worden. Volledige inspecties kunnen momenteel alleen uitgevoerd worden als het gehele blad gedemonteerd is van de windmolen en dus op de grond ligt.

2.

Maakt u gebruik van checklist bij de inspectie van de windmolen / rotorbladen? (Zo ja, kan ik hiervan een kopie krijgen?)

Ja, er wordt gebruik gemaakt van een checklist. Op de betreffende lijst staat puntsgewijs de punten opgesomd waar op gelet moet worden. Helaas kan ik geen kopie verstrekken dit omdat het een werkmethode betreft die alleen binnen KEMA gehanteerd wordt.

3.

Wat zijn de meest voorkomende schade? Hebt u hiervan een (statistisch) overzicht / rapportage / foto‟s / etc.)  Kan ik hiervan kopieën verkrijgen.

De meeste visuele schaden doen zich voor aan het rotorblad. De productie van rotorbladen komt zeer precies. Dit omdat de momentkrachten op de betreffende rotorbladen erg groot zijn. Door turbulentie/ trillingen in de lucht krijgen de rotorbladen grote momentkrachten te verduren. Indien er tijdens bijvoorbeeld productie fouten gemaakt zijn, kan het zo zijn dat de bladen haarscheuren krijgen. Indien er zich haarscheuren voordoen moeten de betreffende bladen zo spoedig mogelijk gerepareerd/ gereviseerd worden. Om verdere schade aan eventuele cruciale onderdelen van de windmolen te voorkomen. (omdat haarscheuren ongewenste trillingen in het blad veroorzaken en dus ook in de as die op de generator gemonteerd zit). 11


Bij oudere windmolens zit aan het uiteinde van de tip een flap gemonteerd die er voor zorgt dat het blad beter over turbulentie en onevenheden in de wind kan. Deze wil er bij oudere windmolens ook nog wel is afbreken doordat de momenten op de betreffende flap (aan de tip zijde gemonteerd) te groot wordt. Ik zal een schets maken van een rotorblad om de exacte cruciale gebieden te laten zien van het rotorblad. (zie toelichting). Ook binnen aan de root zijde zich lange bouten die vergrendeld worden in de rotorkop deze bouten willen ook nog wel is breken doordat de trillingen/ momenten te groot worden in het rotorblad. Voor de toelichting, zie de legenda

Legenda Het Aerodynamisch gebied van het Rotorblad. Aan de tipzijde zitten (vaak) de vleugeltjes bevestigd, die de trillingen tegengaan. (torsie) De trillingen ontstaan door turbulentie in de lucht. Het gebied waar het Moment (Nm) het hoogste is, de krachten die worden ontwikkeld zijn hier het sterkst. Controle op haarscheuren is hier van essentieel belang. Het rode vlak bevindt zich ook in het gebied waar het moment (mechanische kracht) het omvangrijkst is. Dit is de plaats waar in de meeste gevallen haarscheuren voorkomen. Aan de Rootzijde worden de rotorbladen aan de kop van het huis bevestigd worden. Hierbij breken de bouten ook nog wel door trillingen / torsie in de Rotorbladen.

(doorvragen) 3.b Wat is de coatinlaag precies voor laag?)

De coating is een epoxylaag die het rotorblad beschermt tegen weersomstandigheden. Denk hierbij aan harde regenval, sneeuw en zonlicht. De epoxylaag is in de meeste gevallen de witte laag verf die op de windmolen zit.

12


(doorvragen) 3.c Wordt er nog meer gedaan om de betreffende trillingen tegen te gaan in het rotorblad.

Ja, de huidige windmolenbladen hebben een naaf (profiel) in het blad in plaats van een flat aan het uiteinde van de tipzijde van het rotorblad.

4. Waardoor ontstaan over het algemeen de schade? (weersinvloeden, omgeving)?

De meeste schaden aan de windmolen komen door menselijk toedoen. Vooral bij de rotorbladen is dit het geval. Dit komt omdat monteurs voor een uitgebreide inspectie abseilen langs het betreffende rotorblad. Waardoor het nog wel is wil gebeuren dat ze tegen het rotorblad aanslaan waardoor de coatinglaag in eerste instantie onzichtbaar beschadigd raakt en later afbrokkelt / knapt. Ook wil het nog wel is mis gaan op het moment dat de rotorbladen geplaatst worden. Dit omdat er op cruciale hoogtes gewerkt wordt en dit het bevestigen soms er moeilijk maakt. De wind speelt hier ook een grote rol bij.

26. Wat zijn de meest risicovolle handelingen die tijdens deze situatie (inspectie) voorkomen?

De meest risicovolle handelingen zijn het klimmen in de windturbine. Veel inspecteurs en monteurs zijn te laks zichzelf vast te koppelen te vergrendelen, omdat het klimmen in de turbines naar de betreffende hoogte meer tijd met zich mee brengt (vast te koppelen). Hier gebeuren nog wel is ongelukken mee. Ook gebeuren er vaak ongelukken bij bladinspecties dat de monteur abseilt en door wind en moeilijk bereikbaarheid tegen het blad aanslaat. Waardoor deze zichzelf verwond.

27. Wat is de gemiddelde inspectietijd aan een windmolen?

De inspectietijd varieert, gemiddeld worden er twee tot drie windmolens per dag geïnspecteerd. Dan praten we zowel over visuele inspectie aan de buiten kant als de inspectie die plaats vindt aan de binnenkant van de windmolen.

28. Op het moment dat er zich schade voordoet wordt het onderdeel dan vervangen (gerecycled) of wordt het gerepareerd?

Dit licht aan de soort schade, kleine schaden worden gerepareerd door industriële abseilers. Grotere schaden worden met behulp van een zelfhijsend platform die zich om het rotorblad heen en weer voortbeweegt gerepareerd en voor grote schades die niet te repareren zijn zal het blad vervangen worden of gerepareerd worden bij het betreffende bedrijf (op de grond).

13


29. Met hoeveel personen wordt de inspectie uitgevoerd?

Inspecties worden altijd uitgevoerd door twee personen dit vanwege veiligheidsredenen.

(doorvragen) heeft de tweede persoon ook nog taken / rollen.

De tweede persoon is de monteur van het onderhoudsbedrijf deze maakt mij alleen wegwijs door de windmolen. Dus de inspectie wordt door één persoon gerealiseerd. In geval van de “Drone” is het dus ook van essentieel belang dat deze dus door één persoon bestuurd kan worden.

30. Wat is de huidige wijze van het vastleggen van de inspecties? (rapportages / foto’s / etc.)

Momenteel worden er foto‟s gemaakt vanaf de grond en boven vanuit de toren. Deze foto‟s worden inclusief bevindingen verwerkt in een rapportage. Deze bevindingen worden vervolgens gepresenteerd richting de windmoleneigenaren. Die het terugkoppelen richting het bedrijf die zorg draagt voor het onderhoud.

31. Zijn rotorbladen bijvoorbeeld voorzien van een uniek nummer? Dit om de eventuele schade aan het blad te kunnen rapporteren?

De rotorbladen zijn niet voorzien van een uniek nummer aan de buitenkant. Dit maakt het in veel gevallen lastig om duidelijk aan te geven waar zich een schade bevindt. Aan de binnenkant van het blad staan wel codering aangegeven

32. Indien er een schade gerepareerd is, wordt er dan ook extra op gelet bij volgende inspecties?

Nee, hier wordt niet opgelet, omdat de betreffende reparaties door experts worden uitgevoerd. Deze reparaties vinden plaats op een specialistisch niveau. De betreffende bedrijven nemen hierbij geen enkel risico dat de schade mogelijk kan terugkeren. Indien er getwijfeld wordt over de kwaliteit van de reparatie zal het gehele rotorblad vervangen worden.

33. Hebt u nog vragen / opmerkingen die van belang kunnen zijn voor het onderzoek?

Tip, kijk rond op internet misschien vindt je daar wel gegevens/ foto‟s van schaden aan windmolens.

Helikopterplatform / Drone 34. Hoe kan een helikopterplatform / Drone bij deze handelingen ondersteuning geven om de risico‟s te reduceren en het werk aangenamer te maken?

14

De “Drone” zal hulp kunnen bieden bij het inventariseren en schades vast te leggen met behulp van foto‟s.


35. Wat voor instrumenten / apparatuur zijn er van belang voor het platform (Drone)? (camera’s, etc.)

Een camera die goede foto‟s maakt is van essentieel belang. Zodat vormen van schade helder in beeld kunnen worden gebracht. De werking van de camera moet ook gewoon door de zelfde persoon gerealiseerd kunnen worden. Het vasthouden van hoogte en positie zal hierbij een uitstekende uitkomst bieden. De “Drone” dient te worden vergrendeld op een bepaalde hoogte en moet vervolgens over kunnen gaan op camera besturing.

(doorvragen) hoe ziet u bijvoorbeeld de werking van de camera voor u.

Ook vind ik het van belang dat er een soort van camera komt die de afstand in de gaten houd tussen de windmolen en de drone niet dat er per ongeluk tegen de windmolen aangevlogen wordt. (sensoren)

36. Hoe lang moet een helikopterplatform / Drone kunnen vliegen?

37. Zijn er nog eisen ten aanzien van de gebruikte apparatuur? (waterdicht, windkracht, transport, etc.)

Dit hangt af van de snelheid waarmee foto‟s gemaakt kunnen worden. Het mooiste is als in de toekomst de “Drone” volledig automatisch aangedreven wordt in de lucht en zelf foto‟s maakt van de cruciale delen van de rotorbladen. (misschien heb je dan aan 10 minuten al wel voldoende)

Ja, het product moet tegen een slag of stoot kunnen ook tijdens vervoer. Een speciale koffer die de Drone tijdens vervoer beschermd zal hierbij een uitkomst bieden. Ook vind ik het belangrijk dat de Drone tegen spatregen/ vocht kan. Dit omdat we in Nederland regelmatig met dit soort weer te maken hebben.

Besturing 38. De besturing van het (radiografisch) helikopterplatform? Wat voor eisen / wensen stelt u hieraan?

De besturing moet eenvoudig onder de knie te krijgen zijn. (minimale lessen) ook wil ik graag dat zowel de drone als de camera bestuurd kan worden met dezelfde afstandsbediening / remote.

39. Wat is voor u de meest ideale omstandigheid dat het gehele platform door een persoon bestuurd wordt of door twee personen? (onderscheid besturing platform en camera’s)

Door één persoon (zie voorgaande vragen)

15


40. Is er voor de besturing ook een aparte camera nodig?

41. Bediening van de camera (voor de beeldopname). Wilt u dit met de zelfde afstandsbediening doen als die van de besturing of met behulp van een tweede afstandsbediening.

Het zou mooi zijn als de drone ook een aparte camera heeft zodat je niet gedesoriënteerd raakt. (niet meer weet wat de voor en achterkant is zodra deze in de lucht hangt). Dus een extra camera is een goede optie om altijd helder te hebben wat de voor/ achterkant is van de drone.

(zie vraag 17)

Software 42. Wat voor mogelijkheden moet de software bieden die geleverd wordt bij de Drone? (gegevens opslag op helikopter of op laptop, besturing, zicht, etc.)

De software moet het beeld van beide camera‟s bevatten één voor zowel drone voor/achterkant en één voor het beeld van de fotocamera. Ook is het handig dat de betreffende software uitgevoerd wordt met een waarschuwingspaneel waarin gevaren / meldingen weergeven worden. Voor de rest vind ik het belangrijk dat de software de data op een nette manier wegschrijft zodat ik deze later kan toevoegen aan mijn inspectierapportage.

43. Wat wilt u precies kunnen opslaan? (foto/ film)

Foto‟s, de meerwaarde van film zie ik niet in bij inspecties van windmolens. (Inspectie rapportages kunnen toch geen film bevatten) Ook lijkt het me leuk dat de betreffende foto‟s voorzien kunnen worden van commentaar en met behulp van enkele drukken op de knop gekopieerd kunnen worden naar Mirocosoft 0ffice Word.

44. Indien er gebruik wordt gemaakt van twee camera‟s (één voor de besturing en een voor de opnamen). Wilt u deze beiden naast elkaar hebben in de interface?

Ja. Het lijkt me te allen tijde belangrijk om te kunnen zien hoe de drone zich gedraagt hoog in de lucht ook op het moment dat er foto‟s gemaakt worden.

45. Hoe ziet u de alarmering voor zich indien er zich een gevaar voordoet/ onveilige situatie voor de Drone? (ledje knippert, besturing overnemen)

Als er zicht een gevaar voordoet wil ik zowel optische als geluidsignalen door krijgen vanuit het programma.

46. Maakt u gebruik van een laptop of anders in het veld? (besturingsysteem, etc.)

16

We maken momenteel nog geen gebruik van laptops in het veld. Hier gaan we echter wel naar toe. (wordt aan gewerkt). Het besturingssysteem is gewoon Windows.


Respondent: Koos Maring Datum: 19-05-2011 Bedrijf: Broadwing Vraag

Antwoord

3a3 Vragenlijst Drone / Helikopterplatform (Unmanned Aerial Vehicle) 1. Hoeveel gewicht kan de Drone maximaal meenemen / verplaatsen.

De grotere machines / Drone kan een gewicht van 1 à 2 kilogram verplaatsen. Uitleg: De motoren van de “V” Drone hebben een trust (opwaartse kracht) van zestien kg. Hiervan moet in iedere situatie de helft van de trust van de motoren verwaarloosd worden. Dus blijft er een maximale lift over van Acht kg. Eigen maximale wat ik kan vliegen is vijf kilogram. Gewicht? = frame + mont + motoren Accu‟s (lipo‟s) 2 x 0,6 kg = 1,2 kg Frame = 0,5 kg Motoren: 8 x 150 = 1,2 kg Elektronica = 0,3 kg Marge: 5 – (1,2+1,5+1,2+0,3)= 1,8 kg Waardoor er een netto payload over blijft van ongeveer twee kilogram. Je wilt altijd een marge overhouden, omdat de vliegprestaties van de “Drone” hiermee toeneemt.

2. Hoe lang kan de Drone op een (basis) accu vliegen?

Momenteel kan de “Drone” ongeveer 20 minuten vliegen op een basisaccu. Er moet niet vergeten worden dat de vliegtijd afhankelijk is van het gewicht dat er meegenomen wordt.

3. Met behulp van GPS wordt de positie bepaald, wat is de maximale afwijking van de GPS?

De maximale afwijking GPS bedraagt ca. vijf meter.

4. Wat zijn de zwakke plekken van de Drone?

De Drone heeft de volgende zwakke plekken: - Propellers - Elektronica - Plastic kap? (bescherming elektronica) Het heeft eigenlijk een single point of failure. Een defect / storing kan een crash tot gevolg hebben. Als er één (1) motor uitvalt, is dit geen probleem, de Drone kan dan veilig aan de grond worden gezet omdat de elektronica de instabiliteit ondervangt.

17


5. Hoe wordt de Drone momenteel vervoerd? (transportdoos)

Los in de kofferbak, in de toekomst zal hier ook een koffer of iets dergelijks voor ontwikkeld / gefabriceerd moeten worden.

6. Een Drone moet ook geïnspecteerd worden voor het opstijgen. Waar moet op gelet worden? Is hier een checklist voor?

Ja, Broadwing maakt gebruik van een checklist. De betreffende lijst bevat alle stappen die gevolgd moeten worden voor het opstijgen, ik gebruik de lijst niet meer omdat ik in hoofdlijnen weer waar opgelet moet worden. In de toekomst is het handig om deze vluchtcontrole gewoon op papier in de hand te hebben dit omdat een checklist lastig af te lezen is op een computerscherm. Ik zal de Checklist mailen aan je opsturen.

7. Mag er overal gevlogen worden?

Nee, in het principe niet, hiervoor is een (speciale) vergunning nodig van Defensie. Tevens moet het bedrijf verzekerd zijn (schade aan derde bijvoorbeeld bij een crash). Ook dient de grondeigenaar toestemming te verlenen. Voor defensie onderdelen/ vliegvelden zijn beperkte regels. We hebben hiervoor speciale kaarten.

8. Zijn er ook veiligheden (hoogte / afstand) ingebouwd zodat de regels niet overtreden kunnen worden?

Ja, er zijn diverse veiligheden ingebouwd namelijk:  een hoogte begrenzing van 300 meter, omdat boven de 300 meter  vliegverkeer aanwezig kan zijn.  ongewenste GPS‟s signalen, wordt het opstijgen geblokkeerd.  als de Drone niet is gekalibreerd op de grond (nulpunt). Zal hij ook niet opstijgen. Het nulpunt is van belang omdat de Drone zichzelf anders niet kan stabiliseren.

Besturing 9. Hoe wordt de Drone bestuurd?

De Drone wordt met behulp van een afstandsbediening bestuurd. Momenteel wordt er gebruik gemaakt van een acht (8) kanaal afstandsbediening. De voorkeur gaat uit naar een afstandsbediening, de MX-22. Deze bevat 12 kanalen waardoor er meer bediening -mogelijkheden zijn met één afstandsbediening. Toch moet een extra afstandbediening overwogen worden voor het besturen van de camera onder de drone. 18


10. Wordt er ook gebruik gemaakt van extra apparatuur? naast de standaardbesturing? Waaruit bestaat de standaardbesturing?

Ja, er is een andere mogelijkheid naast de standaard besturing. Het is mogelijk waypoints te programmeren voor de Drone via Google. Met behulp van de waypoints en GPS zal de Drone volledig automatisch over de punten navigeren die van tevoren ingesteld zijn (vaak toegepast door amateur). Echter deze methode is niet geschikt voor het inspecteren van Windmolens / Rotorbladen. Ook maken we gebruik van een Jeti systeem die de belangrijkste parameters van de machine naar beneden stuur en met behulp van bluetooth (een seriële verbinding) kunnen we ook nog gedetailleerde gegevens uitlezen.

11. Hoeveel signalen bevat de afstandsbediening en hoeveel signalen zijn hiervan nog beschikbaar?

De huidige afstandsbediening heeft 8 kanalen hiervan zijn er nog 1 kanaal vrij. We willen graag gebruik gaan maken van de MX-22 afstandsbediening zodat er nog meer taken uitgevoerd kunnen worden met één (1) afstandbediening. Voor het besturen van de camera onder de drone zijn minimaal 4 kanalen nodig namelijk een kanaal voor:  Panorama  Camerastand  Zoom  Afdrukken (foto maken)

12. Hoeveel signalen zijn er nodig om een camera te kunnen besturen?

13. Hoe lang gaat de batterij ongeveer mee van de afstandsbediening?

De batterij van de RC- afstandsbediening kan een dag mee. Als we thuis arriveren, laden we de batterij weer op.

14. Hoeveel meter bereik heeft de afstandsbediening?

De afstandbediening heeft een bereik van 400 meter maar de drone is begrenst op een hoogte van 300 meter.

15. Wat voor soort verbinding bevind zich, tussen de afstandbediening en Drone? (wifi, radiografisch)

Er bevindt zich een wifi band van 2.4 GHZ tussen de drone en de afstandsbediening.

Interface Dat in de interface het beeld terugkomt wat de beide camera‟s zien van zowel de pilootview (oriëntatie voorkant) als de cameraview (waar zit lens fototoestel op gericht). Ook is het van belang dat de belangrijkste vluchtparameters in de interface na voren komen. Denk hierbij aan Accuspanning, Hoogte, Afstand tussen drone en object (windmolen).

16. Welke kenmerken zijn van belang in een interface? (naast gegevens opslag)

19


17. Welke functies dienen te worden opgenomen in de interface?

Opslagfunctie waardoor beelden eenvoudig opgeslagen worden. Ook is het van belang dat er specifieke informatie over windmolens in de interface verwerkt kan worden. Denk hierbij aan plaats (waar staat de windmolen, datum, tijd, etc.)

18. Wat voor soorten alarmering moet er in de interface terug komen?

De volgende vormen van alarmering wil ik graag terug zien in de interface:  Accuspanning  Te dicht op object  Instabiliteit  Overige storingen Ook is het belangrijk als er een functie actief is zoals de hoogte vasthoudfunctie dat dit teruggekoppeld wordt in de interface of als bijvoorbeeld de “come home functie” geactiveerd wordt.

19. Wat zijn belangrijke vluchtgegevens?

Belangrijke vluchtparameters zijn:  Hoogte  GPS signaal  Accuspanning  Resterende vliegtijd

20. Wat zijn belangrijke gegevens met betrekking tot de camera die in de Interface moeten terugkomen?

Belangrijke gegevens ten aanzien van de camera zijn:  Accuspanning  Hoe ver in/ uitgezoomd  Aantal gemaakte foto‟s

21. Zijn er naast de stabiliteitmeting ook nog andere metingen die automatisch verricht worden?

De drone verricht eigenlijk continu metingen, de drone stabiliseert zichzelf dit doet hij door de motorsnelheden automatisch aan te passen. Maar op deze metingen hoeven de gebruikers niet te letten (gebeurt autonoom).

20


3a4 Feedback presentatie concept Paper Prototype

Discussie Kema Arnhem Paper Prototype Inspectie vlucht Handelingen voor de vlucht Punten die goed / helder zijn: Vlucht starten Gegevens invoer Aan/ uit schakelen van randapparatuur Verbeterpunten: Batterij status (hoeveel procent en eventueel de minuten). Taalgebruik boven het aanzetten van de diverse producten en randapparatuur. Tijdens opstijgen/ vlucht Wat is goed / helder: Beeldverdeling van de piloot camera en video camera. Verbeterpunten: Vluchtgegevens in afbeelding weergeven (in plaats van tabel). Instabiel (tijdens vlucht helder) maar tijdens het maken van foto (fotozijde onduidelijk), andere betekenis met zelfde woord aangeduid. Maken van foto tijdens vlucht Wat is goed/ helder: “Pop up” aan camerazijde van de interface, is goed over nagedacht zodat de “drone” positie zichtbaar is. Foto niet scherp, dat deze direct verwijdert kan worden (waardoor alleen de nuttige foto’s opgeslagen blijven). Verbeterpunten: Eventueel commentaar ook direct bij de foto kunnen plaatsen (omdat er meerdere windmolens per dag geïnspecteerd worden). Hoe ver de camera in en uitgezoomd staat. Landing Wat is goed/ helder: - Come back home functie.

Historie Oproepen van gewenste foto’s + informatie Wat is goed/ helder: Wijze van het openen van de bestandsnaam is mooi gerealiseerd ook helder dat toegevoegd commentaar terugkomt voordat foto‟s weergeven worden. - Efficiënte wijze van het programma benutten (eenvoudiger als door alle mappen te moeten zoeken waar de gewenste foto‟s staan).

21


Bladeren en kopiëren van foto’s Wat is goed/ helder: Het uitkiezen van een foto door er eenmaal op te klikken. De functie kopiëren naar clipboard. (waardoor gewenste foto ineenkeer geplakt kan worden, doormiddel van plakfunctie) Wat kan beter: Op het moment dat er dubbel op de foto geklikt wordt zal deze groot verschijnen. Is er mogelijkheid dat je doormiddel van bijvoorbeeld een “selectievak” een detail uit de betreffende foto kunt kopiëren en deze vervolgens in Microsoft Office Word kan plakken. Zoomfunctie duidelijk weergeven doormiddel van een knopje met een vergrootglas met plus en min. Algemene feedback: Toekomst: Drone zelfstandig foto‟s laten maken met deze foto‟s 3D – model laten genereren (computervisie). Zodat eenvoudig aangegeven kan worden waar betreffende schade zich bevindt. Indien helikopter zich achter de windmolen bevindt en come-back home wordt geactiveerd zal deze vanzelfsprekend niet tegen de windmolen mogen vliegen. ( oplossen met behulp van sensoren, denk hierbij aan bijvoorbeeld sonar) Bonus materiaal: Filmpje kunnen maken van efficiëntie Drone voor opdrachtgever (commercieel belang).

22


3a5 Vragenlijst Camera Expert Respondent: De heer van de Loosdrecht Datum: Bedrijf: NHL Vraag

Antwoord Camera

1. Als er gekeken wordt naar de situatie waarbij de beelden vastgelegd moeten worden. Wat voor type camera kan er dan het beste gebruikt worden voor het vastleggen van de beelden? (camera moet tegen trillingen kunnen, op afstand bestuurd kunnen worden en tegen een slag of stoot kunnen).

Je kunt kijken naar consumenten camera‟s. Deze camera‟s maken gebruik van accu‟s/batterijen (industriële camera‟s niet). De meeste camera‟s beschikken over beeldstabilisatie. Hierbij kun je kijken naar camera‟s met groothoek lens, zo kun je op korte afstand tot het te inspecteren object toch een redelijk gebied inspecteren. Je moet hierbij wel goed rekening houden of de camera te gebruiken is via de pc (ik weet dat spiegelreflexcamera‟s van Canon dit kunnen, bijvoorbeeld de EOS550D). Het nadeel aan spiegelreflex camera‟s is dat ze vrij zwaar en groot zijn. Hiervoor verwijs ik je naar leveranciers die camera‟s leveren hier heb je een aantal contactgegevens van mensen waar je deze vraag kan stellen:

2. Zijn er ook camera‟s die een patroon / beschadiging / onevenheid kunnen herkennen?

3. Is de Camera spatwaterdicht / zonlicht bestendig (weersomstandigheden, sneeuw, regen, etc. )



René Stevens Iris Vision 0575 49 30 08



Bas Wondergem DVC 076 544 05 88



Harm Hanekamp Data@Vision 010 460 80 65

Hangt af van type camera, sommige consumentencamera‟s zijn spatwaterdicht. Er zijn ook camera‟s waar een waterdichte body omheen gekocht kan worden. Waardoor de camera beter tegen weersomstandigheden kan. Om op deze vraag een antwoordt te kunnen geven moeten de volgende vragen eerst beantwoord worden:  Hoeveel foto‟s moeten er gemaakt worden.  Wat voor resolutie moet er gehaald worden met de camera. Hangt af van de situatie, hoeveel foto‟s je neemt en ook het type camera is hierbij van belang.

4. Hoe lang kan de camera gebruikt worden (batterij/ accu)?

Ik adviseer camera‟s die beschikken over of uit te breiden zijn met een groothoeklens.

5. Wat voor een type (voorzet) lens adviseert u?

23


6. Kunnen de beelden gestabiliseerd worden? (omdat helikopter trillingen veroorzaakt).

De meeste camera‟s beschikken tegenwoordig over een stabilisator op het moment dat er een foto genomen wordt.

Beeldverwerking 7. Op het moment dat er een foto gemaakt is moet het vanzelfsprekend opgeslagen worden. Wat is uw advies ten opzichte van het verwerken van de data?

Ik zal de foto‟s zowel digitaal verzenden als ze op een kaartje op slaan. Die zich in de camera bevindt, omdat als er zich een storing voor doet de foto‟s op twee verschillende plaatsen worden opgeslagen. Mocht de helikopter neerstorten zijn de foto‟s allang digitaal verzonden via bijvoorbeeld wifi en doet er zich een storing voor in het wifi data signaal zijn de foto‟s altijd nog in de camera aanwezig.

8. Is er ook een mogelijkheid de beelden via een draadloze verbinding rechtstreeks naar bijvoorbeeld een laptop te verzenden?

Ja, ik neem aan van wel maar verwijs je hiervoor naar één van de medewerkers die werkt bij een camera leverancier.

9. Is het ook mogelijk deze data te beveiligen?

Data is altijd te beveiligen alleen vraag ik me af of dit wel nodig is. Omdat in jou geval windmolen parken afgezonderd liggen van woongebieden. Dus de kans dat de data onderschept wordt erg klein is. Hierbij moet de data ook nog is tot een beeld gevormd worden met software. Dus naar mijn inzien is dit niet nodig.

10. Kunnen de beelden gebruikt worden voor bijvoorbeeld computervisie? (dat de betreffende beelden naast elkaar gelegd worden voor het genereren van een 3D- beeld.

Wat betreft het feit of afbeeldingen gebruikt kunnen worden voor computer vision, dit kan in principe met elke afbeelding. Je moet er wel rekening mee houden, dat wanneer je een 3D beeld wilt genereren uit de losse afbeeldingen je ook moet weten waar de afbeeldingen genomen zijn. Ook moet je hierbij alle eigenschappen van je camera op het moment van de afbeelding weten. Indien je een camera met zoom mogelijkheid gebruikt en de twee afbeeldingen met verschillende f waardes zijn genomen, wordt het berekenen van de 3D informatie uit deze afbeeldingen er niet makkelijker op.

Besturing 11. Hoe kan de camera het beste worden bevestigd en worden bediend? (mechanisch: in / uitzoomen en foto‟s maken)

Deze vraag zal ik ook stellen aan de leveranciers hierbij kunnen ze je goed adviseren.

Opslag Er zijn camera‟s waarbij je in de instellingen kunt zeggen dat de foto‟s voorzien moet worden van tijdstip en datum.

12. Kan de betreffende foto ook van datum en tijdstip voorzien worden?

24

Bijlage 4

Persona

Windmoleninspecteur Henk Kamphuis Gediplomeerd Werktuigbouwkundige en Elektrotechnicus.  37 jaar;  Getrouwd;  Heeft een industrieel klimcertificaat;  Gecertificeerd in het inspecteren van windturbines;  Beschikt over een laptop in het veld.

Sleutel attributen:  Sociaal;  Kritisch;  Sportief;  Heeft hart voor windturbines (techniek);  Geïnteresseerd in innovatieve producten die veiligheid vergroten.

Omschrijving: Henk Kamphuis is getrouwd en werkt als windturbine inspecteur voor het bedrijf “Wind Power”. In zijn vrije tijd houdt hij zich bezig met sportieve activiteiten (klimmen). Hij is tijdens zijn werk een kritische inspecteur van windturbines. Omdat zijn hart uitgaat naar het “veilig”opwekken van stroom met behulp duurzame energie (windturbines). Om het werk te kunnen uitvoeren heeft hij zich verdiept in de betreffende literatuur: “windturbines op veilige efficiënte wijze in stroom opwekken zonder gevaar te zijn voor de omgeving of voor zichzelf” (windturbineschade). De resultaten die hij verkrijgt tijdens inspectie legt hij vast met behulp van een camera. Die hij vervolgens mee neemt in zijn inspectie rapportage om de windturbine eigenaren en verzekering op de hoogte te stellen van de betreffende status van de windmolen.

25

Bijlage 5 Tien heuristieken van Jacob Nielesen 1. Zichtbaarheid van de systeemstatus De systeemstatus is uitgewerkt met een algemeen systeem check. Als deze check heeft plaatsgevonden kan de uiteindelijke meting beginnen. Zo is het voor een ieder duidelijk wat de systeemstatus is en of alles naar behoren functioneert. Ook als er een meting plaatsvindt wordt er op een eenvoudige wijze weergegeven of deze actief is. Dit geld ook als de meting gestopt is en / of als deze opgeslagen wordt: ook dan komt er een bevestiging in beeld dat de data daadwerkelijk opgeslagen is. 2. Overeenstemming tussen systeem en de echte wereld De taal is natuurlijk Nederlands het systeem is voorzien van heldere termen zodat het voor een ieder gemakkelijk te begrijpen is. 3. Gebruiksvriendelijkheid en vrijheid Het programma is helder opgebouwd, indien de gebruiker een fout maakt kan er gemakkelijk terug gegaan worden na de voorgaande stap en indien nodig kan een reset (herstart) worden uitgevoerd. Een Helpfunctie is aanwezig. 4. Consistentie en standaarden Het systeem is opgebouwd uit “blokken” die gedurende het doorlopen van het programma consistent blijven. Voor een functie wordt in het programma ook continu dezelfde term gebruikt om verwarring te voorkomen. 5. Fout preventie Indien er fouten optreden zal het programma, de oorzaak vermelden. Neem als voorbeeld de check of alle Sun Spots correct gepositioneerd zijn op de schaatsbaan. Bij een fout geeft het systeem keurig aan: welke Sun Spot en oorzaak. 6. Herinneren beter als opnieuw uitzoeken De gebruiker hoeft geen informatie te onthouden met betrekking tot voorgaande stappen. Omdat de opzet duidelijk is en er kan in veel gevallen altijd worden teruggevallen naar een voorgaande stap. Belangrijke aspecten worden bij iedere stap wederom vermeld / weergegeven. 7. Flexibel en efficiënt in gebruik Het is een gebruiksvriendelijke en flexibele Interface. Zie gebruikscenario. 8. Esthetisch en minimalistisch design De interface is minimalistisch opgezet, ook met betrekking tot het verschaffen van de informatie. De termen zijn eenvoudig. Indien er meer informatie nodig is met betrekking tot functionaliteit kan op eenvoudige wijze de helpfunctie geraadpleegd worden. 9. Help gebruiker fouten diagnosticeren en verhelpen De gebruiker kan altijd de documentatie eenvoudig raadplegen door helpfunctie te activeren. In de helpfunctie zal in de meeste gevallen een document zitten die de gebruiker ondersteunt het probleem te diagnosticeren en vervolgens te verhelpen. 10. Help en documentatie De interface beschikt over een uitgebreide helpfunctie met betrekking tot de werking van het evaluatiesysteem.

26


Bijlage 6

Checklist Braodwing algemene vlucht

Checklist Broadwing Algemene vlucht Algemene gegevens Soort vlucht : fotografie / video-opname / observatie / test / anders* Opdrachtgever ………………………………………………………………………………………… Datum vlucht ………………………………………………………………………………………… Vluchtplan aanwezig : ja / nee* *geef een korte omschrijving …………………………………………………………………………………………… Vluchtplan voor akkoord aan grondeigenaar : ja/nee Vluchtplan voor akkoord aan plaatselijke overheid : ja/nee Is er toegang om boven het gebied te vliegen : ja / nee / niet aangevraagd Controle zenders en signalen omgeving uitgevoerd : ja / nee / niet uitgevoerd Gegevens RC-bestuurder Bestuurder …………………………………………………………………………………… Training : ja / nee Soort certificaat: ………………………………………………………………………………… Locatiegegevens Adres ………………………………………………………………………………… Postcode ………………………………………………………………………………… Hoogte vertrekpunt (tov NAP?) ………………………………………………………………………………… Plaats ………………………………………………………………………………… Gemeente ………………………………………………………………………………… Provincie …………………………………………………………………………………

Controle locatie o o o o

Controleer locatie op aanwezigen stoorsignalen Controleer vluchtplan op locatie Controleer de locatie voor lancering en af te leggen vlucht Controleer weersomstandigheden

Pre-Flight @ Office (NO take-off) o o o o o o o o o o o o

Controleer frame op beschadigingen en of alle schroeven goed zijn vastgedraaid Controleer propellers op beschadigingen en vibraties Controleer motoren op speling Controleer accu‟s op volledig lading en juiste montage Controleer zender batterij op volledige lading en antennes vrij Controleer RC (TX / RX) bereik (op de grond!) Controleer zone van de propellers Controleer stand van alle schakelaars op de zender, schakel zender in Sluit LiPo aan, 4x kort Pieptoon bij inschakelen Controleer Jetti-verbinding (indien aanwezig) Voer kalibratie uit via zender(motoren zijn uitgeschakeld: verplaats yaw- stick naar linkerbovenhoek. Bij succesvolle kalibratie klinkt een piepgeluid) Controleer GPS-fix (indien CH of PH actief, klinkt iedere twee seconde een pieptoon totdat er voldoende satellieten zijn ontvangen. 27


o o

Controleer kalibratie sensoren en juiste instellingen via PC flight-control Start het toestel op (yaw-stick naar de rechter hoek onder)

Before-Flight @ Location (NO take-off) o o o o o o o o o o

Controleer propellers op beschadigingen Controleer accu‟s op juiste montage Controleer zender batterij op volledige lading en antennes vrij Controleer zone van de propellers Controleer stand van alle schakelaars op de zender, schakel zender in Sluit LiPo aan, 4x kort Pieptoon bij inschakelen Controleer Jetti-verbinding (indien aanwezig) Voer kalibratie uit via zender(motoren zijn uitgeschakeld: verplaats yaw- stick naar linkerbovenhoek. Bij succesvolle kalibratie klinkt een piepgeluid) Controleer GPS-fix (indien CH of PH actief, klinkt iedere twee seconde een pieptoon totdat er voldoende satellieten zijn ontvangen. Start het toestel op (yaw-stick naar de rechter hoek onder)

During-Flight o o o o o o o o o o o o

Neem geen risico‟s! Uw eigen veiligheid en die van uw omgeving is afhankelijk van uw gedrag Houd altijd afstand van mensen, dieren en voorwerpen Vlieg nooit richting kijkers en vermijd het overvliegen van toeschouwers Houdt in gedachten dat kijkers te dicht bij het toestel kunnen staan, zonder zich bewust te zijn van de gevaren Vlieg alleen met het toestel in het zicht. In het geval van een handmatige bediening, moet u in staat zijn om de positie en houding te zien Gebruik „Comming Home‟ in geval van Nood Vertrouw te nimmer voor 100% op functies zoals GPS, kompas, of hoogte. Wees alert en klaar om de controle handmatig van het toestel over te nemen Probeer het toestel in het geval van een crash of storing veilig aan de grond te zetten en af te leiden van mensen, dieren en objecten Schakel het gas op de grond uit in het geval van een crash of storing Let op de waarschuwing van „undervoltage‟ gedurende de vlucht Indien zich een defect of storing heeft voorgedaan, moet dit worden gecorrigeerd vóór de volgende vlucht Zorg voorafgaande aan de landing voor een veilige landingsplaats

After-Flight o o o o o o o

o

Koppel LiPo‟s los Schakel de zender uit Verwijder de LiPo uit het toestel Controleer de LiPo op eventuele schade Berg de LiPo op in de daarvoor aangewezen container Controleer het toestel op eventuele Na een crash kunnen de sensoren en elektronica beschadigd zijn. Vooraf aan de volgende vlucht dient alles te worden gecontroleerd. Indien zich een defect of storing heeft voorgedaan, moet dit worden gecorrigeerd vóór de volgende vlucht Maak het toestel klaar voor vervoer

Before-Flight @ Location (NO take-off) o o

Controleer propellers op beschadigingen Controleer accu‟s op juiste montage 28


o o o o o o o o

Controleer zender batterij op volledige lading en antennes vrij Controleer zone van de propellers Controleer stand van alle schakelaars op de zender, schakel zender in Sluit LiPo aan, 4x kort Pieptoon bij inschakelen Controleer Jetti-verbinding (indien aanwezig) Voer kalibratie uit via zender(motoren zijn uitgeschakeld: verplaats yaw- stick naar linkerbovenhoek. Bij succesvolle kalibratie klinkt een piepgeluid) Controleer GPS-fix (indien CH of PH actief, klinkt iedere twee seconde een pieptoon totdat er voldoende satellieten zijn ontvangen. Start het toestel op (yaw-stick naar de rechter hoek onder)

During-Flight o o o o o o o o o o o o

Neem geen risico‟s! Uw eigen veiligheid en die van uw omgeving is afhankelijk van uw gedrag Houd altijd afstand van mensen, dieren en voorwerpen Vlieg nooit richting kijkers en vermijd het overvliegen van toeschouwers Houdt in gedachten dat kijkers te dicht bij het toestel kunnen staan, zonder zich bewust te zijn van de gevaren Vlieg alleen met het toestel in het zicht. In het geval van een handmatige bediening, moet u in staat zijn om de positie en houding te zien Gebruik „Comming Home‟ in geval van Nood Vertrouw te nimmer voor 100% op functies zoals GPS, kompas, of hoogte. Wees alert en klaar om de controle handmatig van het toestel over te nemen Probeer het toestel in het geval van een crash of storing veilig aan de grond te zetten en af te leiden van mensen, dieren en objecten Schakel het gas op de grond uit in het geval van een crash of storing Let op de waarschuwing van „undervoltage‟ gedurende de vlucht Indien zich een defect of storing heeft voorgedaan, moet dit worden gecorrigeerd vóór de volgende vlucht Zorg voorafgaande aan de landing voor een veilige landingsplaats

After-Flight o o o o o o o

o

Koppel LiPo‟s los Schakel de zender uit Verwijder de LiPo uit het toestel Controleer de LiPo op eventuele schade Berg de LiPo op in de daarvoor aangewezen container Controleer het toestel op eventuele Na een crash kunnen de sensoren en elektronica beschadigd zijn. Vooraf aan de volgende vlucht dient alles te worden gecontroleerd. Indien zich een defect of storing heeft voorgedaan, moet dit worden gecorrigeerd vóór de volgende vlucht Maak het toestel klaar voor vervoer

29

Windmolens. Het veilig inspecteren van Rotorbladen met een drone. Bijlagen

Recommend Documents